Chuyên đề tốt nghiệp điều dưỡng đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa sơ sinh tại khoa sản thường bệnh viện phụ sản trung ương năm 2018

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (276.26 KB, 25 trang )

BỘYTẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƢỠNG NAM ĐỊNH

VŨ THỊ THẢO

ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN QUY TRÌNH MÁT
XA SƠ SINH TẠI KHOA SẢN THƢỜNG BỆNH
VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƢƠNG NĂM 2018

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP
ĐIỀU DƢỠNG CHUYÊN KHOA CẤP I

NAM ĐỊNH - 2018

BỘYTẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƢỠNG NAM ĐỊNH

VŨ THỊ THẢO

ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN QUY TRÌNH MÁT
XA SƠ SINH TẠI KHOA SẢN THƢỜNG BỆNH
VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƢƠNG NĂM 2018

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP ĐIỀU DƢỠNG
CHUYÊN KHOA CẤP I Chuyên ngành: Sản phụ khoa

GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN: HOÀNG THỊ MINH THÁI

NAM ĐỊNH – 2018

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện chuyên đề , tôi đã nhận được sự giúp đơ
của ban lãnh đạo cũng như tập thể khoa sản thường , tập thể khoa sơ sinh . tôi xin
được trình bày sự cám ơn sâu sắc tới ban lãnh đạo , tập thể khoa
sảnthường và khoa sơ sinh.
Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc , tôi xin gửi lời
cảm ơn tới Thạc sỹ Nguyễn Bá Tâm - giáo viên chủ nhiệm , Thạc sỹ Hoàng Thi
Minh Thái - người đã trực tiếp hướng dẫn và giú p đơ tôi t rong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu và hoàn thành chuyên đề.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô bộ môn điều dương , bộ môn Sản phụ
khoa, phòng Đào tạo sau đại học , phòng Quản lý học sinh ... trường đại học Điều
Dương Nam Đinh đã tạo điều kiện giúp đơ tôi trong quá trình học tập và thực hiện
chuyên đề.
Tôi xin chân thành cám ơn ban Giám đốc bệnh viên Phụ sả n trung ương, các
cán bộ nhân viên , các khoa phòng đã tạo điều kiện và giúp đơ tôi trong quá trình
học tập và thực hiện chuyên đề .
Cuối cùng tôi xin bày tỏ sự cám ơn đến gia đình , đồng nghiệp và bạn bè những người đã l uôn bên tôi , động viên, giúp đơ tôi về vật chất cũng nhứ tinh thần
trong suốt quá trình học tập và hoàn thành chuyên đề này .
Học viên

Vũ Thị Thảo

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là báo cáo chuyên đề của riêng tôi. Nội dung trong bài
báo cáo này hoàn toàn trung thực, khách quan và chưa được công bố trong bất cứ
một công trình nào khác. Báo cáo này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn
của giáo viên hướng dẫn. Nếu có điều gì sai trái tôi xin hoàn toàn chiu trách nhiệm.
Học viên

Vũ Thị Thảo

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT …………...………………………………………..3
1. ĐẶT VẤN ĐỀ ………...…………………………………………………………1
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN …………………………………………….3

2.1. Cơ sở lý luận.................................................................................................. 3
2.2. Cơ sở thực tiễn................................................................................................ 8
3. LIÊN HỆ THỰC TIỄN ……………………………………………………….....9
3.1. Thực trạng thực hiện quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường - Bệnh
viện Phụ sản Trung ương....................................................................................... 9
3.2. Thực trạng quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường................................ 9
3.3. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thường
13
4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP …………………………………………………………16

4.1. Giải pháp chính sách..................................................................................... 16
4.2. Giải pháp giáo dục đào tạo............................................................................ 16
4.3. Giải pháp tăng cường ng̀n lực................................................................... 16
4.4. Giải pháp hành chính.................................................................................... 16
5. KẾT LUẬN ……………………………………………………………………..17

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

1. IAIM (The Internaional Association of
Infant Massage)
2. PSTW

1

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Mát-xa là phương pháp xoa bóp, nhằm tăng cường sức khỏe và tạo cảm giác
thư giãn, thoải mái. Mát-xa có ng̀n gớc từ trung q́c, ấn đợ, ai cập và đã lan
truyền nhanh mấy nghìn năm về trước. Đến nay hầu hêt các nước trên thế giới đều
sử dụng phương pháp này khơng chỉ với mục đích tăng cường sức khỏe, thư giãn
giảm mệt mỏi mà còn là một phương pháp chữa bệnh, đặc biệt các bệnh về cơ
xương khớp, tim mạch và thần kinh.
Đối với trẻ em đặc biệt là trẻ sơ sinh việc mát-xa rất quan trọng và cần được
thực hiện ngay khi mới lọt lòng. Đây là thời điểm rất quan trọng vì trẻ được chuyển
từ tử cung mẹ, nơi trẻ được vỗ về trong bầu nước ối ấm áp trong lòng mẹ sang môi
trường độc lập bên ngoài cơ thể mẹ. Vì vậy, hơn bao giờ hết, trẻ cần tiếp tục nhận
được sự âu yếm, vuốt ve. Các rung động qua bàn tay mat-xa, ánh nhìn trìu mến,
cùng nụ cười hạnh phúc từ bố mẹ sẽ nâng đơ, bảo vệ trẻ vượt qua những khó khăn
đầu tiên của c̣c sớng. Hơi ấm tình u thương đó sẽ khơng chỉ được trẻ cảm nhận
trong hiện tại mà sẽ theo trẻ xuốt cả cuộc đời.
Mát xa không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất mà còn thúc đẩy quá trình phát
triển toàn diện của trẻ cả về tâm lý và tình cảm [6]. Nhiều nghiên cứu khoa học đã
chỉ ra rằng mát xa cho trẻ giúp thúc đẩy và duy trì sự gắn bó tình cảm giữa mẹ và trẻ
sơ sinh [9],[10]. Mát xa trước khi đi ngủ giúp trẻ ngủ sớm hơn, giấc ngủ sâu hơn và

