Tài liệu Chuyên đề: măng cụt pdf

Chuyên đề: măng cụt
I. Giới thiệu chung:
Măng cụt có tên khoa học là (Garcinia mangostana) là loài cây nhiệt đới cho quả
ăn được, rất quen thuộc tại Đông Nam Á. Cây cao từ 7 đến 25 m. Quả khi chín có vỏ
ngoài dày, màu đỏ tím đậm. Ruột trắng ngà và chia thành nhiều múi có vị chua ngọt, có
mùi thơm rất thu hút.
II. Nguồn Gốc, Đặc điểm:
Cây măng cụt nguồn gốc từ Mã Lai, Nam Dương, từ Malacca qua Moluku, ngày
nay bắt gặp ở khắp Đông Nam Á, ở Ấn Độ, Myanma cũng như ở Sri Lanka,
Philippines… Măng cụt được các nhà truyến giáo đạo Gia tô di thực vào miền Nam nước
ta. Hiện nay, ở nước ta măng cụt được trồng nhiều ở Đồng Bằng Sông Cửu Long
(ĐBSCL) và Đông Nam Bộ (ĐNB).
Mùa vụ măng cụt từ tháng 4- 6 âm lịch hàng năm. Đây là một loại cây to, có thể
cao tới 20-25m. Lá dày, dai, màu lục sẫm, hình thuôn dài. Hoa đực cụm 3-9 hoa có lá
bắc. Hoa lưỡng tính có cuống có đốt. Quả hình cầu, to bằng quả cam trung bình, vỏ ngoài
màu đỏ tím dày cứng, trong đỏ tươi như rượu vang, dày xốp, phía dưới có lá dài, phía
đỉnh có đầu nhụy. Trong quả có từ 6 đến 18 hạt, quanh hạt có áo hạt trắng, ăn ngọt thơm
ngon.
Ngoài việc dùng quả măng cụt để ăn, trong vỏ măng cụt có chứa hàm lượng cao
chất giữ màu. Trước đây, trong thập niên 1970–1980 đã có một số nhà nghiên cứu Việt
Nam tìm cách sử dụng tinh chất trích ly từ vỏ trái măng cụt để pha làm thuốc nhuộm vải
không bị phai màu.
III. Phân bố:
Măng cụt chủ yếu được phân bố ở hai vùng ĐBSCL và ĐNB, trong đó trồng ở
ĐBSCL với tổng diện tích khoảng 4,9 nghìn ha, cho sản lượng khoảng 4,5 nghìn tấn.
Nam bộ hiện có khoảng 5.400 ha măng cụt, trong đó có vườn măng cụt trăm tuổi, có
vườn mới trồng mùa mưa rồi. Dưới 1/3 diện tích măng cụt cho thu hoạch, trong đó phần
lớn diện tích chưa ổn định năng suất. Bến Tre, Cần Thơ, Hậu Giang, Bình Dương, Sóc
Trăng, Đồng Nai là các địa phương trồng măng cụt và trong đó Bến Tre là tỉnh dẫn đầu
do tác động của chương trình trồng xen trong vườn dừa lão đang vận hành.
Theo dự án phát triển sản xuất và xuất khẩu rau, hoa, quả tươi của Việt Nam dự

