Giao an 3 cot

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (712.21 KB, 155 trang )

(1)DI TRUYEÀN VAØ BIEÁN DÒ Tieát 1:. Chöông I: CAÙC THÍ NGHIEÄM CUÛA MENÑEN BAØI 1: MENÑEN VAØ DI TRUYEÀN HOÏC. I.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: * Kiến thức: Hoïc xong baøi naøy, HS coù khaû naêng: - Nêu được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học. - Nêu được phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. - Trình bày được một số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học. * Kyû naêng: Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ phương tiện trực quan. II. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC: Tranh phoùng to hình 1 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 1. Ổn định lớp. 2. KTBC: 3. Bài mới:. * HÑ1: Tìm hieåu veà di truyeàn hoïc - GV yeâu caàu HS lieân I/ Di truyeàn hoïc : heä baûn thaân: Xem baûn HS lieân heä baûn thaân: Xem baûn thân giống và khác bố thân giống và khác bố mẹ ở những mẹ ở những đặc điểm đặc điểm nào? Tại sao? naøo? Taïi sao? - GV phân tích để HS hiểu được bản chất của sự giống và khác nhau đó. - GV giaûi thích +Ñaëc ñieåmgioáng boá mẹ ->Hiện tượng di HS nêu được truyeàn Hiện tượng di truyền , biến dị + Ñaëc ñieåmgioáng boá mẹ ->Hiện tượng biến dò * Thế nào là di truyền, - HS đọc SGK, trao đổi theo nhóm bieán dò và cử đại diện trình bày câu trả - GV caàn giaûi thích lời. cho HS thaáy roõ: Di - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå truyeàn vaø bieán dò laø 2 sung. hiện tượng song song, gắn liền với quá trình sinh saûn. - GV yêu cầu HS đọc - Dưới sự hướng dẫn của GV, HS SGK để trả lời câu cả lớp xây dựng nội dung bài học. hỏi: Đối tượng, nội - HS phaùt bieåu yù kieán. dung vaø yù nghóa cuûa di. I/ Di truyeàn hoïc : - Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tieân cho caùc theá heä con chaùu. - Biến dị là hiện tượng con sinh ra khaùc boá meï vaø khaùc nhau veà nhieàu chi tieát.. - Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và bieán dò.. - Di truyền học cung cấp cơ sở khoa hoïc cho choïn gioáng, coù vai troø quan troïng trong y hoïc, ñaëc bieät laø trong coâng ngheä sinh.

(2) truyeàn hoïc laø gì? - GV cần gợi ý cho HS trả lời lần lượt từng noäi dung. * HĐ2: Tìm hiểu về Menđen – Người đặt nền móng cho di truyeàn hoïc - GV treo tranh phóng II/ Menđen – Người đặt nền to hình 1 SGK cho HS moùng cho di truyeàn hoïc quan sát và yêu cầu - HS quan sát tranh, nghiên cứu các em nghiên cứu SGK rồi thảo luận theo nhóm và SGK để trả lời câu đại diện trình bày kết quả trước hỏi: Nội dung cơ bản lớp. cuûa phöông phaùp phaân - Caùc nhoùm khaùc trình baøy boå sung tích caùc theá heä lai cuûa vaø cuøng nhau ruùt ra keát luaän Menñen laø gì? chung. - GV caàn chæ ra cho HS các đặc điểm của từng caëp tính traïng töông phaûn (trôn – nhaên, vaøng– luïc, xaùm– traéng......) * HĐ3: Tìm hiểu một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyeàn hoïc - GV yêu cầu HS đọc III/ Một số thuật ngữ và kí hiệu SGK, thaûo luaän theo cô baûn cuûa di truyeàn hoïc nhóm để phát biểu - HS đọc SGK thảo luận theo định nghĩa về các nhóm, cử đại diện phát biểu ý thuật ngữ và nêu các kiến của nhóm. kí hieäu cô baûn cuûa di truyeàn hoïc. - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt boå sung và cùng thống nhất câu trả lời. - GV caàn phaân tích theâm khaùi nieäm thuaàn chuûng vaø löu yù HS veà cách viết công thức lai.  Keát luaän. hoïc.. II/ Menđen – Người đặt nền moùng cho di truyeàn hoïc - Grêgo MenĐen là người đầu tieân vaän duïng phöông phaùp khoa học vào việc nghiên cứu di truyeàn. - Noäi dung cô baûn cuûa phöông phaùp phaân tích caùc theá heä lai: + Lai caùc caëp boá meï thuaàn chủng khác nhau về một hoặc moät soá caëp tính maïng roài theo dõi sự di truyền riêng rẽ từng cặp tính mạng đó ở con cháu. + Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu thập được để rút ra các quy luật di truyền.. III/ Một số thuật ngữ và kí hieäu cô baûn cuûa di truyeàn hoïc -Tính trạng: là những đặc điểm cuï theå veà hình thaùi, caáu taïo, sinh lyù cuûa moät cô theå. - Caëp tính traïng töông phaûn laø hai traïng thaùi khaùc nhau cuûa cùng một loại tính trạng biểu hiện trái ngược nhau. - Gen laø nhaân toá di truyeàn quy định một hoặc một số tính trạng cuûa sinh vaät. - Doøng (gioáng) thuaàn chuûng laø giống có đặc tính di truyền đồng nhaát, caùc theá sau gioáng caùc theá hệ trước. - Caùc kí hieäu: + P: caëp boá meï xuaát phaùt (thuaàn chuûng). +X: Kí hieäu pheùp lai + G : giao tử..

(3) + F : theá heä con. 4. Kiểm tra – đánh giá: - GV sử dụng các câu hỏi cuối bài. - Đánh dấu + vào ô  chỉ câu trả lời đúng trong các câu sau. Tại sao Menđen lại chọn các cặp tính trạng tương phản để thực hiện các phép lai:  a. Để thuận tiện cho việc tác động vào các tính mạng.  b. Để theo dõi những biểu hiện của tính mạngÁ  c. Để dễ thực hiện phép lai.  d. Caû b vaø c. Đáp án: b +Trong caùc caëp tt sau . caëp tt naøo khoâng phaûi laø caëp tt töông phaûn: a/ Haït trôn- haït nhaên b/ Hoa đỏ – hoa vàng c/ Haïtvaøng – haït luïc Đáp án: c 5. Daën doø: - Hoïc thuoäc phaàn toùm taét cuoái baøi. - Trả lời các câu hỏi SGK. - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu thí nghiệm lai 1 cặp tt củaMenĐen - f1, f2 coù keát quaû ntn? - xác định được KH, KG, thể ĐH, thể DH. - Hiểu được nội dung định luật phân li - Caùch giaûi thích keát quaû TN theo Men Ñen Tieát 2:. BAØI 2 :. LAI MOÄT CAËP TÍNH TRAÏNG. I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC:. * Kiến thức:. - Trình bày được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen. - Phân biệt được kiểu gen với kiểu hình, thể đồng hợp với thể dị hợp. - Phát biểu được nội dung định luật phân li. - Giải thích được kết quả của Menđen. * Kyû naêng: - Rèn luyện kĩ năng quan sát và thu nhận kiến thức từ các hình vẽ. II. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC Tranh phoùng to hình 2.1- 3SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 1. Ổn định lớp. 2. KTBC: - Trình bày đối tượng, nội dung và ý nghĩa thực tiễn của di truyền học? - Noäi dung cô baûn cuûa phöông phaùp phaân tích caùc theá heä lai cuûa Menñen? Haõy laáy ví duï veà các tính trạng ở người để minh họa cho khái niệm “cặp tính trạng tương phản”? 3. Bài mới:. * HÑ1: Tìm hieåu thí nghieäm cuûa Menñen - GV treo tranh phoùng I/ Thí nghieäm cuûa Menñen I/ Thí nghieäm cuûa Menñen to hình 2.1 SGK cho - HS quan sát tranh, nghiên cứu a. Các khái niệm: HS quan sát và yêu SGK và thảo luận theo nhóm, - Kiểu hình: Là tổ hợp các.

(4) caàu caùc em nghieân cứu SGK để xác định kiểu hình ở F1 và tỉ lệ kiểu hình ở F2. - GV löu yù cho HS:. cử đại diện trình bàu ý kiến của nhoùm. - Dưới sự hướng dẫn của GV, các nhóm phải xác định được kiểu hình ở F1 và tỉ lệ kiểu hình ở F 2 nhö sau: + Tính trạng biểu + Kiểu hình F1: Đồng tính (hoa hiện ngay ở F1 là tính đỏ, thân cao, quả lục). trạng trội (hoa đỏ, thaân cao, quaû luïc). + Tính trạng đến F2 + Kiểu hình F2: Phân li theo tỉ lệ mới biểu hiện là tính trung bình 3 trội : 1 lặn traïng laën (hoa traéng, - HS quan saùt tranh, thaûo luaän thaân luøn, quaû vaøng) theo nhoùm -> cử đại diện trình bày-> yêu cầu: Ở F2 có: 1/3 số cây trội thuaàn chuûng, 2/3 troäi khoâng thuaàn chuûng, 1/3 soá caây bieåu hieän tính - GV yeâu caàu HS traïng laën thuaàn chuûng. quan saùt tranh phoùng HS quan saùt tranh phoùng to hình to hình 2.2 SGK, ruùt 2.2 SGK, ruùt ra nhaän xeùt veà quy ra nhaän xeùt veà quy luaät di truyeàn caùc tính traïng troäi, luật di truyền các tính lặn đến F2 trạng trội, lặn đến F2. * HÑ2: Menñen giaûi thích keát quaû thí nghieäm - GV yeâu caàu HS II/ Menñen giaûi thích keát quaû quan saùt tranh phoùng thí nghieäm to hình 2.3 SGK vaø - HS quan saùt tranh , thaûo luaän nghiên cứu SGK để theo nhóm và cử đại diện phát trả lời 3 câu hỏi: bieåu yù kieán cuûa nhoùm. Caùc nhoùm + Menñen giaûi thích khaùc nhaän xeùt, boå sung-> yeâu keát quaû thí nghieäm caàu: nhö theá naøo? - Ở các thế hệ P, F1, F2: gen tồn + Tỉ lệ các loại giao tại thành từng cặp tương ứng tạo tử và tỉ lệ các loại thành kiểu gen. Kiểu gen qui kiệu gen ở F1 là bao định kiểu hình của cơ thể. nhieâu? + Nếu kiểu gen chứa cặp gen + Tại sao F2 lại có tỉ tương ứng giống nhau gọi là thể lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa đồng hợp (AA đồng hợp trội, aa traéng? đồng hợp lặn) - GV lưu ý: Men đen + Nếu kiểu gen chứa cặp gen cho rằng mổi tính tương ứng khác nhau (Aa) gọi là trạng trên cơ thể do 1 thể dị hợp. caëp nhaân toá di truyeàn - Trong quaù trình phaùt sinh giao quy định (Gọi là gen). tử, các gen phân li về các tế bào Ông giả định trong tế con (giao tử), chúng được tổ hợp. tính traïng cuûa cô theå. - Tính traïng troäi: Laø tính trạng biểu hiện ở F1. - Tính traïng laën: Laøtính traïng đến F2 mới được biểu hiện. b. Thí nghieäm: Lai 2 giống đậu Hà Lan khác nhau veà moät caëp tính traïng thuaàn chuûng töông phaûn. * VD: P: Hoa đỏ x hoa trắng F1: Hoa đỏ F2: 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng c. Noäi dung cuûa ñònh luaät phaân li: Khi lai hai boá meï thuaàn chuûng khaùc nhau veà moät caëp tính trạng tương phản thì ở F1 đồng tính về tính trạng (của bố hoặc mẹ), F2 có sự phân li tính traïng theo tæ leä trung bình 3 troäi: 1 laën.. II/ Menñen giaûi thích keát quaû thí nghieäm Theo Menñen: - Moåi tính traïng do caëp nhaân toá di truyeàn qui ñònh. - Trong quaù trình phaùt sinh giao tử có sự phân li của cặp nhaân toá di truyeàn. - Các nhân tố di truyền được tổ hợp lai trong thụ tinh..

(5) bào sinh dưỡng, các nhaân toá di truyeàn toàn tại thành từng cặp và dùng chữ làm kí hiệu cho caùc nhaân toá di truyền (chữ in hoa quy ñònh tính traïng trội, chữ in thường quy ñònh tính traïng laën). laïi trong quaù trình thuï tinh hình thành hợp tử. - Tỉ lệ các loại giao tử ở F 1 là: 1A, 1a nên tỉ lệ kiểu gen ở F 2 là 1AA: 2Aa: 1aa. - F2 có tỉ lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng, vì kiểu gen dị hợp Aa biểu hiện kieåu hình troäi coøn aa bieåu hieän kieåu hình laën. * Keát luaän:. 4. Kiểm tra – đánh giá: - GV sử dụng các câu hỏi cuối bài. - Đánh dấu + vào ô  chỉ câu trả lời đúng trong các câu sau. Tại sao khi lai 2 bố mẹ thuần chủng khác nhau về một cặp tính trạng tương phản thì ở F 2 phân li theo tæ leä 3 troäi: 1 laën?  a. Các giao tử được tổ hợp ngẫu nhiên trong quá trình thụ tinh.  b. Cặp nhân tố di truyền được phân li trong quá trình phát sinh giao tử.  c. Các giao tử mang gen trội lấn át các giao tử mang gen lặn.  d. Caû a vaø b.  e. Caû a vaø b vaø c Đáp án: d. + Cho lai đậu hoa đo ûở f2 với đậu hoa trắng có mấy sơ đồ lai?. 5. Daën doø: - Hoïc thuoäc phaàn toùm taét cuoái baøi. - Trả lời các câu hỏi SGK. - Chuẩn bị bài mới. + Cho lai đậu hoa đo ûở f2 với đậu hoa trắng -Viết sơ đồ lai - Kết quả lai ntn ta có thể kết luận hoa đo ûở f2 làthuần chủng? - Pheùp lai phaân tích laø gì ?vì sao trong sx khoâng duøng cô theå lai f 1 laøm gioáng?. Tieát 3:. BAØI 3:. LAI MOÄT CAËP TÍNH TRAÏNG ( tt). I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy hoïc sinh coù khaû naêng : - Hiểu và trình bày được nội dung, mục đích và ứng dụng của phép lai phân tích. - Giải thích được vì sao qui luật phân li chỉ nghiệm đúng trong những điều kiện nhất định. - Nêu được những ý nghĩa của dịnh luật phân li trong thực tiễn sản xuất. - Phân biệt được trội hoàn toàn và trội không hoàn toàn * Kó naêng - Phân tích để thu nhận kiến thức từ phương tiện trực quan. - Reøn luyeän kó naêng quan saùt.

(6) - Luyện kĩ năng viết sơ đồ lai. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phoùng to hình 3 SGK - Tranh minh hoïa lai phaân tích. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ: - Phaùt bieåu noäi dung cuûa qui luaät phaân li? - Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm trên đậu Hà Lan như thế nào? 3. Bài mới * HÑ1:Tìm hieåu theá naøo laø lai phaân tích - Gv yeâu caàu HS neâu tæ leä III/ lai phaân tích III/ lai phaân tích các loại hợp tử ở F 2 trong thí - HS nêu tỉ lệ các loại hợp tử a.Một số khái niệm : nghiệm của Menđen- Từ kết ở F2. - Kiểu gen : Là tổ hợp toàn quaû treân GV phaânt ích caùc - Nghe GV phaân tích-> ghi boä caùc gen trong teá baøo cuûa khái niệm : Kiểu gen, thể nhớ các khái niệm cô theå. đồng hợp, thể dị hợp. Kiểu gen, thể đồng hợp, thể - Thể đồng hợp : Kiểu gen chứa cặp gen tương ứng dị hợp. gioáng nhau. - Thể dị hợp : kiểu gen chứa - GV yêu cầu HS đọc SGK cặp gen tương ứng khác để thực hiện mục SGK. nhau. -GV gợi ý: + Đậu hà lan hoa đỏ ở F2 có 2 kieåu gen AA vaø Aa. Khi lai cây đậu có kiểu gen AA và Aa với cây đậu có kiểu - HS đọc SGK để trả lời câu gen aa. Do có sự phân li của hỏi: các gen trong phát sinh giao + Khi cho đậu hà lan ở F2 tử và tổ hợp tự do của các hoa đỏ và hoa trắng giao giao tử trong thụ tinh nên : phấn với nhau thì kết quả sẽ b. Lai phaân tích : AA x aa Aa ( hoa đỏ) nhö theá naøo ? Aa x aa  1Aa : 1aa - HS đọc SGK thảo luận - Lai phân tích là phép lai - GV cho HS biết : phép lai theo nhóm, cử đại diện trình giữa các thể mang tính treân goïi laø pheùp lai phaân baøy vaø caùc nhoùm khaùc boå traïng troäi caàn xaùc ñònh kieåu gen với cá thể mang tính tích. Vaäy, pheùp lai phaân tích sung. laø gì ? - Dưới sự hướng dẫn của GV trạng lặn . - GV nhận xét và xác định cả lớp thống nhất đáp án + Nếu kết quả phép lai là đồng tính thì cá thể mang đáp án đúng nhö sau : tính traïng troä coù kieåu gen * Đáp án : đồng hợp. - Kieåu gen : AA x aa Aa (toàn hoa +Nếu kết quả phép lai là phaân tính theo tæ leä 1 :1 thì đỏ) caù theå mang tính traïng troäi - Kieåu gen : Aa x aa đó có kiểu gen dị hợp. 1Aa (hoa đỏ ) :1 aa( hoa traéng ).

(7) - HS suy nghĩ trả lời câu hỏi, moät vaøi HS trình baøy caâu traû lời. HS ghi baøi HÑ2 : Tìm hieåu yù nghóa cuûa töông quan troäi laën. - GV yeâu caàu HS tìm hieåu - HS tìm hieåu SGK, thaûo SGK để trả lời các câu hỏi : luận theo nhóm, cử đại diện trình baøy. - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, + Trong saûn xuaát bổ sung và cùng xây dựng nếu sử dụng những giống đáp án chung không thuần chủng thì sẽ có - Dưới sự hướng dẫn của taùc haïi gì ? GV, HS đưa ra đáp án cho cả lớp * Đáp án : + Để xác định độ thuần + Trong saûn xuaát neáu chuùng chuûng cuûa gioáng caàn phaûi ta duøng gioáng khoâng thuaàn thực hiện phép lai nào ? chuûng thì trong caùc theá heä con chaùu cuûa chuùng seõ xuaát - GV löu yù :Tính traïng troäi hieän caùc tính traïng laën, laøm thường là cho giống mất đi tính đồng những tính trạng tốt , kiểu nhaát vaø oån ñònh vaø coù theå hình troäi coù kieåu gen AA xuaát hieän tính traïng xaáu. (hoặc Aa). Trong chọn giống + Để xác định độ thuần người ta thường tạo ra những chủng của giống ta dùng gen taäp trung nhieàu tính pheùp lai phaân tích. trạng trội để có ý nghĩa kinh teá cao.  Keát luaän : HÑ2 : Tìm hieåu theá naøo laø trội không hoàn toàn - GV yeâu caàu HS quan saùt tranh phoùng to hình 3 SGK và đọc SGK để trả lời câu hoûi :. + Taïi sao F1 coù tính traïng trung gian ? + Taïi sao F2 laïi coù tæ leä kieåu hình 1 : 2 : 1 ?. - HS quan sát tranh kết hợp nghiên cứu SGK, trao đổi nhóm và cử đại diện trình bày câu trả lời. - Caùc nhoùm khaùc boå sung và cùng nhau xây dựng đáp aùn * Đáp án : - F1 mang tính traïng trung gian laø vì gen troäi (A) không át hoàn toàn gen lặn. IV/ yù nghóa cuûa töông quan troäi laën. - Trong tự nhiên,mối tương quan troäi- laën laø phoå bieán. - Tính trạng trội thường là tính traïng toát-> caàn xaùc ñònh tính traïng troäi vaø taäp trung nhieàu gen troäi quyù vaøo moät kieåu gen nhaèm taïo ra gioáng coù yù nghóa kinh teá. - Trong chọn giống để tránh sự phân li tính trạng phải kiểm tra độ thuần chủng của giống.Để kiểm tra độ thuần chuûng cuûa gioáng ta duøng pheùp lai phaân tích.. V/ Trội không hoàn toàn. Trội không hoàn toàn là hiện tượng di truyền, trong đó kiểu hình của cơ thể lai F1 bieåu hieän tính traïng trung gian giữa bố và mẹ, còn F2.

(8) + Theá naøo laø troäi khoâng hoàn toàn ?. (a) - F2 coù tæ leä 1 : 2 : 1 laø vì gen troäi (A) khoâng troäi hoàn toàn , không át được hoàn toàn gen lặn (a ) * Keát luaän :. coù tæ leä kieåu hình laø 1 : 2 : 1. 4. Kiểm tra- đánh giá : - GV cho HS đọc chậm và nhắc lại phần tóm tắt cuối bài - Trả lời các câu hỏi : + Muoán xaùc ñònh kieåu gen cuûa caù theå mang tính traïng troäi caàn phaûi laøm gì ? + Cho HS hoàn thành nội dung bảng 3 SGK : so sánh di truyền trội hoàn toàn và không hoàn toàn. + Trường hợp trội không hoàn toàn . phép lai nào cho tỉ lệ 1 :1 ? a/ Aa x Aa b/ Aa x AA c/ Aa x aa Đáp án b.c. 5. Daën doø - Đọc mục em có biết - Trả lời các câu hỏi cuối bài - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu tn lai 2 cặp tt của Men Đen, kết quả lai 2 cặp tt, tỉ lệ KH ở f 2 khi nhaân 2 keát quaû lai 1 caëp tính traïng vaøng xanh trôn nhaân ta ruùt ra keát luaän gì ? - F2 xuất hiện những kiểu hình nào khác với P ? Các kiểu hình mới này được hình thành ntn ? Tieát 4: BAØI 4: LAI HAI CAËP TÍNH TRAÏNG I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC : * Kiến thức : Học xong bài này học sinh có khả năng : - Mô tả được thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Men đen. - Phân tích được kết quả thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Men đen. - Hiểu và phát biểu được nội dung của qui luật phân li độc lập - Nêu được khái niệm biến dị tổ hợp * Kó naêng : Reøn luyeän kyû naêng : - Quan sát tranh hình phát hiện kiến thức. - Phân tích để thu nhận kiến thức từ phương tiện trực quan. II. ÑOA DUØNG DAÏY HOÏC - Tranh phoùng to hình 4 SGK14 - Baûng phuï ghi noäi dung baûng 4. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ:.

(9) - Muốn xác định được kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội cần phải làm gì? - Tương quan trội – lặn của các tính trạng có ý nghĩa gì trong thực tiễn sản xuất? 3. Bài mới * HÑ1:Tìm hieåu thí nghieäm cuûa Men ñen - GV treo tranh phóng - HS quan sát tranh, đọc SGK và thảo luận to hình 4 SGK cho HS nhóm để thực hiện yêu cầu của GV. quan saùt -> yeâu caàu - Caùc HS khaùc nhaän xeùt, boå sung. đọc SGK , tự thu nhận * Đáp án : kiến thức để hoàn Kieåu Số hạt Tỉ lệ kiểu Tỉ lệ từng cặp thaønh baûng 4 SGK. hình F2 hình F2 tính trạng ở - GV goïi moät HS leân F2 baûng ñieàn caùc soá lieäu .Vaøng 315 ¾ vaøng x phù hợp để hoàn trơn 3/4trôn(9/ Vaøng/Xanh= thieän baûng (noäi dung .Vaøng 16) 416/140=3/1 baûng 4 SGK) nhaên 101 ¾ vaøng - GV giaûi thích cho x1/4 nhaên hoïc sinh roõ : Tæ leä cuûa (3/16) moãi kieåu hình F2 baèng tích tæ leä cuûa caùc tính .Xanh 108 ¼ Xanh x trạng hợp thành nó. Ở trơn ¾ trôn Trôn /nhaên= thí nghieäm cuûa Men .Xanh (3/16) 423/132=3/1 ñen , tính traïng maøu nhaên 32 ¼ xanh x saéc vaø hình daïng haït ¼ nhaên di truyền độc lập với (1/16) nhau. Đó chính là nội - HS phát biểu qui luật. dung cuûa ñònh luaät * Keát luaän : phân li độc lập - GV : Haõy phaùt bieåu định luật phân li độc laäp cuûa Men ñen ? - GV nhaän xeùt boå sung vaø ñöa ra caâu trả lời đúng. * HĐ2 : Tìm hiểu về biến dị tổ hợp - GV yêu cầu HS tìm - HS tìm hiểu SGK, thảo luận theo nhóm , cử hiểu SGK để trả lời đại diện trình bày. caùc caâu hoûi - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung vaø cuøng + Kiểu hình nào ở F 2 xây dựng đáp án chung. khác với bố mẹ ? + Theá naøo laø bieán dò tổ hợp? - GV nhaän xeùt, boå  Keát luaän sung và hoàn thiện kiến thức.. I/ Thí nghieäm cuûa Men ñen a. Thí nghieäm: Lai hai boá meï thuaàn chuûng khaùc nhau veà 2 caëp tính traïng töông phaûn. P : Vaøng, trôn x Xanh, nhaên Cho F1 tự thụ phấn F2 : 9 vaøng- trôn 3 vaøng- nhaên 3 xanh-trôn 1 xanh-nhaên b. Qui luaät phaân li độc lập. Khi lai hai boá meï thuaàn chuûng khaùc nhau veà hai caëp tính traïng töông phaûn thì sự di truyền của 2 caëp tính traïng phaân li độc lập với nhau, cho F2 coù tæ leä moãi kieåu hình baèng tích tæ leä cuûa caùc tính trạng hợp thành nó.. II/ Biến dị tổ hợp - Sự phân li độc lập cuûa caùc caëp tính trạng dẫn đến sự tổ hợp lại các tính traïng cuûa P laøm xuaát hieän caùc kieåu hình khác P được gọi là biến dị tổ hợp. - Loại biến dị này.

(10) khá phong phú ở những loài sinh vật có hình thức sinh sản hữu tính (giao phối) 4. Kiểm tra- đánh giá : - GV cho HS đọc chậm và nhắc lại phần tóm tắt cuối bài. + Phaùt bieåu noäi dung qui luaät phaân li ? + Biến dị tổ hợp là gì ?Nó được xuất hiện ở hình thức sinh sản nào ? + Thực chất của sư ïdi truyền độc lập các tính trạng là nhất thiết f 2 phải có : a/ Tæ leä phaân ly cuûa moãi caëp tt laø 3 troäi : 1laën. b/ Tỉ lệ của mỗi kiểu hình = tích tỉ lệ của các tính trạng hợp thành nó. c/ 4 kieåu hình khaùc nhau. d/ Các biến dị tổ hợp Hãy chọn câu trả lời đúng 5. Dặn dò -Trả lời các câu hỏi cuối bài - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu : Do đâu f1 toàn hạt vàng trơn ?f1 hình thành gt,2 cặp nhân tố di truyền Aavà Bb phân li về gt ntn ?Do đâu f2 xuất hiện 2 KH mới ?f2 có mấy KG ?do đâu có nhieàu KG nhö vaäy ? - ý nghĩa của qui luật phân li độc lập đối với chọn giống và tiến hóa Tieát 5:. BAØI 5 : LAI HAI CAËP TÍNH TRAÏNG ( tieáp theo). I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC : * Kiến thức - Giải thích được kết quả thí nghiệm lai hai cặp tính trạng theo quan niệm của Men đen. -Nêu được ý nghĩa của định luật phân li độc lập. * Kó naêng : Reøn luyeän kyû naêng : - Quan sát tranh hình phát hiện kiến thức. - Phân tích để thu nhận kiến thức từ phương tiện trực quan. II. ÑOA DUØNG DAÏY HOÏC - Tranh phoùng to hình 5 SGK17 - Baûng phuï ghi noäi dung baûng 5 III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Căn cứ vào đâu mà Menđen lại cho rằng các tính trạng màu sắc và hình dạng hạt đậu trong thí nghiệm của mình di truyền độc lập với nhau? - Biến dị tổ hợp là gì?Nó được xuất hiện ở hình thức sinh sản nào? 3. Bài mới * HĐ1:Tìm hiểu sự giải thích kết quả thí nghiệm của Men đen - GV treo tranh phoùng to hình 5 SGK III/ Men ñen giaûi thích keát III/ Men ñen giaûi cho HS quan saùt vaø yeâu caàu HS tìm quaû thí nghieäm thích keát quaû thí hiểu SGK để giải thích : - HS quan saùt tranh, tìm nghieäm hieåu SGK vaø theo doõi GV - Menñen cho raèng moåi + Tại sao ở F2 lại có tổ hợp 16 giao giải thích -> thảo luận nhóm cặp tính trạng do 1 tử ? caëp nhaân toá di truyeàn -> cử đại diện trình bày. - GV caàn löu yù HS :khi cô theå F1 - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, qui ñònh..

(11) (AaBb) phát sinh giao tử cho ra 4 loại giao tử với tỉ lệ ngang nhau. - GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát laïi. - GV giaûi thích cho HS caùch vieát caùc kiểu hình ở F2. + A-B- : Kieåu hình cuûa 2 gen troäi A,B + A-bb : Kieåu hình cuûa 2 gen troäi A vaø gen laën b. + aaB- : Kieåu hình cuûa gen laën a vaø gen troäi B + aabb : Kieåu hình cuûa 2 gen laën a vaø b - GV cho HS quan saùt tranh phoùng to hình 5 SGK và tìm các cụm từ phù hợp điền vào chổ trống để hoàn thaønh baûng : Phaân tích keát quaû lai hai caëp tính traïng. Kieåu hình F2 Tæ leä cuûa moãi kieåu gen ở F2. Tæ leä kieåu hình ở F2. Haït vaøng- trôn 1 AABB 2 AABb 2AaBB 4AaBb 9A- B9 haït vaøng-trôn. boå sung-> yeâu caàu : + F2 có 16 tổ hợp là do sự kết hợp ngẫu nhiên (qua thụ tinh) của 4 loại giao tử đực với 4 loại giao tử cái.. - Qui ước : + Gen A qui ñònh haït vaøng + Gen a qui ñònh haït xanh +Gen B qui ñònh haït trôn. +Gen b qui ñònh haït nhaên. * Sơ đồ lai : hình 5 SGK..  Keát luaän :. Haït vaøng -nhaên 1AAbb 2 Aabb. Haït xanh- trôn 1 aaBB 2 aaBb. Haït xanh- nhaên 1aabb. 3A-bb 3 haït vaøng-nhaên. 3 aaBb 3 haït xanh-trôn. 1aabb 1 haït xanh- nhaên. * HÑ 2 :Tìm hieåu yù nghóa cuûa ñònh luaät phaân li độc lập - GV yeâu caàu HS IV/ yù nghóa cuûa ñònh IV/ yù nghóa cuûa ñònh luaät phaân li nghiên cứu SGK ? luật phân li độc lập độc lập + YÙ nghóa cuûa ñònh - HS tìm hiểu SGK, thảo - Qui luật phân li độc lập giải thích luaät phaân li ? luận theo nhóm , cử đại được một trong những nguyên nhân -GV : Ở mọi sinh vật diện trình bày. làm xuất hiện biến dị tổ hợp,đó là sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của nhất là ở sinh vật bậc - Các nhóm khác nhận caùc caëp gen. cao, trong kieåu gen coù xeùt, boå sung vaø cuøng rất nhiều gen, do đó xây dựng đáp án chung. - Biến dị tổ hợp có ý nghĩa quan trọng trong chọn giống và tiến hoá số loại tổ hợp về kiểu gen và kiểu hình ở con cháu là rất lớn. 4. Kiểm tra- đánh giá : - Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm của mình như thế nào ?.

(12) - Keát quaû moät pheùp lai coù tæ leä kieåu hình laø 3 :3 :3 :1-> haõy xaùc ñònh kieåu gen cuûa pheùp lai treân ? 5. Daën doø - Đọc mục em có biết - Trả lời các câu hỏi cuối bài - Chuẩn bị bài thực hành. Mỗi nhóm có 2 đồng kim loại. -Keû baûng phuï hình 6.1, 6.2 sgk. Tieát 6:. BAØI 6 :. THỰC HAØNH:. TÍNH XÁC SUẤT XUẤT HIỆN CÁC MẶT CỦA ĐỒNG KIM LOẠI I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC : - Biết cách xác định xác suất của một và hai sự kiện đồng thời xảy ra thông qua việc gieo các đồng kim loại. - Vận dụng những hiểu biết về xác suất để giải thích được tỉ lệ các loại giao tử và các kiểu gen trong pheùp lai moät caëp tính traïng. - Rèn kỉ năng thực hành và phân tích khi gieo các đồng kim loại và theo dõi, tính toán kết quûa. II. PHÖONG TIEÄN DAÏY HOÏC: - Mỗi nhóm hai đồng kim loại. - Phieáu hoïc taäp (Baûng 6.1, 6.2 SGK trang 20,21 ). III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP : 1 . Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị của các nhóm. 3. Bài mới : * Hoạt động 1 : Gieo một đồng kim loại :  Muïc tieâu : - Xác định xác xuất của một sự kiện xảy ra khi gieo một đồng kim loại. - Vận dụng xác suất để hiểu được tỉ lệ các loại giao tử trong lai một cặp tính trạng.  Caùch tieán haønh: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh * GV yêu cầu HS đọc nội dung (1) SGK: * HS đọc nội dung mục 1 SGK; nghe GV hướng - Gieo đồng kim loại xuống mặt bàn và dẫn vàquan sát thao tác mẫu -> HS thực hiện. ghi số lần xuất hiện của từng mặt sấp và - Ghi kết qủa mỗi lần rơi cho tới lần thứ 25 (tối ngửa. thieåu) vaøo PHT 1 (baûng 6.1 SGK) - Thống kê kết qủa gieo một đồng kim loại theo nội dung PHT 1 (Bảng 6.1). - GV yêu cầu các nhóm nêu kết qủa sấp - HS báo cáo kết qủa của nhóm mình. Dựa vào ngửa của nhóm mình (GV ghi nhanh lên bảng thống kê và gợi ý của GV rồi trả lời câu hỏi baûng). -> yeâu caàu. - Nhaän xeùt veà tæ leä xuaát hieän maët saáp vaø + Tỉ lệ sấp: ngửa 1 :1 . ngửa trong các lần gieo? + Số lần gieo càng tăng thì tỉ lệ càng dần tới 1..

(13) - HS suy nghĩ, trao đổi nhóm và trả lời, các nhóm khaùc nhaän xeùt vaø boå sung -> yeâu caàu: - GV: Hãy liên hệ kết qủa này với tỉ lệ + Cô theå lai F1 coù kieåu gen Aa giaûm phaân cho các giao tử được sinh ra từ con lai F1 (Aa) hai loại giao tử mang gen A và a với xác suất trong pheùp lai moät caëp tính traïng? ngang nhau (như khi gieo đồng kim loại, mặt sấp và ngửa xuất hiện với xác suất ngang nhau). * Hoạt động 2 : Gieo hai đồng kim loại :  Muïc tieâu : - Xác định xác suất của hai sự kiện xảy ra thông qua việc gieo hai đồng kim loại . - Vận dụng xác suất để hiểu được tỉ lệ các kiểu gen trong phép lai một cặp tính trạng .  Tieán haønh : Hoạt độn g của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS tiến hành hoàn toàn - HS tiến hành thí nghiệm: khi gieo hai đồng kim tương tự như ở hoạt động 1: HS gieo hai loại có thể xảy ra một trong ba trường hợp: 2 đồng kim loại, thống kê kết qủa vào PHT sấp, 1 sấp 1 ngửa, 2 ngửa. 2 (bảng 6.2 SGK) rồi rút ra tỉ lệ % số lần - HS ghi kết qủa và hoàn thành PHT 2 (bảng 6.2 gặp các mặt sấp, ngửa, cả sấp và ngửa. SGK) - Dựa vào kết quả ở bảng thống kê và gợi ý của GV, các nhóm thảo luận để xác định tỉ lệ % số lần gặp các mặt sấp, ngửa, cả sấp và ngửa. Yeâu Caàu: + Tæ leä : S : S - N : N 1 :2 :1 . - GV: Hãy liên hệ tỉ lệ này với tỉ lệ kiểu + Số lần gieo càng tăng thì tỉ lệ càng dần tới gen ở F2 trong phép lai hai cặp tính 1 : 2 : 1 hay ¼ : ½ : ¼ . traïng. - HS trao đổi trả lời, nhóm khác nhận xét, bổ sung. 4. Kiểm tra, đánh giá: GV cho HS hoøan thaønh baûng 6.1; 6.2 SGK. 5. Daën doø: Ôn tập nắm vững kiến thức để chuẩn bị cho bài ôn tập chương. -Khái niệmvà các qui luật đã học.

(14) TIEÁT 7 :. BAØI 7:. BAØI TAÄP CHÖÔNG I. I. MUÏC TIEÂU * Kiến thức - Củng cố khắc sâu và mở rộng nhận thức về các qui luật di truyền. - Biết vận dụng lý thuyết để giải các bài tập. * Kó naêng Reøn luyeän kó naêng giaûi baøi taäp II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới * HĐ1: Hướng dẫn cách giải bài tập * Lai moät caëp tính traïng @Dạng 1 :Biết kiểu hình của P -> xác định tỉ lệ kiểu hình , kiểu gen ở F 1 và F2. Caùch giaûi : - Bước 1 : Qui ước gen - Bước 2 : Xác định kiểu gen của P - Bước 3 : Viết sơ đồ lai. VD : Cho đậu thân cao lai với đậu thân thấp, F1 thu được toàn đậu thân cao. Cho F1 tự thụ phấn, xác định tỉ lệ kiểu gen và kiểu hình ở F1 và F2. Biết rằng tính trạng chiều cao do một gen qui ñònh. @ Dạng 2 : Biết số lượng hoặc tỉ lệ kiểu hình ở đời con-> xác định kiểu gen, kiểu hình ở P. Caùch giaûi : Căn cứ vào tỉ lệ kiểu hình ở đời con : F : (3 :1) -> P : Aa x Aa F : (1 :1) -> P : Aa x aa F : (1 :2 :1) -> P : Aa x Aa(Trội không hoàn toàn) VD : Ở cá kiếm, tính trạng mắt đen ( qui định bởi gen A) là trội hoàn toàn so với tính trạng mắt đỏ (qui định bởi gen a). P : Cá mắt đen x cá mắt đỏ -> F1 : 51% cá mắt đen : 49% cá mắt đỏ. Kiểu gen của P trong pheùp lai treân seõ nhö theá naøo ? * Lai hai caëp tính traïng @ Dạng 1 : Biết kiểu gen, kiểu hình của P -> xác định tỉ lệ kiểu hình ở F1 ( F2) Caùch giaûi : Căn cứ vào tỉ lệ từng cặp tính trạng (Theo các qui luật di truyền)-> tích tỉ lệ của các tính trạng ở F1 và F2. (3 :1) (3 :1) = 9 :3 :3 :1 (3 :1) (1 :1) = 3 :3 :1 :1 (3 :1) (1 :2 :1) = 6 :3 :3 :2 :1 VD : Gen A qui định hoa kép, gen a- hoa đơn, BB- hoa đỏ, Bb- hoa hồng, bb- hoa trắng. các gen qui định hình dạng và màu hoa di truyền độc lập. P thuần chủng : hoa kép trắng x hoa đơn đỏ thì F2 có tỉ lệ kiểu hình như thế nào ?.

(15) @ Dạng 2 : Biết số lượng hoặc tỉ lệ kiểu hình ở đời con-> xác định kiểu gen của P Caùch giaûi : Căn cứ vào tỉ lệ kiểu hình ở đời con -> kiểu gen của P F2 : 9 :3 :3 :1 = (3 :1) (3 :1) -> F2 dị hợp về 2 cặp gen. -> P thuaàn chuûng veà 2 caëp gen F2 :3 :3 :1 :1 = (3 :1)(3 :1) -> P : AaBb x Aabb F1 :1 :1 :1 :1 = (1 :1)(1 :1) -> P : AaBb x aabb hoặc Aabb x aaBb * HĐ2 :Thực hiện một số bài tập vận dụng - GV yêu cầu HS đọc kết quả và giải thích ý lựa chọn. - Gv chốt lại đáp án đúng. * Baøi 1 : P : Loâng ngaén thuaàn chuûng x loâng daøi F1 : toàn lông ngắn. Vì F1 đồng tính mang tính trạng trội-> đáp án a. * Bài 2 : Từ kết quả F1 : 75% đỏ thẫm :25% xanh lục -> 3 đỏ thẫm : 1 xanh lục Theo qui luật phân li -> P : Aa xAa -> đáp án d * Bài 3 : F1 : 25,1% hoa đỏ : 49,9% hoa hồng :25% hoa trắng -> F1 : 1 hoa đỏ : 2 hoa hồng : 1 hoa trắng -> tỉ lệ kiểu hình của trội không hoàn toàn -> đáp án b, d. * Bài 4 :Để sinh ra người con mắt xanh (aa) -> bố cho 1 giao tử a, mẹ cho 1 giao tử a Để sinh ra người con mắt đen (A-) -> bố hoặc mẹ cho 1 giao tử A-> kiểu gen và kiểu hình P laø : meï maét ñen (Aa) x boá maét ñen (Aa) hoặc Mẹ mắt xanh (aa) x bố mắt đen (Aa) -> Đáp án b hoặc d. * Bài 5 : F2 có 901 cây quả đỏ -tròn : 299 cây quả đỏ - bầu dục : 301 cây quả vàng – tròn : 103 cây quả vàng – bầu dục -> tỉ lệ kiểu hình ở F 2 là 9 đỏ-tròn : 3 đỏ – bầu dục : 3 vaøng- troøn : 1 vaøng- baàu duïc -> P thuaàn chuûng veà 2 caëp gen P : quả đỏ- bầu dục x quả vàng – tròn -> Kieåu gen cuûa P laø AAbb x aaBB -> Đáp án d 5. Daën Doø - Laøm caùc baøi taäp SGK. - Đọc trước bài 8. Tìmhiểu :Tính đặc trưng của bộ nst, cấu trúc và chức năng của nst..

(16) TIEÁT 8 :. Chöông II : NHIEÃM SAÉC THEÅ. BAØI 8 : NHIEÃM SAÉC THEÅ. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc song baøi naøy HS coù khaû naêng: -Mô tả được sự biến đổi hình thái NST trong chu kỳ tế bào. - Mô tả được cấu trúc cấu hiển vi điển hình của NST ở kỳ giữa của nguyên phân - Xác định được chức năng của NST đối với sự di truyền các tính trạng. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình ve.õ II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC Tranh phoùng to hình 8.1 -> 8.5 SGK. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới * HÑ1: Tìm hieåu tính ñaëc tröng cuûa boä nhieãm saéc theå - GV treo tranh phoùng to hình - HS quan saùt kó tranh + 8.1- 2 SGK cho HS quan sát và đọc SGK -> rút ra nhận yêu cầu HS đọc SGK để trả lời xét về hình dạng, kích caùc caâu hoûi : thước. + Theá naøo laø caëp NST töông đồng ? + Phaân bieät boä NST ñôn boäi và bộ NST lưỡng bội ? - GV nhaán maïnh : Trong caëp NST tương đồng, một có nguồn gốc từ bố, một có nguồn gốc từ meï. - GV yêu cầu Hs đọc bảng 8.8 -> Số lượng NST trong bộ NST lưỡng bội có phản ảnh trình độ tiến hóa của loài không ? - GV yeâu caàu HS quan saùt hình8.2 :. +Ruoài giaám coù maáy boä NST ? + Moâ taû hình daïng boä NST ?. - GV coù theå phaân tích theâm cặp NST giới tính giới tính có thể tương đồng ( XX), không. I/ Tính ñaëc tröng cuûa boä nhieãm saéc theå - Trong teá baøo baøo sinh dưỡng, NST tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau veà hình thaùi, kích thước. - HS thảo luận theo nhóm - Bộ NST lưỡng bội (2n) là và cử đại diện trình bày bộ NST chứa các cặp NST tương đồng. câu trả lời. - Boä NST ñôn boäi (n) laø boä NST chứa một NST của mổi cặp tương đồng.. - HS so saùnh boä NST lưỡng bội của người với các loài còn lại, nêu được : Số lượng NST không phản ánh trình độ tiến hóa của loài. - HS quan sát kĩ tranh vẽ > nêu được :Có 8 NST goàm : +Ñoâi hình haït. +2 đôi hình chữ V (con caùi :1 ñoâi hình que – con đực : 1 chiếc hình que, 1. - Ở những loài đơn tính có sự khác nhau giữa cá thể đực và cá thể cái ở cặp NST giới tính.. - Mổi loài sinh vật có bộ NST ñaëc tröng veà hình daïng, số lượng..

