báo cáo phát triển cộng đồng (8)

LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian đi thực tế học phần phát triển cộng đồng em lại một lần nữa
được đặt chân tới Con Cuông – Nghệ An, với lần thực tế năm trước đã để lại
trong em bao nhiêu ấn tượng, kỷ niệm đẹp về con người cũng như thiên nhiên
nơi đây và đặc biệt em vẫn luôn nhớ tới câu hát “lên đây thì ở lại đây cho dù
bén rể xanh cây cũng đừng về”.
Với lần thực tế này với khoảng thời gian là 17 ngày, em cùng các bạn trong
nhóm được phân về bản Tân Sơn – Mơn Sơn – Con Cng. Cả nhóm ở chung
một nhà cùng ăn,cùng ở,cùng làm việc với người dân nơi đây ,em đã được tiếp
xúc với người dân và qua đó giúp em trưởng thành lên rất nhiều, em đã hiểu và
học tập được nhiều điều bổ ích ,biết cách vận dụng lý thuyết vào thực tiễn một
cách linh hoạt.
Để hoàn thành tốt chuyến đi thực tế này thì em xin cảm ơn trường Đại Học
Vinh, khoa Lịch Sử cùng các thầy cô trong tổ bộ môn công tác xã hội đã tạo điều
kiện cho sinh viên trong chuyến thực tế vừa qua. Qua đây em cũng xin gửi lời
cảm ơn sâu sắc đến trưởng bản Hà Văn Cảnh ,bí thư Lơ Thị Biển người mà
chúng em gọi là mẹ,cùng gia đình bác Niệm đã nhiệt tình giúp đỡ em trong thời
gian qua.Và em xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy Phùng Văn Nam và
cô Phan Thị Thúy Hà đã hướng dẫn để em hoàn thành được chuyến đi thực tế
cũng như hoàn thành bài báo cáo thực tế này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song do những kiến thức và kinh nghiệm của
bản thân em còn hạn chế nên bài báo cáo không tránh khỏi những thiếu sót. Vì
vậy em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cơ giáo cùng tồn
thể các bạn để báo cáo thực tế được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Vinh, ngày 9 tháng 2 năm 2015
Sinh viên thực hiện
Trần Thị Thể
1

MỘT SỐ NÉT VỀ CƠ SỞ THỰC TẾ
Xã Môn Sơn thuộc huyện Con Cuông là xã biên giới vùng sâu vùng xa có
diện tích 407,17 km, dân cư chủ yếu là người dân tộc Thái và Đan Lai,với 14
bản như Làng Xiềng,Thái Sơn 1, Thái Sơn 2, Cửa Rào, Tân Sơn, Bắc Sơn, Khe
Ló,các bản của người Đan Lai vv…
Đến với bản Tân Sơn là một bản cách trung tâm xã Mơn Sơn khoảng 3km,
với địa hình phức tạp vùng núi, phía Tây giáp bản Hua Nà – Lục Dạ, Phía Nam
giáp bản Thái Sơn 2, Phía Đơng giáp bản Cửa Rào, phía Bắc giáp xã Đỉnh Sơn –
Anh Sơn.
Dân số của bản Tân Sơn là có 806 nhân khẩu tương đương với 192 hộ
trong đó người Thái chiếm tỷ lệ nhiều nhất 164 hộ tương đương với 682 nhân
khẩu, sau đó là người Đan Lai có 22 hộ gồm 96 nhân khẩu, và có một số ít
người kinh gồm 6 hộ và 28 nhân khẩu

2


LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Với lần thực tế này em được phần về bản Tân Sơn, nhận thấy Tân Sơn là
một bản có số dân đơng, gồm 3 dân tộc sinh sống là người Thái, Đan Lai và
người Kinh trong đó chủ yếu là dân tộc thái,người dân trong bản chủ yếu là
người già, trung niên và trẻ em đi học cịn thanh niên thì đi làm ăn xa dịp tết mới
về. Bản Tân Sơn có tỷ lệ hộ nghèo cao,người dân chủ yếu làm nông nghiệp, bán
mặt cho đất bán lưng cho trời đời sống rất vất vả và thiếu thốn đủ đường trong
quá trình thâm nhập cộng đồng cũng như tìm hiểu và qua buổi họp dân thì cộng
đòng đã nêu ra các vấn đề mà cộng đồng đang gặp phải đó là : nghèo đói, ơ
nhiễm mơi trường (ô nhiễm nguồn nước,ô nhiễm rác thải), thiếu nước sạch
.Trong đó vấn đề ơ nhiễm nguồn nước là một trong những vấn đề ,cấp thiếp và
cần được giải quyết kịp thời.
Nước là nguồn tài nguyên quý báu và hết sức thiết yếu đối với sự sống trên

