Từ điển ngành hàng không dành cho sinh viên đại học HUST

A76 AMC

A
A & B system h th ng phanh kh n c p A-B M u thi t k phanh

kh n c p dùng cho m t s h th ng phanh đ a l n. Các phanh này có
các xilanh ép đ a, m i cái luân phiên nhau n i v i h th ng th y l c
A và B trên máy bay. N u m t trong hai h th ng th y l c b h ng
thì v n cịn h th ng kia làm vi c, do đó t ng đ an tồn c a h
th ng.

A&P technician k thu t viên A-P Nhân viên k thu t đ c FAA

c p ch ng ch do đã đáp ng đ c các yêu c u v kinh nghi m và
chun mơn, và có th m quy n c p phép đ a các máy bay c a M
tr l i ho t đ ng sau khi ti n hành m t s công tác b o d ng và
ki m tra trên máy bay.
c qui A M t lo i c qui có đi n áp th ng t 1,5 đ n
6,0 vơn, có th cung c p m t dòng đi n đ u ra có c ng đ thích
h p.

A - battery

A,B,C,D,E chambers các khoang A, B, C, D, E (c a b ch hịa
khí) Các khoang c a b ch hịa khí (cácbuarat ) ki u áp su t.

Cácbuarat này có d ng h p màng, đ c chia làm n m khoang, có
hai màng đi u khi n và m t c c u van. Khoang A đi u ch nh áp su t
khí c a vào, khoang B - áp su t ng venturi, khoang C - áp su t c a
nhiên li u đã đ c đi u ti t, khoang D - áp su t c a nhiên li u ch a
đi u ti t, và khoang E là áp su t b m nhiên li u.

abeam v phía s

n máy bay V phía vng góc v i tr c d c máy

bay.
M t tr ng thái v n đ ng mà khi đang ti n tri n thì vì
lý do nào đó b d ng l i s m h n so v i d ki n. H y b c t cánh là
m t ví d .

abort h y b

aborted start n máy không thành công S ng ng ho t đ ng c a
Trang 1


A76 AMC
đ ng c do ng n l a không duy trì đ c sau m t kho ng th i gian
đánh l a nh t đ nh trong bu ng đ t đ ng c .

abradable seal đ m b t kín m m t l a Lo i đ m b t kín m m mà
khi b mịn đi chút ít v n gi đ c đ kín khít c a m i ghép.
kín lo i này th ng đ c dùng trong đ ng c tuabin khí.

mbt

abradable shroud v b o v c sát L p v b o v n m

thành
trong v tuabin, th ng làm b ng v t li u d ng x p t ong nh m

tránh gây h h i cho lá tuabin khi nó dài ra vì nhi t và c sát v i v
tuabin.

abrade c sát, chà sát Làm mòn b t m t b m t do tác đ ng c h c
ho c hóa h c.

abrasion s c sát, vùng c sát 1. di n tích vùng b c sát. 2. s c
sát do ch t công tác, ví d ch s c sát c a b m t v i b t mài... 3.
s c sát do ti p xúc c a các b m t chuy n đ ng.
Ch t dùng đ l y đi m t ch t khác kh i
m t b m t nh vi c ma sát v i b m t đó. Ví d trong ngun cơng
nghi n bánh xe, ch t mài mòn th ng là cacbit silic ho c ôxit nhôm.

abrasive ch t mài mòn

abrasive blasting (ph

ng pháp) th i lu ng khí c r a Ph ng
pháp l y đi h t cacbon ho c các h t bám b n khác kh i m t b m t
nh th i m t lu ng khí v i v n t c l n - có tr n v i ch t mài mòn
(còn g i là m t c r a, ví d các h t cát th y tinh) - vào b m t c n
c r a.

abreast x p sóng hàng ngang.
abscissa tr c hồnh, tr c OX

ng chu n n m ngang c a h tr c
t a đ vng góc (coordinate) ph ng Descartes.
ng chu n th ng
đ ng g i là tr c tung (ordinate).

absolute altimeter đ ng h đ cao tuy t đ i

ng h rađa đo đ
cao chính xác c a máy bay so v i m t đ t. Xem thêm altimeter.

absolute altitude đ cao tuy t đ i
m t trái đ t n i máy bay bay qua.

cao c a máy bay so v i b

absolute angle of attack góc t n tuy t đ i Xem angle of attack.
Trang 2


A76 AMC

absolute ceiling tr n bay tuy t đ i Tr n bay (đ cao bay) cao nh t
so v i m t bi n, xét trong đi u ki n khí quy n tiêu chu n, mà máy
bay cịn duy trì đ c s bay b ng.

absolute humidity đ

m tuy t đ i L ng h i n c th c t t n t i
trong m t th tích khí cho tr c. Ví d , n u trong 1 m3 khí có 200 g
n c thì đ m tuy t đ i là 200 g/m3.

absolute pressure áp su t tuy t đ i áp su t so v i áp su t chân
không (chân không đ c coi có áp su t b ng 0). Lo i áp su t này
th ng đo b ng s inch c t th y ngân.

absolute pressure controller vt : APC b đi u khi n áp su t ra

tuy t đ i Thi t b đi u khi n áp su t x c c đ i c a máy nén đ ng
c xilanh pistông dùng qu t nén; áp su t này là 34 c ng tr 5 inch
Hg, khi đó máy bay đ t t i đ cao t i h n là 16.000 fút.

absolute temperature nhi t đ tuy t đ i

Nhi t đ so v i đ
khơng tuy t đ i. Hi n có hai thang nhi t đ tuy t đ i là Rankine
(dùng đ F) và đ Kelvin (dùng đ C). Xem thêm absolute zero.

absolute value giá tr tuy t đ i Giá tr c a m t s khơng tính đ n
d u c a nó.

absolute zero đ khơng tuy t đ i

khơng tuy t đ i là nhi t đ 273,18 C hay -459,6 F, t i đó chuy n đ ng phân t b ng ng l i.
o

o

absolute vorticity (khí h u) xoáy tuy t đ i Ta bi t r ng s quay

c a trái đ t gây ra các xốy l c trong b u khí quy n. Xốy tuy t đ i
là s k t h p c a lo i xốy nói trên và xốy l c t ng đ i - xoáy gây
ra b i s chuy n đ ng t ng đ i c a các dịng khí quy n đ i v i trái
đ t.

absorptance (b c x đi n t ) đ h p th b c x , h s h p th

b c x T s gi a t ng l ng n ng l ng b c x không đ c h p
th và t ng l ng n ng l ng b c x tác đ ng lên đ i t ng đang
đ c đo kh n ng h p th b c x .
n v c b n đo l c đi n đ ng trong h
đi n t centimét-gam-giây : 1 aV = 10-8 V.

abvolt vt : aV áp-vôn

AC 43.13-1a thông t AC 43.13-1a Thông t do FAA ban hành
Trang 3


A76 AMC
d i d ng sách, đ c p t i các ph ng pháp, k thu t, và cách th c
hi n đ ti n hành ki m tra và s a ch a máy bay. Các qui trình trong
cu n sách này đ c FAA coi là các d li u đã đ c phê chu n. AC
là vi t t t c a Advisory Circular.

AC fittings chi ti t ghép n i tiêu chu n AC Các ghép n i theo tiêu
chu n AC (Air Corps.), hi n đã đ c thay th b i tiêu chu n AN
(Army/Navy) và MS (Military Standard).

S khác nhau gi a tiêu chu n AC v i AN và MS là s s a đ i c a
g vai, đ m lót và b c ren c a các chi ti t ghép n i. Xem hình v .

