Thành lập bản đồ lớp phủ thực vật tỉ lệ 1 : 50000 tại huyện sóc sơn, thành phố hà nội từ tư liệu ảnh viễn thám

 

T_ƥồ@H ĖẦL BểM TỈL @HY\Ë@ JƠL T_ƥồ@H BỈ @ỒL  
ABEG T_ẠM ĖịG, Oắ@ Ėở ^Ỉ TBƠ@H TL@ ĖịG CÚ

L ĖỢM BY\

ầ@ TT @HBLV
TBặ@B CV O@ CV VB TBM ^ảT TỂ CỎ 7;96666 TẦL
BY\Ỏ@ ]ÝM ]Ʀ@, TBỈ@B VBỖ BỈ @ỒL Từ Tƥ CLỎY ắ@B
^LỄ@ TBÇJ


 

Bæ @Ờl ” ?6?7

?


 

T_ƥồ@H ĖẦL BểM TỈL @HY\Ë@ JƠL T_ƥồ@H BỈ @ỒL
ABEG T_ẠM ĖịG, Oắ@ Ėở ^Ỉ TBƠ@H TL@ ĖịG CÚ

L ĖỢM BY\

Ėở Ç@ TỖT @HBLỎV
TBỈ@B CảV Oắ@ Ėở CớV VBỮ TBỶM ^ảT TỂ CỎ 7;96666 TẦL
BY\Ỏ@ ]ÝM ]Ʀ@, TBỈ@B VBỖ BỈ @ỒL Từ Tƥ CLỎY ắ@B
^LỄ@ TBÇJ

@hỉ`b;
Jí `hỉ`b;
@hƶỚl bƶố`h dạ`;

AỼ tbuẪt Trấm ėềg ” Oậ` ėờ
89?69=
T]. Trề`b Tbề Beæl Tbu


 

Bæ @Ờl - ?6?7

?


 

CồL MắJ Ʀ@
Tre`h suỗt tbỚl hlg` tỡ abl oất ėẨu bỊm tẪp tầl trƶỚ`h ėẵ` `gy, ij ėí `bẪ`
ėƶửm rẩt `blệu sỷ qug` tïj, ėỜ`h vlë`, hlûp ėủ mỨg tbẨy mơ, hlg ėã`b vỉ oầ` ô. ^ốl
cÿ`h olẵt Ƨ` sïu sấm `bẩt, ij xl` hỪl ėẵ` tbẨy, mô Abeg Trấm ėềg, Oậ` ėờ vỉ Tbơ`h `
ėềg cú, trƶỚ`h Ėầl bỊm Tỉl `hu` vỉ Jơl trƶỚ`h Bỉ @Ờl ėí mü`h vốl trl tbỬm væ tïj
buyẵt mỨg jã`b ėọ truyệ` ėầt vỗ` al` tbm quỳ oỗu mbe mbỷ`h ij tre`h sut tbl
hlg` bỊm tẪp tầl trƶỚ`h.
^æ ėẸm olỈt, ij xl` hỪl cỚl mậj Ƨ` mbï` tbæ`b ėỗl vốl T]. Trề`b Tbề Beæl Tbu
`hƶỚl trỷm ẵp bƶố`h dạ` væ hlûp ėủ ij tre`h sut quỗ tró`b `hblở` mu tbm bl`
ỗ` tt `hblp.
De trã`b ėỜ mŬ`h `bƶ al`b `hblỈj tbỷm ỉ` mÿ` bầ` mb `ở` ỗ` tt `hblp

abụ`h tb trỗ`b abl `b`h tblẵu sýt, ij rẩt je`h `bẪ` ėƶửm ú alẵ` ėý`h hýp mỨg
tbẨy mơ, ėọ abýg cuẪ` mỨg ij ėƶửm b` tbl` b`.
Ij xl` mbù` tbổ`b mj `!
Bổ @l, `hổy. tbỗ`h. `čj ?6?7

]l`b vlë`

Oül ĖỬm Buy

l


 

JỤM CỤM
CồL MắJ Ʀ@....................................................................................................................l
DG@B JỤM Oắ@H..........................................................................................................v
DG@B JỤM BÃ@B..........................................................................................................vl
JỐ ĖẮY.........................................................................................................................7
7. Tê`b mẩp tblẵt mỨg ėệ tæl............................................................................................7
?. Jứm ëu ėệ tæl...........................................................................................................7
=. @Ờl du`h `hblë` mỬu..................................................................................................
mỬu..................................................................................................77
4. MƧ sổ dụ clỈu..............................................................................................................?
9. Aẵt mẩu ėờ ç`.............................................................................................................?
MBƥƦ@H 7. TỔ@H WYG@ ^Ệ MÇM ^Ấ@ ĖỆ @HBLË@ MỢY..............................................
MỢY..............................................==
7.7. Abỗl quỗt v vl` tbỗj vổ HL].................................................................................=
7.7.7. Abỗl quỗt v vl` tbỗj........................................................................................=
7.7.?. Abỗl quỗt v HL]...................................................................................................<

7.7.=. Wug`h pb vổ m tr`h pb` x pb mg mỗm l t`h t `blở`....................77
`blở` ....................77
7.?. T`h qug` v ^l` tbỗj vổ HL] tre`h `hblở` mỬu cốp pbỨ...................................74
pbỨ.................................. .74
7.=. Tộ`h qug` vệ oậ` ėờ cốp pb...............................................................................72
7.=.7. Abỗl `lj v cp pb jt t............................................................................72
7.=.?. Vbù` cel cốp pbỨ jẸt ėẩt.................................................................................7<
MBƥƦ@H ?. WY\ T_Ã@B RÏ\ DỶ@H Oắ@ Ėở CớV VBỮ TBỶM ^ảT Từ Tƥ CLỎY ^LỄ@
TBÇJ...........................................................................................................................??
?.7. Tbu tbp d clu vổ ỗ`b hlỗ d clu....................................................................??
?.?. Tl` x cỳ `b........................................................................................................?9
?.=. T`h m`h mbt c`h `b..................................................................................?8
?.4. Tờ`b teỗ` mb s tbm vt @D^L.............................................................................==
?.9. ỗ`b hlỗ mbờ`b xỗm vổ xỪ cú sgu pbï` ceầl........................................................=4
?.>. Olë` tẪp oậ` ėờ.....................................................................................................=9
MBƥƦ@H =. TBỈ@B CảV Oắ@ Ėở CớV VBỮ TBỶM ^ảT TỂ CỎ 7;96666 ABY ^ỶM BY\Ỏ@
]ÝM ]Ʀ@, TBỈ@B VBỖ BỈ @ỒL....................................................................................=>
=.7. ĖẸm ėlọj mbu`h vệ abu vỷm `hblë` mỬu...............................................................=>
=.7.7. ^ề trê ėềg cỳ..........................................................................................................=>
=.7.?. g bó`b, tby v`..............................................................................................=8
=.7.=. Abờ bu tbl t.................................................................................................=8
=.7.4. Mỗm `huờ` tæl `huyë`.........................................................................................=2
ll


 

=.?. Tƶ clỈu sỪ dứ`h.....................................................................................................=2
=.=. Tbỷm `hblỈj tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt tỸ cỈ 7; 96 666 abu vỷm BuyỈ`
]ým ]Ƨ`, Tbæ`b pbỗ Bæ @Ờl..........................................................................................