dài hơn [12]. Nghiên cứu của Lai, M. M. và cộng sự năm 2016 đã chỉ ra mát xa sớm
sẽ làm tới ưu hóa sự phát triển hệ thần kinh giúp cho trẻ sơ sinh non tháng [9]. Bênh
cạnh đó, nhiều nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng trẻ được mat-xa bụng hàng ngày sẽ
giảm tần suất nôn trớ, tiêu hóa tớt hơn và tăng cân tớt hơn [8],[13]. Mơt nghiên cứu
đinh tính khám phá về kinh nghiệm học tập và thực hiện mát xa cho trẻ của các bà
mẹ cho thấy, bà mẹ rất thích thú với trải nghiệm học tập mát xa cho trẻ [14]. Nhiều
nghiên cứu chỉ ra với trẻ sơ sinh non tháng nếu được mát-xa thì cân nặng tăng trung
bình 5,3 g/ngày và làm ngắn thời gian nằm viện trung bình khoảng 5,4 ngày [14].

Mặc dù có những lợi ích này, mát xa trẻ sơ sinh non tháng chỉ được thực hiện
ở 38% đơn vi chăm sóc tích cực sơ sinh [15].

2

Tại bệnh viện phụ sản trung ương quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh đã được
thực hiện từ tháng 01/2017 tại khoa sơ sinh, việc mát xa cho trẻ non tháng nhẹ cân
góp phần lớn trong điều tri trẻ non tháng nhẹ cân. Và tại khoa sản thường việc mát
xa cho trẻ đủ tháng cũng đã được xây dựng và đang trong thời gian thực hiện bước
đầu để đưa quy trình này vào chăm sóc thiết yếu cho trẻ sơ sinh. Do vậy, tôi thực
hiện chuyên đề: “Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa sơ sinh tại khoa sản
thường bệnh viện Phụ sản Trung ương năm 2018” với mục tiêu:
1. Mô tả quy trình mát xa cho trẻ ngay sau sinh tại khoa sản thường Bệnh viện

Phụ sản Trung ương năm 2018.
2. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ ngay sau sinh tại khoa sản

thường Bệnh viện Phụ sản trung ương năm 2018.

3

2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Cơ sở pháp lý của vấn đề
- Theo Điều 4 Thông tư 07/2011/TT-BYT ngày 26/01/2011 của Bộ y tế, việc

tư vấn, hướng dẫn giáo dục sức khỏe được quy đinh như sau [2]:
+ Bệnh viện có quy đinh và tổ chức các hình thức tư vấn , hướng dẫn giáo
dục sức khỏe phù hợp.
+ Người bệnh nằm viện được điều dương viên, hộ sinh viên tư vấn, giáo dục

sức khỏe, hướng dẫn tự chăm sóc, theo dõi, phòng bệnh trong thời gian nằm viện và
sau khi ra viện
- Liệu pháp mát xa là một trong những hình thức điều tri lâu đời nhất với

bằng chứng từng được sử dụng ở Trung Quốc, Ân Độ và Ai Cập hơn 2000 năm
- Hippocrate đinh nghĩa mát xa là phương thuốc nghệ thuật cọ sát " vào năm
400 trước công nguyên.
- Theo như IAIM (hiệp hội mát xa cho trẻ em quốc tế) được sáng lập bởi bà

Vimala McClure người đã đẩy mạnh quy trình mát xa cho trẻ thành một chương
trình có tính hệ thớng và chn nghiệp . Từ năm 1992,IAIM đã phát triển và trở
thành một tổ chức có nhiều hợi liên kết ở nhiều qu ớc gia trên thế giới và ở Vi ệt
Nam việc mát xa cho trẻ sơ sinh cũng đã được bắt đầu sử dụng tại các bệnh viện lớn
như bệnh viện Từ Dũ hay tại khoa sơ sinh của bệnh viện phụ sản Trung ương.
2.1.2. Cơ sở khoa học
2.1.2.1. Cơ sở thực hành nghề nghiệp
Theo Virginia Henderson, thực hành điều dương chính là đáp ứng đủ 14 nhu

cầu cơ bản của người bệnh [1]:
1. Ðáp ứng các nhu cầu về hô hấp
2. Giúp đơ bệnh nhân về ăn, uống và dinh dương
3. Giúp đơ bệnh nhân trong sự bài tiết