AC plate resistance đi n tr trong c a ng đi n t

T s gi a

bi n đ i đi n áp và bi n đ i dòng đi n xoay chi u mà đi n áp đó gây
ra trên t m đi n c c c a ng đi n t . i n tr này đo b ng ôm.

accelerate t ng t c Làm cho chuy n đ ng nhanh h n.
accelerated life test th nghi m ho t đ ng c n biên Th nghi m
ho t đ ng c a thi t b ho c h th ng b ng cách cho chúng làm vi c
c ng đ kh c nghi t nh m tìm ra các nh c đi m, qua đó có th d
đốn tr ng thái ho t đ ng ho c h ng hóc c a h th ng đi u ki n
bình th ng.

kho ng ch y đà th tiêu c t cánh
Kho ng đ ng ch y đà t i đa còn cho phép th tiêu c t cánh. C th
h n, đó là t ng chi u dài c a đ ng b ng mà trên đó máy bay có th
t ng t c ch y l y đà đ c t cánh và n u đ t ng t đ ng c có b t t
máy thì máy bay v n cịn có th h y c t cánh và phanh d ng l i ch
không b xông ra kh i đ ng b ng.

accelerate-stop distance

accelerating agent ch t xúc tác t ng t c, ph gia t ng t c Ch t
xúc tác làm t ng t c đ c a các ho t đ ng ho c bi n đ i hóa h c.

accelerating pump

b m gia t c
M t chi c b m nh trong
cácbuarat dùng đ cung c p, m t cách t c th i, h n h p nhiên li u
cháy giàu cho đ ng c khi van ti t l u đ t nhiên m . i u này ng n
ch n s tr c a giai đo n chuy n ti p t tr ng thái khơng t i sang có
t i.

accelerating system h th ng t ng t c

H th ng dùng trong
cácbuarat ki u phao, cung c p nhiên li u b sung khi đ ng c t ng
Trang 4


A76 AMC
t c.
M t thùng d u đ t trong
thùng d u nh n chính. Nó ch ch a l ng d u nh n l u thông trong
đ ng c , vì v y khi s i m đ ng c l ng d u nh n này đ c s i
m nhanh h n, đ ng th i thùng d u ph c ng giúp vi c pha loãng
d u nh n d th c hi n h n.

accelerating well thùng d u nh n ph

acceleration gia t c c a chuy n đ ng Gia t c là t c đ gia t ng
c a v n t c chuy n đ ng. Gia t c th

ng tính b ng fut/s2.

acceleration check ki m tra t ng t c đ ng c , th gia t c đ ng c

Th gia t c đ ng c là m t d ng ki m tra trong quá trình b o d ng,
b ng cách ki m tra th th i gian t ng t c c a đ ng c t vòng quay
nh đ n vòng quay đ nh m c, xem xem có x y ra s tr hay m t hi n
t ng b t th ng nào đó khơng.

acceleration due to gravity gia t c tr ng tr
m
tr
bi
gi

ng Gia t c c a
t v t th r i t do d i s c hút c a l c tr ng tr ng. V i tr ng
ng trái đ t, xét trong đi u ki n chân không đ cao m c n c
n, gia t c này là 32,2 fut/s2 hay 9,8 m/s2. Gia t c tr ng tr ng s
m khi đ cao t ng và b ng khơng khi ngồi tr ng tr ng l c.

acceleration error sai l ch do gia t c M t sai l ch c h u c a la

bàn t , gây ra b i tác đ ng c a l c gia t c lên tr ng l ng kim la bàn
khi máy bay bay t ng t c ho c gi m t c v phía đơng ho c phía tây :
khi máy bay t ng t c, kim la bàn l i ch v h ng b c còn khi gi m
t c kim la bàn ch v h ng nam.

acceleration of gravity gia t c r i t do Gi ng acceleration due
to gravity.

m cn

c bi n, v đ 45o gia t c này là 32,17 fut/s2.

acceleration switch công t c gia t c Lo i công t c g n trong m t

s thi t b đi n t máy bay. Cơng t c này s b kích ho t khi nó c m
nh n th y m t gia t c b t th ng nào đó trong chuy n đ ng. Ví d ,

trong kh i ELB (kh i phát tín hi u đ nh v kh n c p : Emergency
Locator Tranmitters) c ng có lo i cơng t c này, khi máy bay b r i
thì s t ng gia t c m nh c a kh i ELB s kích ho t cơng t c và làm
cho nó b t đ u phát tín hi u nh m giúp đ nh v v trí g p n n c a
máy bay.

Trang 5


A76 AMC

acceleration thermostat b

n nhi t gia t c M t ng l ng kim
đ t trong lu ng ch y khí x c a đ ng c ph . Khi nhi t đ t ng quá
cao, nó s dãn ra và đ a tín hi u ki m sốt làm gi m l ng nhiên li u
c p cho đ ng c .
Khoang x d u đ t
mi ng x c a m t s cácbuarat d ng phao, có nhi m v x nhanh
d u t mi ng x chính khi van ti t l u đ t ng t m .

acceleration well khoang x d u gia t c

accelerator ph gia t ng t c k t dính Ch t thêm vào nh a đ làm
gi m b t th i gian k t dính c a nó.

accelerator system h th ng gia t c Xem accelerating system.
accelerator winding cu n gia t c

M t cu n dây m c n i ti p

dùng trong máy đi u khi n đi n áp ki u rung đ ng. Khi các ti p
đi m c a máy m , cu n dây s làm gi m l p t c t tr ng và do đó
làm cho các ti p đi m này đóng l i nhanh h n.
Thi t b đo r t nh y dùng đ đo l c tác
đ ng lên m t v t th khi gia t c thay đ i, qua đó c ng cho bi t gia
t c c a chuy n đ ng.

accelerometer gia t c k

Acceptable Deferred Deffect vt : ADD

h ng hóc có th trì
hỗn Các h ng hóc xu t hi n trên máy bay nh ng khơng nh
h ng t i tính kh phi c a máy bay, do đó n u trong tr ng h p
khơng x lí đ c ngay thì nhân viên b o d ng v n có quy n kí cho
phép bay và trì hỗn h ng hóc này (có ghi chép l i đ y đ ) t i m t
th i đi m khác đ kh c ph c. Thơng th ng h ng hóc lo i này đ c
chia ra hai m c đ : h ng hóc nh lo i C (cịn g i là C-defect, ví d
kí hi u là C01, C02...) khơng c n tham chi u t i tài li u cho phép trì
hỗn; h ng hóc nh lo i B (cịn g i là B-defect, ví d kí hi u là B01,
B02...) c n ph i ghi l i s m c tài li u tham chi u cho phép trì hỗn
(ví d ghi l i s m c MEL : minimum equipment list,...). Các h ng
hóc này đ c ghi l i trong s b o d ng k thu t (technical log) đ t
trên máy bay.

acceptance test th nghi m giao nh n Cu c th nghi m s ho t

đ ng c a máy bay ho c thi t b nh m xác nh n r ng tr ng thái c a
chúng phù h p v i nh ng thông tin ghi trong h p đ ng mua bán.
Hi n nay, m i máy bay l n ho c thi t b đ t ti n đ u ph i tr i qua

Trang 6


A76 AMC
th nghi m này tr

c khi có th đ

c khách hàng ch p nh n.

acceptor atom nguyên t nh n (đi n t ) Ch nguyên t nh n đi n
t trong v t li u bán d n.