@Ờl..........................................................................................=<
=<
=.=.7 Tậl ậ`b................................................................................................................=<
=.=.?. Tlệ` xỪ cú ậ`b.....................................................................................................47
=.=.=. MbỌ sỗ tbỷm ^Ẫt @D^L..........................................................................................4?
=.=.4. pbï` ceầl abu vỷm tbie `hƶủ`h @D^L................................................................44
=.=.9. Tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt....................................................................49
=.=.>. @bẪ` xìt cốp pbỨ tbỷm vẪt abu vm buy` ]ým ]` Tbổ`b pb Bổ @l tbỗ`h 76?67<.............................................................................................................................42
AẰT CYả@ ^Ỉ ALẰ@ @HBị..............................................................................................96
TỈL CLỎY TBGJ ABắE..................................................................................................97

lll


 

DG@B JỤM MÇM Từ ^LẰT TẠT
HL]

Hiehrgpblm L`nerjge` ]ystij

BỈ tbỗ`h tbơ`h ` ėềg cú

I@^L

I`vlre`ji`t ner ^lsugclzl`h Ljghis

VbẨ` jệj xỪ cú ậ`b

@D^L

YTJ

@erjgclzid Dliri`mi^ihitge` L`dix
Y`lvirsgc Trgsvirsi Jirmgter

MbỌ sỗ tbỷm vẪt
Vbìp mblẵu oậ` ėờ

XH]-24

Xercd Hiedim ]ystij

BỈ tbỗ`h trấm ėềg quỗm tẵ  

lv




DG@B JM O@H
O`h 7.7. Týj tt s pbỗt trl` mg vl` tbỗj qug mỗm s al`....................................4
O`h 7.?. Mỗm hll pb mỨg sý`h ėlỈ` tỡ......................................................................7?
Oậ`h =.7 TỊg ėỜ abu`h ậ`b ]i``ic ?O.......................................................................46
Oậ`h =.?. Abeậ`h mblg `hƶủ`h mbỌ sỗ @D^L.................................................................9?

v


 

DG@B JỤM BÃ@B
Bã`b 7.7; @huyë` cú tbu `bẪ` dụ clỈu vl` tbỗj...........................................................>
Bó`b 7.?. v `b g `b (trỗl) vổ v `b quỼ ėầe hẨ` mỷm (pbậl).................................2
Bã`b 7.=; ]Ƨ ėờ pbï` cel vl` tbỗj tbie om sý`h ....................................................<
Bó`b 7.4. Vb` x pb mg mỗm l t`h t `blở` trở` jt t.................................7=
Bó`b 7.9. ] t`h quỗt v cp pb jt t .............................................................72
Bó`b ?.7. Mỗm tb b mg Cg`dsgt.................................................................................??
Bó`b ?.?. Wuy tró`b sỪ dứ`h mbỌ sỗ tbỷm vẪt @D^L tbæ`b cẪp oậ` ėờ ...........................?9
Bã`b ?.=. Trƶốm væ sgu abl mï` oặ`h Blstehrgj...........................................................?2
Bã`b ?.4. ắ`b væ olọu ėờ Blstehrgj trƶốm væ sgu abl olẵ` ėộl tuyẵ` `b ..................=6
Bã`b =.7 rg`b hlốl buyỈ` ]ým ]Ƨ`................................................................................=>
Bã`b =.? Nlci ậ`b sgu abl ėƶửm hlậl `ì`.......................................................................=<
.........................................................................................46

Bã`b =.= ^ề trê ậ`b dewcegd
Bã`b =.4 olọu tƶử`h I@^L ............................................................................................47
Bã`b =.9 Hlge dlỈ` I@^L 9.=.........................................................................................47
Bã`b =.> Jổ Nlci ậ`b trë` pbẨ` jệj I@^L 9.= ...........................................................47
Bã`b =.8 ắ`b BuyỈ` ]ým ]Ƨ` sgu abl ėƶửm mất............................................................4?
Bã`b =.2 bỜp tbeầl @D^L Mgcmucge`
Mgcmucge` Vgrgjitirs.......................................................4=
Bã`b =.< Hlỗ tr @D^L mg buy` ]ým ]`.....................................................................4=
Bó`b =.76 `b pbù` ceầl cốp pbỨ tbỷm vẪt...................................................................49
Bã`b =.77 BỜp tbeầl xuẩt ic (*sbp)............................................................................49
Bã`b =.7? Oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt buyỈ` ]ým ]Ƨ`......................................................48
Bã`b =.7= Olệu ėờ cốp pbỨ buyỈ` ]ým ]Ƨ`...................................................................42

vl

 

JỐ ĖẮY
7. Tê`b mẩp tblẵt mỨg ėệ tæl
Ėẩt ėgl cæ jt tổl `huyở` tblở` `blở` vụ mỹ`h quỳ hlỗ, cổ tƶ clỈu sậ` xuẩt ėẸm
olỈt. Ėẩt ėgl cỉ jơl trƶỚ`h sỗ`h mỨg me` `hƶỚl væ mậ sl`b vẪt, cæ ėềg oổ` pbù` o dù`
m, xùy d`h mỗm mụ`h tró`b al`b t, v` beỗ, g` `l`b qum pb`h. @hổy `gy, de quỗ
tró`b hlg t`h dù` s, s pbỗt trl` mg mỗm ėơ tbề, sỷ tč`h trƶổ`h al`b tẵ xí bỜl vỉ
jỜt s v` abỗm ớ vổ g`h tỗm `h rt cố` tốl ėẩt ėgl, ėẸm olỈt vốl 7 buyỈ` ėg`h
mý tm pbỗt trl` `bg`b `b buy` ]ým ]`.
Tờ`b ` `gy buyỈ` ]ým ]Ƨ` mý tộ`h dlỈ` mb ėẩt tỷ `blë` cæ =64,8 aj¿, dï` sỗ
cæ =42.79= `hƶỚl (sỗ clỈu muỗl `čj ?67<). Trứ sổ BuyỈ` uỸ, BỜl ėờ`h `bï` dï`, YỸ
og` @bï` dï` buyỈ` ėẸt tầl Tbề trẩ` ]ým ]`.
Trm `b`h ỗp cm ý, t gl vổ mỗm cp pb tbm vt ol` `h abụ`h `h`h
mỹ`h vl s pbỗt trlọ` mỨg xí bỜl. Ėïy cỉ `huờ` tỉl `hu` ėẸm olt mý tb abgl tbỗm s
d`h `b`h abụ`h tb cổj tč`h tbëj vệ jẸt sỗ cƶử`h. De ėý vlỈm tbie dùl, `hblë`
mỬu, quậ` cú væ sỪ dứ`h ceầl tæl `huyë` `ổy jt mỗmb blu qu vổ bp cỳ cổ jt v`
rt qug` tr`h.
Mụ`h `hb vl` tbỗj `hổy mổ`h m Ử`h dứ`h rỜ`h ríl tre`h `blệu `hỉ`b,
`blệu cĬ`b vỷm tỡ abê tƶử`h ” tbỨy vč`, ėềg mbẩt, jôl trƶỚ`h mbe ėẵ` `ô`h ” cïj ”
`hƶ `hblỈp,… tre`h ėý mý tbie dựl ol` `h mỗm cel cp pb tbm vt vl mbờ`b
xỗm abỗ mge, t ý mý tb hlỷp mỗm `bæ quậ` cú mý tbëj
t bëj `huờ` tƶ clỈu ėọ hlỗj sỗt ol`
`h s d`h t. Mb s tbm vt @D^L cổ jt tbut teỗ` ởu mbu` m tblt a
m `b mbt c`h tbj tbm vt jổu xg`b cỗ mïy trë` jẸt ėẩt oặ`h pbìp ėe pbậ`
xầ ổ oƶốm sý`h jæu ėễ væ mẪ` bờ`h `heầl mbe `ë` dỉ `b teỗ` vổ pbù` `h`h. ùy
m xij `b cổ jt tre`h `b`h hll pbỗp mbe v` m t rg. ^ã vẪy, ėệ tæl "
Tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt tỌ cỈ 7;96666 tầl buyỈ` ]ým ]Ƨ`, tbæ`b pb Bổ @l
t t clu `b vl` tbỗj " m tbỷm blỈ`.
?. Jứm ëu ėệ tæl.

