on thi

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (480.19 KB, 45 trang )

(1)* C¶m nhËn cña em vÒ v¨n b¶n Phong c¸ch Hå ChÝ Minh cña Lª Anh Trµ. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. *LuËn ®iÓm chÝnh: Phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tÝnh d©n téc vµ tính nhân loại, giữa truyền thống và hiện đại, giữa vĩ đại và giản dị. a) Sù tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i. - Trớc hết là vốn tri thức văn hoá nhân loại mà ngời đã tích luỹ đợc… - Víi hÖ thèng lËp luËn chÆt chÏ vµ dÉn chøng võa cô thÓ võa x¸c thùc, giµu søc thuyÕt phôc, cách gợi mở dẫn dắt vào đề của tác giả rất tự nhiên giúp ta hiểu đợc: sự thống nhất giữa dân tộc vµ nh©n lo¹i trong qu¸ tr×nh tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i… - “Trên những con tàu vợt trùng dơng, ngời đã ghé lại nhiều hải cảng, đã thăm các nớc châu á, châu phi, châu mĩ. Ngời đã từng sống dài ngày ở Pháp, ở Anh…”. - Để lí giải sự thống nhất giữa cái dân tộc và nhân loại, T/giả đã dẫn ra c/đời đầy truân chuyên của Bác: làm nhiều nghề để kiếm sống… tiếp xúc vớ văn hoá nhiều nớc, nhiều vùng trên thế giíi. - “Cã thÓ nãi Ýt cã vÞ l·nh tô nµo l¹i am hiÓu nhiÒu vÒ c¸c d©n téc vµ nh©n d©n thÕ giíi s©u s¾c nh chñ tÞch Hå ChÝ Minh…” - Ngêi nãi vµ viÕt th¹o nhiÒu thø tiÕng ngo¹i quèc nh Ph¸p, Anh, Hoa, Nga… - Chịu ảnh hởng của tất cả các nền văn hoá… đã tiếp thu cái đẹp và cái hay 1 cách chọn lọc nhng không thụ động, không máy móc…đồng thời bác còn phê phán những cái hạn chề, cái tiêu cùc cña chñ nghÜa t b¶n. - Ngay sau đó t/giả đã lập luận: “ Nhng điều kì lạ là tất cả những ảnh hởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hoá không gì lay chuyển đợc ở ngời để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, rất Phơng Đông nhng cũng đồng thời rất mớ, rất hiện đại. b) Vẻ đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh. + Lê Anh Trà đã kết hợp giữa kể và bình đan xen nhau một cách nhịp nhàng uyển chuyển làm nổi bật nên vẻ đẹp sáng ngời trong lối sống của Hồ Chí Minh… + T/giả kể về nơi làm việc của bác một cách rất cụ thể: “Vị chủ tịch nớc đã thấy chiếc nhà sàn nhá b»ng gç bªn c¹nh chiÕc ao lµm cung ®iÖn cña m×nh” vµ kÌm theo mét lêi b×nh thËt s©u s¾c gây ấn tợng cho ngời đọc: “Quả nh một câu chuyện thần thoại, nh câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong chuyện cổ tích”… - Nét đẹp trong lối sống giản dị, thanh cao của bác còn đợc thể hiện trong trang phục của ngời: “Bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo chấn thủ, đôi dép lốp”…1 t/giả Phơng tây ca ngợi nó nh một vËt thÇn k×… - Đó là vẻ đẹp giản dị, mộc mạc, không cầu kì. - Về ăn uống: những món ăn của bác rất đậm đà bản sắc dân tộc “cá kho, rau luộc…”. - §ã lµ nh÷ng mãn ¨n quen thuéc, gÇn gòi cña ngêi d©n VNam: “T«i d¸m ch¾c kh«ng cã vÞ l·nh tô, 1 vÞ tænh thènghay 1 vÞ vua nµo sèng gi¶n dÞ vµ tiÕt chÕ nh vËy”… - §ã kh«ng ph¶i lµ mét c¸ch sèng kh¾c khæ cña nh÷ng ngêi tu hµnh…còng kh«ng ph¶i lµ b¸c tù thần thánh, tự làm cho khác đời. Mà đó chỉ là những thói quen trong cuộc sống đạm bạc của ngời… - Lối sống giản dị đó chính là một quan niệm thẩm mĩ của bác trong cuộc sống… - Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh lặ bình dị, gắn bó với cái thanh cao làm cho tâm hồn cña b¸c kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng toan tÝnh vô lîi vÒ vËt chÊt…B¸c sèng rÊt thanh th¶n vª tinh thần, đó là niềm hạnh phúc của Bác trong c/sống. - Với nghệ thuật đối lập kể +bình, sử dụng hàng loạt các từ hán việt làm cho lời văn chở nên trang träng, lÞch sù cã t/ chÊt ngîi ca t«n vinh b¸c… - Qua v¨n b¶n “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh”, ta häc ë b¸c mét quan niÖm thÈm mÜ trong c/sèng, một nhân cách vĩ đại, sáng ngời, một lối sống rất bình dị, rất VNam.. 3) KÕt bµi : - T×nh c¶m víi b¸c - Liªn hÖ.. *Cảm nhận của em về văn bản “Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền đợc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn cña trÎ em”. 1) Më bµi 2)Th©n bµi. a) Nhận thức ( Đăt vấn đề- lời kêu gọi). - Mở đầu văn bản phần đặt vấn đề nêu những nhận thức của cộng đồng về quyền sống và phát triÓn cña trÎ em - Đó cũng là lời kêu gọi khẩn thiết hớng tới toàn thể nhân loại vì mục đích “Hãy đảm bảo cho tất cả trẻ em một tơng lai tốt đẹp hơn”- điều 1..