4

4. Giúp đơ bệnh nhân về tư thế, vận động và tập luyện.
5. Ðáp ứng nhu cầu ngủ và nghỉ ngơi.
6. Giúp bệnh nhân mặc và thay quần áo.
7. Giúp bệnh nhân duy trì thân nhiệt.
8. Giúp bệnh nhân vệ sinh cá nhân hàng ngày.
9. Giúp bệnh nhân tránh được các nguy hiểm trong khi nằm viện.
10. Giúp bệnh nhân trong sự giao tiếp.
11. Giúp bệnh nhân thoái mái về tinh thần, tự do tín ngương
12. Giúp bệnh nhân lao đợng, làm mợt việc gì đó để tránh mặc cảm là người

vô dụng.
13. Giúp bệnh nhân trong các hoạt động vui chơi, giải trí.
14. Giúp bệnh nhân có kiến thức về y học.
15. Mát xa cho trẻ nhằm đáp ứng nhu cầu cơ bản theo học thuyết của

Henderson – hỗ trợ và chăm sóc nhằm nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần cho
cả mẹ và bé.
16. Liệu pháp mát xa cho trẻ thực sự quan trọng , động tác này đem l ại sự
điều hòa các hệ thống trong cơ thể như hệ thống tuần hoàn máu , hệ thớng hơ hấp,
hệ thớng thần kình và tiêu hóa của trẻ. những trẻ được mát xa nhanh chóng đi vào
giấc ngủ hơn những bé không được mát xa
17. Một số n ghiên cứu chỉra rằng trẻ sơ sinh thiếu tháng được

mát xa tri

liệu thìcó thời gian nằm viện ngắn hơn và tăng cân tốt hơn những trẻ không
được mát xa từ 21-47%
2.1.2.2. Khái niệm
Mát-xa là những động tác xoa, nắn các mô của cơ thể một cách khoa học và
hệ thống, chủ yếu đươc thực hiện bằng hai tay của người chăm sóc nhằm tác đợng
đến hệ thần kinh, hệ cơ và tuần hoàn .

5

Mát-xa cho trẻ là cách vuốt ve nhẹ nhàng, nhip nhàng của cơ thể bé bằng
cách sử dụng bàn tay của người chăm sóc (PGS-TS-BS.Đinh Phương Hòa – vụ phó
vụ bảo vệ bà mẹ trẻ em ) [3].
2.1.3. Lợi ích của việc mát xa
2.1.3.1. Thúc đẩy và duy trì sự gắn bó tình cảm giữa ngƣời chăm sóc và trẻ sơ
sinh
Mát xa là một cách tuyệt vời để gắn kết tình cảm giữa người chăm sóc với
trẻ. Theo WHO gắn kết tình cảm giữa bà mẹ và trẻ sơ sinh là yếu tố quan trọng thúc
đẩy việc tăng trưởng và phát triển tối ưu ở trẻ sơ sinh.
Một nghiên cứu gần đây thực hiện tại BV. Chelsea & Westminster cho thấy,
những em bé được mát xa thường xuyên ít bi chứng trầm cảm sau khi sinh.
Mát-xa kích thích bé và người chăm sóc tiết ra hóc mơn Oxytocin còn có tên
gọi khác là hooc-mơn tình u bởi nó tăng cường mối liên kết tình cảm giữa con
người với nhau và đem đến cảm giác được yêu thương chăm sóc.
Mát xa còn làm tăng sự tin tin của các bà mẹ (người chăm sóc), giúp các bà
mẹ thấu hiểu những phản ứng bất thường từ con mình [10]
2.1.3.2. Giúp trẻ tăng cân tối ƣu

Mát xa giúp tăng cường lưu thông tuần hoàn khắp cơ thể, các cơ được vận động, từ đó
giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chiu. Ngoài ra mát xa thường xuyên giúp tiêu hóa nhanh hơn vì
làm tăng nhu động ruột, làm tăng cảm giác thèm ăn của trẻ giúp bé lên cân tớt và chóng lớn.
Mặt khác, khi mát xa giúp kích thích thần kinh phế vi-> tăng sản sinh hooc-mơn đường tiêu
hóa và insulin → hấp thu thức ăn tốt → cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường sự trưởng thành của
ớng tiêu hóa→Giúp trẻ tiêu hóa tớt, ăn ngon miệng và ít táo bón → tăng cân

2.1.3.3. Giúp trẻ ngủ sớm hơn, ngủ sâu hơn và dài hơn
Mát xa cho trẻ sơ sinh trước khi đi ngủ làm tăng melatonin cho trẻ, cải thiện
chu kỳ giấc ngủ. Mát-xa cho bé trước khi ngủ giúp bé dễ đi vào giấc ngủ hơn, ngủ
sâu và giấc ngủ dài hơn.

6

Trẻ sơ sinh chào đời chu kỳ thức ngủ chưa trưởng thành ,mát xa giúp cải
thiện cách tổ chức giấc ngủ , giúp trẻ ngủ lâu hơn trong ban đêm và ít ngủ vào ban
ngày
Khi mát xa 30 phút mỗi đêm trong hai tuần giúp trẻ 10 ngày tuổi điều chỉnh
tốt hơn chu kỳ thức ngủ khi đánh giá lúc