]Ừ dứ`h mbỌ sỗ tbỷm vẪt (@D^L) tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt buyỈ` ]ým
]Ƨ`, tbæ`b pbỗ Bæ @Ờl. Tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt tỌ cỈ 7;96666 tầl buyỈ` ]ým
]Ƨ`, tbổ`b pb Bổ @l t t clu `b vl` tbỗj.
=. @Ờl du`h `hblë` mỬu.
- @hblë` mỬu quy trã`b tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ.
7


 

- @hblë` mỬu tộ`h qug` mƧ sổ abeg bỊm mỨg mụ`h `hb vl` tbỗj vổ b tb`h
tbụ`h ` g cỳ tre`h tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ buyỈ` ]ým ]Ƨ`.
- RỪ cú dụ clỈu ậ`b vỈ `b ]i``ic ?O, `hblë` mỬu tbỷm `hblỈj sỪ dứ`h mbỌ sỗ
tbỷm vẪt @D^L mbe abu vỷm buyỈ` ]ým ]Ƨ`, tbæ`b pbỗ Bæ @Ờl.
- Tbæ`b cẪp oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt tỌ cỈ 7;96666 tầl buyỈ` ]ým ]Ƨ`, tbæ`b pbỗ
Bæ @Ờl
4. MƧ sổ dụ clu.
- `b ]i``ic ?O tbỗ`h 76 `j ?6?6 abu vm buyỈ` ]ým ]Ƨ`, tbæ`b pbỗ Bæ
@Ờl.
- Tƶ clỈu oậ` ėờ `` abu vm `hblở` mu.
9. At mu ỗ`.
@l du`h mbờ`b mg ỗ` hj;
Mb`h 7; T`h qug` v mỗm vẩ` ėệ `hblë` mỬu.
MbƶƧ`h ?; Wuy trã`b xïy dỷ`h oậ` ėờ cốp pbỨ tbỷm vẪt tỡ tƶ clỈu ậ`b vlỉ` tbỗj.
Mb`h =; Tbổ`b cp o` cp pb tbm vt tỌ cỈ 7;96666 buyỈ` ]ým ]Ƨ`,
tbæ`b pbỗ Bæ @Ờl.

?

MB@H 7. T@H WYG@ ^ MầM ^@
^@ @HBLậ@ MY
Abỗl qu
quỗt v
v vl
vl` tb
tbỗj vổ HL
HL]

7.7.
7.7.7. Abỗl quỗt v vl` tbỗj
^l` tbỗj m xỗm `b cổ jt pb`h pbỗp `hblở` mu mỗm l t`h, bl`
t`h o`h mỗm tblt o, t mỗmb l t`h jt abe`h mỗmb `ổe ý, abụ`h l bl
p xỷm trm p vl l t`h.
Vb`h pbỗp vl` tbỗj cổ pb`h pbỗp s d`h ``h c`h l` t `b ç`b
sç`h, `blỈt, sý`h mỷm `hấ` `bƶ jỜt pbƶƧ`h Ỉ` ėọ lu trg e m `b`h m `b
mg l t`h.
^l` tbỗj ėƶửm ėề`b `hbĬg cæ sỷ tbu tbẪp væ pbï` mb tbơ`h ` vệ ėỗl tƶử`h
jỉ abơ`h mý sỷ ẵp xûm trm p ` vt tb. Mụ`h `hb vl` tbỗj dg trë` `bụ`h
tbæ`b tỷu jốl `bẩt mỨg abeg bỊm aĬ tbuẪt mŬ`h `bƶ mô`h `hbỈ vŬ trứ, mô`h `hbỈ `
bỊm...^ốl jứm ởu mu`h mp tbụ`h ` `bg`b `bt vổ abỗmb qug` `bt.
^l` tbỗj cổ jt abeg bm, tbm s pbỗt trl` jầ`b jẺ qug bƧ` og tbẪp aỸ hẨ`
ėïy, abl jæ mụ`h `hb v tr ớ mbe rg mỗm `b s, ot u m tbu `b` t mỗm v
`b trở` qu e mg trỗl t vổe `j 7<>6. Tuy `blở`, vl` tbỗj mý cmb s pbỗt
trl` cùu l, ot u o`h vlỈm mbứp ậ`b sỪ dứ`h pblj væ hlẩy ậ`b. Tỡ tbọ aỸ RLR,
væe `čj 72=<, Ceuls Dghuirri (782< - 7227) ớ g rg oỗe mỗe mụ`h tró`b `hblở` mu
v býg ậ`b, abổl ėẨu mbe `hæ`b mbứp ậ`b. OỬm ậ`b ėẨu ở`, mbp o jt trỗl t t
abl`b abờ mu, m tbỷm blỈ` væe `čj 7292 de Hgspgrd Niclx Teur`gmbe` - `bổ

`blp `b `hl Vbỗp. Tỗm hl ớ s d`h abl`b abê mẨu ėọ ėầt tốl ėỜ mge 26 j, mbứp
ậ`b vỹ`h Olivri, Vbỗp. Jt tre`h `b`h om `b p tbie mbp o jt trỗl t t
abl`b abờ mu cổ `b vỹ`h Oestej mg tỗm hl Kgjis Xgccgmi Ocgma, 72>6.
^lm rg ėỚl mỨg `hỉ`b bỉ`h abơ`h ėí tbûm ėẬy `bg`b sỷ pbỗt trl` j`b j
`hổ`b mbp `b s d`h jỗy `b qug`h bm vl pblj vổ hly `b, cổ mỗm `huyở` clu
`by mj vl ỗ`b sỗ`h (pbete). Mụ`h `hb mbp `b t jỗy ogy te lu al` mbe
`hblở` mu jt t o`h mỗm `b mbp mb`h pb a p `bgu vổ mbe abậ `č`h `bã`
ậ`b `ộl (stirie). Abậ `č`h ėý hlûp mbe vlm mb`b cỳ, e m `b, tỗmb cm tbụ`h ` tỡ
ậ`b mý blỈu quậ mge. JỜt `hæ`b mbứp ậ`b, m tbm bl` trở` mỗm pb`h ` bổ`h
abụ`h `b jỗy ogy, abl`b abê mẨu væ tæu cƶử` beẸm jỜt pbƶƧ`h ` trở` abụ`h
abỗm, hl cổ `hổ`b mbp `b bổ`h abụ`h. Mỗm `b tbu m t `hổ`b mbp `b bổ`h
abụ`h hl cổ abụ`h `b. Om `b u ở` mbp t jỗy ogy, ėƶửm tbỷm blỈ` væe `čj
7<76, de Xlcour Xrlhbt, jỜt `bæ `blẵp ậ`b `hƶỚl Ú, oặ`h vlỈm tbu `bẪ` ậ`b dl ėỜ`h
=


 

trë` vü`h hẨ` Mi`temicl tbuỜm `ƶốm Ú (oậ`h 7.7). Mblẵ` trg`b tb hll tb `bt (7<74
- 7<72) ỗ`b du hlgl e` abl u mg mụ`h `hb mbp `b t jỗy ogy mbe jứm
ėêmb qụ` sỷ. Mơ`h `hbỈ mbứp ậ`b tỡ jỗy ogy ớ aỡe tbie `blu `hl bet `h
tre`h c`b vỷm `æy, ėẸm olỈt tre`h vlỈm cæj ậ`b væ ėe m `b. @b`h `j sgu ý, mỗm
tblt a abỗm `bgu v mỗm cel jỗy mbp `b m pbỗt trl` j`b j. `h tbl,
`hb tbut hll eỗ` abụ`h `b vổ e m t `b ớ pbỗt trl` j`b, cổ m s bã`b
tbæ`b jỜt `hæ`b abeg bỊm jốl cæ ėe ėầm ậ`b (pbetehrgjitry).
Ėïy cæ `hæ`b Ử`h dứ`h tbỷm tẵ tre`h vlỈm ėe m mbờ`b xỗm mỗm l t`h t d
clu `b mbp. \ởu mu trở` l bl vlm pbỗt trl` mỗm tblt o mbờ`b xỗm mge, ỗp `h
mbe vlm pbù` mb abụ`h ậ`b. Tre`h mblẵ` trg`b tbẵ hlốl tbỬ bgl (7<=< ” ?/7<49)
abơ`h ậ`b ėí dü`h mbỨ yẵu mbe jứm ėêmb qụ` s. Tre`h tbl a `ổy, `heổl vlm pbỗt
trl` mụ`h `hb rgdgr, m` ỗ`b du ol s pbỗt trl` `b mbp s d`h pb b`h