(17) tương đồng (XY) hoặc chỉ có moät chieác (XO) + Neâu ñaëc ñieåm ñaëc tröng cuûa bộ NSt ở mổi loài sinh vật ?. chieác hình moùc) - Ở mổi loài, bộ NST giống nhau về :Số lượng NST ; hình daïng caùc caëp NST. * Keát luaän :. * HÑ2 : Tìm hieåu caáu truùc nhieãm saéc theå ( NST) - GV thoâng baùo cho - HS quan saùt tranh hình 8.3-> 8.5 HS : Ở kì giữa, NST -> nêu được : có hình dạng đặc trưng + Hình dạng, đường kính, chiều vaø caáu truùc hieån vi cuûa daøi cuûa NST NST được mô tả ở kì + Nhận biết được 2 crômatic, vị naøy. trí tâm động. - GV yeâu caàu HS : + Ñieàn chuù thích hình 8.5 + Moâ taû hình daïng, (Soá 1 : 2 croâmatic- soá 2 : taâm caáu truùc cuûa NST ? động) + Hoàn thành bài tập - Một số HS phát biểu, HS khác muïc  SGK 25. boå sung. - GV chốt kiến thức.  Keát luaän :. *HĐ3 : Tìm hiểu chức năng của nhiễm sắc thể - GV phaân tích thoâng tin SGK : + NST laø caáu truùc mang gen -> nhân tố di truyền (gen) được xác định ở NST. + NST có khả năng tự nhân đôi liên quan đến ADN (sẽ học ở chương III) GV cho HS đọc SGK để nắm - HS ghi nhớ thông tin. vững sơ bộ về chức năng của chức năng của NST . NST . * Keát luaän :. II/ Caáu truùc nhieãm saéc theå ( NST) - Caáu truùc ñieån hình cuûa NST được biểu hiện rõ nhất ở kì giữa . +Hình daïng : Hình haït, hình que, hình chữ V... + Daøi : 0,5-50 microâmet + Đường kính : 0,2- 2 microâmet + Cấu trúc : Ở kì giữa, NSTgoàm 2 croâmatic (Nhieãm sắc tử chị em) gắn với nhau ở tâm động. + Moåi croâmatic goàm 1 phân tử ADN và prôtêin loại histoân. III/ Chức năng của nhiễm saéc theå - NST laø caáu truùc mang gen, trên đó, mổi gen ở một vị trí xaùc ñònh. - NST có đặc tính tự nhân ñoâi-> caùc tính traïng di truyền được sao chép qua caùc theá heä teá baøo vaø cô theå.. 4. Kiểm tra – đánh giá : 1/ Hãy ghép các chữ cái a, b, c ở cột B cho phù hợp với các số 1, 2, 3 ở cột A. Coät A Coät B Trả lời 1- Cặp NST tương đồng a. Là bộ NST chứa các cặp 12- Bộ NST lưỡng bội NST tương đồng. 3- Boä NST ñôn boäi b. Là bộ NST chứa một NST 2của mổi cặp tương đồng..

(18) c. Là cặp NST giống nhau về 3hình thái, kích thước. 2/ Nêu vai trò của NST đối với sự di truyền các tính trạng ? 3/Ở lúa nước 2n = 24 a/ Trong tế bào sinh dưỡng , ở kì giữa có bao nhiêu crômatit ? b/ Trong tế bào sinh dưỡng, ở kì sau có bao nhiêu NST ? Đáp án : a/ ở kì giữa số crômatit là 24 x2 =48 , do mỗi NST đã tự nhân đôi thành một NST keùpgoàm 2 cromatit. b/ ở kì sau số NST là 48 , do mỗi NST kép tánh thành 2 NST . 5. Daën doø - Đọc mục em có biết -Trả lời các câu hỏi cuối bài - Đọc trước bài mới. Tìm hiễu : - Vì sao nói NST đóng duỗi xoắn có tính chu kì ?ý nghĩa của sự đóng tháo xoắn này ? - Trong quá trình phân bào nhân hay tế bào chất phân chia trước ? - màng nhân thay đổi ntn ở kì đầu và kì cuối ? -Thoi phân bào thay đổi ntn ở kì dầu và kì cuối ? Vai trò của thoi phân bào ? - Trong chu kì tế bào ,những hoạt động nào của NST là quan trọng nhất ? -Nguyên phân có vai trò ntn đối với các quá trình sinh trưởng , sinh sản và di truyền của sinh vaät ? - Kẻ bảng 9.1 và 9.2 vào vở bài tập. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(19) TIEÁT 9 :. BAØI 9 :. NGUYEÂN PHAÂN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc song baøi naøy HS coù khaû naêng: - Giải thích được tính đặc trưng của bộ NST ở mỗi loài. - Trình bày được những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của quá trình nguyên phân. - Nêu được ý nghĩa của nguyên phân đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ các hình vẽ II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phoùng to hình 9.1 -> 9.3 SGK - Baûng phuï ghi noäi dung baûng 9.1, 9.2 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Nêu ví dụ về tính đặc trưng của bộ NSTcủa mổi loài sinh vật. Phân biệt bộ NST lưỡng bội với bộ NST đơn bội? - Nêu vai trò của NST đối với sự di truyền các tính trạng? 3. Bài mới * HĐ1: Biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào - GV yêu cầu HS nghiên cứu - HS nêu được 2 giai đoạn: I/Biến đổi hình thái NST thoâng tin SGK, quan saùt hình 9.1 + Kì trung gian. trong chu kì teá baøo -> trả lời câu hỏi: + Quaù trình nguyeân phaân. - Chu kì teá baøo goàm: + Chu kì tế bào gồm những giai - Các nhóm quan sát kỉ +Kì trung gian: Tế bào lớn đoạn nào? hình, thaûo luaän-> thoáng nhaát leân vaø coù nhaân ñoâi NST. + Nguyên phân: Có sự (Gv lưu ý HS về thời gian và sự ý kiến: nhân đôi NST ở kì trung gian) + NST có sự biến đổi hình phân chia NST và chất tế bào tạo ra 2 tế bào mới. - Gv yeâu caàu HS quan saùt hình thaùi: - Mức độ đóng, duỗi xoắn 9.2 -> thaûo luaän: . Dạng đóng xoắn. cuûa NST dieãn ra qua caùc kì + Nêu sự biến đổi hình thái . Dạng duỗi xoắn. NST? + HS ghi mức độ đóng và của chu kì tế bào: + Dạng sợi (duỗi xoắn) ở kì duoãi xoaén vaøo baûng 9.1. - Đại diện nhóm lên bảng trung gian. +Hoàn thành bảng 9.1 SGK 27? làm bài tập, các nhóm khác + Dạng đặc trưng (đóng xoắn cực đại) ở kì giữa. nhaän xeùt, boå sung. - Gv goïi 1 HS leân baûng laøm. -> Yêu cầu nêu được: + Từ kì trung gian đến kì - Gv chốt kiến thức. giữa:NST đóng xoắn. + Tại sao sự đóng và duỗi xoắn + Từ kì sau đến kì trung cuûa NST coù tính chaát chu kì? gian tieáp theo: NST duoãi xoaén. Sau đó lại tiếp tục đóng vaøduoãi xoaén qua chu kì teá baøo tieáp theo..

(20)  Keát luaän: * HĐ2: Những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyeân phaân - Gv yeâu caàu HS quan saùt hình - HS quan saùt hình, neâu 9.2, 9.3 -> trả lời các câu hỏi: được: + Hình thái NST ở kì trung gian? + NST có dạng sợi mảnh. + Cuối kì trung gian, NST có + NST tự nhân đôi. ñaëc ñieåm gì? - HS trao đổi, thống nhất - Gv yêu cầu HS nghiên cứu trong nhóm, ghi lại những thoâng tin SGK 28, quan saùt caùc dieãn bieán cô baûn cuûa NST hình ở bảng 9.2 -> thảo luận: ở các kì Điền nội dung thích hợp vào - Đại diện nhóm phát biểu, baûng 9.2 caùc nhoùm khaùc boå sung. - Gv chốt lại kiến thức qua từng kì. - HS ghi nhớ thông tin. - Gv nhaán maïnh: + Ở kì sau có sự phân chia tế baøo chaát vaø caùc baøo quan. + Kì cuối có sự hình thành màng - HS nêu được: Tạo ra 2 tế nhân khác nhau giữa tế bào bào con động vật và tế bào thực vật.  Keát luaän: + Neâu keát quaû cuûa quaù trình phaân baøo? Caùc kì Những diễn biến cơ bản của NST ở các kì -NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn nên có hình thái roõ reät. Kì đầu - Các NST kép dính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động - Các NST kép đóng xoắn cực đại . Kì giữa - Các NST kép xếp thành hàng ở mặt phẳng xích đạo cuûa thoi phaân baøo . Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành hai NST Kì sau đơn phân li về hai cực của tế bào Các NST đơn dãn xoắn dài ra, ở dạng sợi mảng dần Kì cuoái thaønh chaát nhieãm saéc .. * HÑ3: Tìm hieåu yù nghóa cuûa nguyeân phaân - GV cho HS thaûo luaän : - HS thảo luận nêu được : + Do đâu mà số lượng NST của + Do NST nhân đôi một lần teá baøo con gioáng meï ? vaø chia ñoâi 1 laàn. + Trong nguyên phân số lượng + Bộ NST của loài được ổn teá baøo taêng maø boä NST khoâng ñònh. đổi thì điều đó có ý nghĩa gì ? Keát luaän :. II/ Những diễn biến cơ baûn cuûa NST trong quaù trình nguyeân phaân * Kì trung gian: - NST daøi, maûnh, duoãi xoaén. - NST nhaân ñoâi thaønh NST keùp. - Trung tử nhân đôi thành 2 trung tử. * Nguyeân phaân:. III/ yù nghóa cuûa nguyeân phaân - Nguyên phân là hình thức sinh sản của tế bào và sự lớn lên của cơ thể . - Nguyên phân duy trì sự ổn.

(21) - GV nêu ý nghĩa thực tiễn trong giaâm, chieát, gheùp..... ñònh cuûa boä NST ñaëc tröng của loài qua các thế hệ tế baøo.. 4. . Kiểm tra – đánh giá : - GV cho HS đọc chậm và nhắc lại phần tóm tắt cuối bài. 1/ Sự biến đổi hình thái của NST trong chu kì tế bào ? 2/ Sự tự nhân đôi của NST diễn ra ở kì nào của chu kì tế bào? a/ Kì đầu b/ Kì giữa c/ Kì sau d/ Kì trung gian 3/Những diến biến cơ bản của NST trong qúa trình nguyên phân ? 4/YÙ nghóa cuûa nguyeân phaân ? 5/ Ở ruồi giấm 2n = 8 . Một tế bào ruồi giấm đang ở kì sau của nguyên phân số NST trong tế bào đó = bao nhiêu trong các trường hợp sau ? a/ 4 ; b/ 8 ; c/ 16 ; d/ 32 . 5. Daën Doø - Đọc mục em có biết. - Trả lời các câu hỏi cuối bài. - Chuẩn bị bài mới.Tìm hiểu : - Hoạt động của NST ở kì đầu và kì sau trong giảm phân I có gì khác với trong nguyên phân? - Hoạt động của NST ở kì giữa II và kì sau II có gì khác với kì giữa I và kì sau I/ - Keát quaû cuûa giaûm phaân laø gì ?.

(22) TIEÁT 10 :. BAØI 10:. GIAÛM PHAÂN. I. MUÏC TIEÂU * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Trình bày những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của giảm phân. - Nêu những điểm khác nhau ở từng kì của giảm phân I và giảm phân II . - Nêu được ý nghĩa của hiện tượng tiếp hợp cặp đôi của các NST tương đồng. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC III.. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Sự biến đổi hình thái của NST trong chu kì tế bào ? - Những diến biến cơ bản của NST trong qúa trình nguyên phân ? 3. Bài mới * HĐ1: Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân - GV :Giảm phân gồm hai lần phân - HS quan sát tranh, đọc SGK, baøo lieân tieáp, nhöng NST chæ phaân thaûo luaän -> yeâu caàu neâu đôi ở kì trung gian ở lần phân bào I. được : Mỗi lần phân bào đều diễn ra 4 kì + NST duỗi xoắn. (kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối ). +NST nhaân ñoâi. - GV treo tranh phóng to hình 10 - Đại diện nhóm trình bày câu SGK và yêu cầu HS đọc SGK -> trả trả lời. Các nhóm khác nhận lời câu hỏi : seùt boå sung. + Kì trung gian NST có hình thái - HS tự thu nhận và xử lí nhö theá naøo ? thoâng tin. - Thaûo luaän nhoùm, thoáng nhaát ý kiến, ghi lại những diễn - Gv yeâu caàu HS quan saùt hình 10, bieán cô baûn cuûa NST trong đọc thông tin SGK -> hoàn thành giảm phân I và giảm phân II. bài tập ở bảng 10. - Đại diện nhóm lên hoàn - GV treo baûng phuï, goïi HS leân ñieàn thaønh baûng, caùc nhoùm khaùc vaøo baûng phuï. nhaän xeùt, boå sung. - Gv chốt kiến thức.  Keát luaän :. Caùc kì Kì đầu. Những diễn biến cơ bản của NST ở các kì Laàn phaân baøo I Laàn phaân baøo II - Caùc NST xoaén, co ngaén.. 1. Kì trung gian : - NST ở dạng sợi mảnh. - Cuoái kì, NST nhaân ñoâi thaønh NST keùp dính nhau ở tâm động. 2. Dieãn bieán cô baûn cuûa NST trong giaûm phaân :.

(23) -Caùc NST keùp trong caëp töông đồng tiếp hợp và có thể bắt chéo, sau đó tách rời nhau.. Kì giữa. Kì sau. Kì cuoái. Các cặp NST kép tương đồng taäp trung vaø xeáp song song thành hai hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. Các cặp NST kép tương đồng phân li độc lập với nhau về hai cực của tế bào. Caùc NST keùp naèm goïn trong hai nhân mới được tạo thành với số lượng là đơn bội (kép). NST co laïi cho thaáy soá lượng NST kép trong bộ NST ñôn boäi NST keùp xeáp thaønh moät hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành hai NST ñôn phaân li veà hai cực của tế bào Caùc NST ñôn naèm goïn trong nhân mới được tạo thành với số lượng bộ ñôn boäi 3. Kết quả : Từ 1 tế bào meï (2n NST) qua 2 laàn phaân baøo lieân tieáp taïo ra 4 teá baøo con mang boä NST ñôn boäi (n NST). * HÑ2 : YÙ nghóa cuûa giaûm phaân - GV cho HS thaûo luaän : + Vì sao trong giaûm phaân, caùc teá baøo con laïi coù boä NST giaûm ñi moät nữa ?. - HS thảo luận, trả lời câu hỏi Tạo ra các tế bào con có boä NST ñôn boäi khaùc nhau cuûa GV-> yeâu caàu : + Giaûm phaân goàm 2 laàn phaân veà nguoàn goác NST. baøo lieân tieáp nhöng NST chæ nhân đôi 1 lần ở kì trung gian trước lần phân bào I. - HS ghi nhớ thông tin-> rút ra yù nghóa cuûa giaûm phaân.. - Gv nhấn mạnh : Sự phân li độc lập của các cặp NST kép tương đồng -> đây là cơ chế tạo ra các giao tử khác nhau về tổ hợp NST. + Nêu những điểm khác nhau cơ - HS sử dụng kiến thức ở baûn cuûa giaûm phaân I vaø II ? bảng 10 để so sánh từng kì.. 4. kiểm tra – đánh giá : - GV cho HS đọc chậm và nhắc lại phần tóm tắt cuối bài - Yêu cầu HS hoàn tất bài tập : Nguyeân phaân Giaûm phaân - Xảy ra ở tế bào sinh dưỡng -...................................................................... - ...................................................................... - Goàm 2 laàn phaân baøo lieân tieáp.

(24) - Taïo ra .........................teá baøo con coù boä NST - Taïo ra ........................................teá baøo con nhö teá baøo meï. coù boä NST ................................................... - Ở ruồi giấm 2n = 8 . Một tế bào ruồi giấm đang ở kì sau của giảm phân II số tế bào đó có bao nhiêu NST đơn trong các trường hợp sau ? a/ 2 ; b/ 4 ; c/ 8 ; d/ 16 . 5. Daën Doø - Đọc mục em có biết -Trả lời các câu hỏi cuối bài - Laøm baøi taäp 3,4 SGK 33. - Đọc trước bài mới : Tìm hiểu : - Qua quá trình phát sinh giao tử đực và quá trình phát sinh giao tử cái ở đv phải qua mấy giai đoạn ?Đặc điểm của mỗi giai đoạn ? - Sự khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và quá trình phát sinh giao tử cái ? - Sự kiện quan trọng nhất trong quá trình thụ tinh là gì ? - Những hoạt động nào của NSTtrong giảm phân và trong thụ tinh làm phục hồi bộ NSTlưỡng bội của loài ?.

(25) TIEÁT 11 :. BAØI 11 : PHÁT SINH GIAO TỬ VAØ THỤ TINH. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức : Học xong bài này HS có khả năng: - Nêu được quá trình phát sinh giao tử ở động vật và cây có hoa. - Phân biệt được quá trình phát sinh giao tử đực và giao tử cái - Giải thích được bản chất của quá trình thụ tinh * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức trong hình vẽ II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC Tranh phoùng to hình 11 SGK. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ : -Nêu những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I? -Nêu những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I? 3. Bài mới : * HĐ1: Tìm hiểu sự phát sinh giao tử Muïc tieâu : -Trình bày được quá trình phát sinh giao tử. -Nêu được những điểm giống nhau và khác nhau giữa quá trình phát sinh giao tử đực và cái - GV treo tranh phóng - HS quan sát tranh và I/ sự phát sinh giao tử to hình 11 SGK -> yeâu tìm hieåu SGK. cầu HS quan sát tranh - Trao đổi nhóm -> Giống nhau : + nghiên cứu thông tin yêu cầu : -Các tế bào mầm (noãn nguyên bào, tinh SGK -> Trả lời : + Trình bày được quá nguyên bào) đều thực hiện nguyên phân + Trình bày quá trình trình phát sinh giao tử liên tiếp nhiều lần phát sinh giao tử ở đực và quá trình phát - Noãn bào bậc 1 và tinh bào bậc 1 đều động vật ? sinh giao tử cái ở ĐV. giảm phân để hình thành giao tử - Gv chốt kiến thức + So sánh sự giống Khác nhau : - Tieáp tuïc yeâu caàu HS nhau vaø khaùc nhau cuûa Phaùt sinh giao Phát sinh giao tử thaûo luaän : quaù trình phaùt sinh tử cái đực + Quá trình phát sinh giao tử đực và giao tử -Noãn bào bậc 1 - Tinh bào bậc 1 qua giao tử đực và giao tử cái qua giaûm phaân I giaûm phaân I cho 2 cái có gì giống nhau và - Đại diện nhóm phát cho thể cực thứ tinh bào bậc 2 khaùc nhau ? bieåu, caùc nhoùm khaùc nhaát coù kích - Gv chốt lại kiến thức nhận xét, bổ sung thước nhỏ và HS caàn naém. noãn bào bậc 2 -Mỗi tinh bào bậc 2 có kích thước qua giảm phân II lớn cho 2 tinh tử, Các - Noãn bào bậc tinh tử phát sinh 2 qua giaûm phaân thaønh tinh truøng. II cho 1 thể cực thứ hai có kích -Kết quả : Từ tinh.

(26) thước bé và 1 tế bào trứng có kích thước lớn - Kết quả : Từ mỗi noãn bào baäc 1 qua giaûm phaân cho 2 theå cực và 1 tế bào trứng có kích thước lớn *HÑ2 : Thuï tinh Mục tiêu : Xác định được bản chất của quá trình thuï tinh -GV yeâu caàu HS - HS đọc ™ SGK nghiên cứu SGK => thaûo luaän theo nhoùm trả lời câu hỏi : để trả lời. +Neâu khaùi nieäm thuï - 1 vaøi HS phaùt bieåu, tinh ? lớp bổ sung +Baûn chaát cuûa quùa trình thuï tinh ?. baøo baäc qua giaûm phân cho 4 tinh tử phaùt sinh thaønh tinh truøng.. II/ Thuï tinh -Thụ tinh là sự kết hợp ngẫu nhiên giữa 1 giao tử đực và 1 giao tử cái. -Bản chất là sự kết hợp của 2 bộ nhân đơn bội tạo ra bộ nhân lưỡng bội ở hợp tử. - HS vận dụng kiến thức, nêu được : 4 tinh trùng chứa bộ NST đơn bội khác nhau về nguoàn goác -> hợp tử có các tổ hợp hợp NST khác nhau.. -GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän + Tại sao sự kết hợp ngãu nhiên giữa các giao tử đực và giao tử cái lại tạo được các hợp tử chứa các tổ hợp NST khaùc nhau veà nguoàn goác ? *HÑ3: YÙ nghóa cuûa thuï tinh vaø giaûm phaân -GV yeâu caàu HS -HS đọc SGK III/ Ý nghĩa của thụ tinh và giảm phân nghiên cứu SGK => thaûo luaän theo nhoùm - Duy trì oån ñònh boä NST ñaëc tröng qua trả lời câu hỏi : để trả lời. caùc theá heä cô theå. +Nêu Ý nghĩa của thụ -1 vài HS phát biểu, - Tạo nguồn biến dị tổ hợp cho chọn tinh và giảm phân về lớp bổ sung gioáng vaø tieán hoùa. caùc maët di truyeàn , biến dị và thực tiễn ? -GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän 4. Kiểm tra – đánh giá : - GV cho HS đọc chậm và nhắc lại phần tóm tắt cuối bài - Chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau :.

(27) 1/ Vì sao bộ NST đặc trưng của từng loài sinh sản hữu tính lại được duy trì ổn định qua các theá heä ? a.Qua giảm phân , bộ NST đặc trưng của loài (2n) được phân chia liên tiếp 2 lần tạo ra các bộ NST đơn bội (n) ở các giao tử b.Nhờ quá trình giảm phân và thụ tinh bộ NST đặc trưng của những loài sinh sản hữu tính được duy trì ổn định qua các thế hệ c.Trong thụ tinh các giao tử mang bộ NST đơn bội ( n) kết hợp với nhau tạo ra hợp tử của bộ NST lưỡng bộ (2n) đặc trưng cho loài d.Caû a, b vaø c 2/ Sự kiện quan trọng nhất của quá trình thụ tinh là gì ? a. Sự kết hợp theo nguyên tắc một giao tử đực với một giao tử cái b. Sự tổng hợp bộ NST của giao tử đực và giao tử cái c. Sự tạo thành hợp tử d.Sự kết hợp của cá nhân của hai giao tử 5. Daën Doø -Trả lời các câu hỏi cuối bài - Chuẩn bị bài mới. + So sánh điểm khác nhau của NST thường và NST giới tính ? + Tìm hiểu cơ chế NST xác định giới tính và tỉ lệ giới tính. +Nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính ? + Sự hiểu biết về cơ chế xác định giới tính có ý nghĩa như thế nào trong sản xuất ? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(28) TIEÁT 12 :. BAØI 12 : CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức : Học xong bài này HS có khả năng: - Nêu được một số đặc điểm của NST giới tính . -Trình bày được cơ chế NST xác định giới tính ở người -Xác định được các yếu tố ảnh hưởng đế sự phân hoá giới tính * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức trong hình vẽ. -Phaùt trieån tö duy lí luaän. * Thái độ II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC Phoùng tohình 12.1,2 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ : -Trình bày quá trình phát sinh giao tử ở động vật ? - Neâu khaùi nieäm thuï tinh ?Baûn chaát cuûa quùa trình thuï tinh ? 3. Bài mới * HĐ1: Tìm hiểu NST giới tính Mục tiêu : Trình bày được một số đặc điểm của NST giới tính . - GV yêu cầu HS quan sát hình HS quan sát tranh, đọc SGK I/ Nhiễm sắc thể giới tính 8.2 : Bộ NST ruồi giấm -> Nêu -> trả lời các câu hỏi của - Trong tế bào lưỡng bội (2n) những điểm giống và khác GV. ngoài các NST thường tồn nhau ở bộ NST của ruồi đực và tại thành từng cặp tương ruoài caùi ? đồng, còn có một cặp NST - Từ điểm giống và khác nhau giới tính XX (tương đồng) ở bộ NST của ruồi giấm, Gv hoặc XY (không tương đồng) phân tích đặc điểm của NST - HS quan sát kỉ hình, nêu - NST giới tính mang gen thường và NST giới tính. được cặp NST số 23 khác quy định tính đực, tính cái - Gv treo TV 12.1-> Cặp NST nhau giữa nam và nữ. vaø caùc tính traïng lieân quan nào là NST giới tính. - Đại diện nhóm trả lời, giới tính + NST giới tính có ở TB nào ? nhóm khác nhận xét, bổ + So saùnh ñieåm khaùc nhau cuûa sung. NST thường và NST giới tính ? -GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän. *HĐ2 : Tìm hiểu cơ chế NST xác định giới tính Mục tiêu : Tìm hiểu cơ chế NST xác định giới tính và tỉ lệ giới tính. - GV treo tranh phóng to hình - HS quan sát tranh thảo II/ cơ chế NST xác định giới 12 SGK-> yeâu caàu HS+ nghieân luaän theo nhoùm..

(29) cứu SGK -> trả lời câu hỏi : + Có mấy loại trứng và tinh trùng được tạo ra giảm phân ? + Sự thụ tinh giữa tinh trùng và trứng nào để tạo ra hợp tử phaùt trieån thaønh con trai hay con gaùi ? + Taïi sao tæ leä con trai con gaùi sinh ra xaáp xæ 1 : 1 ? + Sinh con trai hay con gaùi do mẹ, đúng hay sai ? Giải thích ? -GV goïi HS trình baøy treân tranh cơ chế xác định giới tính ở người. - Gv phaän tích caùc khaùi nieäm động giao tử, dị giao tử và sự thay đổi tỉ lệ nam, nữ theo lứa tuoåi. cần tìm hiểu thêm để giải thích tại sao tỉ lệ nam : nữ các lứa tuổi khác nhau thì có khác nhau chuùt ít -GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän * HÑ 3 : Tìm hieåu veà caùc yeáu hoá giới tính -GV yêu cầu HS đọc SGK-> +Nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính ?. - Đại diện nhóm trả lời. Các nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung-> yeâu caàu : + Ở người mẹ :1 loại trứng 22A+X ; ở bố sinh ra 2 loại tinh truøng 22A+X vaø 22A+Y + Sự thụ tinh giữa trứng với : -Tinh truøng X => XX (Gaùi) - Tinh truøng Y => XY (Trai) + Tæ leä con trai : con gaùi xaáp xỉ 1 : 1 là do 2 loại tinh trùng mang X và Y được tạo ra với tæ leä ngang nhau . + Sai do meï chæ taïo ra 1 giao tử X. tính - Cơ chế NST xác định giới tính ở người : P: XX x XY GP : X X, Y F1 : XX (Gaùi) ; XY (Trai) - Sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và tổ hợp laïi trong laø cô cheá xaùc ñònh giới tính.. tố ảnh hưởng đến sự phân. -HS tự nghiên cứu SGK -> trả lời + HS nêu được các yếu tố : . Hooc moân + Sự hiểu biết về cơ chế xác . Nhiệt độ , cường độ ánh định giới tính có ý nghĩa như sáng… theá naøo trong saûn xuaát ? -Moät vaøi HS phaùt bieåu yù --GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát kieán caùc baïn khaùc boå sung luaän. III/ các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính - Quá trình phân hoá giới tính còn chịu ảnh hưởng của các nhân tố môi trường bên trong (Do rối loạn tiết hoocmoân sinh duïc) vaø beân ngoài (Nhiệt độ, nồng độ CO2, ánh saùng) - Ý nghĩa : Chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực : cái phù hợp với mục đích sản xuất.. 4.Kiểm tra – đánh giá : - Hướng dẫn cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài và nhắc lại các ý chính - Hoàn thành bảng sau : NST giới tính NST thường 1- Tồn tại 1 cặp trong TB lưỡng bội 1-.........................................................................

(30) 2- ...................................................... 3- ........................................................ 2- Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng 3- Mang gen qui định tính trạng thường của cơ theå.. - Câu 5 sgk / 40 đáp án c 5. Daën Doø - Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài - Đọc mục em có biết. - Xem trước bài mới - Chuaån bò hình 13 sgk /42 oân laïi baøi lai 2 caëp tính traïng ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(31) TIEÁT 13 :. BAØI 13. DI TRUYEÀN LIEÂN KEÁT. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức :Học xong bài này HS có khả năng: -HS hiểu được những ưu thế của ruồi giấmđối với nghiên cứu di truyền -mô tả giải thích được thí nghiệm của Moocgan -Nêu được ý nghĩa của di truyền liên kết, đặc biệt đối trong lĩnh vực chọn giống . * Kĩ năng : Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức trong hình vẽ. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh phoùng to hình 13 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Nêu những điểm khác nhau giữa NST giới tính và NST thường? - Trình bày cơ chế sinh con trai, con gái ở người? 3. Bài mới * HÑ1: Tìm hieåu thí nghieäm cuûa Moocgan Mục tiêu : Mô tả và giải thích được thí nghiệm của Moocgan -GV yêu cầu HS nghiên cứu -HS tự thu nhận và xử lí I / Thí nghiệm của Moocgan ‹ SGK => trình bày TN của ‹ để trả lời câu hỏi. a/Thí nghieäm: Mooc gan? - HS quan saùt hình, thaûo P: Xaùm- daøi x Ñen - cuït -GV treo tranh phoùng to luaän nhoùm. F1: Xaùm - daøi hình 13 SGK yêu cầu HS - Đại diện nhóm trình Lai phân tích: quan saùt -> thaûo luaän: baøy, nhoùm khaùc nhaän O F1 x O ñen, cuït xeùt, boå sung => Yeâu FB: 1 xaùm – daøi : 1 ñen – cuït + Tại sao phép lai giữa ruồi cầu: b/ Giaûi thích keát quaû: đực F1 với ruồi cái thân đen, +Vì đây là phép lai giữa P : BBVV (Xám-dài) x bbvv (đen cụt) cánh cụt được gọi là phép là cá thể mang kiểu hình GTP: BV bv lai phaân tích ? trội với cá thể mang F1: BbVv (xaùm – daøi) + Mooc gan tieán haønh kieåu hình laën . Lai phaân tích: pheùp lai phaân tích nhaèm +Nhaèm xaùc ñònh kieåu O F1 BbVv x O bbvv muïc ñích gì? gen của ruồi đực F1. GTP:BV, bv bv + Tại sao dựa vào kiểu + Vì ruối cái thân đen , F: BbVv (Xám – dài); bbvv (Đen – cụt) hình 1 : 1 Mooc gan laïi cho caùnh cuït, chæ cho moät -Keát luaän: rằng cá gen quy định màu loại giao tử bv, còn ruồi Di truyền liên kết là trường hợp các sắc thân và dạng cánh cùng đực F1 cũng chỉ cho ra gen quy ñònh moät nhoùm tính traïng naèm treân moät NST ? hai loại giao tử BV và naèm treân moät NST cuøng phaân li veà - Gv chốt lại đáp án đúng. bv. giao tử và cùng tổ hợp qua thụ tinh. sau đó yêu cầu HS giải Do đó, các gen quy định thích keát quaû pheùp lai maøu saéc thaân vaø hình - GV neâu caâu hoûi choát kieán daïng caùnh phaûi cuøng thức: naèm treân moät NST vaø + Di truyền liên kết là gì ? liên kết với nhau. -GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát luaän.

(32) * HÑ2: Tìm hieåu yù nghóa cuûa di truyeàn lieân keát - GV: Ở ruồi giấm, 2n = 8 - HS nêu được mổi NST nhưng tế bào có khoảng sẽ mang nhiều gen. 4000gen -> Sự phân bố gen - HS căn cứ vào kết quả treân NST seõ nhö theá naøo? F2 của 2 trường hợp -> - GV yêu cầu HS thảo luận: nêu được: + So sánh kiểu hình F2 + F2: Phân li độc lập trong trường hợp phân li độc xuất hiện biến dị tổ hợp. laäp vaø di truyeàn lieân keát? : + F2: Di truyeàn lieân keát khoâng xuaát hieän bieán dò tổ hợp.. II/ yù nghóa cuûa di truyeàn lieân keát - Trong teá baøo, moåi NST mang nhieàu gen taïo thaønh nhoùm gen lieân keát. - Di truyền liên kết đảm bảo sự di truyền bền vững của từng nhóm tính trạng được quy định bởi các gen trên một NST . Nhờ đó trong chọn giống người ta có thể chọn được những nhóm tính trạng tốt đi kèm với nhau. + YÙ nghóa cuûa di truyeàn lieân keát trong choïn gioáng? - GV chốt kiến thức.. 4. Kiểm tra – đánh giá : - Thế nào là di truyền liên kết ? hiện tượng này đã bổ sung cho qui luật phân li độc lập của Menñen nhö theá naøo ? - Hoàn thành bảng sau : Ñaëc ñieåm so saùnh Pa GTPa Fa : - Kieåu gen - Kieåu hình. Di truyền độc lập Vaøng – trôn x Xanh – nhaên AaBb aabb ......,....,......,.... ab - ................................................... -1 Vaøng – Trôn : 1 Vaøng -Nhaên : 1 Xanh - Trôn : 1 Xanh -Nhaên Coù (V- N ; X- T). Di truyeàn lieân keát Xaùm – daøi x Ñen – cuït BbVv bbvv ..........,........... bv - 1 BbVv, 1 bbvv - ................................................... ..................................................... .................................................... Biến dị tổ hợp 5. Daën Doø - Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài - làm câu hỏi 3,4 vào vở bài tập -Chuẩn bị bài mới : -ôn lại sự biến đổi hình thái nst qua nguyên phân và giảm phân - Xem trước bài thực hành : Quan sát hình thái nhiễm sắc thể * Ruùt kinh nghieäm : ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(33) TIEÁT 14 :. THỰC HAØNH : QUAN SAÙT HÌNH THAÙI NHIEÃM SAÉC THEÅ BAØI 14 :. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức : HS có khả năng nhận dạng được hình thái NST ở các kì. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng sử dụng và quan sát tiêu bản dưới kính hiển vi. - Reøn kæ naêng veõ hình. * Thái độ: -Bảo vệ và giữ gìn dụng cụ thực hành. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Kính hieån vi quang hoïc - Các tiêu bản cố định NST của một số loại động- thực vật (giun đũa, châu chấu, hành....) III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS. 3. Bài mới * HÑ1: Quan saùt tieâu baûn NST - GV chia nhóm HS mỗi nhóm 5-6 HS giao - HS thực hành theo nhóm cho moãi nhoùm moät kính hieån vi vaø moät hoäp tieâu baûn maãu - GV yêu cầu HS nêu các bước tiến hành quan - HS trình bày thao tác-> yêu cầu: saùt tieâu baûn NST. + Đặt tiêu bản lên bàn kính: quan sát ở bội giác bé rồi chuyển sang bội giác lớn. => Nhận dạng tế bào đang ở kì nào. - Các nhóm tiến hành quan sát lần lượt caùc tieâu baûn. - Gv chốt kiến thức. * Khi quan saùt löu yù: - Gv yêu cầu các nhóm thực hành theo qui - Kỉ năng sử dụng kính hiển vi. trình đã hướng dẫn. - Moåi tieâu baûn goàm nhieàu teá baøo -> caàn - Gv quan sát tiêu bản -> đánh giá kết quả của tìm tế bào mang NST nhìn rõ nhất. từng nhóm. - Khi nhận dạng được hình thái NST, các thành viên lần lượt quan sát => Vẽ hình đã quan sát được lần lượt vào vở. * HĐ2: Báo cáo thu hoạch - GV treo tranh caùc kì cuûa nguyeân phaân. - HS quan sát tranh, đối chiếu với hình - Gv cung caáp theâm thoâng tin: vẽ của nhóm -> Nhận dạng NSt đang ở + Kì trung gian: teá baøo coù nhaân. kì naøo. + Các kì khác căn cứ vào vị trí NST trong tế - Từng thành viên vẽ và chú thích hình baøo. đã quan sát được vào vở. VD: Kì giữa NSTtập trung ở giữa tế bào thành haøng, coù hình thaùi roõ nhaát. 4. Toång keát : - Gv đánh giá chung về ý thức và thao tác của các nhóm. - Cho điểm các nhóm thông qua báo cáo thu hoạch. 5. Dặn Dò : Chuẩn bị bài mới : ADN.

(34) + Neâu thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa AND? +Yeáu toá naøo quy ñònh tính ñaëc thuø cuûa ADN ? + Tính đa dạng của ADN được giải thích như thế nào? + Các loại nuclêôtit nào liên kết với nhau thành cặp? - Giả sử trình tự các nuclêôtic trên 1 mạch đơn AND như sau: -A-T-G-G-X-T-A-G-T-X=> Trình tự các nuclêôtic trên đoạn mạch còn lại sẽ như thế nào? + Neâu heä quaû cuûa nguyeân taéc boå sung? +Theo NTBS, có nhận xét gì về tỉ lệ các nuclêôtit trong phân tử ADN ?.

(35) Tieát 15:. Chöông II: Baøi 15:. ADN VAØ GEN ADN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: -Phân tích được thành phần hoá học của AND, đặc biết là tính đặc thù và đa dạng của nó. -Mô tả được cấu trúc không gian của ADN * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ vẽ hình. - Reøn kó naêng thaûo luaän theo nhoùm II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Mô hình cấu tạo phân tử AND. - Tranh phoùng to hình 15 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ : 3. Bài mới * HĐ1: Tìm hiểu Cấu tạo hoá học của phân tử AND Mục tiêu: Giải thích được vì sao AND có cấu tạo đa dạng vaø tính ñaëc thuø . - Gv yêu cầu HS nghiên cứu -HS nghiên cứu thông tin I/ Cấu tạo hoá học của phân tử thông tin SGK -> Nêu thành SGK -> Trả lời: AND phaàn hoùa hoïc cuûa AND? +Gồm các nguyên tố: -Phân tử AND được cấu tạo từ C,H,O,N,P. caùc nguyeân toá C,H,O,N,P. + Cấu tạo theo nguyên tắc - ADN thuộc loại đại phân tử -GV treo tranh phóng to hình đa phân (đơn phân là các được cấu tạo theo nguyên tắc ña phaân maø ñôn phaân laø 15 SGK -> yeâu caàu HS quan nucleâoâtic) sát + đọc SGK -> thảo luận: - HS quan sát TV, đọc SGK, nuclêôtit ( Gồm 4 loại : A,T, G, +Yếu tố nào quy định tính trao đổi nhóm để trả lời các X . -AND của mỗi loài được đặc ñaëc thuø cuûa ADN ? caâu hoûi -> Yeâu caàu: +Tính đặc thù của ADN do thù bởi thành phần, số lượng số lượng thành phần và và trình tự sắp xếp của các + Tính đa dạng của ADN trình tự sắp xếp của các nuclêôtit. Cách sắp xếp khác nhau của 4 loại nuclêôtit đã tạo được giải thích như thế nào? nuclêôtit quy định + Caùch saép xeáp khaùc nhau neân tính ña daïng cuûa AND. của 4 loại nuclêôtit đã tạo - Tính đa dạng và đặc thù của ADN là cơ sở phân tử cho tính neân tính ña daïng cuûa ADN -Đại diện một vài nhóm đa dạng và đặc thù của các loài trình baøy caùc nhoùm khaùc boå sinh vaät. sung vaø ruùt ra KL * HĐ2: Tìm tiểu cấu trúc không gian của phân tử AND Mục tiêu: -Mô tả được cầu trúc không gian của AND. -Hiểu được nguyên tắc bổ sung và hệ quả của nó. -GV yêu cầu HS đọc thông tin -HS quan sát tranh,đọc ™ II/ Cấu trúc không gian của.

(36) +quan saùt laïi hình 15 SGK vaø mô hình phân tử ADN -> Mô taû caáu truùc khoâng gian cuûa phân tử ADN? -Từ mô hình ADN -> Gv yêu caàu HS thaûo luaän:. => trả lời câu hỏi. -HS thaûo luaän nhoùm. - Yêu cầu nêu được: + Caùc caëp lieân keát: A-T; G-X.. phân tử AND .- Phân tử ADN là một chuỗi xoaén keùp goàm hai maïch ñôn song song, xoắn đều quanh một trục theo chiều từ trái sang phaûi. - Mổi vòng xoắn có đường kính 20A0, chieàu cao 34A0, goàm 10 caëp nucleâoâtic. - Các nuclêôtit giữa 2 mạch đơn liên kết với nhau thành từng cặp theo nguyên tắc bổ sung: A liên kết với T, G liên kết với X. - Heä quaû cuûa nguyeân taéc boå sung: + Do tính chaát boå sung cuûa 2 mạch, nên khi biết trình tự đơn phaân cuûa moät maïch thì suy ra được trình tự đơn phân của maïch coøn laïi. + Về tỉ lệ các loại đơn phân trong AND: A =T ; G = X => A + G = T + X. + Các loại nuclêôtit nào liên kết với nhau thành cặp? - Gv: Giả sử trình tự các nucleâoâtic treân 1 maïch ñôn AND nhö sau: -A-T-G-G-X-T-A-G-T-X=> Trình tự các nuclêôtic trên + Trình tự các nuclêôtic đoạn mạch còn lại sẽ như thế trên đoạn mạch còn lại laø : naøo? + Neâu heä quaû cuûa nguyeân taéc - T – A – X – X – G – A –T–X–A–G boå sung? -Đại diện nhóm trình +Theo NTBS, coù nhaän xeùt gì veà tæ leä caùc nucleâoâtit trong baøy, caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung phân tử ADN ? - GV nhaán maïnh: A+T Tæ leä trong caùc phaân G+ X tử ADN khác nhau thì khác nhau và đặc trưng cho loài. 4. Kiểm tra – đánh giá : - Thành phần hoá học của ADN- tính đặc thù và đa dạng của ADN ? - Caáu truùc khoâng gian cuûa ADN vaø nguyeân taéc boå sung ? - Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng : 1/ Tính đa dạng của phân tử ADN là do : a. Số lượng, thành phần và trình tự sắp xếp các nuclêôtic b. Hàm lượng ADN tronh nhân tế bào. A+T c.Tæ leä : G+ X d. Chỉ b và c đúng. 2/ Theo nguyeân taéc boå sung thì : a. A=T ; G=X b. A+T=G+X c. A+X+T=G+X+T d. Chỉ b và c đúng. 5. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong SGK - chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu + Hoạt động đầu tiên của ADN khi bắt đầu tự nhân đôi?.

