KINH TE CHINH TRI

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (211.47 KB, 29 trang )

(1)Môc lôc. Trang. A. PhÇn më ®Çu..............................................................................................4 B. Néi dung........................................................................................................6 Ch¬ng 1: TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vÒ vai trß cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸...........................................................................................6. 1.1. Vai trß cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸..................................6 1.1.1. Quan niÖm c«ng nghiÖp ho¸- Thùc chÊt c«ng nghiÖp ho¸...............................6 1.1.2. Vì sao hiện nay công nghiệp hoá lại gắn với hiện đại hoá...............................7 1.1.3. Vai trò của Nhà nớc trong sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá................8 1.2. TÊt yÕu kh¸ch quan vai trß cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 9 1.2.1. Vai trò của Nhà nớc trong việc định hớng cho quá trình công nghiệp hoá .........9 1.2.2. Vai trß cña Nhµ níc trong viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ.....................11 1.2.3. Nhµ níc víi vai trß ph¸t triÓn nguån vèn.......................................................13 1.2.4. Vai trò của Nhà nớc trong quản lý quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá........14 Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiệp hoá hiện đại hoá ở nớc ta...........................................................................16. 2.1. §Þnh híng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸...................................................16 2.1.1. Việc đề ra mục tiêu chiến lợc kế hoạch bớc đi của công nghiệp hoá............16 2.1.2. Thùc tr¹ng viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi bíc ®i cña qu¸ tr×nh c«ng ngiÖp ho¸.........................................................................................................16 2.1.3. Tạo nguồn lực cho tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc 17 2.1.3.1. Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc níc ta hiÖn nay...............................................18 2.1.4. Phát triển giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc......................................................................20 2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghÖ...................................................................21 2.2.1. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt........................................................................21 2.2.2. Phát triển đội ngũ cán bộ khoa học................................................................23 2.2.3. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶nlý Nhµ níc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trong thêi k× công nghiệp hoá hiện đại hoá .................................................................................24 2.2.3.1. Mét sè thµnh tùu vÒ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ ë níc ta trong thêi k× đổi mới 24 2.2.3.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý Nhµ níc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ............................25 2.3. Chính sách huy động và sử dụng nguồn vốn................................................26 2.3.1. Thực trạng huy động vốn của Nhà nớc..........................................................26 2.3.2. Thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ níc trong viÖc sö dông vµ qu¶n lý vèn...............27 2.4. Qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸...............................................................29 2.4.1. Thùc tr¹ng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc.........................................................29 Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta trong thêi gian tíi.........................32. 3.1. §Þnh híng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸..........................................................32 3.1.1. Xác định một cách toàn diện thích hợp hơn quá trình công nghiệp hoá........32 3.1.2. ChuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi bíc ®i cña c«ng nghiÖp hoá hiện đại hoá.......................................................................................................32 3.1.3. Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m cñng cè vµ n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc 33 3.1.4. Một số giải pháp phát triển giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc..............................................36 3.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ..................................................39 3.2.1. C«ng nghÖ níc ngoµi.....................................................................................39 3.2.2. C«ng nghÖ vµ c¸n bé khoa häc trong níc......................................................40 3.2.3. Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ níc vÒ KH - CN..............42 3.3. Ph¸t triÓn nguån vèn......................................................................................42.

(2) 3.3.1. Giải pháp huy động vốn.................................................................................42 3.3.2. Gi¶i ph¸p sö dông vµ qu¶n lý vèn..................................................................44 3.3.3. §æi míi tæ chøc bé m¸y tµi chÝnh quèc gia vµ c«ng t¸c kiÓm to¸n kÕ to¸n.......45 3.4. Giải pháp trong vấn đề quản lý.....................................................................48 3.4.1. Xác định đúng phơng hớng của cơ chế quản lý.............................................48 3.4.2. X©y dùng hÖ thèng luËt kinh tÕ......................................................................49 C. KÕt luËn.....................................................................................................52 Tµi liÖu tham kh¶o..................................................................................53. Lêi më ®Çu Bất kì một quốc gia nào muốn phát triển, đạt đợc trình độ một nớc phát triển đều phải trải qua nấc thang có tính tất yếu lịch sử. Đó là công nghiệp hoá. Trên thế giới đã có nhiều nớc tiến hành thành công công nghiệp hoá và hiện nay cũng còn nhiÒu níc ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸. Trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña lÞch sö loµi ngêi, c«ng nghiÖp ho¸ ë nh÷ng níc kh¸c nhau cã sù kh¸c nhau về mô hình, về thời gian thực hiện và do đó có sự khác nhau về ảnh hởng của nó đến phát triển kinh tế xã hội. Nớc ta bắt đầu công nghiệp hoá từ năm 1960 theo đờng lối do đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của đảng đề ra. Đến nay sự nghiệp đó vẫn tiếp tục. Nhng hoàn cảnh, điều kiện quốc tế và trong nớc, trình độ phát triển kinh tế nớc ta hiện nay khác nhiều so với năm 1960. Điều đó đặt ra nhiều vấn đề lí luËn vµ thùc tiÔn ph¶i gi¶i quyÕt nh: C«ng nghiÖp ho¸ cã cßn lµ tÊt yÕu kh¸ch quan n÷a kh«ng? §¸nh gi¸ nh thÕ nµo vÒ thùc tr¹ng c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta nh÷ng n¨m qua? Mục tiêu, mô hình, nội dung công nghiệp hoá gắn với hiện đại hoá ở nớc ta hiÖn nay nh thÕ nµo? Sự phát triển của nền kinh tế trong hơn mời năm kể từ khi đổi mới đến nay đã thu đợc nhiều kết quả đáng kể.Trong đó phải kể đến vai trò rất quan trọng của Đảng và Nhà nớc. Nhà nớc là ngời hoạch định ra các chính sách chiến lợc phát triÓn kinh tÕ, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ tèi thiÓu nh÷ng mÆt tiªu cực của kinh tế thị trờng. Mà quan trọng nhất là sự định hớng của nhà nớc để kinh tế phát triển theo định hớng xã hội chủ nghĩa mà nhân dân đã lựa chọn. Đây là ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta vµ c¸c níc kh¸c. Mặc dù Nhà nớc ta đã phát huy vai trò của mình một cách có hiệu quả trong sự nghiÖp nµy, nhng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã h¹n chÕ. §ã lµ sù cång kÒnh cña bé m¸y, cha xóa bỏ đợc thói quen của cơ chế cũ, cha thích nghi với cơ chế mới nên hiệu quả cha cao. §Ó nhËn thøc râ h¬n vÒ vai trß cña nhµ níc trong ph¸t triÓn kinh tÕ nãi.

(3) chung và trong công nghiệp hoá hiện đại hoá nói riêng, trong bài viết này, em xin chọn đề tài: “Vai trò của Nhà nớc đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại ho¸ ë níc ta”. Do trình độ có hạn, không thể bao quát đợc hết mọi khía cạnh của vấn đề to lớn và khó khăn này, nên phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ xoay quanh một số vấn đề về vai trò của Nhà nớc trong việc phát triển những điều kiện chính của quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá. Trong bài viết này, em xin đợc trình bày các nội dung cơ bản về đề tài trên nh: Tại sao công nghiệp hoá lại phải có vai trò của nhà nớc? Nhà nớc đóng vai trò quan trọng nh thế nào? Thực trạng vai trò của nhà nớc ra sao? Vµ cuèi cïng lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña nhµ níc trong thêi gian tíi.Vµ kinh nghiÖm cña mét sè níc trªn thÕ giíi vÒ vai trß cña Nhµ níc đối với công nghiệp hoá hiện đại hoá. Néi dung Ch¬ng 1: TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vÒ vai trß cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. 1.1. Vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 1.1.1. Quan niÖm c«ng nghiÖp ho¸ - Thùc chÊt c«ng nghiÖp Quan niệm đơn giản nhất về công nghiệp hoá cho rằng: “Công nghiệp hoálà tạo đặc tính công nghiệp cho một hoạt động, trang bị (cho vùng, cho một nớc) các nhµ m¸y c«ng nghiÖp”. Quan niÖm nµy cã nh÷ng mÆt cha hîp lÝ: Tríc hÕt nã kh«ng cho thÊy môc tiªu cña qu¸ tr×nh cÇn thùc hiÖn Thứ hai, trong nội dung trình bày, quan niệm này gần nh đồng nhất quá trình công nghiệp hoá với quá trình phát triển công nghiệp. Và cũng không thể hiện đợc tính lịch sử của quá trình công nghiệp hoá. Vì thế nó đợc sử dụng rất hạn chế trong thực tiễn. Đặt biệt là trong sách báo của Liên Xô (trớc đây) tồn tại một định nghĩa phổ biến : “Công nghiệp hoá là quá trình xây dựng đại cơ khí có khả năng cải tạo c¶ n«ng nghiÖp”. §ã lµ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng víi ngµnh trung t©m lµ chÕ tạo máy. Quan niệm này đợc coi là hợp lí trong điều kiện của Liên Xô thời kì đó. Nhng sẽ là rất sai lầm nếu coi đó là quan niệm phổ biến để áp dụng cho tất cả các níc ®ang ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Năm 1963 tổ chức phát triển công nghiệp của Liên Hợp Quốc đã đa ra định nghÜa sau: “C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, trong qu¸ tr×nh nµy mét bộ phận ngày càng tăng các nguồn của cải quốc dân đợc động viên để phát triển cơ cấu kinh tế nhiều ngành ở trong nớc với kĩ thuật hiện đại. Đặt điểm của cơ cấu này lµ cã mét bé phËn chÕ biÕn s¶n xuÊt ra t liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng, cã kh¶ năng bảo đảm đạt tới sự tiến bộ về kinh tế xã hội”. Hiện nay ở nớc ta, công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa đợc coi là nhiệm vụ trung tâm của thời kì quá độ. Đảng ta đã xác định thực chất của công nghiệp hoá xã héi chñ nghÜa lµ: “Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸ch m¹ng kÜ thuËt, thùc hiÖn sù ph©n c«ng.

(4) mới về lao động xã hội và là quá trình tích luỹ xã hội chủ nghĩa không ngừng thực hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng”. Từ đó cho ta thấy: “Công nghiệp hoá là quá trình xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội, do giai cấp công nhân và nhân dân lao động thực hiện dới sự chỉ đạo và tổ chức của nhà nớc chuyên chính vô sản, sự lãnh đạo của đảng céng s¶n. C«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa cã nhiÖm vô ®a nÒn kinh tÕ níc ta tõ nÒn s¶n xuÊt nhá tiÕn lªn s¶n xuÊt lín trë thµnh mét níc c«ng n«ng nghiÖp hiÖn đại, văn hoá và khoa học tiên tiến, quốc phòng vững mạnh cuộc sống ấm no hạnh phúc”. Đờng lối công nghiệp hoá đợc xác định là: “u tiên phát triển công nông nghiÖp mét c¸ch hîp lÝ trªn c¬ së ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ”. §¹i hội lần thứ VIII của Đảng cộng sản Việt Nam lại một lần nữa xác định mục tiêu của công nghiệp hoá hiện đại hoá là: “Xây dựng nớc ta thành một nớc có cơ sở vật chất kĩ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lí, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển của lực lợng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần cao, quốc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Tõ nay đến năm 2020 ra sức phấn đấu đa nớc ta cơ bản trở thành một nớc công nghiệp. 1.1.2. Vì sao hiện nay công nghiệp hoá lại gắn với hiện đại hoá Cho đến nay, thế giới đã trải qua hai lần cách mạng về kĩ thuật và công nghệ. LÇn thø nhÊt víi tªn gäi lµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt, diÔn ra vµo cuèi thÕ kỉ 18 đợc thực hiện đầu tiên ở nớc Anh mà nội dung chủ yếu là thay thế lao động thủ công bằng lao động cơ khí hoá. Lần thứ hai với tên gọi là cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện đại đợc bắt đầu vào giữa thế kỉ 20 mà nội dung chủ yếu của nó không chỉ dừng lại ở tính chất hiện đại của các yếu tố t liệu sản xuất, mà còn ở kĩ thuật công nghệ sản xuất hiện đại, phơng pháp sản xuất tiên tiến... Hiện nay cuộc cách mạng khoa học và công nghệ có nhiều nội dung phong phú, đa dạng trong đó cã thÓ chØ ra nh÷ng néi dung næi bËt sau ®©y: Môt là, cách mạng về phơng pháp sản xuất: Đó là tự động hoá. Ngoài phạm vi tự động trớc đây, hiện nay tự động hoá còn bao gồm cả việc sử dụng rộng rãi ngời máy thay thế cho con ngời để điều khiển quá trình sản xuất. Hai lµ, c¸ch m¹ng vÒ n¨ng lîng: Bªn c¹nh nh÷ng n¨ng lîng truyÒn thèng mµ con ngời đã sử dụng trớc đây nh nhiệt điện, thuỷ điện, thì ngày nay con ngời ngày cµng kh¸m ph¸ ra nhiÒu n¨ng lîng míi vµ sö dông chóng réng r·i trong s¶n xuÊt nh: N¨ng lîng nguyªn tö, n¨ng lîng mÆt trêi... Ba lµ, c¸ch m¹ng vÒ vËt liÖu míi: Ngµy nay ngoµi viÖc sö dông c¸c vËt liÖu tù nhiªn, con ngêi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu vËt liÖu nh©n t¹o míi thay thÕ hiÖu qu¶ cho c¸c vËt liÖu tù nhiªn. Bèn lµ, c¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ sinh häc: C¸c thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng này đợc áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, y tế , hoá chất vµ nhiÒu lÜnh vùc kh¸c. N¨m lµ, c¸ch m¹ng vÒ ®iÖn tö tin häc: §©y lµ mét lÜnh vùc mµ hiÖn nay con ngời đang đặc biệt quan tâm nhất là máy tính điện tử. Đất nớc ta tiến hành công nghiệp hoá trong điều kiện thế giới đã trải qua hai cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ nh vËy, v× thÕ nÕu chØ c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tế thì sẽ không đáp ứng đợc nhu cầu phát triển của xã hội, không thể theo kịp c¸c níc ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi. C«ng nghiÖp ho¸ cã thÓ coi lµ cuéc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ nhất, hiện đại hoá có thể coi là cuộc cách m¹ng khoa häc lÇn thø hai. Muèn rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu gi÷a níc ta víi c¸c nớc phát triển thì chúng ta phải thực hiện đồng thời cả hai cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật hay thực hiện công nghiệp hoá gắn liền với hiện đại hoá. Có nh vậy thì sự nghiệp công nghiệp hoá nền kinh tế quốc dân mới có thể thành công, đa đất nớc ta trở thành một nớc công nghiệp hiện đại tiến lên chủ nghĩa xã hội. 1.1.3. Vai trò của nhà nớc trong sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá.