trái đất,thực tiễn chỉ ra rằng quốc gia nào quan tâm đến công tác bảo vệ mơi
trường, trong đó có việc khai thác,sử dụng hợp lý nguồn nước,thường xuyên bảo
đảm cho nguồn nước trong sạch,thì hạn chế được nhiều dịch bệnh,chất lượng
cuốc sống được nâng lên.Ngược lại nguồn nước bị ơ nhiễm thì dẫn đến ảnh
hưởng sức khỏe mắc phải các bệnh như tiêu chảy cũng như ung thư da ,và thiếu
nước sạch trong sinh hoạt hàng cũng như tắm giặt,nấu ăn vv…
Vì thế chúng ta nhận thấy được vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và sử
dụng nguồn nước. Khi được tiếp xúc và làm việc với người dân trong bản thì em
nhận thấy vấn đề ưu tiên của bản là :ơ nhiếm nguồn nước trên cơ sở tìm hiểu và
thu thập thì nhận thấy được nhu cầu và mong muốn của người dân nơi đây là
nguồn nước không bị ô nhiễm, để họ có một nguồn nước sạch đảm bảo cuộc
sống thường ngày.
Từ đó tìm hiểu thực trạng đang diễn ra và nguyên nhân cũng như cùng
người dân trong bản thảo luận ,đưa ra các giải pháp để giải quyết vấn đề.

3


I CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN
1. Khái niệm phát triển cộng đồng
Phát triển cộng đồng là tiến trình giải quyết những vấn đề khó khăn,cản trở
q trình thực hiện nhu cầu của cộng đồng nhằm hướng tới sự phát triển không
ngừng về đời sống vật chất, tinh thần của người dân thơng qua việc tăng cường
sự đồn kết, nâng cao năng lực và trao quyền cho cộng đồng.
2. Khái niệm về ơ nguồn nước
Ơ nhiễm nguồn nước là sự thay đổi theo chiều xấu đi các tính chất vật
lý,hóa học,sinh học của nước,với sự xuất hiện các chất lạ ở thể lỏng,rắn làm cho
nguồn nước trở nên độc hại với con người và sinh vật,làm giảm độ đa dạng của
sinh vật trong nước.
II. THỰC TRẠNG

Ô nhiễm nguồn nước là một vấn đề cấp thiết của người dân ở bản Tân Sơn
và sau đây chúng ta cùng tìm hiểu thực trạng nguồn nước bị ô nhiễm.
- Đại bộ phận người dân trong bản tân sơn sử dụng nước dưới đất theo
thống kê năm 2011,tồn bản có 20 giếng khoan và 150 giếng đào và khoảng 22
hộ là khơng có giếng,các giếng nước chủ yếu cấp nước cho gia đình mình, Phần
lớn các cơng trình khai thác khơng đảm bảo u cầu kỹ thuật quy định,nhất là
giếng đào(chỉ đạt 47%), nước khai thác sử dụng không qua xử lý,chất lượng
nước không đạt tiêu chuẩn vệ sinh.
- Và có rất nhiều hộ trong bản Tân Sơn đang sử dụng nguồn nước bị ô
nhiễm, đó là khi người dân bơm nước từ giếng lên thì dễ dàng để nhận thấy
nước có mùi hơi của bùn,mùi tanh, màu của nước không phải là màu trắng mà
có màu đục và để tầm 20 phút thì trên bề mặt của nước xuất hiện một lớp màng
có màu vàng đồng,và dưới đáy có nhiều chất bẩn như : các hạt cát nhỏ ly ty,
cũng như có các con vi khuẩn nhỏ, nước bị nhiễm phèn và phần lớn người dân
trong bản sử dụng nước trực tiếp từ giếng lên mà chưa qua lọc nên ảnh hưởng
tới sức khỏe.