(2) - Tiếp đó điều 2 đã đề cập tới một đối tợng cụ thể với những đặc điểm tâm sinh lí của trẻ thơ: “đều trong trắng, dễ bị tổn thơng và còn phụ thuộc”… - Lớp ngời nhỏ tuổi ấy cần phải sống trong vui tơi, thanh bình, đợc chơi, đợc học và đợc phát triÓn. Hoµ b×nh, h¹nh phóc lµ nhu cÇu sèng cña trÎ em. b) Sù th¸ch thøc: §ã lµ sù ph¶n ¸nh thùc tr¹ng ®iÒu kiÖn sèng cña tuæi th¬ trªn thÕ giíi hiÖn nay - NhiÒu trÎ em ph¶i chÞu nh÷ng bÊt h¹nh lµ n¹n nh©n cña chiÕn tranh vµ b¹o lùc cña n¹n ph©n biệt chủng tộc, của sự xâm lợc chiếm đóng và thôn tính của nớc ngoài. Có nhiều trẻ em hiện nay phải sống tị nạn, tàn tật do bị đối xử tàn nhẫn và bóc lột sức lao động. Hàng triệu trẻ em đang phải sống trong đối nghèo mù chữ: môi trờng xuống cấp chỉ vì nguyên nhân chính: tác động nÆng nÒ cña nî níc ngoµi hoÆc cña t×nh h×nh kinh tÕ( kh«ng cã kh¶ n¨ng sinh trëng). - Đặc biệt bản tuyên bố còn nêu nên một số liệu đáng sợ hơn nữa. Mỗi ngày trên thế giới có 40000 trÎ em chÕt v× suy dinh dìng, bÖnh tËt, tÖ n¹n x· héi, HIV/AIDS… - Bản tuyên bố không chỉ nêu lên thực trạng c/sống trẻ em trên thế giới hiện nay mà còn cho đó lµ (sù th¸ch thøc) cña tÊt c¶ mäi ngêi. §Æc biÖt lµ c¸c nhµ l·nh tô cña mçi quèc gia trªn thÕ giíi, với cách lập luận vô cùng sắc bén và những chứng cứ cụ thể, xác thực, bản tuyên bố đã giúp ta hiểu đợc tính chất hệ trọng của vấn đề quyền sống và phát triển của trẻ em hiện nay. c) C¬ héi. - Bản tuyên bố đã chỉ rõ những thận lợi của cộng đồng quốc tế về bảo vệ quyền lợi và chăm sóc trÎ em. + Trớc hết đó là “ các nớc chúng ta có đủ phơng tiện và kiến thức để bảo vệ sinh mệnh của trẻ em” + Hơn nữa hiện nay trên thế giới đã có “ Công ớc về quyền trẻ em”, đó chính là điều kiện, là sự liên kết để tạo ra cải thiện cho sự phát triển của trẻ em ở khắp nơi trên thế giới. + Đó là bầu không khí hoà bình trên thế giớ hiện tại: Cuộc chiến tranh lạnh (Mĩ và Liên Xô) đã kết thúc. Từ sự đối đầu trên thế giới đã chuyển về đối thoại, hợp tác phát triển kinh tế và đó cũng chính là điều kiện để đảm bảo quyền trẻ em đợc phát triển. + Hiện nay, một vấn đề vô cùng thuận lợi nữa là nền kinh tế các nớc đang đi vào phát triển m¹nh. d) NhiÖm vô. - Chóng ta h¬n ai hÕt ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc vµ b¶o vÖ quyÒn ph¸t triÓn cña trÎ em. + Tăng cờng sức khoẻ và chế độ dinh dỡng của trẻ em + Chăm sóc nhiều hơn nữa với các trẻ em tàn tật và trẻ em có hoàn cảnh sống đặc biệt(liên hệ với trẻ em VNam bị nhiễm chất độc da cam- làng trẻ SOS và những lớp học tình thơng) + Đảm bảo bình đẳng giữa trẻ em nam và trẻ em nữ. + Gióp trÎ em häc hÕt bËc tiÓu häc vµ xo¸ n¹n mï ch÷ + Cần tạo ra môi trờng sống, 1 xã hội vui tơi và toàn diện để trẻ em phàt triển một cách toàn diÖn -Víi hÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø râ rµng, m¹ch l¹c, c¸ch lËp luËn ch¾c ch¾n, chøng cø x¸c thùc cụ thể, bản tuyên bố đã giúp ta cảm nhận đợc ý nghĩa sâu sắc của sự nuôi dỡng, chăm sóc trẻ em lµ mét sù nghiÖp v« cïng to lín, mét tr¸ch nhiÖm lín lao, nÆng nÒ víi mçi quèc gia trªn toµn thÕ giíi v× trÎ em lµ t¬ng lai cña thÕ giíi. - §îc x· héi quan t©m, ch¨m sãc, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cho nªn mçi thiÕu niªn chóng ta ph¶i trë thµnh con ngoan trß giái.. 3)KÕt bµi. * C¶m nhËn cña em vÒ v¨n b¶n “ §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh” cña G¸c-xi-a M¸c-kÐt. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) ChiÕn tranh h¹t nh©n lµ nguy c¬ hiÓm ho¹ khñng khiÕp ®e do¹ loµi ngêi: - Mác-két đã đa ra một hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng, mạch lạc, cách lập luận khúc chiết với những chứng cứ xác thực, cụ thể, có tình thuyết phục cao...T/giả đã giúp ta đọc hiểu đợc: + Chiến tranh hạt nhân là một hiểm hoạ ghê ghớm đang đè nựng lên mỗi chúng ta. + ChiÕn tranh h¹t nh©n lµm cho mçi chu8ngs ta nh ®ang ngåi trªn 4 tÊn thuèc næ. + Nã cã thÓ huû diÖt 12 lÇn sù sèngvµ tiªu diÖt c¸c hµnh tinh xoay quanh mÆt trêi. + Nguy cơ chiến tranh hạt nhân xảy ra, Mác-két gọi đó là “dịch hạch hạt nhân”. - Những con số mà nhà văn đa ra đã giúp ngời đọc nhận thức đợc tính chất hệ trọng của chiến tranh h¹t nh©n víi sù ®e do¹ cña nã. - §ã chÝnh lµ hiÓm ho¹ ®ang ®e do¹ trùc tiÕp c/sèng cña loµi ngêi. b) Cuéc ch¹y ®ua chiÕn tranh h¹t nh©n lµ v« cïng tèn kÐm: - Tríc hÕt vÒ mÆt x· héi: + Năm 1981: Tổ chức UNICEF (quý nhi đồng liên hợp quốc thế giới) có đề ra một kế hoạch gióp 500.000 trÎ em nghÌo khæ nhÊt thÕ giíi vÒ thùc phÈm, níc uèng nhng kÕ ho¹ch nµy kh«ng thực hiện đợc vì dự án của nó quá tốn kém lên tới hơn 100 tỉ $...Đó là giấc mơ không bao giờ v ơn tới. + Tuy nhiên số tiền đó chỉ bằng số tiền chi phí sản xuất 100 máy bay chiến lợc và 7000 tên lửa vợt đại dơng (lời bình). -Về lĩnh vực y tế: Mác-két đã giúp ta hiểu đợc:.

(3) + Giá của 10 chiếc tàu sân bay mang vũ khí hạt nhân mà Hoa Kì dự định đóng 15 chiếc đến năm 2000 đủ để thực hiện 1 công trình phòng bệnh trong vòng 14 năm bảo vệ sức khoẻ cho hơn 1 tû ngêi. - VÒ lÜnh vùc gi¸o dôc: + Giá của 2 chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân đủ để xoá nạn mù chữ cho toàn thế giới. + Nhµ v¨n nghiªm kh¾c c¶nh b¸o: ch¹y ®ua vò trang lµ ®i ngîc l¹i lÝ trÝ cña con ngêi, ®i ngîc quy luật phát triển của tự nhiên và sự sống trên trái đất. + Với cách lập luận chặt chẽ, sắc bén, chứng cứ xác thực và những con số cụ thể về tiền bạc để chi phí cho ngân sách quân sự, ông đã giúp ngời đọc hiểu đợc “ chạy đua vũ trang là vô cùng tèn kÐm”../ + H¬n n÷a nhµ v¨n cßn sö dông c¸hc lËp luËn t¬ng ph¶n gi÷a qu¸ tr×nh h×nh thµnh sù sèng vµ nền văn minh nhân loại với sự huỷ diệt trái đất. c) Lêi kªu gäi. + ông kêu gọi mọi ngời chống lại chiến tranh hạt nhân và hày tham gia vào: “Bản đồng ca của những ngời đòi hỏi thế giới không có chiến tranh “ và 1 c/sống hoà bình, công bằng. + Ông đề nghị hày mửo ra một nhà băng lu trữ trí nhớ “để sau tai hoạ hạt nhân, nhân loại biết rằng sự sống đã từng tồn tại ở nơi đây.. + Ông lên án những kẻ hiếu chiến gây ra chiến tranh đe doại c/sống loài ngời...Ông đã sáng suốt và tỉnh táo chỉ ra cho mọi ngời thấy đợc chiến tranh hạt nhân là một hiểm hoạ đáng sợ, vì vật mäi ngêi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm, bæn phËn “§Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh”.. 3) KÕt bµi. *Ph©n tÝch nh©n vËt Vò N¬ng trong “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” cña NguyÔn D÷. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Giíi thiÖu nh©n vËt Vò N¬ng: - Nàng tên Vũ thị thiết, quê ở Nam Xơng, xuất thân trong gia đình nghèo khó. - Là ngời vừa có nhan sắc vừa có đức hạnh: “tình tình thuỳ mị, nết na, lại có thêm t dung tốt đẹp” nên Trơng Sinh con nhà hào phú “mến vì dung hạnh” đã xin với mẹ trăm lạng vàng cới về lµm vî. b) Trong đạo vợ chồng. - Nàng là ngời phụ nữ thông minh, nhân hậu, biết chồng có tính đa nghi nàng đã giữ gìn khuôn phÐp. - ChiÕn tranh x¶y ra Tr¬ng Sinh ®i lÝnh, trong buæi tiÔn ®a chång ra trËn, nµng rãt chÐn rîu ®Çy ân cần dặn dò chồng: “Chàng đi chuyến này thiếp chẳng dám mong đeo đợc ấn phong hầu, mặc áo gấm ttở về quê cũ. Chỉ xin ngày về mang theo hai chữ bình yên thế là đủ rồi”. - Ước mong của nàng thật bình dị, nàng đã coi trọng hạnh phúc gia đình hơn công danh, tiền tài, địa vị và những thứ phù phiếm khác ở trên đời. - Những ngày sống xa chồng, nàng nhớ mong da diết, đợc tình theo từng ngày, từng tháng trôi ®i: “Mçi khi bím lîn ®Çy vên, m©y che kÝn nói th× nâi buån n¬i gãc bÓ ch©n trêi kh«ng thÓ ngăn đợc”. - T©m tr¹ng nhí th¬ng da diÕt cña Vò N¬ng còng lµ t©m tr¹ng chung cña nh÷ng ngêi chinh phô lo¹n l¹c trong chiÓn tranh phong kiÕn ngµy xa. c) §èi víi mÑ chång. - Nàng đã chăm sóc, yêu thơng hết mực, là nàng dâu hiếu thảo: + Khi mẹ chồng đau ốm: nàng đã:: “hết mực thuốc thang” và “ngọt ngào khuyên lơn” vừa phông dìng mÑ chång, võa ch¨m sãc con th¬. + Khi mẹ chồng qua đời: “Nàng đã hết lời thơng xót”, lo liệu ma chay, tế lễ rất chu đáo nh đối với cha mẹ đẻ của mình điều đó giúp ta cảm nhận đợc Vũ Nơng không chỉ là ngời vợ đảm đang, thuû chung mµ nµng cßn lµ ngêi con hiÕu th¶o. §ã chÝnh lµ ngêi phô n÷ lÝ tëng trong x· héi ngµy xa. d) Chiến tranh kết thúc, Trơng Sinh trở về với 1 tâm trạng buồn rầu vì mẹ đã mất, chàng định bế con đi thăm mộ mẹ nhng đứa trẻ không chịu và quấy khóc -Nghe cha dỗ dành, đứa con ngây thơ nói: “Thế ông cũng là cha tôi ? Ông lại biết nói chứ không nh cha t«i tríc kia chØ nÝn thin thÝt” - Nghe thế Trơng Sinh liền gạn hỏi con, đứa con nói: “Trớc đây thờng có một ngời đàn ông đêm nào cũng đến, mệ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi, nhng chẳng bao giờ bề Đản cả”. - Vèn tÝnh ®a nghi l¹i hay ghen, chµng ®inh ninh lµ vî h liÒn m¾ng um lªn cho h¶ giËn - Vũ Nơng ra sức thanh minh nhng Trơng Sinh không chịu nghe lời phân trần của vợ, chàng đã mắng nhiếc, đánh đạp, đuổi nàng đi. - Vũ Nơng đã phải tìm đến cái chết để chứng tỏ mình là ngời phụ nữ đoan trang, giữ tiết gìn lßng. - Nguyên nhân sâu xa dẫn đến cái chết của Vũ Nơng là do chiến tranh phong kiến diễn ra. Bi kịch không gì đau đớn hơn khi chính bản thân ngời chồng mà nàng hết mực yêu thơng đã xô đẩy nàng vào bớc đờng cùng. - Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cái chết của Vũ Nơng là tính vũ phu, quan điểm hẹp hòi, chế độ phong kiến “nam quyền độc đoán”. - Ngời phụ nữ không đợc quyền nói nên sự thật, phải chịu số phận đau khổ, bất hạnh.

(4) - Trơng Sinh lập đàn giải oan cho Vũ Nơng, nỗi oan cũng đợc giải nhng hạnh phúc mà nàng tõng cã tríc ®©y th× kh«ng cßn - Nµng hiÖn vÒ díi dßng s«ng cïng víi cê hoa mµ nãi väng vµo: “§a t¹ t×nh chµng, thiÕp ch¼ng thể trỏ về nhân gian đợc nữa” e) Câu chuyện đã kết thúc, nỗi oan đã đợc giải, nhng hạnh phúc thì không còn. - Nhờ nghệ thuật xây dựng mâu thuẫn khéo léo lên tới đỉnh điểm nhng lại rất tự nhiên, mâu thuẫn đó đợc giải, đợc gỡ ra dần dần. Chi tiết “cái bóng” và toàn bộ tình tiết câu chuyện làm cho ngời ta nhớ mãi ngời con gái đẹp ngồi, đẹp nết. -Với cách kể chuyện tự nhiên đan xen yếu tố kì ảo. Nguyễn Dữ đã làm cho ta thấy tính nhân đạo của câu chuyện, đó chính là lí do làm cho tác phẩm sống mãi trong lòng ngời đọc.. 3) KÕt bµi: - Khẳng định lại phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nơng. - Liªn hÖ h×nh ¶nh ngêi phô n÷ hiÖn nay.. * Phân tích giá trị nhân đạo và giá trị hiện thực của t/phẩm “ Chuyện ng ời con g¸i Nam X¬ng”. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Phân tích giá trị nhân đạo: * Ca ngợi vẻ đẹp của ngời phụ nữ hiền thục, nết na: - Giíi thiÖu nh©n vËt Vò N¬ng: + Nàng tên Vũ Thị Thiết, quê ở Nam Xơng, xuất thân trong gia đình nghèo khó. + Là ngời vừa có nhan sắc, vừa có đức hạnh: “ Tính tình thuỳ mị, nết na, lại thêm t dung tốt đẹp” nên Trơng Sinh con nhà hào phú “mến vì dung hạnh” đã xin với mẹ trăm lạng vàng cới về lµm vî. -Trong đạo vợ chồng: + Nh÷ng ngµy míi vÒ lµm d©u: nµng lµ ngêi phô n÷ th«ng minh, nh©n hËu, biÕt chång cã tÝnh ®a nghi, nàng đã giữ gìn khuôn phép: “ Không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà” + ChiÕn tranh x¶y ra Tr¬ng Sinh ®i lÝnh, trong buæi tiÔn ®a chång ra trËn, nµng rãt chÐn rîu ®Çy ân cần dặn dò chồng: “Chàng đi chuyến này thiếp chẳng dám mong đeo đợc ấn phong hầu, mặc áo gấm ttở về quê cũ. Chỉ xin ngày về mang theo hai chữ bình yên thế là đủ rồi”. - Ước mong của nàng thật bình dị, nàng đã coi trọng hạnh phúc gia đình hơn công danh, tiền tài, địa vị và những thứ phù phiếm khác ở trên đời - Những ngày sống xa chồng, nàng nhớ mong da diết, đợc tình theo từng ngày, từng tháng trôi ®i: “Mçi khi bím lîn ®Çy vên, m©y che kÝn nói th× nâi buån n¬i gãc bÓ ch©n trêi kh«ng thÓ ngăn đợc” - T©m tr¹ng nhí th¬ng da diÕt cña Vò N¬ng còng lµ t©m tr¹ng chung cña nh÷ng ngêi chinh phô lo¹n l¹c trong chiÓn tranh phong kiÕn ngµy xa. - §è víi mÑ chång. + Khi mẹ chồng đau ốm: nàng đã:: “hết mực thuốc thang” và “ngọt ngào khuyên lơn” vừa phông dìng mÑ chång, võa ch¨m sãc con th¬ + Khi mẹ chồng qua đời: “Nàng đã hết lời thơng xót”, lo liệu ma chay, tế lễ rất chu đáo nh đối với cha mẹ đẻ của mình… -Khi bÞ chång nghi oan: + Nµng hÕt mùc minh oan, hä hµng lµng xãm bªnh vùc vµ biÖn b¹ch cho nµng còng ch¼ng ¨n thua gì. Trơng Sinh không chịu nghe lời phân trần của vợ, chàng đã mắng nhiếc, đánh đập, đuổi nµng ®i. + Vũ Nơng đã phải tìm đến cái chết để chứng tỏ mình là ngời phụ nữa đoan trang, giữ tiết gìn lßng. * Kh¸t väng sèng h¹nh phóc: - ý nghÜa cña ®o¹n truyÖn h cÊu: Vò N¬ng sèng díi thuû cung. + “ Cái đẹp không bao giờ mất đi mà sẽ sống mãi trong cuộc sống”. Ước mơ của những ngời xa là sống trong một xã hội công bằng, tốt đẹp mà ở đó con ngời sống và con ngời đối xử với nhau bằng lòng nhân ái, ở đó nhân phẩm của con ngời đợc tôn trọng đúng mức. Oan thì phải đợc giải, ngời hiền lành phải đợc hởng hạnh phúc… b) Gi¸ trÞ hiÖn thùc * Phª ph¸n, tè c¸o chiÕn tranh phong kiÕn: - ChiÕn tranh g©y ra c¸c cuéc chia li tan t¸c. - Lµm hao ngêi, tèn cña. - Dẫn đến sự hiểu lầm. - Nguyên nhân gián tiếp dẫn đến cái chết của Vũ Nơng. * Phª ph¸n thoi ghen tu«ng mï qu¸ng: - Tính gia trởng, độc đoán, chuyên quyền của ngời đàn ông trong XHPK trọng nam khinh nữ. - Là hiện thân của XHPK nam quyền độc đoán. - Là nuyên nhân trực tiếp dẫn đến cái chết của Vũ Nơng.. 3) KÕt bµi.. - Khẳng định lại giá trị nhân đạo của tác phẩm - Khẳng định lại giá trị hiện thực trong tác phẩm. - Khẳng định lại phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nơng..