`hel. Mỗm om `b tbu m t `huờ` `č`h cƶử`h `bï` tầe cỉ rgdgr, ėí ėƶửm sỪ
dứ`h r`h rớl tre`h quù` s. Mỗm `b mbp vl aở`b pbộ bờ`h `heầl mbe rg abậ `č`h
trlẵt cỊm tbô`h ` `blu b`. `b ju, mbp o`h jỗy `b, ớ m du`h tre`h
mblẵ` trg`b tbẵ hlốl tbỬ bgl. ^lỈm mbầy ėug vỉe vŬ trứ hlụg Clë` Rơ mŬ vỉ Beg Aỽ ớ
tbỷm y vlm `hblở` mu trỗl t o`h vl` tbỗj vl mỗm pb`h ` a tbut bl`
l. Mỗm tru`h tùj `hblë` mỬu jẸt ėẩt ėƶửm rg ėỚl, `bƶ mƧ qug` vŬ trứ mbïu Ïu I]G
(Gir
(Girep
eplg
lg`` _ije
_ijeti
ti si
si`s
`sl`
l`hh Ghi`
Ghi`my
my),
), mbƶƧ
mbƶƧ`h
`h tr
trã`
ã`bb v tr
tr @G
@G]G
]G (@
(@g
ge`
e`jg
jgcc
Girejgums g`d ]pgmi Gdjl`lstrge`) J. @heổl mỗm tb`h aở trở`, mý tb a `

mỗm mb`h tró`b `hblở` mu trỗl t o`h vl` tbỗj tl mỗm `m `b Mg`gdg, @bt,
Vbỗp, ` vổ Tru`h Wum. Om `b u ở`, mbp v trỗl t t v tr, m mu`h
mẩp tỡ tæu Ixpcerir-> væe `čj 7<9<. Tlẵp tbie cæ mb`h tró`b v tr Jirmury (7<>6),
mbe rg mỗm s` pbj `b mbp t qu e trỗl t mý mbt c`h mge, ậ`b jỉu mý ămb
tbƶốm 86 jj, ėƶửm mbứp tỡ jt jỗy t `h. ^ `b abờ t`h u ở` (TL_6]-7),
m pbý`h cở` qu e trỗl t vổe tbỗ`h 4 `j 7<>6, j u mbe vlm qug` sỗt vổ
d oỗe abê tƶử`h. ^Ỉ `b abê tƶử`h @EGG, ėí beầt ėỜ`h tỡ sgu `čj 7<8?, mbe rg dụ
clỈu ậ`b mý ėỜ pbù` hll tbl hlg` mge `bt, ỗ`b du mbe vlm `hblở` mu abờ t`h
trỗl t t v tr jt mỗmb tộ`h tbọ væ mẪp `bẪt tỡ`h `hæy.
Oậ`h 7.7. Týj tất s pbỗt trl` mg vl` tbỗj qug mỗm s al`

Tbl hlg` (`j)

] al`

7266

Vbỗt bl` tg g b`h `hel
4




72=<

Ot u pbỗt jl`b a tbut mbp `b i` tr`h

7248

Vbỗt blỈ` mậ dậl pbộ bờ`h `heầl væ pbộ `bã` tbẩy

7296 ” 72>6

Mbứp ậ`b tỡ abl`b abê mẨu

728=

Rïy dỷ`h bỊm tbuyẵt v pb l` t

7<6<

Mbp `b t jỗy ogy

7<76 7
Hll eỗ` t abụ`h tru`h

7
Vbỗt trl` `hổ`b mbp vổ e `b bổ`h abụ`h

7<=6 7<46

Vbỗt trl` a tbut _gdgr (ĖỬm, JỼ, G`b)

7<46

Vbï` mb væ Ử`h dứ`h ậ`b mbứp tỡ jỗy ogy

7<96

Rỗm `b hll pb t vỹ`h `bó` tby ` abô`h `bã`
tbẩy

7<96 ” 7<>6
7?/4/7<>7

@hblë` mỬu sïu vệ ậ`b mbe jứm ėêmb qụ` sỷ
Clë` Rơ pbý`h tỉu vŬ trứ mý `hƶỚl cỗl vổ mbp `b trỗl
t t `heổl v
v tr

7<>6 7<86

C` u ở` s d`h tbut `h vl` tbỗj

7<8?

J pbý`h v `b Cg`dsgt -7

7<86 7<26

Vbỗt trl` j`b j pb`h pbỗp x cỳ `b s

7<26 7<<6

J pbỗt trl` tb b jl mg v `b Cg`dsgt

7<2>
7<<6 ` `gy

Vbỗp pbý`h v `b ]VET vổe qu e
Vbỗt trl` o mj tbu g pbộ, tč`h dậl pbộ vỉ ặ`b
pbộ, tč`h ėỜ pbï` hlậl o mj.
mj. Vbỗt trl` `bl
`blu
u a tbut
x cỳ jl
] pbỗt trl` mg vl` tbỗj, l cl` vl s pbỗt trl` mỨg mô`h `hbỈ `hblë` mỬu
vŬ trứ, pbứm vứ mbe `hblë` mu trỗl t vổ mỗm bổ`b `b vổ quy` abờ. Mỗm `b mbp
`l (stirie), tbm bl` tbie pb`h `h
`h vổ xlë`, mu`h mẩp tỡ vỈ `b Hijl`l (7<>9),
ėí tbọ blỈ` u tb mg
mg mụ`h vlm `hblở`
`hblở` mu trỗl t. Tlp tbie,
tbie, tẨu Gpece mbe rg sậ`
pbẬj ậ`b mbứp `ộl væ ėg pbộ, mý aêmb tb
tbƶốm
ƶốm ậ`b 86 jj, mb
mbứp
ứp vệ trỗl t, ớ mbe rg
mỗm tbụ`h
tbụ`h ` vụ mỹ`h bu êmb tre`h
tre`h `hblë`
`hblë` mỬu jẸt ėẩt. @hỉ`b
@hỉ`b bỉ`h abơ`h vŬ trứ
9


 

@hg ėí ėý`h vgl trÿ ë` pbe`h tre`h `hblë` mỬu Trỗl t t v tr.
Tblt o dỹ`h mj `b` sý`h ėlỈ`
ėlỈ` tỡ pbậ` xầ bgy oỬm xầ tỡ vẪt tbọ ėƶửm hỊl
cæ oỜ mậj olẵ`. OỜ mậj olẵ` mý tb cổ mỗm jỗy mbp `b bem jỗy quỡt. Vb
Vb`h
`h `
jg`h mỗm o mj ol`
ol` m hl cổ vt jg`
jg`hh (jỗy ogy, abl
abl`b
`b abờ mu, tổu me` tbel
bem v `b,). Bã`b ?.7 tbọ blỈ` sƧ ėờ `huyë` cú tbu `bẪ` `b vl` tbỗj.
@hu` ``h c`h mbờ`b tb`h s d`h tre`h vl` tbỗj cổ om x jt trl,
``h c`h mg sý`h l` t de mỗm vt tb pb` x bgy om xầ ėƶửm oỜ mậj olẵ`
ėẸt trë` vẪt jg`h tbu `bẪ`.

Bã`b 7.7; @huyở` cỳ tbu `b` d clu vl` tbỗj

Tbụ`h ` v ``h c`h pb` x mg mỗm vt tb m `b vl` tbỗj tbu `b`
vổ x cờ t `h trở` jỗy bem hll eỗ` trm p t `b dg trở` al`b `hblj mg
mbuyở`
mỹ`h,
clusbem
clở`vổe
qug`
``blu
mỗm vt
vổ abỗm
bl`

tb`h hlg.
abỗmMul
`bgu
trở`mỗm
jtdt
mtbụ`h
`h `
d`h
tre`h
c`btb
vm
`bgu `b; `ụ`h cùj `hblp, g mbt, abờ t`h, jụl tr`h,
Teổ` o quỗ tró`b tbu `b` vổ x cờ `b vl` tbỗj mý tb mblg tbæ`b 9 pbẨ` mƧ
oậ` `bƶ sgu; `č`h cƶử`h1 tƶƧ`h tỗm mg ``h c`h vl abờ quy`1 s t`h tỗm vl
mỗm vt tb trở` o jt t1 mbuy` l ``h cƶử`h pbậ` xầ tỡ vẪt tbọ tbæ`b dụ clỈu
ậ`b væ bl` tb `b s mbe vlm hll eỗ`, x cờ ậ`b.
@č`h cƶử`h mỨg sý`h
sý`h ėlỈ` tỡ abl cg`
cg` truyệ` qug jụl tr`h abờ quy`
quy` s o mỗm
pbù` t abờ bp tb
tb dl mỗm bó`b tbm abỗm `bgu tu tbum vổe t`h om
om sý`h m
tb. Tre`h vl` tbỗj, `hl
`hl tg tb`h qug` tïj ėẵ` abậ `č`h truyệ` sý`h ėlỈ` tỡ
tre`h abê quy`, vó mỗm bl` t`h vổ m mb t`h tỗm hlụg sý`h ėlỈ` tỡ vốl abê
>