(5) Trớc khi nói đến vai trò của nhà nớc trong sự nghiệp công nghiệp hoá phải nói đến vai trò của nhà nớc trong nền kinh tế. Nghiên cứu quá trình phát triển của các nớc ASEAN trong mấy thập kỉ qua cho ta thấy: Nhà nớc có vai trò đặt biệt quan trọng đối với sự tăng trởng kinh tế. Tuy kết quả đạt đợc không giống nhau nhng từ thùc tiÔn cã thÓ rót ra nh÷ng vai trß c¬ b¶n sau cña nhµ níc trong qu¶n lÝ vÜ m«: Nhà nớc định hớng chiến lợc đúng đắn mang tính chất tiên quyết đối với sự ph¸t triÓn kinh tÕ mçi níc. Nhµ níc cã chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t tõ c¸c nguån trong và ngoài nớc, đặc biệt là vốn đầu t nớc ngoài, khuyến khích t bản nớc ngoài đầu t bằng cách có các chính sách u đãi đảm bảo và tạo điều kiện cho hoạt động cña c¸c c«ng ty níc ngoµi, lËp ra c¸c khu vùc mËu dÞch tù do. Nhµ níc thùc hiÖn chính sách ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát ổn định tiền tệ. Nhà nớc điều tiết thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội, xoá đói giảm nghèo. Ví dụ: chính phủ Malaixia bằng việc thực hiện “mục tiêu là xoá đói giảm nghèo tiến tới xoá bỏ nghèo và cấu trúc lại nền kinh tế xã hội đã giảm tỉ lệ ng ời sống dới møc nghÌo khæ tõ 49,3% (n¨m 1970) xuèng 17% (1990) vµ 13,5% (1993). Nhµ níc ®iÒu chØnh kÞp thêi viÖc sö dông c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nhÊn m¹nh viÖc sö dông c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nhng c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vÉn gi÷ vai trß chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ. Nhµ níc x©y dùng chiÕn lîc phát triển nguồn nhân lực, đầu t thích đáng cho giáo dục đào tạo, sử dụng hiệu quả nguồn lao động đã đợc đào tạo. Tại INĐÔNÊXIA, chí phí của nhà nớc cho giáo dục và đào tạo so với tổng nguồn chi tăng từ 9% (1969 - 1974) lên 17,6% (1984 1989) và 21% (1990 - 1995). Từ đó cho ta thấy vai trò hết sức quan trọng của nhà nớc trong sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá. 1.2. TÊt yÕu kh¸ch quan vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 1.2.1. Vai trò của nhà nớc trong việc định hớng cho quá trình công nghiệp hoá C«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra liªn tôc víi nh÷ng néi dung, bíc ®i thÝch hîp cho tõng thêi k×, phï hîp víi nÒn kinh tÕ. Níc ta còng nh nÒn kinh tÕ thÕ giới. Muốn thực hiện thành công công nghiệp hoá hiện đại hoá thì phải có một phơng hớng cụ thể chiến lợc đúng đắn thích hợp. Sau khi xác định đợc mục tiêu, quan điểm nội dung của công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế nớc ta thì một vấn đề không kém quan trọng là đề ra những bớc đi để đạt đến mục tiêu đó. Những bớc đi trong công nghiệp hoá có thể nêu ra đại thể cho mỗi thời kì nhng phải đợc một số chØ tiªu quan träng nh: Thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ngêi, tØ träng cña c¸c ngµnh trong c¬ cÊu kinh tÕ, tØ träng ®Çu t, tØ träng xuÊt khÈu trong GDP... MÆt kh¸c trong tõng lÜnh vùc còng ph¶i cã nh÷ng bíc ®i cô thÓ. Cã thÓ h×nh dung sù nghiÖp công nghiệp hoá là một “Cây mục tiêu” mà đỉnh của nó đợc lợng hoá bằng GDP tÝnh theo ®Çu ngêi. C¸c cµnh nh¸nh cña nã lµ nh÷ng môc tiªu quan träng nh: c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu së h÷u. Mçi môc tiªu cã vÞ trÝ quan träng kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh công nghiệp hoá, có tác động qua lại thúc đẩy nhau phát triển nhng bao trùm nhất, quyết định nhất là làm cho dân giàu nớc mạnh xã hội công bằng văn minh. Nhà nớc có vai trò quyết định trong việc định hớng cũng nh thực hiện các bớc ®i cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ. Bëi v× chØ cã nhµ níc míi cã thÓ quyết định: Mục tiêu chiến lợc và kế hoạch tiến hành công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế trong từng giai đoạn. Huy động và phân bổ tập trung các nguồn lực cần thiết theo yêu cầu công nghiệp hoá, cân đối và điều chỉnh thờng xuyên quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá. Đề ra các chính sách cần thiết để khai thác mọi tiềm năng, nguồn lực trong và ngoài nớc để thực hiện nhanh, chắc quá trình công nghiệp hoá. Nhà nớc tổ chức lại, xây dựng lại bộ máy quản lý đủ mạnh về cả chất lợng và số lợng để quản lý có hiệu quả, kiên quyết thực hiện tiêu chuẩn hoá cán bộ công chức nhà nớc, lựa chọn các cán bộ có khả năng, trình độ kinh nghiệm để đa đất nớc.

(6) ta nhanh chóng tiến lên hiện đại hoá hệ thống quản lý nhà nớc theo yêu cầu công nghiÖp ho¸. Nhµ níc thøc hiÖn viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ b»ng ph¸p luËt vµ các văn bản dới luật. Hoàn thiện và xây dựng mới các công cụ cần thiết nh chế độ thống kê toán và kiểm toán, chế độ tài chính và bao cáo tài chính công khai chính xác để quản lý thống nhất. Nhà nớc phối hợp, điều hoà các hoạt động trong quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế quốc dân theo mục tiêu và định hớng đúng đắn đã đợc xác định, vì quá trình công nghiệp hoá chỉ có thể thành công khi có sự phối hợp cả về chiÒu ngang vµ chiÒu däc. Nhà nớc tổ chức việc kiểm tra giám sát quá trình công nghiệp hoá để phát hiện kịp thời những sai sót lệch lạc mất cân đối. Quyết định đúng đắn việc điều chỉnh quá trình thực hiện công nghiệp hoá là việc làm cần thiết và thờng xuyên để cân đối lại hoàn chỉnh nâng cao chất lợng hoạt động của các ngành các địa phơng vµ c¬ së. Nhà nớc đảm bảo đồng bộ các điều kiện chủ yếu để thực hiện thành công công nghiệp hoá. Những quan điểm phơng hớng bớc đi của công nghiệp hoá có đợc thực hiện đầy đủ đúng đắn hay không hoàn toàn phụ thuộc vào các điều kiện chủ yếu có đợc đảm bảo hay không. Nếu không có đủ các điều kiện chủ yếu thì quá trình công nghiệp hoá sẽ không thể thành công. Từ đó ta thấy vai trò hết sức quan trọng của nhà nớc trong sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế. 1.2.2. Vai trß cña nhµ níc trong viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ Từ trớc đến nay đảng và nhà nớc ta luôn xác định khoa học và công nghệ có vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế. Nghị quyết hội nghị trung ơng lần thứ VII (khoá VII) đã coi công nghệ là nền tảng của công nghiệp hoá. Theo những đánh giá của bộ khoa học công nghệ và môi trờng thì trình độ khoa học và công nghệ ở nớc ta lạc hậu nhiều thế hệ so với thế giới và khu vùc. Trang thiÕt bÞ cò n¸t, ch¾p v¸ vµ c¸c thiÕt bÞ ®o lêng thö nghiÖm nãi chung không đồng bộ, tổ chức sản xuất còn nhiều bất cập... Với thực trạng công nghệ sản xuÊt nh vËy th× chóng ta kh«ng thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸. Víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta, c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng ph¶i lµ sù phát triển ngành công nghiệp với mục đích tự thân mà là quá trình tạo tính chất c«ng nghiÖp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ qu¸ tr×nh t¨ng trëng nÒn kinh tÕ dùa trªn cơ sở nâng cao trình độ công nghệ của nền sản xuất xã hội. Thực chất của quá trình công nghiệp hoá là nâng cao một cách mạnh mẽ và nhanh chóng trình độ công nghệ nhằm sử dụng và phát huy tối đa mọi nguồn lực để phát triển kinh tế xã hội. ở nớc ta quá trình công nghiệp hoá đợc xác định là quá trình chuyển từ tình trạng công nghệ lạc hậu với năng suất lao động và hiệu quả thấp lên trình độ công nghệ tiên tiến hiện đại với năng suất lao động cao, làm chuyển biến cơ cấu kinh tế và cớ cấu lao động, cơ cấu dân c theo hớng tăng tỷ trọng đối với việc hiện đại hoá nền kinh tế quốc dân. Vì thế có thể thấy công nghệ là một vấn đề rất quan trọng cần phải giải quyết khi bắt tay vào thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá. Để giải quyết vấn đề này phải có những chính sách đúng đắn của nhà nớc, những chính sách đó sẽ kích thích các đơn vị kinh tế nhanh chóng đổi mới công nghÖ s¶n xuÊt. Chính sách đổi mới mở cửa làm các doanh nghiệp phải đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ. Cơ chế thị trờng buộc mọi cơ sở phải tìm cách để tồn tại, để ph¸t triÓn. Muốn vậy chỉ có một con đờng là đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ. Nhà nớc khuyến khích phát triển công nghệ bằng các chính sách: Ưu đãi trong việc vay vốn ngân hàng để đầu t xây dựng, mở rộng cơ sở hiện có, mua máy móc thiết bÞ míi cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong xuÊt nhËp khÈu, nhÊt lµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm do c¬ së m×nh s¶n xuÊt, nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ tiên tiến của nớc ngoài, đa cán bộ ra nớc ngoài để tiếp cận thị trờng, nghiên cứu.

(7) học tập công nghệ mới. Chính sách mở cửa với những điều kiện u đãi trong việc đầu t nớc ngoài đã tạo điều kiện cho các đầu t nớc ngoài tìm đến liên doanh, đem theo những máy móc thiết bị phụ tùng hiện đại, những chuyên gia kĩ thuật, chuyên gia quản lý tiên tiến của thế giới. Việc đó đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong níc nhanh chãng tiÕp cËn vµ tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n nhiÒu so víi c«ng nghÖ hiÖn cã trong níc. Nhµ níc còng lµ n¬i ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch, c¬ chế u đãi làm động lực kích thích cán bộ hoạt động trong lĩnh vực khoa học công nghÖ trong níc, kÝch thÝch ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o nghiªn cøu triÓn khai khoa häc công nghệ mới phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc. 1.2.3. Nhµ níc víi vai trß ph¸t triÓn nguån vèn Thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam cho thÊy nh©n tè hµng ®Çu, nÕu kh«ng muèn nói là quan trọng nhất đối với công nghiệp hoá hiện đại hoá cũng nh đối với sản xuất kinh doanh của nền kinh tế là phải có vốn lớn. Vấn đề huy động vốn cho quá trình công nghiệp hoá có ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế nớc ta. Trớc hết là huy động vốn từ nội bộ nền kinh tế trong nớc. Đây là nguồn vốn có tính quyết định, là nhân tố nội lực. Nguồn vốn nội bộ đợc tạo ra từ sự liên doanh liên kết giữa các ngành, các lĩnh vực, vùng, miền của nền kinh tế đất nớc, từ sự phát triển mạnh mẽ của các công ty cổ phần, thông qua việc huy động tiền nhàn rỗi của dân c, của các c¬ së kinh tÕ, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, c¸c kho¶n thuÕ nép ng©n s¸ch cña nhµ níc. Nguồn vốn nội bộ của nền kinh tế có tính chất quyết định trong quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá nhng vẫn còn hạn hẹp. Các quốc gia khác trên thế giới cũng nh nớc ta đều phải dùng mọi biện pháp để thu hút vốn đầu t nớc ngoài th«ng qua c¸c h×nh thøc: Liªn doanh, hîp t¸c kinh doanh, vay víi l·i suÊt thÊp, viÖn trợ. Trong điều kiện kinh tế tích luỹ vốn còn chậm thì thu hút đợc nhiều vốn đầu t nớc ngoài là rất quan trọng. Từ nguồn vốn bên ngoài biến thành nguồn lực trong nớc tạo điều kiện đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá. Để huy động vốn đầu t nớc ngoài cần có cơ chế chính sách thoả đáng để thu hút ngày càng nhiều vµ tranh thñ cïng víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Muèn tiÕp nhËn vèn ®Çu t níc ngoµi th× cần phải có một nguồn vốn tơng ứng trong nớc. Còn việc vay vốn thì phải tính đến trả nợ. Ngoài ra còn phải đảm bảo các yếu tố khác về độc lập, chủ quyền, kinh tế, chính trị. Vì thế mà nguồn vốn nội bộ có ý nghĩa quyết định. Nhà nớc phải tạo điều kiện cho từng địa phơng từng cơ sở phát triển mạnh mẽ sản xuất nhằm huy động nguån vèn nhµn rçi trong d©n phôc vô cã hiÖu qu¶ sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn đại hoá. Song song với việc huy động các nguồn vốn, vấn đề bảo toàn, sử dụng và phát triển vốn cũng có ý nghĩa rất quan trọng. Yêu cầu bảo toàn vốn đợc thể hiện trớc hết trong công tác tổ chức tài chính. Sự cần thiết của chế độ bảo toàn và phát triển vèn tríc hÕt xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, ph¶i ho¹ch to¸n kinh tÕ kinh doanh. Xuất phát từ yêu cầu của công nghiệp hoá hiện đại hoá là phải đảm bảo tính hiệu quả kinh tế cao. Vì vậy, để quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá và sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả kinh tế cao, để nền kinh tế phát triển bền vững tất yếu phải b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. 1.2.4. Vai trò của nhà nớc trong quản lý quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá Quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá chỉ có thể thành công khi đợc thực hiện theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc. Công nghiệp hoá hiện đại hoá lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ phøc t¹p. Nã tu©n theo quy luËt vµ tÝnh quy luËt cña c¸c quan hệ cung cầu trên thị trờng. Điều đó có nghĩa là cơ chế thị trờng và các bộ phận cấu thành: Cung cầu, giá cả, cạnh tranh sẽ quyết định quá trình công nghiệp hoá, quyết định các phơng án phát triển lựa chọn đầu t... Nhng cơ chế thị trờng có nh÷ng khuyÕt tËt vµ h¹n chÕ riªng cña nã, cho nªn nÕu qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ lÖ thuộc vào cơ chế thị trờng thì sẽ không đạt đợc những mục tiêu công bằng xã hội, an ninh quốc gia và sự bền vững của môi trờng. Thực tế khách quan này đòi hỏi.

(8) ph¶i cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. Sù qu¶n lý cña nhµ níc lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiếu của cơ chế quản lý quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá. Nhà nớc quản lý quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá phải là nhà nớc của d©n do d©n. Nhµ níc thùc hiÖn quyÒn qu¶n lý cña m×nh th«ng qua c¸c c«ng cô chñ yÕu nh: §Þnh híng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, hÖ thèng luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ xã hội, các quỹ quốc gia... Thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá trong điều kiện chuyển sang nền kinh tế hàng hoá vận động theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa, nhà nớc có vai trò quản lý vĩ mô sau: Mét lµ, t¹o m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiện đại hoá đảm bảo sự ổn định về chính trị xã hội, thiết lập khuôn khổ luật pháp thống nhất, có hệ thống chính sách nhất quán để tạo môi trờng ổn định và tạo điều kiÖn thuËn lîi cho c«ng nghiÖp ho¸. Hai là, định hớng cho quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá, trực tiếp đầu t vào một số lĩnh vực để dẫn dắt nền kinh tế phát triển theo hớng xã hội chủ nghĩa, ổn định môi trờng kinh tế vĩ mô nh: Chống lạm phát, chống khủng hoảng, ngăn ngừa những đột biến xấu trong nền kinh tế. Ba là, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội đảm bảo yêu cầu của công nghiệp hoá hiện đại hoá, thực hiện đúng các chức năng quản lý nhà nớc về kinh tế vµ chøc n¨ng chñ së h÷u tµi s¶n c«ng cu¶ nhµ níc. Bèn lµ, kh¾c phôc h¹n chÕ c¸c m¾t tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng, ph©n phèi thu nhập quốc dân một cách công bằng, thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá g¾n víi tiÕn bé x· héi vµ c«ng b»ng x· héi. Ngoµi ra vai trß cña nhµ níc trong viÖc tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hoá hiện đại hoá còn thể hiện trong việc lựa chọn sử dụng những công cụ quản lý có hiệu quả cao nh hệ thống pháp luật, các chính sách kinh tế xã hội đặc biệt là các chính sách kinh tế nhằm tạo ra động lực mạnh mẽ thúc đẩy quá trình công nghiệp hoá, lựa chọn các phơng pháp quản lý nh: Giáo dục, thuyết phục, động viên, phơng ph¸p tæ chøc hµnh chÝnh, ph¬ng ph¸p kinh tÕ, bè trÝ hîp lý c¸c c¸n bé ®Çu ngµnh chñ chèt trong c¸c c¬ quan qu¶n lý, tãm l¹i nhµ níc cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiệp hoá hiện đại hoá ở nớc ta. 2.1. §Þnh híng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 2.1.1. Việc đề ra muc tiêu chiến lợc kế hoạch bớc đi của công nghiệp hoá Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ nh»m t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn c¬ b¶n vÒ kinh tÕ, trên cơ sở đó góp phần cải thiện đời sống vật chất tinh thần của nhân dân đảm bảo công bằng xã hội. Nhng việc xác định phơng hớng bớc đi của công nghiệp hoá hiện nay còn nhiều thiếu xót bất cập. Tuy nhà nớc đã u tiên đầu t cho phát triển kinh tế nhng cha giải quyết thoả đáng mối quan hệ giữa tích luỹ và tiêu dùng. Các chính s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc cha g¾n bã h÷u c¬ víi c¸c chÝnh s¸ch x· héi. ChÝnh s¸ch xoá đói giảm nghèo đã đợc triển khai nhng phơng pháp thực hiện cha hữu hiệu, tốc độ còn chậm. Phơng hớng và bớc đi thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá cha g¾n bã chÆt chÏ víi ph¬ng híng vµ bíc ®i thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, cha.