(5) * Ph©n tÝch h×nh ¶nh ngêi anh hïng NguyÔn HuÖ trong håi thø 14-“Hoµng Lª NhÊt thèng trÝ”. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) NguyÔn HuÖ lµ ngêi cã tÝnh c¸ch m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n: - Nhận đợc tin quân thanh vào thành Thăng Long, ông giận lắm, cho họp bàn các tớng sĩ lại, định thân trinh cầm quân ra Bắc ngay. - Từ thái độ đó giúp ta cảm nhận đợc lòng căm thù giặc sâu sắc. - Ông lên ngôi hoàng đế để giữ lòng dân và để củng cố tinh thần binh sĩ. - ¤ng trùc tiÕp chØ huy cuéc hµnh qu©n thÇn tèc ra B¾c. - Khi ra đến Nghệ An, ông dừng lại tuyển mộ thêm các binh lính: “cứ 3 xuất binh thì lấy 1 ngời” rồi tiến hành duyệt binh, khao quân để củng cố lực lợng - tất cả những việc làm trên của Nguyễn Huệ giúp ta cảm nhận đợc một cách chân thực, cảm đọng về bức chân dùg của một con ngời tự tịn, luôn làm chủ đợc tình thế, định rõ hớng hoạt động, không hề nao núng trớc bất kì tình huống nào ngay cả khi vận mệnh đất nớc: “ngàn cân treo sîi tãc”. b) NguyÔn HuÖ- con ngêi cã trÝ tuÖ s¸ng suèt, biÕt nh×n ra trong réng. - Sù s¸ng suèt thÓ hiÖn tríc hÕt ë ph©n tÝch t×nh h×nh thêi cuéc, biÕt nghe ý kÕn cña nh÷ng ngêi dới quyền để định rõ kế hoạch - Kh«ng ngÇn ng¹i khen ng« Th× NhËm víi kÕ s¸ch lui binh, hi väng tµi n¨ng cña Ng« Th× Nhậm lập đợc công chuộc tội - Lúc bắt đầu khởi binh, ông tuyên bố: “ Lần này ta ra, thân hành cầm quân, phơng lợc tiền đánh đã tính sẵn. Chẳng qua 10 ngày có thể đuổi đợc ngời Thanh - BiÕt tríc kÎ thï lín gÊp 10 níc m×nh nhng «ng vÉn chñ tiÕn c«ng h¬n n÷a cßn tÝnh s½n c¶ kÕ häch sau chiÕn th¾ng cã thêi gian nu«i dìng lùc lîng - Ông hùng hồn tuyên bố trớc ba quân khẳng định rõ ngày chiến thắng: “ Các ngơi nhớ lấy đừng cho ta là nói khoác” và ông hẹn quân sĩ đùng ngày 7 tháng riêng năm mới ăn mừng thắng trận ở thµnh Th¨ng Long c) Tµi n¨ng qu©n sù. - Tµi n¨ng qu©n sù cña NguyÔn huÖ thÓ hiÖn tríc hÕt ë cuéc thÇn tèc tõ Nam ra B¾c - Ông biết chọn thời điểm bất ngờ; tết nguyên đán phản công quân địch khiến chung trở tay không kịp địch khiếp vía kinh hoàng mà quân ta thì không phải tốn một hòn tên mũi đạn - ở trận Ngọc Hồi: Ông đã trực tiếp chỉ huy cánh quân chính đánh nhau giáp lá cà - H/¶nh mét vÞ vua mÆc ¸o hoµng bµo cìi voi ra trËn kh«ng nh÷ng lµm qu©n sÜ cña «ng cã niÒm tin vững chắc vào chính nghĩa của trận đánh, mà chính hình ảnh đólàm cho kẻ thù kinh hãi dẫn đến cảnh đại bại nhanh chóng - Trận đánh kết thúc vang dội, thừa thắng quấn ta kéo vào thành Thang Long. Sầm Nghi Đống sî qu¸ ph¶i th¾t cæ tù tö, T«n SÜ NghÞ ch¹y vÒ níc tim vÉn ®Ëp ch©n run - Đúng nh lời ngời cung nữ trong phủ Trờng Yên đã từng nói: “ Nguyễn Huệ là một anh hùng lão luyện, dũng mãnh có tài cầm quân ra Bắc vào Nam, ẩn hiện nh quỷ thần không ai có thể lờng đợc”. 3) KÕt bµi. - Khẳng định cái tâm, cái đức của ngời thao lợc; mu dũng của ngời chủ tớng - H/ảnh: Nguyễn Hụê thật đáng trân trọng, ngợi ca tôn vinh. Chính ông đã làm nên trang sử hào hïng cho d©n téc ViÖt Nam. *Qua ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh, em h·y ph©n tÝch gi¸ trÞ hiÖn thùc và nghệ thuật đặc trng của thể văn tuỳ bút. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Gi¸ trÞ tè c¸o cña chóa TrÞnh S©m. * Cuéc sèng cña chóa TrÞnh S©m. - Trịnh Sâm là kẻ chỉ biết ăn chơi xa xỉ, trác táng, không hề quan tâm tới vận mệnh đất nớc và đời sống nhân dân “ Thích chơi đền đuốc; thờng ngự ở các li cung” - Nhà chúa thích ngắm cảnh đẹp, thích dạo chơi quanh phủ Tây Hồ tạo ra những cảnh buôn bán gi¶ t¹o, thÝch nghe lêi nh¹c khi d¹o trªn s«ng - Đặc biệt Trịnh Sâm còn thích xây dựng đình đài cung điện: “ việc xây dựng đình đài cứ liên miên, mỗi tháng 3, 4 lần” sở thích đó đã làm hao ngời tốn của -> đời sống nhân dân cực khổ tr¨m bÒ - Vờn thợng uyển trong phủ chúa đợc bày vẽ đủ thứ, các hình thù núi non đủ bộ với bao nhiêu là: “Trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch” tất cả những sỏ thích trên của chú đã thể hiện rõ c/sống ăn chơi xa xỉ, vô cùng tốn kém của nhà chúa, và đó cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự suy vong của nhà chúa * Bän quan l¹i trong phñ chóa. - Một hiện thực nữa cũng không kém phần bất công vô lý, đó chính là thói nhũng nhiễu, hách dÞch trong phñ chóa: + Chúng đã “Nhờ gió bẻ măng” ỷ vào thế của nhà vua mà ngang nhiên hoành hành, tác oai tác qu¸i: “Dß xem nhµ nµo cã chËu hoa c©y c¶nh, chim tèt khíu hay” liÒn biªn ngay hai ch÷ “Phông thñ” vµo.