kiến phát triển diện tích trồng măng cụt ở cả hai vùng ĐBSCL và Nam Bộ lên khoảng
11,3nghìn ha, cho sản lượng 24 nghìn tấn; Trong đó tập trung trồng tại các tỉnh Bến Tre,
Vĩnh Long, Trà Vinh và Bình Dương….
Măng cụt Bến Tre
Theo số liệu thống kê hiện nay toàn tỉnh Bến Tre có khoảng 4,5 nghìn ha đất
trồng măng cụt (chiếm 77% diện tích cả nước). Hiện nay, Bến Tre là tỉnh đã có công bố
chính thức về việc chọn măng cụt là loại cây trồng chủ lực để đầu tư phát triển theo
hướng chuyên canh.
Măng cụt là loại cây đặc sản của Nam Bộ đã từng “làm mưa làm gió” trên thị
trường trái cây cao cấp với giá bán trên 40.000 đồng/kg. Nhưng dần dần diện tích trồng
loại cây này tăng lên, sản lượng đạt khá và thêm vào đó là trái măng cụt Thái Lan ngày
càng nhiều khiến thị trường trái cây này nhiều biến động không có lợi cho người sản
xuất. Hiện mức giá măng cụt đầu vụ vẫn luôn đạt mức trên 20.000 đồng/kg.
Tại Bến Tre măng cụt được đánh giá là nữ hoàng của cây ăn trái. Một trong
những nguyên nhân để Bến Tre chọn cây măng cụt để phát triển thế mạnh là do rất ít nơi
trồng được loại cây khó tính này và ở Bến Tre cây măng cụt phát triển rất tốt. Theo dự án
của tỉnh, cây măng cụt sẽ được phát triển mạnh với diện tích khởi đầu 2.500 ha. Tuy
nhiên, do điều kiện đất đai, khí hậu phù hợp để cây phát triển tốt cộng với thu nhập khá
từ loại cây này nên hiện nay diện tích toàn tỉnh đã tăng lên đến 4.500 ha, trong đó có
khoảng 200 ha đang trong thời kỳ cho năng suất cao (3.500 tấn). Những năm gần đây,
măng cụt là loại trái cây đem lại thu nhập cao cho các nhà vườn và dự kiến diện tích
trồng cây này còn tiếp tục tăng trong thời gian tới.
IV. Khoa học công nghệ
Cây măng cụt có thể sinh trưởng ở nhiều loại đất khác nhau (có khả năng chịu
được đất hơi chua) nhưng tốt nhất là đất sét giàu hữu cơ, tầng canh tác dầy, thoát nước tốt
và gần nguồn nước tưới. Nó không thích hợp với đất cát, đất thấp thoát nước kém. Măng
cụt là cây nhiệt đới, yêu cầu nhiệt độ và ẩm độ cao, lượng mưa phân bố đều trong năm.
Trong vùng nhiệt đới, cây măng cụt có thể trồng ở độ cao trên 1000 m, tuy nhiên ở những
vùng quá cao cây măng cụt sẽ sinh trưởng chậm chạp.
1. Kỹ thuật trồng

Cây con cao 50cm, trước khi trồng nên cắt bớt phiến lá còn 1/2 để giảm thoát
nước. Nên trồng cây con vào đầu mùa mưa để giảm chi phí tưới.
Cây con khó sống ngoài trảng, nên cần được che mát 4-5 năm đầu. Có thể trồng
xen măng cụt với chuối hoặc xen dưới tán dừa để che mát, nhất là những vùng mùa khô
kéo dài. ở vườn trồng thuần măng cụt, có thể trồng xen những cây ngắn ngày để tăng thu
nhập. Măng cụt trồng xen trong vườn dừa không cần trồng xen thêm những cây khác.
Chấm dứt xen khi cây đã trưởng thành (8-10 năm tuổi). Sau khi ngưng trồng xen, cần che
phủ đất bằng những cây họ Đậu, nhất là trong mùa khô để giảm bốc hơi nước (tránh ít
nhất ở 30cm xung quanh gốc đến tán cây).
Cấp- thoát nước
Rễ măng cụt tiếp xúc với đất kém, khó hút nước, vì vậy cần tưới và chăm sóc
thường xuyên. Tuy nhiên, nếu bị ngập cây sẽ chết, do đó trong mùa mưa cần chú ý thoát
nước tốt.
Phân bón
Măng cụt rất ưa phân chuồng. Ngoài ra, bón đạm cũng giúp cây tăng trưởng
nhanh. Hiện chưa có nghiên cứu nào khuyến cáo công thức phân cho măng cụt. Nhưng
theo kinh nghiệm của một số nhà vườn chuyên canh, bà con có thể áp dụng theo cách
sau:
Trong năm đầu có thể bón 50-100g phân S.A/cây (hoặc 20-40g urê) vào 1 tháng
sau khi trồng và 50-100g S.A (hoặc 20-40g urê) vào 6 tháng sau.
- Nên tăng dần lượng phân trong giai đoạn tăng trưởng.
Khi cây bắt đầu cho trái, bón 500g/cây phân NPK 20-20-15 vào đầu và cuối mùa
mưa. Lượng phân tăng khi cây lớn và cho nhiều trái.
Cây trưởng thành có thể bón từ 2kg NPK/năm. Các vườn măng cụt năng suất cao
ở ĐBSCL thường bón 1,5kg DAP và 1,5kg urê/gốc vào cuối mùa mưa (tháng 10 đến 01
dương lịch năm sau), một số vườn cũng kết hợp với biện pháp bồi sình, rải lá và cỏ mục
(1-3 năm/lần) để cung cấp thêm dinh dưỡng cho cây.
Cắt tỉa
Lúc đầu có thể cắt bỏ những cành yếu, cành vượt để cây mọc tốt. Khi cây cao 8-
10m, cắt ngọn để giảm chiều cao, tạo tán ngang giúp cây dễ phát triển.