(9) định hớng phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn để phát huy có hiệu quả nguồn lực và lợi thế của đất nớc. Định hớng phát triển vẫn còn khá dàn trải, cha đều cho các ngành, cha khai thác và động viên có hiệu quả mọi nguồn lực có sẵn trong nớc. Tuy nhà nớc ta đã cè g¾ng tÝch cùc tranh thñ c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi phï hîp víi kh¶ n¨ng tiÕp thu, qu¶n lý vµ sö dông c«ng nghÖ, nh©n lùc nhng kh«ng cã chÝnh s¸ch kiÓm tra gi¸m s¸t chÆt chÏ nªn vÉn cßn nhiÒu l·ng phÝ, kÐm hiÖu qu¶. Nhµ níc cha thóc ®Èy nhanh chóng quá trình đổi mới thiết bị, công cụ lao động trong các ngành kinh tế quốc dân, đặc biệt là các ngành trọng điểm. Việc lựa chọn mục tiêu các giai đoạn thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá nÒn kinh tÕ cña nhµ níc cßn nhiÒu thiÕu xãt, chñ quan, nãng véi, duy ý chÝ, vît qua kh¶ n¨ng thùc hiÖn. 2.1.2. Thùc tr¹ng viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi bíc ®i cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ Nớc ta khi bớc vào thời kì đổi mới đã phải tiếp nhận thực trạng của một cơ cấu kinh tế mang nặng đặc trng của một nớc nông nghiệp lạc hậu. Sau nhiều kế hoạch phát triển kinh tế lần lợt các mô hình cơ cấu kinh tế đợc hình thành, song cho đến cuối những năm 80 nền kinh tế về cơ bản vẫn là cơ cấu kinh tế cũ lạc hậu và kém hiệu quả mà việc cấu trúc lại không phải là đơn giản. Qua hơn 10 năm đổi mới cơ cấu kinh tế bớc đầu có sự chuyển biến đáng khích lệ: Tỷ trọng công nghiệp vµ x©y dng trong GDP tõ 22,7% n¨m 1990 t¨ng lªn 30,1% n¨m 1995; tû träng ngành dịch vụ từ 38,6% năm 1990 tăng lên 42,4% năm 1995.Nớc ta đã chuyển hẳn sang một thời kì mới, thời kì đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá, phát triển và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hớng công nghiệp hoá hiện đại hoá để đến năm 2000 vÒ c¬ b¶n níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. Tuy vËy nhng vÒ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, nhµ níc cha thóc ®Èy nhanh c¸c vïng tËp chung chuyªn canh, chËm ®a c«ng nghÖ sinh häc vµ c¸c ph¬ng ph¸p canh t¸c tiªn tiÕn vµo n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n xuÊt khÈu cha ph¸t triÓn, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng c¬ b¶n thiÕt yÕu cßn Ýt ái nhá bÐ. Ngµnh c¬ khÝ cha híng vµo s¶n xuÊt c«ng cô thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt n«ng l©m ng nghiÖp, thiÕt bÞ phôc vô c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n... Nhµ níc cha chuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi bíc ®i cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®aÞ ho¸. Tû träng GDP cña ngµnh n«ng nghiÖp vÉn cßn ë møc cao, tû suÊt hµng ho¸ n«ng l©m s¶n thÊp, tû träng hµng xuÊt khÈu nhá bÐ manh món. Tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong tæng GDP cßn thÊp. C«ng nghiÖp chÕ biến nông lâm hải sản và công nghiệp chế biến hàng tiêu dùng để xuất khẩu phát triÓn chËm 2.1.3. Tạo nguồn lực cho tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá đất níc Chóng ta ®ang bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi rÊt quan träng ®Èy m¹nh c«ng nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc, phấn đấu đến năm 2020 đa nớc ta cơ bản trở thành một nớc công nghiệp. Để thực hiện đợc điều đó, Hội nghị lần thứ II Ban chấp hành trung ơng Đảng khoá VIII đã khẳng định: “Cùng với giáo dục đào tạo, khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển kinh tế xã hội, là điều kiện cần thiết để giữ vững độc lập dân tộc và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Vì thÕ cÇn ph¶i “ph¸t huy nguån lùc con ngêi, yÕu tè ph¸t triÓn m¹nh vµ bÒn v÷ng”. Kinh nghiệm cho thấy, hiện đại hoá nền kinh tế ở các nớc phát triển, thực chất là thay đổi cơ cấu công nghiệp dựa trên các ngành công nghệ cao, trong đó những công nghệ cũ, tiêu hao nhiều tài nguyên và lao động, dựa trên nền tảng điện cơ khí, đợc thay thế bằng ngành công nghiệp cao cấp, dựa trên nền tảng cơ điện tử, giảm suất tiêu hao của các nguồn lực tính trên một đơn vị tổng sản phẩm nội địa. Sự phát triển của khoa học và công nghệ đang đòi hỏi một nguồn nhân lực mới phù.

(10) hợp với nền văn minh trí tuệ. Trí tuệ có tính sáng tạo sẽ là nền tảng của sự thịnh v ợng, giàu có của mỗi xã hội, mỗi quốc gia và đợc thể hiện qua nguồn nhân lực của bản thân quốc đó. 2.1.3.1. Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc níc ta hiÖn nay Một trong những nguồn nhân lực quan trọng bậc nhất của đất nớc hiện nay là đội ngũ tri thức. Theo thống kê năm 1995 của bộ khoa học công nghệ và môi trờng cho thÊy so víi mét sè níc cã thu nhËp thÊp ë møc ngang b»ng th× lùc lîng lao động có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đợc đào tạo ở nớc ta là tơng đối lớn.Lực lợng này bao gồm khoảng 9.300 tiến sĩ và phó tiến sĩ; 930.000 ngời có trình độ đại học, cao đẳng, trên 3,5 triệu cán bộ kĩ thuật và công nhân kĩ thuật. Đội ngũ tri thức Việt Nam đã có những công hiến to lớn trong hai cuộc kháng chiến chống pháp và chống mỹ, góp phần tích cực trong công cuộc xây dựng đất nớc hiện nay. Đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ mang bản sắc dân tộc: Thông minh, khiªm tèn, hiÕu häc, kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ øng dông c«ng nghÖ míi nhanh. Điều này đợc các chuyên gia nớc ngoài đánh giá rất cao. Nhiều công trình kĩ thuật hiện đại, phức tạp của thế giới nh trong các lĩnh vực điện tử, viễn thông, dầu khí hoặc lắp đặt những công trình công nghệ lớn: Thuỷ điện, nhiệt điện, xi măng... Thế nhng thực trạng đội ngũ cán bộ tri thức Việt Nam, đặc biệt cán bộ tri thức bậc cao đang là một vấn đề cần quan tâm. Thứ nhất, sự già hoá của đội ngũ tri thức. Trong các viện và trung tâm khoa häc, tuæi b×nh qu©n tiÕn sÜ lµ 52,8 ; phã gi¸o s lµ 56,4 ; cÊp viÖn trëng lµ 55 ; CÊp viện phó là 50. Nh vậy đến năm 2000 hơn 80% số ngời có học hàm, học vị sẽ đến tuổi về hu. Từ đó gây nên tình trạng hẫng hụt cán bộ khoa học kế cận. Nhìn vào độ tuổi của đội ngũ cán bộ giáo dục tại các trờng đại học và cao đẳng ở nớc ta có thể thÊy mét thùc tr¹ng lµ sù giµ ho¸ qu¸ nhanh, dÉn tíi sù hôt hÉng c¸n bé gi¸o dôc vào cuối thế kỉ XX, nhất là cán bộ đầu đàn. Thứ hai, việc đầu t cho khoa học và công nghệ cũng nh giáo dục và đào tạo cha đủ để phát triển nguồn lực. Chúng ta muốn mau chóng trở thành một nớc công nghiệp, muốn hội nhập với thế giới, phát triển giáo dục và đào tạo, tạo nguồn nhân lực, nhân tài, phải luôn đợc coi là quốc sách hàng đầu. Đảng và chính phủ ta đã có những cố gắng lớn tăng nguồn đầu t tài chính cho giáo dục và đào tạo. Tỉ trọng ngân sách nhà nớc chi cho giáo dục và đào tạo tăng hàng năm và tăng nhanh chóng những năm gần đây, từ 5,83% năm 1986 với mức chi 120 tỉ đồng, đến năm 1990 t¨ng lªn 8,9% víi møc chi 9186 tØ vµ n¨m 1996 lµ 10,08% víi møc chi lµ 70000 tØ. Tuy vËy tØ lÖ nµy cßn thÊp so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc. Thứ ba, cơ cấu nguồn nhân lực của nớc ta hiện nay cha hợp lý: 1 đại học/ 1,6 trung học chuyên nghiệp/ 3 công nhân. Tỉ lệ lao động đã qua đào tạo ở nớc ta mới chỉ đạt 10% so với tổng số lao động là quá thấp. Việc phân bố cán bộ theo ngành nghÒ còng cßn rÊt bÊt cËp. Theo con sè cña tæng côc thèng kª n¨m 1997 c¬ cÊu c¸n bộ khoa học và công nghệ có trình độ tiến sĩ và phó tiến sĩ theo các ngành khoa học nh sau: Tù nhiªn: 38%; x· héi vµ nh©n v¨n: 20%; c«ng nghÖ: 27%; dîc: 8%; n«ng nghiệp: 7%. Hơn thế nữa đội ngũ này nằm trong các cơ quan trung ơng tới 94,4%, ở các cơ quan địa phơng chỉ 5,4%. Còn trong các doanh nghiệp, cán bộ đại học và cao đẳng chỉ chiếm 32% so với Hàn Quốc là 48%, Nhật Bản là 64,4%, Thái Lan 58,2%. Thứ t, hiện tợng chảy máu chất xám đã và đang xảy ra ngay trong đội ngũ tri thøc. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, mét bé phËn c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghệ không còn hào hứng với công việc của mình, xin đợc chuyển sang những ngành nghề không phải đợc đào tạo, phần lớn là những ngời khoẻ,trẻ và có năng lùc. Cßn sinh viªn ra trêng chØ muèn xin vµo lµm cho c¸c liªn doanh, kh«ng muèn vào các viện nghiên cứu, trờng học hoặc các cơ quan của đảng và nhà nớc. Nh vậy, khai thác tiềm năng của đội ngũ tri thức Việt Nam giàu tính sáng tạo - một nguồn tài nguyên đặc biệt, đang còn nhiều vấn đề cần phải bàn tới và tìm hớng giải quyết..

(11) 2.1.4. Phát triển giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc Trong c¬ cÊu hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©nViÖt Nam, cÊp gi¸o dôc nµo còng cã vị trí, tầm quan trọng của nó. Trong từng giai đoạn xác định, tuỳ thuộc vào tình hình chính trị, kinh tế và xã hội cụ thể mà đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ và có sự sắp xếp, u tiên cho mỗi cấp đào tạo. Để có nguồn nhân lực dồi dào đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc hiện nay, chúng ta phải có một nền giáo dục đại học phát triển. Văn kiện đại hội IX của đảng đã khẳng định trong những năm tới phải: “Phát triển và nâng cao chất lợng đào tạo đại học, sau đại học ; tập trung đầu t xây dựng một số trờng đại học trọng điểm quốc gia ngang tầm khu vực, tiến tới đạt trình độ quèc tÕ” Kinh nghiÖm cña thÕ giíi cho thÊy, nh÷ng níc kinh tÕ l¹c hËu, tµi nguyªn thiên nhiên có hạn, vẫn có thể vơn nhanh trên con đờng hiện đại hoá nếu có một nền giáo dục đại học phát triển. Khi tỉ lệ dân c có trình độ đại học cao thì khả năng tiÕp thu, n¾m b¾t vµ vËn dông nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña nh©n lo¹i vÒ kÜ thuËt, c«ng nghÖ rÊt hiÖu qu¶. Trong hoàn cảnh hiện nay nớc ta còn nghèo, chúng ta cha đủ lực để thực hiện đồng loạt những yêu cầu xã hội đòi hỏi, do đó phải lựa chọn sự u tiên để tiến từng bíc v÷ng ch¾c. Sù u tiªn nµy ph¶i thÓ hiÖn trong tõng ngµnh vµ tõng cÊp. Ch¼ng h¹n, nhiªm vô cña gi¸o dôc lµ gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ hoµn thiện nhân cách, cả hai nhiệm vụ đó đều quan trọng, nhng nguy cơ tụt hậu về kinh tế ngày càng xa của đất nớc đòi hỏi giáo dục phải lấy nhiệm vụ thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội làm u tiên. Từ đó, trong các chủ trơng của từng cấp học, bậc học, ngành học, quan hệ giữa các ngành học, trong đầu t, xây dựng đội ngũ phải quán triÖt sù lùa chän u tiªn nµy. Những năm qua, chúng ta đã nhận thức đợc vấn đề này và có những bớc điều chỉnh, do đó cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân nớc ta đã có những đổi mới nhất định. Giáo dục đại học ở nớc ta gồm hai cấp: Cấp đại học và sau đại học. Cấp đại học chia làm hai trình độ là trình độ cao đẳng và trình độ đại học, cấp sau đại học có hai trình độ là trình độ thạc sĩ và trình độ tiến sĩ. Cấp sau đại học trớc đây đào tạo ba trình độ: Thạc sĩ, phó tiến sĩ và tiến sĩ, nhng cách tổ chức này sẽ kéo dài thời gian häc tËp cña häc sinh t¹i trêng, thêi gian phôc vô x· héi vµ cèng hiÕn cho khoa học sẽ rút ngắn, do vậy, cấp sau đại học bỏ bớt trình độ phó tiến sĩ, chỉ còn hai trình độ là thạc sĩ và tiến sĩ. Sự điều chỉnh đó là phù hợp, tạo ra sự thống nhất về hệ thèng v¨n b»ng gi÷a níc ta víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi, t¹o ®iÒu kiÖn thuận lợi trong quá trình giao lu giáo dục đào tạo. Những chuyển biến có tầm chiến lợc ở giáo dục đại học có tác dụng đầu tàu đối với toàn bộ hệ thống giáo dục quốc d©n, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh ë gi¸o dôc phæ th«ng, trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. Nh÷ng chuyÓn biÕn bíc ®Çu sang mét thÕ míi, mét tr¹ng th¸i míi cña giáo dục đại học có tác dụng to lớn về đào tạo cán bộ, nghiên cứu khoa học, lực lợng lao động sản xuất phục vụ xã hội, góp phần to lớn vào quá trình ổn định và t¨ng trëng kinh tÕ x· héi ë níc ta. 2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghÖ 2.2.1. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt Đất nớc ta đang chuyển hẳn sang hoạt động theo cơ chế thị trờng với nền kinh tế mở, phải cạnh tranh trên thị trờng trong nớc và thị trờng thế giới. Chúng ta đã thấy đợc chính sách và cơ chế quản lý kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp của Nhà nớc đã kìm hãm việc đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ sản xuất ở nớc ta nh thÕ nµo. ChÝnh v× vËy mµ nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi ban hành nhằm kích thích đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ đã nhanh chóng tìm đợc sự hởng ứng và đón nhận, đem lại kết quả ban đầu đáng khích lệ. Những chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ míi ban hµnh cña Nhµ níc trong thêi gian qua nh»m t¹o.