(6) + Chóng cßn gië nh÷ng trß bÞp bîm, dïng mäi thñ ®o¹n do¹ dÉm cíp ®i tµi s¶n cña nh©n d©n: “ Đêm đến cho lính trèo qua tờng để khiêng ra”khi biết nhà nào có cây cảnh đẹp + Mét ®iÒu bÊt c«ng phi lý n÷a ë ®©y chÝnh lµ nh÷ng tªn ho¹n quan ra søc t×m kiÕm, v¬ vÐt cho đầy túi tham của mình, lại đợc tiếnh “mẫn cán” trong công việc nhà chúa * §êi sèng nh©n d©n. - Vô cùng khốn đốn và bất ổn, họ bị buộc tội một cách vô cứ. + Khi thì họ phải bỏ tiền để minh oan, khi thì chính tay mình đập đi nhiều cảnh non bộ, cây c¶nh quý. + Nội dung của đoạn tuỳ bút đã phơi bày đợc hiện thực loạn lạc, nhốn nháo trong xã hội lúc bấy giờ. T/giả không miêu tả trực tiếp c/sống cực khổ của ngời dân nhng đằng sau những đoạn văn kể, miêu tả về việc làm của chúa Trịnh Sâm và bọn quan lại đã giúp ta cảm nhận đợc c/sống vô cùng cực khổ và điêu đứng của ngời dân lúc bấy giờ. -Đó cũng chính là nguyên nhân dẫn đến sự suy vong tất yếu của nhà chúa. b) Nghệ thuật đặc biệt của thể tuỳ bút. - Văn bản đã khai thác triệt để thế mạnh của thể văn tuỳ bút cổ. + Víi lèi ghi chÐp tù nhiªn. + Trung thùc, tØ mØ, kh¸ch quan + §an xen tù sù vµ miªu t¶ 1 c¸ch khÐo lÐo. T/gi¶ võa kÓ l¹i nh÷ng chi tiÕt sù viÖc, nh÷ng thãi ăn chơi vô đọ của nhà chúa và bọn quan lạim vừa miêu tả một cách sinh động cảnh trở cây, cảnh dạo chơi ở Tây Hồ, đặc biệt là cảnh trong phủ: “ Đêm thanh cảnh vắng, tiếng chim kêu v ợn hót ran bốn bể, nửa đêm ồn ào nh trận ma sa” - Víi lêi kÓ ng¾n gän, sóc tÝch, c¸c sù viÖc ®a ra cô thÓ, ch©n thùc, kh¸ch quan, kÕt thóc ®o¹n văn t/giả đã kể sự việc xảy ra ngay tại nhà mình: “ Chuyện bà mẹ sai ngời chặt đi cây lê và hai cây lựu để tránh tai hoạ cho gia đình” là một dẫn chứng chân thực và sinh động - Ngoài phơng thức tự sự, miêu tả, t/giả còn đan xen những lời bình ngắn gọn, kín đáo mà rất sâu sắc, thể hiện đợc cảm nhận chủ quan của t/giả: “ Kẻ thức giả biết đó là triệu bất tờng” đó chính là điểm xấu, điểm gở, báo trớc sự suy vong tất yếu của triều đại phong kiến lúc bấy giờ.. 3) KÕt bµi. - Khẳng định: + T¸c phÈm tuú bót giµu chÊt tr÷ t×nh + Đằng sau những con ngời, những sự việc cụ thể đó, chúng ta cảm nhận đợc một trái tim đầy nhiÖt huyÕt, sù nh¹y c¶m tríc thêi cuéc vµ t×nh yªu níc s©u s¾c cña t/gi¶. (TrÝch TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) I - Gîi ý 1. T¸c gi¶: - NguyÔn Du (1765-1820) tªn ch÷ lµ Tè Nh, hiÖu lµ Thanh Hiªn; quª lµng Tiªn Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh; sinh trởng trong một gia đình đại quí tộc, nhiều đời làm quan và có truyền thống về văn học. Cha là Nguyễn Nghiễm, đỗ tiến sĩ, từng gi÷ chøc TÓ tíng, anh cïng cha kh¸c mÑ lµ NguyÔn Kh¶n còng tõng lµm quan to díi triÒu Lª - TrÞnh. Nguyễn Du sống trong một thời đại có nhiều biến động: cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX, chế độ phong kiến Việt Nam khủng hoảng trầm trọng, bão táp phong trào nông dân khởi nghĩa nổi lên khắp nơi, đỉnh cao là khởi nghĩa Tây Sơn đánh đổ các tập ®oµn phong kiÕn Lª, TrÞnh, NguyÔn, quÐt s¹ch hai m¬i v¹n qu©n Thanh, råi phong trµo Tây Sơn thất bại, nhà Nguyễn đợc thiết lập. Những biến cố đó đã in dấu ấn trong sáng tác của Nguyễn Du, nh chính trong Truyện Kiều ông viết: Trải qua một cuộc bể dâu Những điều trông thấy mà đau đớn lòng. Nguyễn Du từng trải một cuộc đời phiêu bạt: sống nhiều nơi trên đất Bắc, ở ẩn ở Hµ TÜnh, lµm quan díi triÒu NguyÔn, ®i sø Trung Quèc. Vèn hiÓu biÕt s©u réng, phong phú về cuộc sống của Nguyễn Du có phần do chính cuộc đời phiêu bạt, trải nghiệm nhiÒu t¹o thµnh. 