(37) + Quá trình tự nhân đôi diễn ra trên mấy mạch của ADN? +Trong quá trình tự nhân đôi, Các loại nuclêôtit nào liên kết với nhau theo từng cặp? + Sự hình thành mạch mới ở 2 ADN con diễn ra như thế nào ? +Nhaän xeùt gì veà caáu taïo cuûa ADN con vaø ADN meï? + Mô tả sơ lược quá trình tự nhân đôi của ADN? Quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyeân taéc naøo? + Baûn chaát hoùa hoïc cuûa gen laø gì ? + Gen có chức năng gì? + chức năng của ADN là gì ? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(38) TIEÁT 16:. BAØI 16 :. ADN VAØ BAÛN CHAÁT CUÛA GEN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức: Học xong bài này HS có khả năng: - Trình bày được nguyên tắc tự nhân đôi của ADN - Nêu được bản chất hoá học của gen - phân tích được các chức năng của ADN * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ kênh hình. - Reøn kó naêng thaûo luaän theo nhoùm. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phoùng to hình 16 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ : - Neâu thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa AND? - Vì sao AND coù tính ña daïng vaø ñaëc thuø? Moâ taû caáu truùc khoâng gian cuûa AND? 3. Bài mới *HĐ1: Tìm hiểu nguyên tắc tự nhân đôi của AND Mục tiêu: -Mô tả sơ lược quá trình tự nhân đôi của AND. -Nêu được các nguyên tắc của sự tự nhân đôi ở ADN -GV yêu cầu HS nghiên cứu thông -HS tự thu nhận và xử lí I/ AND tự nhân đôi theo tin đoạn 1, 2 -> Thông tin trên cho thông tin -> nêu được: những nguyên tắc nào? em bieát ñieàu gì? Không gian, thời gian của - ADN tự nhân đôi tại NST - GV treo tranh phóng to hình 16 quá trình tự nhân đôi ở kì trung gian. SGK-> yeâu caàu HS quan saùt + ADN. - ADN tự nhân đôi theo nghiên cứu SGK -> thảo luận: - HS quan sát tranh + đọc đúng mẫu ban đầu. + Hoạt động đầu tiên của ADN SGK -> suy nghĩ rồi thảo -Quá trình tự nhân đôi: khi bắt đầu tự nhân đôi? luaän theo nhoùm + Hai maïch ADN taùch + Quá trình tự nhân đôi diễn ra -Đại diện một vài nhóm nhau theo chiều dọc. treân maáy maïch cuûa ADN? trình baøy caùc nhoùm khaùc + Caùc Nu cuûa maïchkhuoân +Trong quá trình tự nhân đôi, Các bổ sung và rút ra KL liên kết với các nuclêôtit tự loại nuclêôtit nào liên kết với do trong môi trường nội bào nhau theo từng cặp? theo NTBS, 2 mạch mới của 2 ADN con dần được hình + Sự hình thành mạch mới ở 2 thành dựa trên mạch khuôn ADN con dieãn ra nhö theá naøo ? cuûa ADN meï theo chieàu +Nhaän xeùt gì veà caáu taïo cuûa ADN ngược nhau. con vaø ADN meï? - Kết quả: 2 phân tử ADN con được hình thành giống nhau vaø gioáng ADN meï. - Nguyeân taéc:Nguyeân taéc boå sung và nguyên tắc giữ lại một nữa. -GV theo dõi, nhận xét và hoàn chỉnh kiến thức. -Từ ý kiến đã thảo luận -> yêu.

(39) caàu HS: + Mô tả sơ lược quá trình tự nhân ñoâi cuûa ADN? - Gv cho HS laøm baøi taäp vaän duïng: 1 đoạn mạch có cấu trúc: -A- G- T- X- X- A -T- X- A- G- G- T => Viết cấu trúc của 2 đoạn ADN được tạo thành từ đoạn ADN trên. - Gv tieáp tuïc neâu caâu hoûi: Quaù trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyeân taéc naøo? * HÑ2 : Tìm hieåu baûn chaát cuûa gen -GV yeâu caáu HS tìm hieåu muïc II -HS tìm hieåu muïc II II/ Baûn chaát cuûa gen SGK để trả lời câu hỏi : SGK , thảo luận theo - Gen là một đoạn của phân + Bản chất hóa học của gen là gì ? nhóm và phải nêu được: tử ADN, có chức năng di - Gv nhấn mạnh mối quan hệ kiến - Gen là một đoạn của truyền xác định. thức của 3 chương đã học: Từ ý phân tử ADN, có chức - Bản chất hóa học của gen naêng di truyeàn xaùc ñònh. nieäm veà gen (nhaân toá di truyeàn) laø ADN. - Baûn chaát hoùa hoïc cuûa - Gen caáu truùc mang thoâng => Gen naèm treân NST. gen laø ADN. =>Baûn chaát hoùa hoïc laø ADN. tin qui ñònh caáu truùc cuûa Gen caá u truù c mang => 1 phân tử ADN có nhiều gen. một loại prôtêin. thoâ n g tin qui ñònh caá u + Gen có chức năng gì? trúc của một loại prôtêin * HĐ3: Tìm hiểu chức năng của ADN -GV:ADN laø những HS độc lập suy nghĩ, trao đổi theo III/ Chức năng của ADN mạch dài chứa gen, mà nhóm -> trả lời. ADN có 2 chức năng: gen có chức năng di -Lưu giữ thông tin di truyền truyền. Vậy chức năng - HS ghi nhớ kiến thức -Truyền đạt thông tin di cuûa ADN laø gì ? truyeàn -Gv phaân tích vaø choát laïi 2 chức năng của ADN. - Gv nhấn mạnh: Sự nhaân ñoâi cuûa ADN -> nhaân ñoâi NST -> ñaëc tính di truyeàn oån ñònh qua caùc theá heä. 4. Kiểm tra – đánh giá : - GV yêu cầu HS đọc kĩ phần tóm tắt cuối bài và nêu lên được nguyên tắc tự nhân đôi của ADN, bản chất và chức năng của ADN -Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng : 1/ Quá trình tự nhân đôi của ADN xảy ra ở : a. Kì trung gian. b. Kì đầu c. Kì giữa d. Kì cuoái 2/ Phân tử ADN nhân đôi theo nguyên tắc :.

(40) a. Khuoân maãu b. Boå sung c. Giữ lại một nữa d. Chỉ a và b đúng. e. Cả a, b, c. 5. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. - Chuẩn bị bài mới. - HS ôn lại cả 2 bài 15, 16. -Tìm hieåu: +cấu tạo và chức năng của ARN. +Trình bày được những điểm giống và khác nhau trong cấu trúc giữa ADN và ARN. +Trình bày được quá trình tổng hợp và nguyên tắc tổng hợp prôtêin..

(41) TIEÁT 17: BAØI 17: MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VAØ ARN I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Mô tả được cấu tạo sơ lược và chức năng của ARN. - Phân biệt được ARN với ADN - Trình bày được sơ bộ quá trình tổng hợp ARN và nguyên tắc tổng hợp của quá trình này. * Kĩ năng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích phân tích hình vẽđể thu nhận kiến thức. - Kó naêng thaûo luaän theo nhoùm II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh phóng to hình 17 SGK -Mô hình về tổng hợp ARN. IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ: - Mô tả sơ lược quá trình tự nhân đôi của ADN? - Nêu bản chất hoá học và chức năng của gen ? 3. Bài mới * HÑ1: Tìm hieåu ARN Muïc tieâu: - Mô tả được cấu tạo và chức năng của ARN. - Trình bày được những điểm giống và khác nhau trong cấu trúc giữa ADN và ARN. - GV yêu cầu HS đọc thông tin, quan sát hình - HS tự thu nhận I/ ARN 17.1 SGK => Trả lời các câu hỏi: thoâng tin > neâu + ARN coù thaønh phaàn hoùa hoïc nhö theá naøo? được: * Keát luaän: + Trình baøy caáu taïo ARN? + Cấu tạo hóa -ARN được cấu tạo từ hoïc. caùc nguyeân toá C,H, O,N - GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập mục  + Teân caùc loïai vaø P. SGK51. nucleâoâtic. -ARN được cấu tạo theo - GV treo bảng phụ -> HS lên bảng để điền. - 1 HS phaùt bieåu nguyeân taéc ña phaân maø - Gv chỉnh sửa, chốt kiến thức. -> HS khaùc boå đơn phân là 4 loại nucleâoâtic: A, G, X, U sung. Ñaëc ñieåm ARN ADN - HS vaän duïng - ARN goàm: - Soá maïch ñôn 1 2 - Các loại đơn phân A, U, R, X A, T, G, X kiến thức, so sánh + m ARN: truyền đạt caáu taïo cuûa ARN thoâng tin qui ñònh caáu - Kích thước, khối Nhoû Lớn và ADN -> hoàn trúc của prôtêin. lượng. + t ARN: Vaän chuyeån - Gv phân tích: tùy theo chức năng mà ARN thành bảng 17. - Đại diện nhóm axit amin. chia thành các loại khác nhau. lên bảng hoàn + r ARN: Là thành phần thaønh, caùc nhoùm caáu taïo neân riboâxoâm. khaùc boå sung. * HĐ2 : Tìm hiểu ARN được tổng hợp theo nguyeân taéc naøo ? Mục tiêu: Trình bày được quá trình tổng hợp và nguyên tắc tổng hợp ARN - Gv yêu cầu HS nghiên cứu thông tin -> Trả -HS nghiên cứu II/ ARN được tổng hợp lời câu hỏi: SGK -> nêu được: theo nguyên tắc nào ?.

(42) + ARN được tổng hợp ở kì nào của chu kì tế + ARN được tổng baøo? hợp ở kì trung gian taïi NST. +ARN được tổng -GV mô tả quá trình tổng hợp ARN dựa vào hợp từ ADN. hình 17.2. - HS ghi nhớ kiến - Gv treo tranh phóng to hình 17.2 SGK -> yêu thức. cầu HS quan sát -> trả lời 3 câu hỏi SGK: - Caùc nhoùm thaûo + ARN được tổng hợp dựa vào một hay hai luận, thống nhất ý maïch ñôn cuûa gen? kieán. + Các loại Nu nào liên kết với nhau tạo thành + ARN tổng hợp maïch ARN? dựa vào 1 mạch + Nhận xét trình tự các đơn phân trên ARN so đơn. với mổi mạch đơn của gen? + Lieân keát theo - Gv chốt kiến thức. NTBS: A-U; T-A; - Gv sử dụng thông tin mục “em có biết” phân G-X; X-G tích: t ARN và r ARN sau khi được tổng hợp sẽ + ARN có trình tự tieáp tuïc taïo thaønh caáu truùc baäc cao hôn. tương ứng với - Gv yeâu caàu HS tieáp tuïc thaûo luaän: maïch khuoân theo + Quá trình tổng hợp ARN diễn ra theo những NTBS. nguyeân taéc naøo? - HS ghi nhớ kiến +Nêu mối quan hệ giữa gen và ADN? thức. - Caùc nhoùm thaûo luaän thoáng nhaát câu trả lời. * Keát luaän: 4. Kiểm tra – đánh giá : - GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi cuối bài. 5. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài - Chuẩn bị bài mới. Đọc trước bài 18. -Tìm hiểu: + thành phần hoá học của prôtêin. + các bậc cấu trúc của prôtêin và nêu được vài trò của chúng. + chức năng của prôtêin.. - Quá trình tổng hợp ARN diễn ra tại NST ở kì trung gian. - Quá trình tổng hợp ARN: + Gen thaùo xoaén, taùch daàn thaønh 2 maïch ñôn. + Các Nu ở mạch khuôn liên kết với các Nu tự do theo NTBS: AU, T-A, G-X ,X-G. + Khi tổng hợp xong ARN taùch khoûi gen ñi ra chaát teá baøo. - Nguyên tắc tổng hợp: + Khuôn mẫu: Dựa treân 1 maïch ñôn cuûa gen. + Boå sung: A-U, T-A, G-X, X-G - Mối quan hệ genARN:Trính tự các Nu treân maïch khuoân qui định trình tự các Nu treân ARN.. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(43) TIEÁT 18:. BAØI 18:. PROÂTEÂIN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức : Học xong bài này HS có khả năng: - Xác định được thành phần hoá học của prôtêin. - Mô tả được các bậc cấu trúc của prôtêin và nêu được vài trò của chúng. - Nêu được chức năng của prôtêin. * Kó naêng : - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ tranh vẽ. - Kó naêng thaûo luaän theo nhoùm.ö2 II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : Tranh phóng to hình 18 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Cấu tạo và chức năng của ARN? - Nguyên tắc tổng hợp ARN? 3. Bài mới * HÑ1: Tìm hieåu caáu truùc cuûa proâteâin Mục tiêu : Phân tích được tính đa dạng và đặc thù của prôtêin. Mô tả được các bậc cấu trúc của prôtêin - Gv yêu cầu HS nghiên cứu - HS sử dụng thông tin để I/ cấu trúc của prôtêin thông tin -> trả lời câu hỏi: trả lời. - Proâteâin laø HCHC goàm caùc + Neâu thaønh phaàn hoùa hoïc nguyeân toá: C, H, O, N. vaø caáu taïo cuûa proâteâin? - Các nhóm thảo luận -> - Prôtêin là đại phân tử được cấu -GV yeâu caàu HS thaûo luaän: thống nhất câu trả lời: truùc theo nguyeân taéc ña phaân maø + Tính đặc thù thể hiện ở đơn phân là các axit amin. +Tính đặc thù của prôtêin số lượng, thành phần và - Tính đặc thù và tính đa dạng được thể hiện như thế nào? trình tự của các axit amin. của prôtêin được quy định bởi + Yếu tố nào xác định sự đa + Sự đa dạng do cách sắp thành phần, số lượng và trình tự daïng cuûa proâteâin? xếp khác nhau của 20 loại sắp xếp các axit amin. axit amin. - Caùc baäc caáu truùc: - Đại diện nhóm trình bày + Cấu trúc bậc 1: Là chuỗi axit -GVyêu cầu HS quan sát câu trả lời , nhóm khác amin có trình tự xác dịnh. hình 18 SGK, thoâng baùo: tính nhaän xeùt, boå sung. đa dạng và đặc thù còn biểu - HS quan sát hình, đối + Cấu trúc bậc 2: Là chuỗi axit hiện ở cấu trúc không gian. chieáu caùc baäc caáu truùc -> amin taïo voøng xoaén loø xo. + Caáu truùc baäc 3: Do caáu truùc + Tính đặc thù của prôtêin ghi nhớ kiến thức. baäc 2 cuoän xeáp theo kieåu ñaëc được thể hiện thông qua cấu trúc không gian như thế - HS xác định được: Tính trưng. naøo ? đặc trưng thể hiện ở cấu + Cấu trúc bậc 4: Gồm 2 hay nhiều chuỗi axit amin kết hợp truùc baäc 3 vaø baäc 4. với nhau. * Keát luaän: * HĐ2 : Tìm hiểu chức năng của prôtêin -GV yêu cầu HS tìm hiểu mục -HS độc lập đọc SGK, II/ Chức năng của prôtêin II SGK để trả lời câu hỏi : thảo luận theo nhóm -> a) Chức năng cấu trúc: + Chức năng của prôtêin là cử đại diện trình bày Prôtêin là thành phần quan gì ? câu trả lời -> các nhóm trọng xây dựng các bào quan và.

(44) - Gv phân tích thêm các chức naêng: + Laø thaønh phaàn taïo neân khaùng theå. + Proâteâin phaân giaûi -> Cung cấp năng lượng. + Truyeàn xung thaàn kinh. - Gv yêu cầu HS trả lời 3 câu hoûi muïc SGK 55. + Vì sao prôtêin dạng sợi là nguyeân lieäu caáu truùc toát? + Neâu vai troø moät soá enzim đối với sự tiêu hóa thức ăn ở mieäng vaø daï daøy? + Giaûi thích nguyeân nhaân cuûa bệnh tiểu đường? -GV theo doõi,. nhaän xeùt, boå sung, để hoàn chỉnh đáp án. khác bổ sung để đưa ra câu trả lời đúng - HS vận dụng kiến thức để trả lời: + Vì caùc voøng xoaén dạng sợi bện lại kiểu dây thừng -> chịu lực khoûe. + Amilaza: Bieán tinh bột -> đường. + Pepsin: caét proâteâin chuoãi daøi -> proâteâin chuoãi ngaén. + Do thay đổi tỉ lệ bất thường của insulin -> tăng lượng đường trong maùu. * Keát luaän:. maøng sinh chaát -> hình thaønh caùc ñaëc ñieåm cuûa moâ, cô quan, cô theå. b) Vai troø xuùc taùc caùc quaù trình trao đổi chất : Proâteâin laø thaønh phaàn chuû yeáu cuûa caùc enzim coù taùc duïng thuùc đẩy các phản ứng hoá học nên coù vai troø xuùc taùc cho quaù trình trao đổi chất c) Vai troø ñieàu hoøa caùc quaù trình trao đổi chất : Proâteâin laø thaønh phaàn chuû yeáu cấu tạo nên phần lớn các hoóc moân. Hooùc moân coù vai troø ñieàu hoà các quá trình sinh lí trong cơ theå. * Ngoài những chức năng trên, nhiều loại prôtêin còn có chức naêng khaùc nhö baûo veä cô theå, vận động của tế bào và cơ theå........ 4. Kiểm tra – đánh giá : - Neâu caáu truùc cuûa proâteâin ? - Chức năng củaprôtêin là gì ? - Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng trong các câu sau : 1/ Tính ña daïng vaø ñaëc thuø cuûa proâteâin laø do : a. Số lượng, thành phần các loại axit amin. b/ Trật tự sắp xếp các loại axit amin. c/Caáu truùc khoâng gian cuûa proâteâin. d/ Chỉ a và b đúng. e/ Caû a, b, c. 2/ Baäc caáu truùc coù vai troø chuû yeáu xaùc ñònh tính ñaëc thuø cuûa proâteâin : a. Caáu truùc baäc 1 b/ Caáu truùc baäc 2 c/ Caáu truùc baäc 3 d/ Caáu truùc baäc 4 5. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa. - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu : - Mối quan hệ giữa ADN và prôtêin - Mối quan hệ giữa gen mARN prôtêin tính trạng. TIEÁT 19:. Baøi 19 :. MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VAØ TÍNH TRẠNG. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức : Học xong bài này HS có khả năng: - Nêu lên được mối quan hệ giữa ADN và prôtêin thông qua những hiểu biết về sự hình thaønh chuoãi axit amin - Giải thích được mối quan hệ giữa gen mARN prôtêin tính trạng * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ tranh vẽ. - Kĩ năng hoạt động nhóm.

(45) II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : - Tranh phoùng to hình 19.1-3 SGK - Mô hình về sự hình thành chuỗi axit amin. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Tính đa dạng và đặc thù của prôtêin do những yếu tố nào xác định? - Vì sao nói prôtêin có vai trò quan trọng đối với tế bào và cơ thể? 3. Bài mới * HĐ1: Tìm hiểu mối quan hệ giữa ARN và prôtêin Mục tiêu : -Xác định được vai trò của m ARN -Trình bày được sự hình thành chuỗi axit amin -GV yêu cầu học sinh tự nghiên - HS tự thu nhận và xử lí I/ Mối quan hệ giữa ARN và cứu mục I SGK để trả lời câu hỏi thông tin. proâteâin : - Thaûo luaän theo nhoùm -> - m ARN laø daïng trung gian thống nhất câu trả lời. có vai trò truyền đạt thông tin + Hãy cho biết giữa gen và + Dạng trung gian: về cấu trúc của prôtêin sắp được tổng hợp từ nhân ra prôtêin có quan hệ với nhau qua mARN daïng trung gian naøo ? Vai troø + Vai troø: Mang thoâng tin chaát teá baøo. -Sự hình thành chuỗi axit của dạng trung gian đó ? tổng hợp amin: - Gv chốt kiến thức. proâteâin - Đại diện nhóm trình bày + mARN rời khỏi nhân đến - GV treo tranh phóng to hình câu trả lời , các nhóm ribôxôm để tổng hợp prôtêin. +Caùc tARNmang axit amin 19.1 SGK => yeâu caàu HS quan khaùc nhaän xeùt boå sung. saùt -> thaûo luaän: HS quan sát tranh,đọc kĩ vào ribôxôm khớp với mARN +Neâu caùc thaønh phaàn tham gia chuù thích,thaûo luaän trong theo NTBS-> ñaët axit amin vào đúng vị trí. tổng hợp chuỗi axit amin? nhóm nêu được: +Các loại nuclêôtit nào ở +Thaønh phaàn tham +Khi riboâxoâm dòch 1 naác treân mARN -> 1 axit amin được mARN và tARN liên kết với gia:mARN,tARN, noái tieáp. nhau? riboâxoâm. +Tương quan về số lượng giữa + Các loại nuclêôtit liên +Khi ribôxôm dịch chuyển axit amin vaø nucleâoâtit cuûa keát theo NTBS A-U; G-X. heát chieàu daøi cuûa mARN -> chuỗi axit amin được tổng mARN khi ở trong ribôxôm? + Töông quan: -GV hoàn thiện kiến thức. 3 nucleâoâtit 1 hợp xong. -Nguyên tắc tổng hợp: +Trình baøy quaù trình hình thaønh axit amin chuoãi axit amin? -Đại diện nhóm phát +Khuôn mẫu (mARN) -GV phaân tích kó cho HS: biểu, lớp nhận xét bổ +Bổ sung (A-U; G-X). + Số lượng, thành phần, trình tự sung. sắp xếp các axit amin tạo nên -1HS trình bày sơ đồ, lớp tính đặc trưng cho mổi loại nhận xét bổ sung. proâteâin. * Keát luaän: + Sự tạo thành chuỗi axit amin dựa trên khuôn mẫu ARN. HĐ2 : Tìm hiểu mối quan hệ giữa gen và tính trạng - Gv yêu cầu HS quan sát hình - Hs quan sát hình, vận II/ Mối quan hệ giữa gen và 19.2 vaø 19.3 -> giaûi thích: dụng kiến thức đã học ở tính trạng.

(46) + Mối liên hệ giữa các thành phân trong sơ đồ theo trật tự 1, 2, 3? Gv yêu cầu HS nghiên cứu thoâng tin SGK 58. + Neâu baûn chaát moái lieân heä trong sơ đồ ?. chương III để trả lời: - HS phaùt bieåu, HS khaùc nhaän xeùt, boå sung. - HS tự thu nhận thông tin, ghi nhớ kiến thức. - 1 HS leân trình baøy baûn chaát moái lieân heä gen- tính traïng. * Keát luaän:. - Moái lieân heä: + ADN là khuôn mẫu để tổng hợp ARN. + mARN là khuôn mẫu để tổng hợp chuỗi axit amin (cấu truùc baäc 1 cuûa proâteâin) + Proâteâin tham gia caáu truùc và hoạt độngsinh lí của tế bào -> bieåu hieän thaønh tính traïng. -Baûn chaát cuûa moái quan heä gen – tính traïng: trình tự cácnuclêôtit trong ADN quy định trình tự các nuclêôtit trong ARN, qua đó quy định trình tự các axit amin taïo thaønh proâteâin. Prôtêin tham gia vào các hoạt động của tế bào -> biểu hiện thaønh tính traïng.. 4. Kiểm tra – đánh giá : - Trình bày sự hình thành chuỗi axit amin trên sơ đồ ? - Nêu bản chất mối quan hệ giữa gen và tính trạng ? 5. Daën Doø -Học bài, trả lời các câu hỏi SGK. - Chuẩn bị bài mới. Ôn lại kiến thức về cấu trúc không gian của ADN.. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(47) TIEÁT 20 :. BAØI 20: THỰC HAØNH QUAN SAÙT VAØ LAÉP RAÙP MOÂ HÌNH ADN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Củng cố lại kiến thức về cấu trúc không gian của ADN. * Kó naêng - Reøn luyeän kó naêng laép raùp moâ hình -Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích mô hình để thu nhận kiến II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Mô hình phân tử ADN. -Hộp đựng mô hình cấu trúc phân tử ADN ở dạng tháo rời. - Baêng hình, ñóa CD III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Moâ taû caáu truùc khoâng gian cuûa ADN ? 3. Bài mới * HĐ1: Quan sát mô hình không gian của phân tử ADN * Quan saùt moâ hình - GV hướng dẫn HS quan sát hình phân tử - HS quan sát mô hình, vận dụng kiến thức đã học -> nêu được: ADN, thaûo luaän: + ADN goàm 2 maïch song song, xoaén phaûi. + Vị trí tương đối của 2 mạch nuclêotic? + Chieàu xoaén cuûa 2 maïch? + Đường kính 20A0 , chiều cao 34A0- gồm 10 + Đường kính, chiều cao của vòng xoắn? caëp nucleâoâtic/ 1 chu kì xoaén. + Soá caëp nucleâotic trong 1 chu kì xoaén? + Các loại nuclêôtic nào liên kết với nhau + Các nuclêôtic liên kết với nhau theo NTBS: A- T; G- X thaønh caëp? - Đại diện nhóm vừa trình bày, vừa chỉ trên - Gv goïi HS trình baøy treân moâ hình. moâ hình. + Đếm số cặp. + Chỉ rõ loại nuclêôtic nào liên kết với nhau. * Chieáu moâ hình: - GV hướng dẫn HS chiếu mô hình ADN lên màn hình -> yêu cầu HS so sánh hình này với - HS chiếu mô hình phóng lớn của ADN trên màn hình như đã hướng dẫn. hình 15 SGK. - HS quan sát hình, đối chiếu với hình 15 -> ruùt ra nhaän xeùt. * HĐ2 : Lắp ráp mô hình cấu trúc không gian của phân tử ADN - GV hướng dẫn cách lắp ráp mô hình. - HS ghi nhớ cách tiến hành. + Lắp mạch 1: Theo chiều từ chân đế lên hoặc từ trên đỉnh trục xuống. * Lưu ý: Lựa chọn chiều cong của đoạn cho hợp lí, đảm bảo khoảng cách với trục giữa. + Lắp mạch 2: Tìm và lắp các đoạn có chiều cong song song mang nucleâoâtic theo NTRS với đoạn 1..

(48) + Kieåm tra toång theå 2 maïch. - GV yêu cầu các nhóm cử đại diện đánh giá - Các nhóm HS lần lượt lắp ráp mô hình phân cheùo keát quaû laép moâ hình. tử ADN .Sau khi lắp xong, các nhóm kiểm tra toång theå: +Chieàu xoaén 2 maïch. + Soá caëp cuûa moåi chu kì xoaén. + Sự liên kết theo NTBS. - Đại diện các nhóm nhận xét tổng thể đánh giaù keát quaû 4. Kiểm tra – đánh giá : - GV cho một vài HS vừa chỉ trên mô hình vừa mô tả cấu trúc không gian của phân tử ADN - GV yêu cầu HS vẽ mô hình phân tử ADN quan sát được vào vở - Cho điểm một số nhóm thực hành tốt. 5. Daën Doø - Vẽ hình 15 SGK vào vở. - Hoïc oân caùc chöông 1, 2, 3. - Đọc trươc bài 21.

(49) TIEÁT 21:. I. MUÏC TIEÂU :. ĐỀ KIỂM TRA. * Kiến thức:. Cuûng coá : - Caùc quy luaät di truyeàn cuûa Menñen - Cơ sở tế bào học của hiện tượng di truyền thông qua cấu tạo nhiễm sắc thể, ADN. * Kó naêng Reøn kó naêng :Phaân tích, so saùnh * Thái độ -Giải thích một số hiện tượng trong tự nhiên và sản xuất liên quan tới di truyền. II.CHUAÅN BÒ. - GV:Đề - HS : Kiến thức chương I, II, III. III. ĐỀ KIỂM TRA:. I.Traéc nghieäm (3ñ) Câu 1 : : Khoanh tròn chữ cái có câu trả lời đúng (0.5đ) 1. Loại ARN nào sau đây có chức năng truyền đạt thông tin di truyền: a. tARN c. rARN b. mARN d. Cả 3 loại trên 2. Ở ngô 2n = 20. Một tế bào ngô đang ở thời kì sau của quá trình nguyên phân, số NST trong tế bào đó bằng: (0.5đ) a. 20 c. 40 b. 10 d. 80 3. Sự tự nhân đôi của NST diễn ra ở kì nào của chu kì tế bào ? (0.5đ) a. Kì đầu c. Kì sau b. Kì giữa d. Kì trung gian Câu 2:Theo nguyên tắc bổ sung thì về mặt số lượng đơn phân, trường hợp nào sau đây là sai: (0.5ñ) a. A = T ; G = X b. A+ X = T+ G c. A + X + T = G + X + A d. T + X + A = G + A + T Câu 3:Điền từ thích hợp vào chỗ trống ( …) (1đ) Phép lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng..(1)… cần xác định .…(2).. với cá thể mang tính trạng ...( 3)…Nếu kết quả của phép lai là đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp trội, còn kết quả phép lai là phân tính thì cá thể đó có kieåu gen ….(4)… II.Tự luận (7 đ) Caâu 1 : a. Phaùt bieåu noäi dung cuûaquy luaät phaân ly? (1ñ) b. Tương quan trội,lặn các tính trạng có ý nghĩa gì trong thực tiễn sản xuất? (1đ) Caâu 2: a. So sánh sự khác nhau của NST thường và NST giới tính?(1,5đ) b. Tại sao người ta có thể điều chỉnh tỉ lệ đực : cái ở vật nuôi? (0,5đ).

(50) Câu 3: Khi cho lai hai giống đậu Hà Lan thuần chủng tương phản hạt vàng và hạt xanh thì kết quả ở F2 thu được :151 hạt vàng ; 49 hạt xanh a. Xaùc ñònh kieåu gen cuûa P vaø F1 (1ñ) b. Viết sơ đồ lai từ P  F2 (1đ) Câu 4 : Một gen có chiều dài là 5100 (A0 ).Tính số lượng Nu từng loại. Cho biết Nu loại A là 900 vaø 1 Nu coù chieàu daøi laø 3,4 ( A0) (1ñ) IV. Đáp án + biểu chấm:. I. Traéc nghieäm Caâu 1:. 1. b (0.5ñ) 2. c (0.5ñ) 3. d (0.5ñ) Caâu 2 : c (0.5ñ) Câu 3: Mỗi câu trả lời đúng (0.25đ) 1. Troäi 2. Kieåu gen. 3. Laën. II. Tự luận. 4. Dị hợp. Caâu 1: a.Nội dung ( SGK) trang 10 từ ” tương quan …. kinh tế” (1đ) b.Noäi dung khung hoàng (SGK) trang 13 (1ñ) Câu 2: Đúng mỗi ý 0,25đ NST giới tính NST thường - Thường tồn tại trong tế bào lưỡng bội - Thường tồn tại với cặp lớn hơn một trong tế bào lưỡng bội - Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) - Luôn luôn tồn tại thành từng cặp hoặc không tương đồng (XY) tương đồng - Chủ yếu mang gen quy định giới tính - Chæ mang gen quy ñònh tính traïng cuûa cô theå cô theå * Ýù 2:Trả lời đúng 0,5đ Caâu 3: a. (1ñ) Theo keát quaû F2: Haït vaøng / Haït xanh = 151/49 3/1 Vaäy theo quy luaät phaân ly - Haït vaøng laø tính troäi - Haït xanh laø tính laën Goïi A laø gen quy ñònh tính traïng haït vaøng a laø gen quy ñònh tính traïng haït xanh Ta coù: P: AA: kieåu gen cuûa haït vaøng thuaàn chuûng aa : kieåu gen cuûa haït xanh thuaàn chuûng F1: Aa: kieåu gen cuûa haït vaøng khoâng thuaàn chuûng b. Sơ đồ lai (1đ) P : Kieåu hình : Kieåu gen : GP : F1 :. haït vaøng AA A Aa. x x. haït xanh aa a.

(51) Keát quaû : Kieåu gen : 100 % Aa Kieåu hình : 100 % Haït vaøng ( khoâng thuaàn chuûng ). Kieåu hình : Kieåu gen : GF1:. F1 haït vaøng Aa A, a. x x x. F1 haït vaøng Aa A, a. A A AA a Aa 2 Keát quaû:F2 : Kieåu gen : ¼ AA ; /4 Aa; ¼ aa Kieåu hình : 75% haït vaøng : 25% haït xanh Caâu 4: (1ñ) Toång Nu cuûa gen = 5100 / 3,4 x 2 = 3000 Ta coù A + T + G + X = 3000 vaø A = T ; G = X ( NTBS )  A + G = 1500 vaø A = 900  G = 600 Vaäy A = T = 900 G = X = 600. a Aa aa. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. TIEÁT 22:. Chöông IV : BAÌ 21 :. BIEÁN DÒ ĐỘT BIẾN GEN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Trình bày được khái niệm và nguyên nhân phát sinh đột biến gen. - Nêu được tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con người * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình ve. - Kĩ năng hoạt động nhóm. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC.

(52) -Tranh phoùng to hình 21.1-4 SGK - Phieáu hoïc taäp. - Baûng phuï. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ GV giới thiệu chương mới. 3. Bài mới * HĐ1: Tìm hiểu đột biến gen là gì? - Gv treo tranh phoùng to hình 21.1 SGK - HS quan saùt tranh, cho HS quan sát -> hoàn thành phiếu thảo luận theo nhóm hoïc taäp theo maãu: -> hoàn thành phiếu Đoạn Số cặp Điểm Ñaët teân hoïc taäp. - Cử đại diện nhóm ADN Nu khaùc so daïng với đoạn biến đổi. lên điền vào bảng phuï cuûa GV. a - Caùc nhoùm khaùc b nhaän xeùt, boå sung. c * Keát luaän: d - Gv treo bảng phụ -> HS hoàn thành -> Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: + Đột biến gen là gì? Gồm những dạng naøo? * HĐ2 : Tìm hiểu nguyên nhân phát sinh đột biến gen - HS tham khảo SGK -> Nêu nguyên - HS tự nghiên cứu nhân phát sinh đột biến gen? thoâng tin -> neâu - Gv nhấn mạnh: Trong điều kiện tự được: nhiên, do sao chép nhần của phân tử + Do ảnh hưởng của ADN dưới tác động của môi trường. môi trường. + Do con người gây đột biến nhân tạo. - HS phaùt bieåu, HS khaùc boå sung. * Keát luaän: * HĐ3 : Tìm hiểu vai trò của đột biến gen - GV yeâu caàu HS quan saùt hình 21.2- - HS quan saùt hình 21.4 SGK và đọc mục III SGK -> Trả 21.2 -21.4 SGK, thảo lời câu hỏi: luaän theo nhoùm. - Cử đại diện trình bày câu trả lời , các + Đột biến nào có lợi cho SV và con nhóm người? khaùc nhaän xeùt, boå sung. + Đột biến nào có hại? + Đột biến có lợi:. I/ Đột biến gen là gì? - Đột biến gen là những biến đổi về số lượng, thành phần, trình tự các caëp nucleâoâtit xaûy ra taïi một điểm nào đó trên phân tử ADN. - Các dạng đột biến gen: maát, theâm, thay theá 1 caëp nucleâoâtic.. II/ Nguyeân nhaân phaùt sinh đột biến gen - Tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể. - Thực nghiệm: Con người gây ra các đột biến bằng taùc nhaân vaät lí, hoùa hoïc.. III/ vai trò của đột biến gen - Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho baûn thaân sinh vaät. - Đột biến gen đôi khi có lợi cho con người -> có ý nghóa trong chaên nuoâi, troàng troït..

(53) - GV cho HS thaûo luaän:. cây cứng, nhiều bông ở lúa. + Đột biến có hại: + Tại sao đột biến gen gây biến đổi Lá mạ màu trắng, kieåu hình? đầu và chân sau của + Nêu vai trò của đột biến gen? lợn bị dị dạng. - Gv sử dụng tư liệu SGK để lấy VD. - HS vaän duïng kieán thức ở chương III -> nêu được: + Biến đổi ADN -> thay đổi trình tự các axit amin -> biến đổi kieåu hình. 4. Kiểm tra – đánh giá : - Đột biến gen là gì ? Kể tên các dạng đột biến ? - Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho bản thân sinh vật ? - Nêu VD về đột biến gen có lợi cho con người ? 5. Daën doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong SGK. - Chuẩn bị bài mới. * Tìm hieåu: - Khái niệm và các dạng đột biến cấu trúc NST. - Nguyên nhân và vai trò của đột biến cấu trúc NST.. TIẾT 23: BAØI 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Trình bày được khái niệm và các dạng đột biến cấu trúc NST. -Xác định được nguyên nhân và vai trò của đột biến cấu trúc NST. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, trao đổi theo nhóm và tự nghiên cứu với SGK II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phoùng to hình 22 SGK - Phieáu hoïc taäp. - Baûng phuï. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Đột biến gen là gì ? Kể tên các dạng đột biến ? - Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho bản thân sinh vật ? 3. Bài mới * HĐ1: Tìm hiểu đột biến cấu trúc NST - GV treo tranh phóng to hình 22 SGK cho - HS quan sát tranh, I/ Đột biến cấu trúc.

(54) HS quan sát -> yêu cầu HS hoàn thành phieáu hoïc taäp. - GV treo baûng phuï -> yeâu caàu HS leân ñieàn. - GV chốt lại đáp án đúng. STT NST ban NST sau Teân đầu khi bò dạng đột biến đổi bieán a Goàm caùc Mất đoạn Maát đoạn:ABCD H đoạn EFGH b Goàm caùc Laëp laïi Laëp đoạn:ABCD đoạn BC đoạn EFGH c Goàm caùc Trình tự Đảo đoạn:ABCD đoạn đoạn EFGH BCD đổi laïi thaønh DCB - Gv yêu cầu HS trả lời câu hỏi: + Đột biến cấu trúc NST là gì? Gồm các daïng naøo? - GV thông báo ngoài 3 dạng trên còn có dạng đột biến chuyển đoạn. * HÑ2 : Tìm hieåu nguyeân nhaân phaùt sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST - Gv yeâu caàu HS tham khaûo SGK: + Có những nguyên nhân nào gây đột biến caáu truùc NST? - GV giaûi thích theâm veà nguyeân nhaân gaây đột biến NST. -Gv hướng dẫn HS tìm hiểu VD1, 2 SGK: + VD 1 là dạng đột biến nào? + VD nào có hại? VD nào có lợi cho con người và sinh vật? -> Hãy cho biết tính chất (lợi, hại) của đột bieán caáu truùc NST?. thaûo luaän theo nhoùm -> hoàn thành phiếu hoïc taäp. - Cử đại diện hoàn thaønh baûng phuï cuûa GV, -> caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung . * Keát luaän:. NST laø gì? - Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong caáu truùc NST. - Các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn.. - HS tự thu nhận thông tin SGK -> nêu được caùc nguyeân nhaân vaät lí, hóa học -> phá vỡ caáu truùc NST. - HS theo doõi giaûi thích của GV để nắm thêm kiến thức. - HS nghiên cứu VD -> Nêu được: + VD 1 laø daïng maát đoạn. + VD1 coù haïi cho con người. + VD 2 có lợi cho sinh vaät. - HS tự rút ra kết luận.. II/ Nguyeân nhaân phaùt sinh vaø tính chaát cuûa đột biến cấu trúc NST a.Nguyeân nhaân phaùt sinh: - Đột biến cấu trúc NST coù theå xuaát hieän trong điền kiện tự nhiên hoặc do con người. - Nguyeân nhaân: Do caùc taùc nhaân vaät lí, hoùa học -> Phá vỡ cấu truùc NST. b. Vai trò của đột bieán caáu truùc NST: - Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho baûn thaân sinh vaät. - Một số đột biến có lợi -> có ý nghĩa trong.

(55) choïn gioáng vaø tieán hoùa. 4. Kiểm tra – đánh giá : - GV treo tranh câm các dạng đột biến cấu trúc NST -> Gọi HS lên gọi tên và mô tả từng dạng đột biến. - Tại sao đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho SV ? 5. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong SGK. - Chuẩn bị bài mới. Tìm hieåu : - Các biến đổi trong số lượng NST, cơ chế hình thành thể 3 nhiễm, thể 1 nhiễm. -Giải thích hậu quả của đột biến số lượng ở từng cặp NST.. TIEÁT 24: BAØI 23 : ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Nêu được các biến đổi trong số lượng NST, cơ chế hình thành thể 3 nhiễm, thể 1 nhiễm. -Giải thích được hậu quả của đột biến số lượng ở từng cặp NST. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát hình phát hiện kiến thức. - Phaùt trieån tö duy phaân tích, so saùnh. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC Tranh phoùng to hình 23.1-2 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Đột biến cấu trúc NST là gì? Các dạng đột biến cấu trúc NST? - Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST? 3. Bài mới * HĐ1: Tìm hiểu hiện tượng dị bội thể - Gv kiểm tra kiến thức của HS về: - HS tái hiện kiến thức cũ- I/ Hiện tượng dị bội thể + NST tương đồng? > trả lời câu hỏi của GV. - Hiện tượng dị bội thể là + Bộ NST lưỡng bội? Bộ NST đơn - HS tự thu nhận và xử lí đột biến thêm hoặc mất 1 NST ở một cặp NST nào boäi? thông tin -> nêu được: ño. - GV cho HS quan saùt tranh phoùng to + Caùc daïng:2n+ 1; 2n-1 - Caùc daïng:2n+ 1; 2n-1 hình 23.1 SGK vaø yeâu caàu caùc em nghiên cứu mục I SGK để trả lời các + Hiện tượng thêm hoặc caâu hoûi : mất 1 NST ở một cặp nào + Sự biến đổi số lượng ở 1 cặp NST đó -> Dị bội thể. thấy ở những dạng nào? - HS phaùt bieåu, HS khaùc.

(56) + Thế nào là hiện tượng dị bội thể ? bổ sung. - Gv hoàn chỉnh kiến thức. - Gv phân tích thêm: có thể có 1 số - HS quan sát tranh, đối cặp NST thêm hoặc mất 1 NST -> chiếu các quả từ II taïo ra caùc daïng 2n-1; 2n ± 1. -> XII với nhau và với quả - Gv yeâu caàu HS quan saùt hình 23.1 I -> Ruùt ra nhaän xeùt. -> Laøm baøi taäp muïc SGK 67. + Kích thước: Lớn: VI - GV lưu ý HS hiện tượng dị bội gây Nhỏ: V; VI ra các biến đổi hình thái: Kích + Gai dài hơn thước, hình dạng... * Keát luaän: * HĐ2 : Tìm hiểu sự phát sinh thể dị bội - GV cho HS quan sát tranh phóng to - HS quan sát tranh phóng II/ Sự phát sinh thể dị hình 23.2 SGK và yêu cầu các em to hình 23.2 SGK và đọc bội đọc mục II SGK SGK thaûo luaän theo nhoùm- - Cô cheá phaùt sinh theå dò -> Nhaän xeùt: > thoáng nhaát yù kieán -> neâu boäi: Trong giaûm phaân coù 1 caëp NST töông * Sự phân li cặp NST hình thành được: giao tử trong: +Bình thường: Mổi giao đồngkhông phân li -> tạo thành một giao tử + Trường hợp bình thường? tử có 1 NST. mang 2 NST vaø moät giao + Trường hợp bị rối loạn phân bào? + Bị rối loạn: tử không mang NST nào. * Các giao tử nói trên tham gia thụ . 1 giao tử có 2 NST. tinh -> Hợp tử có số lượng NST như . 1 giao tử không có NST - Hậu quả: Gây biến đổi hình thaùi (hình daïng, kích theá naøo? naøo. - Gv treo tranh 23.2 -> gọi HS trình -> Hợp tử có 3 NST hoặc thước, màu sắc) ở TV bày cơ chế phát sinh các thể dị bội? có1 NST của cặp tương hoặc gây bệnh NST. - Gv thông báo ở người tăng thêm 1 đồng. NST ở cặp NST số 21 -> gây bệng - HS trình bày -> lớp nhận ñao. xeùt, boå sung. + Nêu hậu quả hiện tượng dị bội - HS tự nêu hậu quả. theå? * Keát luaän: 4. Kiểm tra – đánh giá : - Viết sơ đồ minh họa cơ chế hình thành thể 2n + 1 ? - Phân biệt hiện tượng dị bội thể và thể dị bội - Sự không phân li của cặp nst giới tính xảy ra ở giới nào? a/ chỉ xảy ra ở nam b/ chỉ xảy ra ở nữ c/ chỉ xảy ra cả nam và nữ d/ chỉ xảy ra ơ ûngười me ïtuổi trên 35 ( Đáp án c ) IV. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong SGK. - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu: - Hiện tượng đa bội hoá và thể đa bội. - Cô cheá phaùt sinh theå ña boäi. -Sự phát sinh thể đa bội do nguyên phân và do giảm phân - Dấu hiệu nhận biết thể đa bội bằng mắt thường và cách sử dụng các đặc điểm của thể đa boäi trong choïn gioáng..