(12) quyền chủ động cho các đơn vị sản xuất trong việc ứng dụng các tiến bộ của khoa học và công nghệ sản xuất đã có tác dụng giúp nhiều cơ sở sản xuất đứng vững đợc trong c¹nh tranh m¹nh mÏ trªn thÞ trêng, bíc ®Çu lµm ¨n cã hiÖu qu¶. VÝ dô nh nghị quyết số 217 - HĐBT ngày 14/11/98 về các chính sách đổi mới kế hoạch hoá và hạch toán kinh doanh đối với các xí nghiệp công nghiệp quốc doanh (ban hành theo nghị định số 50 - HDBT ngày 22/3/1998) đã có những tác động tích cực, làm các doanh nghiệp Nhà nớc độc lập hơn, tự chủ hơn trong sản xuất và tiêu thụ luật ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam, luËt b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp; ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ níc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ mét lo¹t c¸c th«ng t quyÕt ®inh cụ thể khác của Nhà nớc đã tạo điều kiện ban đầu thuận lợi cho các doanh nghiệp Nhà nớc nhanh chóng đổi mới công nghệ sản xuất. Những qui định trong chính sách và cơ chế quản lý kinh tế của nhà nớc đã: - Tạo ra nhu cầu bức thiết cho các doanh nghiệp phải đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ - Tạo quyền chủ động cho chủ thể sử dụng (các doanh nghiệp) quyết định lựa chän mua b¸n c«ng nghÖ kÓ c¶ viÖc trùc tiÕp quan hÖ víi b¹n hµng níc ngoµi. - Tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị sản xuất kinh doanh chủ động sử dông cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - Mở ra những hình thức mới không những tiếp cận mà còn thu hút đợc công nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi. B¸o c¸o t¹i héi th¶o kinh tÕ ViÖt Nam, bé trëng bé khoa häc c«ng nghÖ vµ môi trờng Đặng Hữu đã đánh giá: “Xem xét lại trong 363 dự án với tổng số vốn gồm 2,7 tỉ USD và các hợp đồng chuyền giao công nghệ khác thấy rằng nhiều công nghệ mới đợc đa vào Việt Nam đã góp phần nâng cao trình độ công nghệ chung cña s¶n xuÊt, n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm”. §ång thêi bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tế của nhà nớc với việc đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ phục vụ công nghiệp hoá cũng còn có những mặt hạn chế tồn tại đó là: - Thiếu sự định hớng rõ rệt trong đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ. Hiện nay, nhà nớc vẫn cha xác định đợc chiến lợc phát triển khoa học và công nghệ quốc gia làm cơ sở định hớng cho các hoạt động khoa học và công nghệ, hoạch định chính sách công nghệ .Do thiếu định hớng hoạt động và chính sách công nghệ, cụ thể hoá định hớng thành các quy định quản lý nên phải thừa nhận rằng hiện tại các hoạt động để phát triển công nghệ đang diễn ra một cách tự phát, thiếu sự quy hoạch và phối hợp tổng thể cả trong ngành lẫn ở địa phơng. - Thiếu sự quan tâm tin tởng từ phía ngời đầu t cho phát triển công nghệ đối với tính ổn định nhất quán của các chính sách và cơ chế quản lý kinh tế vĩ mô của nhµ níc. Kinh nghiÖm quèc tÕ cho thÊy sù tin tëng an t©m tõ phÝa ngêi ®Çu t trong và ngoài nớc là một yêu cầu rất quan trọng khi hợp tác. Những đổi mới trong những chính sách và cơ chế quản lý kinh tế thời gian qua vẫn cha đợc đáp ứng yêu cầu này. Nhiều văn bản của đảng nhà nớc, quốc hội đều nhận xét về môi trờng kinh tế hiÖn naylµ: “Chinh s¸ch qu¶nlý vÜ m« cã nhiÒu s¬ hë vµ thiÕu sãt, kØ luËt phÐp níc không nghiêm”. Nhà nớc cần đổi mới và hoàn thiện các chính sách kinh tế nhằm tạo ra niềm tin cho các hoạt động đầu t phát triển khoa học công nghệ phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá. - Thiếu sự khuyến khích phát triển dịch vụ công cộng và kết cấu hạ tầng để đảm bảo tiếp nhận và khai thác có hiệu quả công nghệ mới phục vụ công nghiệp ho¸. Sù yÕu kÐm vÒ hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng vµ kÕt cÊu h¹ tÇng ë níc ta ®ang lµ một trong những cản trở lớn nhất trong chuyển giao công nghệ. Nó đã và đang để tuột nhiều dự án đầu t, mặc dù đã có những u đãi đặc biệt so với thông lệ chung của quèc tÕ. 2.2.2. Phát triển đội ngũ cán bộ khoa học Các chính sách cơ chế của nhà nớc cha tạo ra động lực kích thích đối với cán bộ hoạt động trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Sự phát triển khoa học và công.

(13) nghệ vừa là mục tiêu vừa là phơng tiện của quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá. Con ngêi lµ yÕu tè quan träng cña sù ph¸t triÓn Êy bëi v× con ngêi lµ yÕu tè chñ động, năng động của sự phát triển ấy. Thế nhng hiện tại lao động làm việc trong lÜnh vùc nµy ®ang thiÕu sù khuyÕn khÝch, kÝch thÝch cÇn thiÕt. NhËn xÐt vÒ c¸c chính sách đối với cán bộ khoa học công nghệ, nghị quyết 26 của bộ chính trị vừa qua đã chỉ rõ: “Chính sách chế độ đãi ngộ trong khoa học còn nhiều điều bất hợp lý. Tiền lơng mang nặng tính chất bình quân chủ nghĩa. Lao động chất xám nói chung rẻ hơn lao động giản đơn. Điều kiện tối thiếu để làm việc và sinh hoạt của cán bộ khoa học cha đợc đảm bảo”. Hiện nay, với yêu cầu của công nghiệp hoá thì chất lợng, trình độ kĩ thuật và tay nghề của lao động nớc ta còn quá thấp. Lực lợng lao động Việt Nam đợc giáo dục đào tạo có hệ thống cơ bản chỉ chiếm 11% trong tổng số lao động toàn xã hội. Mặt bằng dân chí thấp, lao động trí tuệ, lao động chân tay có trình độ đại học, sau đại học còn ít.Nhìn tổng thể mà xét thì về mặt lợng nguồn lao động của nớc ta là lớn nhng về mặt chất thì cha đủ để đáp ứng nhu cầu của công nghiệp hoá hiện đại hoá. Vì vậy phải có những giải pháp nhằm nâng cao trình độ lao động phát triển cán bộ khoa học kĩ thuật để tạo ra một sự biến đổi về chất lực lợng lao động nớc ta. 2.2.3. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ níc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trong thêi kỳ công nghiệp hoá hiện đại hoá 2.2.3.1. Mét sè thµnh tùu vÒ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ ë níc ta trong thêi kỳ đổi mới Đất nớc ta, sau 12 năm đổi mới toàn diện, đã chấn hng đợc nền kinh tế, đang bớc vào thời kì đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá. Khoa học và công nghệ đã và đang có mặt ở hầu hết mọi lĩnh vực đời sống, sinh hoạt và sản xuất của xã hội, có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội. Công nghệ sinh học đã và đang cải thiện chất lợng các giống cây con.Công nghệ súng bắn gien đã đợc ứng dụng thành công tạo ra giống lúa mới. Đang thử nghiÖm trªn diÖn réng chÕ phÈm EM hay c¸c c«ng nghÖ ph©n vi sinh Biogas... trong c«ng nghiÖp. Trong y học, nhiều công nghệ mới đang đợc tiếp tục đa vào ứng dụng nh: Laze phối hợp chất phát quang để điều trị ung th, vật liệu các bon trong phẫu thuật ghÐp x¬ng, thay thËn, héi chuÈn tõ xa... VÒ c«ng nghÖ vËt liÖu míi, nhiÒu lo¹i com-p«-dit, sîi c¸c bon, gåm men sø cao cấp đã đợc nghiên cứu ứng dụng phục vụ sản xuất và tăng sức cạnh tranh của hµng xuÊt khÈu. Ngµnh n¨ng lîng ®Èy m¹nh c«ng nghÖ tiÕt kiÖm vµ s¶n xuÊt n¨ng lîng t¸i t¹o, h×nh thµnh nhiÒu lµng ë vïng s©u, vïng xa dïng n¨ng lîng cung cÊp bëi pin mÆt trêi. Công nghệ thông tin đã và đang sản xuất phần mềm, hình thành mạng máy tÝnh quèc gia. C«ng nghÖ xö lý sù cè m¸y tÝnh n¨m 2000 cßn gäi lµ bµi to¸n Y2K đang đợc khẩn trơng tiến hành nhiều kết quả tiên tiến của công nghệ thông tin nh: Nhận dạng chữ viết, tạo mã và giải mã để đảm bảo an toàn trong không gian điện tö, thö nghiÖm m¹ng th«ng tin vÖ tinh toµn cÇu (nèi m¹ng trùc tiÕp tõ thuª bao qua vÖ tinh gäi ®i c¸c thuª bao kh¸c ë trªn toµn hµnh tinh)...Cã nhiÒu høa hÑn øng dông với hiệu quả cao. Bên cạnh đó, đã và đang hình thành các cơ sở, các khu công nghiệp sản xuất các máy móc thiết bị tiên tiếnnh: Tổng đài số cỡ lớn, cáp quang hay các công nghệ hiện đại trong thi công cầu, đờng, xây dựng công trình nhà cao tÇng, øng dông thµnh c«ng nhiÒu trang thiÕt bÞ c¬ khÝ ®iÒu khiÓn theo ch¬ng tr×nh. Đặc biệt đã hình thành mạng phòng thí nghiệm quốc gia từ các trung tâm nghiên cứu, viện nghiên cứu, các trờng đại học, một khu công nghệ cao cho cả nớc và khu vùc ë Hoµ L¹c (Hµ T©y)... 2.2.3.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý nhµ níc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ.

(14) Cuối tháng 1-1999, hội nghị khoa học và công nghệ toàn quốc đã đợc tổ chức nhằm đánh giá kết quả, tồn tại và kiến nghị các giải pháp đẩy mạnh thực hiện mục tiªu nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng nghÖ mµ nghÞ quyÕt lÇn thø 2 Ban chÊp hµnh trung ơng đảng khoá VIII đã đề ra. Về kết quả đạt đạt đợc: Tiềm lực khoa học và công nghệ có bớc tiến mới, bao gồm: Nhânlực khoa học và công nghệ đợc bổ xung, tăng cờng mỗi năm khoảng 180 nghìn ngời. Trình độ cán bộ khoa học và công nghệ, nghiên cứu khoa học cơ bản đợc nâng lên. Hình thành đợc một số khu công nghiệp với các hình thức đầu t níc ngoµi kh¸c nhau. Các hoạt động khoa học xã hội nhân văn đã nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản, cấp bách, phục vụ sự nghiệp đổi mới của đảng. Hội đồng lý luận trung ơng đợc thành lập. Nhiều đề tài khoa học trong lĩnh vực này vừa cơ bản, chiến lợc, vừa bớc đầu đi vào giải quyết các vấn đề cụ thể của nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. Khoa học tự nhiên, công nghệ và môi trờng đã thực hiện đúng tiến bộ với 145 đề tài trong 11 chơng trình nghiên cú khoa học cấp Nhà nớc. Nhiều đề tài cấp bộ, tØnh, thµnh phè trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, y häc, tµi nguyªn vµ m«i trờng...Đã đợc xây dựng nhiều chơng trình đề tài ứng dụng khoa học và công nghệ vµo s¶n xuÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Những tồn tại cần khắc phục: Quản lý Nhà nớc trong khâu thẩm định, giám định còn nhiều sơ hở và lúng túng nên nhiều cơ sở sản xuất đã nhập một số công nghệ lạc hậu gây tốn kém không ít tiền của nh: Xi măng lò đứng, một số dây chuyền mía đờng... Trong lÜnh vùc b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, quyÒn së h÷u c«ng nghÖ cßn nhiều kẽ hở nên đã có các vụ kiện về quyền tác giả trong xuất bản hay ăn cắp kiểu d¸ng s¶n phÈm, hiÖn tîng hµng gi¶, hµng nh¸i vÉn cã chiÒu híng gia t¨ng...NhiÒu đề tài nghiên cứu khoa học ở một số cơ sở không thiết thực, trong thực hiện thiếu tính khoa học, khi nghiệm thu thiếu khách quan, đôi khi đợc đánh giá là “xuất sắc” nhng lại phải xếp vào “lu trữ” vì không ứng dụng đợc vào thực tế. Việc đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ còn mất cân đối, đặc biệt là các ngành sản xuất đòi hỏi công nghệ cao, lực lợng khoa học trong lao động trực tiếp thiếu trầm trọng nên việc phổ biến, đa khoa học và công nghệ vào thực tế sản xuất, đến các vùng sâu, vùng xa còn rất hạn chế và còn nhiều khó kh¨n. 2.3. Chính sách huy động và sử dụng nguồn vốn 2.3.1. Thực trạng huy động vốn của nhà nớc Níc ta còng nh bÊt kú mét níc nµo trªn thÕ giíi muèn thùc hiÖn c«ng nghiÖp hoá hiện đại hoá thì cần phải có vốn. Từ năm 1992 trở lại, nhờ thực hiện chính sách tài chính thắt chặt, Nhà nớc đã chấm dứt đợc tình trạng phát hành tiền cho tiêu dùng của ngân sách, số thu không những đã bù đắp số chi thờng xuyên mà còn dành ra một phần để tích luỹ đầu t cho công nghiệp hoá hiện đại hoá. Nhng nếu chỉ dùng số tiền tích luỹ đó thì sẽ không đủ để phát triển kinh tế. Do đó Nhà n ớc đã có những biện pháp để huy động vốn trong và ngoài nớc. Việc huy động vốn trong nớc bằng các hình thức tín phiếu, trái phiếu tuy có phát triển song số vốn huy động đợc cßn rÊt h¹n chÕ vµ chñ yÕu vÉn lµ nguån vèn ng¾n h¹n (chiÕm 90% doanh sè ph¸t hành). Hình thức huy động vốn còn đơn điệu. Hình thức tín phiếu kho bạc với thời hạn dài (3 năm) hầu nh cha nhận đợc sự hởng ứng nhiệt tình của dân c, và chủ yếu là dùng biện pháp bắt buộc các doanh nghiệp phải mua. Tuy Nhà nớc đã thiết lập đợc hệ thống ngân hàng hai cấp: Ngân hàng Nhà nớc quảnlý Nhà nớc về tiền tệ tín dông vµ ng©n hµng th¬ng m¹i lµm nhiÖm vô kinh doanh tiÒn tÖ trªn nguyªn t¾c ®i vay để cho vay. Nhng tổng số vốn huy động trong dân c bằng các hình thức qua kªnh ng©n hµng vµ ng©n hµng nh tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu kho b¹c, tiÒn tiÕt kiÖm...GÇn đây mới chỉ đạt 8000 tỉ đồng/năm, chiếm khoảng 5% GDP và chủ yếu là nguồn vốn ng¾n h¹n. Nh vËy, nÕu so víi c¸c níc cïng khu vùc §«ng Nam ¸ th× tû lÖ vèn trong nớc để đầu t cho công nghiệp hoá hiện đại hoá của nớc ta còn thấp. Nguyên nhân.

(15) cña t×nh h×nh trªn lµ do mét sè chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ hiÖn nay cha t¹o ®iÒu kiện và khuyến khích thoả đáng các doanh nghiệp tự đầu t phát triển sản xuất kinh doanh nh chính sách thuế, chế độ thu khấu hao. Các hình thức huy động vốn cha đợc mở rộng. Ngời dân cha thật tin tởng vào sự ổn định kinh tế, còn sự lạm phát khủng hoảng. Kế đến là Nhà nớc cha có nhiều hình thức huy động vốn linh hoạt, có lãi suất hấp dẫn cũng nh cha tạo ra đợc môi trờng phát lý, môi trờng kinh tế và bộ máy nhân sự đáp ứng yêu cầu của kinh tế thị trờng. 2.3.2. Thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ níc trong viÖc sö dông vµ qu¶n lý vèn Những năm gần đây, đầu t của Nhà nớc bớc đầu đã có một số thay đổi theo chiều hớng tốt, một số công trình đã phát huy tác dụng làm tăng thêm cơ sở vật chất kĩ thuật cho bớc mới thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá.Tuy nhiên nhìn chung việc sử dụng vốn đầu t của Nhà nớc đến nay vẫn còn rất lãng phí và kém hiệu quả. Quan niệm của Nhà nớc về đầu t còn đơn giản, chỉ chú trọng vào đầu t xây dựng cơ bản để làm tăng tài sản cố định, cha quan tâm thích đáng và gắn bã víi ®Çu t x©y dùng c¬ së nguyªn liÖu, ®Çu t vµo con ngêi vµ ph¸t triÓn khoa häc kÜ thuËt. §èi víi c¬ cÊu ®Çu t còng cßn nhiÒu bÊt hîp lý: Nhµ níc cha chó ý thÝch đáng đến đầu t cho kết cấu hạ tầng, hiệu quả vốn đầu t thấp do không ít trờng hợp ®Çu t sai, c¬ chÕ cÊp ph¸t vèn cña Nhµ níc vÉn cßn mang tÝnh chÊt bao cÊp, thÊt tho¸t, t¨ng phÝ nhiÒu.KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy hiÖu qu¶ vèn ®Çu t hiÖn nay lµ rÊt thấp thể hiện qua sự so sánh giữa tổng số vốn đầu t và giá trị tài sản cố định tăng thêm nh sau: Thời kì 1986 - 1990 cứ bỏ ra 100 đồng vốn đầu t thì chỉ thu đợc khoảng 50 động giá trị tài sản tăng thêm, năm 1991 là 51,5 đồng và năm 1992 là 48,2 đồng, tỉ lệ thất thoát lên đến 30%. Sở dĩ có sự thất thoát lớn nh thế là do cơ chế cấp phát, thanh toán đến giao nhận thấu, nghiệm thu, quyết toán công trình có nhiều cơ quan quản lý nhng lại thiếu sự quy định trách nhiệm cụ thể, không cơ quan nào chịu trách nhiệm từ đầu đến cuối về số vốn đầu t của Nhà nớc. T×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn ®Çu t níc ngoµi còng cßn nhiÒu ®iÒu cÇn ph¶i xem xÐt l¹i. Nh÷ng n¨m qua vèn ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi vµo níc ta tuy tăng nhanh qua các năm, song vẫn còn có sự mất cân đối về cơ cấu đầu t, việc chuyÓn giao c«ng nghÖ míi vµo ViÖt Nam cßn bÞ h¹n chÕ. Trong qu¸ tr×nh thùc hiện luật đầu t và triển khai các d án đã và đang xuất hiện những tiêu cực trong việc lîi dông s¬ hë trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc. Cã thùc tr¹ng trªn lµ do: Luật đầu t của Nhà nớc dù đã xác định các lĩnh vực u tiên phát triển nhng lại chậm đa ra danh mục các dự án gọi vốn và còn bị động trong gọi vốn. Chính sách tài chính cha rõ ràng trong xác định u đãi theo vùng lãnh thổ cũng nh cha đủ hấp dẫn để khuyến khích các nhà đầu t bỏ vốn kinh doanh vào lĩnh vực thuộc cơ sở hạ tầng phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá. Một số năm do bội chi nên Nhà nớc đã phải dùng cả vốn vay của nớc ngoài để tiêu dùng cho ngân sách, làm đồng vốn vay không phát huy đợc hiệu quả. Nhà nớc khá chú trọng vay nî nhng xem nhÑ hiÖu qu¶ sö dông vèn vay vµ nghÜa vô tr¶ nî. TÝnh chÊt bao cÊp trong viÖc vay vµ sö dông vèn cßn kh¸ phæ biÕn vµ nghiªm träng. Nhµ níc cha cã một chiến lợc vay nợ, tiếp nhận và sử dụng vốn vay nớc ngoài một cách chủ động, có tính đến nhu cầu, khả năng hấp thụ và trả nợ của đất nớc nên việc vay nợ còn diÔn ra rÊt tuú tiÖn. Tình trạng mất cân đối trong cơ cấu đầu t vẫn còn tồn tại, ngời dân cha thật tin tởng vào đờng lối đổi mới của Nhà nớc. Trong một số chính sách kinh tế tài chính, nhà nớc cha có các biện pháp khuyến khích mạnh mẽ đầu t trong và ngoài nớc vào các lĩnh vực, ngành nghề mũi nhọn cần phát triển nhanh chóng để phục vụ công nghiệp hoá. Trong những năm tới, để quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá và sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả kinh tế cao Nhà nớc tất yếu phải bảo toàn phát triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn h¬n n÷a. 2.4. Qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 2.4.1. Thùc tr¹ng vai trß qu¶n lý cña nhµ níc.