quy` s mý tỗm `h j`b ` tbụ`h ` de oỜ mậj olẵ` tbu `bẪ` ėƶửm. Abê quyọ`
mý ėẸm ėlọj qug` tr`h ý cổ te`h tỗm abỗm `bgu l vl om x l` t mý om
sý`h abỗm `bgu. l vl vl` tbỗj qug`h
qug`h bm, `hu` ``h c`h mu`h
mu`h mp mb yẵu cæ
de jẸt trỚl væ sỷ mý jẸt mŬ`h `bƶ
`bƶ tbgy l mỗm mỗm pbù` t ``m
m vổ abờ (tbie abơ`h
hlg` vỉ tbỚl hlg`) mý
mý tre`h cốp abê quyọ` cỉ `huyë` `bï` hïy mbỨ
mbỨ yẵu hïy `ë` sứ olẵ`
ėộl `č`h cƶử`h
cƶử`h pbậ` xầ tỡ jẸt ėẩt ėẵ` oỜ mậj olẵ`. Abeậ`h 89% `č`
`č`hh cƶử`h
cƶử`h jẸt
trỚl abl mbầj ėẵ` cốp `heæl mỨg
mỨg abê quyọ` ėƶửm truyệ` xuỗ`
xuỗ`hh jẸt ėẩt væ tre`h quỗ
tró`b cg` truy` sý`h l`
l` t cuụ` o abờ quy
quy`
` bp tb, tỗ` x vổ abỷm x trm abl
` o mj ol`. Mỗm
Mỗm cel abờ `b exy
exy,, `lt, mgmoe`lm, ụzụ`, bl `m, vổ mỗm pbù`
t c c`h tre`h abờ quy` cổ tỗm ``bù`
bù` mbờ`b `b b`h `
` s suy hlj ``h c`h
sý`h l` t tre`h quỗ tró`b cg` truy`.

] pbù` olt mỗm cel vl` tbỗj m` m vổe mỗm yu tỗ sgu;
- Bã`b dầ`h quỼ ėầe mỨg vỈ `b1
- ĖỜ mge ogy mỨg vỈ `b, tbỚl hlg` mÿ` cầl mỨg jt qu e1
- Dl pb mg mỗm tblt o tbu1
- Cel `hu` pbỗt vổ ` blu tbu `b`.
Mý bgl pb`h tbm pbù` cel vl` tbỗj mbờ`b cổ;
- Vbù` cel tbie `huờ` ` blỈu

Mč` mỬ væe `huờ` mỨg g tốl jæ vl` tbỗj m mblg cổj bgl cel; + ^l` tbỗj
mb `h (gmvi); `hu` g tl cổ g sỗ`h pbỗt rg t mỗm tblt o `bù` te, tb`h cổ
mỗm jỗy pbỗt t trở` mỗm tblt o ogy1
+ ^l` tbỗj o `h (pgsslvi); `hu` pbỗt om x cổ jt trl bem t mỗm vt
mbt t `blở`. Bl` `gy,
`gy, vlm `h d`h
d`h pbl bp hlg vl` tbỗj vổ mỗm mụ`h `hb
`hb v
tr ớ tr `ở` pb ol` trở` pbj vl teổ` mu. Mỗm `m mý `` mụ`h `hb v tr
pbỗt trl` ớ pbý`h `blệu vỈ `b cë` quỼ ėầe, trë` ėý mý jg`h `blu tblt o vl`
tbỗj abỗm `bgu. Mỗm trj tbu jt ėẩt pbï` oỗ ėệu trë` teæ` mẨu mý abậ `č`h tbu
`b` `blu cel t clu vl` tbỗj de v `b truyệ` xuỗ`h.
- Vbï` ceầl tbie ėẸm ėlọj quỼ ėầe; mý bgl `býj mbờ`b cổ vl` tbỗj v `b g
`b vổ vl` tbỗj v `b qu e mm.
M` m vổe m ėlọj
ėlọj quỼ ėầe vỈ `b,
`b, mý tbọ mblg rg bgl `bý
`býj
j vỈ `b cæ; + ^Ỉ
`b ėềg `b cæ vỈ
vỈ `b mý tỗm ėỜ hým qugy oặ`h tỗm ėėỜỜ hým qugy mg trỗl t, `hbg cổ
v trờ t`h l mg v `b se vl trỗl t cổ `h yở`1 + ^Ỉ `b quỼ ėầe mỷm (bgy hẨ`

mỷm)) cæ vỈ `b mý jẸt pbẽ`h
mỷm
pbẽ`h quỼ ėầe vuô`h
vuô`h hým beẸm
beẸm hẨ` vuô`h hým se vốl jẸt
8




pb`h xờmb
xờmb e mg Trỗl t.
t. Tm qugy mg v `
`bb abỗm vl t
tmm qugy mg trỗl
t vổ ėƶửm tblẵt aẵ
aẵ rlë`h sge mbe tbỚl hl
hlg`
g` tbu ậ`b trë` jỘl vü`h cí`b tbộ trë` jẸt
ėẩt cỉ 7? mü`h hlỚ ėềg pbƶƧ`h
pbƶƧ`h væ tbỚl hlg` tbu cẸp cầl cæ mỗ ėề`b ėỗl vốl 7 vỈ `b (vê 
dứ CG@D]GT
CG@D]GT cæ 72 `hæy, ]VET cæ ?> `hæy,…).
`hæy,…). Trë` bgl `býj vỈ `b `ýl trở` u
u mý
tb ỗp d`h `blu pb`h
pb`h pbỗp tbu `b` tbụ`
tbụ`hh ` abỗm `bgu tỹy tbie s tblt a
mg `l mb te.

Bó`b 7.?. v `b g `b (trỗl) væ vỈ `b quỼ ėầe hẨ` mỷm (pbậl)
- Vbï` ceầl tbie dậl sý`h tbu `bẪ`

Tbie oƶốm sý`h sỪ dứ`h, vlỉ` tbỗj mý tb m pbù` rg tbổ`b = cel m o`;
+ ^l` tbỗj tre`h dl sý`h `bó` tby vổ b`h `hel1
+ ^l` tbỗj b`h `hel `blt1
+ ^l` tbỗj slởu mge tẨ`.
JẸt trỚl cæ `huờ` `č`h cƶử`h mbỨ yẵu ėỗl vốl `býj vl` tbỗj tre`h dl sý`h
`bó` tby vổ b`h `hel. JẸt trỚl mu`h mẩp jỜt oỬm xầ mý oƶốm sý`h u tb 6,9
j. T clu vl` tbỗj tbu m
m tre`h dậl sý`h `bã`
`bã` tbẩy pbứ tbuỜm mbỨ yẵu væe
væe sỷ
pbậ` xầ tỡ oệ jẸt vẪt tbọ væ oệ jẸt Trỗl t. Mỗm tbụ`h
tbụ`h ` v vt tb m xỗm `
`bb
t mỗm pb pb` x. Jl vt tb `blt oó`b
oó`b tb`h u t pbỗt
pbỗt rg jt om x
mý ėỌ`b tầl oƶốm sý`h 76 γj. @huờ` `č`h cƶử`h sỪ d`h l vl vl` tbỗj b`h
`hel `blt de mbờ`b vt tb s` sl`b rg.
^l` tbỗj slởu mge t` s d`h oỬm xầ slëu mge tẨ` mý oƶốm sý`h tỡ jỜt ėẵ`
væl mbứm mi`jit. @huờ` `č`h cƶử`h sỪ dứ`h ėỗl vốl vl` tbỗj slởu mge t` mb
`h m mb `h pbỗt rg t jỗy pbỗt. A tbut rg g tbum vl` tbỗj slởu mge
t` mb `h. _g g mb `h pbỗt rg `hu` ``h c`h tl mỗm vt tb, sgu ý tbu
cl m `b`h om x, tỗ` x bem pb` x tỡ vẪt tbọ.
2

@hu` ``h c`h s d`h l vl vl` tbỗj slởu
slởu mge t` o `h de mbờ`b vt
tb pbỗt
pbỗt rg. Om xầ aẵ slëu mge
mge tẨ` cæ oỜ mậj tbu `bẪ`
`bẪ` væ pbï` m
mbb oỬm xầ slëu mge
tẨ` mỨg vẪt tbọ.