acceptor impurity t p ch t nh n (đi n t ) M t nguyên t hóa

h c hóa tr ba ph i h p v i m t v t li u bán d n đ t o ra các nguyên
t nh n đi n t t do và hoàn thành liên k t c ng hóa tr c a chúng.
Bo, nhôm, gali, và inđi là các nguyên t th ng đ c dùng làm các
t p ch t nh n đi n t .

access cover v công tác c a panel công tác

Xem thêm access

panel.

access door c a ti p c n, c a công tác C a cho phép thâm nh p
vào ho c rút kh i máy bay trong các tr ng h p thông th ng ho c
kh n c p, đây c ng bao g m c lo i c a cho phép th thâm nh p
vào k t c u bên trong máy bay đ ti n hành b o d ng.

access panel panel cơng tác Khoang panel trên máy bay có th d
dàng tháo v c a nó đ vào ki m tra và b o d

ng k thu t bên trong.

accessories các máy l trên đ ng c

Các thi t b l l p trên đ ng
c nh ng không ph i là m t ph n c a (đi cùng v i) đ ng c . Khi
tháo đ ng c , chúng n m l i v i máy bay. M t s thi t b nh b m
nhiên li u, máy phát đi n,.., là các máy l c a đ ng c .

accessory drive gearbox h p truy n đ ng M t b ph n c a đ ng

c máy bay dùng đ truy n chuy n đ ng t đ ng c t i d n đ ng các
máy l nh b m nhiên li u, b m khí nén, máy phát đi n,..Xem thêm
accessories.

accessory drive shaft tr c truy n đ ng Tr c truy n đ ng c a h p
truy n đ ng truy n chuy n đ ng t đ ng c t i các máy l .

accessory gear trains các chu i bánh r ng truy n đ ng

Các
chu i bánh r ng g m c bánh r ng tr và côn, dùng nhi u lo i
đ ng c máy bay khác nhau đ d n đ ng cho các thi t b và máy l .
Xem thêm accessory section, accessory drive gearbox, accessory
section turbine.

accessory section khu v c gá đ t máy l
Trang 7

Khu v c gá đ t máy l


A76 AMC
trên đ ng c . Xem thêm accessories.

accident s c , tai n n S ki n (s vi c) x y ra tình c ho c do
m t nguyên nhân không đ

c rõ.

accidental error sai s ng u nhiên Sai s x y ra m t cách ng u
nhiên, có th do m t vài nguyên nhân xác đ nh ho c không xác đ nh.

accumulated error sai s tích l y Sai s do k t qu c a m t lo t
các sai s khác đem l i.

accumulator1 (thu t ng Anh) c qui đi n Xem battery1 .
accumulator2 (máy tính) b c ng n p, b c ng g p

Thi t b
trong máy tính đi n t s dùng đ tr n p s li u, và khi m t s m i
đ c đ a vào thì s đ c nó t đ ng c ng g p vào t ng đang đ c
l u tr .

accumulator3 (h th ng th y l c máy bay) bình tích áp

M t
thi t b trong h th ng th y l c cho phép tr n p m t ch t l ng
không nén đ c tr ng thái ch u áp l c. Bình tích áp có c u t o g m
hai khoang, phân cách nhau b i m t c c u linh đ ng có th d ch
chuy n đ c : có th là màng ng n (diaphragm), lá vách ng n
(bladder), ho c pistông (piston). M t khoang ch a khí nén, cịn
khoang kia đ c n i v i đ ng ng áp l c c a h th ng th y l c.
Khi ch t l ng th y l c đ c b m vào bình tích áp, c c u phân cách
s d ch chuy n và làm t ng áp su t c a khoang khí, áp su t khí nén
này s tác đ ng tr l i khoang ch t l ng và duy trì áp l c c a ch t
l ng, do v y có th gi áp l c th y l c trong h th ng n đ nh trong
m t kho ng th i gian xác đ nh. Các lo i bình tích áp g m : tích áp
ki u màng (th ng có d ng hình c u), tích áp ki u pistơng (th ng
có d ng hình tr ),..; m i lo i đ u có các u đi m riêng và đ c ng
d ng v i các m c đích khác nhau : ví d bình tích áp c u th ng đ
d p xung, bình tích áp tr đ duy trì áp l c h th ng,.. Xem hình v .

accumulator precharge khí n p ban đ u trong bình tích áp Khí

nén đ c n p ban đ u trong khoang khí c a bình tích áp th y l c và
khơng gây ra m t s t ng áp nào cho h th ng th y l c. Khí n p
đây th ng là khí tr .

accuracy đ chính xác, tính chính xác.
Trang 8


A76 AMC

accurate chính xác.

AC/DC dịng xoay chi u / dịng m t chi u.
ace con át ch bài Con át ch bài là t lóng dùng trong th chi n
th II, ch các phi công n i ti ng b n h đ
lên.

c t 5 máy bay đ ch tr

acetone ch t axêtôn Ch t axêtôn C3H6O là ch t dung môi bay h i
nhanh, d cháy, đ
s n máy bay.

c dùng làm ch t thành ph n trong r t nhi u lo i

acetylene cylinder bình xilanh axêtylen

Bình xilanh kín b ng
thép, ch a khí axêtylen, hai đ u bình đ c hàn, có đ ng kính
kho ng 12 inch và chi u dài kho ng 36 inch. N u n p đ y, bình có
th ch a đ c 225 fút kh i (225 cu.ft) ch t khí axêtylen v i áp su t
là 250 psi.

acetylene gas khí axêtylen M t ch t khí khơng đ c, khơng m u,

d cháy, và có mùi khó ng i r t đ c tr ng.
t o ra axêtylen, ng i
ta cho cácbua canxi (calcium carbide) ph n ng v i n c. N u tr n
axêtylen v i ôxy theo m t t l h p lí và đ t cháy, s t o ra nhi t đ
kho ng 5700-6300 oF thích h p cho q trình hàn.

A chamber khoang A Xem A,B,C,D,E chambers.

acid axit Axit là ch t hóa h c có ch a hyđrơ, có v chua đ c tr ng,

có xu th tham gia ph n ng v i baz ho c ki m đ t o ra mu i và
n c.

acid diluent dung d ch axit lỗng n mịn Dung d ch axit lỗng là
m t thành ph n c a s n lót, dùng đ t y mòn b m t b quét s n
nh m t o s bám ch c cho l p s n phía trên.
Lo i s n ch u đ
c s n trên c qui và các vùng xung quanh.

acid - resistant paint s n ch u axit
th

ng đ

c axit,

acorn nut đai c ch m c u, m

c Acorn nut và cap nut là hai t
có th dùng thay th cho nhau. Xem hình v .

acoustics âm h c Khoa h c nghiên c u v s t o, lan truy n, h p
thu, và các hi u ng âm thanh.
Trang 9


A76 AMC

acrobatic category airplane máy bay th thao nhào l n

Máy
bay đ c c p ch ng ch bay t do, không h n ch các qui t c nào tr
các qui t c do quá trình bay th yêu c u ph i tuân th .

acrobatics thao tác nhào l n c a máy bay Các thao tác bay đ c
bi t c a máy bay, ví d bay th t vòng, bay ng a l ng,..

acrylic ch t acrylic

M t lo i v t li u nh a nhi t d o bóng láng,
trong su t, th ng dùng đ đúc các thi t b trên máy bay nh kính
bu ng lái, kính c a s ...

acrylic lacquer s n bóng acrylic M t lo i s n đ s n hồn thi n
máy bay, có thành ph n g m nh a acrylic và m t s dung môi bay
h i.