8 tuần tuổi . Các trẻ nà y cũng sản xuất

Melatonin (hooc môn điều hòa giấc ngủ tự nhiên ) vào ban đêm cao hơn ở tuổi 12
tuần tuổi
2.1.3.4. Giúp trẻ hồn thiện hệ thần kinh
Trẻ sơ sinh có hệ thần kinh chưa trưởng thành và tiếp tục phát triển nhanh
chóng trong 2-3 năm đầu đời.
Khoa học đã chứng minh rằng xoa bóp trẻ sơ sinh làm tăng tớc đợ trưởng
thành não của trẻ non tháng, giúp trẻ sơ sinh non tháng phát triển hệ thần kinhtốt

hơn [7]. Mát xa giúp não trẻ sơ sinh phát triển và trưởng thành nhanh hơn qua việc
thúc đẩy sự tăng trưởng của vỏ myelin , do đó tăng cường tớc đợ dẫn trùn của tế
bào thần kinh và cải thiện thông tin liên lạc não - cơ thể làm tác đợng tích cực lên
sự phát triển trínão ở trẻ nhũ nhi:
+ Cải thiện phát triển nhận thức
+ Tiếp thu học tập nhanh
+ Tăng sự tỉnh táo và tập trung

2.1.3.5. Giúp trẻ phát triển hệ miễn dịch tốt hơn
Mát xa làm tăng trương lực phế vivà tăng cường phát triển các tế bào miễn
dich của trẻ , giúp trẻ phòng chống bệnh tật . làm các cơ săn chắc , hệ thống xương
khớp dẻo dai Giảm nguy cơ bicác bệnh về đường hô hấp như cảm lạnh ho và viêm
nhiễm
2.1.3.6. Giúp trẻ thƣ giãn, giảm cảm giác đau.
Mát xa mang lại cảm giác thư giãn, thoải mái cho bé, giúp giảm căng thẳng,
áp lực. Vì vậy mà khi bé quấy khóc, xoa bóp nhẹ nhàng làm bé nín rất nhanh.

7

Bên cạnh đó, mát-xa còn giúp giảm những cơn đau thể chất. Vì khi thực
thiện mát xa sẽ kích thích cơ thể bé giải phóng hormone - nợi tiết tớ trong cơ thể
(endorphins), giúp xoa diu cơn đau và làm giảm quá trình lưu thông của các nội tiết
tố gây đau đớn căng thẳng trong máu của bé.
2.1.4. Những điểm cần chú ý [17]
2.1.4.1. Thời điểm mát xa
- Trước khi tắm trẻ.
- Trước khi trẻ đi ngủ

2.1.4.2. Thời gian cho mỗi lần mát xa

- Mỗi lần mát xa cho trẻ kéo dài từ 10-15p / lần
- Có thể mát xa cho trẻ 2 -3 lần / ngày .

2.1.4.3. Những điều nên và không nên khi thực hiện mát xa
- Nên:
+ Giữ sự trao đổi bằng mắt với trẻ, luôn nhìn trẻ và mỉm cười
+ Hát cho trẻ nghe hoặc mở bản nhạc êm diu để bạn và trẻ cùng

thư giãn hoặc nói chuyện thân mật với trẻ
+ Khi mới bắt đầu chỉchạm nhẹ sau đó các đợng tác có thể mạnh dần

lên khi cả bạn và trẻ cả m thấy thoải mái và trẻ bắt đầu quen dần vói
các đợng tác xoa bóp.
- Khơng nên:
+ Mát xa ngay sau khi trẻ vừa ăn no (cách sau ăn 1h)
+ Đánh thức trẻ dậy để mát sa khi trẻ đang ngủ.
+ Mát xa lên vùng núm rốn của trẻ sơ sinh

+ Mát xa lên vùng da bitổn thương , có dấu hiệu viêm da , nhiễm
trùng, chảy máu hay khi trẻ có u bướu không chẩn đoán được

8

2.2. Cơ sở thực tiễn
Mợt thử nghiệm ngẫu nhiên có đới chứng về những ảnh hưởng của việc xoa
bóp cải thiện thức ăn cho thức ăn cho trẻ sinh non tháng. Nghiên cứu này chứng
minh rằng mát xa giúp trẻ sơ sinh non tháng hấp thu thức ăn tốt hơn và phát triển
thể chất tốt hơn. Nghiên cứu này cũng khuyến cáo rằng điều dương và nữ hộ sinh
trong các đơn vi chắm sóc tích cực cho trẻ sơ sinh cần áp dụng quy trình mát-xa cho

trẻ để cải thiện tình trạng dinh dương cho trẻ sơ sinh non tháng kém dung nạp [8].
Guzzetta A1 và cộng sự (2011) chứng minh rằng mát-xa sớm cho trẻ sơ sinh
không chỉ làm tăng cân và giảm thời gian lưu trú trong đơn vi chăm sóc tích cực sơ
sinh mà còn làm tăng tốc độ trưởng thành não của trẻ non tháng. Nghiên cứu này đề
xuất đưa can thiệp mát-xa trong quy trình chăm sóc trẻ sơ sinh non tháng như mợt
liệu pháp điều tri để giúp trẻ phát triển tốt [7].
Tiffany Field trong mợt nghiên cứu phân tích cho thấy liệu pháp mát-xa cho
trẻ sơ sinh non tháng giúp trẻ tăng cân nhiều hơn và xuất viện sớm hơn và nghiên
cứu này khuyến cáo rằng các trẻ sơ sinh đang nằm điều tri tại các đơn vi hời sức tích
cực cần được mát-xa để trẻ hấp thu dinh dương tốt hơn, phát triển hệ thần kinh tốt
hơn và phát triển thể chất tốt hơn. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng trẻ được mát xa
hàng ngày thì hệ miễn dich của trẻ phát triển tớt hơn so với nhóm chứng. Đặc biệt
mợt khía cạnh khác cũng được bài viết này đề cập, nhân viên điều dương khi thực
hiện việc mát xa cho trẻ có thể giảm căng thẳng của họ trong cơng việc [14].
Tác giả Wang L và cộng sự (2013) trong mợt nghiên cứu phân tích chỉ ra
rằng liệu pháp mát-xa là một phương pháp an toàn và hiệu quả để cải thiện tăng cân
và giảm thời gian nằm viện của trẻ sinh non tháng [16].
Miguel A. Diego và cộng sự (2014) trong một nghiên cứu thử nghiệm đánh
giá hiệu quả tác động của liệu pháp mát xa và liệu pháp thể dục lên sự tăng cân của
trẻ sơ sinh cho thấy, cả mát xa và thể dục đều có tác đợng tích cực lên sự tăng cân
của trẻ [11]