(16) Các biện pháp quản lý quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá chủ yếu nhằm vào những hoạt động điều hành chỉ đạo việc hình thành và triển khai thực hiện chủ tr¬ng cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ. C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý cña Nhµ níc ta trong thời gian qua đã có nhiều thay đổi tiến bộ. Trong nhận thức về công nghiệp hoá đã cã nh÷ng nh×n nhËn míi c¶ vÒ môc tiªu, néi dung, quy m« lÉn biÖn ph¸p qu¶n lý. Mục tiêu của công nghiệp hoá hiện đại hoá trong giai đoạn hiện nay là tăng cờng cơ sở vật chất kĩ thuật và trình độ công nghiệp, nâng cao trình độ hiện đại hoá trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Chủ trơng đờng lối công nghiệp hoá hiện đại hoá đã đợc xác định toàn diện thÝch hîp h¬n. §ã lµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ toµn diÖn trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, cã träng ®iÓm lµ c«ng nghiÖp, u tiªn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, cã sù kết hợp chặt chẽ giữa trung ơng và địa phơng trong đó phải u tiên cho các vùng trọng điểm. Thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá với sự đầu t phát triển toàn diện nhng trong đó chú trọng nhất về công nghệ và tri thức công nghệ. Biện pháp thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá cũng đợc Nhà nớc điều chỉnh trong đó rõ nhất là: Thực hiện quy hoạch phát triển toàn diện kinh tế xã hội theo từng cấp, căn cứ vào điều kiện và lợi thế so sánh cụ thể mà xác định quy hoạch x¸c ®inh c¸c c«ng tr×nh theo yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸. §iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t theo hớng tập trung và sớm dứt điểm để nâng cao hiệu quả đầu t, công tác đào tạo cán bộ đợc tăng cờng mạnh ở những ngành chuyên môn đang rất thiếu nh: Công nghÖ, marketing qu¶n trÞ kinh doanh vµ nh÷ng lÜnh vùc kh«ng thÓ thiÕu khi thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. Tuy nhiên vẫn còn một số vấn đề cha thống nhất trong biện pháp quản lý thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá. Cụ thể là: Phơng hớng khai thác tiềm năng cha rõ ràng chính xác. Nhìn chung các địa phơng đều đã xây dựng qui hoạch phát triển, trong đó phân tích khá rõ những điều kiện và lợi thế của địa phơng mình, nhng phân tích để làm rõ những lợi thế so sánh trong xu thÕ ph¸t triÓn chung cña níc ta vµ thÕ giíi cßn cã nh÷ng ®iÓm kh¸c xa nhau. Tiến trình thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá cha đợc nhà nớc dịch ra cụ thể. Về tổng quát, quá trình công nghiệp hoá sẽ đợc thực hiện trong thời gian từ nay đến năm 2020 nhng các bớc cụ thể cha đợc xác định rõ ràng. Do đó trong tiến trình thực hiện các mục tiêu phát triển đã nảy sinh một số vấn đề. Ví dụ nh vấn đề thùc hiÖn ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn nh thÕ nµo vµ vµo lóc nµo khi nguån nguyên liệu cha đợc phát triển...Giải pháp vay vốn và sử dụng vốn vay cha thật thuyÕt phôc trong c©n nh¾c vÒ hËu qu¶. Nhu cÇu vèn cho thùc hiÖn c«ng nghiÖp hoá hiện đại hoá rất lớn phải có sự hỗ trợ từ bên ngoài.Nhng Nhà nớc vẫn cha tính toán kĩ trong việc thanh toán trả nợ sau này. Việc phát triển hiện nay với sức đè nÆng cña c¸c mãn nî trong 20-25 n¨m n÷a. Phơng hớng chỉ đạo nhập công nghệ cha cụ thể. Nhiều vấn đề trong chủ trơng nhập công nghệ không đợc chỉ đạo dứt khoát và thực hiện thống nhất nh: Xác định trình độ công nghệ tiên tiến ở mức nào, cơ cấu công nghệ cần nhập ra sao, hiện đại hoá các công nghệ truyền thống nh thế nào.Việc kiểm soát nhập công nghÖ qua c¸c dù ¸n ®Çu t cña níc ngoµi còng kh«ng chÆt chÏ, diÔn ra t×nh tr¹ng nhËp c¸c c«ng nghÖ thÊp c«ng nghÖ lo¹i th¶i vµo níc ta. Chóng ta l¹i qu¸ thiÕu c¸c thông tin về công nghệ. Do vậy khi đợc nớc ngoài giới thiệu về một công nghệ nào đó thì không có điều kiện để so sánh nhận biết đợc trình độ công nghệ đó tiên tiến møc nµo, u ®iÓm nhîc ®iÓm so víi c«ng nghÖ cïng lo¹i kh¸c lµm Nhµ níc rÊt khã khăn trong quá trình quản lý, ảnh hởng lớn tới quá trình công nghiệp hoá hiện đại ho¸ ë níc ta..

(17) Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta trong thêi gian tíi. 3.1. §Þnh híng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 3.1.1. Xác định một cách toàn diện thích hợp hơn quá trình công nghiệp hoá Để nâng cao vai trò của mình trong việc định hớng cho quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế, Nhà nớc cần phải: Ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nhÊt lµ kinh tÕ Nhµ níc, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc nh»m ph¸t huy vai trß chủ đạo trong nền kinh tế, hỗ trợ và thúc đẩy các thành phần kinh tế khác cùng ph¸t triÓn. Nhà nớc phải sớm chủ động nắm bắt sự tác động khách quan của các quy luật trong nền kinh tế thị trờng để định hớng đúng đắn chiến lợc phát triển kinh tế xã hội, xây dựng thống nhất chặt chẽ quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, định hớng đúng đắn kế hoạch thực hiện quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá. Nhà nớc phải nắm vững nhu cầu và khả năng tiến hành công nghiệp hoá, tập trung đúng mức vào những ngành, địa phơng, lĩnh vực quan trọng nhất để có thể tạo ra sự tăng trởng nhanh víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao 3.1.2. ChuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi bíc ®i cña c«ng nghiÖp hoá hiện đại hoá Trong những năm trớc mắt cơ cấu ngành kinh tế ở nớc ta sẽ đợc xác định là c¬ cÊu c«ng n«ng nghiÖp dÞch vô. Ph¬ng híng ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh trong c¬ cấu ấy phải đáp ứng đợc mô hình chiến lợc của công nghiệp hoá. Cụ thể là: - Nhµ níc ®Èy m¹nh khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng ®a d¹ng vÒ n«ng l©m ng nghiÖp, thóc ®Èy nhanh viÖc h×nh thµnh c¸c vïng tËp trung, chuyªn canh, ®a c«ng nghÖ sinh häc vµ c¸c ph¬ng ph¸p canh t¸c tiªn tiÕn vµo n«ng nghiÖp thóc ®Èy công nghiệp hoá hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn. Kết hợp phát triển nông l©m ng nghiÖp víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n. - Phát triển mạnh mẽ sản xuất hàng tiêu dùng thông thờng để thoả mãn tiêu dïng c¬ b¶n, thiÕt yÕu vµ phæ th«ng cña d©n c, h¹n chÕ tèi ®a nhËp khÈu mÆt hµng này để tiết kiệm ngoại tệ phục vụ công nghiệp hoá. - X©y dùng, c¶i t¹o vµ n©ng cÊp hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô ph¸t triÓn các ngành kinh tế, cải thiện đời sống nhân dân và thu hút đầu t trực tiếp nớc ngoài. Tríc hÕt u tiªn cho nh÷ng kh©u ¸ch t¾c vµ yÕu kÐm nhÊt ®ang c¶n trë sù ph¸t triÓn..

(18) - Nhµ níc chó träng x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng trọng yếu và hết sức cấp thiết cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá. u tiên ph¸t triÓn dÞch vô du lÞch, khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ vÒ tù nhiªn, truyÒn thèng lịch sử văn hoá dân tộc, phục vụ phát triển kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân. Về cơ cấu giữa thị xã thị trấn, thành phố và đô thị thì: Tuỳ điều kiện từng nơi, tất cả các thị xã thị trấn đều phải đợc phát triển trên cơ sở đẩy mạnh công nghiệp dịch vụ mang ý nghĩa tiểu vùng. Phát triển các đô thị vệ tinh xung quanh các thành phố lớn để dãn bớt công nghiệp và dân c, tránh sự tập trung quá mức vào Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh tạo điều kiện cần thiết để thu hút công nghiệp và phát triển đô thị mới lên vùng trung du, tránh sử dụng nhiều diện tích đất lúa. Hạn chế mở rộng quy mô các thành phố lớn. Sớm quy hoạch mạng lới đô thị lớn, vừa và nhỏ trong toàn quốc phù hợp với phát triển kinh tế xã hội. Phát triển đô thị phải đi đôi với việc xây dựng và quản lý các công trình công cộng (điện, cấp, tho¸t níc, c©y xanh...). 3.1.3. Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m cñng cè vµ n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc CÇn cã nhËn thøc râ rµng r»ng, chiÕn lîc trong c¹nh tranh quèc tÕ gay g¾t lµ vấn đề nhân tài. Sự cạnh tranh tổng hợp của một đất nớc trong thời đại hiện nay kh«ng t¸ch rêi viÖc båi dìng nh©n tµi, cµng kh«ng t¸ch rêi viÖc n©ng cao ph¸t huy năng lực nội sinh, tố chất trí tuệ của hàng triệu ngời lao động ở tuyến đầu sản xuất. Vì thế, công tác cán bộ phải là vấn đề đặt lên hàng đầu. Ngời cán bộ phải biết rõ vị trí, nhiệm vụ của mình, trên cơ sở đó, phát huy đợc năng lực cá nhân, hội tụ đợc trí tuệ tập thể, các thế hệ đi trớc phải tôn trọng, nâng đỡ thậm chí cả học hỏi lớp trẻ, vì c«ng viÖc chung. Cần nhanh chóng có kế hoạch đào tạo, bồi dỡng đội ngũ cán bộ khoa học và công nghiệp, nhất là cán bộ đầu đàn. Nâng cao chất lợng giáo dục và đào tạo ở tất cả các bậc học, từng bớc tiến tới đạt trình độ khu vực và quốc tế. Cần phát hiện sớm các tài năng và có các hình thức đào tạo phù hợp. Mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế để có thể nhanh chóng tiếp thu khoa học và công nghệ hiện đại cuả các nớc phát triÓn. Thùc hiÖn c«ng b»ng, v¨n minh trong sö dông nguån nh©n lùc lµ yÕu tè c¬ bản để phát triển và đào tạo nhân tài. Đảng đã có nhiều nghị quyết về vấn đề này. Các bộ, ngành phải thực hiện các nghị quyết của đảng một cách nghiêm túc. Cần tạo lập các thể chế thuận lợi cho sự phát triển nguồn nhân lực, đào tạo nhân tài trong quá trình phát triển đất nớc dựa trên cơ sở phát triển khoa học và công nghệ cũng nh giáo dục và đào tạo trong cơ chế thị trờng, trong nền kinh tế nhiều thành phần. Cần tuyệt đối tránh xu hớng coi trọng đầu t của cải vật chất hơn đầu t con ngời... Trong thùc tÕ, chÝnh s¸ch c©n b»ng møc l¬ng, møc l¬ng khëi ®iÓm cña kü s, thạc sĩ, phó tiến sĩ đều nh nhau ( Hệ số 1,78) và đều đặn 2-3 năm lên lơng mét lÇn mµ chóng ta ®ang thùc hiÖn trong mÊy n¨m gÇn ®©y còng cÇn ph¶i xem xÐt lại. Chính sách này là một trong những yếu tố cơ bản làm già hoá đội ngũ cán bộ khoa học có trình độ cao hiện nay. Nó cũng trả lời câu hỏi vì sao sinh viên, cán bộ khoa häc trÎ cã n¨ng lùc trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y kh«ng chuyªn t©m nghiªn cøu mµ chØ lo viÖc tiÕp thÞ vµ ngo¹i ng÷, lµm thuª cho c¸c c«ng ty níc ngoµi. §©y lµ nguyªn nh©n g©y ra hiÖn tîng ch¶y m¸u chÊt x¸m tõ c¸c c¬ quan nhµ níc. V× mét tơng lai của đất nớc ở thế kỉ XXI, vì một đội ngũ cán bộ đầu đàn và một dân tộc có tri thức cao thì cần có cơ chế, chính sách đúng đắn để động viên thanh niên học tập, rèn luyện đảm bảo những điều kiện nhất định để cán bộ công chức yên tâm làm viÖc. CÇn ®a viÖc cÊp b»ng, chøng chØ trong níc ®i vµo nÒ nÕp. §©y lµ biÖn ph¸p tôn vinh nguồn nhân lực đã đợc đào tạo thực sự và giáo dục đào đức cho thế hệ trẻ. NhiÒu c¸n bé khi cßn lµ häc sinh trong c¸c trêng tiÓu häc, trung häc chØ häc lùc.