acrylic nitro lacquer finish n

c s n bóng acrylic nitro Là
n c s n bóng hồn thi n máy bay. Quá trình s n này đ c tuân
theo m t qui trình nghiêm ng t, g m 2 l p s n lót (m t l p r a và
m t l p cromat k m) và m t l p s n ph acrylic nitroxenluloza.

acrylic nitrocellulose lacquer l p s n ph acrylic nitroxenluloza
Là l p s n ngồi cùng, và c ng có th dùng thay cho l p s n bóng.

acrylic resin nh a acrylic

V t li u nh a nhi t d o, trong su t,
dùng đ ch t o kính bu ng lái và kính c a s máy bay. Lucite,
Plexiglas, và Perspex là các tên th ng m i đã đ c đ ng kí c a lo i
v t li u làm t lo i nh a acrylic này.

activated charcoal than ho t tính

Lo i than d ng b t - ho c
d ng h t - trên thân than có vơ s các khe l nh li ti, vì v y v i cùng
m t th tích thì than ho t tính có di n tích b m t r t l n. Than ho t
tính đ c dùng đ l c các ch t l ng và h p thu các ch t khí.

active current dịng đ ng pha, dịng h u cơng Dịng đi n trong
m ch xoay chi u đ ng pha v i đi n áp.

active detection system h th ng dị tìm ch đ ng Các h th ng

dị tìm - nh rađa, vơ tuy n, âm thanh - địi h i có s truy n n ng
l ng. H th ng này khác h th ng dị tìm b đ ng (passive detection
system) ch h b đ ng ch có nh n n ng l ng ch không truy n
n ng l ng.
Trang 10


A76 AMC

active electrical component thành ph n đi n ch đ ng Thành
ph n đi n trong m ch đi n dùng đ ki m sốt dịng, áp, và ph c v
cho công vi c chuy n m ch ho c khu ch đ i đi n.

active infrared detection dò h ng ngo i ch đ ng Ph ng pháp
dò tìm b ng cách chi u m t chùm tia h ng ngo i t i v t th c n tìm
hi u. Chùm tia ph n x l i t đ i t ng s đ c phân tích đ đ a ra
các thông tin v đ i t ng.

active power công su t tác d ng Xem apparent power.
actuating cylinder xilanh d n đ ng, xilanh th a hành

H
xilanh, pistông s d ng đ chuy n áp l c th y l c ho c khí nén trong
xilanh thành các l c d n đ ng các chuy n đ ng khác.

actuating horns tay đòn đi u khi n cáp, tay đòn th a hành Các
tay đòn dùng đ đi u khi n các dây cáp đi u khi n g n trên nó, qua
đó cho phép d ch chuy n các cánh lái đi u khi n c a máy bay.

actuator c c u d n đ ng C c u trong h th ng thu l c ho c khí
nén, cho phép chuy n áp l c thu l c ho c khí nén thành các l c d n
đ ng c khí. Ki u d n đ ng có th là th ng, quay trịn ho c dao
đ ng.

actuator piston pistông d n đ ng

M t c c u d n đ ng th ng

dùng thu l c ho c khí nén.

acute angle góc nh n Góc có giá tr góc nh h n 90o. T khác là
closed angle.

adapter ađapt , thi t b n i ghép Thi t b trung gian dùng đ n i
ghép gi a các thi t b khác v i nhau thơng qua nó. Trong b mơn c
gi i, thi t b n i ghép có th là ng n i, kh p n i,.

Adcock radio antenna ng ten vô tuy n Adcock M t lo i ng ten
vô tuy n phát sóng đ nh h ng, t
đó n ng l ng đi n t tr ng đ
theo cách mà các tín hi u b c x
x c a ngten Adcock có d ng gi

o b i hai ch n t đ t th ng đ ng t
c b c x . Hai ch n t này đ c n i
đ i pha nhau. Tr ng tín hi u b c
ng hình s tám.

adder (máy tính) b c ng M t dãy các c ng logic trong máy tính,
cho phép c ng hai bit m t (các s h nh phân) và t o ra m t t ng và
Trang 11


A76 AMC
bit mang (carry bit).

additive primary colors các màu c b n Các màu s c mà khi
tr n v i nhau thì t o ra các màu khác, và không th tr n các màu
khác v i nhau đ t o ra chúng. Các màu c b n c a màn hình vơ
tuy n là : đ , xanh lá cây, và xanh da tr i.

address (máy tính) đ a ch b nh

M t bi u th c nh phân xác
đ nh m t v trí trong b nh máy tính n i d li u đ c c t gi .

adhesive ch t keo dán V t li u t o ra m i liên k t gi a hai b m t
nh bi n pháp hóa h c.

adiabatic đo n nhi t Q trình khơng thu ho c m t nhi t l ng.
adiabatic change s bi n đ i đo n nhi t S bi n đ i v t lí x y ra

bên trong v t ch t mà khi đó n ng l ng nhi t không b đ a thêm
vào ho c b l y đi. Ví d , bình khí b nóng lên khi khí trong bình b
nén (trong q trình nén không c p thêm ho c l y nhi t) là s bi n
đ i đo n nhi t.

ng) t c đ bi n đ i nhi t đ đo n
nhi t c a khí quy n T c đ gi m nhi t đ c a khơng khí khi nó
bay lên cao hay t c đ t ng nhi t đ c a khơng khí khi nó chìm
xu ng th p (v i gi thi t trong quá trình này khơng có s thêm vào
hay l y b t đi nhi t l ng c a khơng khí). khí quy n trái đ t trong
đi u ki n tiêu chu n, t c đ này th ng là 5,4oF / 1000 fút đ cao.

adiabatic lapse rate (khí t

ng) quá trình đo n nhi t Q trình mà
đó các m i quan h c đ nh đ c duy trì khi có s thay đ i v nhi t
đ , th tích, hay áp su t trong m t kh i khí, đ ng th i trong q trình
này nhi t l ng không đ c thêm vào hay b l y đi kh i kh i khí.

adiabatic process (khí t

adjacent k sát.
adjacent side (toán h c) c nh k

Ch hai c nh k c a m t góc
chung. Trong tam giác vuông t adjacent side ch m t trong hai c nh
góc vng, phân bi t v i c nh huy n là hypotenuse.

adjust thay đ i, hi u ch nh, đi u ch nh S thay đ i, đi u ch nh đ
làm ho t đ ng t t lên.

adjustable stabilizer th ng b ng ngang đi u ch nh đ
Trang 12

c

Lo i


A76 AMC
th ng b ng ngang có th đi u ch nh đ c góc nghiêng (v nh, c p)
trong quá trình bay, nh t là lúc c t, h cánh.
c nâng h đi u
ch nh đ c Lo i cánh qu t máy bay có th đi u ch nh b c nâng
h
d i m t đ t khi đ ng c không làm vi c nh ng không đi u
ch nh đ c trong khi bay.

adjustable-pitch propeller cánh qu t có b

bàn ren ghép đi u ch nh đ c, bàn ren
khuôn tách đi u ch nh đ c D ng c c t ren ngồi có khn tách
r i và có th đi u ch nh đ sâu c t ren. Vi c đi u ch nh đ c ti n
hành b ng cách v n ch t ho c n i b t vít đi u ch nh n m trên bàn
ren.

adjustable-split die

adjustable idle mixture 144 (AC 65-12)

h n h p nhiên li u
tr n 144 H n h p nhiên li u tr n mang tên 144 hay AC 65-12,
đ c dùng ch đ ho t đ ng khơng t i và có th đi u ch nh thành
ph n tr n. Thành ph n h n h p tr n đ c tính tốn ng v i m t ch
đ nh t đ nh nh m giúp đ ng c ho t đ ng v i hi u su t cao nh t.