9

3. LIÊN HỆ THỰC TIỄN

3.1. Thực trạng thực hiện quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thƣờng Bệnh viện Phụ sản Trung ƣơng
Bệnh viện Phụ - Sản Trung ương không chỉ là cơ sở đầu ngành của chuyên
ngành phụ sản, sinh đẻ kế hoạch và sơ sinh mà còn là cơ sở đào tạo đại học, sau đại

học; nghiên cứu khoa học, chỉ đạo tuyến và chuyển giao công nghệ về chuyên
ngành phụ sản, sơ sinh trong phạm vi cả nước. Mặc dù vẫn con nhiều khó khăn
nhiều về con người và cơ sở vật chất nhưng tập thể bệnh viện có rất nhiều nỗ lực
trong cơng tác chăm sóc nâng cao chất lượng điều tri. Song song với công tác khám
và chẩn đoán , công tác điều dương là phần không thể thiếu giúp người bệnh điều tri
có hiệu quả . Việc đưa mát xa cho trẻ ngay sau sinh vào cơng tác chăm sócc̣ sơ sinh
được đặt ra là nhu cầu cần thiết trong việc chăm sóc thiết yếu nhằm hỗ trợ việc điều
tri sơ sinh đạt hiệu quả cao .
Tại khoa sản thường hàng năm có hàng ngàn ca sinh thường cũng như sinh
mổ được điều trivà chăm sóc tại khoa , việc chăm sóc trẻ, mát xa và hướng dẫn cho
sản phụ mát xa cho trẻ làm tăng lợi ích về sức khỏe và tăng tình cảm yêu thương
gắn bó trong giai đoạn đầu đời của trẻ.
Để đảm bảo quyền lợi của trẻ sơ sinh, Khoa Sản thường đã xây dựng quy
tình mát xa cho trẻ tại khoa. Quy trình đã bước đầu được áp dụng để chăm sóc các
bé sơ sinh.
3.2. Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thƣờng
Quy trình mát xa này được xây dựng dựatrên cuốn sách “Mát xa cho trẻ sơ
sinh: Cẩm nang dành cho các bậc cha mẹ thương con” (Infant masage - A handbook
for loving parents) của Vimala McClure, người sáng lập tổ chức IAIM. Đây cũng là
tài liệu chính thức được IAIM khuyến cáo áp dụng.[17]
3.2.1. Chuẩn bịdụng cụ
- Khăn, quần áo, tã sạch
- Sữa dưỡng ẩm hay dầu mát xa dặc hiệu dùng được cho trẻ sơ sinh

10

3.2.2. Chuẩn bịngƣời thƣƣ̣c hiện
- Hai tay sạch và ấm
- Cắt móng tay, tháo trang sức

- Tư thế ngời mát xa của bạn phải thư thả và thoải mái.

3.2.3. Chuẩn bị phòng
- Phòng thoáng mát về mùa hè và ấm áp về mùa đơng
- Phòng có đủ ánh sáng để trẻ nhìn thấy mặt người thực hiện

3.2.4. Chuẩn bịtrẻ
- thông báo cho gia đình trẻ giờ mát xa để đảm bảo trẻ được ăn trước khi mát

xa 30p.
3.2.5. Thực hiện mát xa cho trẻ
Đặt trẻ lên một tấm nệm bằng phẳng, mềm mại và sạch sẽ hoặc trên đùi
người mát xa.

* Mát xa mặt: thư giãn cơ mặt
- Dùng hai ngón tay trái v́t từ giũa trán sang hai bên sau đó v́t từ

chân lơng mày sang hai bên
- Đơng tác nụ cười : dùng hai tay bạn tạo một nụ cười ở mơi trên , sau đó ở
mơi dưới của trẻ
* Mát xa tay và chân: giúp giảm sự căng cơ và làm khỏe các cơ

bắp . - Động tác vắt sữa bò :
+ Tay phải giũ cổ tay trẻ , tay trái vuốt tù cánh tay xuống , lần lượt thay đổi
tay.