(57) ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(58) TIẾT 25: Bài 24: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ (tt) I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Nêu được hiện tượng đa bội hoá và thể đa bội. -Trình bày được cơ chế phát sinh thể đa bội. -Phân biệt được sự phát sinh thể đa bội do nguyên phân và do giảm phân -Biết các dấu hiệu nhận biết thể đa bội bằng mắt thường và cách sử dụng các đặc điểm của theå ña boäi trong choïn gioáng. * Kó naêng - Reøn luyeän kó naêng quan saùt, thaûo luaän theo nhoùm. - Phân tích thu nhận kiến thức từ hình vẽ II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phoùng to hình 24.1-8 SGK - Phiếu học tập : tìm hiểu sự tương quan giữa mức bội thể và kích thước các cơ qua Đối tượng quan sát Ñaëc ñieåm Mức bội thể Kích thước cơ quan 1. Teá baøo caây reâu 2. Cây cà độc dược 3. ............................ 4. ............................ III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Đột biến cấu trúc NST là gì? Các dạng đột biến cấu trúc NST? - Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST? 3. Bài mới: *HĐ1: Tìm hiểu hiện tượng đa bội thể + Thế nào là thể lưỡng bội? - HS vận dụng kiến thức cũ III/ hiện tượng đa bội - Gv yeâu caàu hS thaûo luaän: để trả lời. theå + Các cơ thể có bộ NST 3n, 4n, - Các nhóm thảo luận -> - Hiện tượng đa bội thể là trường hợp bộ NST 5n.......có chỉ số n khác thể lưỡng yêu cầu nêu được: boäi nhö theá naøo? + Các cơ thể đó có bộ NST trong tế bào sinh dưỡng taêng leân theo boäi soá cuûa + Theå ña boäi laø gì? laø boäi soá cuûa n. - GV chốt kiến thức. - Đại diện nhóm phát biểu, n (lớn hơn 2n) -> hình - GV thông báo: Sự tăng số lượng nhóm khác nhận xét, bổ thành các thể đa bội. - Daáu hieäu nhaän NST; ADN trong teá baøo laøm taêng sung. biết:tăng kích thước các cường độ trao đổi chất, kích thước teá baøo. - HS quan saùt tranh -> thaûo cô quan - GV treo TV 24.1-> 24.4 -> Yêu luận nhóm -> hoàn thành - Ứng dụng: cầu HS quan sát và hoàn thành phiếu học tập. Cử đại diện +Tăng kích thước thân phieáu hoïc taäp. trình bày câu trả lời, các cành -> tăng sản lượng - Từ phiếu học tập đã hoàn thành nhóm khác nhận xét, bổ gỗ. + Tăng kích thước thân, -> yeâu caàu HS thaûo luaän: sung. laù , củ -> Tăng sản lượng - Trao đổi nhóm -> thống + Sự tương quan giữa mức bội thể nhất ý kiến ->yêu cầu nêu rau , màu..

(59) và kích thước các cơ quan như thế naøo? + Coù theå nhaän bieát caây ña boäi qua những dấu hiệu nào? + Có thể khai thác những đặc ñieåm naøo cuûa caây ña boäi trong choïn gioáng? - GV lấy các VD cụ thể để minh hoïa.. được: + Tăng số lượng NST -> Tăng rõ rệt kích thước tế baøo, cô quan. + Nhaän bieát qua daáu hieäu tăng kích thước các cơ quan cuûa caây. + Làm tăng kích thước cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh saûn -> naêng suaát cao. * Keát luaän: * HĐ2 : Tìm hiểu sự hình thành thể đa bội - GV yêu cầu HS nhắc lại kết quả - HS nhắc lại kiến thức cũ cuûa quaù trình nguyeân phaân vaø giaûm phaân. - HS quan saùt hình -> neâu - Gv yêu cầu HS quan sát hình được: 24.5 -> trả lời câu hỏi: + Hình a: Giaûm phaân bình + So sánh giao tử, hợp tử ở 2 sơ thường, hợp tử nguyên phân đồ 24.5 a và b? lần đầu bị rối loạn. + Hình b: Giaûm phaân bò roái +Trong 2 trường hợp trên, trường loạn-> thụ tinh tạo hợp tử hợp nào minh họa sự hình thành có bộ NST > 2n. thể đa bội do nguyên phân hoặc + Hình a do rối loạn giảm phân bị rối loạn? nguyeân phaân, hình b do roái loạn giảm phân. * Keát luaän:. + Taïo gioáng coù naêng suaát cao.. IV/ Sự hình thành thể ña boäi Cô cheá hình thaønh theå ña bội: do rối loạn nguyên phân, hoặc giảm phân không bình thường -> khoâng phaân li taát caû caùc caëp NST -> taïo theå ña boäi.. 4. Kiểm tra – đánh giá : - Theå ña boäi laø gì ? Cho VD ? - Sự hình thành thể đa bội ? 5. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong SGK. - Chuẩn bị bài mới. – Tìm hiểu : -Khái niệm thường biến. - Sự khác nhau giữa thường biến với đột biến. -Khái niệm mức phản ứng và ý nghĩa của nó trong chăn nuôi, trồng trọt. - ảnh hưởng của môi trường đến tính trạng số lượng và mức phản ứng của chúng để ứng duïng trong saûn xuaát.. TIEÁT 26:. BAÌ 25 :. THƯỜNG BIẾN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Nêu được khái niệm thường biến. -Phân biệt được sự khác nhau giữa thường biến với đột biến. -Trình bày được khái niệm mức phản ứng và ý nghĩa của nó trong chăn nuôi, trồng trọt..

(60) - Phân tích được ảnh hưởng của môi trường đến tính trạng số lượng và mức phản ứng của chúng để ứng dụng trong sản xuất. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, thảo luận theo nhóm và tự nghiên cứu với SGK. - Phân tích thu nhận kiến thức từ hình vẽ II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phoùng to hình 25 SGK III. Hoạt động dạy học 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Theå ña boäi laø gì ? Cho VD ? - Sự hình thành thể đa bội ? 3. Bài mới * HĐ1: Tìm hiểu sự biến đổi kiểu hình do tác động của môi trường - GV yêu cầu HS quan sát tranh - HS đọc kỹ thông tin-> thống I/ Sự biến đổi kiểu hình thường biến, tìm hiểu các VD: nhaát yù kieán do tác động của môi + Mô tả kiểu hình tương ứng -> trả lời . trường Thường biến là của các đối tượng quan sát trong - Đại diện nhóm trả lời, các những biến đổi kiểu hình các điều kiện môi trường khác nhóm khác nhận xét, bổ sung. phát sinh trong đời sống nhau? - HS sử dụng kết quả phần cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường. - GV chốt đáp án đúng. trên để trả lời: - Gv phân tích kĩ VD ở hình 25. + Kieåu gen gioáng nhau + Nhận xét kiểu gen của cây + Sự biến đổi kiểu hình để rau mác mọc trong 3 môi thích nghi với điều kiện sống. trường? . Laù hình daûi: Traùnh soùng + Tại sao lá cây rau mác có sự ngầm. biến đổi kiểu hình? . Phieán roäng: Noåi treân maët - Gv yeâu caàu HS thaûo luaän: nước. + Sự biến đổi kiểu hình trong . Laù hình maùc: Traùnh gioù caùc VD treân do nguyeân nhaân maïnh. naøo? + Do tác động của môi + Thường biến là gì? trường sống.. * HĐ2 : Tìm hiểu mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kieåu hình - Gv yeâu caàu HS thaûo luaän: - Từ các VD ở mục 1 và thông tin ở mục 2, các nhóm thảo + Sự biểu hiện ra kiểu hình của luận -> nêu được: 1 kiểu gen phụ thuộc những yếu +Biểu hiện kiểu hình là do toá naøo? tương tác giữa kiểu gen và + Nhận xét mối quan hệ giữa môi trường. kiểu gen, môi trường và kiểu + Tính trạng số lượng chịu hình? ảnh hưởng của môi trường. + Những tính trạng loại nào chịu - Đại diện nhóm phát biểu,. II/ Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình - Kieåu hình laø keát quaû cuûa sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường. - Caùc tính traïng chaát lượng phụ thuộc chủ yếu.

(61) caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå vaøo kieåu gen. - Các tính trạng số lượng sung. - GV: Tính dễ biến dị của tính + Đúng qui trình -> Năng thường chịu ảnh hưởng của môi trường trạng số lượng liên quan đến suất tăng. năng suất -> có lợi ích và tác hại + Sai qui trình -> năng suất gì trong saûn xuaát? giaûm. * HĐ 3: Tìm hiểu mức phản ứng - GV: Mức phản ứng đề cập đến - HS đọc VD SGK + Vận III/ Mức phản ứng giới hạn thường biến của tính dụng kiến thức ở mục 2 -> -Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu trạng số lượng. nêu được: gen trước môi trường khác - Gv yeâu caàu HS tìm hieåu VD + Do kyõ thuaät chaêm soùc. nhau. SGK. + Do kieåu gen qui ñònh. - Mức phản ứng do kiểu + Sự khác nhau giữa năng suất - HS tự rút ra kết luận. gen qui ñònh. bình quaân vaø naêng suaát toái ña cuûa gioáng DR2 do ñaâu? + Giới hạn năng suất do giống hay do kyõ thuaät chaêm soùc qui ñònh? + Mức phản ứng là gì? 4. Kiểm tra – đánh giá : - Gv cho HS hoàn thành bảng : Thường biến Đột biến 1.......................................................................... 1. Biến đổi trong CSVC di truyền (ADN, NST) 2. ........................................................................ 2. Khoâng di truyeàn. 3. Xuaát hieän ngaãu nhieân. 3.......................................................................... 4. ........................................................................ 4. Thường biến có lợi cho sinh vật. - Cha ông ta tổng kết : Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống Theo em, tổng kết trên đúng hay sai ? Vì sao ? 5. Daën Doø -Học thuộc và ghi nhớ phần tóm tắt cuối bài -Trả lời các câu hỏi trong SGK. - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu: - Một số đột biến hình thái ở thực vật -Sự sai khác về hình thái của thân, lá, hoa, quả, hạt giữa thể lưỡng bội và thể đa bội trên tranh vaø aûnh. -Nhận biết các dạng đột biến NST trên tranh ảnh (hoặc đời sống thực tế ) ảnh hưởng của môi trường?. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… TIEÁT 27 :. BAØI 26 :. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức. THỰC HAØNH : NHẬN BIẾT MỘT VAØI DẠNG ĐỘT BIẾN.

(62) Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Nhận biết được một số đột biến hình thái ở thực vật -Phân biệt được sự sai khác về hình thái của thân, lá, hoa, quả, hạt giữa thể lưỡng bội và thể ña boäi treân tranh vaø aûnh. -Nhận biết các dạng đột biến NST trên tranh ảnh (hoặc trên tiêu bản) * Kó naêng -Phát triển kĩ năng sử dụng kính hiển vi - Rèn luyện kĩ năng quan sát và hoạt động theo nhóm II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh, ảnh về các đột biến hình thái ở TV. -Tranh ảnh về các kiểu đột biến cấu trúc NST ở hành tây (hoặc hành ta) - Tranh ảnh về biến đổi số lượng NSTở hành tây, dâu tằm, dưa hấu.... -Tiêu bản về bộ NST bình thường và bộ NST bị mất đoạn hoặc chuyển đoạn ở hành tây -Kính hieån vi . III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Gv chia nhoùm - Gv nêu yêu cầu thực hành. - Phaùt duïng cuï cho caùc nhoùm 3. Bài mới * HĐ1: Nhận biết các đột biến gen gây ra biến đổi hình thái. - GV hướng dẫn HS quan sát tranh ảnh đối - HS quan sát tranh, ảnh chụp -> so sánh các chiếu dạng gốc và dạng đột biến -> nhận đặc điểm hình thái của dạng gốc và dạng đột biết các đột biến gen. bieán -> ghi nhaän xeùt vaøo baûng. Đối tượng quan saùt Laù luùa Loâng chuoät. Daïng goác. Dạng đột bieán. * HĐ2 : Nhận biết các đột biến cấu trúc NST - Gv yêu cầu HS nhận biết qua tranh về các - HS quan sát tranh câm các dạng đột biến cấu kiểu đột biến cấu trúc NST. trúc-> Phân biệt từng dạng. - Gv yêu cầu HS nhận biết qua tiêu bản - 1 HS lên chỉ trên tranh, gọi tên từng dạng đột hiển vi về đột biến cấu trúc NST. bieán. - Gv kiểm tra tiêu bản -> xác định kết quả - Các nhóm quan sát tiêu bản dưới kính hiển cuûa caùc nhoùm. vi. * Lưu ý: Quan sát ở bội giác bé rồi chuyển sang quan sát ở bội giác lớn. - Vẽ lại hình đã quan sát được. * HĐ 3: Nhận biết một số kiểu đột biến số lượng NST - GVyêu cầu HS quan sát tranh: Bộ NST - HS quan sát tranh phóng to, chú ý số lượng người bình thường và của bệnh nhân Đao. NST ở cặp 21. - GV hướng dẫn HS các nhóm quan sát tiêu - Các nhóm sử dụng kính hiển vi quan sát tiêu bản hiển vi bộ NST ở người bình thường và bản, đối chiếu với ảnh chụp -> nhận biết cặp beänh nhaân Ñao. NST bị đột biến..

(63) + So sánh ảnh chụp hiển vi bộ NST ở dưa haáu? + So sánh hình thái thể lưỡng bội với thể đa boäi ?. - HS quan sát, so sánh bộ NST ở thể lưỡng bội với thể đa bội. - HS quan saùt, ghi nhaän xeùt vaøo baûng theo maãu: Đối tượng Đặc điểm hình thái quan saùt Thể lưỡng Theå ña boäi boäi 1 2 3 4 ..................... 4. Nhận xét- đánh giá : - Gv nhận xét tinh thần, thái độ thực hành của các nhóm. - Nhận xét chung kết quả giờ thực hành. - Gv cho điểm một số nhóm có bộ sưu tập và kết quả thực hành tốt. 5. Daën Doø - Viết báo cáo thu hoạch theo mẫu bảng 26. - Chuaån bò cho baøi sau : + Ươm mầm khoai lang ở ngoài sáng và trong tối + Tìm một số tranh ảnh về thường biến.

(64) TIEÁT 28 :. BAØI 27: THỰC HAØNH : QUAN SÁT THƯỜNG BIẾN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Nhận biết được một số thừơng biến ở một số đối tượng thường gặp. - Phân biệt được thường biến với đột biến -Thấy được tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen, tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường * Kó naêng - Phân tích tranh ảnh mẫu vật để rút ra kiến thức - Reøn luyeän kó naêng quan saùt vaø laøm vieäc theo nhoùm II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh minh hoạ về thường biến -Mẫu vật : Mầm khoai lang hoặc khoai tây mọc trong bóng tối và ngoài sáng III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ - Gv chia nhoùm - GV nêu yêu cầu thực hành 3. Bài mới * HĐ1: Nhận biết một số thường biến - GV cho HS quan saùt tranh vaø maãu vaät veà - HS quan saùt tranh maãu vaät veà caùc daïng các dạng thường biến: thường biến. + Nhận biết thường biến phát sinh dưới ảnh - Trao đổi theo nhóm -> Ghi vào bảng thu hưởng của ngoại cảnh? hoạch: + Nêu các nhân tố tác động gây thường bieán? - Gv chốt đáp án Đối tượng Ñieàu kieän moâi Kiểu hình tương ứng Nhân tố tác động trường 1. Maàm khoai - Coù aùnh saùng - Maàm laù coù maøu AÙnh saùng - Trong toái xanh - Maàm laù coù maøu vaøng 2. Cây rau dừa nước - Trên cạn - Thaân laù nhoû Độ ẩm - Ven bờ - Thân lá lớn - Trên mặt nước - Thân lá lớn hơn, rễ bieán thaønh phao. 3.................. * HĐ2 : Phân biệt thường biến và đột biến - Gv hướng dẫn HS quan sát tranh trên đối tượng lá cây mạ mọc ở ven bờ và trong - HS quan sát tranh, thảo luận theo nhóm ruoäng. -> yeâu caàu: * Thaûo luaän: + Hai cây mạ thuộc thế hệ thứ nhất (Biến dị.

(65) + Sự khác nhau giữa 2 cây mạ mọc ở vị trí trong đời cá thể) khác nhau ở vụ thứ nhất thuộc thế hệ nào? + Con cuûa chuùng gioáng nhau (bieán dò khoâng + Các cây lúa được gieo từ hạt của 2 cây di truyền được) treân coù khaùc nhau khoâng? Ruùt ra nhaän xeùt? + Do điều kiện dinh dưỡng khác nhau. + Tại sao cây mạ ở ven bờ phát triển tốt hơn caây maï trong ruoäng? - HS trình baøy, HS khaùc nhaän xeùt, boå sung. - Gv yêu cầu HS phân biệt thường biến và đột biến. * HĐ 3: Nhận biết ảnh hưởng của môi trường đối với tính trạng số lượng và chất lượng - GV yêu cầu HS quan sát tranh về 2 luống - HS quan sát tranh , thảo luận theo nhóm cử su hào của cùng một giống nhưng được chăm đại diện trình bày ý kiến của nhóm-> yêu boùn khaùc nhau. caàu: + Hình daïng cuû cuûa 2 luoáng coù khaùc nhau + Hình daïng gioáng nhau (tính traïng chaát khoâng? lượng) + Kích thước củ ở 2 luống? + Chaêm soùc toát : Cuû to; ít chaêm soùc: cuû nhoû. -> Rút ra kết luận về sự ảnh hưởng của môi => Nhận xét: trường đến tính trạnh chất lượng và số lượng + Tính trạng chất lượng phụ thuộc vào kiểu - Gv nhận xét, bổ sung và chính xác hoá ý gen. kieán cuûa caùc nhoùm ñöa ra keát luaän. + Tính trạng số lượng phụ thuộc vào điều kieän soáng. - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung. 4. Nhận xét- đánh giá : - Gv căn cứ vào bảng thu hoạch để đánh giá. - Gv cho điểm các nhóm thực hành tốt. - Gv cho HS thu doïn veä sinh. 5. Daën Doø - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu - sự di truyền một vài tính trạng hay hiện tượng đột biến ở người. - Phân biệt sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng. - ý nghĩa của phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong di truyền học..

(66) TIEÁT 29:. BAØI 28:. Chương V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI. I.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: Hoïc xong baøi naøy, HS coù khaû naêng: - Giải thích được sự di truyền một vài tính trạng hay hiện tượng đột biến ở người. - Phân biệt được sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng. - Nêu được ý nghĩa của phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong di truyền học. - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ và các kỉ năng trao đổi theo nhóm và tự nghiên cứu SGK. II. PHÖONG TIEÄN DAÏY HOÏC: Tranh phoùng to hình 28.1-> 28.3 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 1. Ổn định lớp. 2. KTBC: 3. Bài mới:. * HĐ1: Nghiên cứu phả hệ * VÑ1: Tìm hieåu vieäc nghieân - HS tham khaûo SGK, nghe GV giaûi thích -> naém baét kieán cứu phả hệ thức. - GV yeâu caàu HS tham khaûo * Keát luaän: SGK-> Phöông phaùp nghieân - Phương pháp theo dõi sự di cứu phả hệ là gì? Tại sao truyeàn cuûa moät tính traïng nhaát người ta phải dùng phương pháp này để nghiên cứu sự di định trên những người thuộc truyền của một số tính trạng ở cùng một dòng họ qua nhiều thế hệ để xác định đặc điểm di người? truyền của tính trạng đó được - GV giaûi thích cho HS gọi là phương pháp nghiên cứu rõ:Việc nghiên cứu di truyền ở người gặp 2 khó khăn chính: phả hệ. - Khi nghiên cứu di truyền Người sinh sản chậm, đẻ con ít và vì lí do xã hội không thể người, các nhà nghiên cứu phaûi duøng phöông phaùp naøy vì: aùp duïng caùc phöông phaùp lai + Người sinh sản chậm và đẻ và gây đột biến -> Phải có phương pháp nghiên cứu thích con ít. +Vì lí do xaõ hoäi khoâng theå aùp hợp. duïng caùc phöông phaùp lai vaø gây đột biến + Phöông phaùp naøy ñôn giaûn, dễ thực hiện, cho hiệu quả cao. - GV yêu cầu HS đọc và nắm - HS quan saùt tranh phoùng to vững các kí hiệu trước khi hình 28.1 SGK vaø tham khaûo theo dõi sơ đồ 28.1 SGK SGK để thực hiện phần yêu caàu cuûa SGK. - GV theo doõi, nhaän xeùt vaø guùt - Đại diện các nhóm trả lời câu các đáp án đúng. hoûi, nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå * VĐ2: Xác định sự di truyền sung. beänh maùu khoù ñoâng.. I/ Nghiên cứu phả hệ - Phương pháp theo dõi sự di truyeàn cuûa moät tính trạng nhất định trên những người thuộc cùng một dòng họ qua nhiều thế hệ để xác ñònh ñaëc ñieåm di truyeàn cuûa tính trạng đó được gọi là phương pháp nghiên cứu phaû heä..

(67) - GV yêu cầu HS đọc VD2 SGK vaø quan saùt tranh phoùng to hình 28.1 SGK để trả lời 2 caâu hoûi: + Beänh maùu khoù ñoâng do gen troäi hay gen laën qui ñònh? + Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan đến giới tính khoâng? Taïi sao? - GV cung caáp theâm: beänh máu khó đông do 1 gen đột biến lặn kiểm soát.. - HS nghiên cứu VD2 SGK và quan saùt tranh phoùng to hình 28.1 SGK -> thaûo luaän theo nhóm, cử đại diện trình bày đáp án. * Đáp án: - Beänh maùu khoù ñoâng do gen laën qui ñònh. - Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan đến giới tính vì do gen laën qui ñònh vaø thường thấy ở nam giới. - Sơ đồ: SGK * HĐ2: Nghiên cứu trẻ đồng sinh *VĐ1: Trẻ đồng sinh cùng - HS quan sát tranh phóng to hình 28.2 SGK, thaûo luaän theo trứng và khác trứng - GV gợi ý: Sơ đồ 28.2a khác nhóm để thực hiệnmục II SGK sơ đồ 28.2b như thế nào? - GV nhận xét và bổ sung và - Đại diện các nhóm trình bày câu trả lời các nhóm khác choát laïi nhaän xeùt, boå sung * Keát luaän:. * VÑ2: YÙ nghóa cuûa nghieân cứu trẻ đồng sinh - GV yêu cầu HS đọc SGK để thực hiện mục SGK: + Tính traïng naøo cuûa hai anh em hầu như không thay đổi hoặc ít thay đổi do tác động của môi trường? + Tính traïng naøo deå bò thay đổi do điều kiện môi trường? - GV giaûi thích theâm: nghieân cứu trẻ đồng sinh, người ta thấy được vai trò với kiểu gen và môi trường đối với sự hình thaønh tính traïng + Vai troø cuûa phöông phaùp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong. II/ Nghiên cứu trẻ đồng sinh 1/Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng Trẻ đồng sinh cùng trứng và trẻ đồng sinh khác trứng khác nhau ở những điểm sau: - Trẻ đồng sinh cùng một trứng có cùng một kiểu gen nên bao giở cũng cùng giới - Trẻ đồng sinh khác trứng coù kieåu gen khaùc nhau neân có thể cùng giới hoặc khác giới 2/ Ý nghĩa của nghiên cứu -HS đọc SGK, thảo luận theo trẻ đồng sinh nhóm và cử đại diện trả lời caâu hoûi trong SGK. Nghiên cứu trẻ đồng sinh -> Yeâu caàu: cùng trứng, người ta biết + Tính trạng hầu như không được tính trạng nào do kiểu hoặc ít thay đổi do tác động gen quy định là chủ yếu, rất của môi trường là tính trạng ít hoặc không bị biến đổi chất lượng. dưới tác động của môi + Tính trạng dễ bị thay đổi trường (tính trạng chất do tác động của môi trường là lượng) hoặc dễ bị biến đổi tính trạng số lượng (chiều cao, dưới tác động của môi gioïng noùi, maøu da) trường (tính trạng số lượng).

(68) nghiên cứu di truyền người? IV. Kiểm tra – đánh giá: - GV sử dụng các câu hỏi cuối bài. V. Daën doø: - Hoïc thuoäc phaàn toùm taét cuoái baøi. - Trả lời các câu hỏi SGK. - Chuẩn bị bài mới. * Tìm hieåu - Beänh Ñao vaø beänh Tôcnô qua caùc ñaëc ñieåm hình thaùi cuûa beänh nhaân. - Caùc ñaëc ñieåm di truyeàn cuûa caùc beänh: baïch taïng, caâm ñieác baåm sinh vaø taät 6 ngoùn tay. - Các nguyên nhân của các bệnh tật, di truyền, biện pháp hạn chế sự phát sinh các bệnh tật naøy.. TIEÁT 30:. BAØI 29:. BỆNH VAØ TẬT DI TRUYỀN Ở NGƯỜI. I.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Nhận biết được bệnh Đao và bệnh Tơcnơ qua các đặc điểm hình thái của bệnh nhân. - Nêu được các đặc điểm di truyền của các bệnh: bạch tạng, câm điếc bẩm sinh và tật 6 ngón tay. - Xác định các nguyên nhân của các bệnh tật, di truyền, biết đề xuất biện pháp hạn chế sự phaùt sinh caùc beänh taät naøy. - Rèn luyện kĩ năng tự nghiên cứùu với SGK thảo luận theo nhóm và quan sát, phân tích thu nhận kiến thức từ hình vẽ. II. PHÖONG TIEÄN DAÏY HOÏC: Tranh phoùng to hình 29.1-3 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 1. Ổn định lớp. 2. KTBC: - Phương pháp nghiên cứu phả hệ là gì?Tại sao người ta phải dùng phương pháp nghiên cứu đó để nghiên cứu sự di truyền một số tính trạng ở người? - Điểm khác nhau cơ bản của trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng?Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh? 3. Bài mới: 4.. * HĐ1: Tìm hiểu một vài bệnh di truyền ở người - HS quan saùt 1.Beänh Ñao - GV cho HS quan saùt tranh tranh đọc SGK phóng to hình 29.1 SGK để trả thảo luận theo lời các câu hỏi: nhóm để trả lời caùc caâu hoûi. - Gọi HS trả lời + Ñaëc ñieåm khaùc nhau cuûa -> HS khaùc boå giữa bộ NST của bệnh nhân sung-> yeâu caàu: Đao với bộ NST của người + Cặp NST 21 ở bình thường là gì? người bệnh Đao + Coù theå nhaän bieát beänh Ñao có 3 NST, ở. I/ Một vài bệnh di truyền ở người 1.Beänh Ñao - Ở cặp NST thứ 21 của người bệnh Đao coù 3 NST . - Có thể nhận biết người bệnh Đao qua có biểu hiệu bề ngoài : bé, lùn. cổ rụt, má phệ,... về sinh lí bị si đần bẩm sinh và khoâng coù con..

(69) qua caùc ñaëc ñieåm naøo?. người bình thường có 2 NST. 2. Bệnh Tơcnơ (XO) - Cặp NST giới tính của bệnh nhân tơcnơ + HS nêu được chæ coù 1 NST X. 2. Beänh Tôcnô (XO) các biểu hiện về - Có thể nhận biết người bị bệnh Tớcnơ - GV löu yù HS: Caàn xem kó bề ngoài, về sinh qua có biểu hiệu bề ngoài như bệnh nhân caùc caëp NST lí của người là nữ, lùn, cổ ngắn, tuyến vú không phát Đặc biệt là cặp NST giới tính beänh. triển.Nếu sống được đến lúc trưởng thành và nghiên cứu thông tin SGK * Keát luaän: thì cũng không có kinh nguyệt, tử cung để trả lời câu hỏi của SGK. - HS quan saùt nhỏ, thường mất trí và không có con. . + Điểm khác nhau giữa bộ NST của bệnh nhân Tớcnơ và hình phóng to hình 29.2 SGK bộ NST của người bình nghiên cứu SGK thường? vaø thaûo luaän theo + Bề ngoài, em có thể nhận 3.Beänh baïch taïng vaø beänh caâm ñieác baåm biết bệnh nhân Tớcnơ qua các nhóm để thực sinh. hieän SGK. ñaëc ñieåm naøo? - Bệnh bạch tạng do đột biến gen lặn gây - Gọi HS trả lời ra, beänh nhaân coù da vaø toùc maøu traéng, - GV nhận xét bổ sung để hoàn -> HS khác bổ maét maøu hoàng. sung thiện đáp án. - Bệnh câm điếc bẩm sinh cũng do đột * Keát luaän: 3.Beänh baïch taïng vaø beänh biến gen lặn gây ra, thường do chất phóng caâm ñieác baåm sinh. xạ hoặc chất độc hóa học gây ra. - GV cho HS đọc SGK để nêu leân khaùi nieäm beänh baïch taïng vaø beänh caâm ñieác - GV nhaän xeùt ,boå sung vaø hoàn thiện.. - HS tự nghiên cứu thông tin SGK để thu nhận kiến thức-> nêu được khái niệm 2 beänh treân. - Gọi HS trả lời -> HS khaùc boå sung * Keát luaän: * HĐ2: Tìm hiểu một số tật di truyền ở người - GV cho HS quan saùt hình - HS quan saùt tranh 29.3 SGK -> neâu leân moät phoùng to hình 29.3 số dị tật di truyền ở người. SGK để nêu lên một. II/ Một số tật di truyền ở người Đột biến NST đã gây ra nhiều dạng quái thai và dị tật bẩm sinh ở người như:Tật khe hở.

(70) - GV mở rộng bằng cách cho HS neâu theâm moät soá tật di truyền ở người mà em biết ngoài các tật di truyền đã nêu ở SGK.. số tật di truyền ở người-> yêu cầu nêu được: Tật khe hở moâi – haøm, baøn tay maát moät soá ngoùn, baøn chaân maát ngoùn vaø dính ngoùn, baøn tay nhieàu ngoùn. * Keát luaän: * HÑ3: Tìm hieåu caùc bieän phaùp haïn cheá phaùt sinh taät, beänh di truyeàn. - GV neâu caâu hoûi: - HS tham khaûo + Các tật, bệnh di truyền ở SGK + Kiến thức người phát sinh do những thực tế -> trả lời câu nguyeân nhaân naøo? hoûi cuûa GV. + Từ những nguyên nhân - Đại diện nhóm trả đó, hãy đề xuất các biện lời, nhóm khác bổ pháp hạn chế sự phát sinh sung. caùc taät, beänh noùi treân? * Keát luaän: - Gv chỉnh sửa, gút đáp án đúng cho HS ghi.. moâi – haøm, maát soï naõo, baøn tay vaø baøn chaân dò daïng.. III/ Caùc bieän phaùp haïn cheá phaùt sinh taät, beänh di truyeàn. - Nguyeân nhaân: do caùc taùc nhaân lí hoùa trong tự nhiên, do ô nhiễm môi trường hoặc do rối loạn trao đổi chất nội bào. - Caùc bieän phaùp haïn cheá: + Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường. + Sử dụng hợp lí và có biện pháp đề phòng khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và một số chất độc có khả năng gây ra biến đổi cấu trúc NST hoặc đột bieán gen. +Không kết hôn hoặc không sinh con giữa những người có nguy cơ mang bệnh.. 4. Kiểm tra – đánh giá: - GV sử dụng các câu hỏi cuối bài. - Nêu thêm một số câu hỏi ngoài nhằm khắc sâu thêm kiến thức cho HS.. 5. Daën doø: - Hoïc thuoäc phaàn toùm taét cuoái baøi. - Trả lời các câu hỏi SGK. - Đọc mục “ Em có biết” - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu: - Di truyeàn y hoïc tö vaán vaø noäi dung cuûa noù. - Cơ sở di truyền học của việc cấm một người lấy nhiều vợ hay nhiều chồng và không kết hôn với nhau trong vòng 4 đời. - Tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(71) TIEÁT 31: BAØI 30: DI TRUYỀN HỌC VỚI CON NGƯỜI I.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: * Kiến thức : Học xong bài này, HS có khả năng: - Nêu được di truyền y học tư vấn và nội dung của nó. - Giải thích được cơ sở di truyền học của việc cấm một người lấy nhiều vợ hay nhiều chồng và không kết hôn với nhau trong vòng 4 đời. - Giải thích được: Tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35. * Kỉ năng: Rèn luyện kĩ năng trao đổi theo nhóm và tự nghiên cứu với SGK. II.PHÖONG TIEÄN DAÏY HOÏC: Baûng phuï ghi noäi dung baûng 30.1-2 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 1. Ổn định lớp. 2. KTBC: - Coù theå nhaän bieát beänh nhaân Ñao vaø Tocnô qua caùc ñaëc ñieåm hình thaùi naøo? - Nêu các đđ di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tật 6 ngón tay ở người? 3. Bài mới: * HÑ1:Tìm hieåu di truyeàn y hoïc tö vaán - Gv yeâu caàu HS laøm baøi - HS nghiên cứu VD SGK. I/ Di truyeàn y hoïc tö vaán taäp muïc SGK 86 - Trao đổi theo nhóm -> thống - Di truyeàn y hoïc tö vaán laø nhất câu trả lời + Đây là bệnh một lĩnh vực của di truyền học kết hợp các phương pháp xét - Gv hoàn chỉnh đáp án , tổ di truyền. nghiệm, chẩn đoán hiện đại chức thảo luận toàn lớp. + Beänh do gen laën qui ñònh vì về mặt di truyền kết hợp - GV yêu cầu HS đọc mục có người trong gia đình đã mắc nghiên cứu phả hệ. I SGK để trả lời các câu beänh. - Noäi dung:: hoûi sau : + Không nên sinh con vì ở họ +Chẩn đoán + Di truyeàn y hoïc tö vaán coù gen gaây beänh. + Cung caáp thoâng tin. là gì? Gồm những nội dung + Cử đại diện trình bày, các +Cho lời khuyên liên quan naøo? nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung đến các bệnh tật di truyền. - GV nhận xét, hoàn thiện kiến thức. * HĐ2: Tìm hiểu di truyền học với hôn nhân kế hoạch hóa gia ñình - Các nhóm nghiên cứu * VĐ1:Di truyền học với hôn II/Di truyền học với hôn thông tin -> nêu được: nhân kế hoạch hóa gia đình nhaân + Kết hôn gần suy thoái 1/Di truyền học với hôn nhân - GV cho HS nghiên cứu mục II Di truyền học đã giải thích nòi giống là vì các đột SGK -> thảo luận vấn đề 1. được cơ sở khoa học của các bieán laën coù haïi coù nhieàu + Taïi sao keát hoân gaàn laïi suy qui ñònh: cô hoäi bieåu hieän treân cô thoái nòi giống? + Hôn nhân 1 vợ: 1 chồng. thể đồng hợp -> tỉ lệ dị + Tại sao người có quan hệ + Những người có quan hệ taät, baåm sinh taêng. huyết thống từ 5 đời trở đi thì huyết thống trong vòng 4 đời + Từ đời thứ 5 trở đi đã được phép kết hôn với nhau? không được kết hôn. có sự sai khác về mặt di - GV chốt lại đáp án đúng. - GV yeâu caàu HS tieáp tuïc phaân tích baûng 30.1 SGK-> Thaûo luaän vấn đề 2. + Giaûi thích qui ñònh “ Hoân. truyeàn. - Đại diện nhóm trình bày, caùc nhoùm khaùc boå sung. - HS phaân tích soá lieäu veà.

(72) nhân 1 vợ, 1 chồng” bằng cơ sở sinh hoïc?. sự thay đổi tỉ lệ nam/ nữ theo độ tuổi, lưu ý tỉ lệ nam/ nữ ở độ tuổi từ 18-35 + Vì sao nên cấm chẩn đoán thai => Giải thích CSKH. nhi? - Không chẩn đoán giới => GV tổng kết lại kiến thức. tính thai nhi sớm -> hạn chế việc mất cân đối tỉ lệ nam/nữ. Dưới sự hướng dẫn của GV, caùc nhoùm khaùc boå sung và các lớp phải nêu được đáp án. * Tieåu keát: * VÑ2: Di truyeàn hoïc vaø keá - HS tự phân tích số liệu trong bảng để trả lời. hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) - GV treo baûng phuï ( ghi noäi + Phụ nữ sinh con sau dung bảng 30.2 SGK) , hướng tuoåi 35-> con deã maéc dẫn HS nghiên cứu-> trả lời câu bệnh đao. hoûi: + Nên sinh con từ độ tuổi + Vì sao phụ nữ không nên sinh 25-34 là hợp lí. con ở tuổi ngoài 35? - Đại diện nhóm phát + Phụ nữ nên sinh con ở lứa tuổi biểu, các nhóm khác bổ nào để đảm bảo học tập và công sung. taùc toát? - Gv chốt lại đáp án . * HĐ3: Tìm hiểu hậu quả di truyền do ô nhiễm môi trường : - GV yêu cầu HS nghiên cứu HS tự thu nhận và xử lí thoâng tin SGK vaø thoâng tin thông tin,yêu cầu nêu được: muïc “Em coù bieát” SGK 85 Caùc taùc nhaân vaät lí, hoùa hoïc => Neâu taùc haïi cuûa oâ nhieãm gây ô nhiễm môi trường , môi trường đối với CSVC di ñaëc bieät laø chaát phoùng xaï, truyeàn? VD? chất độc hóa học rải trong chiến tranh, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ sử dụng quá - GV tổng kết lại kiến thức. mức -> Gây đột biến gen, - GV liên hệ thực tế. đột biến NST.. 2/Di truyền học và kế hoạch hoùa gia ñình (KHHGÑ) - Phụ nữ nên sinh con trong độ tuổi từ 25- 34 là hợp lí. - Từ độ tuổi trên 35, tỉ lệ trẻ sô sinh maéc beänh ñao taêng roõ reät.. III/ Haäu quaû di truyeàn do oâ nhiễm môi trường : Caùc taùc nhaân vaät lí, hoùa hoïc gây ô nhiễm môi trường làm tăng tỉ lệ người mắc bệnh, tật di truyeàn.. 4. Kiểm tra – đánh giá: - Chức năng của di truyền y học tư vấn? - Tại sao cần phải đấu tranh chống ô nhiễm môi trường? 5. Daën doø: - Học bài, trả lời các câu hỏi SGK. - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu: - Khaùi nieäm coâng ngheä teá baøo. - Nắm được những công đọan chủ yếu của công nghệ tế bào, vai trò của từng công đoạn..

(73) -Những ưu điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phương hướng ứng dụng phöông phaùp nuoâi caáy moâ trong choïn gioáng.. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(74) TIEÁT 32:. Chương VI: ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC. BAØI 31 :. COÂNG NGHEÄ TEÁ BAØO. I.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: * Kiến thức: Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Hiểu được khái niệm công nghệ tế bào. - Nắm được những công đọan chủ yếu của công nghệ tế bào, vai trò của từng công đoạn. - Phân tích được những ưu điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phương hướng ứng dụng phương pháp nuôi cấy mô trong chọn giống. * Kó naêng: - Rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm. - Kĩ năng khái quát hóa, vận dụng thực tế. * Thái độ: - GD loøng yeâu thích boä moân. - Nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên, trân trọng thành tựu khoa học đặc biệt của VN. II. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC: Tranh phoùng to hình 31.1- 3 SGK III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 1. Ổn định lớp. 2. KTBC: 3. Bài mới: * HÑ1: Tìm hieåu khaùi nieäm coâng ngheä teá baøo Mục tiêu: - HS nắm được khái niệm công nghệ tế bào - Hiểu được các công việc chính trong công nghệ tế bào - HS nghiên cứu SGK tr. 89. - GV yêu cầu HS trả lời câu ghi nhớ kiến thức. hoûi: - HS trao đổi để trả lời câu + Coâng ngheä teá baøo laø gì? hoûi -> yeâu caàu: + Để nhận biết mô non cơ + Khaùi nieäm. quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh + Công nghệ tế bào gồm 2 hoàn toàn giống với cơ thể giai đoạn. gốc, người ta phải thực hiện + Cơ thể hoàn chỉnh có những công việc gì? kiểu gen như dạng gốc vì ở +Tại sao cơ quan hoặc cơ cơ thể hoàn chỉnh được sinh thể hoàn chỉnh lại có kiểu từ 1 tế bào của dạng gốc có gen nhö daïng goác? boä gen naèm trong nhaân teá - GV giúp HS hoàn thiện bào và được sao chép. kiến thức. - HS trảlời, lớp bổ sung. - GV cho HS nhắc lại 2 công - HS trình bày lại những đoạn chính của công nghệ tế công đoạn chính của công baøo. ngheä teá baøo. * HĐ2: Ứng dụng công nghệ tế bào Mục tiêu: - HS hiểu và nắm được các thành tựu công nghệ teá baøo - HS biết được qui trình nhân giống vô tính trong. I/ khaùi nieäm coâng ngheä teá baøo. - Coâng ngheä teá baøo laø ngaønh kó thuật về quy trình ứng dụng phöông phaùp nuoâi caáy teá baøo hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - Coâng ngheä teá baøo goàm 2 coâng đoạn: + Tách tế bào từ cơ thể rồi cấy ở môi trường dinh dưỡng để tạo moâ seïo. + Dùng hoocmôn sinh trường kích thích moâ seïo phaân hoùa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chænh..

(75) ống nghiệm và liên hệ thực tế. - GV hoûi: Haõy cho bieát thaønh tựu công nghệ tế bào trong saûn xuaát? - GV neâu caâu hoûi: + Cho biết các công đoạn nhaân gioáng voâ tính trong oáng nghieäm? + Neâu öu ñieåm vaø trieån voïng cuûa phöông phaùp nhaân gioáng voâ tính trong oáng nghieäm? + Cho ví duï minh hoïa? - Gv nhaän xeùt vaø giuùp HS naém được qui trình nhân giống vô tính trong oáng nghieäm.. - GV thoâng baùo caùc khaâu chính trong taïo gioáng caây troàng: + Tạo vật liệu mới để chọn loïc. + Chọn lọc, đánh giá -> tạo giống mới. - GV: + Người ta đã tiến hành nuôi cấy mô tạo vật liệu mới cho choïn gioáng caây troàng baèng caùch naøo? + Cho VD? - Gv hoûi: + Nhaân baûn voâ tính thaønh công ở ĐV có ý nghĩa như thế naøo? + Cho biết những thành tựu nhân bản ở VN và thế giới? - GV thoâng baùo theâm moät soá thành tựu của các nước trên TG.. - HS nghiên cứu SGK -> trả lời: + Nhân giống vô tính ở caây troàng. + Nuoâi caáy teá baøo vaø moâ trong choïn gioáng caây troàng. + Nhân bản vô tính ở động vật. - HS nghiên cứu SGK 89 -> ghi nhớ kiến thức. - Trao đổi nhóm kết hợp hình 31 vaø taøi lieäu tham khaûo. - Thống nhất ý kiến, đại dieän nhoùm trình baøy.. II/Ứng dụng công nghệ tế bào a. Nhaân gioáng voâ tính trong oáng nghiệm ở cây trồng: - Qui trình: SGK 89 - Öu ñieåm: + Tăng nhanh số lượng cây gioáng. +Rút nhắn thời gian tạo cây con. + Baûo toàn moät soá nguoàn gen thực vật quí hiếm. - Thành tựu: Nhân giống ở cây khoai taây, mía, hoa phong lan, caùc caây goã quí..... - HS nghe và ghi nhớ kiến thức.. b. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và moâ trong choïn gioáng caây troàng: - Caùc khaâu chính trong taïo gioáng caây troàng: + Tạo vật liệu mới để chọn lọc. + Chọn lọc, đánh giá -> tạo giống mới. - Tạo giống cây trồng mới bằng caùch choïn teá baøo xoâma bieán dò.. - HS nghiên cứu SGK 90 để trả lời câu hỏi. * Tieåu keát:. - HS nghiên cứu SGK + kiến thức thực tế -> trả lời caâu hoûi. * Tieåu keát:. 4. Kiểm tra – đánh giá: - Coâng ngheä teá baøo laø gì? - Thành tựu của công nghệ tế bào có ý nghĩa như thế nào? 5. Daën doø:. c. Nhân bản vô tính ở động vật. YÙ nghóa: - Nhaân nhanh nguoàn gen ÑV quí hieám coù nguy cô bò tuyeät chuûng. - Taïo cô quan noäi taïng cuûa ÑV đã được chuyển gen người để chủ động cung cấp cơ quan thay theá cho caùc beänh nhaân bò hoûng các cơ quan tương ứng. - VD: Nhân bản ở bò, cừu....

(76) - Hoïc thuoäc phaàn toùm taét cuoái baøi. - Trả lời các câu hỏi SGK. - Đọc mục “ Em có biết” - Chuẩn bị bài mới. Tìm hiểu: - Kó thuaät di truyeàn vaø caùc khaâu trong kó thaät gen. - Các lĩnh vực ứng dụng kĩ thuật gen. - Coâng ngheä sinh hoïc laø gì ? - Các lĩnh vực chính của công nghệ sinh học..

