Kỹ năng làm việc của người lao động việt nam trong các doanh nghiệp FDI thực trạng và giải pháp

MỤC LỤC
MỤC LỤC ........................................................................................................................i
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ...................................................................................iv
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................................vi
THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ..........................................vii
THƠNG TIN VỀ SINH VIÊNCHỊU TRÁCH NHIỆM CHÍNH THỰC HIỆN
ĐỀ TÀI ............................................................................................................................ x
LỜI NÓI ĐẦU ...............................................................................................................xi
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1.

Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................... 1

2.

Mục tiêu, nhiệm vụ ............................................................................................. 1

4.

Đối tƣợng, phạm vi giới hạn đề tài ..................................................................... 2

5.

Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................... 2

6.

Kết cấu và nội dung đề tài .................................................................................. 2

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI,
DOANH NGHIỆP FDI VÀ KỸ NĂNG LÀM VIỆC .................................................. 4

1.1.Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài (Foreign Direct Investment – FDI) ........................ 4
1.1.1.

Khái niệm FDI ................................................................................................. 4

1.1.2.

Đặc điểm của FDI ........................................................................................... 4

1.1.3.

Vai trò của FDI ................................................................................................ 5

1.2.Doanh nghiệp FDI .................................................................................................... 6
1.2.1.

Khái niệm doanh nghiệp FDI .......................................................................... 6

1.2.2.

Đặc điểm của doanh nghiệp FDI ..................................................................... 8

1.2.3.

Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động của doanh nghiệp FDI................ 8

1.3.Kỹ năng làm việc ...................................................................................................... 9
1.3.1.

Các khái niệm liên quan .................................................................................. 9

1.3.2.

Kỹ năng và kỹ năng làm việc ........................................................................ 10

1.3.3.

Nội dung của kỹ năng làm việc ..................................................................... 11

1.3.4.

Những yếu tố ảnh hƣởng đến kỹ năng làm việc ........................................... 13

1.3.5.

Vai trò của kỹ năng làm việc......................................................................... 15

1.4.Mối liên hệ giữa kỹ năng làm việc với doanh nghiệp FDI .................................. 16
i


1.4.1.

Tác động của kỹ năng làm việc đến doanh nghiệp FDI ................................ 16

1.4.2.

Tác động ngƣợc trở lại kỹ năng lao động của các doanh nghiệp FDI .......... 17

1.5.Tổng quan các cơng trình nghiên cứu về kỹ nănglàm việc của ngƣời lao

động Việt Nam .............................................................................................................. 18
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KỸ NĂNG LÀM VIỆC CỦA NGƢỜI LAO
ĐỘNG
VIỆT NAM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP FDI ................................................. 20
2.1.Tổng quan tình hình thu hút FDI ở Việt Nam .................................................... 20
2.1.1.

Quy mô vốn và số lƣợng dự án ..................................................................... 20

2.1.2.

Hình thức đầu tƣ ............................................................................................ 21

2.1.3.

Cơ cấu ngành đầu tƣ ...................................................................................... 21

2.2.Tổng quan về doanh nghiệp FDI ở Việt Nam hiện nay ...................................... 22
2.2.1.

Khái quát chung về doanh nghiệp FDI ......................................................... 22

2.2.2.

Quy mô lao động tại các doanh nghiệp FDI ................................................. 23

2.2.3.

Vai trò của các doanh nghiệp FDI đối với nền kinh tế Việt Nam................. 24

2.3.Kỹ năng làm việc của ngƣời lao động trong các doanh nghiệp FDI ................. 26
2.3.1.

Thực trạng đáp ứng của ngƣời lao động ....................................................... 26

2.3.2.

Phân tích SWOT về kỹ năng của lao động trong doanh nghiệp FDI ............ 32

2.4.Nguyên nhân của tình trạng thiếu hụt kỹ năng................................................... 40
2.4.1.

Từ phía hệ thống giáo dục ............................................................................. 40

2.4.2.

Từ phía ngƣời lao động ................................................................................. 45

2.4.3.

Từ phía doanh nghiệp .................................................................................... 46

2.5.Sự thay đổi về nhu cầu đối với các kỹ năng làm việc - tầm nhìn 2020 .............. 47
CHƢƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP NHẰM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA DOANH
NGHIỆP FDI VỀ KỸ NĂNG LÀM VIỆC CỦA NGƢỜI LAO ĐỘNG VIỆT
NAM .............................................................................................................................. 50
3.1.Định hƣớng của Nhà nƣớc .................................................................................... 50
3.2.Giải pháp ................................................................................................................. 51
3.2.1.