(19) trung b×nh, khi ngoµi 40; 50 tuæi muèn gi÷ vÞ trÝ cña m×nh hay th¨ng tiÕn chØ cÇn học hàm thụ một vài năm là có một bằng đại học, bằng thạc sĩ hay cao hơn. Liệu nh÷ng ngêi cã nh÷ng tÊm b»ng dÔ dµng nh vËy cßn t«n träng vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn nhân lực trong nớc hay không? Để lành mạnh đội ngũ tri thức, các cơ quan chức năng nên thanh tra, kiểm tra chặt chẽ quá trình đào tạo ở các cấp, bảo đảm chất lợng theo đúng quy trình, quy chế đào tạo. Tăng cờng đầu t tài chính của nhà nớc, đồng thời tăng trởng quản lý, kiểm tra tổ chức sử dụng một cách hợp lý. Hội nghị trung ơng lần thứ 2 (khoá VIII) đã định hớng đầu t cho khoa học và công nghệ tăng dần đến năm 2000 là 2% và đối với giáo dục đào tạo là 15% trong tổng chi NSNN là rất đúng đắn, phù hợp với xu thế phát triển chung của thời đại. Hiện nay, còn có hiện tợng “xin” và “cho” môt số đề tµi vµ dù ¸n, g©y tiªu cùc vµ l·ng phÝ tiÖn cña Nhµ níc, cña nh©n d©n, cÇn chÊn chỉnh sớm để làm lành mạnh hoạt động đầu t nâng cấp cho khoa học và công nghệ cũng nh giáo dục đào tạo. §µo t¹o båi dìng, n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc tõ giai cÊp c«ng nh©n, lực lợng quan trọng của cách mạng Việt Nam. Mô hình tháp lao động ở nớc ta hiện nay là 88% lao động không lành nghề; 5,5% lao động lành nghề; 3,5% chuyên viên kĩ thuật; 2,7% kỹ s; 0,3% nhà khoa học và chuyên gia. Trong khi đó, tháp lao động của các nớc công nghiệp thờng là 35% lao động không lành nghề; 35% lao động lµnh nghÒ; 24,5% chuyªn viªn kÜ thuËt; 5% kü s vµ 0,5% nhµ khoa häc vµ chuyªn gia. Vậy muốn xây dựng công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc, đội ngũ này cần phải khẩn trơng đợc đào tạo, nhất là nguồn nhân lực trẻ, để hoàn thành sứ mệnh lịch sử giao phó đó là việc làm vừa có tính cấp bách, vừa có tính chiến lợc, để bảo đảm thành công công cuộc đổi mới. Do đó, để tạo nguồn nhân lực cho tiến trình công nghiệp hoá hiện đại hoá, cần phải tạo đợc một môi trờng tốt để phát huy nguồn lực trong nớc, làm tốt công tác cán bộ, công tác dự báo, kế hoạch đào tạo, tổ chức, sử dụng đãi ngộ và bảo vệ nguồn nhân lực. Cần tìm ra và tận dụng các giải pháp hữu hiệu để xây dựng bằng đợc năng lực nội sinh đủ mạnh về khoa học và công nghệ, trong đó mọi hoạt động của con ngời đều phải dựa trên những cơ sở khoa häc thùc thô. Trong giai đoạn cách mạng mới của đất nớc, yêu cầu và đòi hỏi đối với vai trò, vị trí và nhiệm vụ của đội ngũ tri thức Việt Nam nói riêng và nguồn lực cho công nghiệp hoá hiện đại hoá nói chung ngày càng to lớn. Đội ngũ tri thức phải cùng với mọi tầng lớp xã hội đa giáo dục đào tạo, khoa học và công nghệ trở thành khâu đột phá vào quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc, góp phần xứng đáng vào công việc xây dựng nớc nhà. Vì Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta luôn luôn coi trọng đội ngũ tri thức là một lực lợng không thể thiếu trong mọi thời kỳ cách mạng, đặc biệt là trong cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá này, Đảng tin cậy và hy vọng ở sự đóng góp đầy hiệu quả của đội ngũ tri thức nớc nhà. 3.1.4. Một số giải pháp phát triển giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc Xây dựng nền giáo dục đại học từng bớc trở thành bậc học giữ vai trò quan träng trong toµn hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n vµ trong viÖc thùc hiÖn ba môc tiªu của giáo dục đào tạo: Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dỡng nhân tài, vì giáo dục đại học là bậc học đào tạo, bồi dỡng thờng xuyên nhân lực ở trình độ cao của các ngành, đặc biệt là đội ngũ giáo viên của hệ thống giáo dục quốc dân. TiÕp tôc thùc hiÖn chñ tr¬ng ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh trêng häc, ®a d¹ng ho¸ các phơng thức đào tạo, cải tiến phơng pháp giảng dạy và học tập, loại bỏ dần phơng pháp dạy chay. Phải gắn lý luận với thực tiễn, phát huy tính tích cực, chủ động trong häc tËp, nghiªn cøu thùc nghiÖm cña ngêi häc díi sù híng dÉn cña ngêi d¹y. Nội dung giảng dạy ở cấp đại học phải đảm bảo nguyên tắc kế thừa và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, hiện đại và phát triển phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội. Xây dựng lại nội dung chơng trình, biên soạn các tài liệu học tập để đạt đến mức.

(20) cập nhật với trình độ quốc tế. Nhanh chóng bổ xung sắp xếp lại các trờng đại học mét c¸ch hîp lý, thèng nhÊt hÖ thèng v¨n b»ng, ®Èy m¹nh sù liªn th«ng, liªn kÕt gi÷a c¸c trêng, c¸c viÖn nghiªn cøu nh»m khai th¸c søc m¹nh tæng hîp cña c¶ hÖ thống các trờng đại học và viện nghiên cứu. Công tác đào tạo phải bám sát mục tiêu của giáo dục đại học Việt Nam là đào tạo những con ngời có phẩm chất chính trị, đạo đức, có ý thức phục vụ nhân dân, có kiến thức và năng lực thực hành nghề nghiệp tơng xứng với trình độ đào tạo, có sức khoẻ đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Tuy nhiên, tuỳ thuộc vào trình độ đào tạo ở các bậc đại học mà mục tiêu đào tạo đợc nâng dần lên. Mục tiêu đào tạo ở trình độ cao đẳng là giúp sinh viên có kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực hành cơ bản về một ngành nghề, có khả năng giải quyết những vấn đề thông thờng thuộc chuyên ngành đợc đào tạo. ở trình độ đại học, ngoài những nội dung trong mục tiêu của trình độ cao đẳng, sinh viên còn phải có “khả năng phát hiện”, trình độ thạc sĩ phải “nắm vững lý thuyết, có trình độ cao về thực hành”, trình độ tiến sĩ phải có “trình độ cao về lý thuyết và thực hành, có năng lực nghiên cứu độc lập, sáng tạo, giải quyết những vấn đề khoa học và công nghệ và hớng dẫn thực hành chuyên môn”. Những mục tiêu giáo dục ấy đòi hỏi nội dung, phơng pháp giáo dục tất yếu phải đổi mới theo hớng tinh gọn, thiết thực, phơng pháp hớng tới phát huy tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o cña sinh viªn lµ chÝnh. Tăng cờng hợp tác quốc tế, nhằm mục đích đào tạo, bồi dỡng, nâng cao trình độ ngoại ngữ, năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho học sinh, sinh viên cán bộ khoa học, cán bộ quản lý, tạo ra cơ hội để đào tạo nguồn nhân lực có chất lợng và trình độ cao, tranh thủ bổ sung trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy, đòi hỏi kinh nghiệm đào tạo, ứng dụng khoa học vào thực tiễn, nhất là khoa học công nghệ chất lợng cao. Song song với quá trình đó, cần tranh thủ liên kết, hợp tác với các nớc khác để thu hút các chuyên gia giỏi trong lĩnh vực giảng dạy, đào tạo, đồng thời Nhµ níc cÇn t¨ng cêng tiÕp nhËn häc sinh, sinh viªn, nghiªn cøu sinh c¸c níc vµo häc tËp, nghiªn cøu tai ViÖt Nam, t¹o ra mèi quan hÖ, hîp t¸c giao lu, häc hái kiÕn thức, trao đổi kinh nghiệm góp phần tăng thu ngoại tệ cho đất nớc, thúc đẩy nhanh quá trình hội nhập của nền giáo dục đại học Việt Nam với khu vực và quốc tế. Quan hệ hợp tác về giáo dục đại học giúp nền giáo dục Việt Nam mở rộng không gian hợp tác giáo dục khắp toàn cầu, tạo cơ hội để chúng ta thúc đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá, tranh thủ mọi điều kiện để tạo ra sự phát triển đột biến trong một số ngành khoa học công nghệ mũi nhọn. Con ngời Việt Nam vèn cã truyÒn thèng hiÕu häc, th«ng minh, cÇn cï vµ nh¹y c¶m víi c¸i míi, më rộng hợp tác quan hệ quốc tế giáo dục ở các bậc đại học, chúng ta không những có điều kiện để chọn lọc, thừa hởng thành quả chất lợng giáo dục cao của các nớc tiên tiến, mà còn nâng xã hội hoá giáo dục lên một trình độ mới. Nâng cao tỷ trọng đầu t của nhà nớc cho giáo dục đại học, quan tâm thích đáng đối với các trờng trọng điểm quốc gia, đồng thời huy động các nguồn đầu t kh¸c trong x· héi trªn nguyªn t¾c thèng nhÊt lîi Ých, tr¸ch nhiÖm cña nh©n tè tham gia đại học. Thu hút nguồn vốn u đãi của các tổ chức tài chính quốc tế, các tổ chức chính phủ và phi chính phủ để phát triển giáo dục, trong đó giáo dục đại học là một träng ®iÓm ®Çu t. Từng bớc mở rộng mô hình trờng tự quản, trờng đại học dân lập với số lợng hợp lý, đặc biệt là ở các vùng miền trung, miền núi nhằm giảm mật độ sinh viên ở các đô thị lớn, giảm đợc chi phí học tập cho con em những gia đình nghèo, vùng sâu, vùng xa. Đây là kinh nghiệm phát triển giáo dục đào tạo của các nớc kinh tế ph¸t triÓn. ë níc ta kh«ng thÓ n©ng cao tØ lÖ trêng t thôc vµ tiÕp thu m« h×nh cña các nớc đó một cách máy móc mà phải chống khuynh hớng thơng mại hoá, phi chÝnh trÞ, gi÷ v÷ng môc tiªu x· héi chñ nghÜa trong gi¸o dôc. Tuy nhiªn kinh phÝ của Nhà nớc ta không thể đủ gánh vác chi phí đào tạo khi mở rộng quy mô, số lợng trờng đại học và tỉ lệ sinh viên trên vạn dân tăng lên. Giải pháp để phát triển giáo dục đại học là tăng thêm đóng góp của sinh viên trong các trờng công lập và mở thªm mét sè trêng d©n lËp, v× c¸c trêng d©n lËp cã c¬ chÕ mÒm dÎo, dÔ thÝch nghi.

(21) hơn. Mặc dù giải pháp này sẽ tạo ra những khó khăn cho con em những gia đình nghèo, gia đình chính sách, nhng Nhà nớc sẽ có chính sách trợ giúp về tài chính mét c¸ch thÝch hîp nh: ChÝnh s¸ch cÊp häc bæng, gi¶m häc phÝ, cho vay t¹o ®iÒu kiÖn cho con em nhµ nghÌo häc tËp vµ thi tèt nghiÖp ra trêng sÏ cã c¬ héi thu nhËp cao hoàn lại vốn vay. Xây dựng cấp giáo dục đào tạo đại học mang tính hiện đại là một quá trình vừa hội nhập, liên kết, vừa kế thừa và hiện đại hoá nội dung và phơng pháp giáo dục truyền thống, phải coi đây là chìa khoá để nền giáo dục đóng vai trò là khâu đột phá của sự tăng trởng kinh tế đất nớc. 3.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ Trớc hết cần khẳng định sự tiến bộ vợt bậc của công nghệ nớc ta trong thời gian qua. Những chính sách đúng đắn, những định hớng chiến lợc về khoa học công nghệ do Nhà nớc ban hành đã có tác dụng kích thích các cơ sở sản xuất kinh doanh đổi mới và nâng cao trình độ công nghệ sản xuất. Tuy vậy so với yêu cầu của công cuộc đổi mới kinh tế nói chung và công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hóa nói riêng thì Nhà nớc cha hỗ trợ đợc nhiều cho phát triển khoa học công nghệ. Vì thế, Nhà nớc cần ban hành thay đổi một số chính sách nhằm phát triển mạnh công nghệ theo híng c«ng nghiÖp ho¸. Ph¬ng híng chung lµ: H×nh thµnh c¬ cÊu kü thuËt nhiÒu tầng, kết hợp nhiều trình độ, nhiều quy mô, tranh thủ tối đa công nghệ tiên tiến, cải tiÕn c«ng nghÖ truyÒn thèng. Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t, coi träng lo¹i c«ng nghÖ có suất đầu t thấp thu hồi vốn nhanh, tạo thêm việc làm cho ngời lao động, cụ thể: 3.2.1. C«ng nghÖ níc ngoµi Nhà nớc trong việc hoạch định pháp triển công nghệ phải tạo ra môi trờng thuËn lîi nhÊt cho viÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ, nh»m t¨ng c¸c nguån cung c«ng nghệ. Phải chú ý đổi mới và hoàn thiện các quy định về nhập khẩu, đầu t nớc ngoài, chuyÓn giao c«ng nghÖ míi vµo ViÖt Nam. Cố gắng tranh thủ các công nghệ tiên tiến, đặc biệt là đối với các dự án đầu t nớc ngoài. Thực hiện giám định nghiêm ngặt việc nhập công nghệ và thiết bị. Nhà nớc cần đặt ra một cách nghiêm túc ngay từ đầu vấn đề bảo vệ môi trờng trong quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá để tránh những hậu quả xấu phải trả giá đắt sau nµy. §Çu t níc ngoµi b¾t buéc ph¶i tu©n thñ tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ b¶o vÒ m«i trêng, nên bố trí các cụm công nghiệp phân tán ở nhiều địa bàn vừa là một biện pháp tiết kiệm vừa để hạn chế ô nhiễm. Trong quá trình tiếp nhận chuyển giao công nghệ phải rất tỉnh táo để tránh nhập công nghệ lỗi thời do các nớc thải ra, tránh không để cho ViÖt Nam trë thµnh “b·i th¶i c«ng nghÖ” cña c¸c níc ph¸t triÓn. Gấp rút nâng cao năng lực khoa học và công nghệ quốc gia nhằm đổi mới và lµm chñ c«ng nghÖ nhËp, s¸ng t¹o c«ng nghÖ míi. u tiªn nghiªn cøu tËp trung cho c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ ®iÖn tö vµ tin häc, c«ng nghÖ sinh häc, ho¸ häc, chÕ t¹o vµ gia c«ng vËt liÖu nhÊt lµ nguån nguyªn vËt liÖu trong níc. 3.2.2. C«ng nghÖ vµ c¸n bé khoa häc trong níc G¾n liÒn víi c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch c«ng nghÖ nhËp, Nhµ níc còng cÇn t¹o ra sự phát triển mạnh mẽ đối với công nghệ sản xuất trong nớc. Những văn bản quản lý của Nhà nớc đối với hoạt động công nghệ phải tạo thành một hệ thống ăn khíp víi nhau. Ph¶i cã c¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch míi cho hîp víi bèi c¶nh hiÖn t¹i vµ bao quát hết mọi khía cạnh của hoạt động phát triển khoa học và công nghệ phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá. Khuyến khích công nghệ nhập và bảo hộ công nghệ sản xuất trong nớc là hai mặt không thể tách rời của một vấn đề. Đây phải là quan điểm cơ bản của Nhà nớc trong việc thiết kế đồng bộ chính sách và biện pháp phát triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Nhµ níc cÇn sím ban hµnh chÝnh s¸ch c«ng nghÖ quèc gia trong đó có một nội dung quan trọng là danh mục các công nghệ cần u tiên phát triển mà nghị quyết hội nghị trung ơng lần thứ VII vừa qua đã xác định. Đó là công nghÖ th«ng tin phôc vô yªu cÇu ®iÖn tö ho¸ vµ tin häc ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n, c«ng nghÖ sinh häc phôc vô n«ng l©m ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, b¶o vÖ m«i tr-.