4


Ví dụ: gia đình bác Niệm là gia đình mà nhóm sinh viên thực tế ở,thì bản
thân em cũng như các bạn nhận thấy gia đình bác đang sử dụng nguồn nước bị ơ
nhiễm, nước có mùi tanh và đục, khi rửa tay thì các ngón tay bị đen, giặt áo
trắng thì áo có màu đục.

- Nước trong các ao cũng bị ô nhiễm,phần lớn lượng nước thải sinh hoạt
của các gia đình khơng được xử lý mà xả xuống ao,cũng như vứt rác xuống
ao,nhiều người dân thuốc trừ sâu sau khi sử dụng xong thì vứt xuống ao làm cho
nguồn nước bị ô nhiễm cũng như gây độc và làm cá dước ao chết.

5


- Nước ở các khe ,suối cũng bị ô nhiễm do nước thải sinh hoạt cũng như
do trâu bị phóng vệ.

-

Nguồn nước ở bản Tân Sơn vừa bị ô nhiễm vừa thiếu nước, nhiều gia

đình trong bản khơng có giếng hay giếng cạn nước vì vậy phải dùng chung
giếng với gia đình bên cạnh gặp nhiều khó khăn vì khi nhà này bơm nước thì
nhà kia lại khơng có nước để dùng, các gia đình sử dụng bể chứa nước rất nhỏ
nên khi mất điện hay giếng cạn nước lại khơng có nước để sử dụng ,và nếu có
chứa nước trong bể,vì bể chứa nhỏ nên sử dụng tương đối mau hết.
Ví dụ: Gia đình bác Lệ và gia đình bác Hiền dùng chung một giếng, nhà
bác Hiền nước trong giếng cạn,và ơ nhiễm nặng nên khơng có nước để dùng
trong sinh hoạt hàng ngày, vì vậy phải mua vịi dẫn nước để dẫn nước từ nhà bác
Lệ sang rất bất tiện và nhiều khi phải phụ thuộc vì nhà bác Lệ dùng thì nhà bác
Hiền khơng có nước.
- Nhiều gia đình trong bản dùng giếng đào và nhiều khi giếng cạn thì nước
có mầu đục và chưa qua xử lý thì dùng rất nguy hiểm ảnh hưởng khơng tốt tới
sức khỏe.

6


Ví dụ: nhà bà Lơ Thị Biển là bí thư của bản Tân Sơn, giếng nước của gia
đình cạn và gia đình cũng chưa có bình chứa nước nên nhiều khi thiếu nước
khơng có nước sử dụng và nước có màu đục.

Trên đây là thực trạng về nguồn nước bị ô nhiễm ở bản Tân Sơn nhận thấy
nguồn nước bị ô nhiễm đã, đang và sẽ làm cho cuộc sống của người dân nơi đây
gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt và trong phát triển nông nghiệp ,nguồn nước
ô nhiễm là nguyên nhẫn dẫn đến các bệnh cấp và mãn tính bệnh tiêu chảy,bệnh
ung thư da ngày càng da tăng .Ơ nhiễm nguồn nước chính là một trong những
vấn đề cấp bách cần được giải quyết triệt để.
III. NGUYÊN NHÂN
Có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến tình trạng ơ nhiễm
nguồn nước ở bản Tân Sơn, sau đây chúng ta cùng tìm hiểu các nguyên nhân
dẫn đến ô nhiễm nguồn nước.
1. Nguyên nhân khách quan:
- Do vị trí địa lý của bản Tân Sơn nằm ở vùng núi cao,địa hình phức tạp,
gần các đồi núi nên nguồn nước ở đây là ít, các giếng có hiện tượng cạn nước và
vì là nước đưới lịng đất nên bị nhiễm các chất bẩn,nước bị nhiễm phèn cũng
như nước sắc.
Ví dụ: nước ở một số hộ gia đình trong bản thấy có dấu hiệu ơ nhiễm phốt
phát (P.PO4) mức độ ô nhiễm có xu hướng tăng theo thời gian.
- Do điều kiện khí hậu,thời tiết:
+ Vào mùa mưa: thì mưa lớn làm xói mịn đất và làm cho nguồn nước ở
suối,khe và ao bị ơ nhiễm có màu đục.
+ Vào mùa hè: do thời tiết quá nắng nóng, khắc nghiệt làm cạn nguồn
nước và người dân khơng có nước sinh hoạt cũng như khơng có nước để phục
vụ q trình sản xuất nơng nghiệp từ đó dẫn đến cây trồng bị chết khô.

