Tài liệu Gan nhiễm mỡ (Phần 1) docx

Gan nhiễm mỡ
(Phần 1)

Gan nhiễm mỡ là gì? Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và viêm gan
nhiễm mỡ không do rượu là gì?
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là tình trạng bệnh gan có giới hạn rộng từ
gan nhiễm mỡ đơn thuần đến viêm gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc xơ gan tiến
triển không hồi phục.
Tất cả các giai đoạn của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có cùng chung một
điểm là sự tích tụ (hay thâm nhiễm) mỡ trong gan. Trong viêm gan nhiễm mỡ không
do rượu, tích tụ mỡ trong gan liên quan đến mức độ viêm gan và xơ gan.
Thuật ngữ không do rượu được sử dụng ở đây vì cả bệnh gan nhiễm mỡ không
do rượu và viêm gan nhiễm mỡ không do rượu đều xảy ra ở những bệnh nhân không
uống nhiều rượu.
Tuy nhiên trong nhiều phương diện, hình ảnh mô học (khi chúng ta nhìn mẫu
sinh thiết gan dưới kính hiển vi) của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu lại tương tự
như bệnh gan của người uống nhiều rượu. Trái lại, về mặt lâm sàng thì bệnh gan
nhiễm mỡ không do rượu và viêm gan nhiễm mỡ không do rượu rất khác bệnh gan do
rượu (BGDR).
Phạm vi của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là gì?
Phạm vi của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu được nghĩ bắt đầu và tiến triển
từ giai đoạn đơn thuần nhất gọi là gan nhiễm mỡ đơn thuần. Ðiều đó có nghĩa rằng gan
nhiễm mỡ là bất thường đầu tiên của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Gan nhiễm
mỡ đơn thuần chỉ liên quan đến sự tích tụ mỡ trong gan mà không gây hiện tượng
viêm hay xơ. Loại mỡ tích tụ là Triglyceride tập trung trong những túi nhỏ bên trong tế
bào gan. Mỡ tích tụ này không giống như những tế bào mỡ tạo ra mô mỡ của cơ thể
chúng ta. Gan nhiễm mỡ là một tình trạng vô hại và tự nó không gây tổn thương đáng
kể nào cho gan.
Giai đoạn trầm trọng tiếp theo của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là viêm
gan nhiễm mỡ không do rượu. May mắn thay chỉ có một số nhỏ bệnh nhân bị gan
nhiễm mỡ đơn thuần tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu. Như đã đề

cập trên, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu liên quan đến sự tích tụ mỡ trong tế bào
gan cũng như tình trạng viêm gan. Những tế bào viêm có thể phá huỷ tế bào gan (hoại
tử tế bào gan). Có bằng chứng chắc chắn rằng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu,
khác với gan nhiễm mỡ đơn thuần, không phải là một tình trạng vô hại. Ðiều này có
nghĩa rằng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu cuối cùng có thể đưa đến xơ sẹo gan và
xơ gan tiến triển không hồi phục. Xơ gan do viêm gan nhiễm mỡ không do rượu là giai
đoạn cuối và trầm trọng nhất của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Chúng ta chưa biết nhiều về bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cũng như viêm
gan nhiễm mỡ không do rượu. Sự tiến triển từ mỗi giai đoạn bệnh gan nhiễm mỡ
không do rượu vẫn chưa được hiểu rõ. Hơn nữa, ngay cả các bác sĩ chuyên khoa gan
mật cũng chưa thống nhất định nghĩa vi thể chính xác của viêm gan nhiễm mỡ không
do rượu. Tuy vậy, những bệnh nhân bị một trong ba giai đoạn của bệnh gan nhiễm mỡ
không do rượu (gan nhiễm mỡ đơn thuần, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu hay xơ
gan) đều có cùng các yếu tố nguy cơ. Gan nhiễm mỡ và viêm gan nhiễm mỡ không do
rượu được đề cập trong bài này như là một phần của bệnh gan nhiễm mỡ không do
rượu. Cần nhớ rằng bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu đề cập đến toàn bộ quá trình từ
gan nhiễm mỡ ban đầu tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu và cuối
cùng là xơ gan. Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu là một giai đoạn liên quan đến sự
tích tụ mỡ, viêm và xơ hoá trong gan.
Có nguyên nhân nào khác gây tích tụ mỡ trong gan không?
Thực ra có rất nhiều nguyên nhân khác cũng gây tích tụ mỡ trong gan ngoài
bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Tuy nhiên, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và
viêm gan nhiễm mỡ không do rượu được xem như là bệnh gan nhiễm mỡ nguyên phát.
Bệnh gan nhiễm mỡ thứ phát là bệnh xảy ra trên nền những bệnh gan khác, ví dụ như
bệnh gan do rượu (BGDR) là bệnh gan nhiễm mỡ thứ phát thường gặp nhất. Bệnh gan
nhiễm mỡ thứ phát cũng có thể xảy ra trong viêm gan siêu vi C mãn, viêm gan siêu B
mãn, viêm gan tự miễn và bệnh Wilson (bệnh viêm gan tự miễn là do hệ thống miễn
dịch của cơ thể tấn công lầm chính tế bào gan của nó còn trong bệnh Wilson thì gan bị
tổn thương do tích tụ đồng). Trong tất cả các bệnh gan nhiễm mỡ thứ phát này thì tình
trạng gan nhiễm mỡ có liên quan đến các bất thường khác của gan khác biệt rõ với

bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và được nghĩ là do tổn thương tế bào gan.
Có một loại bệnh gan nhiễm mỡ thứ phát khác lại không liên quan đến các bệnh
gan đặc biệt. Trong những trường hợp này thì sự tích tụ mỡ trong gan là do sự mất cân
bằng trong chuyển hoá mỡ của cơ thể hơn là do tổn thương trực tiếp tế bào gan. Các
nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể là một số thuốc (ví dụ Prednisone), một số
phẫu thuật dạ dày ruột để điều trị bệnh béo phì, chứng suy dinh dưỡng và một số
khiếm khuyết gen trong các protein chuyển hoá lipid. Tất cả các nguyên nhân thứ phát
của bệnh gan nhiễm mỡ phải được loại trừ trước khi chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ
không do rượu. Ðiều này lý giải tại sao bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu được chẩn
đoán bằng phương pháp loại trừ.
Chúng ta biết về bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và viêm gan nhiễm
mỡ không do rượu đã bao lâu?
Các bác sĩ chuyên khoa gan mật phát hiện bệnh này từ thập niên 1970 nhưng
lúc đó bệnh được mô tả bằng những tên khác. Ðến năm 1980, Bác Sĩ J.Ludwig thuộc
phòng khám Mayo ở Rochester, Minnesota đã thực hiện một khảo sát kỹ lưỡng, ông
nhận thấy rằng những người có cùng những đặc điểm như béo phì, tiểu đường, tăng
cholesterol máu thì mắc một bệnh gan gần giống như bệnh gan do rượu mặc dù họ
không uống rượu bao giờ. Vì vậy Bác sĩ Ludwig là người đầu tiên đưa ra thuật ngữ
viêm gan nhiễm mỡ không do rượu. Tuy nhiên, trong một thời gian dài hầu hết các
Bác sĩ đều nghĩ rằng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu là một tình trạng hoàn toàn
vô hại không liên can gì đến các bệnh gan khác (đặc biệt là viêm gan siêu vi). Vào thời
điểm này người ta đã xem viêm gan nhiễm mỡ không do rượu giống như gan nhiễm
mỡ đơn thuần.
Sự phát hiện virus viêm gan C (HCV) đóng vai trò ngẫu nhiên trong việc ghi
nhận các dấu hiệu lâm sàng của viêm gan nhiễm mỡ không do rượu. Trước năm 1990,
những người bị viêm gan có dấu hiệu giống siêu vi A hay siêu vi B nhưng xét nghiệm
máu cả hai loại này đều âm tính thì được gọi là viêm gan siêu vi không A không B.
Ðến năm 1990 siêu vi viêm gan C (HCV) mới được phát hiện. Những năm tiếp theo
người ta đã phát hiện ra đường lây lan của HCV (truyền máu và sử dụng thuốc chích
tĩnh mạch) và ảnh hưởng của HCV lên tế bào gan. Ðiều này cho thấy phần lớn viêm

gan siêu vi không A không B thực ra là viêm gan siêu vi C. Tuy nhiên vẫn còn một số
bệnh nhân có HCV âm tính và cũng không xác định được các bệnh gan khác. Sau đó
các nhà nghiên cứu phát hiện rằng chính viêm gan nhiễm mỡ không do rượu là nguyên
nhân của các trường hợp này. Sự phát hiện này từ đó đã đưa đến một trào lưu nghiên
cứu viêm gan nhiễm mỡ không do rượu và cho chúng ta biết đó không phải là một tình
trạng vô hại.
Các nghiên cứu lâm sàng và nghiên cứu cơ bản về bệnh gan nhiễm mỡ không
do rượu vẫn còn trong giai đoạn chập chững khi so sánh với các bệnh gan phổ biến
khác như bệnh gan do rượu và HCV. Kết quả là chúng ta vẫn chưa hiểu rõ lịch sử tự
nhiên của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Hơn nữa, chúng ta cũng không biết
nhiều về quá trình đáp ứng với tiến trình của bệnh từ gan nhiễm mỡ đơn thuần đến