Administrator Nhà ch c trách c a FAA M t c quan có th m
quy n c a FAA liên quan t i m t v n đ nào đó. Xem thêm FAA.

admittance đ d n n p
simen.

d n n p (Y) là đ i l

d n n p c a m ch đi n, đ n v là
ng ngh ch đ o c a tr kháng (1/Z).

advance chuy n đ ng v phía tr
advanced firing

(đ ng c

c.

xilanh-pistơng) s

đánh l a s m

Xem advanced timing.

advanced timing (đ ng c xilanh-pistông) s đánh l a s m S

đánh l a tr c khi pistông đ t t i đi m ch t trên. ánh l a s m cho
phép t o ra áp su t t i đa trong xilanh khi pistông b t đ u chuy n
đ ng xu ng đi m ch t d i.

advancing blade (tr c th ng) lá cánh qu t h
Lá cánh quay (cánh qu t) tr c th ng n m
rơto có h ng lá trùng v i h ng bay.

S truy n nhi t đó nhi t
ng ngang, khác v i truy n nhi t đ i l u là

advection s truy n nhi t bình l u
đ

c truy n theo ph

ng v phía tr c
ph n bán nguy t c a đ a

Trang 13


A76 AMC
nhi t truy n theo ph

ng th ng đ ng.

advection current (khí t

ng) các dịng bình l u

khơng khí chuy n đ ng theo ph

Các dòng
ng ngang trên m t b m t.

advection fog (khí t

ng) s ng mù bình l u S ng mù t o ra
do khơng khí m ch y ngang qua m t b m t nào đó có nhi t đ th p
h n đi m s ng.

adverse yaw s d t c a máy bay khi li ng Khi li ng, m i máy bay
có xu th b d t v h ng ng c l i v i h ng li ng c a nó. Nguyên
nhân là khi cánh li ng c p xu ng gây ra l c c n c m ng, (induced
drag) có xu h ng néo gi cánh l i khi cánh ngóc lên. Do v y, l c
c n c m ng cịn có tên là aileron drag.

Advisory Circular

thông tri t v n b o d

ng Xem approved

data.

Advisory Service d ch v t v n bay

Các thông tin t v n và
h ng d n - do m t c quan liên đ i cung c p - giúp phi công bay và
đi u khi n máy bay m t cách an tồn.

aerated b s c khí, b l n khí Ch hi n t ng khí b l n vào m t
ch t l ng nào đó.

aeration s s c khí, s l n khí

S l n khí vào m t ch t l ng.
Trong d u bơi tr n đ ng c th ng có m t l ng khí b l n vào, khí
này r t nguy hi m đ i v i ho t đ ng c a đ ng c và c n đ c x lí
lo i kh i d u (g i là de-aeration).

aerial1 trong chuy n bay, trên không

(thu c) Th c hi n trong
chuy n bay. Ví d ch p b n đ nh máy bay là aerial mapping, ti p
d u trên không là aerial refueling.

aerial2 (liên l c vô tuy n) dây ngten, ngten.
aerial photograph không nh Chi c nh ch p t máy bay đang
bay.

aerial photography ch p nh trên không Công vi c ch p nh t

máy bay đang bay. Có hai lo i ch p nh trên khơng : ch p nh xiên
góc và ch p nh vng góc (th ng đ ng). Ch p nh vng góc đ c
dùng đ v b n đ : trong quá trình này máy bay s bay đ cao l n
Trang 14


A76 AMC
và m t máy quay (camera) đ c bi t đ c b trí đ ch p nh m t đ t
phía d i vng góc v i máy bay. Ch p nh xiên góc dùng đ ch p
l y c nh quay m i ho c qu ng cáo : lúc này th quay ch c m máy
quay đ quay c nh m t đ t qua c a (ho c c a s ) máy bay.

aerial refueling; air refueling s ti p d u trên không, ph

ng
pháp ti p d u trên không Ph ng pháp t ng t m bay c a các máy
bay quân s b ng cách ti p d u trên không cho chúng thông qua m t
máy bay ch d u (g i là flying tanker).

aerodrome sân bay, phi tr
ng

i Anh, th

ng
ây là m t thu t ng c c a
ng ch sân bay nh , khơng có nhà ga l n.

aerodynamic balance b ph n cân b ng khí đ ng cánh lái M t

c c u bù tr , cân b ng các l c khí đ ng tác đ ng lên các cánh lái
đi u khi n c a máy bay, giúp cho chuy n đ ng c a các cánh lái c ng
nh vi c đi u khi n chúng d dàng h n.

aerodynamic blockage thrust reverser c c u đ o chi u l c
đ y ki u th i ng c khí đ ng C c u đ o chi u l c đ y theo ki u
th i ng c khí đ ng là m t ph ng th c đ o chi u l c đ y dùng
trong các đ ng c tuabin ph n l c, theo đó các lá m ng ho c t m c n
dòng đ c đ t lu ng ph t c a ng x đ h ng dịng khí ph t v
phía tr c t o ra l c kéo âm. i u này t o ra m t l c c n khí đ ng
r t l n và giúp gi m quãng đ ng ch y bon c a máy bay.

aerodynamic braking s phanh khí đ ng S t o ra m t l c c n

khí đ ng r t l n b ng cách đ o b c nâng h lá cánh qu t ho c
h ng lu ng ph t c a m t s đ ng c ph n l c ra phía tr c, nh m
gi m quãng đ ng ch y bon lúc h cánh ho c cho phép máy bay
gi m đ cao đ t ng t mà khơng c n t ng t c.

aerodynamic center tâm khí đ ng, tiêu đi m khí đ ng Tâm khí

đ ng là m t đi m n m trong ti t di n cánh, cách mép tr c cánh
kho ng 1/4 đ dài dây cung. Tâm khí đ ng là đi m mà các h s
mômen (theo tr c Z) đ i v i nó là h u nh khơng đ i v i m i giá tr

góc t n (angle of attack). V trí tâm khí đ ng khơng b nh h ng b i
đ khum v ng (camber), b d y, c ng nh góc t n c a biên d ng
cánh.
i v i cánh bay d i âm tâm khí đ ng n m trong kho ng
23% - 27% chi u dài dây cung khí đ ng tính t mép tr c cánh, cịn
đ i v i cánh bay v t âm con s này là 50%.
Trang 15


A76 AMC

aerodynamic center of horizontal tail tiêu đi m (tâm) khí đ ng
c a đi ngang Tiêu đi m khí đ ng c a đuôi ngang xét v i th ng
b ng ngang c a đuôi ngang. Xem thêm aerodynamic center.

aerodynamic coefficient các h s khí đ ng Các h s khí đ ng
bao g m h s l c và mơmen khí đ ng, là các h s khơng th
nguyên.

aerodynamic design point t s nén t i u c a máy nén ch đ

tính tốn T s nén t i u c a máy nén ch đ tính tốn là t s
nén t i u ng v i 1 đ cao bay nào đó. T s nén này ng v i m t
đi m n m trên đ ng đ c tính máy nén.

aerodynamic drag l c c n khí đ ng L c c n xu t hi n do t ng

tác gi a các dịng khí nhi u đ ng và cánh bay chuy n đ ng trong nó.
L c c n tác đ ng cùng ph ng nh ng ng c chi u v i vect v n t c
c a dịng khí.

