ôn tập hình học họa hình đại học bách khoa hà nội

.c
om
ng
co

cu

u

du
o

ng

th

an

Chương 1: Cấu trúc của vật liệu rắn

1

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

Các khái niệm cơ bản:
Vật liệu tinh thể là vật liệu mà trong đó các nguyên tử sắp xếp một cách tuần hồn

ng

th

an

co

ng

.c
om

trong khơng gian.

cu

u

du
o

Tinh thể = mạng tinh thể + ô cơ sở

2

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

Ô đơn vị
* Là mạng tinh thể nhỏ nhất mà bằng cách tịnh tiến nó theo hướng của ba trục tinh

.c
om

thể ta có thể thu được tồn bộ tinh thể

ng

* Mỗi ô đơn vị được đặc trưng bởi hằng số mạng: a, b, c,

cu

u

du
o

ng

th

an

co

Hình học của ơ đơn vị được xác định bởi 6 thông số

3

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

Mạng tinh thể ba chiều

a1  a2  a3 ;


Hệ đơn tà
Ô C

ng

Ô P

.c
om

Ô P

Hệ tam tà

co

Hệ trực thoi

Ô C

Ô I

Ô F

an

Ô P

th

Hệ ba phương

du
o

ng

Ô P

Ô I

u
cu

Hệ sáu phương

a1 = a2 = a3 ;
 =  =  = 90o
OÂ P

CuuDuongThanCong.com

a1 = a2 = a3 ;
 =  =  < 120o,90o

a1 = a2  a3 ;
 =  =  = 90o

Ô P

Hệ lập phương
08/09/2017

a1  a2  a3 ;
 =  =  = 90o

a1 = a2  a3 ;
 =  = 90o ;  = 120o

Heä bốn phương

Ô P

a1  a2  a3 ;
 =  = 90o  

OÂ I

OÂ F

4
/>

Hướng và mặt tinh thể

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

.c
om

Vị trí của một điểm trong ô đơn vị được biểu diễn theo thông số mạng a, b, c

5

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

Hướng tinh thể đặc trưng bởi một vecto
Cách xác định vecto chỉ hướng

.c
om

- Gốc của vecto là gốc của hệ trục tọa độ

ng

- Độ lớn của mỗi hướng được biểu diễn thơng qua kích thước ơ đơn

co

vị a, b, c

th

an

- Các giá trị này có thể được nhân hoặc chia với một hệ số để nhận

du
o

nguyên nhỏ nhất.

ng

được giá trị

cu

u

- Ba chỉ số này được biểu diễn [uvw]

6

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

Mặt tinh thể đặc trưng bởi chỉ số Miller (hkl)
Hai mặt phẳng song song là tương đương nhau và có cùng h, k,l

.c
om

Các bước xác định chỉ số h, k, l của mặt tinh thể

- Nếu mặt phẳng qua gốc tọa độ, thì một mặt phẳng song song khác được tạo

ng

ra bằng cách tịnh tiến mặt phẳng này một đoạn thích hợp hoặc một gốc tọa độ

co

mới tại một góc khác của ô đơn vị phải được thiết lập.

th

an

- Mặt phẳng cắt hoặc song song với các trục tọa độ, từ đó xác định được độ

ng

dài theo các trục thơng qua a, b, c.

du
o

- Nghịch đảo của các giá trị chính là h,k,l. Nếu mặt phẳng song song với một

u

trục thì chỉ số Miller bằng 0.
nhỏ nhất.

cu

- Các giá trị này có thể nhân hoặc chia với một số để h, k,l là các số nguyên

- Biểu diễn chỉ số Miller (hkl).
7

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om
ng
co
an
th
ng
du
o
u
cu

8

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

.c
om

Khoảng cách dhkl giữa họ mặt (hkl) cho các hệ tinh theå

CuuDuongThanCong.com

/>

[nm-1], [m-1]

th

an

co

ng

.c
om

Mật độ đường (LD) – Mật độ mặt (PD)

cu

u

du
o

ng

[nm-2], [m-2]

10

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om
ng
th

an

co
cu

u

du
o

ng

n = 1+ ẵ *2 = 2

n = ẳ * 4 + ½ *2 = 2

11

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om

Cấu trúc tinh thể kim lọai

ng

- Lập phương tâm mặt (FCC)

an

co

- Lập phương tâm khối (BCC)

cu

u

du
o

ng

th

- Lục giác xếp chặt (HCP)

12

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c

om

Lập phương tâm mặt

ng

Số nguyên tử trong ô đơn vị: 4 nguyên tử

th

an

co

Hệ số xếp chặt (APF)

cu

u

du
o

ng

APF của FCC là 0,74

13

08/09/2017

CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om

Lập phương tâm khối

co

ng

Số nguyên tử trong ô đơn vị: 2 nguyên tử

cu

u

du
o

ng

th

an

Hệ số xếp chặt (APF) là 0,68

14

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

Lục giác xếp chặt

.c
om

Ơ đơn vị có 2 thơng số mạng là a và c, trường hợp lý tưởng = c/a
Số nguyên tử trong ô đơn vị: 6 nguyên tử

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

Hệ số xếp chặt (APF) là 0,74

15

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om
ng
co
an
th
ng
du
o
u
cu

16

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

th

an

co

ng

.c
om

Cơng thức tính mật độ lý thuyết của kim loại

du
o

ng

n : số nguyên tử trong ô đơn vị

u

A : nguyên tử khối

cu

VC: thể tích ơ đơn vị

NA số Avogadro
17

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

ĐƠN TINH THỂ - ĐA TINH THỂ

.c
om

Vật rắn đơn tinh thể là vật được cấu tạo từ một tinh thể hoặc nhiều

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

tinh thể nhỏ liên kết theo một trật tự xác định.

Garnet single crystal

18

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

Vật rắn đa tinh thể là vật được cấu tạo từ nhiều tinh thể nhỏ liên kết hỗn độn.

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

.c
om

Hầu hết các kim loại (sắt, nhôm, đồng,...) là vật rắn đa tinh thể.

19

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

.c

om

Quá trình hình thành vật liệu đa tinh thể

20

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

Đa tinh thể - đẳng hướng

.c
om

Đơn tinh thể - dị hướng

21

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om

Tính chất của chất rắn kết tinh
a) Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt, nhưng

co

ng

cấu trúc tinh thể khơng giống nhau thì những tính chất vật lí của

ng

th

an

chúng cũng rất khác nhau.

du
o

b) Mỗi chất rắn kết tinh (ứng với 1 cấu trúc tinh thể) có nhiệt độ

cu

u

nóng chảy xác định khơng đổi ở mỗi áp suất cho trước.
c) Chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.
22

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

cu

u

du
o

ng

th

an

co

ng

.c
om

VẬT LIỆU VƠ ĐỊNH HÌNH

crystal

amorphous
23

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om
ng
co
an
th

Hắc ín

Thủy tinh

cu

u

du
o

ng

Nhựa thơng

24

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>

.c
om
ng
co
an
th
ng
du
o

u
cu

25

08/09/2017
CuuDuongThanCong.com

/>