(77) TIEÁT 33:. BAØI 32:. COÂNG NGHEÄ GEN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức - Nêu được kĩ thuật di truyền và các khâu trong kĩ thật gen. - Xác định được các lĩnh vực ứng dụng kĩ thuật gen. - Nêu lên được công nghệ sinh học là gì ? - Xác định được các lĩnh vực chính của công nghệ sinh học. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng trao đổi theo nhóm và tự nghiên cứu SGK, quan sát phân tích hình để thu nhận kiến thức. * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh phoùng to hình 32.1-2SGK IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HÑ1: khaùi nieäm thuaät gen vaø coâng nheä gen - GV treo tranh phóng to hình - HS quan sát tranh độc lập I/khái niệm thuật gen và công 32.1-2 SGK cho HS quan saùt vaø tìm hieåu SGK vaø thaûo luaän nheä gen yêu cầu các em tìm hiểu SGK theo nhóm cử đại diện - Người ta dùng kĩ thuật gen để để trả lời các câu hỏi : trình baøy caâu hoûi , caùc taïo ra caùc cheá phaåm sinh hoïc, ? Người ta sử dụng kĩ thuật gen nhóm khác bổ sung ,dưới tạo ra các giống cây trồng và vaøo muïc ñích gì? sự hướng dẫn của GV để vật nuôi biến đổi gen . - Kĩ thuật gen gồm 3 khâu ứng ? Kĩ thuật gen gồm những khâu cùng đưa ra đáp án đúng. ứng với 3 khâu chủ yếu : vaø phöông phaùp chuû yeáu naøo ? * Khaâu 1: Phöông phaùp taùch - GV löu yù HS khi quan saùt hình ADN cuûa teá baøo vaø taùch phaân 32.2 SGK thấy được những tử ADN dùng làm thể truyền từ đoạn giống nhau, khác nhau. vi khuẩn hoặc vi rút. - GV phân biệt sự chuyển gen * Khaâu 2: Phöông phaùp taïo vaøo teá baøo vi khuaån vaø teá baøo ADN tái tổ hợp (ADN lai) .ADN động thực vật. của tế bào cho phân tử ADN - Trong teá baøo vi khuaån, gen làm thể truyền được cắt ở vị trí được chuyển vào do gắn vào xác định, ngay lập tức ghép theå truyeàn (plasmit) neân vaãn coù đoạn ADN của tế bào cho vào khả năng tái bản độc lập với ADN laøm theå truyeàn. NST daïng voøng cuûa vaät chuû * Khâu 3: Chuyển đoạn ADN (Ecoli). tái tổ hợp vào tế bào nhận. Tạo - Trong tế bào động vật gen điều kiện cho gen đã ghép thể được truyền chỉ có khả năng tái hieän . bản khi nó được gắn vào NST cuûa teá baøo nhaän. - Kó thuaät gen goàm coù 3 khaâu - coâng nheä gen laø ngaønh kæ ứng với 3 phương pháp (chủ thuật về qui trình ứng dụngkỉ yeáu)..

(78) thuaät gen. - coâng nheä gen laø gì? HĐ2 : Tìm hiểu ứng dụng kĩ thuật gen - Tạo ra các chủng vi - HS độc lập đọc sách giáo khoa , sinh vật mới. thảo luận theo nhóm cử người đại - GV yêu cầu HS đọc diện trình bày câu trả lời . các nhóm SGK để trả lời câu khác bổ sung hoàn thiện đáp án hoûi: ? Những ưu điểm của - HS theo dõi ghi các nội chính vào Ecoli trong saûn xuaát vở các loại sảm phẩm sinh hoïc laø gì ? - GV nhaän xeùt boå sung chốt lại đáp án.. - Taïo gioáng caây troàng biến đổi gen - GV nêu vấn đề : Baèng kó thuaät gen người ta đã đưa nhiều gen quy ñònh tính traïng quyù (naêng suaát haøm lượng dinh dưỡng cao ) giống từ caây naøy sang gioáng khaùc.. - HS đọc SGK thảo luận theo nhóm để nêu lên được các thành tựu chuyển gen vào động vật. Đại diện caùc nhoùm trình baøy caùc nhoùm khaùc boå sung. - Dưới sự hướng dẫn của GV, HS phải nêu lên được các thành tựu chuyển gen vào động vật còn rất hạn chế người ta đã chuyển được gen sinh trưởng bò vào lợn , giúp tiêu thụ thức ăn được cao hơn, ít mở hơn lợn bình thường nhưng cũng có các tác động có hại cho người tiêu dùng (tim nở to, loét dạ dày, viêm da) chuyển được gen tổng hợp hoóc môn sinh trưởng và gen chịu lạnh từ cá Bắc cực vào cá hồi và các chép…. - Tạo động vật biến đổi gen - GV yêu cầu HS đọc SGK, thaûo luaän theo nhóm để nêu được các thành tựu chuyển gen vào động vật. HÑ 3 : Tìm hieåu veà khaùi nieäm coâng ngheä sinh hoïc - GV yêu cầu HS nghiên cứu - HS nghiên cứu SGK thảo mục III SGK để trả lời câu luận theo nhóm và cử người hoûi sau : đại diện trình bày câu trả lời, ? Công nghệ sinh học là gì ? các nhóm khác bổ sung . Dưới Gồm những lĩnh vực nào ? sự hướng dẫn cùa GV cả lớp ? Tại sao công nghệ sinh học cùng xây dựng đáp án đúng. là hướng được ưu tiên đầu tư. II/ ứng dụng kĩ thuật gen a/ Taïo ra caùc chuûng vi sinh vaät mới. các chủng vi sinh vật mới sản xuất các loại sảm phẩm sinh hoïc nhö axit amin, proâteâin, khaùng sinh Ecoli deã nuoái caáy sinh saûn raát nhanh (sau 30 phuùt laïi nhaân ñoâi ) taêng sinh khoái nhanh. Do vậy Ecoli được dùng để cấy gen mã hóa hoocmôn insulin để chữa bệnh đái tháo đường rẻ đi raát nhieàu. Ecoli còn được còn được chuyển từ xạ khuẩn để nâng cao hieäu quaû saûn xuaát chaát khaùng sinh. b/ Tạo giống cây trồng biến đổi gen Các thành tựu chuyển gen vào động vật còn rất hạn chế người ta đã chuyển được gen sinh trưởng bò vào lợn , giúp tiêu thụ thức ăn được cao hơn, ít mở hơn lợn bình thường nhưng cũng có các tác động có hại cho người tiêu dùng (tim nở to, loét dạ dày, viêm da) chuyển được gen tổng hợp hoóc môn sinh trưởng và gen chịu lạnh từ cá Bắc cực vào cá hồi và các cheùp…. III/khaùi nieäm coâng ngheä sinh hoïc - Coâng ngheä sinh hoïc laø một ngành công nghệ sử dụng teá baøo soáng vaø caùc quaù trình sinh học để tạo ra các sản phaåm sinh hoïc caàn thieát cho con người..

(79) vaø phaùt trieån ? - GV lưu ý HS trong khi đọc SGK phải nêu được khái nieäm coâng ngheä sinh hoïc vaø 6 lĩnh vực của công nghệ sinh hoïc.. - Coâng ngheä sinh hoïc goàm: Coâng ngheä len men, coâng ngheä teá baøo, coâng ngheä enzim coâng ngheä chuyeån nhaân vaø chuyeån phôi, công nghệ sinh học sử lí môi trường, công nghệ gen. - Công nghệ sinh học được coi là hướng ưu tiên đầu tư phát triển vì giá trị sản lượng của moät soá cheá phaåm coâng ngheä sinh học trên thế giới năm 1998 đạt 40-65 tỉ đôla Mĩ , năm 1999 đạt 65 tỉ đôla Mĩ và dự kiến năm 2010 sẽ đạt 1000 tỉ ñoâla Mó.. 4. Củng cố hoàn thiện. 1 .GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài và nhắc lại những nội dung chính. 2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài. 3. Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau : Các lĩnh vực trong công nghệ sinh học hiêïn đại là gì ? - Coâng ngheä leân men saûn xuaát caùc cheá phaåm sinh hoïc duøng trong chaên nuoâi troành troït vaø baûo quaûn. - Công nghệ tế bào thực vật và động vật. - Coâng ngheä chuyeån nhaân vaø chuyeån phoâi. - Công nghệ sinh học xử lí môi trường. - Công nghệ chất tế bào (lai chất tế bào của 2 loài kác nhau). - Công nghệ enzim prôtêin đẻ sản xuất axit amin từ nhiều nguồn nguyên liệu, ché taïo caùc chất cảm ứng sinh học ( bioensor) và thuốc phát hiêïn chất độc. - Công nghệ gen ( là công nghệ cao ) quyết định sự thành công của công nghệ sinh hoïc. 5. DAËN DOØ Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài. Trả lời các câu hỏi trong sách. Oân Taäp Phaàn Di Truyeàn Vaø Bieán Dò. TIEÁT 34 : OÂN TAÄP PHAÀN DI TRUYEÀN VAØ BIEÁN DÒ I. Muïc tieâu * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Hệ thống hoá, chính xác hoá và khắc sâu kiến thức đã học -Trình bày được những kiến thức đã học -Vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hoá. - Kĩ năng hoạt động nhóm. * Thái độ: GD ý thức tìm hiểu ứng dụng sinh học vào đời sống. II. Đồ dùng dạy học.

(80) -Bảng phụ ghi sẵn đáp án cần điền III. Hoạt động dạy học 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới * HÑ1: Toùm taét caùc ñònh luaät di truyeàn - GV yêu cầu học sinh tìm các cụm từ phù hợp điền vào ô trống để hoàn thành bảng 40.1 - GV nêu thêm câu hỏi gợi ý - GV nhaän xeùt boå sung vaø treo baûng phuï coâng bố đáp án Teân ñònh luaät Phaân li Trội không hoàn toàn Di truyền độc laäp Di truyeàn lieân keát Di truyền giới tính. Noäi dung F2 coù tæ leä kieåu hình xaáp xæ 3 troäi : 1 laën F2 coù kieåu hình xaáp xæ 1 troäi : 2 trung gian : 1 laën F2 coù tæ leä kieåu hình baèng tích tỉ tỉ lệ của các tính trạng hợp thaønh Caùc tính traïng do nhoùm gen liên kết quy định được di truyeàn cuøng nhau Ở các loài giao phối tỉ lệ đực : caùi xaáp xæ 1 : 1. - Ba HS được GV chỉ định lên bảng điền vào 3 cột cuûa baûng 40.1 SGK - Dưới sự hướng dẫn của GV cả lớp thảo luận cùng nêu đáp án đúng. Giaûi thích Phân li và tổ hợp của cặp gen tương ứng Phân li và tổ hợp của cặp gen tương ứng Phân li độc lập và tổ hợp tự do cuûa caùc caëp gen töông ứng Caùc gen lieân cuøng phaân li với NST trong phân bào Phân li tổ hợp của các cặp NST giới tính. YÙ nghóa Xác định trội thường là toát Tạo kiểu hình mới (trung gian) Tạo biến dị tổ hợp. Tạo sự di truyền ổn định cuûa caû nhoùm tính traïng có lợi Điều khiển tỉ lệ đực/cái. * HĐ2 : Ôn tập kiến thức về những diễn biến cơ bản của NST qua các kì trong nguyên phân và giảm. phaân - GV yêu cầu HS tìm các -Thảo luận nhóm, thống nhất nội dung cần điền và cử đại diện báo cáo kết quả cụm từ phù hợp điền vào ô trống hoàn thiện bảng 40.2 SGK - GV theo doõi nhaän xeùt hoàn thiện đáp án Caùc kì Nguyeân phaân Giaûm phaân I Giaûm phaân II Kì đầu NST kép đóng xoắn , NST kép đóng xoắn cặo NST kép co lại, thấy rõ đính vào thoi phân bào ở NST tương đồng tiến hợp số lượng NST kép (đơn tâm động theo chieàu doïc vaø baét boäi) cheùo Kì giữa Các NST kép co ngắn Từng cặp NST kép xếp Các NST kép xếp thành cực đại và xếp thành một thành 2 hàng ở mặt một hàng ở mặt phẳng hàng ở mặt phẳng xích phẳng xích đạo của thoi xích đạo của thoi phân đạo của thoi phân bào phaân baøo baøo Kì sau Từng NST kép tách nhau Các cặp NST kép tương Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành 2 NST đồng phân li độc lập về 2 ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực tế cực của tế bào đơn phân li về 2 cực tế baøo baøo Kì cuoái Caùc NSt ñôn trong nhaân Caùc NST keùp trong nhaân Caùc NSt ñôn trong nhaân.

(81) với số lượng bằng 2n như với số lượng n kép = ½ tế với số lượng bằng n ở tế bào mẹ baøo meï (NST ñôn ) * HĐ 3 : Ôn tập kiến thức về bản chất và ý nghĩa của quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh - Gv cho học tìm các cụm từ thích - HS trao đổi theo nhóm cử đại diện trình bày kết quả thảo luận hợp điền vào ô trống để hoàn của nhóm thieän baûng 40.3 SGK -2 HS leân baûng ñieàn vaøo oâ troáng - Keát quaû : Baûn chaát YÙ nghóa Caùc quaù trình Nguyeân phaân Giữ nguyên bộ NST 2n 2 tế bào Duy trì ổn định bộ NST qua các con được tạo ra đều có bộ NST 2n thế hệ tế bào nhö teá baøo meï Giaûm phaân Làm giảm số lượng NSt đi một Góp phần duy trì ổn định bộ NST nữa, các tế bào con có số lượng qua các thế hệ cơ thể ở những loài NST (n) = ½ teá baøo meï (2n) sinh sản hữu tính và tạo ra biến dị tổ hợp Thuï tinh Keát 2 boä NST ñôn boäi (n) thaønh boä Goùp phaàn duy trì oån ñònh boä NST NST lưỡng bội (2n) qua các thế hệ cơ thể ở những loài sinh sản hữu tính và nhân tạo. * HĐ 4 : Ôn tập kiến thức về cấu trúc và chức năng của ADN, ARN và prôtêin - Gv cho HS tìm các cụm từ phù - Hs trao đổi theo nhóm cử đại diện trình bày kết quả thảo luận của hợp điền vào ô trống để hoàn nhóm thaønh baûng 40.4 SGK - 3 HS leân baûng ñieàn vaøo oâ troáng - Keát quaû : Đại phân tử Caáu truùc Chức năng Chuoãi xoaén keùp -Lưu giữ thông tin di truyền. ADN -4 loại nuclêôtit, A,T, G, X -Truyền đạt thông tindi truyền -Chuoãi xoaén ñôn -Truyền đạt thông tindi truyền. ARN -4 loại nuclêôtit, A,U, G, X Vaän chuyeãn axit amin. Tham gia caáu truùc riboâxoâm -Moät hay nhieàu chuoãi ñôn -Caáu truùc caùc boä phaän cuûa teá baøo - 20 loại axit amin -Enzim xúc tác quá trình trao đổi chaát Proâteâin -Hoócmôn điều hoà quá trình tao đổi chất -Vận chuyển cung cấp năng lượng * HĐ 5 : Ôn tập kiến thức về các dạng đột biến - Gv cho HS tìm các cụm từ phù - Hs trao đổi theo nhóm cử đại diện trình bày kết quả thảo luận của hợp điền vào ô trống để hoàn nhóm thaønh baûng 40.5 SGK. - Cả lớp cùng xây dựng được đáp án - Keát quûa :. Các loại đột biến Đột biến gen. Khaùi nieäm Các dạng đột biến Những biến đổi trong cấu trúc của Mất, thêm, chuyển vị trí, thay thế ADN thường tại một điểm nào đó một cặp nuclêôtit.

(82) Đột biến cấu trúc NST Đột biến số lượng NST. Những biến đổi trong cấu trúc của Mất, lặp, đảo, chuyển đoạn NST Những biến đổi về số lượng trong Dị bội thể và đa bội thể boä NST. 4. Củng cố hoàn thiện. Giải thích sơ đồ ADN mARN  prôtêin  tính trạng IV. Daën doø : Học bài theo nội dung ôn tập để thi HKI..

(83) TIEÁT 35:. KIEÅM TRA HK I. I. MUÏC TIEÂU: Kiểm tra mức độ nắm kiến thức của HS. II. CHUAÅN BÒ: 1/ Đề thi: A/TRAÉC NGHIEÄM: (3ñ) *Câu 1: Chọn các từ hay cụm từ thích hợp dưới đây để điền vào chổ trống (1đ) a. Đồng tính c. 3 troäi : 1 laën e. Töông phaûn b. Thuaàn chuûng d. F2 Khi lai 2 cô theå boá meï........(1)..........khaùc nhau veà 1 caëp tính traïng ............(2).............thì ở F1 ........(3).......về tính trạng của bố hoặc mẹ còn ........(4)..............có sự phân li tính traïng theo tæ leä .......(5)......... Trả lời: 1.......................................; 2.............................................; 3.............................................. 4- ...............................................................; 5......................................................................................... * Câu 2: Đánh dấu x vào đầu câu trả lời đúng (2đ) 1/ Gen laø gì? a. Là1 chuỗi cặp nuclêôtic có trình tự xác định. b- Là 1 đoạn ADN c- Là 1 đoạn ADN mang thông tin qui định cấu trúc của một loại prôtêin. 2/ Sự tự nhân đôi của NST diễn ra ở kì: a- Kỳ đầu b- Kyø trung gian c- Kỳ giữa d.Kyø sau e. Kyø cuoái 3/ Trong 1 gia đình, bố mẹ đều thuận tay phải nhưng con của họ có người thuận tay phải , có người thuận tay trái ,kiểu gen của bố mẹ là: a. AA x AA b. AA x aa c. Aa x Aa 4/ 1 đoạn mạch đơn của phân tử ADN có trình tự sắp xếp như sau: - G- T- G- X- T- A- G- TAĐoạn mạch đơn bổ sung với nó là: a. – G- A- X- G- T- A- G- T- Ab. - G- T- X- X- A- A- G- T- Ac.- X- T- G- X- A- A- G- T- Td. - X- A- X- G- A- T- X- A- TB/ TỰ LUẬN: (7đ) * Câu 1:Thường biến là gì? So sánh thường biến và đột biến? (3đ) * Caâu 2: (2ñ) Nêu cấu tạo hóa học của phân tử ADN?Vì sao ADN có cấu tạo rất đa dạng và đặc thù? * Caâu 3: (2ñ ) Nêu một số tật, bệnh di truyền ở người? Biện pháp hạn chế phát sinh các tật, bệnh đó? 2/ Đáp án: A/TRAÉC NGHIEÄM: (3ñ).

(84) * Câu 1: (1 điểm) (mổi từ (cụm từ) điền sai trừ 0,25 đ) 1-thuần chủng ; 2- Tương phản ; 3-Đồng tính; 4- F2; 5- 3 trội : 1 lặn. * Câu 2: (2 điểm) (mổi câu đúng ghi 0,5 đ) 1-a ; 2-b ; 3-c ; 4-d B/ TỰ LUẬN (7đ) * Câu 1:Thường biến là gì? So sánh thường biến và đột biến? (3đ) - Khái niệm thường biến -> 1đ Thường biến là những biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời sống cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường. - So sánh thường biến và đột biến: (2đ) (Mổi ý so sánh đúng ghi 0,5 đ) Thường biến 1.Biến đổi dưới tác dụng của môi trường. 2. Khoâng di truyeàn. 3.Xuất hiện theo hướng xác định – mang tính đồng loạt. 4. Thường biến có lợi cho sinh vật.. Đột biến 1. Biến đổi trong CSVC di truyền 2.Di truyeàn 3. Xuaát hieän ngaãu nhieân- mang tính caù theå. 4.Đột biến thường có hại cho sinh vật.. * Caâu 2: (2ñ) - Nêu cấu tạo hóa học của phân tử ADN :(1đ – mổi ý đúng ghi 0,5 đ) + Phân tử ADN được cấu tạo từ các nguyên tố C, H, O, N, P. + ADN thuộc loại đại phân tử, được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà đơn phân là các nuclêôtic. Có 4 loại Nu : A, T, G, X - Vì sao ADN coù caáu taïo raát ña daïng vaø ñaëc thuø? (1ñ ) + ADN của mổi loài được đặc thù bởi thành phần, số lượng và trình tự sắp xếp của các Nu. + Do cách sắp xếp khác nhau của 4 loại Nu đã tạo nên tính đa dạng của ADN. => Tính đa dạng và đặc thù của ADN là cơ sở phân tử cho tính đa dạng và đặc thù của các loài sinh vật. * Caâu 3: (2ñ ) - Nêu một số tật, bệnh di truyền ở người? (1 đ) + Tật : Khe hở – môi hàm ; bàn tay, bàn chân mất một số ngón ; bàn chân nhiều ngoùn...... + Beänh : Ñao, tôcnô, baïch taïng, caâm ñieác baåm sinh...... - Biện pháp hạn chế phát sinh các tật, bệnh đó? (1đ- Mổi ý đúng ghi 0,25 đ) + Hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm môi trường. + Sử dụng hợp lí thuốc bảo vệ thực vật. + Đấu tranh chống sản xuất, sử dụng vũ khí hóa học, vũ khí hạt nhân. + Hạn chế kết hôn giữa những người có nguy cơ mang gen gây bệnh di truyền. III. KEÁT QUAÛ:.

(85) TIEÁT 36: BAØI 33: GÂY ĐỘT BIẾN NHÂN TẠO TRONG CHỌN GIỐNG I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức - Giải thích được: Tại sao phải chọn các tác nhân cụ thể cho từng đối tượng gây đột biến. - Nêu được một số phương pháp sử dụng các tác nhân vật lí và hoá học để gây đột biến. - Nêu được điểm giống và khác nhau trong sử dụng các thể đột biến để chọn giống vi sinh vật và thực vật . Giải thích được tại sao có sự khác nhau đo.ù * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng trao đổi theo nhóm và tự nghiên cứu SGK, * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Baûng phuï 1 vaø 2 IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HĐ1: Tìm hiểu về gây đột biến bằng tác nhân vật lí - GV yêu câu học sinh đọc SGK - HS đọc SGK , trao đổi I/ Gây đột biến bằng tác nhân để thực hiện các bài. theo nhóm cử đại diện vật lí - GV treo bảng phụ để phân tích trình bày câu trả lời các - Tia phóng xạ có khả năng cho HS thấy rõ các tác nhân và nhóm khácbổ sung dưới gây đột biến, vì nó xuyên qua vai troø cuûa chuùng. sự chỉ đạo của GV. mô tác động trực tiếp hoặc Taùc Vai troø giaùn tieáp leân AND. nhaân - Chiếu tia phóng xạ với cường Caùc tia Khi xuyeân qua moâ, chuùng độ và liều lượng thích hợp vào phóng tác động trực tiếp hay hạt nảy mầm, đỉnh sinh trưởng xaï giaùn tieáp neân ADN trong hoặc hạt phấn, bầu nhụy hoặc tế bào gây đột biến hoặc mô thực vật nuôi cấy để gây đột laøm chaán thöông NST gaây bieán. đột biến NST. - Dùng tia tử ngoại để xử li các Tia tử Dùng để xử lí vi sinh vật , đối tượng có kích thước bé là vì ngoại bào tử haït phaán noù khoâng coù khaû naêng xuyeân bằng cách gây đột biến gen. saâu nhö tia phoùng xaï Soác Tăng giảm nhiệt độ đột - Sốc nhiệt là sự tăng hoặc nhieät ngột làm cho cơ chế tự giảm nhiệt độ môi trường một ñieàu tieát caân baèng cuûa cô cách đột ngột. Sốc nhiệt có khả thể không khởi động kịp , naêng gaây ñioät bieán laø vì noù laøm gaây chaán thöông boä maùy di truyeàn, chaán thöông cơ chế tự điều tiết cân bằng thoi vô sắc, rối loạn phân của cơ thể không khởi động kịp bào, phát sinh đột biến số , gaây chaán thöông trong boä maùy lượng NST. di truyền hoặc làm tổn thương thoi vô sắc , gây rối loạn sự phaân baøo. - Sốc nhiệt thường gây đột biến số lượng NST..

(86) HĐ2 : Tìm hiểu sự gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học - GV cho HS đọc mục III SGK - HS đọc SGK thảo luận để trả lời các câu hỏi sau: theo nhóm cử đại diện ? Tại sao khi thấm vào tế bào trình bày câu trả lời dưới một số hoá chất lại gây đột biến sự hướng dẫn của GV cả gen ? Dựa vào đâu mà người ta lớp cùng thảo luận. hy vọng có thể gây đột biến theo yù muoán ? ? Taïi sao duøng coânsixin laïi gaây được thể đa bội ? ? Các đột biến và các thể đa bội được tạo ra theo phương pháp naøo ? - GV cần lưu ý cho HS khi đọc SGK cần chú ý tới sự tác động của hoá chất vào tế bào : Thời điểm và cách tác động hoá chất vào cơ thể sinh vật , những lưu ý khi sử dụng hoá chất.. HĐ 3 : Tìm hiểu sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn gioáng - GV treo bảng phụ và phân tích - HS nghiên cứu SGK Choïn gioáng Choïn gioáng thảo luân nhóm để trả vi sinh vaät caây troàng lời các câu hỏi: Giống Sử dụng các thể đột biến ? Người ta sử dụng các nhau để chọn giống thể đột biến trong chọn Khaùc - choïn caùc - Choïn caùc gioáng vi sinh vaät vaø caây nhau theå đột đột biến từ bieán nhaân moät gioáng trông theo những hướng tạo có hoạt tốt ñang naøo ? tính cao. được gieo ? Tại sao người ta ít sử - choïn caùc nhaân leân duïng phöông phaùp gaây theå đột tạo giống đột biến trong chọn biến sinh mới.. II/ Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học - Khi thấm vào tế bào hoá chất tác động trực tiếp lên phân tử ADN gây ra hiện tượng thay theá caëp nucleâoâtit naøy baèng caëp nuclêôtit khác dẫn đến mất hoặc thêm cặp nuclêôtit. - Do có những lạoi hoá chất chỉ phản ứng với một loại nuclêôtit xác định người ta hy vọng có thể gây ra đột biến theo yù muoán. - Người ta dùng cônsixin để gaây ra theå ña boäi laø vì khi thaám vaøo moâ ñang phaân baøo cônsixin cản trở sự hình thành thoi voâ saéc laøm cho NST khoâng phaân li. - Người ta tạo ra các đột biến vaø caù theå ña boäi baèng caùch ngaâm haït khoâ hay haït naûy mầm ở thời điểm nhất định trong dung dịch hoá chất với nồng độ thích hợp hoặc tiêm dung dịch vào bầu nhụy hoặc quaán boâng taåm dung dòch vaøo đỉnh sinh trưởng (ở thực vật) có thể cho hoá chất tác động vào tinh hoàn hay buồng trứng ở vật nuôi.. III/ sử dụng đột biến nhân tạo trong choïn gioáng Người ta sử dụng các thể đột bieán trong choïn gioáng vi sinh vật và cây trông theo những hướng. - Đối với sinh vật chọn các thể đột biến nhân tạo : Có các hoạt tính cao, sinh trưởng mạnh để tăng sinh khối giảm sức sống (coù vai troø nhö moät khaùng.

(87) trưởng maïnh để taêng sinh khoái (vi khuaån…) - choïn caùc theå đột bieán giaûm sức sống, coù vai troø nhö moät khaùng nguyeân.. - Duøng theå đột biến có öu ñieåm từng maët khi lai với nhau taïo giống mới. - Sử dụng theå ña boäi taïo ra gioáng caây troàng coù naêng suaát toát.. gioáng vaät nuoâi.. nguyeân). - Đối với cây trồng . Người ta sử dụng trực tiếp các thể đột biến để nhân lên hoặc chọn lọc trong các tổ hợp lai để tạo giống mới. Người ta ít sử dụng phương pháp gây đột biến trong chọn gioáng vaät nuoâi laø vì : Cô quan sinh saûn cuûa chuùng naèm saâu trong cơ thể, chúng phản ứng rất nhanh và dễ bị chết khi xử lí baèng caùc taùc nhaân lí hoùa.. 4. Củng cố hoàn thiện. 1. GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài và nhắc lại những nội dung chính. 2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài . 5. Daën doø Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài. Trả lời các câu hỏi trong sách . Tìm hiểu bài mới - phương pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. - Giải thích được sự thoái hoá của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật. - vai trò của tự thụ phấn và giao phối gần trong chọn giống . ---------------.

(88) TIEÁT 37: THOÁI HOÁ GIỐNG DO TỰ THỤ PHẤN VAØ DO GIAO PHỐI GẦN I. MUÏC TIEÂU; * Kiến thức - Biết được phương pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. - Giải thích được sự thoái hoá của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật. - Nêu được vai trò của tự thụ phấn và giao phối gần trong chọn giống . * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng nghiên cứu SGK, trao đổi theo theo nhóm và quan sát, phân tích thu nhận kiến thức từ các hình ve.õ * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh phoùng to hình 34.1-4 SGK IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HĐ1: Tìm hiểu về sự thái hoá do tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phaán Thoái hoá do tự thụ phấn bắt - HS đọc SGK thảo luận theo I/ Hiện tượng thóai hóa buộc ở cây giao phấn. nhoùm thoâng nhaát noäi dung traû gioáng - GV yêu cầu HS đọc SGK lời câu hỏi. - Hiện tượng thái hoá do thảo luận theo nhóm trả lời các Dưới sự hướng dẫn của GV töï thú phaẫn ôû cađy giao caâu hoûi sau: HS đọc SGK quan sát tranh phấn biểu hiện như sau: ? Mục đích của việc cho cây phóng to hình 34.1 SGK thảo Các cá thể có sức sống giao phấn tự thụ phấn là gì ? luận nhóm và thực hiện các kém dấn, biểu hiện ở các ? Việc tạo ra dòng thuần ở cây yêu cầu trong sách. daáu hieäu nhö phaùt trieån giao phấn được tiến hành như - Hiện tượng thái hoá (ở ngô) chậm ,chiều cao và năng theá naøo ? do tự thụ phán ở cây giao suất cây giảm dần. - GV gợi ý cho HS: phaán bieåu hieän nhö sau: Caùc - Cách cho cây giao phấn tự cá thể có sức sống kém dấn, thuï phaán. biểu hiện ở các dấu hiệu như - Phöông phaùp taïo doøng thuaàn phaùt trieån chaäm ,chieàu cao vaø ở cây giao phấn. năng suất cây giảm dần. Ở nhieàu doøng coøn coù bieåu hieâïn baïch taïng , thaân luøn, baép dò daïng vaø haït ít. - Việc cho cây giao phấn tự thụ phấn là để tạo ra dòng thuần .Đuợc tiến hành như sau: * Tự thụ phấn bắt buộc: Dùng Hiện tượng thoái hoá do tự thụ túi cách li lấy phấn cây nào phấn ở cây giao phấn. thì rắc lên đầu nhụy cây đó. - GV gợi ý cho HS cần nắm Lấy hạt của từng cây gieo.

(89) vững các đặc điểm của các cây riêng thành từng hàng . Chọn bị thoái hóa. những cây có đặc điểm mong muốn cho tự thụ phấn . Làm nhö vaäy qua nhieàu theá heä seõ tạo được dòng thuần. - Nuoâi caáy haït phaán : Cuûa caây đơn bội rồi nhân đôi số lượng NST để tạo cây lưỡng bội. HĐ2 : Tìm hiểu thoái hoá do giao phối gần ở động vật - GV yeâu caàu HS quan saùt - HS quan saùt tranh nghieân tranh 34.2 SGK và nghiên cứu cứu SGK trao đổi theo nhóm SGK để trả lời câu hỏi. cử người báo các kết quả, ? Giao phoái gaàn laø gì ? dưới sự hướng dẫn của GV ? Hậu quả của giao phối gần ? học sinh thảo luận đưa ra đáp aùn .. HĐ 3 : Tìm hiểu nguyên nhân của sự thoái hoá - GV yêu cầu HS trả lời 2 câu - HS quan sát hình 34.3 SGK hoûi. tìm hieåu muïc III thaûo luaän ? Thể đồng hợp và thể dị hợp theo nhóm thống nhất câu trả biến đổi như thế nào qua các lời. thế hệ tự thụ phấn hoặc giáo phoái gaàn? ? Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hoá? - GV giaûi thích cho HS roõ : Một số loài thực vật tự thụ phấn cao (cà chua, đậu HàLan..) hoặc thường xuyên giao phoái gaàn (chim boà caâu, cu gáy) không bị thoái hoá khi tự thụ phấn hoặc giao phối gần . Vì chúng đang có những cặp gen đồng hợp không gây hại cho chuùng. HĐ 4: Tìm hiểu vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt. II/ Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật - Giao phoái gaàn laø hieän tượng những con vật sinh ra từ một cặp bố mẹ giao phối với nhau hoặc giao phối giữa bố mẹ với các con cuûa chuùng. - Giao phối gần thường gây ra hiện tượng thoái hoá : Sinh trưởng và phát triển yếu, sức đẻ giảm, quái thai , dò taät baåm sinh …. III/ Nguyên nhân của sự thoái hoá : - Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối gần thì thể dị hợp tử giảm dần , thể đồng hợp tử tăng dần. - Tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hoá là vì: trong các quá trình đó thể đồng hợp tử ngày càng tăng tạo ñieàu kieän cho gen laën gaây haïi bieåu hieän ra kieåu hình ..

(90) buoäc vaø giao phoái gaàn trong choïn gioáng - GV neâu caâu hoûi : HS đọc SGK thảo luận theo ? Tại sao người sử dụng tự thụ nhóm thống nhất câu trả lời . phấn bắt buộc và giao phối Dưới sự hướng d6ãn của GV gaàn trong choïn gioáng ? các nhóm thoả luận nêu lên được :. IV/ vai troø cuûa phöông pháp tự thụ phấn bắt buộc vaø giao phoái gaàn trong choïn gioáng Người ta dùng phương pháp tự thụ phấn bắt buộc vaø giao phoái gaàn trong chọn giống là để củng cố và giữ gìn tính ổn định của moät soá tính traïng mong muoán, taïo doøng thuaàn , thuận lợi cho sự đáng giá kiểu gen xấu để loại ra khỏi quaàn theå.. 4. Củng cố hoàn thiện. 1. GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài và nhắc lại những nội dung chính cơ bản là nguyên nhân của sự thoái hoá ý nghĩa cũa sự tự thụ phấn và giao phối gần trong troàng troït vaø chaên nuoâi. 2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài. 5. Daën doø Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài. Trả lời các câu hỏi trong sách Chuẩn bị bài mới: - ưu thế lai là gì?, cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai. - Xác định được các phương pháp thường dùng trong tạo ưu thế lai. - lai kinh tế là gì? và phương pháp thường dùng trong lai kinh tế.. ---------------.

(91) TIEÁT 38 :. ÖU THEÁ LAI. I. MUÏC TIEÂU: * Kiến thức - Nêu được khái niệm ưu thế lai , cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai. - Xác định được các phương pháp thường dùng trong tạo ưu thế lai. - Nêu được khái niệm lai kinh tế và phương pháp thường dùng trong lai kinh tế. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng nghiên cứu SGK, trao đổi theo nhóm và quan sát, phân tích thu nhận kiến thức. * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh phoùng to hình 35 SGK IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HĐ1: Tìm hiểu hiện tượng ưu thế lai - GV nêu câu hỏi : Ưu thế lai - HS quan sát tranh đọc mục 1 SGK I/ hiện tượng ưu thế laø gì ? trao đổi theo nhóm vài HS báo cáo lai - GV theo doõi nhaän xeùt vaø xaùc keát quaû caùc nhoùm khaùc boå sung Öu theá lai laø hieän nhận đáp án đúng. dưới sự hướng dẫn của GV. tượng con lai F1 có sức - Ví duï : Caây vaø baép ngoâ cuûa con soáng cao hôn , sinh lai F1 vượt trội cây và bắp ngô của trưởng nhanh phát 2 caây laøm boá meï. trieån maïnh , choáng chòu toát, caùc tính traïng veà hình thaùi vaø naêng suaát cao hôn - GV nhaán maïnh öu theá lai trung bình giữa hai bố biểu hiện rõ nhất trong trường mẹ hoặc vượt trội cả hợp lai giữa các dòng có kiểu hai boá meï. gen khaùc nhau . Tuy nhieân öu thế lai biểu hiện cao nhất ở F 1 sau đó giảm dần qua các thế heä. HÑ2 : Tìm hieåu nguyeân nhaân öu theá lai - GV nêu vấn đề : người ta cho - HS theo dõi GV giảng bài rồi II/ nguyên nhân ưu rằng, các tính trạng số lượng thảo luận theo nhóm trả lời câu thế lai do nhiều gen trội quy định .Ở hỏi. * Khi lai giữa hai hai dạng bố mẹ thuần chủng, ? Tại sao khi lai giữa 2 dòng thuần, dòng thuần thỉ ưu thế nhiều gen lặn ở trạng thái ưu thế lai biểu hiện rõ nhất. lai bieåu hieän roõ đồng hợp biểu lộ một số đặc ? Tại sao ở thế hệ F1 ưu thế lai biểu nhất.Vì các gen trội ñieåm xaáu. hiện rõ nhất, sau đó giảm dần qua có lợi biểi hiện ở F1. Khi lai chúng với nhau các gen thế hệ. * Ơû thế hệ F1 ưu thế.

(92) - Đại diện 1 vài nhóm HS báo cáo lai biểu hiện rõ nhất , kết quả thảo luận nhóm, các nhóm sau đó giảm dần .Vì ở khaùc boå sung. F1tæ leä caùc caëp gen dò - Dưới sự hướng dẫn của GV các hợp cao nhất và sau nhóm thảo luận phải nêu được: đó giảm dần . * Khi lai giữa hai dòng thuần thỉ ưu theá lai bieåu hieän roõ nhaát.Vì caùc gen trội có lợi biểi hiện ở F1. * Ơû thế hệ F1 ưu thế lai biểu hiện rõ nhất , sau đó giảm dần .Vì ở F 1tỉ lệ các cặp gen dị hợp cao nhất và sau đó giảm dần . HÑ 3 : Tìm hieåu caùc bieän phaùp taïo öu theá lai * Phương pháp tạo ưu thế lai ở - HS nghiên cứu SGK thảo luận III/ các phương pháp caây troàng theo nhóm cử đại diện báo cáo kết tạo ưu thế lai - GV yêu cầu HS nghiên cứu quả. Đại diện báo cáo kết quả các 1/ Phương pháp tạo mục III SGK để nêu lên được nhóm khác bổ sung dưới sự hướng ưu thế lai ở cây phương pháp tạo ưu thế lai ở dẫn của GV, HS nêu lên được đáp trồng: caây troàng. án đúng. phöông phaùp lai khaùc - GV cho HS neâu vaøi ví du:ï - Đối với thực vật người ta thường dòng : tạo 2 dòng tự + Ở ngô đã tạo được giống ngô tạo ưu thế lai bằng phương pháp lai thụ phấn rồi cho lai F1 năng suất tăng 20-30 %. khác dòng : tạo 2 dòng tự thụ phấn chúng giao phấn với + Ơû lúa tạo được giống lúa lai rồi cho chúng giao phấn với nhau. nhau F1 naêng suaát taêng 20-40%. 2/ Phöông phaùp taïo - GV lưu ý thêm : người ta còn Người ta cho giao phối giữa cặp vật ưu thế lai ở vật nuôi: dùng phương pháp lai khác thứ nuôi bố mẹ thuộc 2 dòng khác Người ta cho giao để kết hợp giữa ưu thế lai và nhau, rồi dùng F1 làm sản phẩm phối giữa cặp vật giống mới. khoâng duøng laøm gioáng nuoâi boá meï thuoäc 2 * Phương pháp tạo ưu thế lai ở doøng khaùc nhau, roài vaät nuoâi Ơû thế hệ F1 ưu thế lai biểu hiện rõ duøng F1 laøm saûn Lai kinh teá laø gì? nhất , sau đó giảm dần .Vì ở F1tỉ lệ phaåm khoâng duøng Tại sao không dùng con lai các cặp gen dị hợp cao nhất và sau laøm gioáng kinh tế để nhân giống đó giảm dần . 4. Củng cố hoàn thiện. 1. GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài và nhắc lại những nội dung chính cơ bản là nguyên nhân của sự thoái hoá ý nghĩa cũa sự tự thụ phấn và giao phối gần trong troàng troït vaø chaên nuoâi. 2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài. 3. Chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau : * Öu theá lai laø gì ? - Con lai F1 khoẻ hơn, sinh trưởng nhanh, phát triển mạnh, chông chịu tốt . - Caùc tính traïng hình thaùi vaø naêng suaát cao hôn boá meï. - Có khả nắng sinh sản vượt trội so vớ bố mẹ. - Caû a vaø b. * Cơ sở di truyền của ưu thế lai ? trội có lợi mới được biểu hiện ở F1 ví du:ï P : AAbbCC x aaBBcc F1: AaBbCc Ơû thế hệ sau cặp gen dị hợp giaûm daàn..

(93) - Các tính trạng số lượng( các chỉ tiêu về hình thái năng suất) do nhiều gen trội qui ñònh. - Ở cả hai dạng bố mẹ thuần chủng, nhiều gen lặn ơ ûtrạng thái đồng hợp biểu lộ moät soá ñaëc ñieåm xaáu. - Khi cho chúng lai với nhau ,chỉ có các gen trội được biểu hiện ở con lai F 1 - Caû a,b vaø c. 5. Daën doø Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài. Trả lời các câu hỏi trong sách. Chuẩn bị bài mới: - Xác định được phương pháp chọn lọc hàng loạt một lần và nhiều lần và ưu nhược điểm của phöông phaùp naøy. - Xác định được phương pháp chọn lọc cá thể và ưu nhược điểm của phương pháp chọn lọc cá theå.. TIEÁT 39 :. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CHOÏN LOÏC. I. MUÏC TIEÂU * Kiến thức - Xác định được phương pháp chọn lọc hàng loạt một lần và nhiều lần và ưu nhược điểm của phöông phaùp naøy. - Xác định được phương pháp chọn lọc cá thể và ưu nhược điểm của phương pháp chọn lọc cá theå. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng nghiên cứu SGK, trao đổi theo nhóm và quan sát, phân tích thu nhận kiến thức. * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh phoùng to hình 36.1-2 SGK IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HÑ1: Tìm hieåu vai troø cuûa choïn loïc trong choïn gioáng - GV yêu cầu HS nghiên - HS độc lập nghiên cứu SGK thảo I/ vai trò của chọn lọc cứu mục I SGK để nêu vai luận theo nhóm cử đại diện trình trong chọn giống trò của chọn lọc trong chọn bày được kết quả dưới sự hướng Vai trò của chọn lọc gioáng. dẫn của GV cả lớp phải nêu được: trong chọn giống là để - GV gợi ý HS : cần phải Vai trò của chọn lọc trong chọn phục hồi lại các giống đã nghiên cứu kĩ các ý : giống là để phục hồi lại các giống thoái hoá, đánh giá chọn + Chọn lọc để có giống đã thoái hoá, đánh giá chọn lọc đối lọc đối với các dạng mới phù hợp nhu cầu con người. với các dạng mới tạo ra, nhằm tạo tạo ra, nhằm tạo ra + Chọn giống để phục hồi ra giống mới hay cải tiến giống củ. giống mới hay cải tiến giống đã thoái hoá gioáng cuû. + Trong lai taïo gioáng vaø.

(94) chọn giống đột biến, biến dị tổ hợp, đột biến cần được đánh giá chọn lọc qua nhiều thế hệ thì mới có được giống tốt. - GV nêu vấn đề: + Người ta chọn caùc phöông phaùp choïn loïc phuø hợp với mục tiêu và hình thức sinh sản của đối tượng. + Người ta thường áp dụng 2 phöông phaùp choïn loïc cô bản : chọn lọc hàng loạt và choïn loïc caù the.å HĐ2 : Tìm hiểu chọn lọc hàng loạt - GV yêu cầu HS trả lời hai - HS quan sát hình 36.1 SGK đọc caâu hoûi: muïc II SGK thaûo luaän theo nhoùm ? Chọn lọc hàng loạt 1 lần cử đại diện trình bày câu trả lời các và 2 lần giống nhau và nhóm khác bổ sung cùng xây dựng khaùc nhau nhö theá naøo ? đáp án. ? Có 2 giống lúa thuần đã - Giống nhau: Chọn cây ưu tú; trộn tạo ra từ lâu : Giống A bắt lẫn hạt cây ưu tú cho vụ sau; đơn đầu giảm độ đồng đều về giản dễ làm, ít tốn kém dễ áp dụng chiều cao và thời gian sinh rộng rãi tuy nhiên chỉ dựa vào kiểu trưởng, còn giống B có sai hình. khác khá rõ rệt giữa các cá - Khác nhau: Ở chọn 1 lần thì so thể về 2 tính trạng nêu trên sánh giống “chọn lọc hàng loạt” .Em sử dụng phương pháp với giống khởi đầu và giống đối và hình thức chọn giống chứng , nếu hơn giống ban đầu, nào để khôi phục lại hai bằng hoặc hơn giống đối chứng thì đặc điểm tốt ban đầu của 2 không cần chọn lọc 2 lần cũng thực giống tốt đó. Cách tiến hiện như chọn lọc 1 lần , nhưng hành trên các giống như trên ruộng giống năm thứ 2 , gieo theá naøo ? giống chọn “chọn lọc hàng loạt” để chọn cây ưu tú Đối với giống lúa A nên chọn hình thức chọn lọc 1 lần là vì giống A mới bắt đầu giảm đột đồng đều về chiều cao và thời gian sinh trưởng. Còn giống B nên chọn hình thức hàng loạt 2 lần là vì giống B đã có sai khaùc nhieàu veà 2 tính traïng neâu treân HÑ 3 : Tìm hieåu choïn loïc caù theå - GV yêu cầu HS quan sát - HS quan sát tranh , đọc SGK thảo. II/ chọn lọc hàng loạt Là dựa trên kiểu hình, choïn ra moät nhoùm caù theå phù hợp nhất với mục tiêu chọn lọc để làm giống: Öu ñieåm: ñôn giaûn deã laøm, ít toán keùm deã aùp duïng roäng raõi Nhược điểm: chỉ dựa vào kieåu hình.. III/ choïn loïc caù theå.