7


2. Nguyên nhân chủ quan:
- Các hộ dân trong bản chủ yếu dùng giếng khoan và giến đào và trong quá
trình khoan nước dưới đất thì thiếu quy hoạch và khơng có kế hoạch bảo vệ,

như giếng khơng có tấm che mà để giữa trời nên nhiều bụi,chất bẩn rơi xuống
giếng và làm cho nguồn nước bị ô nhiễm.
- Trong quá trình sinh hoạt hàng ngày, nhu cầu dùng nước tăng do dân số
trong bản ngày càng tăng mà người dân sử dụng nước và thải nước vào các ao
mà nước chưa qua xử lý nên nguồn nước ở ao bị ơ nhiễm.
- Một số người dân do trình độ hạn chế đã vứt rác bữa bãi xuống ao, khe
suối làm nguồn nước bị ô nhiễm.
- Nguồn nước bị ô nhiễm do sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Nguyên nhân
này là do ý thức của người dân còn hạn chế, thiếu hiểu biết nên khi dùng thuốc
bảo vệ thực vật như: thuốc trừ sâu, thuốc kích thích,thuốc diệt cỏ xong thì người
dân ở đây lại về các ao,và suối để rửa sạch bình phùn điều đó cũng vơ tình làm
nước ở ao hồ và khe suối bị ô nhiễm cũng như nhiễm các chất độc ảnh hưởng
đến vi sinh vật ở đây.
- Nguồn nước bị ô nhiễm do phân bón hóa học: Phần lớn các đồng ruộng
và đất trồng của bản nằm gần khu dân cư và khe suối, vì vậy khi người dân sử
dụng phân bón có chứa nhiều chất hóa học và sử dụng với số lượng nhiều thì các
chất rất dễ ngấm vào trong lịng đất làm cho nguồn nước dưới lòng đất bị nhiễm
các chất hóa học.
Trên đây là những nguyên nhân dẫn đến nguồn nước ở bản Tân Sơn bị ô
nhiễm trầm trọng và bản đang có hiện tượng thiếu nước sạch và nguồn nước có
xu hướng ngày càng cạn và ơ nhiễm nhiều hơn nên gây ảnh hưởng rất lớn đến
đời sống của bà con trong bản.
IV. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP
Nhận thấy nguồn nước là một tài nguyên vô cùng quan trọng, quý giá đối
với con người, khi mà nguồn nước đang bị ơ nhiễm thì nó sẽ có tác động mạnh
đến đời sống của người dân trong bản Tân Sơn, ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh
8