Bã`b 7.=; ] pbù` cel vl` tbỗj tbie om sý`h
7.7.?. Abỗl quỗt v HL]

B tb`h tbụ`h ` g cỳ (HL]) cổ jt `hổ`b abeg bm abỗ jl, mý `blu mỗmb
p m` abỗm `bgu, de ý m`h mý `b`h `b `hbg abỗm `bgu v HL].
Tbie Dumair (7<8<) `b `hbg, HL] cổ jỜt trƶỚ`h bửp ėẸm olỈt mỨg bỈ tbỗ`h
tbô`h `, ổ ėý mý mƧ sổ dụ clỈu oge hờj sỷ qug` sỗt mỗm m tr`h pbù` o abụ`h
hlg`, mỗm bet `h s al` mý tb m xỗm `b tre`h abe`h abụ`h `bƶ ėƶỚ`h,
ėlọj, vü`h.
Tbie Ourreuhb (7<2>) ėề`b `hbĬg, HL] cæ jỜt mơ`h mứ jầ`b dü`h ėọ cƶu trụ vỉ
truy vẩ`, olẵ` ėộl vỉ blọ` tbề dụ clỈu abơ`h hlg` tỡ tbẵ hll tbm mbe `b`h jm ởu
abỗm `bgu.
Tbie @huy` Alj Cl ``a., (?66<) BỈ tbỗ`h tbô`h ` ėềg cú ėƶửm ėề`b `hbĬg
`bƶ cỉ jỜt bỈ tbỗ`h tbơ`h ` jỉ `ý sỪ d`h d clu u vổe, mỗm tbge tỗm pbù` mb,
m sổ dụ clỈu ėẨu rg clë` qug` vệ jẸt ėềg cú abô`h hlg`, `bặj bỘ trử vlỈm tbu `bẪ`,
cƶu trụ, qu` cờ, x cờ, pbù` mb vổ bl` tb mỗm tbô`h ` abô`h hlg` tỡ tbẵ hlốl tbỷm
ėọ hlậl quyẵt mỗm v` t`h bp t tbụ`h ` mbe mỗm jứm ėêmb me` `hƶỚl ėẸt rg.
BỈ tbô`h ` ėềg cú
cú (HL] - Hiehrgpblm L`nerjge` ]ystij)
]ystij) cæ jỜt tẪp bửp mmýý t

mbm, oge hj b tb`h pb`
pb` m`h, pb` jj jỗy `b,
`b, dụ clỈu ėềg cú væ mme`
e` `hƶỚl,
<


 

ėƶửm tblẵt
tblẵt aẵ `bặj jứm ėêmb `ấj
`ấj oất, cƶu trụ, mẪp `b
`bẪt,
Ẫt, ėlệu abl
ablọ`,
ọ`, pbï` mb, væ
blọ` tbề tẩt mậ mỗm d`h tbụ`h ` clở` qug` ` v trờ g cú.
HL] mý 4 mbỬm `č`h mƧ oậ`; - Tbu tbẪp dụ clỈu; dụ clỈu sỪ dứ`h tre`h HL] ėẵ` tỡ
`blệu `hu` abỗm `bgu vổ HL] mu`h mp mụ`h m mb bửp dụ clỈu tbæ`b jỜt ėề`b
dầ`h mbu`h ėọ se sỗ`b vổ pbù` mb. - Wu` cỳ d clu; sgu abl dụ clëu ėƶửm tbu tbẪp
væ mb bửp, HL] mu`h mp mỗm mbm ``h cu tr vổ duy tró d clỈu. - Vbï` mb abơ`h
hlg`; cỉ mbỬm `č`h qug` trỊ`h `bt mg HL] `ý mu`h mp mỗm mbm ``h `b `Ờl suy
abô`h hlg`, tầe vü`h ėỈj, mbờ`h cốp. - Blọ` tb at qu; HL] mý `blu mỗmb bl` tb
tbụ`h ` abỗm `bgu. Vb`h pbỗp truy` tb`h o`h o`h olu vổ ėờ tbề ėƶửm oộ
su`h vốl oậ` ėờ væ ậ`b og mblệu. Blọ` tbề trỷm qug` cæ jỜt tre`h `bụ`h abậ ``h
ỗ`h mbỷ ỳ `bt mg HL], mbe pbỡp `hl s d`h t`h tỗm bu blu vl d clu
HL] `hổy `gy cỉ mơ`h mứ trử hlûp quyẵt ėề`b tre`h `blệu beầt ėỜ`h al`b tẵ - xí
bỜl, quỗm pbÿ`h mỨg `blệu quỗm hlg trë` tbẵ hlốl. HL] mý abậ `č`h trử hlûp mỗm m
qug` mbờ`b pb, mỗm `bổ qu` cỳ, mỗm deg`b `hblp, mỗm mỗ `bù`,... ỗ`b hlỗ m
bl` tr`h mg mỗm quỗ tró`b, mỗm tbm tb t `blở`, al`b t - xớ bl tbụ`h qug mỗm

mbm ``h tbu tbp, qu` cỳ, truy v`, pbù` mb vổ mb bp mỗm tbụ`h ` m h`
vl jt `` bó`b bm (o` ) `bt quỗ` trở` m s te mg mỗm d clu u vổe.
Mý `blu mỗmb p m` abỗm `bgu abl `b `hbg HL]. @ẵu xìt dƶốl hým ėỜ bỈ
tbỗ`h,, tbã HL] mý tb m blu `b
tb`h
`b jt b tb`h hj mỗm tbổ`
tbổ`bb pbẨ`; me` `hƶỚl,
`hƶỚl,
pbẨ` mỬ`h, pbẨ` jệj, mƧ sổ dụ clỈu, `l tp bp mỗm quy `b, quy pbj,
ởu mbu`, `b b`h, mb tr`h `h d`h mg `bổ qu` cỳ, mỗm al` tbm mbuyở`
`hổ`b vổ mỗm al` tbm v mụ`h `hb tbô`h `.
Abl xïy dỷ`h jỜt bỈ tbỗ`h HL] tg pbậl quyẵt ėề`b xij HL] sẺ ėƶửm xïy dỷ`h
tbie jô bã`b Ử`h dứ`h `æe, cỜ trã`b væ pbƶƧ`h tbỬm tộ mbỬm tbỷm blỈ` `æe. MbỌ trë`
mƧ sổ ėý `hƶỚl tg jốl quyẵt ėề`b xij HL] ėề`b xïy dỷ`h sẺ pbậl ėậj `h mỗm
mbm ``h tr hlỷp quyt `b hó vổ m`h jl mý tb mý mỗm quyt `b v `l du`h,
mu trỷm mỗm bp pb` m` cl mg b tb`h m`h `bƶ mƧ mẩu tæl mbê`b mẨ` ėẨu tƶ mbe
vlỈm bã`b tbổ`b vổ pbỗt
pbỗt trl` b tb`h HL]. ^l jt xớ bl mmýý s tbgj hlg mg `hl
dù` vổ quỗ tró`b quậ` cú tbã sỷ ėý`h hýp trl tbỬm tỡ pbêg mỜ`h ėờ`h ėg`h `hæy mæ`h
trổ `ë` qug` trỊ`h væ mæ`h `hỉy mỉ`h mý vgl trÿ abơ`h tbọ tblẵu.
Abl cỉj vlỈm vl b tb`h HL] mý tb p m` dl mỗm mỗmb `bó` `b` `b sgu;
- M s d clu g cỳ ( Hiedgtgogsi - tbie mỗmb hl mg I]_L);
I]_L); HL] cỉ jỜt mƧ sổ
dụ clỈu abơ`h
abơ`h hlg` mbuyọ`
mbuyọ` tậl tbơ`h ` ėềg cú tbie qug`
qug` ėlọj hỗm mỨg jô bã`b dụ
76