11

+ Tay phải nắm cổ chân trẻ, tay trái vuốt từ đùi trẻ x́ng cổ chân , sau đó đổi

chân

- Đợng tác " nắn bóp, xoắn nhẹ" :

+ Dùng hai tay nắn bóp nhẹ tay trẻ sau đó xoắn nhẹ nhàng .
+ Dùng hai bàn tay bóp nhẹ chân trẻ sau đó hơi xoắn lại .
- Đợng tác "lăn se":
+ Kẹp cánh tay trẻ vào giũa hai bàn tay bạn , lăn qua lăn lại từ dưới lên trên.
+ Kẹp đùi trẻ vào hai bàn tay, lăn đi lăn lại từ dưới đùi lên cổ chân.
- Đợng tác "ngón tiếp ngón ": Dùng hai ngón cái v́t x́ng nới tiếp nhau

trên mu bàn tay trẻ.

- Động tác " xoắn ốc":
+ Dùng ngón tay cái xoay hình xoắn ớc trong lòng bàn tay trẻ .
+ Dùng ngón tay cái ấn theo hình xoắn ốc dọc theo bàn chân từ dưới lên.

- Đợng tác "lắc v́t ngón":
+ Cầm từ gớc ngón tay trẻ, lắc nhẹ sau đó v́t từ ngón ra
+ Cầm từng ngón chân trẻ lắc nhẹ, sau đó v́t từ ngón ra
* Mát-xa ngực: điều hòa phổi và tim, giúp phổi và tim đập nhẹ nhàng hơn.

- Động tác "cánh bướm": Đặt hai ngón tay giữa ngực trẻ , rời từ từ vuốt ra hai

12

bên bả vai của trẻ.

- Động tác "chữ thập": Kéo tay từ phía bả vai bên này của trẻ sang phía sườn

bên kia, hai tay luân phiên cho cả hai bên .
* Mát-xa bụng: giúp điều hòa hệ thống đường ṛt và giảm chứng táo bón
- Đợng tác "mặt trời, mặt trăng ": Dùng cạnh bàn tay vuốt nhẹ từ phần bụng

trẻ xuống dưới và lần lượt đổi thay.
- Động tác "xoay tròn": Dùng các ngón tay xoay tròn bụng trẻ theo chiều

kim đồng hồ.
- Động tác "đi bộ": Hãy tưởng tượng các ngón tay của bạn là các ngón chân

đang rón rén đi theo hình vòng cung từ trái sang phải bụng trẻ . dùng toàn bợ các
ngón tay của bạn nhẹ nhàng chuyển động như đang đi vậy .
- Động tác" ILOVEU":
+ " I" dùng tay phải vuốt lần theo hình chữ "I"trên phần bụng trái của trẻ ,
phía bên phải của bạn.
+ "LOVE" lùi tay và đưa ngang từ trái sang phải theo hình chữ "L".

+ " YOU" tạo một vòng cung hình chữ "U", kéo xuống sang hướng từ trái
sang phải.
Trong khi bạn thự hiện chuỗi chủn đợng này hãy thìthầm hát và trò
chụn nói lời yêu thương trẻ.

13

* Mát-xa lƣng: giúp phát triển cơ bắp hỗ trợ xương

sống. - Động tác "lên và xuống":

+ Để hai bàn tay trên lưng trẻ xoa lên xuống theo chiều ngược nhau . Xoa nhẹ

nhàng tù lưng xuống mông trẻ, sau đó xoa dần lên vai trẻ.
- Đợng tác "mở sách": Dùng hai tay v́t từ lưng ra hai phía bả vai .
* Thƣ giãn:
- Động tác "gấp tay vào mở tay ra ": Gấp mở đôi cánh tay ra , làm đều đặn từ

từ và liên tục.
- Động tác "co duỗi chân": Co duỗi chân trẻ liên tục khoảng 5 lần.

3.3. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa
sản thƣờng
3.3.1. Điểm mạnh
- Quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh đã bước đầu được áp dụng tại Khoa Sản

thường Bệnh viện Phụ sản trung ương. Mỗi trẻ được điều dương, hộ sinh của Khoa
mát xa ít nhất 1 lần/ ngày.
- Các điều dương, hộ sinh thực hiện theo qui trình mát xa đã xây dựng và

hướng dẫn được cho nhiều sản phụ thực hiện tự mát xa cho trẻ.
- Người thực hiện đánh giá rằng các bước của qui trình mát xa trẻ sơ sinh

được mô tả đầy đủ các bước, chi tiết và dễ thực hiện.
- Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường, bệnh viện phụ sản Trung

ương có nhiều ưu điểm và bước đầu cho những kết quả tốt thông qua các chỉ số như
tỷ lệ trẻ tăng cân nhanh, tiêu hóa tớt, ít q́y khóc, trẻ ngủ ngon hơn và tăng cường
sự gắn kết tình cảm giữa mẹ và bé. Một số các ưu điểm của việc mát xa cho trẻ cần
kể đến là:
+ Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường đã được xây dựng dựa trên

hướng dẫn của tổ chức IAIM (hiệp hội mát xa cho trẻ em qu ốc tế) là một quy trình
chuẩn và đầy đủ các bước. Các bước thực hiện trong quy trình được mô tả cụ thể,
chi tiết giúp cho người thực hiện có thể dễ thực hiện.

14

+ Ban lãnh đạo bệnh viện và phòng điều dương của bệnh viện rất ủng hộ

việc triển khai thực hiện quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường với mục đích
nâng cao chất lượng chăm sóc trẻ và bà mẹ tại khoa.
+ Nhân viên Điều dương, hộ sinh trong khoa rất nhiệt tình, tinh thần thái độ tốt.