hoạt của người dân nơi đây, vì thế với vai trị là một nhân viên cơng tác xã hội

tương lai em có một số đề xuất cũng như một số giải pháp để giải quyết vấn đề ô
nhiễm nguồn nước như sau:
- Tuyên truyền cho người dân trong bản Tân Sơn về tầm quan trọng của
nguồn nước,để giúp người dân có ý thức trong việc sử dụng và bảo vệ nguồn
nước,dùng nước sạch sẽ giúp người dân đảm bảo sức khỏe và tránh được các
bệnh cấp và mãn tính như tiêu chảy và ung thư da.
- Nâng cao biểu hiểu cho người dân trong bản Tân Sơn, để người dân tự
nhận thức được nguồn nước mà họ đang sử dụng bị ô nhiễm kể cả nước giếng và
nước ở các ao hay khe suối.
+ Bằng cách đưa ra các dẫn chứng để minh họa về nguồn nước giếng đó
là nước có: mùi tanh, mùi bùn,có màu khơng trắng và để tầm 20 phút thì nước
có màu đục và có lớp màng màu vàng trên bề mặt, cũng như dưới đáy có các
chất cặn bã,có cát,bùn và nước bị nhiễm phèn.
+ Nước giếng và nước ở ao,khe có chất hóa học và nhiễm phốt phát
(PO4),nước có hiện tượng sắc nước, bằng cách mời các chuyên gia về lĩnh vực
này để phân tích guiups người dân hiểu rõ vấn đề.
- Nhân viên xã hội kết hợp với chính quyền địa phương, trưởng và phó
bản, bí thư để mở các lớp tập huấn để bảo vệ nguồn nước và tuyên truyền vận
động người dân trong bản Tân Sơn tham gia đầy đủ các lớp tập huấn, cũng như
mời các chuyên gia là những người có kinh nghiệm về lĩnh vực này để trao đổi
kinh nghiệm và hướng dẫn người dân để người dân biết cách bảo vệ nguồn
nước khỏi bị ô nhiễm và sử dụng nguồn nước hợp lý tránh lãng phí nước.
- Nhân viên xã hôi giúp người dân trong bản tiếp cận được với các chương
trình, chính sách dự án của nhà nước để người dân có cơ hơi tiếp cận và cải
thiện được được cuộc sống cũng như tiếp cận được với hệ thống nước sạch do
nhà nước xây dựng.
- Đi vào giai đoạn thực hiện để giải quyết vấn đề ơ nhiễm nguồn nước thì
có một số hoạt động như sau:
9

+ Nguồn nước giếng của các hộ dân trong bản Tân Sơn bị ơ nhiễm vì vậy
trong các lớp tập huấn cần phải yêu cầu người dân lấy một ít nước từ giếng của
gia đình mình để đem đến nhờ các chun gia kiểm tra xem nước có bị ơ nhiễm
hay khơng, nếu nước bị ơ nhiễm thì các chun gia sẽ có các cách giải quyết như
cung cấp cho người dân các chất khử trùng làm cho nguồn nước trở nên sạch và
không bị ô nhiễm.
+ Bà con trong bản Tân Sơn chủ yếu dùng nước trực tiếp từ giếng lên mà
chưa qua xử lý vì vậy khuyến khích người dân xây dựng hệ thống lọc nước,
muốn xây dựng hệ thống này cũng phải có kinh phí mà các hộ dân chủ yếu là hộ
nghèo vì thế cần liên kết với chính quyền địa phương để hỗ trợ người dân trong
việc xây dựng hệ thống lọc nước.
+ Việc nhiễm khuẩn các giếng nước có thể phịng ngừa bằng cách tráng
nền xi măng bao quanh giếng nước có độ dốc hướng ra bên ngoài. Phải giữ cho
hệ thống ống dẫn sạch,sữa chữa hệ thống bơm hay đường ống đều có thể dẫn
đến nguy cơ nhiễm khuẩn. Do đó,sau khi sữa chữa hoặc khi phát hiện nguồn
nước bị nhiễm khuẩn chúng ta cần phải làm sạch đường ống và khử trùng hệ
thống bằng chlorine.
+ Khuyến khích người dân xây dựng các hố rác và có ý thức trong việc bảo
vệ nguồn nước, vức rác phải đúng chổ quy định và cấm vức rác bữa bãi xuống
ao,khe suối như vậy sẽ làm nguồn nước bị ô nhiễm.
+ Nâng cao nhận thức cho người dân để người dân không thải các chất thải
sinh hoạt ra ao và khe, suối.
+ Giúp người dân ý thức được và sử dụng một cách có hiệu quả thuốc bảo
vệ thực vật cũng như phân bón hóa học để khơng gây ơ nhiễm nguồn nước
Ngồi ra để giúp người dân đảm bảo sức khỏe thì nên khuyên mọi người
đun sôi nước khi uống, đun sôi là một biện pháp hữu hiệu để khử trùng nước,
nước chỉ cần đun sơi trong vịng một phút là có thể diệt hồn toàn các vi khuẩn
sẽ tránh được các bệnh về tiêu chảy.

10


Trên đây là một số biện pháp để giúp người dân tự giải quyết vấn đề ô
nhiễm nguồn nước mà người dân đang gặp phải, khi mà nguồn nước không bị ơ
nhiễm thì sẽ đảm bảo chất lượng cuộc sống giúp người dân hướng tới nhiều điều
tốt đẹp hơn.

11


MỤC LỤC
Trang

12