Phòng trị sâu bệnh
Trị sâu ăn lá bằng các loại thuốc thông dụng như Cyperan, Peran 50 EC, Kinalux
25 EC,...
Rệp dính sống thành tập đoàn ở mặt dưới lá (và nhện đỏ, bọ xít) làm cây kiệt sức.
Phun Bassan 50 EC, Actara 25 WG, Bian 40 EC, Supracide 40 ND,... khi thấy chúng
xuất hiện.
Bệnh đốm rong tạo thành các đốm đồng tiền loang lổ màu xám xanh hoặc vàng
trên thân, cành cây. Phun hỗn hợp thuốc như Carban 50 SC, Bordeaux, Copper-zinc,
Coppor B... hoặc dùng vôi quét tường phết lên vết bệnh.
Chảy nhựa vàng: Do sâu gây ra hoặc rễ bị tổn thương bởi gió to, bão... Trong thời
gian 2-8 tuần trước khi thu hoạch có mưa liên tục và mưa to, quả măng cụt rất dễ bị bệnh
chảy nhựa vàng, nặng thì quả thành đắng, không ăn được. Do đó cần lưu ý để khắc phục.
Thu hoạch
Măng cụt cho trái sau 10-15 năm trồng nhưng cây có thể sống trên 50 năm. Cây
tốt có thể cho trái sau 7-8 năm trồng (vùng Lái Thiêu). Tại miền Nam nước ta, măng cụt
trổ hoa vào tháng 1-2 dương lịch và bắt đầu thu trái từ tháng 5 đến tháng 8 dương lịch, có
khuynh hướng cho trái cách năm. Cây 7 năm tuổi chỉ cho khoảng 10 trái bói (1kg). Cây 8
tuổi cho 40 trái, cây 9 tuổi 100 trái. Cây 15 năm tuổi cho 600-800 trái (60-80kg).
Thu hoạch khi trái đã chuyển màu đỏ là thuận lợi nhất, vì có thể bảo quản được 7-
10 ngày; số múi trong và số quả bị cứng vỏ thấp.
Tồn trữ
Có thể trữ lạnh nhiều tuần. Sau 7 ngày tồn trữ ở nhiệt độ bình thường, trái chỉ bị
giảm 3,3% trọng lượng, nhưng có thể thối 23,9%. Trữ ở 5 độ C không bị giảm trọng
lượng và chỉ 11% số trái bị thối. Tốt nhất nên giữ trái trong bao plastic kín để ít bị thiệt
hại. Nên chọn những trái tròn trịa, không bị trầy xước để chuyên chở xa.
2. Cách cho măng cụt ra hoa sớm, không sượng trái
Trái măng cụt đạt tiêu chuẩn ngon nhất thiết không bị sượng, trọng lượng trên 80
g/trái, không bị trầy xước, lem mủ và có màu sậm đẹp. Tuy nhiên, sượng trái là vấn đề
nan giải với nhiều nhà vườn, nhất là vườn măng cụt còn trái trong mùa mưa. Muốn khắc
phục sượng trái, cách tốt nhất là phải thu hoạch trái trước mùa mưa. Qua nhiều khảo sát,

Công ty Mai Xuân (số 18, đường 12, P.11, Q Gò Vấp, TP HCM. ĐT: 08.9893164) đã hỗ
trợ kỹ thuật cho nhiều nhà vườn trồng măng cụt ứng dụng quy trình xử lý ra hoa sớm
thành công.
Do đặc tính của măng cụt là loài ra hoa trên đầu cành của đọt mới, nên việc cho
măng cụt ra hoa sớm trước hết phải làm cho cây ra đọt non sớm và đồng loạt.
Để có trái măng cụt chất lượng đầu mùa, sau khi thu hoạch cần sớm bón 3 kg
phân Đầu Trâu AT1 + 30kg phân ủ hoai (hoặc 7kg Humix) + 50g TRICHO-MX/cây tán
6-8m, tưới nước đều. Tỉa bỏ cành vượt, cành cấp 1 vượt ra khỏi khung tán và cắt bỏ
những cặp lá đầu cành trên toàn bộ tán. Làm 2 việc trên trong 1 tuần.
Hai tuần sau, dùng MX-THIORÊ hoặc Food-MX1 phun sương ướt đều tán cây.
Sau khi phun 2-3 tuần, cây sẽ nhú đọt đồng loạt.
Khi đọt non nhú được 1 tuần, dùng Food-MX1 phun 2 lần, 10 ngày 1 lần giúp đọt
lá phát triển mạnh, sung sức và chuẩn bị cho hoa.
Xử lý ra hoa
Bón phân đón ra hoa, phun thuốc tạo mầm hoa: Khi đọt non được 5 tuần tuổi, bón
2kg phân Đầu Trâu AT2 + 2kg Humix/cây. Muốn có hiệu quả tức thì, dùng 100g MX
(hòa nước tưới 2)/cây. Một tuần sau dùng Food-MX2 hoặc F.Bo phun sương ướt đều 2