(95) tranh phóng to hình 36.2 luận nhóm cử đại diện báo cáo kết Chọn lọc cá thể là chọn SGK và đọc mục III để nêu quả. Dưới sự chỉ đạo của GV, HS lọc lấy một số ít cá thể lên được: Thế nào là chọn nêu được: toát , nhaân leân moät caùch loïc caù theå ? Chọn lọc cá thể là chọn lọc lấy riêng re õtheo từng dòng. - GV lưu ý HS khi quan sát một số ít cá thể tốt , nhân lên một Ưu điểm: kiểm tra được hình: Ở năm 1 trên ruộng cách riêng re õtheo từng dòng. Nhờ kiểu gen chọn giống khởi đầu (1) đó kiểu gen của mỗi cá thể được Nhược điểm: tốn kém, chọn ra những cá thể tốt kiểm tra. coâng phu. nhaát . Haït cuûa moãi caây được gieo thành từng để so saùnh naêm (II) caùc doøng choïn loïc caù theå (3,4,5,6 ) được so sánh với nhau so sánh với giống khởi đầu (2) và giống đối chứng (7) sẽ cho phép chọn được dòng tốt nhất (đáp ứng mục tiêu ñaët ra). 4. Củng cố hoàn thiện. 1. GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài ,phải phân biệt được chọn giống hàng loạt và chọn giống cá thể. 2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài. 3. Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau, khi viết về phương pháp chọn lọc : - Phương pháp chọn lọc hàng loạt cũng được áp dụng trên vật nuôi và đã tạo ra những giống có năng suất cao về thịt,trứng, sữa... - Chọn lọc hàng loạt đem lại kết quả ổn định, nâng cao được năng suất vật nuôi cây troàng. - Chọn lọc cá thể phối hợp được việc chọn lọc dưạ trên kiểu hình với việc kiểm tra kiểu gen, nhanh đạt kế quả nhưng đòi hỏi theo dõi công phu và chặt chẽ - Chọn lọc cá thể thích hợp với cây tự thụ phấn, cho hiệu quả nhanh,cũng thích hợp với cây có thể nhân giống vô tính bằng cành. 5. Daën doø - Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài. - Trả lời các câu hỏi trong sách. - Chuẩn bị bài mới: - Tìmhiểu được các phương pháp thường sử dụng trong chọn giống vật nuôi và cây trồng. - Xác định được phương pháp cơ bản trông chọn giống vật nuôi và cây trồng. - Biết được các thành tựu nổi bật trong chọn giống vật nuôi và cây trồng.. ----------------------.

(96) TIEÁT 40 :. THAØNH TỰU CHỌN GIỐNG Ở VIỆT NAM. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức - Trình bày được các phương pháp thường sử dụng trong chọn giống vật nuôi và cây trồng. - Xác định được phương pháp cơ bản trông chọn giống vật nuôi và cây trồng. - Nêu được các thành tựu nổi bật trong chọn giống vật nuôi và cây trồng. * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng nghiên cứu SGK, trao đổi theo theo nhóm * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Phiếu học tập ghi nội dung về các dạng gây đột biến nhân tạo IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HĐ1: Tìm hiểu thành tựu chọn giống cây trồng - GV nêu vấn đề : Dựa vào các quy HS nghiên cứu SGK I/ thành tựu chọn giống luật di truyền biến dị, kĩ thuật phân thảo luận theo nhóm để cây trồng tử, tế bào ở Việt Nam đã tạo ra nêu lên được: 1 / Gây đột biến nhân tạo: hàng trăm giống cây trồng mới - Thế nào là gây đột thoâng qua 4 phöông phaùp chuû yeáu: bieán nhaân taïo trong * Gây đột biến nhân tạo: choïn gioáng caây troàng. + GV treo bảng phụ ghi nội dung về - Thành tựu thu được từ các dạng gây đột biến nhân tạo gây đột biến nhân tạo Các dạng gây đột Nội dung cây trồng ở Việt Nam là bieán nhaân taïo gì? Gây đột biến nhân Chọn lọc cá thể ưu - Đại diện vài nhóm tạo rồi chọn cá thể tú trong các thể đột trình baøy caùc nhoùm khaùc để tạo giống mới biến để tạo giống boå sung. mới Phối hợp giữa lai hữ tính và xử lí đột bieán Choïn gioáng baèng choïn doøng teá baøo xoâma , coù bieán dò hoặc đột biến xoâma. Lia hữu tính rồi xử lí đột biến và chọn lọc cá thể ưu tú để tạo giống mới Choïn loïc caù theå öu tuù trong doøng teá baøo xoâma coù bieán dị hoặc đột biến xôma để tạo giống mới. - HS tự nghiên cứu SGK thảo luận theo nhóm cử đại diện trình bày kết quả dưới sự hướng dẫn 2/ Lai hữu tính để tạo biến * Lai hữu tính để tạo biến dị tổ hợp cuûa GV. dị tổ hợp hoặc chọn lọc cá hoặc chọn lọc cá thể từ các giống thể từ các giống hiện co.ù hieän co.ù - GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK - HS tìm hieåu SGK trao để nêu lên được các thành tựu chọn đổi theo nhóm cử đại lọc giống qua lai hữu tính tạo biến dị dieän baùo caùo keát quaû.

(97) tổ hợp hoặc chọn lọc cá the.å thảo luận của nhóm dưới * Tạo ưu thế lai ở F 1và tạo giống đa sự hướng dẫn của GV. boäi theå GV cho HS tìm hiểu SGK để nêu được thành tựu tạo giống ưu thế lai và tạo giống đa bội thể ở Việt Nam. - GV nhaán maïnh trong choïn gioáng cây trồng, phương pháp lai hữu tính vẫn được coi là phương pháp cơ bản nhaát. HĐ2 : Tìm hiểu thành tựu chọn giống vật nuôi Gv phân tích cho HS rõ lai giống là HS đọc lập nghiện cứu phương pháp chủ yếu để tạo nguồn SGK thảo luận theo biến dị cho chọn giống mới , cải tạo nhóm cử người đại diện gioáng coù naêng suaát thaáp vaø taïo öö trình baøy keát quaû thaûo theá lai luận dưới sự hướng dẫn GV yêu cầu HS nghiên cứu mục II của GV SGK để trình bày được các thành tựu chọn giống vật nuôi ở Việt Nam Gv phaân tích cho HS thaáy raèng : Trong choïn gioáng vaät nuoâi lai gioáng laø phöông phaùp chuû yeáu vì noù taïo ra nguồn biến dị tổ hợp cho tạo giống mới , cải tạo giống có năng suất thaáp vaø taïo öu theá lai. 3/ Tạo ưu thế lai ở F1. 4/ taïo gioáng ña boäi theå. II/ thành tựu chọn giống vaät nuoâi - tạo giống mới - caûi taïo gioáng ñòa phöông - taïo gioáng öu theá lai - nuoâi thích nghi caùc gioáng nhaäp noäi - ứng dụng công nghệ sinh hoïc trong coâng taùc : + coâng ngheä caáy chuyeån phoâi + coâng ngheä thuï tinh nhaân taïo + coâng ngheä gen. 4. Củng cố hoàn thiện. 1.GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài ,nhắc lại các thành tựu trông chọn giống caây troàng vaø trong choïn gioáng vaät nuoâi 2.Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài V. Daën doø Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài Trả lời các câu hỏi trong sách Chuẩn bị bài mới: Thao tác giao phấn ở cât tự thụ phấn và cây giao phấn. ----------------------.

(98) TIEÁT 41 :. THỰC HAØNH : TẬP DƯỢT THAO TÁC GIAO PHẤN. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Thao tác giao phấn ở cât tự thụ phấn và cây giao phấn * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng thực hành lai lúa bằng phương pháp cắt vỏ trấu * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Tranh phoùng to hình 38 SGK -Hai giống lúa và hai giống ngô có cùng thời gian sinh trưởng, nhưng khác rõ rệt về chiều cao cây , màu sắc kích thước hạt -Kéo kẹp nhỏ , bao cách li. Ghim, cọc cắm nhãn ghi công thức lai IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HÑ1: Quan saùt thao taùc giao phaán GV chia lớp thành các nhóm HS quan sát tranh, trao đổi theo I/ Quan sát thao tác thì nghieäm nhóm để nắm được các kĩ năng cần giao phấn GV chæ treân tranh phoùng to trong giao phaán cho caây goàm coù : Caét hình 38 SGK để giải thích cho vỏ trấu để lộ rõ nhị đực dùng kệp để HS roõ: rút bỏ nhị đực , bao bông lúa bắng Các kĩ năng chọn cây, bông giất kính mờcó ghi ngày lai và tên hoa, bao cách li và dụng cụ để người thực hiện nhẹ tay nâng bông giao phaán lúa cho phấn ra khỏi chậu nước và Tiếp đó GV biểu diễn kĩ năng lắc nhẹ lên bông lúa để khử đực , giao phấn trước HS bao giấy kính mờ và buộc thẻ có ghi ngày tháng người thực hiện công thức lai HĐ2 : Tập dượt thao tác giao phấn Gvchuẩn bị các khóm lúa dùng Dưới sự hướng dẫn của GV HS thực II/ Tập dượt thao làm mẹ từ chiều hôm trước có hiện các thao tác giao phấn theo các tác giao phấn thể đổ lúa vào chậu nước để bước đã nêu đưa lên lớp Trong caùc nhoùm thí nghieäm coù theå GV lưu ý HS: Cần cẩn thận phân công ; mỗi người thực hiện một khéo léo trong thao tác khử hoặc vài thao tác giao phấn đực bao bông lúa bằng giấy bóng mờ để tránh giao phấn và tổn thương các hoa đã bị cắt moät phaàn voû traáu Choïn boâng luùa cuûa caây laøm boá có hoa nở để rũ phấn vào nhuỵ.

(99) của hoa đã khử đực thì có hiệu quaû cao GV theo dõi , giúp đở động vieân caùc nhoùm laøm thí nghieäm 4. Củng cố hoàn thiện. 1.GV cho HS nhaéc laïi tieán trình thao taùc giao phaán 2.HS viết thu hoạch về nội dung và kết quả thực hiện các thao tác giao phấn 5. Daën doø Theo dõi sự phát triền tạo thành hạt và quả lúa Oân lại bài 37 để chuẩn bị kiến thức cho bài 39 thực hành - Söu taàm tö lieäu -trưng bày tư liệu theo chủ đề. ----------------------.

(100) TIEÁT 42 :. THỰC HAØNH: TÌM HIỂU THAØNH TỰU CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VAØ CÂY TRỒNG. I. MUÏC TIEÂU : * Kiến thức Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Söu taàm tö lieäu -trưng bày tư liệu theo chủ đề * Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng quan sát phân tích để rút ra kiến thức từ các tư liệu và làm báo cáo * Thái độ II. THOÂNG TIN BOÅ SUNG: III. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC -Chuaån bò nhö SGK IV. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới HĐ1: Sắp xếp các tranh theo chủ đề GV cho các nhóm HS HS trao đổi theo nhóm và sắp I/ Sắp xếp các tranh theo chủ sắp xếp các tranh của xếp các tranh theo chủ đề: đề nhóm mang theo theo -Thành tựu chọn giống vật nuôi , chủ đề có đánh số thứ tự các tranh -Thành tựu chọn giống cây trồng có đánh số thứ tự các tranh HÑ2 : Quan saùt, phaân tích caùc tranh Gv yêu cầu HS quan sát HS quan sát tranh , trao đổi nhóm II/ Quan sát, phân tích các phân tích các tranh và cử đại diện trình bày kết quả tranh so sánh với kiến thức thảo luận đã học GV goïi vaøi hoïc sinh leân baûng Gv theo doõi nhaän xeùt vaø treo bảng phụ ghi đáp aùn baûng 39SGK 4. Củng cố hoàn thiện. 1.GV yêu cầu HS trình bày tóm tắt về thành tựu chọn giống cây trồng và thành tựu về choïn gioáng vaät nuoâi 2. Cho biết địa phương em hiện đang nuôi trồng những giống mới nào 5. Daën doø Ôn tập nội dung chương VI và chuẩn bị các câu hỏi ôn tập ở bài 40 ---------------------.

(101) TIEÁT 43 : CHÖÔNG I : SINH VẬT VAØ MÔI TRƯỜNG MÔI TRƯỜNG VAØ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI I. MUÏC TIEÂU : - Học sinh phát biều được khái niệm chung về môi trường sống, các loại môi trường sống của sinh vaät. - Học sinh phân biệt được các nhân tố sinh thái làm cơ sở để học về ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật ở bài sau. II CHUAÅN BÒ : - Hình 41.1; 41.2 vaø baûng 41.1; 41.2 . III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới 1. Hoạt động 1: Môi trường sống của sinh vật. * Mục tiêu: Học sinh nêu được khái niệm môi trường sống và các loại môi trường sống. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Giáo viên treo tranh vẽ - HS quan sát, thu thập xử lý I/ môi trường sống và các H41.1, yeâu caàu HS quan saùt, thoâng tin. loại môi trường sống. thu thập, xử lý thông tin mục I - HS quan sát thảo, luận nhóm + Môi trường là nơi sinh - Yeâu caàu HS neâu khaùi nieäm theo yeâu caàu cuûa giaùo vieân. soáng cuûa sinh vaät, bao goàm môi trường và phân biệt các - Đại diện nhóm trình bày kết tất cả những gì bao quanh loại môi trường trên tranh vẽ. quả thảo luận. chuùng. - GV keát luaän. - Hs khác bổ sung hoàn thành + Có 4 loại môi trường chủ - Yêu cầu HS hoàn thành đáp án. yếu: Nước, trong đất, trên baûng 41.1. - HS ruùt ra keát luaän: mặt đất-không khí, sinh vaät. 2. Hoạt động 2 : Tìm hiểu các nhân tố sinh thái của môi trường. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu Hs nhận biết các - Học sinh quan sát, thu thập xử lý II/ các nhân tố sinh nhân tố sinh thái ảnh hưởng thông tin và hoàn thành bảng 41.2. thái của môi trường. đến việc học của mình và - HS cử dại diện trình bày kết quả. hoàn thành bảng 41.2. - Giaùo vieân nhaän xeùt vaø neâu đáp án đúng. - Hs bổ sung hoàn thành bảng. - GV yêu cầu hS suy nghĩ và - HS suy nghĩ vận dụng kiến thức trả lời câu hỏi cuối mục 2. của mình để tìm đáp án đúng cho - GV nhận xét, nêu đáp án câu hỏi mục 2. đúng. - HS trình bày, bổ sung câu trả lời.. - Hs ruùt ra keát luaän ghi baøi: Nhaân toá sinh thaùi. Nhoùm nhaân toá sinh thaùi voâ sinh Nhoùm nhaân toá sinh thái con người.

(102) Nhoùm nhaân toá sinh thaùi. Nhoùm nhaân toá sinh. 3. Hoạt động 3 : Tìm hiểu giới hạn sinh thái (giới hạn chịu đựng của một sinh vật đối với với moät nhaân toá sinh thaùi- nhoùm nhaân toá sinh thaùi voâ sinh) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin - Đọc thông tin, nghiên cứu III/ giới hạn sinh thái mục III sgk. Quan sát H41.2 hình vẽ, trả lời độc lập. và trả lời các cău hỏi sau: - Ở 30oc: Cá sinh trưởng và 1. Hãy nhận xét sự phát triển phát triển tốt. của cá rô phi VN ở nhiệt độ cực thuận và nhiệt độ giới - Dưới 5oc và trên 42oc: Cá haïn. cheát. 2. Giới hạn sinh thái là gì? - Từ 6oc đến 42oc: Cá hoạt 3. Khi vẽ một sơ đồ giới hạn động được. sinh thái ta dựa vào những - Dựa vào: Điểm gây chết, Giới hạn sinh thái là giới yeáu toá naøo? điểm cực thuận và giới hạn hạn chịu đựng của cơ thể - GV chốt lại vấn đề. Yêu cầu chịu đựng. sinh vật đối với một nhân HS rút ra k/n giới hạn sinh - HS: Rút ra kết luận ghi bài: toá sinh thaùi nhaát ñònh. thaùi laø gì? 4. Cuûng coá: - HS laøm baøi taäp 1 vaø 3 sgk trang 121. - Hãy chọn ý trả lời đúng nhất trong những câu sau đây. Môi trường sống của sinh vật là: a. Tất cả những gì có trong tự nhiên. b. Tất cả yếu tố ảnh hưởng trực tiếp lên sinh vật. c. Tất cả các yếu tố ảnh hưởng gián tiếp lên sinh vật. d. Tất cả yếu tố bao quanh sinh vật, có ảnh hưởng gián tiếp hay trực tiếp lên sinh vật. 5. Daën doø: - HS hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 2; 4 sgk trang 121. - Đọc trước thông tin bài: “Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật”. - Keû baûng 42.1 sgk trang 123. - Liên hệ thực tế sự ảnh hưởng của ánh sáng lên hình thái, hoạt động sinh lý của thực vật và động vật..

(103) TIEÁT 44:. ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT. I. MUÏC TIEÂU: 1. Kiến thức: - Học sinh mô tả được những ảnh hưởng của nhân tố sinh thái ánh sáng đén các đặc điểm về hình thái, giải phẫu, sinh lý và tập tính của sinh vật, từ đó biết cách giải thích được sự thích nghi cuûa sinh vaät. 2. Kyõ naêng: - Rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng hợp, so sánh. 3. Thái độ: - HS biết vận dụng kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng thực tiễn trong trồng cây cảnh trong nhà, ngoài trời, sự di cư của chim, tìm mật của ong, tỉa cành… II. CHUAÅN BÒ: - Tranh ảnh của các cây sống các môi trường khác nhau. - Tranh ảnh của các nhóm động vật ưa sáng và ưa tối. - Đáp án bảng 42.1 sgk trang 123. III. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: 1. Hoạt động 1: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật. *Mục tiêu: HS nêu được ảnh hưởng của ánh sáng tới hình thái và sinh lý của cây. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông - HS nghiên cứu thông tin một I/ Ảnh hưởng của ánh tin sgk và quan sát hình 42.1 cách độc lập. sáng lên đời sống thực vật vaø 42.2. - Thảo luận và hoàn thành - Aùnh sáng ảnh hưởng tới - Phaùt phieáu hoïc taäp. phieáu hoïc taäp theo nhoùm. hình thái, hoạt động sinh - GV treo bảng chuẩn HS đối - Các nhóm cử đại diện trình lý của cây. chiếu sửa chữa. baøy – boå sung. - Thực vật chia làm hai - Từ thông tin bảng cho biết: - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: nhoùm: Caây öa boùng vaø caây ? Aùnh sáng ảnh hưởng lên đời öa saùng. sống thực vật như thế nào (+ HS hoïc thoâng tin theo ? Dựa vào khả năng thích nghi bảng chuẩn) với điều kiện chiếu sáng của môi trường thực vật được chia laøm maáy nhoùm? ? Nêu sự khác nhau giữa cây öa boùng vaø caây öa saùng? 2. Hoạt động 2: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật. *Mục tiêu: Nêu được những ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống của động vật. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu - HS tự nghiên cứu thông II/ Ảnh hưởng của ánh sáng lên thoâng tin sgk. tin sgk. đời sống động vật. - GV yêu cầu HS trả lời câu - Đáp án số 3. + Aùnh sáng ảnh hưởng đến đời hoûi phaàn thí nghieäm sgk. - HS rút ra kết luận ghi sống động vật, tạo điều kiện cho.

(104) ? Điều đó chứng tỏ ánh sáng bài: có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống động vật? - Thoâng qua caùc ví duï, aùnh sáng còn có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống động vaät?. động vật nhận biết các vật và định hướng di chuyển trong khoâng gian. + Aùnh saùng laø nhaân toá aûnh hưởng đến hoạt động, khả năng sinh trưởng và sinh sản của sinh vaät. + Dựa vào sự thích nghi với các ñieàu kieän chieáu saùng khaùc nhau, người ta chia động vật thành 2 nhóm: Động vật ưa sáng và động vật ưa tối.. - Thông qua sự thích nghi với điều kiện chiếu sáng người ta chia động vật thành mấy nhoùm? 4. Cuûng coá: - Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa sáng và thực vật ưa bóng? - Ánh sáng có ảnh hưởng tới động vật như thế nào? - Dựa vào khả năng thích nghi với với điều kiện chiếu sáng khác nhau, người ta chia thực vật và động vật thành mấy nhóm? 5. Daën doø: - Hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 2; 3 sgk trang 125. - Đọc thêm phần “Em có biết”. - Keû baûng 43.1 trang 127 vaø 43.2 trang 129. - Đọc trước thông tin phần bài mới. Hiểu được ảnh hưởng của nhân tố sinh thái : nhiệt độ và độ ẩm môi trường đến các d0ặc điểm về hình thái, sinh lí và tập tính của sinh vật một cách sơ lược..

(105) TIEÁT 45 :. ẢNH HƯỞNG NHIỆT ĐỘ VAØ ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT.. I. MUÏC TIEÂU: 1. Kiến thức: - HS mô tả được ảnh hưởng của nhân tố sinh thái : nhiệt độ và độ ẩm môi trường đến các d0ặc điểm về hình thái, sinh lí và tập tính của sinh vật một cách sơ lược. 2. Kyõ naêng: - Phân tích, tổng hợp rút ra sự thích nghi của sinh vật. - Hoạt động hợp tác nhóm nhỏ. II. CHUAÅN BÒ: -Tranh phoùng to H 43.1;43.2;43.3 (SGK) III. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu ảnh hưởng của nhiệt độ tới thực vật. *Mục tiêu: Học sinh nắm được ảnh hưởng của nhiệt độ tới quang hợp và hô hấp của thực vaät. Hoạt động của GV Hoạt động của HS A.ảnh hưởng của nhiệt độ tới * Keát luaän: - Hoạt động của HS suy nghĩ thực vật : Cây quang hợp và hô -Hoạt động của GV:yêu cầu trả lời câu hỏi. hấp tốt nhất ở nhiệt độ 20 - Học sinh trả lời và bổ sung. Hoạt động của HS cho biết: – 30oC và ngừng hoạt - Cây quang hợp và hô hấp động ở OoC hoặc 40oC. bình thường ở nhiệt độ nào?và + Học sinh thu thập thông tin ngừng quang hợp hô hấp ở mục 2. Hoạt động 2:,thảo luận nhóm để hoàn thành bảng nhiệt độ nào? 43.1 +Yêu cầu học sinh thảo luận + 1 -2 :đại diện nhóm trình nhóm để hoàn thành bảng bày ý kiến. + Học sinh khác bổ sung hoàn 43.1. +Giáo viên nhận xét và nêu thành đáp án đúng. đáp án đúng.. Bảng 43.1: Ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường tới thực vật. Ñaëc ñieåm Hình thaùi: - Laù - Thaân. - Reã. Sinh lí:. Thực vật sống nơi nhiệt độ cao. Thực vật sống nơi nhiệt độ thấp.. -Có lớp cutin mỏng, rụng nhiều laù. -Có lớp bần mỏng. -Có lớp bần mỏng. - Diễn ra bình thường ở nhiệt - Tăng khi nhiệt độ môi trường -. Có lớp cutin dày. Có lớp bần dày bao bọc. Có lớp bần dày bao bọc..

(106) -. Quang hợp. Hoâ haáp. Thoát hơi nước.. độ tăng cao trên 30oC.Tuy tăng lên nhưng sẽ bị nguy trệ khi nhiên quang hợp,hô hấp sẽ nhiệt độ tăng lên quá 30oC. ngừng khi nhiệt độ trên 40oC. -Cường độ thoát hơi nước tăng khi nhiệt độ tăng.. Hoạt động của GV B.Tìm hiểu ảnh hưởng của nhiệt độ tới động vật . - Giaùo vieân treo tranh veõ H43.2,yeâu caàu HS quan saùt , thu thaäp thoâng tin ví duï 2 vaø cho biết: Nhiệt độ có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống động vật? - GV nhaän xeùt. ? Nhiệt độ có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống sinh vật noùi chung?. Hoạt động của HS. - HS quan sát, thu thập, xử lyù thoâng tin. - Tìm đáp án cho câu hỏi theo yeâu caàu cuûa GV. - Đại diện nhóm trình bày yù kieán. HS nhaän xeùt boå sung hoàn thành đáp án đúng. - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi:. Nhiệt độ của môi trường có ảnh hưởng đến hình thái, hoạt động sinh lyù cuûa sinh vaät. Ña soá caùc loài sống trong phạm vi nhiệt độ từ 0-50oc. Tuy nhiên cũng có một số sinh vật nhờ khả năng thích nghi cao neân coù theå soáng được ở nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao. Sinh vật được chia thaønh 2 nhoùm: Sinh vaät haèng nhieät vaø sinh vaät bieán nhieät.. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống sinh vật. *Mục tiêu: HS thấy được sự tác động của độ ẩm lên đời sống sinh vật. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Gv treo tranh veõ H43.3 - HS thu thập thông tin và xử Thực vật và động vật đều - Yeâu caàu HS quan saùt, thu lyù thoâng tin. mang nhieàu ñaëc ñieåm sinh thập thông tin để hoàn thành - Thảo luận nhóm và hoàn thái thích nghi với môi baûng 43.2 sgk. thaønh baûng 43.2. trường có độ ẩm khác - GV yêu cầu HS rút ra sự ảnh - Đại diện nhóm trình bày kết nhau. Thực vật được chia thành 2 nhóm: thực vật ưa hưởng của độ ẩm lên đời sống quả thảo luận. ẩm và chịa hạn. Động vật sinh vaät? - Hs ruùt ra keát luaän ghi baøi: cũng có 2 nhóm: động vật ? Dựa vào đặc điểm thích nghi öa aåm vaø öa khoâ. với độ ẩm khác nhau người ta chia động vật và thực vật thaønh maáy nhoùm? 4.Cuûng coá: - Nhiệt độ của môi trường có ảnh hưởng đến hình thái và sinh lý của sinh vật như thế nào? - Trong 2 nhoùm sinh vaät: haèng nhieät vaø bieán nhieät, sinh vaät thuoäc nhoùm naøo coù khaû naêng chòu đựng cao với sự thay đổi nhiệt độ của môi trường? Tại sao? 5. Daën doø: - Hs hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 3; 4 sgk trang 129. - Đọc thêm phần “Em có biết”. - Mỗi nhóm chuẩn bị một số tranh ảnh về thực vật sống thành nhóm, động vật sống thành bầy đàn..

(107) TIẾT 46: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT. I.MUÏC TIEÂU: 1.Kiến thức: - Trình bày được thế nào là nhân tố sinh học. - Nêu được mối uan hệ cùng loài và khác loài. 2.Kó naêng: - Quan sát tranh, phân tích tự rút ra kiến thức qua hoạt động nhóm. - Giải thích được một số` hiện tượng trong đời sống sản xuất. II.CHUAÅN BÒ: - Hình veõ: 44.1,44.2,44.3 SGK. - Phieáu hoïc taäp. III.CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1.KTBC: ? Nhiệt độ môi trường có ảnh hưởng tới đặc điểm hình thái và sinh lí của sinh vật như thế naøo? 2.Bài mới: HÑ cuûa GV Hoạt động của HS * Keát luaän: 1.HĐ1: Quan hệ cùng loài 1 Quan hệ cùng loài: - GV hướng dẫn HS quan sát hình vẽ -HS: quan sát tranh vẽ và -Trong tự nhiện các sinh vaät soáng trong moâi 44.1 trả lời câu hỏi: trả lời câu hỏi độc lập. ? Khi gió bão thực vật sống thành - HS khác nhận xét và bổ trường đếu có mối quan hệ với` các sinh vật từng nhóm có lợi gì so với sống sung khaùc. rieâng leõ? - Sinh vật cùng loài có ? Trong tự nhiên thực vật sống từng mqh hỗ trợ hoặc cạnh bầy , đàn có ý nghĩa gì? - GV:yêu cầu HS đọc thông tin SGK -HS: nghiên cứu nội dung tranh lẫn nhau. trang 131b và hãy chọn ý đúng trong SGK và hoàn thành vào vở + Hỗ trợ: Khi sinh vật sống với nhau thành aùcc caâu sau: baøi taäp. từnh nhóm có nơi sống Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm -Đáp án: C và nguồn sống đầy đủ. coù yù nghóa: + Caïnh tranh: Khi gaëp a. Laøm taêng khaû naêng caïnh tranh điều kiện bất lợi thiếu giữa các cá thể. thức ăn, nơi ở. b. làm nguồn thức ăn cạn kiệt nhanh choùng. c. làm giảm sự cạnh tarnh giữa các cá thểhạn chế cạn kiệt nguồn thức 2. Quan hệ khác loài: aên trong vuøng. * Keát luaän:  Cho bieát: Sinh vật khác loài có ? Các sinh vật cùng loài sống gần gũi nhau có mối quan hệ như thế - HS tự nghiên cứu thông mqh hỗ trợ hoặc đối nghòch nhau. naøo? tin. -GV: nhaän xeùt vaø ruùt ra keát luaän. - Đại diện 2 & 3 nhóm + Quan hệ hỗ trợ là mối quan hệ có lợi ( hoặc ít trình baøy. - Nhoùm khaùc nhaän xeùt boå nhaát khoâng coù haïi) cho.

(108) sung.. 2. Hoạt động 2: Quan hệ khác loài: Gv:yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK trang 132 -Phát phiếu học tập với nội dung. Hãy đánh dấu X vào câu em cho là đúng. 1.Quan hệ hỗ trợ là: a. Là quan hệ hợp átc cùng có lợi giữa các loài sinh vật. b. là quan hệ giữa các loài một bên có lợi và một bên có hại. c. Là quan hệ một bên có lợi và một beân coù haïi. d. là quan hệ cả hai bên đều có hại. 2.Quan hệ đối nghịch là: a. Là quan hệ giữa động vật ăn thịt vaø con moài. b. quan hệ giữa đV và thực vật c. là quan hệ hai bên đều có lợi. d. quan hệ một bên có lợi và một beân coù haïi. -GV: tiếp tục hướng dẫn HS quan sát hình 44.3 và thực hiện lệnh mục II trang 132 vaø 133. + Quan hệ hỗ trợ: tảo và nấm trong ñòa y , vi khuaån trong noát saàn cuûa cây họ đậu, cá ép và rùa, địa y bám treân caønh caây. + Quan hệ đối nghịch: lúa và cỏ dại, deâ vaø boø, raän beùt kí sinh treân traâu bò, giun đũa kí sinh trên cơ thể người, hươu nai và hổ, cây nắp ấm vaø coân truøng. ? Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hện hỗ trợ và quan hệ đối địch ? Nhaän xeùt vaø ruùt ra keát luaän.. taát caû caùc sinh vaät. + Quan hệ đối địch là quan heä moät beân sinh vật được lợi và một bên bị hại hoặc hai bên cuøng bò haïi.. IV.CUÛNG COÁ: 1. Quan hệ giữa các cá thể trong hiện tượng tự tỉa là mối quan hệ gì? Trong điều kiện nào hiện tượng tự tỉa diễn ra mạnh mẽ..

(109) 2. Trong thực tiễn sản xuất, cần phải làm gì để tránh sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể sinh vaät, laøm giaûm naêng suaát vaät nuoâi caây troàng? V.DAËN DOØ: - đọc mục “ em có biết” - Học bài , trả lời câu hỏi + bài tập SGK. - Chuẩn bị cho tiết thực hành: Kẻ bảng 45.1; 45.2; 45.3. - Đọc kỹ thông tin sgk. - Chuẩn bị theo yêu cầu của tiết thực hành (phần chuẩn bị)..

(110) TIEÁT 47-48: THỰC HAØNH: TÌM HIỂU MÔI TRƯỜNG VAØ ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ NHÂN TỐ SINH THÁI LÊN ĐỜI SỐNG SINH VAÄT.. I. MUÏC TIEÂU: - HS tìm được dẫn chứng về ảnh hưởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trường đã quan sát. - Qua bài học, HS yêu thiên nhiên và có ý thức bảo vệ thiên nhiên. II. CHUAÅN BÒ: - Keïp eùp caây, giaáy baùo, keùo caét caây. - Giấy kẻ li có kích thước mỗi ô lớn 1cm2 , trong các ô lớn có các ô nhỏ 1mm2. - Buùt chì. - Vợt bắt côn trùng, lọ hoặc túi nilon đựng động vật nhỏ. - Dụng cụ đào đất nhỏ. - Băng hình về các môi trường sống của sinh vật (trong điều kiện hs không thể đi học ngoài thiên nhiên, giáo viên có thể thay đổi bài thực hành bằng cách tổ chức cho hs tìm hiểu môi trường sống của sinh vật thông qua xem băng hình). III. HOẠT ĐỘNG DẠY VAØ HỌC: 1.Hoạt động 1: hướng dẫn học sinh quan sát, gọi tên các loài sinh vật và môi trường sống cuûa chuùng. *Mục tiêu: HS nhận biết sinh vật và môi trường sống của chúng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV gợi ý, hướng dẫn HS tìm - Hs tìm hiểu các loài thực vật hiểu, gọi tên sinh vật và môi và môi trường sống của trường sống. chuùng. - Yêu cầu HS hoàn thành - Thảo luận, thống nhất nhóm bảng 45.1 và tổng kết số để hoàn thành bảng 45.1 và lượng sinh vật các môi trường. tổng kết số lượng sinh vật ở các môi trường. 2. Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh thu thập mẫu lá cây ở các môi trường. *Muïc tieâu: Hoïc sinh bieát caùch thu thaäp maãu. 3. Hoạt động 3: Học sinh thảo luận nhóm rút ra đặc điểm của mẫu đã thu thập và ép mẫu. *Mục tiêu: Học sinh biết phân tích đặc điểm và rút ra kết lậun về môi trường sống , đồng thời biết cách ép mẫu thực vật. - Học sinh thảo luận nhóm, hoàn thành hoạt động: Bước 1: (Bản 45.2), bước 2, bước 3 (rút ra ñaëc ñieåm chung cuûa laù caây) vaø eùp maãu. 4. Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh quan sát, gọi tên các lào động vật và môi trường sống. *Mục tiêu: Học sinh rút ra kết luận về ảnh hưởng của môi trường sống đến đặc điểm thích nghi của động vật. - Hs quan sát, thu thập mẫu dưới sự hướng dẫn của GV. - Học sinh thảo luận nhóm, phân tích thu thập để hoàn thành bảng 45.3. IV. THU HOẠCH: Hoàn thành bảng thu hoạch ở nhà..

(111) TIEÁT 49:. CHÖÔNG II: HEÄ SINH THAÙI QUAÀN THEÅ SINH VAÄT. I.MUÏC TIEÂU: 1. Kiến thức: - HS trình bày được khái niệm quần thể và lấy được ví dụ minh hoạ về một quần thể sinh vật. - HS lấy được ví dụ để minh hoạ cho các đặc trưng cơ bản. 2. Kyõ naêng: - Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, tổng hợp, nhận xét. - Rèn luyện kỹ năng hoạt động nhóm. II. CHUAÅN BÒ: - Tranh veõ hình: 47.1. - Baûng 47.1; 47.2; 47.3. III. HOẠT ĐỘNG DẠY –HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: 1. Hoạt động 1: Thế nào là một quần thể sinh vật? *Mục tiêu: Học sinh hoàn thành khái niệm quần thể và lấy được ví dụ minh hoạ về quần thể sinh vaät. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo baûng 47.1. - HS quan sát, thu thập xử lý thông tin. - GV yeâu caàu HS thu thaäp thoâng tin qua ví duï - HS quan saùt thaûo luaän nhoùm theo yeâu caàu bảng 47.1 và phân biệt điểm khác nhau giữa của giáo viên. caùc ví duï quaàn theå vaø khoâng phaûi quaàn theå. - HS cử đại diện trình bài kết quả thảo luận. - Yêu cầu học sinh hoàn thành bài tập 1 cuối - HS nhận xét, bổ sung, hoàn thành đáp án muïc 1. đúng. - GV nhaän xeùt vaø yeâu caàu HS ruùt ra keát luaän - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: khaùi nieäm quaàn theå vaø neâu ví duï. Quaàn theå sinh vaät bao goàm caùc caù theå cuøng loài, cùng sống trong một khu vực nhất định, ở một thời điểm nhất định và có khả năng sinh sản tạo thành những thế hệ mới. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu một số đặc trưng của quần thể. *Mục tiêu: Học sinh nắm được tỷ lệ đực, cái ở quần thể, thành phần nhóm tuổi và ý nghĩa của nó, mật độ quần thể không ổn định và có khả năng tự cân bằng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS 1. Tỉ lệ giới tính: - GV yêu cầu Hs thu thập thông tin mục II.1 - Hs quan sát, thu thập xử lý thông tin mục vaø cho bieát: II.1. ? Tỷ lệ đực/ cái trong quần thể thường là bao - HS quan sát thảo luận nhóm theo yêu cầu nhieâu? Coù yù nghóa gì? cuûa GV. - GV nhaän xeùt. GV yeâu caàu Hs ruùt ra keát luaän - Hoïc sinh khaùc boå sung vaø ruùt ra keát luaän ghi ghi baøi. baøi. -Tỉ lệ đực/cái thường là 1:1. -Tỉ lệ đực cái có ý nghĩa rất quan trọng: Cho.

(112) thaáy tìm naêng sinh saûn cuûa quaàn theå. 2. Thaønh phaàn nhoùm tuoåi: - Gv yêu cầu học sinh thu thập thông tin bảng - HS quan sát, thu thập, xử lý thông tin mục 47.2; quan sát H47.1 và hoàn thành bảng II.2. 47.3. - Thảo luận nhóm hoàn thành bảng 47.3. - GV nhận xét nêu đáp án đúng. - Đại diện nhóm trình bày, bổ sung, nhận xét. - GV yeâu caàu HS ruùt ra caùc nhoùm tuoåi trong - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: quaàn theå vaø yù nghóa cuûa caùc nhoùm tuoåi? (Hs ruùt ra thoâng tin theo baûng 47.2) 3. Mật độ quần thể: - GV yêu cầu HS thu thập thông tin mục II.3. - HS quan sát, thu thập xử lý thông tin. - GV yêu cầu HS trả lời thông tin: - HS trả lời câu hỏi, HS nhận xét, bổ sung ? Khái niệm mật độ quần thể? hoàn thành đáp án đúng. ? Những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi - Hs rút ra kết luận ghi bài: mật độ quần thể? - Mật độ quần thể là số lượng hay khối lượng - Gv nhận xét, hoàn thành đáp án đúng. sinh vaät coù trong moät ñôn vò dieän tích hay theå - Gv yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän ghi baøi. tích. - Mật độ quần thể không cố định mà thay đổi theo mùa, theo năm và phụ thuộc vào chu kyø soáng cuûa sinh vaät. 4. Hoạt động 3: Tìm hiểu sự ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật. *Mục tiêu: Học sinh nắm được các yếu tố ảnh hưởng tới quần thể sinh vật và khả năng tự điều chỉnh mật độ của quần thể. Hoạt động của GV Hoạt động của HS III. Ảnh hưởng của môi trường tới quần theå sinh vaät: - GV yêu cầu Hs đọc thông tin sgk. - HS thu thaäp thoâng tin. - Gv yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời các - Hs tiến hành thảo luận nhóm, cử đại diện caâu hoûi phaàn muïc III. trình bày, cacù nhóm nhận xét, bổ sung, hoàn - Gv nhận xét đánh giá, hoàn thành đáp án thành đáp án đúng. đúng. - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: - Các điều kiện sống của môi trường... thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi số lượng cá thể của quaàn theå. - Mật độ quận thể luôn có xu hướng điều chỉnh trở về mức cân bằng. 4. Cuûng coá: - Hãy lấy 2 ví dụ chứng minh các cá thể trong quần thể hỗ trợ, cạnh tranh lẫn nhau. - Mật độ cá thể trong quần thể được điều chỉnh quanh mức cân bằng như thế nào? 5. Daën doø: - HS hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 2 trang 142. - Đọc trước thông tin sgk bài tiếp theo. - Keû baûng 48.1; 48.2. - Trả lời câu 1; 2; 3 sgk trang 145..

(113)

(114) TIEÁT 50:. QUẦN THỂ NGƯỜI.. I.MUÏC TIEÂU: 1. Kiến thức: - HS trình bày được một số đặc điểm cơ bản của quần thể người, liên quan tới vấn đề dân số. - HS thay đổi nhận thức về dân số và phát triển xã hội. 2. Kyõ naêng: - Phân tích, tổng hợp, so sánh. - Hoạt động nhóm. II. CHUAÅN BÒ: - Tranh veõ hình: 48. - Baûng 48.1; 48.2. III. HOẠT ĐỘNG DẠY –HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu sực khác nhau giữa quần thể người với các quần thể sinh vật khác. *Mục tiêu: Học sinh hoàn thành bảng so sánh 48.1. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức bài trước - HS quan sát, thảo luận để hoàn thành bảng và hiểu biết của bản thân để hoàn thành 48.1. baûng 48.1. - Đại diện nhóm trình bày kết quả. - GV nhận xét và nêu đáp án đúng. - Caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung. - GV neâu caâu hoûi: - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: 1. Quần thể người giống các quần thể sinh - Quần thể người giống các quần thể sinh khác ở điểm nào? vật khác ở các đặc điểm: tỉ lệ giới tính, 2. Đặc điểm chỉ có ở quần thể người, không thành phần nhóm tuổi, mật độ, sinh sản, tử có ở các quần thể sinh vật khác? vong. - Đặc điểm chỉ có ở quần thể người: Pháp luaät, kinh teá, hoân nhaân, giaùo duïc, vaên hoùa, do con người có tư duy phát triển và có khả naêng laøm chuû thieân nhieân. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc trưng về thành phần nhóm tuổi của quần thể người. *Mục tiêu: HS phân biệt và nhận dạng được 3 dạng hình tháp tuổi ở quần thể người. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS thu thập thông tin mục II và - HS quan sát, thu thập xử lý thông tin. quan saùt H48. - HS thảo luận hoàn thành bảng 48.2. - GV yêu cầu HS thảo luận hoàn thành bảng - Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. 48.2. - Caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung. - GV nhận xét, bổ sung hoàn thành đáp án - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: đúng. - H48a là hình tháp dân số có đáy rộng, tỷ lệ - GV nêu câu hỏi: Thế nào là một nước có sinh cao, caïnh xieân nhieàu vaø ñænh nhoïn bieåu dạng tháp dân số trẻ và nước có dạng tháp hiện tỷ lệ tử vong cao, tuổi thọ trung bình daân soá giaø? thaáp. - H48b đáy rộng, đỉnh không nhọn: tỷ lệ.