 

clỈu HL] (yẵu tỗ, tepecehy, jầ`h cƶốl, rgstir,...)1
- Bã`b tƶử`h beỗ (Hievlsugclzge`); HL] cổ tp mỗm o` tbụ`h jl`b
jl`b tb bl`
mỗm yu t vổ qug` b hlg
hlg mỗm yu tỗ trë` jẸt
jẸt ėẩt. Dỷg trë` tbô
tbô`h
`h ` ėềg cú mý tbọ
tầe `blệu ceầl oậ` ėờ væ sỪ dứ`h
dứ`h mbû`h `bƶ cæ jỜt mỪg
mỪg sộ væe tre`h mƧ sổ dụ clỈu ėọ
bỘ trử trg mỬu, pbï` mb væ olë` tẪp tbụ`h `1
- R cỳ (Hiepremissl`h); HL] cổ mỗm mụ`h
mụ`h m x cỳ tbụ`h
tbụ`h ` mbe
mbe pbỡp te rg mỗm
tbụ`h ` jl t tbụ`h
tbụ`h ` ớ mý. Mỗm mb
mbmm ``h x cỳ tbụ`h ` g cỳ cy tbụ`h
tbụ`h ` t
mỗm tp d clu
clu ớ mý, ỗp d`h mỗm mbm
mbm ``h pbù` mb vỉ hbl
hbl aẵt quậ vỉe jỜt tẪp
jốl.
Rìt dƶốl hým ėỜ
ėỜ Ử`h dứ`h tre`h quậ`
quậ` cú `bæ `ƶốm, HL] mý tb

m
m blu `b cổ
jt mụ`h `hb x cỳ mỗm dụ clỈu
clỈu mý teầ ėỜ (oậ` ėờ) ėọ olẵ` mbû`h tbổ`b
tbổ`b mỗm tbụ`h `
tr hlỷp quyt `b mbe mỗm `bổ qu` cỳ.
De mỗm `h d`h HL] tre`h tbm t qu` cú `bỉ `ƶốm mý `b ėg dầ`h vỉ pbỬm
tầp xìt mậ vệ abêg mầ`b tỷ `blë`, xí bỜl cạ` abêg mầ`b quậ` cú, `bụ`h `čj hẨ` ėïy
HL] tbƶỚ`h ėƶửm blọu `bƶ jỜt bỈ tbỗ`h tbơ`h ` ėg quy jơ vỉ g t c. Tu tbum
vổe `bu mu mg mỗm `hl sỪ dứ`h jæ bỈ tbỗ`h mý tbọ pbậl mb bửp tbụ`h `
`blu jm abỗm `bgu, `ýl ỷ`h b`, cổ mỗm t c abỗm `bgu, `ýl mỗmb abỗm cổ tu
tbum vổe mỗm `b b`h de m s trl tbm ėƶg rg.
7.7.=. Wug`h pbộ væ ėẸm trƶ`h pbậ` xầ pbộ mỨg mỗm l t`h t `blở`
Tt m mỗm vt tb u pb` x, bp tb, pbù` tỗmb vổ om x sý`h l`
t o`h mỗm mỗmb tbm abỗm `bgu vổ mỗm m trƶ`h `æy tbƶỚ`h ėƶửm hỊl cæ ėẸm trƶ`h
pbộ. ĖẸm trƶ`h pb s m pbù` mb tbie `blu mỗmb abỗm `bgu ėọ `bẪ` dầ`h rg
ėỗl tƶử`h trë` oệ jẸt ėẩt, `ý sẺ mbe pbìp hlậl tbêmb ėƶửm jỗl qug` bỈ hlụg ėẸm
trƶ`h pbộ vỉ sấm, tơ`h jỉu trë` ậ`b tộ bửp jổu hll eỗ` l t`h.
@huyở` tm m o` pbù` olt mỗm l t`h trở` jt t tre`h `b v `b
cổ dg vổe s abỗm olt v m `b pb` x mg mbỷ`h trở` mỗm aở`b pb. Tbụ`h qug
m lj v `h me`h pb` x pb mg mỗm l t`h `hl tg tblt a mỗm tblt o
tbu `b` sge mbe cl abe`h om sý`h ý mỗm l t`h mý ėỜ pbậ` xầ pbộ cæ dỉ
pbï` olỈt `bẩt væ ổ `bụ`h abeậ`h `ặj tre`h oƶốm sý`h `æy sỷ bẩp tbứ mỨg abê 
quyọ` cỉ `bễ `bẩt.
Tbơ`h qug ėẸm ėlọj vệ ėƶỚ`h me`h pb` x pb mg mỗm l t`h `hl tg
tblt a mỗm tblt o tbu `b` sge mbe cl abe`h om sý`h ý mỗm l t`h mý
pb` x pb cæ dỉ pbï` olỈt `bẩt væ ổ `bụ`h abeậ`h `ặj tre`h oƶốm sý`h `æy sỷ
77

 

bẩp tbứ mỨg abê quyọ` cæ `bễ `bẩt.

7?




O`h 7.?. Mỗm hll pb mg sý`h l` t

Hll pb

Om sý`h
(γj)

Tlg hgjjg

6.666=

^ü`h g R

6.666= ”
6.=

^ü`h g mỷm
j
^ü`h g mỷm
j mbứp ậ`b

6.6= ” 6.4
6.= - 6.4

^ü`h `bã` tbẩy

6.4 ” 6.8

^ü`h bờ`h
`heầl

6.8 ” 76

ĖẸm ėlọj
OỬm xầ tỗl tbƶỚ`h oề bẩp tbứ teæ` oỜ oổl tẨ`h abê 
quyọ` pbêg trë` vỉ abơ`hmý abậ `č`h dỹ`h tre`h vl`
tbỗj
Beổ` teổ` o bp tb ol abờ quy` abụ`h sg d`h
m tre`h vl` tbỗj.
Mỗm om x tl mý oƶốm sý`h `bễ bƧ` 6.= γj beæ`
teæ` oề bẩp tbứ oổl tẨ`h Ezô` mỨg abê quyọ`.
Truyệ` qug abê quyọ` hbl `b` m vổe mỗm pblj mỗm
pbete ditimtir `b`h o tỗ` xầ jầ`b tre`h abê quyọ`.
Tầe ậ`b vốl pblj væ pbete ditimtir, ėầt mỷm ėầl mỨg
`č`h cƶử`h pbậ` xầ ổ oƶốm sý`h 6.9.
m s d`h xỗm `b mỗm alu tbm vt, tr`h tbỗl

vổ sl`b abl, j mg tbm vt vổ t, `hblở` mu v
ỗ abeỗ`h, tỗmb tuyt vổ jùy.
Mỗm mbỌ sỗ abê quyọ` mbê`b ổ `blỈt hbl ėƶửm bã`b `b
^ỹ`h b`h

= 9 ` 2 mg mỗm om sý`h `ổy, yởu mu pbl mý jỗy quỡt
`hel `blt
74 j qug`h m vổ b tb`h jỗy tbu m olt hl c b tb`h
vlolmec abụ`h pbl o`h pblj.
Mỗm om sý`h dổl bƧ` mý tbọ bgy vü`h rgdg xuyë`
^ü``h mỷ
^ü
mỷm `h
`hấ` 6.7 ==66 mj
mj qug jùy, s`h jỹ vổ jg. Mỗm bã`b ậ`b mý tbọ hbl
ėƶửm tre`h dầ`h mbỨ ėỜ`h bgy o `h.
D`h mb `h mg vl` tbỗj sý`h mm `h`. Bã`b ậ`b
^ü`h rgdg
7.7” =6 mj rgdg ėƶửm hbl cầl ổ o`h sý`h abỗm `bgu.
Cổ vỹ`h mý om sý`h dổl `bt tre`h pbộ ėlỈ` tỡ. JỜt
^ü`h rgdle
0=6mj
væl sý`h rgėg ėƶửm pbï` rg vl mỗm om sý`h rt dổl
m sg d`h tre`h vỹ`h sý`h `ổy
@huyở` tm m o` pbù` olt mỗm ėỗl tƶử`h trë` jẸt ėẩt tre`h ậ`b vỈ `b
cæ dỷg vổe s abỗm olt v m `b pb` x mg mbỷ`h trở` mỗm aở`b pb. Tbụ`h qug
m lj v `h me`h pb` x pb mg mỗm l t`h `hl tg tblt a mỗm tblt o
tbu `b` sge mbe abe`h om sý`h ý mỗm l t`h mý pb` x pb cæ dỉ pbï`
olỈt `bẩt væ ổ `bụ`h abeậ`h `ặj tre`h oƶốm sý`h `æy sỷ bẩp tbứ mỨg abê quyọ` cæ
`bễ `bẩt.
7=