Nhóm giải pháp về phía Nhà nƣớc................................................................ 51

3.2.2.

Nhóm giải pháp về phía cơ sở đào tạo .......................................................... 53

3.2.3.

Nhóm giải pháp về phía doanh nghiệp FDI .................................................. 54

ii


3.2.4.

Nhóm giải pháp về phía ngƣời lao động ....................................................... 54

3.3.Mơ hình liên kết giữa nhà nƣớc, cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và ngƣời lao
động.. ............................................................................................................................. 55
CHƢƠNG 4. LIÊN HỆ VỚI THỰC TRẠNG KẾT QUẢ ĐÀO TẠO BƢỚC
ĐẦU CỦA KHOA KINH TẾ ĐỐI NGOẠI - HỌC VIỆN CHÍNH SÁCH VÀ
PHÁT TRIỂN VÀ CÁC GIẢI PHÁP ........................................................................ 60
4.1. Khái quát chung về Khoa Kinh tế đối ngoại - Học viện Chính sách và Phát
triển ................................................................................................................................ 60
4.1.1. Mục tiêu đào tạo của Khoa Kinh tế đối ngoại .................................................. 60
4.1.2. Tình hình đào tạo .............................................................................................. 61
4.2. Kết quả khảo sát kỹ năng làm việc của sinh viên khóa 1 thơng qua đợt
thực tập tốt nghiệp 2014. ............................................................................................. 62
4.2.1. Kết quả khảo sát từ phía cơ quan thực tập ........................................................ 62
4.2.2. Kết quả khảo sát từ phía sinh viên .................................................................... 65

4.3. Nguyên nhân của tình trạng sinh viên thiếu hụt kỹ năng làm việc .................. 68
4.3.1. Nguyên nhân chủ quan ..................................................................................... 68
4.3.2. Nguyên nhân khách quan.................................................................................. 69
4.4. Đề xuất các giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu của sinh viên và của nhà
tuyển dụng về kỹ năng làm việc .................................................................................. 70
KẾT LUẬN ................................................................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 73
PHỤ
LỤC……………………………………………………………………………...77

iii


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Đầu tƣ FDI theo hình thức đầu tƣ, lũy kế đến 15/12/2013 ............................ 21
Bảng 2.2: Hệ số tạo việc làm trong khu vực doanh nghiệp FDI .................................... 24
Bảng2.3: Chi phí của doanh nghiệp chi cho đào tạo nội bộ năm 2009.......................... 27
Bảng 2.4:Tóm tắt xếp hạng chỉ số sử dụng thành thạo tiếng Anh ................................. 28
Bảng 2.5: Mức thiếu hụt kỹ năng tổng quát của lao động Việt Namtrong doanh
nghiệp FDI .................................................................................................................... 36
Bảng 2.6: Tỷ lệ sinh viên/giảng viên và sinh viên/tiến sĩtại các trƣờng Đại học Việt
Nam ................................................................................................................................ 44
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: FDI vào Việt Nam giai đoạn 2007-2013, đơn vị tỷ USD.......................... 20
Biểu đồ 2.2: Một số lĩnh vực đầu tƣ chính năm 2013 .................................................... 22
Biểu đồ 2.3: Quy mô lao động trong doanh nghiệp FDI................................................ 23
Biểu đồ 2.4: Trình độ tiếng Anh của ngƣời Việt với một số nƣớc năm 2013 ............... 29
Biểu đồ 2.5: Đánh giá kỹ năng làm việc nhóm của ngƣời lao động Việt Nam trong
các doanh nghiệp FDI .................................................................................................... 30