aerodynamic factors các y u t khí đ ng

1. các y u t nh
h ng t i l c nâng ho c l c c n tác đ ng lên m t d ng cánh (airfoil)
chuy n đ ng trong dịng khí. 2. các y u t khí đ ng nh h ng đ n
l c đ y cánh qu t, c th là các l c khí đ ng tác d ng lên cánh qu t.

aerodynamic heating s nung nóng khí đ ng S t ng nhi t đ
c a b m t do ma sát c a dịng khí v i b m t khi nó ch y trên b
m t đó.

aerodynamic lift l c nâng khí đ ng L c t o ra b i m t dịng khí

chuy n đ ng trên m t b m t có hình d ng đ c bi t - g i là cánh bay
hay d ng cánh (airfoil). L c này tác đ ng theo ph ng vng góc
v i véct v n t c c a dịng khí. Cánh máy bay ho c cánh qu t rôto
tr c th ng t o ra các l c theo ph ng th ng đ ng (do đó th ng g i
là l c nâng : lift), còn các cánh qu t ho c lá tuabin ph n l c thì t o ra
l c nâng theo ph ng n m ngang (mà th ng g i là l c đ y : thrust).
L c nâng đ c tính theo cơng th c : L = CL.σ.V2.S + 295. V i CL :
h s l c nâng (không th nguyên); σ : m t đ khơng khí (khơng th
ngun); V : v n t c c a dịng khí (tính theo knot); S : di n tích cánh
trong bình đ (fút vng); 295 : h ng s dùng khi v n t c dịng khí
đ c tính theo knot; L : l c nâng (tính theo pound).

aerodynamic shape hình d ng khí đ ng Hình d ng c a m t v t
Trang 16

A76 AMC
th khi xét t i s t n t i c a dịng khí chuy n đ ng trên nó. Hình
d ng khí đ ng c a v t th có th t o ra s chênh l ch áp su t trên b
m t v t th khi có dịng khí ch y qua, và do đó t o ra l c nâng. ng
th i c ng s có các hình d ng khí đ ng t o ra l c c n t i thi u đ i
v i dịng khí.

aerodynamic twisting force l c xo n khí đ ng

L c xo n khí
đ ng là m t trong n m l c tác d ng lên m t cánh qu t đang quay, l c
này có xu th xo n góc lá cánh qu t v v trí xi lá.

aerodynamics ngành khí đ ng h c Ngành khoa h c nghiên c u

các l c t o ra b i chuy n đ ng c a dịng khí trên các b m t có hình
d ng đ c bi t và đ c g i là các cánh (airfoil).

Aerofiche microfim dùng trên máy bay Aerofiche là tên th ng

m i đã đ ng kí c a m t d ng microfim dùng trong công nghi p máy
bay; ch c n t m phim kích th c 4'' × 8'' có th l u 288 kh i thông
tin.

aeronaut phi công v tr .
aeronautical beacon đèn d n đ

ng hàng không
èn nháy d n
đ ng (flash) ánh sáng tr ng ho c ánh sáng màu, nh m báo hi u đ nh

v cho máy bay v m t sân bay, m t vùng đ t, m t v t c n, hay m t
đ a đi m nào đó trên đ ng bay. Các màu s c và ý ngh a th ng
dùng c a chúng lo i đèn này là:
màu s c

ý ngh a

tr ng và xanh
lá cây

sân bay m t
đ t, có đèn

xanh lá cây

sân bay m t
đ t, có đèn

tr ng

sân bay m t
đ t, khơng có
đèn

tr ng và vàng

sân bay m t
n c, có đèn

Trang 17

A76 AMC
vàng

sân bay m t
n c, có đèn

xanh lá cây,
vàng và tr ng

sân bay tr c
th ng, có đèn

tr ng và xanh
lá cây

sân bay quân
s

tr ng và đ

đánh d u vùng
đ t ho c đi m
d n đ ng

Xem thêm Airport Rotating Beacon.

aeronautical chart b n đ d n đ

ng hàng khơng B n đ d n
đ ng trên đó có ghi các đ c đi m đ a lý c a các vùng đ a hình trái
đ t, các sân bay và các tuy n bay đã đ ng ký.

aeronautics khoa h c hàng không v tr

L nh v c khoa h c
nghiên c u các chuy n bay và ho t đ ng c a m i lo i máy bay. Mơn
khí đ ng h c (aerodynamics) và khí t nh h c (aerostatics) c ng là
hai ngành c a mơn khoa h c này.

aerosol các sol khí, các b i khí, khí dung Các sol khí có d ng m t
kh i ch t l ng ho c r n b v thành các h t m n nh li ti to vào
khơng khí. Ví d khói là sol khí c a các bon và tro, cịn đám mây
trên b u tr i là sol khí c a các gi t n c nh li ti.

aerospace kho ng khơng v tr
khơng tính t b m t trái đ t h

Kho ng không v tr là kho ng
ng ra khơng gian bên ngồi.

aerospace industry cơng nghi p hàng không v tr

Công nghi p
nghiên c u và s n su t các thi t b v n chuy n trong không gian,
c ng nh các b ph n c u thành nên chúng.

aerospace vehicle ph

ng ti n giao thông hàng khơng v tr
Ph ng ti n giao thơng có kh n ng chuy n đ ng v a trong b u khí
quy n g n b m t trái đ t c ng nh chuy n đ ng trong kho ng
khơng ngồi trái đ t. Tàu con thoi (space shuttle) là m t ví d .

aerostat khí c bay Khí c bay là v t th đ c đ trong khơng khí
nh s d ch chuy n c a b n thân nó nhi u h n là nh vào tr ng
Trang 18


A76 AMC
l

ng nh h n khơng khí c a nó. Xem thêm aerostatics.

aerostatics mơn khí t nh h c

Mơn khí t nh h c nghiên c u l c
nâng t o ra b i s d ch chuy n th ch c a các kh i khí tác đ ng vào
v t th nh h n khơng khí. Các khí c u ch a khí nóng là m t ví d
v s d ch chuy n này. L c nâng khí t nh - t o ra b i s th ch c a
các kh i khí - khác l c khí đ ng ch nó khơng địi h i m t s
chuy n đ ng t ng đ i gi a v t th đ c nâng gi và khơng khí.

aft v phía sau, v phía đi V phía sau, v phía đi c a máy
bay.

aft flap cánh tà sau Ph n phía sau cùng c a lo i cánh tà có ba khe
th i l p biên.

after bottom center vt : ABC góc quay sau khi pistơng đ t t i

đi m ch t d i Góc quay c a tr c khu u trong đ ng c xilanh pistông sau khi pistông đ t t i đi m ch t d i.

after top center vt : ATC góc quay sau khi pistơng đ t t i đi m
ch t trên Góc quay c a tr c khu u trong đ ng c xilanh -pistông
sau khi pistông đ t t i đi m ch t trên.

afterburner bu ng đ t thêm phía sau, bu ng đ t t ng l c M t

lo i bu ng đ t trong đ ng c ph n l c, nhiên li u đ c phun thêm
vào đ đ t phía sau ng x
ph n nóng và cịn gi u ơxy. S đ t
thêm này t o ra m t l c đ y b sung r t l n ng v i l ng nhiên li u
phun vào khá nh .

after-firing (đ ng c xilanh - pistông) s đ t cháy sau đ ng c

S cháy phía sau đ ng c , th ng do h n h p nhiên li u quá gi u
ho c do nhiên li u ch a cháy h t đ c b m th ng vào ng x và b
đ t cháy do ti p xúc v i các thành nóng c a v . ôi khi tr ng thái
này còn g i là s đ t t ng l c ho c thiêu l i l a vùng ng x .

afterglow s loé sáng d , d huy

S loé sáng l u l i trên màn
hình ph t pho sau khi chùm tia electron đã đi qua.

aft-fan engine đ ng c turbofan có ph n fan n m phía đi

ng c turbofan có ph n fan (qu t th i) đ c c u t o t ph n kéo
dài c a các lá tuabin, ch không t ph n kéo dài c a các lá máy nén.

