Hinh tuong giai yem trong ca dao tinh yeu

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Hình tượng dải yếm trong ca dao tình u</b>

Published on 10/05,2011

<i><b>1</b></i><b>. </b>Là một bộ phận khơng nhỏ của thơ ca dân gian, ca dao tình yêu đã
để lại trong tâm hồn người đọc những ấn tượng đậm đà sâu sắc. Đó là
tiếng tơ đàn mn điệu chắt lọc từ trái tim yêu của nam nữ thanh niên
nông thôn vừa mộc mạc hồn hậu, vừa tinh tế thanh cao. Tình yêu ấy
được bộc lộ bằng nhiều cách khác nhau, song cách thông qua các vật
dụng thông dùng của cá nhân thu hút sự chú ý hơn cả ... Ở đó, dải
yếm được sử dụng như một ám ảnh nghệ thuật, một tín hiệu thẩm mĩ
độc đáo mà có lẽ hiếm có sự vật nào có được.

<i><b>2. Đọc ca dao tình yêu, dễ thấy dải yếm là vật dụng trang sức gần gũi,</b></i>
thân thiết khơng chỉ có chức năng che chắn, bảo vệ mà cịn góp phần
tơn lên vẻ đẹp của người con gái. So với áo khăn gương lược, nó có
vẻ gần gũi với thịt da, mang hơi ấm mùi hương nên gợi sức quyến rũ
nhiều hơn cả. Nhắc đến dải yếm là nhắc đến người con gái xinh đẹp
có sức thu hút như những thỏi nam châm: <i>Mỗi tranh vẽ một cô tiên/</i>
<i>Cô đàn cô sáo, cô gõ sênh tiền đẹp sao/ Cô nào yếm cũng lịng đào/</i>
<i>Cơ nào mắt cũng như sao trên trời.</i> Với những đôi trai gái yêu
nhau, dải yếm là cái cớ để họ giao duyên tình tự, thể hiện khát
<i><b>vọng, ước mơ</b></i> theo cách của riêng mình : <i>Ước gì sơng hẹp một gang/</i>
<i>Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>đò kéo lên, Ước gì dải yếm em bền, Để em buộc lấy kéo lên trên</i>
<i>bờ)</i>thì đến khi chết ước mơ lại càng kì diệu đẹp đẽ hơn(2)

<i>Kiếp sau đừng hóa ra người</i>

<i>Hóa ra dải yếm buộc người tình nhân</i>

<i><b>3. Tình u được ví như trái cây, phải trải bao năm nhung tháng nhớ,</b></i>
qua nắng giận mưa hờn để đến mùa ửng chín ngọt ngào. Nếu dải yếm
là biểu tượng cho vẻ đẹp người con gái, vì đó mà trở thành cái cớ để
những chàng trai cơ gái gặp gỡ, giao dun thì cố nhiên dải yếm cịn
là biểu tượng thiêng liêng, kì diệu cho một tình yêu thuỷ chung son
<i><b>sắt, vững bền</b></i> : <i>Mình về có nhớ ta chăng/ Ta như lạt buộc khăng</i>
<i>khăng nhớ mình/ Ta về ta cũng nhớ mình/ Nhớ yếm mình mặc, nhớ</i>
<i>tình mình trao.</i>

Tình u ln đồng hành với nỗi nhớ. Yêu cuồng nhiệt thì nhớ cũng
nát tan. Chỉ qua cách xưng hơ tha thiết, thân mật <i>"mình - ta"</i> đã thể hiện
tình yêu sâu đậm. Tình yêu ấy còn hiện hình trong trí nhớ
của <i>"ta"</i> mang về. Nỗi nhớ không mông lung xa vời, không ảo ảnh vô
định mà cụ thể rõ ràng bởi xuất phát từ một tình yêu có thật : <i>"Nhớ</i>
<i>yếm mình mặc, nhớ tình mình trao"</i>. Thật tinh tế, dung dị. Thật thơng
minh, kín đáo. Chàng trai đã thổ lộ<i>những tín hiệu ngầm</i> chỉ hai người
biết. <i>Yếm mình mặc </i>có màu sắc gì, mùi hương gì - chỉ
có <i>ta</i> và <i>mình</i> biết, cịn <i> tình mình trao </i>cũng chỉ có <i>mình </i>và <i>ta</i> mới
thấu hiểu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Táo bạo và mạnh dạn hơn, một chàng trai khác đã khẳng định sức
mạnh vô song mà dải yếm tình yêu mang lại : <i>Trời mưa, trời gió kìn</i>
<i>kìn/ Đắp đơi dải yếm hơn nghìn chăn bơng.</i>Kì diệu thay, chính trong
cái lạnh lẽo, rét mướt kèm theo nỗi buồn và cảm giác cô đơn kéo dài
của tiết trời khắc nghiệt ấy, chàng trai lại cảm thấy ấm áp vì bên anh
đã có đơi dải yếm của người yêu, vì tim anh đã đầy ắp tình yêu và kì
vọng vào một tương lai tốt đẹp vững bền : <i>"đắp đơi dải yếm hơn nghìn</i>
<i>chăn bơng"</i>. Dẫu biết rằng chàng trai thi vị hóa, lí tưởng hóa, thốt li
khỏi hiện thực cuộc sống để tận hưởng sự ấm áp kì lạ từ đơi dải yếm
của người yêu song ta cũng phải thừa nhận rằng : chính tình u đã

làm cho cuộc đời anh "nở hoa kết trái". Phải chăng câu ca dao muốn
gửi đến thơng điệp : Hãy biết trân trọng tình u. Vì chính sức mạnh
tình u sẽ <i>"sưởi ấm tâm hồn, xua tan cái cái lạnh lòng đáng sợ"</i>(3)
giúp con người vượt lên trên khó khăn, thử thách của đời sống ?