+Tại khoa sản thường cũng đã tổ chức những buổi tư vấn , giáo dục sức khỏe
cho sản phụ và gia đình sản phụ về chăm sóc và massge sơ sinh
+Sản phụ cũng như gia đình sản phụ đều có nhu cầu mong muốn được tiếp
nhận thông tin , được cho bé hưởng quyền được chăm sóc và cung cấp những
dich vụ tốt nhất.
3.3.2. Hạn chế
Vì đây mới là những bước đầu thực hành để đưa quy trình mát xa vào thực
hiện thường qui, do vậy vẫn còn một số bất cập khi thực hiện như:
- Một số điều dương viên chưa có đủ kiến thức, kỹ năng để thực hiện mát xa

có hiệu quả cao.
- Quá tải người bệnh nên nhân viên chưa có thời gian nhiều cho việc mát xa

trẻ cũng như hướng dẫn mát xa cho mẹ/người chăm sóc trẻ nên việc mát xa cho trẻ
chưa được đầy đủ như khuyến cáo.
- Chưa có quy đinh cụ thể về việc mát xa cho bé tại khoa sả n thường, chưa

có quy chế rõ ràng của bệnh viện về việc thực hiện quy trình mát xa cho bé tại khoa
sản thường nên việc thực hiện chưa thành một hệ thống
- Trang thiết bi để phục vụ cho Giáo dục sức khỏe như: vô tuyến, tranh ảnh ,

tài liệu tư vấn chưa đầy đủ. Thiếu các tờ rơi, các hướng dẫn về mát xa cho trẻ để tư
vấn và cung cấp thông tin cho sản phụ, cũng như người chăm sóc.
- Việc trùn thơng giáo dục cho thai phụ ngay sau khi sinh về quy trình mát

xa cho trẻ khi sản phụ còn đang yếu, sự lắng nghe của của sản phụ còn hạn chế và
do chưa được cung cấp các kiến thức sớm trong giai đoạn thai giáo về mát xa sơ
sinh nên sản phụ còn lo lắng rằng mát xa sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ như sợ trẻ
đau rốn, lạnh ….

15

- Một số sản phụ nghĩ rằng việc mát xa là không cần thiết.
- Sản phụ cho trẻ ăn gần với thời gian mát xa nên việc thực hiện quy trình bi

chậm lại.
- Thời gian nằm viện của sản phụ sinh thường ngắn , do vậy việc thực hiện
quy trình mát xa cho trẻ và hướng dẫn cho sản phụ cũng như ngườ i chăm sóc trẻ để
thực hiện mát xa cho trẻ sau khi trẻ xuất viện đề đảm bảo trẻ được mát xa thường
xuyên tại nhà chưa được đảm bảo .
3.3.3. Nguyên nhân của việc chƣa làm đƣợc
- Chưa có lớp đào tạo chuyên biệt về mát xa sơ sinh cho điều dương tại khoa

theo quy chuẩn
- Bệnh viện chưa có quy đinh cụ thể việc áp dụng quy trình mát xa cho trẻ tại

khoa sản thường.
- Thiếu cơ sở vật chất hỗ trợ việc hướng dẫn mát xa cho mẹ/người chăm sóc trẻ
- Quá tải người bệnh.
- Sản phụ thiếu kiến thức và kỹ năng thực hành mát xa cho bé. Thời gian sản

phụ lưu lại tại khoa thường ngắn nên không đủ thời gian học cách mát xa cho trẻ.

16

4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP

4.1. Giải pháp chính sách
- Bệnh viện ban hành chính thức quy trình mát xa để áp dụng thực hiện tại

khoa sản thường.
4.2. Giải pháp giáo dục đào tạo
- Mở các lớp đào tạo hướng dẫn điều dương hiểu tầm quan trọng của mát xa

và những kiến thức, kỹ năng cần thiết để thực hiện mát xa có hiệu quả.
- Thường xuyên cho Điều dương tham dư các hợi nghi, hợi thảo, trùn

thơng về chăm sóc sơ sinh và mát xa sơ sinh để cập nhật kiến thức .
- Mở các lớp tiền sản tư vấn cũng như giáo dục cho thai phụ về chăm sóc sơ
sinh và lợi ích của mát xa đới với trẻ sơ sinh.
- Tăng cường hướng dẫn cho bà mẹ qui trình mát xa cho trẻ. Hướng dẫn

đồng thời cho những người thân trong gia đình (những người tham gia hỗ trợ bà mẹ
chăm sóc trẻ) về qui trình mát xa cho trẻ.
4.3. Giải pháp tăng cƣờng nguồn lực

- Trang bi thêm thiết bi nghe, nhìn để điều dương giáo dục cho bà mẹ chăm

sóc trẻ tớt hơn.
- Cung cấp tờ rơi, các hướng dẫn về mát xa cho trẻ để tư vấn và cung cấp

thông tin cho sản phụ, cũng như người chăm sóc được cụ thể và mang lại kết quả
cao.
4.4. Giải pháp hành chính
Bệnh viên ban hành qui đinh cụ thể về việc áp dụng quy trình mát xa cho trẻ
tại khoa sản thường. Đờng thời có chế tài theo dõi việc thực hiện quy trình mát xa
cho trẻ sơ sinh và giáo dục mát xa cho các bà mẹ hoặc người chăm sóc.