Trang 19


A76 AMC

age hardening s hoá c ng do lão hoá, s hoá c ng do th i gian

S hoá già t nhiên đ t ng đ c ng c a nhômho c h p kim sau khi
nhi t luy n. S hoá già này đ c ti n hành nhi t đ phòng và kéo
dài trong vài ngày cho đ n khi kim lo i đ t t i tr ng thái c ng hoàn
toàn. Xem thêm precipitation heat treating.

aging s hóa già, s lão hố S làm thay đ i các tính ch t c a v t
li u di n ra trong m t kho ng th i gian xác đ nh và trong m t s đi u
ki n mơi tr ng xác đ nh. S hóa già có th c i thi n ho c phá h ng
c lí tính c a v t li u.

agitate làm khu y đ ng, làm xáo tr n.
AGL altitude đ cao AGL

cao AGL là đ cao so v i m t đ t,
tính theo fút. AGL là vi t t t c a above ground level.

agonic line đ

ng vô thiên
ng t ng t ng, ch y ngang b

m t trái đ t mà t i đó h ng c a các c c đ a lí và c c t tr ng c a
trái đ t trùng nhau, Trên đ ng này khơng t n t i góc l ch gi a
h ng c c b c đ a lí và h ng c c b c t tr ng, t c là đ t thiên
b ng không. Thu t ng agonic có g c t ti ng Hil p : "a" ngh a là
"khơng" cịn "gonic" ngh a là "góc".

agricultural aircraft máy bay dùng trong nơng nghi p Máy bay
dùng trong nông nghi p th ng là lo i máy bay có th chuyên ch
n ng, có th ho t đ ng trên các đ ng b ng khơng tiêu chu n, có
tính c đ ng cao, và đ c thi t k đ có th c u đ c phi công khi
máy bay g p tai n n.

agronautics ngành công nghi p s n xu t máy bay ph c v nông
nghi p.
aileron cánh li ng Cánh lái - còn g i là bánh lái hay b m t đi u

khi n - đ t g n đ u mút cánh máy bay và t o nên m t ph n c a di n
tích cánh máy bay. Cánh li ng chuy n đ ng quay quanh tr c ngang
OZ (lateral axis) c a máy bay, và đi u khi n máy bay quay quanh
tr c d c OX (longitudinal axis) c a nó. Cánh li ng là m t trong s
các c c u đi u khi n chính c a h th ng đi u khi n máy bay. Xem
thêm primary control surface.

aileron angle góc xoay cánh li ng Góc xoay cánh lái li ng so v i
Trang 20


A76 AMC
v trí trung hồ. Nó mang giá tr d
d i m t ph ng trung hồ.

ng khi mép đi cánh li ng n m

aileron drag l c c n c m ng, l c c n cánh li ng Xem induced
drag.
aileron spar d m d c cánh đ treo cánh li ng, d m treo cánh
li ng D m này ch kéo dài đ n m t ph n s i cánh, nó cung c p
đi m treo b n l cho cánh li ng.

aileron station các chu n đo kích th

c d c cánh li ng Các v trí
chu n tham chi u n m d c theo cánh li ng, t đó các kích th c
đ c đo t mép trong cánh li ng, song song v i d m treo cánh li ng
và h ng ra ngồi.

air khơng khí Khơng khí trong khí quy n trái đ t là m t h n h p
khí g m 78% nit , 21% ơxy, 1% khí tr , 0,03% cácbonic, 0,03%
hyđrơ.
ng khí vào bu ng đ t, c c u phun khí vào
bu ng đ t C c u phun khí vào bu ng đ t trong đ ng c tuabin
khí, s d ng máy nén li tâm. Dịng khí nén t mi ng phun đ c
h ng vào các ng đ t theo m t góc thích h p.

air adapters b h

air brake phanh khí đ ng, t m c n khí đ ng Phanh khí đ ng là
m t t m ho c m t lo t các t m đ c th ra khi máy bay đang bay
nh m t o s r i dòng và gây l c c n, gi m v n t c máy bay khi h
đ cao ho c c đ ng. Nó khác cánh tà ch khơng t o ra l c nâng

h u ích. T m c n l ng là m t ví d .

air bus máy bay ch khách Ch lo i máy bay ch khách l n, nhi u
đ ng c , có t m bay kho ng 1400 d m, tr ng l ng c t cánh kho ng
275.000 pound, và có th chuyên tr 260 hành khách.

air capacitor t khơng khí T có ch t đi n mơi là khơng khí.
air carrier hãng v n t i hàng không M t công ty tham gia vào
công vi c kinh doanh v n t i ng

i ho c hàng hóa.

Air Carrier District Office vt : ACDO v n phòng đ i di n FAA

t i các hãng v n t i hàng không V n phòng đ i di n FAA, g m
các chuyên viên hành ngh đ tiêu chu n, có trách nhi m ph c v
Trang 21


A76 AMC
ngành công nghi p hàng không và các v n đ công c ng chung liên
quan t i ch ng ch và ho t đ ng c a các hãng hàng không c ng nh
ho t đ ng c a máy bay.

air commerce

1. khai thác v n t i hàng không. 2. khai thác
th ng m i hàng không : g m c khai thác vùng tr i, v n chuy n,
ki m soát d n đ ng.

air conditioning q trình đi u hồ khơng khí Q trình x lí
khơng khí trong m t khơng gian khép kín, bao g m ki m soát đ
nhi t đ , đ s ch, và v n t c l u chuy n c a khơng khí.

m,

air conditioning system h th ng đi u hịa, h th ng cao khơng

H th ng đi u hòa trên máy bay bao g m h th ng đi u hồ khí −
s i m, làm mát... − và h th ng t ng áp bu ng kín máy bay. H
th ng này có ch c n ng t o cho hành khách m t c m giác d ch u v
b u khơng khí nh khi h
d i m t đ t.

air cycle cooling system h th ng làm mát chu trình khí Là m t
trong các ki u h th ng làm mát trên máy bay. Nó g m m t tuabin
làm l nh, m t b t n nhi t khí − khí, và r t nhi u van ki m sốt dịng
khí.