Biểu đồ 2.6: Kỹ năng thích nghi của lao động Việt Nam trong doanh nghiệp FDI ...... 34
Biểu đồ 2.7: Tỷ lệ cá nhân tính theo điểm kiểm tra đọc viết ........................................ 34
Biểu đồ 2.8: Đánh giá chung về kỹ năng tổng quát của lao động Việt Nam trong
doanh nghiệp FDI ........................................................................................................... 37
Biểu đồ 2.9: Giới thiệu Việt Nam là địa điểm đầu
tƣ………………………………....38
Biểu đồ 2.10: Tham khảo ý kiến về lựa chọn ngành nghề của giới trẻ Việt Nam ......... 46
Biểu đồ 4.1: Số lƣợng sinh viên khoa Kinh tế đối ngoại theo khóa và lớp ................... 61
Biểu đồ 4.2 Cơ cấu địa điểm thực tập của sinh viên ...................................................... 62
Biểu đồ 4.3: Đánh giá của cơ quan thực tập về các kỹ năng của sinh viên khóa 1Khoa Kinh tế đối ngoại .................................................................................................. 63
Biểu đồ 4.4: Đánh giá của doanh nghiệp FDI về kỹ năng của sinh viên khóa 1 khi đi
thực tập ........................................................................................................................... 64

iv


Biểu đồ 4.5: Những kỹ năng mà sinh viên khóa 1 Khoa Kinh tế đối ngoại đã học
đƣợc 4 năm qua .............................................................................................................. 66
Biểu đồ 4.6: Những kỹ năng mà sinh viên cảm nhận đã đƣợc cải thiện rõ rệt và
những kỹ năng còn yếu .................................................................................................. 67
Biểu đồ 4.7: Sinh viên đánh giá khả năng đáp ứng của bản thân về nhu cầu của
doanh nghiệp FDI ........................................................................................................... 67
Biểu đồ 4.8: Đánh giá của sinh viên Khoa Kinh tế đối ngoại về mức độ quan trọng
mức độ của kỹ năng ....................................................................................................... 68

v


12. Khiếu Tƣ, Người lao động Việt Nam còn thiếu kỹ năng mềm, 06/03/2014, Thông
tấn xã Việt Nam.

/>13. Minh An, Worldbank: Điểm mạnh và điểm yếu của lao động Việt Nam,
07/12/2012 truy cập tại trang />14. Nguyễn Thị Thanh Hƣơng, Xây dựng đội ngũ giảng viên trong trường Đại học Thực trạng và giải pháp, 30/03/2012, Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà
Nội.
15. Nguyễn Thảo - Chi Mai, Kỹ thuật viên Việt Nam thiếu kỹ năng nhiều nhất, ngày
29/11/2013
/>16. Nguyễn Thảo- Văn Chung, Doanh nghiệp coi nhân lựcViệt là lực cản, ngày
9/11/2012 truy cập tại trang />17. Phan Quốc Việt, Top 10 Kỹ năng “mềm” để sống học tập và làm việc hiệu quả,
ngày 31/08/2009 truy cập tại trang />18. Quản lý và phát triển nguồn nhân lực(2006), GS.TS Bùi Văn Nhơn, NXB Tƣ
pháp.
19. Số liệu về lao động, doanh nghiệp của Tổng cục thống kê, truy cập tại
/>20. Tập bài giảng Kinh tế quốc tế (2013), TS. Bùi Thúy Vân, Học viện Chính sách
và Phát triển.
21. T.H, Kỹ năng mềm - sự cần thiết cho sinh viên, ngày 01/03/2014,
/>22. Tạ Thủy, Tình trạng nguồn nhân lực Việt Nam và một số giải pháp về đào tạo
nhằm tăng tỷ lệ lao động có nghề đi làm việc ở nước ngồi,
/>23. Tổ chức phát triển cơng nghiệp Liên Hiệp Quốc Unido, Báo cáo đầu tư công
nghiệp Việt Nam 2011, 2012

74


/>VIIR_2011_VN_final.pdf
24. Thông tấn xã Việt Nam, Đánh giá chất lượng nguồn lao động Việt Nam trong
các doanh nghiệp FDI, 26/03/2014
25. Việt Hà, Xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên đạt chuẩn quốc tế,
/>26. Vũ Thơ, Học đại- Đại học, Kỳ II: Đào tạo không đáp ứng nhu cầu xã hội,
16/05/2014 truy cập tại trang />27. World Bank (2014), Báo cáo Phát triển Việt Nam 2014, Phát triển kỹ năng:
Xây dựng lực lượng lao động cho một nền kinh tế thị trường hiện đại ở Việt
Nam.
Tài liệu tiếng Anh

1. British Council, Skilled Labour Shortfalls in Indonesia, Philippines, Thailand,
and Vietnam
/>ly.pdf
2. Poor labor productivity a drain on the economy, 05/28/2014
/>3. Vietnam ReportVietnam FDI, />4. WEF, Global Competiveness Report 2013-2014.

75