(22) êng sinh th¸i, c«ng nghÖ chÕ t¹o vµ gia c«ng vËt liÖu. Nhµ níc cÇn cã nh÷ng biÖn pháp điều tiết vĩ mô thích hợp cả về kinh tế lẫn hành chính để điều tiết lợi nhuận cña viÖc kinh doanh vµ s¶n xuÊt c«ng nghÖ phôc vô c«ng nghiÖp ho¸. Trong chÝnh sách thuế, Nhà nớc cũng cần giảm thuế cho các sản phẩm công nghệ đạt tiêu chuẩn quốc gia và có thể thay thế cho hàng nhập khẩu hoặc xuất khẩu đợc. Phải tăng cờng vốn đầu t cho phát triển khoa học và công nghệ. Việc đầu t này phải đợc chú ý ở cả hai phÝa ®Çu t cña Nhµ níc vµ ®Çu t cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Còng cÇn sím ban hµnh chính sách và cụ thể hoá thành cơ chế, biện pháp để khuyến khích các doanh nghiệp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ. V× vai trß quan träng của Nhà nớc đối với việc xây dựng và phát triển công nghệ quốc gia trong nền kinh tế thị trờng đòi hỏi Nhà nớc phải có công cụ tài chính đủ mạnh. Do đó Nhà nớc phải sớm xây dựng ngân hàng đầu t phát triển khoa học và công nghệ để tập trung đầu t x©y dùng mét sè khu c«ng nghÖ cao vµ c¸c trung t©m øng dông c«ng nghÖ míi. §ã chÝnh lµ nh÷ng h¹t nh©n lµm c¬ së nghiªn cøu thö nghiÖm sù thÝch nghi còng nh ứng dụng công nghệ phù hợp với điều kiện cuả đất nớc nói chung và của từng địa ph¬ng nãi riªng. Thônh tin về công nghệ đang là một khâu tất yếu đối với hoạt động sản xuất kinh doanh trên thị trờng công nghệ nớc ta. Nhà nớc cần xây dựng và đảm bảo hệ thèng th«ng tin c«ng nghÖ, thÞ trêng c«ng nghÖ cho nÒn kinh tÕ, thÓ chÕ ho¸ cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p nh»m t¹o nguån th«ng tin, chuÈn ho¸ c¸c th«ng tin phát sinh, trao đổi bảo vệ thông tin công nghệ. Có nh vậy mới đảm bảo phổ cập thông tin công nghệ, tạo cơ sở thông tin rộng rãi cho các quyết định về mua bán trao đổi công nghệ, nhanh chóng phát triển công nghệ hiện đại phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá. Nhà nớc phải tác động nhằm đẩy mạnh và định hớng với quá trình trao đổi với công nghệ trong toàn bộ nền kinh tế nói chung và một số ngành nói riêng. Khung tỉ lệ cần đợc quy định cụ thể để đảm bảo cho nhu cầu đổi mới và phát triển của các dự án đầu t cả trong và ngoài nớc. Một tỉ lệ thích đáng và hîp lý dµnh cho c«ng nghÖ trong vèn ®Çu t, b¶n th©n nã ch¾c ch¾n sÏ lµ sù kÝch thích không nhỏ cho đổi mới, phát triển công nghệ, đa mặt bằng công nghệ của nớc ta cao ngang tÇm khu vùc vµ thÕ giíi. Nhà nớc phải đổi mới chính sách và cơ chế để khuyến khích đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ hoạt động phục vụ trực tiếp cho sản xuất ở mọi khâu, mọi lĩnh vực và địa bàn. Cần chú ý tới chính sách và biện pháp tổ chức quản lý đối với hoạt động giáo dục đào tạo, tổ chức lại hệ thống giáo dục đào tạo. Chính sách giáo dục đào tạo phải coi trọng các tổ chức giáo dục đào tạo chất lợng cao,với quy mô nhỏ, chọn lọc để bồi dỡng nhân tài, tạo nên nguồn nhân lực khoa học quản lý kinh doanh có năng lực sáng tạo có trình độ cao. Đầu t cho công nghệ còn bao hàm cả đầu t vào con ngời, chuẩn bị cho tơng lai. Nếu cứ để tình trạng bỏ học, học không thực chất nh hiện nay thị chỉ sau một thế hệ sẽ khó có đợc năng lực nội sinh vững vàng để tiếp thu khoa học kỹ thuật của thế giới phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế đất nớc. 3.2.3. Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ níc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ CÇn sím ban hµnh “luËt khoa häc vµ c«ng nghÖ” vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt nhằm từng bớc hoàn thiện cơ sở pháp lý để nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nớc trong lÜnh vùc träng yÕu nµy, phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Thực hiện việc đổi mới cơ chế, chính sách, trong đó có chính sách tiền lơng, gắn với kết quả nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất đối với các chơng trình trọng điểm, đặc biệt là các chơng trình về nông thôn và miền núi. Phát huy nội lực bao gồm tổng hợp các nguồn lực trong nớc, đó là vốn, tài sản, cơ sở vật chất kỹ thuật đã tích luỹ đợc, tài nguyên cha đa vào sử dụng và quan trọng hơn hết là nguồn lực con ngời sức lao động, trí tuệ và tinh thần gắn với truyền thống văn hoá của dân tộc ta. Chú trọng phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ đông đảo, giàu tài năng và tâm huyết: Gồm nhiều thế hệ đợc.

(23) chăm lo đào tạo, bồi dỡng, dầy công học tập, rèn luyện hiện có và đông đảo tri thức ngêi ViÖt ë níc ngoµi, cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, cã mong muốn đợc góp phần xây dựng đất nớc. T¨ng cêng hîp t¸c quèc tÕ lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn khoa häc vµ công nghệ ở nớc ta vì nó góp phần đắc lực vào sự trởng thành của đội ngũ cán bộ khoa học qua khâu đào tạo, bồi dỡng, trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật cho các cơ quan nghiên cứu và cung cấp các thông tin, tài liệu khoa học, mẫu vật trao đổi §ång thêi, cã biÖn ph¸p kh¾c phôc dÇn sù phô thuéc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo phía nớc ngoài, loại bỏ thủ tục rờm rà, thiếu cụ thể và quan liêu để nâng cao hiệu qu¶ trong sù hîp t¸c. 3.3. Ph¸t triÓn nguån vèn 3.3.1. Giải pháp huy động vốn Trớc hết để huy động vốn trong nớc, Nhà nớc phải coi tiết kiệm là quốc sách, tăng thuế đánh vào hàng tiêu dùng xa xỉ, không cần thiết, không phù hợp với hoàn cảnh kinh tế hiện tại của đất nớc, hạn chế tối đa việc xuất vốn ra nớc ngoài. Vấn đề lớn nhất là cần kiệm trong sản xuất và tiêu dùng cá nhân, thay đổi cơ cấu đầu t. §Çu t Nhµ níc chñ yÕu tËp trung x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, x©y dùng một số cơ sở công nghiệp then chốt và quan tâm đúng mức tới phát triển nông thôn. Nhà nớc phải tạo điều kiện cho từng địa phơng từng cơ sở phát triển mạnh mẽ sản xuất nhằm huy động nguồn vốn nhàn rổi trong dân để phục vụ có hiệu quả sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá. Cải cách hành chính gắn với giảm biên chế và các đầu mối cơ quan quản lý để giảm chi trong lĩnh vực này. Các chính sách kinh tế tài chính của Nhà nớc phải đợc hoàn thiện theo hớng đảm bảo cho ngời dân yên tâm bỏ vốn sản xuất kinh doanh. Chính sách thuế cần khuyến khích lợi ích vật chất đối với những ngời đầu t vào lĩnh vực phục vụ cho việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hớng công nghiệp hoá hiện đại hoá. Có chính sách u tiên cho các doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả đợc huy động vốn ngoài xã héi b»ng c¸c h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. Nhµ níc nhanh chãng më rộng các hình thức tiết kiệm dài hạn có mục đích cụ thể. Nhà nớc phải nghiên cứu đổi mới và hiện đại hoá hoạt động tín dụng ngân hàng, nâng cao chất lợng dich vụ của các tổ chức tín dụng, đảm bảo thanh toán thuËn tiÖn an toµn. §iÒu chØnh hîp lý l·i suÊt tÝn dông cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng t¹o m«i trêng ph¸p lý thuËn lîi cho viÖc ®Çu t b»ng c¸ch ban hµnh c¸c quy chÕ liªn quan đến mua bán chứng khoán, luật liên quan đến điều hành thị trờng chứng khoán. §èi víi nguån vèn níc ngoµi, Nhµ níc cÇn hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý liªn quan đến đầu t nớc ngoài sao cho luật lệ của ta có nội dung thống nhất dễ hiểu, dễ áp dụng phù hợp với thông lệ của khu vực và thế giới. Kiện toàn, phânđịnh rõ phạm vi, quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan Nhµ níc trong viÖc qu¶n lý vèn ®Çu t níc ngoµi. Xo¸ bá c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®ang g©y chËm trÔ phiÒn hµ cho viÖc ®¨ng kÝ ®Çu t níc ngoài. Mạnh dạn chọn các đối tác có nguồn vốn lớn, đầu t vào những công trình trọng điểm yêu cầu kỹ thuật hiên đại, nguồn vốn lớn mà nớc ta cha giải quyết đợc b»ng nguån vèn trong níc nh»m thóc ®Èy nhanh, m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiện đại hoá. Nâng cao trình độ quy hoạch, lập luận chứng khả thi, chuẩn bị tốt vốn đối ứng và cung cấp đầy đủ kịp thời những yếu tố sản xuất khác từ phía trong nớc nh đất đai, nhân lực, nguyên vật liệu và cả các thiết bị kỹ thuật trong nớc chế tạo đợc. Cần xây dựng tổng mức vay nợ nớc ngoài trên cơ sở cân nhắc tính toán đúng đắn tính hợp lý và quy mô của sự phát triển. 3.3.2. Gi¶i ph¸p sö dông vµ qu¶n lý vèn Cùng với việc huy động vốn thì sử dụng và quản lý vốn cũng là một vấn đề không kém quan trọng. Nhà nớc cần xác định rõ mục tiêu phơng hớng đầu t u tiên ttong bèi c¶nh nguån vèn h¹n hÑp. Nh÷ng n¨m tríc m¾t, níc ta cÇn híng u tiªn ®Çu t cho viÖc c¶i t¹o n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, tríc hÕt lµ ®iÖn n¨ng vµ giao th«ng.

(24) vËn t¶i. ViÖc ®Çu t nµy cã ý nghÜa sèng cßn v× víi c¬ së h¹ tÇng nghÌo nµn l¹c hËu thì sẽ không thể hoàn thành sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá. Nhà nớc sử dụng các công cụ tài chính: Tín dụng, thuế để khuyến khích các thành phần kinh tế từng bớc hiện đại hoá các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, phát triển mạnh việc đầu t máy móc, thiết bị có trình độ tiên tiến. Có chính sách đầu t tài chính tích cực đối với việc đào tạo phát triển nguồn nhân lực có kiến thức, trí tuệ khoa học đáp øng yªu cÇu ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ c«ng nghiÖp theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn đại hoá. Thực hiện công nghiệp hoá đòi hỏi phải nâng cao trình độ năng lực tri thức của ngời lao động sao cho thích hợp với nền sản xuất hiện đại. Vì vậy Nhà nớc cần tăng cờng đầu t cho giáo dục đào tạo trong những năm tới. Nhà nớc cũng có thể kích thích các doanh nghiệp tự đầu t đào tạo lao động bằng cách giảm thuế đối với các chi phí liên quan đến đào tạo. Đối với vốn đầu t nớc ngoài, Nhà nớc cần có quy hoạch gọi vốn gắn liền với quy hoạch sử dụng vốn đầu t để phuc vụ chính sách chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hớng công nghiệp hoá hiện đại hoá. Vốn đầu t nớc ngoài phải đợc sử dụng tập trung cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội có ý nghĩa quan trọng đối với sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá. Trong các văn bản có liên quan đến quản lý vốn đầu t, Nhà nớc cần kiện toàn, công bố đầy đủ, công khai rõ ràng nhằm tránh hiện tợng lạm dụng tham ô tham nhòng. KiÖn toµn c«ng t¸c lËp, duyÖt dù ¸n ®Çu t ®a vµo hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ, kü thuËt thèng nhÊt. Nhµ níc t¨ng cêng c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ thanh tra tõ hai phÝa: Bộ tài chính và thanh tra Nhà nớc nhằm hạn chế đến mức thấp nhất tệ nạn tham nhũng và đảm bảo vốn đợc sử dụng đúng mục đích có hiệu quả. Ban hành các quy chế quản lý chặt chẽ việc vay trả nợ nớc ngoài của chính phủ, các ngành, địa phơng còng nh quy chÕ b¶o l·nh vay nî vµ quy chÕ tù tr¶ cña doanh nghiÖp. Nhà nớc nhanh chóng đào tạo bồi dỡng đội ngũ cán bộ quản lý các nguồn tài trî quèc tÕ nãi chung vµ c¸c nguån tµi trî cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh nãi riªng. Để nâng cao và làm tốt vai trò của mình trong việc huy động sử dụng và quản lý vốn cho công nghiệp hoá hiện đại hoá, Nhà nớc cần gấp rút thực hiện các giải ph¸p: Xúc tiến cải cách các thủ tục hành chính tinh giảm biên chế thích hợp để n©ng cao vµ ph¸t huy vai trß cña bé m¸y Nhµ níc. Nhà nớc có chiến lợc huy động vốn cho công nghiệp hoá hiện đại hoá gắn liÒn víi viÖc t¹o m«i trêng kinh tÕ, chÝnh trÞ, ngo¹i giao thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nhµ níc ph¶i x©y dùng quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ®Çu t theo híng c«ng nghiÖp hoá hiện đại hoá, chỉ đạo và hỗ trợ về vốn cho các công trình trọng điểm quốc gia. Nhà nớc có các chính sách kinh tế và tài chính đúng đắn, thực hiện khuyến khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ khai th¸c nh÷ng nguån lùc vÒ vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn qua chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch gi¸ c¶ tÝn dông. Lập ra chơng trình hành động cụ thể nhằm thực hiện chủ trơng tiết kiệm của Đảng nh vận động, tuyên truyền, giáo dục ý thức tiết kiệm trong dân chúng. 3.3.3. §æi míi tæ chøc bé m¸y tµi chÝnh quèc gia vµ c«ng t¸c kiÓm to¸n kÕ to¸n Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế nhất định biểu hiện dới hình thức tiền tệ, phát sinh trong quá trình phân phối để hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm phát triển sản xuất và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Do đó chính sách tài chính là công cụ hữu hiệu dể nâng cao vai trò quản lý của Nhà nớc thực hiện đợc mục tiêu công nghiệp hoá hiện đại hoá. Cho nên Nhà nớc cần ph¶i: Nghiªn cøu vµ ban hµnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia thèng nhÊt phï hîp với đặc điểm nớc ta, giải quyết đúng đắn việc phân phối và phân phối lại thu nhập quốc dân. Nhà nớc cần phải định lại chế độ phân cấp quản lý thu chi ngân sách cho hîp lý. Trªn c¬ së ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, t¨ng cêng qu¶n lý thÞ trêng, cã chÝnh s¸ch khuyến khích đúng mức để tăng mạnh nguồn thu từ nội bộ nền kinh tế, chống thất.

(25) thu. MÆt kh¸c ph¶i c¨n cø vµo nguån thu mµ bè trÝ chi tiªu, kh«ng chi vît qu¸ kh¶ năng thu của ngân sách, triệt để tiết kiệm chỉ tiêu về mọi mặt. Bằng phơng thức kế hoạch hoá gián tiếp, thúc đẩy xí nghiệp phấn đấu giảm giá thành, tăng tích luỹ cho Nhà nớc. Để đảm bảo nguồn thu tài chính Nhà nớc phải thực hiện thu thuế theo đúng thời giá và đối tợng không khoan nhợng đối với những đối tợng không chấp hành hoặc cố tình không nộp thuế. Xúc tiến nghiên cứu và có sự điều chỉnh hợp lý đối với các loại thuế nông nghiệp, thuế vờn, thuế thuỷ sản, thuÕ thu nhËp… Mau chãng cñng cè tæ chøc ngµnh thuÕ, lo¹i trõ sè nh©n viªn tiªu cực, thực hiện hệ thống song trùng lãnh đạo. Nhà nớc thực hiện thờng xuyên chế độ thanh tra tài chính xử lý nghiêm theo pháp luật để nhanh chóng thiết lập trật tự kỷ cơng về tài chính, phát động quần chúng kiểm soát giám sát để chống tệ tham nhũng, lãng phí. §èi víi chÝnh s¸ch tÝn dông: Nhµ níc cÇn ph¶i chuyÓn m¹nh chÝnh s¸ch tiÒn tệ và hoạt động ngân hàng phù hợp với cơ chế thị trờng góp phần ổn định sức mua của đồng tiền Việt Nam, kiềm chế lạm phát, ổn định giá trị đồng tiền, quản lý ngoại tệ, vàng bạc đá quý. Tổ chức tốt hệ thống quỹ tín dụng nhân dân. Quản lý chặt chẽ hoạt động của các ngân hàng thơng mại và các chi nhánh ngân hàng nớc ngoài. Có biện pháp đồng bộ để giảm dần lãi suất, tạo điều kiện cho đầu t phát triÓn. Cã chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i vµ qu¶n lý ngo¹i hèi hîp lý thóc ®Èy xuÊt khÈu và điều tiết đợc nhập khẩu từng bớc làm cho đồng Việt Nam có giá trị chuyển đổi đầy đủ và là phơng tiện lu thông duy nhất trong nớc. Nhµ níc ph¶i ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ tÝn dông ngo¹i hèi vµ ng©n hàng đồng thời thực chi việc kiểm tra quá trình thực hiện của các ngân hàng, áp dụng các biện pháp quản lý nhằm đảm bảo sự tôn trọng các nguyên tắc hoạt động nghiệp vụ của các tổ chức tín dụng. Ngân hàng Nhà nớc cấp giấy phép hoạt động vµ kiÓm tra c¸c tæ chøc tÝn dông trong chÊp hµnh ph¸p luËt vÒ tiÒn tÖ tÝn dông thanh toán ngoại hối và ngân hàng thi hành các biện pháp an toàn nhằm đảm bảo khả năng chi trả kịp thời đẩy đủ theo yêu cầu khách hàng của các tổ chức tín dụng. Ngân hàng có quyền bắt buộc các tổ chức tín dụng duy trì các dự trữ pháp định các nguồn tiền khác sẵn sàng thanh toán các khoản tiền gửi và nợ theo quy định. Ban hµnh tØ lÖ dù tr÷ tèi thiÓu b¾t buéc vµ tØ lÖ an toµn kh¸c tuú theo lo¹i h×nh cña tæ chức tín dụng ngân hàng Nhà nớc quy định các giới hạn về các nghiệp vụ, hoa hång lÖ phÝ, dÞch vô §èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: Nhµ níc cÇn cã hÖ thèng chÝnh s¸ch thÝch hîp, thực chi một chính sách đúng đắn điều hoà cung cầu tiền tệ theo nhịp độ tăng trởng kinh tế, cải tổ hệ thống ngân hàng hoạt động theo thông lệ của kinh tế thị trờng. Ng©n hµng Nhµ níc qu¶n lý vÒ mÆt tiÒn tÖ nh: ChÝnh s¸ch l·i suÊt, ®iÒu tiÕt khèi lîng tiÒn tÖ phï hîp nh b¬m hót tiÒn vµo lu th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng th¬ng mại để tác động vào cung cầu, dùng lực lợng dự trữ để can thiệp khi cần thiết. Nhà níc cÇn ph¶i xem xÐt tuú theo thùc tr¹ng kinh tÕ vµ t×nh h×nh cô thÓ cña qu¸ tr×nh công nghiệp hoá hiện đại hoá mà thực hiện chính sách tiền tệ theo hớng thắt chặt hay më réng. §èi víi chÝnh s¸ch gi¸ c¶: Nhµ níc ph¶i vËn dông tæng hîp nhiÒu quy luËt trong đó quy luật giá trị có tác động trực tiếp. Giá cả phải phù hợp với giá trị đồng thời phù hợp với sức mua của đồng tiền và tính đến quan hệ cung cầu. Chính sách giá cả cần phải ổn định và kích thích các cơ sở sản xuất và mọi ngời lao động làm ra nhiều sản phẩm hàng hoá hạ giá thành. Không nên ổn định giá cả bằng cách giữ giá một cách cứng nhắc, bất chấp sức mua của đồng tiền, bất chấp quan hệ cung cầu và sự biến động của các yếu tố hình thành giá cả. Mặt khác phải có biện pháp tÝch cùc kh¾cphôc tõng bíc tÝnh tù ph¸t cña gi¸ c¶ thÞ trêng tù do. Nhµ níc cÇn phấn đấu thi hành chính sách một giá đó lá kinh doanh thơng nghiệp cần sớm ban hành cơ chế định giá và quản lý giá đúng đắn. 3.4. Giải pháp trong vấn đề quản lý 3.4.1. Xác định đúng phơng hớng của cơ chế quản lý.