(115) sinh và tử vong đều thấp, tuổi thọ trung bình cao. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu sự sinh trưởng của quần thể người và sự phát triển xã hội. *Mục tiêu: HS nắm được các nguyên nhân tăng dân số. - Tăng dân số tự nhiên: Số người sinh ra > số người tử vong. - Taêng daân soá do di cö. - HS thấy được hậu quả của sự gia tăng dân số khôn ghợp lý và ý nghĩa của sự tăng dân số hợp lý. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yeâu caàu HS thu thaäp thoâng tin muïc III. - HS thu thập, xử lý thông tin mục III. - GV yêu cầu HS làm bài tập mục III, để - HS hoàn thành bài tập mục III theo nhóm. thấy được hậu quả của sự phát trểin dân số - Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. không hợp lý và mục đích của việc thực hiện pháp lệnh dân số ở VN. - GV nhận xét, bổ sung hoàn thành nội dung - Caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung. kiến thức chuẩn. - GV neâu caâu hoûi: - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: 1. Thế nào là tăng dân số tự nhiên? - Tăng dân số tự nhiên là kết quả của số 2. Haäu quaû cuûa vieäc taêng daân soá? người sinh ra nhiều hơn số người tử vong. 3. Vì sao VN phải thực hiện pháp lệnh dân số - Tăng dân số quá nhanh có thể dẫn đến nhaèm muïc ñích gì? hậu quả: Thiếu thức ăn, nơi ở, ô nhiễm môi trường… - VN thực hiện pháp lệnh dân số nhằm mục đích đảm bảo chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội, số con sinh ra phù hợp với khả năng nuôi dưỡng, chăm sóc của gia đình và hài hòa với sự phát triển kinh tế xã hội, tài nguyên, môi trường. 4. Cuûng coá: - Vì sao quần thể người lại có một số đặc trưng mà quần thể sinh vật khác khôngcó? - Thaùp daân soá treû vaø thaùp daân soá giaø khaùc nhau nhö theá naøo? - Ý nghĩa của việc phát triển dân số hợp lí của mỗi quốc gia là gì? 5. Daën doø: - HS học bài và trả lời các câu hỏi 1; 2 và 3 sgk trang 145. - Đọc thêm mục “Em có biết” sgk trang 146. - Đọc trước thông tin bài “Quần xã sinh vật”. - Trả lới các câu hỏi 1; 2; 3 và 4 sgk trang 149.. TIEÁT 51 : I. MUÏC TIEÂU: 1. Kiến thức:. QUAÀN XAÕ SINH VAÄT.

(116) - HS trình bày được khái niệm quần xã, phân biệt được quần xã và quần thể. - HS lấy được ví dụ minh họa các mối quan hệ sinh thái trong quần xã. - HS mô tả được một số dạng biến đổi phổ biến trong quần xã, thấy được sự biến đổi -> ổn định và chỉ ra một số biến đổi có hại do tác động của con người gây nên. 2. Kyõ naêng: - Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, so saùnh. - Hoạt động hợp tác nhóm nhỏ. 3. Thái độ: Giáo dục HS có ý thức bỏa vệ quần xã sinh vật. II CHUAÅN BÒ : - Moät soá tranh veõ veà quaàn theå vaø quaàn xaõ. - Tranh veõ H49.1; 49.2 vaø 49.3 sgk. - Baûng 49 sgk. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới 1. Hoạt động 1 : Thế nào là một quần xã sinh vật? *Mục tiêu: HS hiểu và lấy được ví dụ về quần xã, phân biệt được quần xã và quần thể sinh vaät, tính chaát cuûa moät quaàn xaõ sinh vaät. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo tranh veõ quaàn xaõ sinhvaät. - HS quan sát, thu thập xử lí thông tin. - Yeâu caàu HS quan saùt, thu thaäp thoâng tin - HS quan saùt thaûo luaän nhoùm theo yeâu caàu mục I để trả lời các câu hỏi: cuûa GV. 1. Theá naøo laø quaàn xaõ sinh vaät? Cho ví duï. - Đại diện nhóm trình bày ý kiến. 2. Phaân bieät quaàn xaõ vaø quaàn theå? - Các nhóm nhận xét, bổ sung hoàn thnàh - GV nhận xét, nêu đáp án đúng. đáp án. - HS ruùt ra k/n ghi baøi: Quần xã sinh vật là một tập hợp những quần theå sinh vaät thuoäc nhieàu laoøi khaùc nhau, cuøng soáng trong moät khoâng gian nhaát ñònh. - HS thu thaäp thoâng tin tieáp theo cuûa muïc I - Gv yeâu caàu HS: sgk. Trả lời các câu hỏi. + Mối quan hệ giữa sinh vật trong quần xã? - HS nhận xét, bổ sung hoàn thành kiến thức. + Tính chaát cuûa quaàn xaõ sinh vaät. + Sự thích ghi của các sinh vật trong quần xã với môi trường sống? - Gv nhận xét, bổ sung hoàn thành nội dung - HS rút ra kết luận ghi bài: kiến thức về tính chất của quần xã. - Caùc sinh vaät trong quaàn xaõ coù moái quan heä gaén boù nhö moät theå thoáng nhaát do vaäy quaàn xã có cấu trúc tương đối ổn định. - Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống. 2. Hoạt động 2 : Những dấu hiệu điển hình của một quần xã. * Mục tiêu: HS thấy được đặc điểm cơ bản của một quần xã là: Số lượng và thành phần loài sinh vaät. Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(117) - GV yeâu caàu HS thu thaäp thoâng tin baûng 49 vaø neâu caùc ñaëc ñieåm cô baûn cuûa moät quaân xaõ sinh vaät. - GV giaûi thích.. - HS thu thập, xử lí thông tin. - 1-2 HS neâu caùc ñaëc ñieåm cô baûn cuûa moät quaàn xaõ. - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: (Noäi dung baûng 49 sgk trang 147) 3. Hoạt động 3 : Tìm hiểu quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã. *Mục tiêu: HS trình bày được mối quan hệ giữa ngoại cảnh với quần xã, hiện tượng cân bằng sinh hoïc. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS thu thập thông tin mục III - HS quan sát, thu thập xử lí thông tin. vaø cho bieát: - HS quan saùt, thaûo luaän nhoùm theo yeâu caàu + Môi trường đã ảnh hưởng tới quần xã sinh của giáo viên. vaät nhö theá naøo? Cho ví duï. - Đại diện nhóm trình bày. + Theá naøo laø caân baèng sinh hoïc? - Các nhóm nhận xét, bổ sung hoàn thành - GV nhận xét, bổ sung hoàn thành nội dung kiến thức. kiến thức. - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: Nhân tố môi trường (vô sinh + hữu sinh) luôn thay đổi -> tác động đến sinh vật làm biến đổi về số lượng nhưng được khống chế ở mức độ nhất định phù hợp với khả năng của môi trường tạo nên sự cân bằng sinh học trong quaàn xaõ. 4. Cuûng coá: 1. Thế nào là một quần xã sinh vật? Cho ví dụ. Quần xã sinh vật khác với quần thể sinh vật nhö theá naøo? 2. Theá naøo laø caân baèng sinh hoïc? Haõy laáy ví duï minh hoïa veà caân baèng sinh hoïc. 5. Daën doø: - HS học bài và trả lời câu hỏi 2; 3 sgk trang 149. - Đọc trước thông tin bài “ Hệ sinh thái”. - Trả lời câu hỏi phần muïc I trang 150. - Vẽ một lưới thức ăn theo yêu cầu bài tập 2 trang 153..

(118) TIEÁT 52:. HEÄ SINH THAÙI. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức: - HS phải nắm được thế nào là một hệ sinh thái, lấy được ví dụ minh họa các kiểu hệ sinh thái, chuỗi và lưới thức ăn.. - HS phải giải thích được ý nghĩa của các biện pháp nông nghiệp nâng cao năng suất cây trồng đang sử dụng hiện nay. 2. Kyõ naêng: - Reøn lueäy kyõ naêng: Quan saùt, phaân tích keânh hình. - Hoạt động hợp tác nhóm nhỏ. II CHUAÅN BÒ : - Tranh veõ H50.1 vaø 50.2 sgk. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới 1. Hoạt động 1: Thế nào là một hệ sinh thái? *Mục tiêu: HS trình bày được một hệ sinh thái là như thế nào và lấy ví dụ về các kiểu sinh thaùi. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo tranh veõ H50.1 sgk. - HS quan sát, thu thập, xử lý thông tin mục I - Yêu cầu HS quan sát, thu thập, xử lý thông sgk. tin mục I sgk và trả lời các câu hỏi: - HS thảo luận hoàn thành các câu hỏi. 1. H50.1 có những nhân tố vô sinh, hữu sinh - Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. naøo trong heä sinh thaùi? - Caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung. 2. Theá naøo laø moät heä sinh thaùi? Cho ví duï. - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: 3. Tính chaát cuûa moät heä sinh thaùi? - Heä sinh thaùi bao goàm quaàn xaõ sinh vaät vaø - GV nhận xét, bổ sung hoàn thành nội dung khu vực sống của quần xã. kiến thức chuẩn. - Trong heä sinh thaùi, caùc sinh vaät luoân taùc động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn ñònh. - HS thảo luận nhóm, hoàn thành các câu hỏi - GV yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời các muïc I sgk. caâu hoûi phaàn muïc I. - Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. - GV nhận xét, bổ sung hoàn thành nội dung - Caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung. kiến thức chuẩn. - GV neâu caâu hoûi: - HS ruùt ra keát luaän gi baøi: ? Trong một hệ sinh thái hoàn chỉnh thì có - Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành những thành phần sinh vật nào? phaàn chuû yeáu sau: + Caùc thaønh phaàn voâ sinh. + Sinh vaät saûn xuaât. + Sinh vaät tieâu thuï. + Sinh vaät phaân giaûi..

(119) 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu chuỗi và lưới thức ăn. *Mục tiêu: HS trình bày được thế nào là một chuỗi thức ăn, lưới thức ăn. Cho ví dụ. - YÙ nghóa cuûa caùc bieän phaùp noâng nghieäp naâng cao naêng suaát caây troàng. Hoạt động của GV Hoạt động của HS 1. Thế nào là một chuỗi thức ăn: - HS quan saùt, thu thaäp thoâng tin, thaûo luaän - GV treo tranh veõ H50.2 sgk. - Yêu cầu HS quan sát và hoàn thành bài tập nhóm hoàn thành bài tập mục 1. - Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. muïc 1. - Caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung. - GV nhận xét, bổ sung cung cấp kiến thức - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: chuaån. - GV nêu câu hỏi: Thế nào là một chuỗi thức Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài aên. Cho ví duï. trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắc xích phía trước, vừa là sinh vật bị mắc xích phía sau tieâu thuï. VD: cỏ -> chuột -> rắn -> đại bàng. 2. Thế nào là một lưới thức ăn: - HS quan sát, thảo luận nhóm hoàn thành - GV yeâu caàu HS quan saùt H50.2 sgk vaø traû caùc caâu hoûi muïc 2. lời các câu hỏi mục 2. - GV nhận xét và bổ sung thông tin kiến thức - Địa diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. - Caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung. chuaån. - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi: - GV lieân heä vieäc baûo veä noâng nghieäp baèng Các chuỗi thức ăn có nhiều mắc xích chung các biện pháp đấu tranh sinh học. tạo thành một lưới thức ăn. - GV nêu câu hỏi: Thế nào là một lưới thức aên? 4. Cuûng coá: - Hãy cho ví dụ về một hệ sinh thái, phân tích các thành phần chính trong hệ sinh thái đó? - Thế nào là một chuỗi thức ăn? Cho ví dụ. 5. Daën doø: - HS hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 2 sgk trang 153. - Đọc thêm “Em có biết” trang 153 sgk. - Ôn tập nội dung kiến thức chương I và chương II phần sinh vật và môi trường chuẩn bị cho kieåm tra 1 tieát..

(120) TIEÁT 53:. KIEÅM TRA 1 TIEÁT. I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức: - HS tự đánh giá mức độ nắm vững kiến thức để điều chỉnh phương pháp học cho phù hợp. - GV nắm được mức độ nắm kiến thức của học sinh để điều chỉnh phương pháp dạy. 2. Kyõ naêng: - Rèn luyện kỹ năng quan sát, thu thập và xử lý thông tin quan sát. - Hoạt động nhóm trong quan sát thực hành. - Kỹ năng trình bày, diễn đạt quan sát trong báo cáo thu hoạch. 3. Thái độ: - Có ý thức tự giác, nghiêm túc, hợp tác nhóm nhỏ trong quan sát thiên nhiên. - Có ý thức bảo vệ thiên nhiên và bảo vệ môi trường sống của sinh vật. II CHUAÅN BÒ : - GV chia nhoùm HS quan saùt. + Chuẩn bị khu vực quan sát cho HS (băng hình hệ sinh thái nếu không có khu vự quan sát) - HS chuẩn bị kiến thức theo yêu cầu phần dặn dò tiết trước. + Chuẩn bị bản báo cáo thu hoạch sau khi quan sát. III. TIEÁN HAØNH: - GV thông báo mục đích, yêu cầu của việc thực hành quan sát. - HS tieán haønh quan saùt thaûo luaän theo yeâu caàu cuûa GV. - GV chú ý việc nghiêm túc của HS trong quan sát, bảo vệ môi trường. IV. THU HOẠCH: - Các cá nhân nộp bảng báo cáo thu hoạch sau khi quan sát thảo luận nhóm. - GV nhận xét giờ thực hành quan sát của HS. - GV yeâu caàu HS chuaån bò caùc baûng keû 51.1; 51.2; 51.3; 51.4 sgk baøi 51-52 chuaån bò cho tieát thực hành quan sát hệ sinh thái ở tiết học tiếp theo..

(121) TIEÁT 54-55:. THỰC HAØNH: HỆ SINH THÁI. I. MUÏC TIEÂU : - HS nêu được các thành phần của hệ sinh thái và một chuỗi thức ăn. - Qua bài học, HS thêm yêu thiên nhiên và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. II CHUAÅN BÒ : - Dao con, dụng cụ đào đất, vợt bắt côn trùng., - Tuùi nylon thu nhaët maãu sinh vaät. - Kính luùp. - Giaáy, buùt chì. - Băng hình về các hệ sinh thái (tương tự như bài thực hành 45-46, HS có thể thực hiện bài thực hành này bằng cách xem băng hình sau đó phân tích cc1 hệ sinh thái được mô tả trong đó). III. CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu hệ sinh thái. *Mục tiêu : HS nhận biết được các thành phần của hệ sinh thái ở ngoài thiên nhiên. - Caùc nhoùm tieán haønh ñieàu tra thaønh phaàn heä sinh thaùi. - Các thành viên điều tra dưới sự chỉ đạo của nhóm trưởng. - Thö kyù ghi keát quaû vaøo baûng 51.1; 51.2 vaø 51.3 (Thu thập mẫu và đếm mẫu ghi kết quả vào bảng) - GV hướng dẫn HS đếm mẫu và ghi kết quả. 2. Hoạt động 2 : Tìm hiểu chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái. *Mục tiêu: HS biết cách xây dựng chuỗi thức ăn và nhận xét về hệ sinh thái. - HS thảo luận nhóm hoàn thành bảng 51.4 dựa vào kết quả ở bảng 51.1; 51.2 và 51.3 đã điều tra trước. - GV hướng dẫn HS biết cách suy luận logic để hoàn thành bảng. IV. THU HOẠCH: - HS noäp baûng thu haoïch theo yeâu caàu muïc IV sgk trang 156. - GV nhận xét tiết thực hành quan sát : Chú ý thái độ nghiêm túc, bảo vệ môi trường của HS. - GV yêu cầu HS đọc trước thông tin bài tiếp theo để chuẩn bị cho tiết học tới. - Laøm baøi taäp 1 vaø 2 sgk trang160..

(122) TIẾT 56 : CHƯƠNG III : CON NGƯỜI-DÂN SỐ VAØ MÔI TRƯỜNG TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức: HS phải thấy được hoạt động của con người làm thay đổi thiên nhiên như thế nào ? 2. Kyõ naêng: Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, tổng hợp. 3. Thái độ: Có ý thức trách nhiệm cần phải bảo vệ môi trường sống cho chính mình và cho các thế hệ sau. II CHUAÅN BÒ : Tranh veõ H53.1 ; 53.2 vaø 53.3 sgk. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Bài mới 1. Hoạt động 1 : Tìm hiểu tác động của con người tới môi trường qua các giai đoạn phát trieån xaõ hoäi. *Mục tiêu: HS nêu được những ảnh hưởng của con người đến môi trường ở mỗi giai đoạn. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo tranh vẽ H53.1 ; H53.2 và H53.3 - Hs quan sát, thu thập và xử lý thông tin. các hình thức khai thác thiên nhiên của con người qua các thời kỳ. - Cung cấp kiến thức về tác động của con người tới môi trường qua các giai đoạn phát trieån cuûa xaõ hoäi. - Yêu cầu HS minh họa thêm một số dẫn - Thảo luận nhóm để lấy thêm ví dụ minh chứng. hoïa. - GV nhaän xeùt, boå sung. - Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo - GV neâu caâu hoûi : luaän. Tác động của con người tới môi trường qua - Các nhóm nhận xét, bổ sung. các thời kỳ phát triển xã hội ? - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi : - Thời kỳ nguyên thủy : Con người sống hòa đồng với tự nhiên. Con người sử dụng lửa dồn thú làm cho nhiều cánh rừng rộng lớn bị đốt cháy. - Xaõ hoäi noâng nghieäp : + Con người chặt phá và đốt rừng để lấy đất canh taùc, chaên thaû gia suùc. Haäu quaû nhieàu vùng đất bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ. + Nhiều vùng rừng bị chuyển đổi thành các khu daân cö vaø khu saûn xuaát noâng nghieäp. + Lợi ích : tích lũy thêm nhiều giống cây troàng, vaät nuoâi vaø hình thaùi caùc heä sinh thaùi.

(123) troàng troït. - Xaõ hoäi coâng nghieäp : + Nền nông nghiệp cơ giới hóa tạo ra nhiều vùng trồng trọt rộng lớn. + Công nghiệp khai khoáng phát triển đã phá đi nhiều diện tích rừng. + Ñoâ thò hoùa ngaøy caøng taêng laáy ñi nhieàu vùng đất rừng tự nhiên và đất trồng trọt. -> Ô nhiễm các môi trường sống của sinh vaät. + Lợi ích : Tăng sản lượng lương thực, khống chế nhiều loại dịch bệnh, nhiều giống vật nuôi cây trồng quý được lai tạo và nhân gioáng. 2. Hoạt động 2 : Tìm hiểu tác động của con người làm suy thoái môi trường tự nhiên. *Mục tiêu : HS chỉ ra những hậu quả phá rừng của con người. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Gv yêu cầu HS dựa vào thông tin hoạt động - HS quan sát, thỏa luận nhóm theo yêu cầu 1 để hoàn thành bài tập bảng 53.1 và trả lời của GV. caâu hoûi cuoái muïc 2. - Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. - GV nhận xét và bổ sung thông tin hoàn - Các nhóm nhận xét, bổ sung hoàn thành thành nội dung kiến thức. đáp án đúng. ? Hoạt động chặt phá rừng bừa bãi và gây - HS rút ra kết luận ghi bài : cháy rừng sẽ dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm Chặt phá rừng bừa bãi và gây cháy rừng sẽ troïng naøo ? dẫn tới hậu quả : xói mòn, lũ lụt, hạn hán, thay đổi khí hậu, lượng mưa, mất nhiều loài sinh vật và nơi ở các loài sinh vật, giảm đa daïng sinh hoïc, maát caân baèng sinh thaùi. 3. Hoạt động 3 : Vai trò của con người trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên. *Mục tiêu : HS nêu được các biện pháp của con người nhằm khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, từ đó có ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Gv yêu cầu HS thu thập thông tin mục 3 và - HS quan sát, thu thập xử lý thông tin mục 3. nêu biện pháp bảo vệ môi trường tự nhiên - 1-2 HS trình bày các biện pháp bảo vệ môi maø em bieát. trường mà em biết. - GV nhận xét, bổ sung hoàn thành nội dung - HS bổ sung, nhận xét. kiến thức. - HS ruùt ra keát luaän ghi baøi : Những biện pháp chính là : - Haïn cheá daân soá phaùt trieån quaù nhanh. - Sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên. - Bảo vệ các loài vật. - Phục hồi và trồng rừng mới. - Kiểm soát và giảm thiểu các nguồn chất thaûi gaây oâ nhieãm. - Hoạt đông khoa học của con người góp phaàn caûi taïo nhieàu gioáng caây troàng, vaät nuoâi.

(124) coù naêng suaát cao. 4. Cuûng coá: - Trình bày nguyên nhân dẫn tới suy thoái môi trường do hoạt động của con người ? - Các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường mà em có thể thực hiện được. 5. Daën doø: - HS hoïc baøi vaø laøm baøi taäp 2 sgk trang 160. - Đọc trước thông tin bài tiếp theo. - Kẻ bảng 54.1 và 54.2 sgk bài "Ô nhiễm môi trường". - Trả lời câu hỏi 1; 2; 3; và 4 sgk trang 165..

(125) TIEÁT 57:. Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG. I. MUÏC TIEÂU: Hoïc xong baøi naøy HS coù khaû naêng: - Xác định được các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. - Thấy được kết quả của việc phát triển bền vững. - Có ý thức bảo vệ môi trường. - Rèn luyện kĩ năng quan sát phân tích thu nhận kiến thức từ hình và kĩ năngthảo luận theo nhóm tự nghiên cứu với SGK. II. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC: - Tranh phóng to hình 54.1 – 6 ( hoặc) - Maùy chieáu Overhead vaø jilm ghi hình 54.1- 6 SGK III.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC HĐI: TÌM HIỂU Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG LAØ GÌ? GV yêu cầu HS đọc SGK để xác định được i HS đọc SGK thảo luận nhóm và cử đại diện ễm môi trường là gì? trình baøy keát quaûthaûo luaän. GV lưu ý thêm: Ô nhiễm chủ yếu do hoạt Dưới sự hướngh dẫn của GV cả lớp thảo luận động của n người gây ra và còn do một số và phải nêu lên được. hoạt động của tự nhiên ( núi lửa , thiên tai) Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường bị bẩn, đồng thời làm thay đổi tính chất vật lý hóa học sinh học của môi trường gây tác hại đến đời sống của con người và các sinh vật khaùc. HÑ2: TÌM HIEÅU CAÙC TAÙC NHAÂN CHUÛ YEÁU GAÂY OÂ NHIEÃM 1. Ô do các chất khí thải ra từ hoạt động HS quan sát tranh phóng to hình 54.1 SGK công nghiệp và sinh hoạt. nghiên cứu mục SGK để điền hoàn thảnh bản GV yêu cầu HS thực hiện SGK. 54.1 SGK và trả lời câu hỏi của  SGK. GV chæ ra cho HS thaáy: caùc chaát CO, SO2, HS thaûo luaän theo nhoùm deå thoáng nhaát npoäi CO2, NO2...và bụi đều là những chất rất có dung điền bảng. taùc haïi cho cô theå sinh vaät. Một HS ( được GV gọi) lên bảng điền và 2. Ô nhiễm do hóa chất bảo vệ thực vật và hoàn thành bảng( có nội dung bảng 54.1 chất độc hóa học. SGK. Cả lớp thaỏ luận bổ sung và dưới sự chỉ GV yêu cầu HS quan sát tranh phóng to hình đạo của GV phải xác định được đáp án. 54.2 SGKvà tìm hiểu SGK để trả lời 2 câu Đáp án: hoûi sau. Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. - Các hóa chấtbảo vệ thực vật và chất độc Hoạt động Nhiên lựu bị đốt hóa học thường tích tụ ở môi trường nào? chaùy - Hãy mô tả con đường phát tán loại hóa chất Giao thông vận tải. - Xaêng daàu. đó. - OÂtoâ - Than đá GV gợi ý HS : thuớc bảo vệ thực phẩm gồm - Xe máy - ... thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm gây bệnh, sử - Tàu hỏa dụng các thuốc này để tăng năng xuất cây 2.Sản xuất công - Than đá trồng, sẽ gây bất lợi cho toàn bộ hệ sinh thái. nghiệp: - Xaêng daàu GV theo dõi, bổ sung và hoàn thiện đáp án. - Máy cày, máy bừa. 3. OÂ nhieãm do chaát phoùng xaï - Maùy gaët ....

(126) GV cho HS quan saùt tranh phoùng to hình 54.3 – 4 SGK , đọc SGK để trả lời được: Nguyên nhaân vaø taùc haïi oâ nhieãm chaát phoùng xaï laø gì? 4. OÂ nhieãm do chaát thaûi raén GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK để thực hieän  SGK. GV nhận xét bổ sung và công nhận đáp án đúng. 5. OÂ nhieãm do sinh vaät gaây ra GV gợi ý HS : có nhiều nhóm sinh vật gây bệnh cho người và các sinh vật khác. Các chất thải ( phân, rác, nước thải sinh hoạt, xác chết sinh vật ...) không đượcxử lý đúng cách đã ạo ra môi trường tốt cho nhiều sinh vaät gaây beänh phaùt trieån. GV theo dõi, bổ sung và công nhận các đáp án đúng.. 3. Sinh hoạt. - Ñun naáu - Cheá bieán thực phẩm.. - Than, cuûi, goã, khí đốt. - Raùc thaûi, baõ leân men. Nói chung các gia đình VN hiện nay thường đun nấu những nhiên lựu gây ô nhiễm như : rơm củi than dầu và khí đốt. HS quan saùt tranh tìm hieåu SGK thaûo luaän theo nhóm và cữ đại diện báo cáo kết quả thaûo luaän. Đại diện một vài nhóm HS ( được GV chỉ định) trình bày kết quả thảo luận trước lớp các nhóm khác bổ sung và cung xây dựng đáp án chung của lớp. Đáp án: * Các hóa chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa tụ ở trong hồ ao sông và ở trong đất, trong đại dương và phát tán trong không khíbaùm vaø ngaám vaøo cô theå sinh vaät. * Các hóa chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học theo mưa thấm xuống đất làm ô nhiễm nguồn nước ngầm hoặc chảy xuống ao hồhoặc đại dương( một phần hòa tan trong nước, bop61c hơi vào không khí). Các chất độc trong không khí theo mưa đi khắp trên mặt đất. HS quan sát tranh, đọc SGK trao đổi theo nhóm để thống nhất câu trả lời của nhóm. Keát luaän: - Nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm phoùng xaï chuû yếu là do chất tải của công trường khai thác chất phóng xạ, các nhà máy điện tử nguyên tử và bãi thử vũ khí hạt nhân. * Taùc haïi cuûa oâ nhieãm phoùng xaï laø chaát phóng xạ có khả năng gây đột biến ở người vaø sinh vaät ( gaây beänh di truyeàn, ung thö) HS độc lập nghiên cứu SGK, rồi thảo luận theo nhóm, cử đại diện báo cáo kết quả điền baûng. Một HS ( được GV chỉ định) lên bảng điền, hoàn thành bảng ( có nội dung bảng 54.2 SGK). Các nhóm khác bổ sung và cùng đứa ra kết quaû chung. Đáp án:.

(127) Caùc chaát thaûi raén gaây oâ nhieãm. Teân chaát thaûi Chất thải từ hoạt động - Giaáy vuïng. - Sinh hoạt, sản xuaát, coâng nghieäp. - Tuùi nilon - Sinh hoạt. - Hồ vữa xây nhà. - Xây dựng nhà, công sở. - Boâng baêng y teá. -Chaát thaûi beänh vieän. - Raùc thaûi. - Sinh hoạt. - ... - ... HS quan saùt tranh phoùng to hình 54.5 – 6 SGK và đọc SGK, thảo luận nhóm để thực hiện  SGK. Đại diện các nhóm HS báo cáo kết quả thảo luận các nhóm khác nhận xét bpổ sungđể đưa ra câu trả lời chung của cả lớp. Đáp án: * Nguyên nhân của bệnh tả lị là do ăn thức ăn khoâng veä sinh, bò nhieãm caùc sinh vaät nhö E.coli. * Nguyên nhân của bệnh giun sán là là thức ăn ăn không nấu chính không rữa sạch có mang mầm bệnh như trứng giun , ấu trùng sán ... * Caùch phoøng traùnh beänh soát reùt laø tieâu dieät muõi mang kí sinh truøng soát reùt baèng nhieåu cách( diệt bọ gậy, giữ cho nơi thoáng đãng sạch sẽ, giữ vệ sinh nguồn nước để muỗi không có nơi để trứng , đi ngử phải mắc maøng. IV- CỦNG CỐ VAØ HOAØN THIỆN 1. GV yêu cầu HS đọc chận phần tóm tắt cuối bài. 2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài. Câu 1: Đánh dấu + vào ô ‹ chỉ câu trả lời đúng nhất trong các câu sau. Các tác nhân chủ yếu gaây oâ hhieãm laø gì? 1. Các khí thải từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt. 2. Hóa chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học. 3. Caùc chaát phoùng xaï. 4. Caùc chaát thaûi raén. 5. Các chất thải do hoạt động xây dựng ( vôi, đất, đá, cát ...) 6. OÂ nhieãm do sinh vaät gaây ra. ™ a) 1,2,3,4,6 ; b) 1,2,3,5,6 ; ‹ c) 2.3.4.5.6 ; ‹ d) 1,3,4,5,6 ;.

(128) Đáp án: a. Câu 2: Tác hại của ô hhiễm môi trường là: - Gây hại cho người và các sinh vật khác. - Taïo ñieàu kieän cho vi sinh vaät gaây beänh phaùt trieån. - Làm suy thoái hệ sinh thái. - Chất phóng xạ gây đột biến gen và sinh bệnh di truyền. Câu 3: HS tự nêu ví dụ, GV nhận xét và xác định đúng, sai ... Câu 4: Nguyên nhân dẫn đến ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật khi ăn rau quả là: - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không đúng quy cách. - Không tuân thủ quy định thu hoạch rau quả sau phun thuốc bảo vệ thực vật. - Không rữa sạch rau quả trướv khi ăn. V- DAËN DOØ * Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài. * Trả lời các câu hỏi sau: 1. Những hoạt động nào của con người gây ô nhiễm môi trường? 2. Tác hại của ô nhiễm môi trường là gì? 3. Haõy laáy ví duï minh hoïa: - Chất thải từ cc1 nhà máy làm ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên. - Rác thải sinh hoạt gây ô nhiễm môi trường. - Mạch nước ngầm bị ô nhiễm. 4. Hãy cho biết nguyên nhân của việc ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật sau khi ăn rau và quả..

(129) TIEÁT 58:. Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ( TT). I. MUÏC TIEÂU: Hoïc xong baøi naøy, HS coù khaû naêng: - Xác định được các nguyên nhângây ô nhiễm môi trường. - Thấy được hậu quả của việc phát triển bền vững. - Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC - Tranh phóng to hình 55.1 – 4 SGK ( hoặc) - Maùy chieáu Overhead vaø film ghi hinh5.1 – 4 SGK - Phieáu hoïc taäp vaø baûn phuï ( ghi noäi dung baûn 55 SGK) III. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC HĐ1: TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP HẠN CHẾ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG GV yêu cầu HS HS quan sát tranh, thảo luận theo nhóm để thống nhất được các kết luận quan sát tranh và phương pháp hạn chế ô nhiễm môi trường. Dưới sự hướng dẫn của phóng to hình 55.1 GV, cả lớp thảo luận và phải nêu được kết luận chung. – 4 SGK vaø lieân Keát luaän: thực tế cuộc sống * Các biện pháp hạn chế ô nhiễm không khí là: có quy hoạch tốt và hợp để nêu lên được lý khi xây dựng khu công nghiệp khu dân cư, tránh ô nhiễm khu dân cư. các phương pháp Tăng cường việc xây dựng các công viên, vành đai xanh để hạn chế bụi, hạn chế ô nhiễm tiếng ồn.Cần lắp đặt thiết bị lọc bụivà xử lý khí độc hại trước khi thải ra môi trường: không khí phát triển công nghệ để xử dụng các nhiên lựu không gây khoùi buïi. * Các biện pháp hạn chế ô nhiễm nguồn nước: xây dựng các hệ thống cấp và thải nước ở các đô thị, khu công nghiệp để nguồn nước thải không làm ô nhiễm nước sạch.Xây dựng hệ thống xử lý nước thải, hạn chế thải chất độc hại ra nguồn nước. * Hạn chế ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật: Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, tăng cường các biện pháp cơ học, sinh học để tiêu diệt saâu haïi. * Caùc bieän phaùp haïn cheá oâ nhieãm chaát thaûi raén: Caàn quaûn lyù chaët cheõ chất thải rắn, cần chú ý phát triển các biện pháp tái sử dụng chất thải raén laøm nguyeân lieäu saûn xuaát... HS quan sát hình 55.1 – 4 SGK, thảo luận theo nhóm để thực hiện SGK. Hoạt động 2: GV yêu cầu một HS cả lớp thảo luận, bổ sung và thống nhất kết quả điền bảng. vaøi HS lên Đáp án: baûng,ñieàn keát quaû Caùc bioeän phaùp haïn cheá oâ nhieãm. thaûo luaän cuûa Taùc duïng Ghi keát quaû Bieän phaùp haïn cheá nhoùm vaøo haïn cheá baûng( ghi noäi 1. OÂ nhieãm 1. a,b,d,g,i,k,l,m. a, Laép ñaët caùc thieát bò loïc khí cho dung baûng 55 khoâng khí. caùc nhaø maùy. SGK) 2. Ô nhiễm 2.c,d,e,g,i,k,l,m. b, Sử dụng nhiều năng lượng mới GV nhận xét bổ nguồn nước. không sinh ra khí thải( năng lượng sung vaø treo baûng gió và mặt trời). phụ công bố đáp 3. Ô nhiễm 3. g,k,l,n. c.Tạo bể lắng và lọc nước thải..

(130) aùn( nhö sau).. thuoác baûo vệ thực vật, hoùa chaát. 4. OÂ nhieãm 4. e,g,h,k,l,m. chaát thaûi raén 5. OÂ nhieãm 5.g,k,l,m. phoùng xaï. 6.OÂ nhieãm 6.d,e,g,k,l,m,n. do taùc nhaân sinh hoïc. 7. OÂ nhieãm 7. g,k. từ hoạt động tự nhieân thieân tai. d. xây dựng nhà máy xử lý rác. e. Chôn lắp và đốt cháy rác một caùch khoa hoïc. g. Đẩy manh nghiên cứu khoa học để dự báo và tìm biện pháp phòng traùnh. h. Xây dựng thêm nhà máy tái chế chất thải thành các nguyên lựu đồ duøng... i. Xây dựng công viên trồng cây, caây xanh. k. Giáo dục để nâng cao ý thức cho mọi người về ô nhiễm và cách phoøng choáng l. Xây dựng nơi quản lý thực chặt cheõ caùc chaát gaây oâ nhieãm cao. m.Kết hợp ủ phân vật trước khi sử dụng để sản xuất khí gas sinh học. n. Sản xuất lương thực, thực phẩm an toàn.. IV.CỦNG CỐ VAØ HOAØN THIỆN 1. GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài để nêu lên được : Hậu quả của ô nhiễm môi trường , các biện pháp và trách nhiệm của mỗi người trong bảo vệ môi trường. 2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài. Câu 1: Đánh dấu + cào ô chỉ câu trả lời đúng nhất trong các câu sau. Các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường là gì? a) Các biện pháp xử lý chất thải công nghiệp và chất thải sinh hoạt. b) Caùc tieáng coâng ngheä coù theå saûn xuaát ít gaây oâ nhieãm. c) Sử dụng nhiểu loại năng lượng không gây ô nhiễm ( gió, năng lượng, mặt trời) d) Trồng nhiều câyxanh để hạn chế bụi và điều hòa khí ậu. e) Tăng cường tuyên truyenà , giáo dục để nâng cao hiểu biết và ý thức của mọi người về phoøng choáng oâ nhieãm. g) Caû a,b,c vaø d. Đáp án: g..

(131) CHÖÔNG IV: BAØI 58:. BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG. SỬ DỤNG HỢP LÝ TAØI NGUYÊN THIÊN NHIÊN. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức . HS phân biệt được 3 dạng tài nguyên thiên nhiên.. . HS nêu được tầm quan trọng và tác dụng của việc sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhieân. . HS hiểu khái quát phát triển bền vững. 2. Kó naêng . Rèn kĩ năng hoạt động nhóm.. . Kĩ năng khái quát tồng hợp kiến thức.. . Kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế. 3. Thái độ Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường giữ gìn nguồn tài nguyên thiên nhiên. . Tranh aûnh veà caùc moû khai thaùc.. . Tö lieäu veà taøi nguyeân thieân nhieân. II.ĐỒ DÙNG DẠY HỌC . Kiểm tra: GV thu báo cáo thực hành của tiết trước. . Mở bài: GV nên hỏi HS “ Tài nguyên thiên nhiên là gì?”, “ Kể tên những tài nhuyên thiên nhiên mà em biết?” sau đó vào bài mới. HÑ1:CAÙC DAÏNG TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN CHUÛ YEÁU Muïc tieâu:HS phaân bieät caùc daïng taøi nguyeân khoâng taùi sinh, taøi nguyeân taùi sinh vaø daïng taøi nguyên năng lượng vĩnh cữu. Hoạt động dạy - GV neâu caâu hoûi: + Em haõy keå teân vaø cho bieát ñaëc ñieåm cuûa caùc daïng taøi nguyeân thieân nhieân?. + Taøi nguyeân khoâng taùi sinh ở Việt Nam có những loại naøo? + Tài nguyên rừng là loại tài nguyeân gì? Vì sao? - GV thông báo đáp án đúng cuûa baûng 58.1. - GVđánh giá kết quả thảo luaän cuûa caùc nhoùm. - GV yeâu caàu HS khaùi quaùt kiến thức.. Hoạt động học - Cá nhân nghiên cứu SGK tr.173-> ghi nhớ kiến thức. - Trao đổi nhóm hoàn thành noäi dung baûng 58.1 tr.173, yeâu caàu: + Ở Việt Nam có tài nguyên không tái sinh là: than đá, daàu moû, moû thieác... + Tài nguyên rừng là loại tài nguyeân taùi sinh vì khai thaùc roài coù theå phuïc hoài. - Đại diện nhóm trình bày-> lớp nhận xét bổ sung. - HS dựa vào bảng 58.1 và noäi dung SGK toùm taét kieán thức.. Noäi dung.

(132) * Keát luaän: - Coù 3 daïng taøi nguyeân thieân nhieân. + Taøi nguyeân taùi sinh: coù khả năng phục hồi khi sử dụng hợp lí. + Taøi nguyeân khoâng taùi sinh: laø daïng taøi nguyeân sau moät thời gian sử dụng sẽ bị cạn kieät. + Tài nguyên năng lượng vĩnh cữu: là tài nguyên sử duïng maõi maõi, khoâng gaây oâ nhiễm môi trường. * HĐ2: SỬ DỤNG HỢP LÍ TAØI NGUYÊN THIÊN NHIÊN Muïc tieâu: - HS chỉ ra các biện pháp sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên đất, nước và rừng. - Liên hệ thực tế ở Việt Nam. Phiếu học tập: sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên tài nguyên đất tài nguyên nước tài nguyên rừng 1. ñaëc ñieåm 2. loại tài nguyên 3. cách sử dụng hợp lí Hoạt động dạy - GV yeâu caàu HS laøm baøi taäp mục  ở tr. 174,176,177 SGK. - GV thông báo đáp án đúng trong caùc baøi taäp. - GV nêu vấn đề: những nội dung chúng ta vừa nghiên cứu thấy rõ hậu quả của việc sử dụng không hợp lí nguồn tài nguyên đất, nước, rừng. -> Vaäy caàn coù bieän phaùp gì để sử dụng hợp lí nguồn tài nguyeân naøy? - GV keû phieáu hoïc taäp leân baûng caùc nhoùm leân ghi noäi dung. - GV nhaän xeùt vaø thoâng baùo đáp án đúng.. Họat động học - Cá nhân nghiên cứu SGK tr. 174 đến 177.. Noäi dung. - Thaûo luaän noäi dung trong các bảng và hoàn thành. - HS tự sửa chữa nếu cần.. - HS hoàn thành nội dung phiếu học tập dựa trên nghiên cứu SGK và kiến thức thực tế. - Đại diện nhóm ghi đáp án vaøo phieáu hoïc taäp treân baûng. - Caùc nhoùm theo doõi, nhaän * Keát luaän: noäi dung trong xeùt vaø boå sung. phieáu hoïc taäp..

(133) Phiếu học tập: sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên tài nguyên đất tài nguyên nước 1. ñaëc ñieåm - Đất là nơi ở, nơi sản - Nước là nhu cầu xuất lương thực,thực không thể thiếu của phaåm nuoâi soáng con taát caû caùc sinh vaät người, sinh vật khác. trên trái đất. - Taùi sinh - Taùi sinh 2. cách sử dụng hợp lí. - Cải tạo đất, bón phân hợp lí - Chống xói mòn đất, choáng khoâ caïn, choáng nhieãm maën .. Hoạt đông dạy * Lieân heä: Em hãy cho biết tình hình sử dụng nguồn tài nguyên rừng, nước, đất ở Việt Nam hiện nay? * GV thoâng baùo theâm moät soá dẫn chứng: - Trái đất có khoảng 1400000 triệu tỉ lít nước và chỉ có 0,0001% lượng nước ngọt sử dụng được. - Hằng năm ở Việt Nam đất bị xói mòn là: 200 tấn/ha đất trong đó có 6 tấn mùn. - GV ñöa theâm khaùi nieäm phát triển bền vững từ hiểu biết về sử dụng hợp lí nguồn taøi nguyeân thieân nhieân.. + Bản thân em làm gì để góp phần sử dụng hợp lí tài nguyeân thieân nhieân.. - Khôi thoâng doøng chaûy. - Khoâng xaû raùc, chaát thaûi coâng nghieäp vaø sinh hoạt xuống sông, hoà, bieån. - Tieát kieäm nguoàn nước ngọt.. Họat động học - HS coù theå neâu: + chủ trương của Đảng, nhà nước như: phủ xanh đất trống, đồi trọc. + Ruoäng baäc thang. + Khử mặn, hạ mạch nước ngaàm.. tài nguyên rừng - Rừng là nguồn cung caáp laâm saûn, thuoác, goã... - Rừng điều hòa khí haäu... - Taùi sinh - Khai thác hợp lí kết hợp trồng bổ sung. - Thaønh laäp khu baûo toàn thieân nhieân. Noäi dung. * Khaùi nieäm phaùt trieån beàn vững. - Phát triển bền vững là sự phaùt trieån khoâng chæ nhaèm đáp ứng nhu cầu của thế hệ hieän nay maø khoâng laøm toån - HS nêu được: sử dụng hợp lí hại đến thế hệ tương lai đáp tài nguyên là vừa đáp ứng ứng lại các nhu cầu của họ. nhu cầu sử dụng tài nguyên -> Sự phát triển bền vững là cuûa xaõ hoäi hieän taïi nhöng mối liên hệ giữa công nghiệp phải đảm bảo cho thế hệ hoùa vaø thieân nhieân. töông lai. - HS nêu được: + Bản thân hiểu những giá trò cuûa taøi nguyeân. + Tham gia vào các hoạt động bảo vệ nguồn nước, bảo vệ cây, rừng... + Tuyeân truyeàn cho baïn beø và người xung quanh để cúng.

(134) có ý thức bảo vệ tài nguyên.. * HS đọc kết luận SGK.. IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ: GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: + Phaân bieät taøi nguyeân taùi sinh vaø taøi nguyeân khoâng taùi sinh? + Tại sao phải sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên? V. DAËN DOØ: - Học bài trả lời câu hỏi SGK. - Tìm hiểu, sưu tầm về khu bảo tồn thiên nhiên, công việc khôi phục rừng. ............................................................................................................................... Bài 59: KHÔI PHỤC MÔI TRƯỜNG VAØ GÌN GIỮ THIÊN NHIÊN HOANG DÃ I . MUÏC TIEÂU 1 . Kiến thức: - Học sinh hiểu và giải thích vì sao cần khôi phục môi trường, giữ gìn thiên nhiên hoang dã. - Học sinh nêu được ý nghĩa của các biện pháp bảo vệ thiên nhiên hoang dã. 2 . Kó naêng: - Rèn kĩ năng tư duy logic, khả năng tổng hợp kiến thức. - Kĩ năng hoạt động nhóm. 3 . Thái độ: - Giáo dục nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên. II .ĐỒ DÙNG DẠY – HỌC - HS : Tranh ảnh có nội dung như : trồng rừng, khu bảo tồn thiên nhên, rừng đầu nguồn... - GV : Tư liệu về công việc bảo tồn gen động vật, tranh ảnh phóng to phù hợp nội dung bài, các mảnh bìa có in nội dung : “ Bảo vệ khu rừng già, rừng đầu nguồn “, “ trồng cây gây rừng”... III . HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC Kieåm tra: - Hãy phân biệt các loại tài nguyên thiên nhiên, cho ví dụ ? - Vì sao phải sử dụng tiết kiệm và hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên ? HĐ1: Ý NGHĨA CỦA VIỆC KHÔI PHỤC MÔI TRƯỜNG VAØ GIỮ GÌN THIÊN NHIÊN HOANG DAÕ Mục tiêu : HS chỉ ra được việc khôi phục và giữ gìn thiên nhiên hoang dã góp phần duy trì caân baèng sinh thaùi. Hoạt động dạy Hoạt động học Noäi dung - GV ñöa ra caâu hoûi : - HS nghiên cứu SGK * Keát luaän: + Vì sao caàn khoâi phuïc vaø kết hợp với kiến thức - Môi trường đang bị suy giữ gìn thiên nhiên hoang baiø trước trả lời câu thoái . daõ. hoûi. - Gìn giữ thiên nhiên hoang + Tại sao phải giữ gìn - HS nhaän xeùt vaø boå daõ laø baûo veä sinh vaät vaø moâi thieân nhieân hoang daõ goùp sung . trường sống của chúng tránh phaàn coâng baèng sinh thaùi. oâ nhieãm, luõ luït, haïn haùn . - GV giuùp HS hoøan thieän kiến thức. HÑ2: TÌM HIEÅU CAÙC BIEÄN PHAÙP BAÛO VEÄ THIEÂN NHIEÂN Muïc tieâu: - Chỉ ra được các biện pháp để bảo vệ thiên nhiên..