Air Defense Identification Zone vt : ADI vùng tr i và lãnh th
c aM .
air density t tr ng khơng khí Tr ng l ng c a khơng khí trong

m t th tích cho tr c.
n v đo c a Anh là slug/fut3. các đi u
ki n tiêu chu n t i m c n c bi n t tr ng khơng khí là 0,002378
slug/fut3.

air filter thi t b l c khí, b l c khơng khí Thi t b l c dùng đ l c
b i và ch t b n kh i khơng khí tr c khi nó đi vào mi ng hút ho c

h th ng l y khí c a đ ng c . Xem thêm air filter system.

air filter system h th ng l c khí H th ng th ng g m m t thi t
b l c khí, m t c a l
Khi h th ng ho t đ
đ t v trí khơng h
l ng b i l n vào lu

y khí, và m t c c u th a hành ch y b ng đi n.
ng, khí đ c hút vào qua c a l y khí, c a này
ng tr c ti p vào dịng khí vì v y gi m đáng k
ng khí đi vào đ ng ng.

air impingement s r khí trên b m t s n S r c a b m t quét
Trang 22


A76 AMC
s n do s n c a các bong bóng khí nh li ti l n trong l p s n ho c
l p men. i u này x y ra là do khi quét s n đã s d ng áp su t khí
hóa mù s n q l n.

air impingement starter máy kh i đ ng b ng khí nén M t d ng

máy kh i đ ng th ng dùng đ ng c tuabin khí lo i nh , đây
m t lu ng khí nén có áp su t cao đ c h ng tr c ti p vào các lá
quay c a máy nén ho c tuabin nh m làm quay đ ng c đ kh i đ ng.

air inlet c a l y khí (vào máy nén, mi ng hút khí c a đ ng c )

M t ph n c a đ ng c đ c thi t k đ d n không khí vào máy nén
v i m t mát n ng l ng t i thi u gây ra b i t n th t đ ng áp và l c
c n.

air lock nút khí B c khí n m trong đ ng ng và gây t c ngh n
cho chuy n đ ng c a ch t l ng trong ng.

air mass kh i khí M t th tích khí xét đi u ki n đ ng nh t v đ
m và nhi t đ .

AIRMET b n thông tin th i ti t trong chuy n bay B n thông báo

v th i ti t trong chuy n bay, đ c phát hành v i m c đích s a đ i
b sung b n d báo th i ti t khu v c, li t kê các hi n t ng và đi u
ki n th i ti t có th gây nguy hi m t i các máy bay có trang b các
thi t b cịn h n ch ,.. B n thông tin này đ c p t i các hi n t ng
đóng b ng nh , các nhi u đ ng trung bình, gió có t c đ kho ng 30
knot ho c l n h n trên b m t và tr i trên m t đ cao d i 1000 fit,
và t m nhìn d i 3 d m...

air metering force áp l c khí đi u ti t áp l c khí dùng trong lo i
cácbuarat áp Bendix và các h th ng đi u ti t phun nhiên li u, t i
đây áp su t khí đ ng áp và áp su t venturi đóng vai trị các tín hi u
đi u ti t l ng nhiên li u đ c phun vào bu ng đ t.

ng ti n h tr d n đ ng không l u
Các ph ng ti n đ c thi t k đ h tr d n đ ng cho máy bay. Nó
g m các bãi (sân bay) đ h cánh, h th ng đèn, và các thi t b máy
móc cung c p thơng tin v th i ti t. Nó c ng g m các thi t b vô
tuy n liên l c, phát tín hi u, dị đ ng, h ng d n và đi u khi n c t

h cánh c a máy bay c ng nh ho t đ ng c a máy bay trên không.

air navigation facility ph

Trang 23


A76 AMC

air scoop

1. c a l y khí vào cácbuarat : c a h th ng l y khí
trong đ ng c máy bay ki u xilanh - pistông. 2. c a l y khí đ ng áp
: có d ng m t mi ng g u l y khí, h ng tr c ti p vào lu ng khí và có
đ c đi m là l u l ng l y khí l n h n so v i các lo i c a l y khí
khác khơng h ng tr c ti p vào dịng khí (do có thêm đ ng áp c a
dịng khí).

air seal đ m b t kín khí Lo i đ m b t kín th ng có d ng các vịng
m ng b t kín t nh ho c quay trịn, ng n ng a s rị r khí gi a đ ng
d n khí và các b ph n bên trong đ ng c ho c s tràn khí qua đ u
mút các lá quay.

air start q trình n máy trên khơng Quá trình n máy đ ng c

máy bay khi máy bay đang bay trên khơng. V i q trình n máy
này các l c khí đ ng đóng vai trị quan tr ng : chúng làm quay lá
cánh qu t ho c làm quay máy nén, d n t i làm quay đ ng c tr l i.
Trong quá trình n máy trên không ng i ta không dùng máy kh i
đ ng nh khi n máy d i m t đ t.

air starter Xem air turbine starter.
air strip Xem airfield.
air taxi giai đo n bay taxi c a tr c th ng Giai đo n bay khi đó

tr c th ng ch còn cách m t đ t trong kho ng 100 fut và bay theo tín
hi u đi u khi n c a nhân viên m t đ t, lúc này phi công ph i tuân th
các b c v n hành máy bay đ c quy đ nh trong giai đo n này.

air temperature control c c u ki m sốt nhi t đ dịng khí vào
cácbuarat C c u ki m sốt nhi t đ có d ng m t c a đi u khi n
ho c van đi u khi n l p c a vào cácbuarat , ch cho phép lu ng
khí có nhi t đ l n thích h p đi qua, nh m ng n ch n s đóng b ng
trong cácbuarat ; xem thêm air temperature gage.

thi t b đo nhi t đ dịng khí vào
Thi t b đo nhi t đ dịng khí đ t c a l y khí vào
ng có d ng m t c c u hình c u nh .

air temperature gage
cácbuarat
đ ng c , th

air traffic không l u Giao thông trên không.
air traffic clearance đ dãn cách không l u

dãn cách do c
quan ki m sốt khơng l u đ ra trong các tr ng thái không l u c
Trang 24

A76 AMC
th , quy đ nh kho ng cách gi a các hành lang bay nh m ng n ch n
kh n ng va ch m trên không c a các máy bay.

air traffic control d ch v ki m sốt khơng l u, s ki m sốt

khơng l u S ki m soát t m t đ t đ i v i giao thông trên không
c a các máy bay. B ph n ki m sốt khơng l u làm vi c trong m t
tháp cao, t i đây các nhân viên không l u tr c ti p đi u khi n máy
bay khi chúng đi vào khu v c g n sân bay, ngoài ra đây c ng có
trung tâm đi u khi n giao thơng trên các tuy n bay gi a các sân bay.

air transportation s v n t i hàng khơng.
airbleed

1. l trích khí vào cácbuarat : n m gi a bát phao và
mi ng x c a cácbuarat phao, qua đây khí đ c phun tr c ti p vào
nhiên li u l ng, giúp cho s t o mù hoá h n h p nhiên li u. 2. s
trích khí t máy nén đ ng c : trong đ ng c tuabin khí, khí trích
này đ c dùng vào nhi u m c đích khác nhau; xem thêm bleed air.

airborne 1. ( ) trên khơng, khi đang bay. 2. b ng đ
Ví d airborne troops : đ i quân đ b đ
không, l p trên máy bay.

ng không
ng không. 3. l p trên

airborne intercept radar rađa đ nh v m c tiêu l p trên máy bay

H th ng rađa t m ng n mang theo trên các máy bay chi n đ u giúp
đ nh v và l n d u v t m c tiêu.

airborne moving target indicator rađa l p trên máy bay đ cô

l p m c tiêu chuy n đ ng M t lo i rađa trên máy bay, cho phép
l c ra m c tiêu đang chuy n đ ng trong s các v t th đ ng im và
hi n th nó lên màn hình rađa.

airborne navigation equipment thi t b d n đ

ng trên không
Thi t b d n đ ng g m : đài VOR, các h th ng h ng d n h cánh,
thi t b đo kho ng cách (đo xa), các thi t b dò h ng t đ ng, các h
th ng Doppler, và các h th ng d n đ ng qn tính.
th i gian bay trên khơng
Th i gian ho t đ ng
trên không c a máy bay tính t lúc càng máy bay b t đ u r i đ t lúc
c t cánh đ n khi càng ch m đ t lúc h cánh. Phân bi t v i th i gian
rút chèn block time.

airborne time

airborne weather radar rađa th i ti t l p trên máy bay
Trang 25

Rađa