(26) Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kì (khoá VII) đã xác định “đa đất nớc chuyển dần sang một thời kì phát triển mới, thời kì đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá”. Coi đó là nhiệm vụ trung tâm trong thời gian tới. Phơng hớng và nội dung của cơ chế quản lý mới đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá trong giai đoạn nàylà: “Đa dạng có định hớng”. Đa dạng hớng phát triển ngành, có định híng ngµnh mòi nhän. §a d¹ng c«ng nghÖ, cã lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp, hiÖn đại. Đa dạng vùng phát triển, có định hớng vùng trọng điểm Với những định hớng nh vậy Nhà nớc phải có những biện pháp để khuyến khích và thúc đẩy quản lý quá trình công nghiệp hóa hiện đại hoá. Nhà nớc cần có chính sách tài trợ cho một số lĩnh vực, mặt hàng, sản phẩm khuyến khích hoặc đáp øng yªu cÇu thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ x· héi. ViÖc tµi trî nµy kh«ng cÇn ph©n biÖt thành phần kinh tế, thành phần nào làm đợc thì hởng u đãi. Đồng thời với việc đảm bảo tính dân chủ, phải đảm bảo tính bình đẳng giữa các thành kinh tế, vùng kinh tế tạo điều kiện phát huy đầy đủ năng lực và vị trí của các thành phần kinh tế. Trong điều kiện hiện nay muốn sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá thành công và phát triền bền vững thì mọi thành phần kinh tế phải đợc hoạt động một cách bình đẳng, có hiệu quả, có sức cạnh tranh cao. Điều này cần đợc thể hiện trong việc hoạch định các chính sách của Nhà nớc phải đảm bảo nguyên tắc hai mặt: Đối xử giống nhau đối với mọi thành phần kinh tế để đảm bảo công bằng theo chiều ngang và đối xử khác nhau đối với các thành phần để đảm bảo công bằng theo chiều dọc. Phân định rõ chức năng và quan hệ phân công phối hợp giữa các cơ quan các đơn vị với nhau. Xác định cụ thể trách nhiệm của từng đơn vị công chức trong thực hiện công việc, nhiệm vụ. Xác định rõ những bộ phận chỉ đạo điều hoà tổng hợp ở c¸c c¬ quan qu¶n lý tæng hîp. VÝ dô nh ë v¨n phßng chÝnh phñ, v¨n phßng uû ban nhân dân tỉnh, thành phố và nhất là trong chỉ đạo điều hoà quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng thì phải chỉ đạo phối hợp chặt chẽ hoạt động của các đơn vị liên quan, thực hiện nghiêm ngặt quy định thi công một lần. Tạo điều kiện giao lu quốc tế rộng rãi cho mọi đối tợng, trong khuôn khổ pháp luật mà Nhà nớc quy định. Quan hệ giao lu quốc tế cần mở rộng trớc hết là trong lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµ vèn. Cïng víi c¸c biÖn ph¸p vÒ kỹ thuật công nghệ, về kinh tế tổ chức, các biện pháp để thực hiện một cơ chế quản lý chÆt chÏ cã hiÖu qu¶ nªu trªn sÏ cã t¸c dông t¹o thuËn lîi cho viÖc triÓn khai công nghiệp hoá hiện đại hoá theo đúng những mục tiêu đã đề ra và đạt kết quả tốt. Tính đồng bộ của các biện pháp là một yêu cầu cần đợc nhấn mạnh đòi hỏi Nhà nớc phải giải quyết thoả đáng đề phát huy cao nhất hiệu lực của các biện pháp quản lý. 3.4.2. X©y dùng hÖ thèng luËt kinh tÕ Nhà nớc pháp quyền trớc tiên phải đợc thể hiện ở những bộ luật đồng bộ, đầy đủ và khoa học sau đó là việc thực hiện pháp luật trên thực tế một cách nghiêm minh bảo đảm sự bình đẳng hoàn toàn cho mọi công dân trớc pháp luật. Kinh tÕ thÞ trêng g¾n liÒn víi Nhµ níc ph¸p quyÒn vµ Nhµ níc sÏ qu¶n lý chủ yếu bằng pháp luật. Kinh tế thị trờng lành mạnh chỉ có thể hoạt động trong khu«n khæ luËt ph¸p. §©y lµ c«ng cô cùc kú quan träng t¹o nªn hµnh lang n¨ng động và có trật tự cho các chủ thể kinh doanh. Theo hớng đó Nhà nớc cần phải dày công tạo dựng, bổ xung, hoàn chỉnh, chống đặc quyền hành chính bình đẳng giữa c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh. Tríc hÕt ban hµnh luËt kinh doanh chuyÓn tõ nguyên tắc “xin phép” sang nguyên tắc “đợc làm cái mà luật không cấm”. Theo tõng nÊc thang cña kinh tÕ thÞ trêng mµ cã thÓ chÕ ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ. Tríc mắt cần hoàn chỉnh bổ sung các luật liên quan đến t cách pháp nhân nh bổ sung và sửa đổi luật doanh nghiệp t nhân, luật công ty ban hành, luật doanh nghiệp Nhà nớc, luật hợp tác xã, các luật liên quan đến điều kiện sản xuất kinh doanh. Nâng pháp lệnh ngân hàng thành luật, luật đất đai, bổ sung sửa đổi luật thuế, các luật liên quan đến hậu quả sản xuất kinh doanh nh luật phá sản, thất nghiệp hiểm kinh doanh..

(27) Để có thể làm đợc việc này Nhà nớc cần phải thực hiện các nguyên tắc và quan ®iÓm sau: Trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh tế, chúng ta phải đối mặt với một khó khăn lớn là phải tạo lập một hệ thống pháp luật trong đó cơ chế pháp lý cña nã ph¶n ¸nh ®a d¹ng cña c¸c chñ thÓ kinh doanh vµ lîi Ých kinh doanh. Nhng lại phải theo định hớng xã hội chủ nghĩa. Hệ thống pháp luật đó phải giải quyết hài hoµ mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých kinh doanh vµ c«ng b»ng x· héi. Mét m« h×nh nh thÕ cha từng tồntại trên thực tế, cha kể đến quan hệ kinh tế thị trờng cũng chỉ mới bớc đầu phát sinh ở nớc ta và pháp luật chỉ mới bắt đầu biết đến nó. Vì vậy việc hoàn thiện một cách nóng vội, muốn có đầy đủ ngay một hệ thống pháp luật ban hành dới hình thức pháp luật cao sẽ không tránh khỏi những nhợc điểm thiếu sót. Việc hoàn thiện pháp luật kinh tế phải đợc tiến hành từng bớc vững chắc, có chơng trình, trật tự u tiên sau khi pháp luật đợc ban hành và đa vào điều chỉnh trong thực tế thì việc sửa đổi bổ sung pháp luật là một khâu quan trọng của hoạt động luật pháp phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá. Nền kinh tế thị trờng ở nớc ta mới bắt đầu hình thành các quan hệ kinh tế cha ổn định. Vì vậy cần thiết phải sửa đổi bổ sung thờng xuyên. Mặt khác đặc biệt quan träng lµ ph¶i siÕt chÆt kiÓm tra thùc hiÖn luËt. TiÕn hµnh thêng xuyªn viÖc tæ chức tổ chức kiểm nghiệm lại hiệu lực thi hành của các văn bản pháp luật đã ban hành là vấn đề quan trọng nhằm giúp cho việc sửa đổi bổ sung kịp thời đáp ứng hoạt động kinh doanh có hiệu quả hiệu lực. Điều cần hết sức tránh là ở chỗ một văn bản mớ ban hành cha thực thi thì đã có ngay một quyết định hoãn hoặc xoá bỏ nó nh thêi gian qua. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng quyÒn tù do kinh doanh lµ trung t©m, môc tiªu động lực thúc đẩy sự phát triển của kinh tế. Tuy nhiên tự do kinh doanh không có nghĩa là vô chính phủ, là vô hạn mà nó đợc thực hiện trong sự tôn trọng lợi ích của x· héi, cña nh©n d©n, cña c¸c chñ thÓ kinh doanh kh¸c. Ph¸p luËt kh«ng thÓ lµ những quy định hạn chế quyền tự do kinh doanh mà phải tạo tiền đề pháp lý cho sự ổn định các quan hệ kinh doanh làm cho mọi thành phần kinh tế, mỗi doanh nghiệp và công dân yên tâm huy động mọi tiềm năng sáng tạo và tiềm năng kinh tế vào hoạt động kinh doanh. Vì vậy pháp luật về kinh tế phải rất rộng về nhiều phơng diÖn vµ c¸c bé phËn hîp thµnh. Luật công ty và luật doanh nghiệp t nhân đợc Quốc hội ban hành vào ngày 21/12/1990 và có hiệu lực từ ngày15/4/1992 nhng cho đến nay việc thi hành hai luËt nµy cßn nhiÒu lóng tóng l¾m phiÒn hµ bëi v× kh«ng mét c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm nµo cña Nhµ níc cã v¨n b¶n híng dÉn quy tr×nh xÐt duyÖt cho phÐp thµnh lập công ty doanh nghiệp t nhân theo luật định vậy cần nhanh chóng sửa đổi luật c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t nh©n trªn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. CÇn nhanh chong x©y dùng vµ ban hµnh luËt ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp. Các doanh nghiệp có quá trình ra đời hoạt động kinh doanh thì tất yếu có quá trình phá sản nếu không đợc chấp nhận. Do đó cần phải có quy định rõ ràng để nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp thúc đẩy quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá..

(28) KÕt luËn. Trong thời đại ngày nay việc nâng cao vai trò quản lý kinh tế của Nhà nớc là xu hớng khách quan đối với mọi quốc gia không phân biệt thể chế chính trị. Ngày nay không có một Nhà nớc nào đứng ngoài đời sống kinh tế, không có một nền kinh tế thị trờng nào hoạt động thuần tuý mà ở những mức độ khác nhau đều có sự can thiệp của Nhà nớc. Nhà nớc không còn đợc quan niệm giản đơn là ngời giữ trật tự, lµm träng tµi mµ Nhµ níc n»m trong c¬ cÇu kinh tÕ, ®iÒu tiÕt tõ bªn trong nÒn kinh tÕ. Mäi quèc gia c¸c trêng hîp kinh tÕ ph¸t triÓn thµnh c«ng hay suy tho¸i, giµu hay nghèo, ổn định hay rối loạn đều tìm thấy nguyên nhân chủ yếu ở vai trò kinh tế cña Nhµ níc. V× thÕ chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn cßn ®iÒu kiện đủ phải là vai trò kinh tế của Nhà nớc. Do vậy việc chuyển nền kinh tế nớc ta vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc lµ phï hîp víi xu híng phát triển tất yếu khách quan của nền kinh tế, phù hợp với xu hớng quốc tế hoá đời sống kinh tế, là con đờng đúng đắn nhất mà Đảng và Nhà nớc ta đã chọn để đa đất nớc tiến lên sánh vai cùng cờng quốc năm châu nh lời chủ tịch Hồ Chí Minh đã dặn: “ cơ chế mới với nhiều thách thức mới do đó hơn bao giờ hết cần thiết phải có vai trò kinh tế của Nhà nớc để đảm bảo cho sự phát triển là hiệu quả nhất và giữ vững đợc định hớng xã hội chủ nghĩa mà chúng ta đã xác định bằng mồ hôi và xơng máu trong suốt hai cuộc chiến tranh trờng kì. Điều đó đòi hỏi phải nâng cao h¬n n÷a vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc trong qu¶n lý vÜ m« nh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tµi chính, chuyển giao công nghệ, thơng mại thuế quan để phát huy các tiềm năng trong nớc cũng nh thu hút đợc vốn và công nghệ tiên tiến của nớc ngoài đồng thời phát triển nguồn nhân lực phát huy nhân tố con ngời tiếp nhận đợc tri thức, thành tựu khoa học hiệnđại của thế giới để có thể cải tiến công nghệ và từng bớc tiến tới sáng tạo công nghệ mới nhằm đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá, đạt đợc yêu cầu tăng trởng nhanh, ổn định, vững chắc.. Tµi liÖu tham kh¶o. 1. Vò TuÊn Anh - Vai trß cña Nhµ níc trong qu¶n lý kinh tÕ. - NXB Khoa häc x· héi 1999. 2. Kinh tÕ häc cña D.Beed tËp 1 ch¬ng IV. 3. Ngô Đình Giao - Suy nghĩ về công nghiệp hoá hiện đại hoá ở nớc ta 1996. 4. NguyÔn Duy Hïng - Vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc trong kinh tÕ thÞ trêng Kinh nghiªm c¸c níc ASEAN. 5. Phạm ích Khiêm - Nguyễn Đình Phan - Công nghiệp hoá hiện đại hoá Việt Nam vµ c¸c níc trong khu vùc. - NXB Thèng kª - 1994. 6. Võ Đại Lợc - Chính sách phát triển công nghiệp Việt Nam trong quá trình đổi míi. - NXB Khoa häc x· héi 1996. 7. Công nghiệp hoá hiện đại hoá Việt Nam đến năm 2000. - NXB Khoa häc x· héi 1996. 8. Nh÷ng xu híng ph¸t triÓn cña thÕ giíi vµ sù lùa chän m« h×nh c«ng nghiÖp ë níc ta. - NXB Khoa häc x· héi1994. 9. Vâ §¹i Lîng - Vai trß cña Nhµ níc trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Kinh nghiÖm ASEAN vµ ViÖt Nam. - NXB Khoa häc x· héi 1993. 1o. Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI. - NXB Sù thËt - 1987. 11. Văn kiện đai hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII. - NXB Sù thËt - 1991. 12. Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII. - NXB Sù thËt - 1996. 13. Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lª Nin (tËp II). - NXB gi¸o dôc - 1998..

(29) 14.Paul. Samuellson: Kinh tÕ häc, tËp 1 ch¬ng III. 15.T¹p chÝ Qu¶n lý Nhµ níc. 16. T¹p chÝ Th¬ng m¹i. 17. Tạp chí Giáo dục và Thời đại..

(30)

KINH TE CHINH TRI

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về