17

5. KẾT LUẬN

5.1. Quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thƣờng
Quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thường là một quy trình đầy đủ
các bước, được xây dựng dựa trên tài liệu được hiệp hội mát xa cho trẻ em quốc tế
khuyến cáo sr dụng.
Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường có các bước được mơ tả đầy đủ,
chi tiết và dễ thực hiện, các trẻ đã được nhân viên điều dương, hộ sinh thực hiện mát
xa trong thời gian lưu tại Khoa Sản thường.
5.2. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ ngay sau sinh tại khoa
sản thƣờng Bệnh viện Phụ sản trung ƣơng năm 2018.
Việc áp dụng qui trình mát xa hiệu quả và đặc biệt là đảm bào mát xa đầy đủ như
khuyến cáo còn gặp nhiều khó khăn:
- Mợt sớ điều dương viên chưa có đủ kiến thức, kỹ năng để thực hiện mát xa

có hiệu quả cao.
- Quá tải người bệnh nên việc mát xa cho trẻ chưa được đầy đủ như khuyến

cáo.
- Việc thực hiện mát xa chưa thành một hệ thớng do chưa có quy đinh cụ thể
- Thiếu trang thiết bi để phục vụ cho Giáo dục sức khỏe.
- Việc truyền thông giáo dục cho thai phụ ngay sau khi sinh về quy trình mát

xa cho trẻ khi sản phụ còn đang yếu.
- Một số sản phụ nghĩ rằng việc mát xa là không cần thiết .
- Sản phụ cho trẻ ăn gần với thời gian mát xa nên việc thực hiện quy trình bi

chậm lại.
- Thời gian nằm viện của sản phụ sinh thường ngắn nên vi ệc hướng dẫn mát

xa cho bà mẹ và người chăm sóc trẻ chưa được đảm bảo.
5.3. Giải pháp can thiệp
Bệnh viện ban hành quy trình chính thức và qui đinh áp dụng, biện pháp
giám sát thực hiện qui trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thường
Tăng cường giáo dục, đào tạo cho điều dương hộ sinh cũng như bà mẹ và
người chăm sóc trẻ, người hỗ trợ bà mẹ chăm sóc trẻ.
Tăng cường ng̀n lực cho cơng tác giáo dục sức khỏe

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Lê Thi Bình (2016). Điều dưỡng cơ bản tập 1, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam,

Hà Nội.

2. Bộ Y tế (2011). Thông tư 11/2017/TT-BYT: Thơng tư hướng dẫn Cơng tác điều

dương về chăm sóc người bệnh trong bệnh viện.

3. Đinh Phương Hòa (2018). Lợi ích của mát xa sơ sinh
4. Tập thể điều dươ ng khoa sơ sinh bv phụ sả n trung ương năm (2017). Phương
pháp mát xa cho trẻ sơ sinh – Tài liệu lưu hành nội bộ

5. Tập thể điều dương khoa sơ sinh bv phụ sản trung ương năm (2017). Chăm sóc
trẻ sơ sinh chậm nhu động ruột bằng phương pháp mát xa – Tài liệu lưu hành nội
bộ
Tiếng Anh
6. Day J. (2014). Benefits of infant masage. Pract Midwife, 17(5), pg. 18-21.
7. Guzzetta A. et al., (2011). The effects of preterm infant massage on brain

electrical activity. Dev Med Child Neurol, 53 Suppl 4, pg. 46-51.

8. H. Y. Kim and K. S. Bang (2018). The effects of enteral feeding improvement

massage on premature infants: A randomised controlled trial. J Clin Nurs, 27(1-2),
pg. 92-101.
9. M. M. Lai et al. (2016). PREMM: preterm early massage by the mother: protocol

of a randomised controlled trial of massage therapy in very preterm infants, BMC
Pediatr. 16(1), pg. 146.
10. Midtsund A., A. Litland and E. Hjalmhult (2018). Mothers experiences learning
and performing infant massage - a qualitative study. J Clin Nurs,2,134
11. Miguel A. Diego, Tiffany Field and Maria Hernandez-Reif (2014). Preterm
Infant Weight Gain is Increased by Massage Therapy and Exercise Via Different
Underlying Mechanisms. Early human development. 90(3), pg. 137-140.

12. Mindell J. A. et al., (2018), Massage -based bedtime routine: impact on sleep
and mood in infants and mothers. Sleep Med, 41, pg. 51-57.
13. Tekgunduz K. S. et al., (2014). Effect of abdomen massage for prevention of
feeding intolerance in preterm infants. Ital J Pediatr, 40, pg. 89.

14.
Tiffany Field (2016). Massage therapy research review. Complementary
therapies in clinical practice, 24, pg. 19-31.

Tiffany Field, Miguel Diego and Maria Hernandez-Reif (2010). Preterm
Infant massage Therapy Research: A Review. Infant behavior & development, 33(2),
pg. 115-124.
15.

16.
Wang L., J. L. He and X. H. Zhang (2013). The efficacy of massage on
preterm infants: a meta-analysis. Am J Perinatol, 30(9), pg. 731-8.
17. Vimala McClue (2000). Infant massge – A hand book for loving parents, Batam,
New York.

Chuyên đề tốt nghiệp điều dưỡng đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa sơ sinh tại khoa sản thường bệnh viện phụ sản trung ương năm 2018

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về