(135) -. Liên hệ thực tế về vấn đề bảo vệ thiên nhiên. Họat động dạy Họat động học. - GV coù theå tieán haønh theo 2 caùch nhö sau: * Caùch 1: - GV daùn tranh aûnh (töông tự hình 178 SGK) vào tờ giấy khoå to daùn leân treân baûng. Sau đó HS lên chọn những mảnh bìa đã in chữ sẵn rồi gắn vào tranh cho phù hợp. * Caùch 2: - Cho HS tự chọn các tranh phù hợp với các dòng chữ có sẵn. Sau khi HS hoàn thành sơ đồ GV nhận xét và thông báo đáp án đúng về các biện phaùp baûo veä thieân nhieân hoang daõ. - GV giaûi thích nhanh veà coâng vieäc baûo toàn gioáng gen quyù.. * Lieân heä: em haõy cho bieát các công việc chúng ta đã làm được để bảo vệ tài nguyeân sinh vaät.. Noäi dung 1. Baûo veä taøi nguyeân sinh vaät. - Caùc nhoùm quan saùt tranh tìm hieåu yù nghóa gaén caùc maûnh bìa theå hieän noäi dung.. - Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt boå sung. - Các nhóm có thể sửa chữa neáu caàn.. -> HS khái quát kiến thức.. - HS coù theå keå: + Xây dựng khu rừng quốc - GV yêu cầu: hoàn thành cột gia Ba Vì, Cát Bà, rừng Sát, 2 trong baûng 59 SGK tr.79. khôi phục rừng chàm. + Baûo veä sinh vaät coù teân trong sách đỏ: Sao la, mang lớn, sếu đầu đỏ... - HS nghiên cứu nội dung các biện pháp, ghi nhớ kiến thức. - Trao đổi nhóm, thống nhất yù kieán veà hieäu quaû cuûa caùc bieän phaùp. - GV nhận xét và đưa đáp án Yêu cầu nêu được: đúng để HS tự sửa chữa nếu + Cải tạo khí hậu, tạo được caàn. môi trường sống. - GV hướng HS tới ghi nhớ + Haïn cheá haïn haùn vaø luõ.... * Keát luaän: baûo veä taøi nguyeân sinh vaät goàm: + Bảo vệ rừng già, rừng đầu nguoàn. + Trồng cây gây rừng + Xây dựng khu bảo tồn, giữ nguyeân gen quyù. + Caám saên baén vaø khai thaùc bừa bãi. 2. Caûi taïo caùc heä sinh thaùi bò thoái hóa. * Keát luaän: noäi dung trong baûng 59.

(136) kiến thức.. - Đại diện nhóm trình bày, nhoùm khaùc boå sung. Bảng 59: Biện pháp cải tạo hệ sinh thái bị thoái hóa Caùc bieän phaùp Hieäu quaû - Với vùng đất trống đồi trọc thì trồng cây -> Hạn chế xói mòn đất, hạn hán, lũ, cài tạo gây rừng. khí hậu, tạo môi trường sống cho sinh vật. - Tăng cường thủy lợi, tưới tiêu hợp lí. -> Điề hòa lượng nước, mở rộng diện tích - Bón phân hợp lí và hợp vệ sinh. troàng troït. - Thay đổi cây trồng hợp lí. -> Tăng độ màu cho đất, không manh mầm - Chọn giống thích hợp. beänh. -> Luân canh, xen canh, đất không bị cạn kiệt nguồn dinh dưỡng. -> Cho năng suất cao, lợi ích kinh tế-> tăng vốn đầu tư cho cải tạo đất.. HÑ3: VAI TROØ CUÛA HS TRONG VIEÄC BAÛO VEÄ THIEÂN NHIEÂN HOANG DAÕ Muïc tieâu: - Nâng cao được ý thức bảo vệ thiên nhiên. - Tuyên truyền về vấn đề bảo vệ thiên nhiên Họat động dạy Họat động học Noäi dung - GV đưa vấn đề để HS thảo - HS thảo luận, tùy theo từng luaän: vai troø cuûa HS trong địa phưong có những đặc vieäc baûo veä thieân nhieân tröng khaùc nhau nhöng HS hoang daõ laø gì? phải nêu được những việc laøm chung. + Troàng caây, baûo veä caây. + Không xả rác bừa bãi + Tìm hieåu thoâng tin treân saùch baùo veà vieäc baûo veä thieân nhieân. - GV đánh giá nội dung thảo - Các nhóm trình bày, nhóm * Keát luaän: luaän cuûa caùc nhoùm.Thoáng khaùc boå sung. - Tham gia tuyeân truyeàn giaù nhaát 1 soá coâng vieäc HS phaûi trò cuûa thieân nhieân vaø muïc laøm. ñích baûo veä thieân nhieân cho bạn bè và cộng đồng. - Coù nhieàu bieän phaùp baûo veä thieân nhieân nhöng phaøi naâng cao ý thức và trách nhiêm của mỗi người HS về vấn đề naøy. IV KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ: GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi “mỗi HS cần làm gì để bảo vệ thiên nhiên?” V. DAËN DOØ:.

(137) - Học bài trả lời câu hỏi SGK - Tìm hieåu vieäc baûo veä heä sinh thaùi..

(138) TIEÁT 63: BAÛO VEÄ ÑA DAÏNG CAÙC HEÄ SINH THAÙI I.MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức: - HSđưa ra được ví dụ minh họa các kiểu sinh thái chủ yếu. - HS trình bày được hiệ quả của các biện pháp bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái, từ đó đề xuất được những biện pháp bảo vệ phù hợp với hòan cảnh của địa phương. 2. Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng họat động nhóm. - Kĩ năng khái quát kiến thức. 3.Thái độ Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường. II. ÑDDH -Tranh aûnh veà heä sinh thaùi. - Tư liệu về môi trường và hệ sinh thái. III. HỌAT ĐỘNG DẠY –HỌC *HĐ1: TÌM HIỂU SỰ ĐA DẠNG CỦA CÁC HỆ SINH THÁI. Mục tiêu:- HS nắm được đặc điểm nổi bật của hệ sinh thái. - Lấy được ví dụ minh họa Hoặt động dạy Họat động học -GV neâu caâu hoûi: + Trình bày đặc điểm của các -HS nghiên cứu bảng 60.1 ghi hệ sinh thái trên cạn, nước nhớ kiến thức. mặn và hệ sinh thái nước - Quan saùt tranh hình veà caùc ngoït. hệ sinh thái đã sưu tầm. + Cho ví duï veà heä sinh thaùi. - Tìm ví duï minh hoïa cho heä - GVđánh giá phần trìng bày sinh thái. cuûa HS vaø boå sung theâm. -> Moät vaøi HS trình baøy. + Mỗi hệ sinh thái đều đặc -> HS khaùc nhaän xeùt boå trưng bởi các đặc điểm: Khí sung. hậu , động vật , thực vật. + Moãi heä sinh thaùi coù ñaëc điểm riêng như:hệ động vật, thực vật,độ phân tầng chiếu saùng..... Noäi dung. * Keát luaän:Coù 3 heä sinh thaùi chuû yeáu: - Hệ sinh thái trên cạn:rừng , savan... - Hệ sinh thái nước mặn: Rừng ngập mặn. - Hệ sinh thái nước ngọt: Ao , hoà... *HÑ2: BAÛO VEÄ ÑA DAÏNG CAÙC HEÄ SINH THAÙI. Mục tiêu: Chỉ ra được các biện pháp và hiệu quả của các biện pháp bảo vệ hệ sinh thái..

(139) họat động dạy. Họat động học. -GV thay caâu hoûi SGK baèng caâu hoûi khaùc. + Taïi sao phaûi baûo veä heä sinh thái rừng? + Caùc bieän phaùp baûo veä heä sinh thái rừng mang lại hiệu quaû nhö theá naøo? + Liên hệ thực tế. - GVnhaän xeùt yù kieán thaûo luận của nhóm, đưa đáp án đúng để HS có thể bổ sung (neáu caàn) * GV cần lưu ý: Với HS ở tp vieäc baûo veä hoà, caây trong vườn hoa, công viên là góp phaàn baûo veä heä sinh thaùi.. + Cá nhân nghiên cứu nội dung SGKtr.180 vaø baûng 60.2 ghi nhớ kiến thức. + Thảo luận hiệu quả từ các bieän phaùp baûo veä heä sinh thaùi. -> Đại diện nhóm trình bày, nhoùm khaùc boå sung.. -HS khaùi quaùt noâi dung.. * HS lieân heä. -Nhà nứoc đầu tư xây dựng khu cực tái địng cư cho người daân toäc. - Nhieàu ñòa phöông tham gia trồng rừng. - Phát tờ rơi tham gia bảo vệ rừng.. - GV neâu caâu hoûi: + Taïi sao phaûi baûo veä heä sinh thaùi bieån? + Coù bieän phaùp naøo baûo veä heä sinh thaùi bieån? +Liên hệ thực tế - GVchữa bằng cách cho các nhóm ghi kế quả lên bảng để cả lớp theo dõi.. Noäi dung 1. Bảo vệ hệ sinh thái rừng. - HS nghiên cứu SGK và nôi dung baûng 60.3. - Thaûo luaän tìm caùc bieän pháp cho phù hợp với tình huoáng. - 1 đến 4 nhóm ghi kết quả leân baûng. - Caùc nhoùm khaùc theo doõi vaø coù theå boå sung vaøo beân caïnh baûng.. * Keát luaän: - Xây dựng kế họach để khai thác nguồn tài nguyên rừng để tránh cạn kiệt nguồn tài nguyeân. -Xây dựng khu bảo tổn để giữ cân bẳng và bảo vệ nguoàn gen. - Trồng rừng → phục hồi heä sinh thaùi, choáng xoùi moøn. - Vận động địng cư-> bảo vệ rưng đầu nguồn. - Phát triển da-ân số hợp lí-> giảm áp lực về tài nguyên. - Tuyên truyền bảo vệ rừng-> toøan daân cuøng tham gia baûo vệ rừng. 2.Baûo veä heä sinh thaùi bieån..

(140) - GV nhận xét đánh giá kết quaû. - GV löu yù: Neân hoûi laïi HS taïi sao laïi choïn bieän phaùp trên để tìm hiểu về hiểu biết cuûa HS. -> Gv công bố những ý kiến đúng. * GV cần lưu ý: với HS ở xa biển thì nhắc nhở các em theo doõi treân tivi veà caùc coâng vieäc baûo veä heä sinh thaùi bieån.. - GV ñöa caâu hoûi. + Taïi sao phaûi baûo veä caùc heä sinh thaùi noâng nghieäp? + Có biện pháp nào để bảo veä caùc heä sinh thaùi noâng nghieäp. + Liên hệ thực tế.. * GV mở rộng bằng câu hỏi: Sự phát triển bền vững liên quan tới bảo vệ đa dạng hệ sinh thaùi nhö theá naøo?. - HS khái quát kiến thức.. * Keát luaän: - Baûo veä baõi caùt (nôi ruøa hay * HS lieân heä: đẻ trứng) và vận động người - HSvùng biển Hạ Long, Sầm dân không săn bắt rùa tự do. Sơn... tự nguyện nhặt rác - Ttích cực bảo vệ rừng ngập bieån vaøo muøa du lòch. mặn hiện có và trồng lại rừng đã bị chặt - Xử lí các nguồn chất thải trước khi đổ ra sông, biển. - Laøm saïch baõi bieån. - HS nghiên cứu SGK tr.182 3. Baûo veä caùc heä sinh thaùi vaø baûng 60.4. noâng nghieäp. - Thảo luận trả lời các câu hoûi. -> Đại diện nhóm trả lời, nhoùm khaùc boå sung. -> HS khái quát kiến thức. * Keát luaän. - Heä sinh thaùi noâng nghieäp cung cấp lương thực, thực phẩm nuôi sống con người. - Baûo veä heä sinh thaùi noâng nghieäp: + Duy trì heä sinh thaùi noâng - HS neâu ví duï: nghiệp chủ yếu như: lúa nước + Mieàn nuùi laøm ruoäng baäc , caây coâng nghieäp, laâm thnag. nghieäp... + Vùng đồi trồng cây công + Caûi taïo heä sinh thaùi ñöa nghieäp nhö cheø, caø pheâ, cao giống mới để có năng suất su, sôn... cao. -HS trao đổi và trả lời, yêu caàu: + Caùc heä sinh thaùi hieän coù phải đáp ứng nhu cầu của con người. + Khoâng laøm kieät queä sinh thaùi. + Luoân coù chính saùch khai thác kết hợp phục hồi và bảo veä..

(141) * Kết luận chung: HS đọc kết luaän SGK IV.KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ.. Vì sao phaûi baûo veä caùc heä sinh thaùi? Neâu bieän phaùp baûo veä heä sinh thaùi. V. Daën doø. - HoÏc bài trả lời câu hỏi SGK - Đọc bài “Em có biết” - Tìm đọc cuốn “Luật Bảo vệ môi trường”..

(142) TIEÁT 64:. LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG. I. MUÏC TIEÂU. 1. Kiến thức - HS hiểu được sự cần thiết phải ban hành Luật Bảo vệ môi trường. - HS nắm được những nội dung chính của chương II và III trong Luật Bảo vệ môi trường. 2. Kó naêng - Reøn kó naêng tö duy loâgic. - Kĩ năng tổng hợp, khái quát hóa kiến thức. 3. Thái độ Giáo dục nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, ý thức chấp hành luật. II. ÑDDH. - HS và GV sưu tầm cuốn “ Luật Bảo vệ môi trường và nghị định hướng dẫn thi hành”. III. HỌAT ĐỘNG DẠY- HỌC. - Kieåm tra: Vì sao caàn baûo veä heä sinh thaùi. Nêu biện pháp bảo vệ hệ sinh thái rừng, biển. - Tieán haønh: GV cho HS nhắc lại khái niệm phát triển bền vững-> để dẩn dắt vào bài. * HĐ1: SỰ CẦN THIẾT BAN HAØNH LUẬT Mục tiêu: hs hiểu được sự cần thiết phải ban hành luật để ngăn chặn hậu quả xấu ảnh hưởng tới môi trường. Họat động dạy Họat động học Noäi dung - GV neâu caâu hoûi: - Cá nhân nghiên cứu SGK-> + Vì sao phaûi ban haønh luaät ghi nhớ kiến thức. bảo vệ môi trường? -Trao đổi nhóm hòan thành + Neáu khoâng co1 Luaät Baûo noäi dung (coät 3) trong baûng vệ môi trường thì hậu quả sẽ 61 SGk tr.184. nhö theá naøo? -> Đại diện nhóm trình bày ý kieán baèng caùch ghi leân baûng> Caùc nhoùm khaùc theo doõi goùp yù. - GV cho trao đổi giữa các -> Trao đổi giữa các nhóm. nhoùm veà haäu quaû cuûa vieäc khoâng coù Luaät Baûo veä moâi trường. - GV đánh giá, nhận xét các ý kiến đúng và chưa đúng. * HĐ2: MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM. Mục tiêu: HS nắm được nộ dung chính của chương II vàIII về vấn đề syt thoái và khắc phục suy thóai môi trường. Họat động dạy Họat động học Noäi dung -GV giới thiệu sơ lược về nội dung Luật Bảo vệ môi trường goàm 7 chöông, nhöng phaïm vi bài học chỉ nghiên cứu chöông II va III..

(143) - GV ñöa yeâu caàu: + 1 đến 2 hs đọc các điều 13, 14, 15, 16, 20, 29, 31, 34, 36, taïi chöông II vaø III cuûa Luaät Bảo vệ môi trường. +Trình bày sơ lược 2 nội dung veà phoøng choáng suy thoái ô nhiễm môi trường, khaéc phuïc oâ nhieãm? - GVđể HS thảo luận tòan lớp. -> tự các em tìm ra.. * Liên hệ: Em đã thấy sự cố môi trường chưa và em đã laøm gì?. - Đại diện HS đọc to, rõ cho cả lớp theo dõi -> Ghi nhớ nội dung - Các nhóm trao đổi theo 2 noäi dung. - Khái quát được vấn đề từ caùc ñieàu trong luaät. - Chú ý tới vấn đề: thành phần đất, nước, sinh vật của môi trường-> thống nhất ý kieán-> ghi ra giaáy. - Đại diện nhóm trình bày-> caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt boå sung.. - HS có thể trả lời la chưa thaáy neân khoâng laøm gì. - Hoặc HS trả lời đã nhìn thấy trên tivi, đó là: cháy rừng, lở đất, lũ lụt... - HS ở các làng nghề các em có thể trả lời được là chất thải gây ô nhiễm môi trường.. Keát luaän: * Phoøng choáng suy thoùai oâ nhiễm và sự cố môi trường. - Caù nhaân, taäp theå phaûi coù trách nhiệm giữ cho môi trường sạch và xanh. - Caù nhaân, taäp theå coù traùch nhiệm xử lí chất thải đúng qui trình để chống suy thoái và ô nhiễm môi trường. - Caám nhaäp khaåu chaát thaûi vaøo Vieät Nam. - Sử dụng tiết kiệm tài nguyeân. * Khaéc phuïc suy thoùai, oâ nhiễm và sự cố môi trường. Khi có sự cố về môi trường thì cá nhân, tổ chức phải khắc phục kịp thời và báo cáo với cơ quan quản lí cấp trên (nếu ở mức quan trọng) để xử lí.. - GV löu yù theâm: taát caû caùc hành vi làm tổn hại tới môi trườngcủa cá nhân , tập thể đều phải bồi thường thiệt hại. *HĐ3: TRÁCH NHIỆM CỦA MỖI NGƯỜI TRONG VIỆC CHẤP HAØNH LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG ..

(144) Muïc tieâu: - HS nêu được trách nhiệm của bản thân và moiï người trong việc chấp hành luật. - Nâng cao ý thức hơn nữa trong việc chấp hành luật. Họat động dạy Họat động học Noäi dung - GV yeâu caàu HS: + Trả lời 2 câu hỏi mục SGK - Cá nhân suy nghĩ hay trao tr. 185. đổi trong nhóm để trả lời. Yêu cầu nêu được: + Tìm hieåu luaät. + Vieäc caàn thieát phaûi chaáp haønh luaät. + Tuyên truyên dưới nhiều hình thức. + Vứt rác bừa bãi là vi phạm luaät. - Sau khi HS trao đổi, nhất trí * Keát luaän: veà caùc noäi dung, GV nhaän - Mỗi người dân phải tìm xét bổ sung và yêu cầu HS tự hiểu và nắm vững Luật Bảo khái quát kiến thức. vệ môi trường. - Tuyên truyền để mọ người * GV lieân heä: thực hiện tốt Luật Bảo vệ - Ở các nước phát triển mỗi - HS coù theå keå caùc vieäc laøm môi trường. người dân đều rất rất hiểu theå hieän chaáp haønh Luaät Baûo luật và thực hiện tốt, dẫn đến vệ môi trường ở một số nước. môi trường được bảo vệ và VD: Ở Singapore vứt mẩu bền vững. thuốc lá ra đường bị phạt 5 - Từ đó giáo dục HS phải biết USD và tăng ở lần sau đối chấp hành ngay từ lúc nhỏ. với bất kể công dân nào.. IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ. GV hỏi: Luật Bảo vệ môi trường ban hành nhằm mục đích gì? Bản thân em đã chấp hành luật như thế nào? V. DAËN DOØ. - Học bài trả lời câu hỏi SGK. - Chuẩn bị cho bài thự hành..

(145) TIẾT 65: THỰC HAØNH: VẬN DỤNG LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VAØO VIỆC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở ĐỊA PHƯƠNG. I. MUÏC TIEÂU. - HS vận dụng được những nội dung cơ bản của Luật Bảo vệ môi trường vào tình hình cụ theå cuûa ñòa phöông. - Nâng cao ý thức của HS trong việc bảo vệ môi trường ở địa phương. II. CHUAÅN BÒ. - Giấy trắng khổ to dùng để viết nội dung. - Buùt daï. - Taøi lieäu veà: + Luật Bảo vệ môi trường. + Hỏi đáp về môi trường và sinh thái. III. TIEÁN HAØNH. Yeâu caàu: 1. HS nắm được các nội dung sau: - Luật Bảo vệ môi trường quy định về cách phòng chống suy thóai môi trường, sự cố môi trường khi sử dụng các thành phần môi trường như: đất, nước , không khí , sinh vật, các hệ sinh thaùi, ña daïng sinh hoïc, caûnh quan... - Luật Bảo vệ môi trường ngiêm cấm nhập khẩu các chất thải vào Việt Nam. - Các tổ chức và cá nhân phải có trách nhiêm xử lí chất thải bằng công nghệ thích hợp. - Các tổ chức và cá nhân gây ra sự cố môi trường có trách nhiệm bồi thường và khắc phục hậu quả về môi trường. 2. Chủ đề thảo luận: - Ngăn chặn hành vi phá họai rừng bất hợp pháp. - Không để rác bừa bãi. - Không gây ô nhiễm nguồn nước. - Không sử dụng phương tiện giao thông cũ nát. Tieán haønh: Họat động của GV Họat động của HS - GV chia lớp thành 8 nhóm. - Moãi nhoùm: - Mỗi chủ đề có 2 nhóm cùng thảo luận. + Nghiên cứu kĩ nội dung luật. - Mỗi chủ đề thảo luận đều trả lời các câu + Nghiên cứu câu hỏi. hoûi: + Liên hệ thực tế ở địa phương. + Những hành động nào hiện nay đang vi + Thoáng nhaát yù kieán ghi vaøo giaáy. phạm Luật Bảo vệ môi trường? Hiện nay Ví dụ ở chủ đề: Không đổ rác bừa bãi nhận thức của nhân dân địa phươngvề vấn đề Yêu cầu: đó đã đúng như Luật Bảo vệ môi trường qui + Nhiều người vứt rác bừa bãi nhất là ở nơi ñònh chöa? coâng coäng. + Chính quyeàn ñòa phöông vaø nhaân daân caàn + Nhận thức của người dân về vấn đề này làm gì để thực hiện tốt Luật Bảo vệ môi còn thấp , chưa đúng luật. trường? + Chính quyeàn caàn coù bieän phaùp thu goïn raùc, +Những khó khăn trong việc thực hiện Luật đề ra qui định đối với từng hộ, từng tổ dân Bảo vệ môi trường là gi? Có cách nào khắc phoá. phuïc? + Khó khăn trong việc thực hiện Luật Bảo vệ + Trách nhiệm của mỗi HS trong việc thực môi trường là ý thức của người dân còn thấp,.

(146) hiện tốt Luật Bảo vệ môi trường là gi? - GV yêu cầu các nhóm treo tờ giấy có viết nội dung lên bảng để trình bày và các nhóm khaùc tieän theo doõi. - GV nhận xét phần thảo luậntheo chủ đề chủa nhóm và bổ sung thêm dẫn chứng nếu caàn. - Tương tự như vậyvới 3 chủ đề còn lại.. cần tuyên truyền để người dân hiểu và thực hieän. + HS phải tham gia tích cực vào việc tuyên truyền, đi đầu trong việc thực hiện Luật Bảo vệ môi trường. - Đại diện nhóm trình bày, cácnhóm khác theo dõi và đặt câu hỏi để củng thảo luận. Löu yù: Nhoùm thaûo luaän cuøng noäi dung seõ boå sung cho nhoùm neáu caàn.. IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ. GV nhận xét buổi thực hành về ưu điểm và tồn tại của các nhóm. V. DAËN DOØ. - Hướng dẵn viết thu họach theo nhóm. - Yêu cầu HS ôn tập lại nội dung: Sinh vật và môi trường..

(147) TIẾT 66: ÔN TẬP PHẦN SINH VẬT VAØ MÔI TRƯỜNG I. MUÏC TIEÂU. 1. Kiến thức - Hệ thống hóa được kiến thức cơ bản về sinh vật và môi trường. - HS biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. 2. Kó naêng - Tiếp tục rèn kĩ năng so sánh tổng hợp, khái quát hóa. - Kĩ năng họat động nhóm. 3. Thái độ - Giaùo duïc loøng yeâu thieân nhieân. - Giáo dục ý thức bảo vệ thiên nhiên, môi trường sống. II. ÑDDH. - Phim trong in nội dung bảng 63.1, 63.2, 63.3, 63.4, 63.5 SGK và giấy thường. - Maùy chieáu. - Buùt daï. III. HỌAT ĐỘNG DẠY- HỌC. * HĐ1: HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC Mục tiêu: HS hệ thống hóa từng đơn vị kiến thức, lấy được ví dụ để minh họa. Họat động của GV Họat động của HS GV coù theå tieán haønh nhö sau: - Chia 2 HS cuøng baøn thaønh 1 nhoùm. - Các nhóm nhận phiếu để thảo luận và hòan - Phaùt bieåu coù noäi dung caùc baûng nhö SGK thaønh noäi dung. (GV phaùt baát kì phieáu coù noäi dung naøo, vaø - Lưu ý tìm ví dụ để minh họa. chieáu treân phim trong hay treân giaáy traéng). - Yeâu caàu HS hoøan thaønh. - Thời gian 10 phút. -GV chữa bài như sau: + Gọi bất kì nhóm nào, nếu nhóm có phiếu ở - Các nhóm thực hiện theo yêu cầu của GV. phim trong thì GV chieáu leân maùy. Coøn neáu - Caùc nhoùm boå sung yù kieán neáu caàn vaø coù theå nhoùm coù phieáu treân giaáy thì HS trình baøy. hoûi theâm caâu hoûi khaùc trong noäi dung cuûa - GV chữa lần lượt các nội dung và giúp HS nhóm đó. hòan thiện kiến thức nếu cần. - GV thông báo nội dung đầy đủ trên máy chiếu để cả lớp theo dõi. - HS theo dõi và sửa chũa nếu cần. Nội dung kiến thức ở bảng: Bảng 63.1: Môi trường và các nhân tố sinh thái Môi trường Nhaân toá sinh thaùi (NTST) Ví duï minh hoïa Môi truờng nước + Voâ sinh - Ánh sáng, nhiệt độ NTST + Hữu sinh - Động vật, thực vật Môi trường trong đất. Môi trường trên mặt đấtkhông khí. NTST. NTST. + Voâ sinh. - Độ ẩm , nhiệt độ. + Hữu sinh + Voâ sinh. - Động vật, thực vật - Độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ.

(148) + Hữu sinh + Voâ sinh. - Động vật, thực vật, người Môi trường sinh vật - Độ ẩm, nhiệt độ, dinh NTST dưỡng + Hữu sinh - Động vật, thực vật, người Bảng 63.2: Sự phân chia nhóm sinh vật dựa vào giới hạn sinh thái. Nhaân toá sinh thaùi Nhóm thực vật Nhóm động vật Nhoùm caây öa saùng Nhóm động vật ưa sáng AÙnh saùng Nhoùm caây öa boùng Nhóm động vật ưa tối Động vật biến nhiệt Nhiệt độ Thực vật biến nhiệt Động vật hằng nhiệt Thực vật ưa ẩm Động vật ưa ẩm Độ ẩm Thực vật chịu hạn Động vật ưa khô Bảng 63.3: Quan hệ cùng lòai và khác loài. Quan heä Cuøng loøai Khaùc loøai Quaàn tuï caù theå Coäng sinh Hỗ trợ Caùch li caù theå Hoäi sinh Caïnh tranh Cạnh tranh thức ăn, nơi ở, Caïnh tranh, kí sinh con đực cái trong mùa sinh Vật chủ- con mồi, ức chếsản. caûm nhieãm Baûng 63.4: Caùc khaùi nieäm Khaùi nieäm Ví duï minh hoïa * Quần thể: Là tập hợp những cá thể cùng - Ví dụ: Quần thể thông Đà Lạt, cọ Phú Thọ, lòai, sống trong một không gian nhất định, ở voi Chaâu Phi một thời điểm nhất định, có khả năng sinh saûn. * Quần xã: Là tập hợp những quần thể sinh - Ví dụ: Quần xã ao, quần xã rừng Cúc vaät khaùc loøai cuøng soáng trong moät khoâng Phöông. gian xaùc ñònh, coù moái quan heä gaén boù nhö Ví dụ: Thực vật phát triển-> sâu ăn thực vật một thể thống nhất, nên có cấu trúc tương đối tăng-> chim ăn sâu tăng-> sâu ăn thực vật oån ñònh, caùc sinh vaät trong quaàn xaõ thích nghi giaûm. với môi trường sống * Caân baèng sinh hoïc: Laø traïng thaùi maø soá Ví dụ: Hệ sinh thái rừng nhiệt đới, hệ sinh lượng cá thể mỗi quần thể trong quần xã dao thái biển... động quanh vị trí cân bằng nhờ khống chế - Ví duï: Rau-> saâu-> chim aên saâu sinh hoïc. - VD: * Heä sinh thaùi: Bao goàm quaàn xaõ sinh vaät vaø Rau-> saâu-> chim aên saâu ↓ ↓ khu vực sống. Trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các Thỏ-> Đại bàng nhân tố vô sinh của môi trường, tạo thàng một hệ thống hòan chỉnh và tương đối ổn ñònh. * Chuỗi thức ăn: Là một dãy nhiều lòai sinh.

(149) vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau, mỗi lòai là 1 mắc xích, vừa la sinh vật tiêu thụ vừa la sinh vaät bò tieâu thuï. Lưới thức ăn: Là các chuỗi thức ăn có mắt xích chung. * HÑ2: MOÄT SOÁ CAÂU HOÛI OÂN TAÄP Họat động của GV Họat động của HS - GV cho HS nghiên cứu các câu - Các nhóm nghiên cứu câu hỏi-> thảo luận để trảlời-> hỏi ở SGK tr.190. Caùc nhoùm khaùc boå sung. - Thảo luận để trả lời và các nhóm - Hòan thành câu trả lời số 4 SGK tr.190. boå sung. Quaàn theå Quaàn xaõ - Nếu hết giờ thì phần này HS tự 1. Tập hợp cá thể Tập hợp các cá thể trả lời. Thaønh cuøng loøai soáng khaùc loøai cuøng soáng - Lưu ý: GV giới thiệu câu hỏi số phaàn trong 1 sinh caûnh trong 1 sinh caûnh. 4: Phaân bieät quaàn xaõ vaø quaàn theå. SV Quaàn Quaàn 2. Thời Sống trong cùng 1 Được hình thành trong theå xaõ gian thời gian quá trình lịch sử lau Thaønh phaàn soáng daøi. SV 3. Moái Chuû yeáu laø thích - Moái quan heä sinh saûn Thời gian quan heä nghi veà maët dinh trong quaàn theå. soáng duỡng, nơi ở, và - Mối quan hệ giữa các Moái quan heä ñaëc bieät laø sinh quaàn theå thaønh moät theå sản-> nhằm đảm thống nhất nhờ quan hệ bảo sự tồn tại sinh thái hỗ trợ và đối cuûa quaàn theå. ñòch. IV. KIỂM TRAĐÁNH GIÁ. GV nhắc nhở HS hòan thành nội dung ở các bảng trong bài. V. DAËN DOØ. - Hoøan thaønh noát moät soá caâu hoûi oân taäp cuûa muïc 2 - Ôn tập lại chương trìng sinh học lớp 6 và chuẩn bị nội dung ở bảng 64.1-> 64.6..

(150) TIEÁT 67: KIEÅM TRA HOÏC KÌ II. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. TIEÁT 68: TOÅNG KEÁT CHÖÔNG TRÌNH TOØAN CAÁP I. MUÏC TIEÂU. 1. Kiến thức - HS hệ thống được kiến thức sinh học về các nhóm sinh vật, đặc điểm các nhóm thực vật và các nhóm động vật. - HS nắm được sự tiến hóa của giới động vật, sự phát sinh phát triển của thực vật. 2. Kó naêng - Reøn kó naêng vaän duïng lí thuyeát vaøo thuïc tieãn. - Kĩ năng tư duy so sánh, kĩ năng khái quát hóa kiến thức. II. ÑDDH. - Maùy chieáu, buùt daï - Phim trong coù in saün noäi dung caùc baûng 64.1->064.5. - Tờ giấy khổ to có in sẵn nội dung bảng 64.4. III. HỌAT ĐỘNG DẠY- HỌC. * HÑ1: ÑA DAÏNG SINH HOÏC.. Mục tiêu: HS hệ thống kiến thức về đặc điểm các nhóm thực vật, động vật. Họat động dạy Họat động học Noäi dung - Gv chia lớp thành 5 nhóm. + Giao việc cho từng nhóm. - Caùc nhoùm tieán haønh thaûo + Yeâu caàu: Hoøan thaønh noäi luận vể nội dung được phân dung coâng vieäc trong 10 phuùt. coâng. + Gv chữa bài bằng cách - Thoáng nhaát yù kieán-> ghi chieáu phim cuûa caùc nhoùm. vào phim trong hoặc giấy khoå to. - Đại diện các nhóm trình baøy yù kieán cuûa mình treân máy chiếu hoặc trên giấy khoå to. - Caùc nhoùm khaùc theo doõi - GC để các nhóm lần lượt nhận xét và bổ sung, hoặc trình baøy, nhöng löu yù sau hỏi thêm về vấn đề chưa rõ. moãi noäi dung cuûa nhoùm GV - Caùc nhoùm tìm ví duï cho baøi. cần phải đưa ra đánh giá và yêu cầu HS liên hệ thực tế, haõy laáy ví duï cho baøi hoïc * Keát luaän: noäi dung caùc baûng sinh động. kiến thức như SGK * HĐ2: SỰ TIẾN HÓA CỦA ĐỘNG VẬT VAØ THỰC VẬT. Mục tiêu: HS chỉ ra được sụ tiến hóa của giới động vật và sự phát sinh phát triển. Họat động dạy Họat động học Noäi dung - GV yeâu caàu - Caùc nhoùm tieáp tuïc thaûo luaän.

(151) + Hòan thành bài tập mục ở SGK tr. 192+193. - Gv chữa bài bằng cách gọi đại diện từng nhóm lên viết baûng. - Sau khi nhoùm thaûo luaän-> GV thông báo đáp án đúng. - GV yeâu caàu HS laáy ví duï động vật và thực vật đại diện cho các nghành động vật và thực vật.. để hòan thành 2 bài tập SGK tr. 192+193. - Đại diện 2 nhóm lên viết kết quả lên bảng để lớp theo doõi vaø boå sung yù kieán. - Các nhóm so sánh bài với kết quả GV đưa ra-> tự sữa chữa. - HS neâu ví duï: + Thực vật: Tảo xoắn, tảo voøng, caây thoâng, caây caûi, caây bưởi, cây bàng... + Động vật: Trùng roi, trùng biến hình, sán dây, thủy tức, sứa, giun đất, trai sông, chau chaáu, saâo boï, caù eách...gaáu, choù , meøo.. IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ. GV đánh giá họat động và kết quả của các nhóm. V. DAËN DOØ. Ôn tập các nội dung ở bảng 65.1-> 65.5 SGK.. * Kết luận: Sự phát sinh, phát trieån cuûa thuïc vaät (SGK sinh hoïc 6). - Tiến hóa của giới động vật: 1-d, 2-b, 3-a, 4-e, 5-c, 6-i, 7g, 8-h..

(152) TIEÁT 69: TOÅNG KEÁT CHÖÔNG TRÌNH TOØAN CAÁP (Tieáp theo). I. MUÏC TIEÂU. 1. Kiến thức: - HS hệ thống hóa được kiến thức về sinh học cá thể và sinh học tế bào. - HS biết vận dụng kiến thức vào thực tế. 2. Kó naêng - Rèn kĩ năng tư duy so sánh tổng hợp. - Kĩ năng khái quát hóa kiến thức. II. ÑDDH. - Maùy chieáu, butù daï. - Phim trong in sẵn nội dung cáv bảng từ 65.1-> 65.5 vào vở học bài. III. HỌAT ĐỘNG DẠY- HỌC * HÑ1: SINH HOÏC CAÙ THEÅ. Mục tiêu: - HS chỉ rõ và khái quát kiến thức về chức năng các hệ cơ quan của thực vật và của con người. - Lấy ví dụ về sự liên quan giữa các hệ cơ quan trong cơ thể. Họat động dạy Họat động học Noäi dung - Gv yeâu caàu: + Hoøan thaønh baûng 65.1 vaø - Các nhóm trao đổi-> thống 65.2 SGk tr. 194. nhaát yù kieán-> ghi vaøo phim + Cho biết những chức năng trong. của các hệ cơ quan ở thực vật và người. - Gv theo doõi caùc nhoùm hoïat động giúp đỡ nhóm yếu. - GV chữa bài bằng cách - Đại diện nhóm trình bày chieáu phim trong cuûa caùc đáp án tren máy chiếu. nhóm-> lớp theo dõi. - GV nhận xét đánh giá họat - Các nhóm theo dõi bổ sung. động nhóm-> giúp đỡ HS - Các nhóm sửa chữa dưới sự hòan thiện kiến thức. hướng dẫn của GV cho những * GV hoûi theâm: noäi dung coøn thieáu. Em hãy lấy ví dụ chứng minh - HS có thể nêu ví dụ. sự họat động của các cơ * Ở thực vật * Keát luaän: quan, hệ cơ quan trong cơ thể - Lá làm nhiệm vụ quang hợp - Kiến thức như SGK. sinh vaät lieân quan maät thieát -> để tổng hợp chất hữu cơ với nhau? nuoâi soáng cô theå. - Nhưng lá chỉ quang hợp được khi rễ hút nước, muối khóang và nhờ hệ mạch trong thaân vaän chuyeån leân laù. * Ở người: - Hệ vận động có chức năng giúp cơ thể họat động, lao động, di chuyển. Để thực.

(153) hiện được chức năng này, cần có năng lượng lấy từ thức aên do heä tieâu hoùa cung caáp, O2 do hệ hô hấp và được vận chuyển tới từng tế bào nhờ heä tuaàn hoøan. * HÑ2: SINH HOÏC TEÁ BAØO. Mục tiêu: - HS khái quát được chức năng về các bộ phận của tế bào. - Khái quát được các họat động sống của tế bào. Họat động dạy Họat động học Noäi dung - GV yeâu caàu: - HS tieáp tuïc thaûo luaän-> + Hoøan thaønh noäi dung caùc khái qút kiến thức-> ghi ý baûng 65.3-> 65.5. kiến vào phim trong và vở + Cho bieá moái lieân quan hoïc taäp. giữa quá trìng hô hấp và quang hợp ở tế bào thực vật. - GV chữa bài như ở họat động 1. - Đại diện các nhóm trình * Keát luaän: - GV đánh giá kết quả và baøy-> caùc HS khaùc boå sung. Noäi dung trong caùc baûng nhö giuùp HS hoøan thieän kieán - HS tự sữa chữa nếu cần. SGV. thức. * GV lưu ý : nhắc nhở HS khắc sâu kiến thức về các họat động sống của tế bào, ñaëc ñieåm quaù trình caùc nguyeân nhaân giaûm phaân. IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ. GV nhận xét kết quả họat động của các nhóm. V. DAËN DOØ. - Ôn tập kiến thức trong chương trình sinh học 9. - Hoøan thaønh noäi dung caùc baûng SGK tr. 196 + 197..

(154) TIẾT 70: TỔNG KẾT CHƯƠNG TRÌNH TOAØN CẤP (Tieáp theo). I. MUÏC TIEÂU. 1. Kiến thức - HS hệ thống hóa được kiến thức về sinh học cơ bản tòan cấp THCS. - HS biết vận dụng kiến thức vào thực tế. 2. Kó naêng - Tiếp tục rèn kĩ năng họat động nhóm. - Rèn kĩ năng tư duy so sánh tổng hợp. - Kĩ năng hệ thống hóa kiến thức. II. ÑDDH. - Maùy chieáu, buùt daï. - Phim trong in sẵn nội dung các bảng từ 66.1-> 66.5 vào vở học bài. - Phim trong in sẵn sơ đồn hình 66 (tr. 197 SGK) III. HỌAT ĐỘNG DẠY- HỌC * HÑ1: DI TRUYEÀN VAØ BIEÁN DÒ. Mục tiêu: - HS hệ thống được tòan bộ kiến thức về di truyền và biến bị. Họat động dạy Họat động học Noäi dung - GV chia lớp thành 8 nhóm - Caùc nhoùm thaûo luaän thoánh thaûo luaän chung 1 noäi dung. nhaát yù kieán-> ghi vaøo phim - GV cho HS chữa bài và trao trong hay vở học bài. đổi tòan lớp. - Đại diện nhóm trình bày - GV nhaän xeùt noäi dung thaûo treân maùy chieáu keát quaû cuûa luaän cuûa nhoùm, boå sung nhoùm. thêm kiến thức còn thiếu. - Caùc nhoùm khaùc theo doõi, nhaän xeùt vaø boå sung. - GV nhấn mạnh và khắc sâu - HS theo dõi và tự sử chữa. kiến thức ở bảngg 66.1 và 66.3. - GV yeâu caàu HS phaân bieät HS aáy ví duï minh hoïa đươc đột biến cấu trúc nhiễm + Đột biến Theå hieän sắc thể và đột biến số lượng ở cà độc dược kích thước ở nhieãm saéc theå, nhaän bieát + Đột biến cô quan được dạng đột biến ở củ cải sinh dưỡng to * Keát luaän: - Kiến thức ở các bảng trong SGV * HĐ2: SINH VẬT VAØ MÔI TRƯỜNG. Mục tiêu: HS khái quát mối quan hệ và môi trường. Họat động dạy Họat động học - GV yeâu caàu: + HS giải thích sơ đồ hình 66 - HS nghiên cứu sơ đồ hình SGK tr. 197. 66. Thaûo luaän nhoùm-> thoáng - GV chuõa baøi baèng caùch cho nhaát yù kieán giaûi thích moái HS thuyết minh sơ đồ trên quan heä theo caùc muõi teân. maùy chieáu. - HS ñöa caùc ví duï minh hoïa.. Noäi dung.

(155) - GV tổng kết những ý kiến của HS và đưa nhận xét đánh giá nội dung đã hòan chỉnh vaø noäi dung chöa hoøan chænh để bô’ sung. - GV tieáp tuïc yeâu caàu HS hoøan thaønh baûng 66.5. - GV lưu ý: HS lấy được ví dụ để nhận biết quần thể, quần xã với tậo hợp nhẫu nhiên.. Yêu cầu nêu được: + Giữa môi trường và các cấp độ tổ chức cơ thể thường xuyên có sự tác động qua lại. + Caùc caù theå cuøng loøai taïo neân ñaëc tröng veà tuoåi, maät độ...có mối quan hệ sinh sản -> quaàn theå. + Nhieàu quaàn theå khaùc loøai có mối quan hệ dinh dưỡng. - Caùc nhoùm theo doõi boå sung. - Caùc nhoùm hoøan thaûnh baûng 66.5 vaø trình baøy-> nhoùm khaùc boå sung . * HS neâu ví duï: - Quần thể: rừng đước Cà Mau, đồi cọ Phú Thọ, rừng * Keát luaän: thông Đà Lạt. Kiến thức trong các bảng như - Quần xã: ao cá, hồ cá, rừng SGV. raäm. IV. KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ. GV có thể kiểm tra HS bằng các câu hỏi: Trong chương sinh học THCS em đã học được những gì? V. DAËN DOØ. - Keát thuùc chöông trình sinh hoïc THCS. - Ghi nhớ kiến thức đã học để chuẩn bị cho việc học kiến thức sinh học THPT..

(156)

Giao an 3 cot

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về