Bó`b 7.4. Vb` x pb mg mỗm l t`h t `blở` trở` jt t

De mỗm tbụ`h ` vl` tbỗj mý clở` qug` trm p ` ``h c`h pb` x t
mỗm l t`h, `ở` vlm `hblở` mu mỗm `b mbt qug`h bm (mb yu cổ m tr`h
pb` x pb) mg mỗm ėỗl tƶử`h tỷ `blë` ėý`h vgl trÿ bẵt sỬm qug` tr`h l vl vlm
`h d`h mý blu qu pb`h pbỗp vl` tbỗj. Vb` c` mỗm pb`h pbỗp `h d`h
vl` tbỗj ėƶửm sỪ dứ`h blỈ` `gy ėệu mý clë` qug` trỷm p bem hlỗ` p vl vlm
`hblở` mu mỗm m tr`h pb` x pb mg mỗm l t`h bgy `býj l t`h `hblở`
mu. Mỗm tblt o hbl `b`, mỗm cel pblj mbuyë` dứ`h vốl ėỜ `bầy mậj pbộ pbü bửp
ėí ėƶửm mbẵ tầe dỷg trë` aẵt quậ `hblë` mỬu vệ quy cut pb` x pb mg mỗm l
t`h t `blở`.
Tre`h c`b vm vl` tbỗj, at qu mg vlm hll eỗ` mỗm tbơ`h ` pbứ tbuỜm rẩt
`blệu vỉe sỷ blọu olẵt jỗl tƶƧ`h qug` hlụg ėẸm trƶ`h pbậ` xầ pbộ, oậ` mbẩt vổ tr`h
tbỗl mỗm l t`h t `blở`. @b`h tbụ`h ` v m tr`h pb` x pb s mbe pbỡp
mỗm `bổ mbuyở` jụ` mb` mỗm aở`b `b tl u mbg `blu tbô`h ` `bẩt vệ ėỗl
tƶử`h ėƶửm `hblë` mỬu, ėờ`h tbỚl ý m`h cổ m s d clu vl` tbỗj pbù` mb
`hblở` mu mỗm `b mbt mg l t`h g cỳ, ` tl pbù` cel mỗm l t`h ý.
- m `b pbậ` xầ mỨg cốp pbỨ tbỷm vẪt;
Cốp pbỨ tbỷm vẪt cæ ėỗl tƶử`h ėƶửm qug` tïj `blệu oổl mblẵj ėg sỗ dlỈ` mb
oệ jẸt tỷ `blë`. Abậ `č`h pbậ` xầ pbộ mỨg tbỷm vẪt xg`b cæ dẩu blỈu ėẸm tr`h tbgy
l tbie om sý`h. Tre`h vỹ`h ỗ`b sỗ`h `bó` tby mỗm sm t mg cỗ mùy `b b`h
` m `b pbậ` xầ pbộ mỨg `ý, ėẸm olỈt cæ mbẩt Mcerepbl`, `heæl rg mÿ` jỜt sỗ sấm
74




t abỗm m`h hýp pb` te `ở` pb` x pb mỨg tbỷm vẪt. OỬm xầ jẸt trỚl abl tốl oệ
jẸt cỗ mùy, pb` tre`h vỹ`h sý`h vổ mbổj o mbt dlp cm bp tb pbm v mbe
quỗ tró`b qug`h bửp, vü`h sý`h cứm væ vü`h sý`h bờ`h `heầl sẺ pb` x abl hp mbt

dlp cm mg cỗ.
@bó` mbu`h, s abỗm `bgu v m tr`h pb` x pb tbm vt m xỗm `b
ol mỗm yu t mu te tre`h vổ `heổl mg cỗ mùy, tỗm `h mg `hel m`b (lu al`
sl`b tr`h, lu al` mblu sỗ`h, tbl t...) se`h ėẸm trƶ`h pbậ` xầ pbộ mỨg cốp
pbỨ tbỷm vẪt vạ` mý jỜt quy cuẪt mbu`h; pbậ` xầ jầ`b ổ vü`h sý`h xg`b (976 - 989
γj) væ bờ`h `heầl hẨ` (0 8?6 γj), bẩp tbứ jầ`b ổ vü`h sý`h xg`b j (=<6 - 426
γj) væ sý`h ėễ (>26 - 8?6 γj). m `b pb` x mg cỗ mùy m mbl pbl ol mỗm t
oổe dlp cm (Mcerepbl`) mý tre`h mu trỷm cỗ. Bổj c`h dlp cm t s ol` l tỹy
tbum vổe `b tr`h mg cỗ mùy (`e` bgy hlổ, abe jầ`b bgy sïu oỈ`b).
- ĖẸm `b pbậ` xầ pbộ mỨg tb `b`h;
Tre`h tbm t `hblở` mu, tre`h g s mỗm tr`h bp mg mỗm l t`h tbm
vt vổ t at bửp vốl `bgu tầe tbæ`b jỜt ėỗl tƶử`h tộ bửp. Tre`h vỹ`h ỗ`b sỗ`h
`bó` tby, t tb`h mý b s pbậ` xầ mge bƧ` tbỷm vẪt. ĖƶỚ`h olọu dlỉ` ėẸm `b
pbậ` xầ pbộ mỨg cốp pbỨ tbộ `bƶủ`h mý dầ`h t`h d` t vỹ`h t `hel ` b`h
`hel jt mỗmb ėƧ` ėlỈu. Abậ `č`h pbậ` xầ pbộ pbứ tbuỜm mbỨ yẵu væe oậ` mbẩt býg
cú mỨg ėẩt, bæj cƶử`h bụu m, j, tr`h tbỗl o jt, tbổ`b pb` m hlốl mỨg ėẩt,…
- ĖẸm `b pbậ` xầ pbộ mỨg `ƶốm;
Abậ `č`h pbậ` xầ pbộ mỨg `ƶốm pbứ tbuỜm mbỨ yẵu vổe `b mbt mg `m vổ
bổj c`h mỗm vt mbt cƧ cỪ`h. @ƶốm oẬ` mbỬg `blệu tầp mbẩt pbậ` xầ jầ`b bƧ` se
vốl `ƶốm sầmb, `bẩt cæ vü`h dậl sý`h ėễ.
@ƶốm tre`h mbỌ pbậ` xầ jầ`b ổ vü`h sý`h `hấ` Ocui, yẵu dẨ` abl sg`h vü`h
Hrii` væ trlỈt ëu ổ muỗl dậl sý`h _id. Abl `ƶốm oề ėứm, abậ `č`h pb` x t`h cở` de
`b b`h mg s tỗ` x oổl vẪt mbẩt cƧ cỪ`h. ]ỷ tbgy ėộl vệ `b mbẩt mỨg `ƶốm (ėỜ
jẸ`, ėỜ ėứm, ėỜ sïu...) ėệu ậ`b bƶổ`h ėẵ` `b mbẩt pbộ mỨg mbû`h. @hbĬg cæ abl `b
mbt `m tbgy l, bó`b d`h `h me`h vổ hlỗ tr pb pb` x s o tbgy l.
`b vl` tbỗj tbu `b` pb mg mỗm l t`h trở` jt t. JỘl ceầl vỈ `b
ėƶửm tblẵt aẵ ėọ tbu `bẪ` ổ jt s dl pb `bt `b m` hl cổ mỗm aở`b pb. T m
`b pb` x pb mg mỗm l tƶử`h tỷ `blë` væ quy cuẪt trỜ` jæu, mbû`h tg mý tb
` bổ`b hll eỗ` `b vl` tbỗj, mblt tỗmb mỗm tbụ`h ` m` qug` tùj mg mỗm l
t`h tb bl` trở` `b. Abl hll eỗ` `b, `hl tg abụ`h hll eỗ` mỗm l t`h

79