Đến với bài ca dao khác, ta sẽ cảm nhận được sức mạnh mới mà đôi
dải yếm mang lại :<i>Thuyền anh mắc cạn lên đây/ Mượn đôi dải yếm</i>
<i>làm dây kéo thuyền.</i> Thật ngộ nghĩnh và dễ mến. Một cái cớ được đặt
ra thật lạ mà có lẽ chỉ có trong ca dao, ở lối tư duy đặc biệt của người
đang yêu. Ai cũng biết dải yếm đâu thể dùng làm dây huống hồ lại
làm dây kéo thuyền mắc cạn. Thực ra đây chỉ là <i>ngụy cớ</i> vì nó ngược
với logic thơng thường. Đằng sau cái cớ tưởng chừng "vớ vẩn" này
cịn gì khác hơn là thừa nhận sự quan trọng của đôi dải yếm ? Chỉ có
đơi dải yếm em đeo mới giúp được thuyền anh vượt qua khó khăn. Và
cũng chỉ nhờ yếm em, thuyền anh mới có thể sinh tồn, trở về nơi sơng
bể. Thế cho nên y<i>ếm em chính là tình em. Thuyền anh, vì thế cũng trở</i>
<i>thành thuyền tình khát khao vượt qua sông ngăn bể cách để cập bến</i>
<i>tình duyên.</i> Mượn chuyện dải yếm để khẳng định chân lí : <i>"Sức mạnh</i>
<i>của tình u là vơ địch" (4). Chỉ có tình u mới mang lại ý nghĩa đích</i>
<i>thực của cuộc sống, đưa con người về với cộng đồng dân tộc, với quê</i>
<i>hương xứ sở của mình, chỉ khi ấy con người mới thật là mình</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

màu hoa cốt để nói về dải yếm - cũng là tình yêu của họ. Dải yếm
ngày nào cùng trân trọng, nâng niu, kỉ vật chứng giám cho lời thề non
hẹn biển của tình yêu son sắt<i> (Dưới mặt đất chói lòa yếm đỏ/ Trên</i>
<i>bầu trời rạng tỏ mây xanh) </i>giờ trở thành vật trao qua trả lại. Với cơ
gái, tình u khơng cịn thì kỉ vật cịn đâu ý nghĩa ban đầu của nó. Giữ
làm chi cho buồn lòng. Trước khi lấy chồng, cô muốn "xoá hết nợ
nần" nhỡ lắm muộn phiền cho ngày sau. Cách duy nhất cô quyết
định : "trả yếm lại cho anh" - mong quên được quá khứ. Còn chàng

trai nào có vui gì khi tình u khơng thành. <i>"Hoa cúc vàng"</i> dưới ánh
mắt đầy tâm trạng <i>"nở ra hoa cúc xanh"</i>. Chàng trai không nhận yếm
em trả lại vì cớ <i>"yếm em em mặc, yếm gì anh anh đòi</i>". Chừng như
người con trai muốn khẳng định tình yêu ấy là có thật dẫu duyên
không thành. Mong dải yếm luôn bên em che chắn, bảo vệ và tô điểm
cho em dẫu qng đời cịn lại của em khơng cịn anh sánh bước. Riêng
anh khơng địi hỏi gì thêm nữa vì "tình đã cho không lấy lại bao giờ".
<i><b>4. Vậy đấy, cái cớ để bộc lộ tâm tư, cái cách bộc lộ tâm trạng của</b></i>
người chớm yêu, đang yêu và đã yêu thông qua dải yếm mà chúng tôi
đã khảo sát cho thấy dải yếm có tầm quan trọng đặc biệt trong ca dao
tình yêu. Tác giả dân gian đã khéo léo thổi hồn mình vào dải yếm
thanh mảnh, biến nó thốt khỏi chức năng thông thường để thể hiện
tình cảm nỗi niềm khát khao tình yêu, hạnh phúc và óc thông minh,
hóm hỉnh của mình. Nhìn từ góc độ thi pháp, dải yếm - cũng như
thuyền, bến, áo, khăn, ... - hồn tồn có thể trở thành một biểu tượng
trong ca dao tình yêu, <i><b>biểu tượng vẻ đẹp của người con gái, của tình</b></i>
<i><b>yêu thủy chung sâu nặng, son sắt, vững bền...</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b> Lê Tấn Thích</b>

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO</b>

(1)Hồng Tiến Tựu : <i><b>Bình giảng ca dao - NXB giáo dục 2000. tr.46</b></i>
(2)Nguyễn Xuân Lạc : Văn học dân gian Việt Nam trong nhà
<i><b>trường - NXB Giáo dục - 1998. tr.177</b></i>

(3), (4) Trần Thị Trâm : "Điều kì diệu của đôi dải yếm" - Tuyển tập
<i><b>mười năm Tạp chí văn học và tuổi trẻ</b></i> - NXB giáo dục - 2003. tr 82,
84

</div>

<!--links-->