2. T¸c phÈm: - Sù nghiÖp v¨n häc cña NguyÔn Du gåm nh÷ng t¸c phÈm cã gi¸ trÞ lín, c¶ b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. Th¬ ch÷ H¸n cã ba tËp, gåm 243 bµi. Th¬ ch÷ N«m, xuÊt s¾c nhÊt lµ cuèn truyÖn §o¹n trêng t©n thanh, cßn gäi lµ TruyÖn KiÒu. - "Có thể tìm thấy một sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ tác phẩm của Nguyễn Du từ thơ chữ Hán đến Truyện Kiều, Văn chiêu hồn. Nguyễn Du vĩ đại chính vì Nguyễn Du là một nhà thơ nhân đạo chủ nghĩa. Mặc dù xuất thân từ giai tầng quý tộc, nhng Nguyễn Du lăn lộn nhiều trong cuộc sống của quần chúng, đã lắng nghe đợc tâm hồn và nguyện vọng của quần chúng, nhà thơ đã ý thức đợc những vấn đề trọng đại của cuộc đời và, với một nghệ thuật tuyệt vời, ông đã làm cho những vấn đề trọng đại ấy trë thµnh bøc thiÕt h¬n, da diÕt h¬n, ¸m ¶nh h¬n trong t¸c phÈm cña m×nh. Th¬ Nguyễn Du dù viết bằng chữ Nôm hay chữ Hán đều đạt đến trình độ điêu luyện. Riêng những tác phẩm viết bằng chữ Nôm của ông, đặc biệt là Truyện Kiều là một cống hiến to lớn của nhà thơ đối với sự phát triển của ngôn ngữ văn học dân tộc. Về.

(7) phơng pháp sáng tác, qua Truyện Kiều, chúng ta thấy Nguyễn Du đã phá vỡ rất nhiều nguyªn t¾c cña mÜ häc truyÒn thèng, nh÷ng yÕu tè íc lÖ tëng tîng cña nghÖ thuËt phong kiến phơng Đông để đi đến chủ nghĩa hiện thực. Nhng do những giới hạn về mặt lịch sử, cho nên mặc dù Nguyễn Du là một thiên tài vẫn không thể phá vỡ đợc triệt để, vẫn cha thể thực sự đến đợc với chủ nghĩa hiện thực. Cuối cùng, Nguyễn Du vÉn lµ mét nhµ th¬ dõng l¹i tríc ngìng cöa cña chñ nghÜa hiÖn thùc. (NguyÔn Léc - Tõ ®iÓn v¨n häc, NXB ThÕ giíi, 2005). - Khi viết Truyện Kiều, Nguyễn Du đã mợn cốt truyện từ một cuốn tiểu thuyết (Kim V©n KiÒu truyÖn) cña Thanh T©m Tµi Nh©n, mét nhµ v¨n Trung Quèc. Khi s¸ng tác, Nguyễn Du đã thay đổi, bổ sung nhiều yếu tố trong cốt truyện cho phù hợp với hoµn c¶nh x· héi ViÖt Nam lóc bÊy giê. Tác phẩm đợc viết lại bằng chữ Nôm, gồm 3524 câu, theo thể thơ lục bát truyền thống. Ngoài các yếu tố nh ngôn ngữ, thể loại (vốn đã là những sáng tạo đặc sắc, đóng gãp lín cña NguyÔn Du vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n téc), t¸c phÈm cßn thÓ hiện rất rõ hiện thực cuộc sống đơng thời, đằng sau đó là "con mắt trông thấu sáu cõi, tấm lòng nghĩ tới muôn đời" của nhà văn. Cã thÓ tãm t¾t TruyÖn KiÒu theo bè côc ba phÇn: - Gặp gỡ và đính ớc: Kiều xuất thân nh thế nào? Có đặc điểm gì về tài sắc? Kiều gặp Kim Trọng trong hoàn cảnh nào? Mối tình giữa Kiều và Kim Trọng đã nảy nở ra sao? Họ kiếm lí do gì để gần đợc nhau? Kiều và Kim Trọng đính ớc. - Gia biến và lu lạc: Gia đình Kiều bị mắc oan ra sao? Kiều phải làm gì để cứu cha? Làm gì để không phụ tình Kim Trọng? Kiều bị bọn Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh lừa gạt, đẩy vào cuộc sống lầu xanh; Kiều đợc Thúc Sinh cứu ra khỏi lầu xanh; Kiều trở thành nạn nhân của sự ghen tuông, bị Hoạn Th đày đoạ; Kiều trốn đến nơng nhờ cửa PhËt, Gi¸c Duyªn v« t×nh göi nµng cho B¹c Bµ - KiÒu r¬i vµo lÇu xanh lÇn thø ha i; Thuý Kiều đã gặp Từ Hải nh thế nào? Tại sao Từ Hải bị giết? Kiều bị Hồ Tôn Hiến làm nhục ra sao? Kiều trẫm mình xuống sông Tiền Đờng, đợc s Giác Duyên cứu. -§oµn tô: Kim Träng trë l¹i t×m KiÒu nh thÕ nµo? Tuy kÕt duyªn cïng Thuý V©n nhng Kim Trọng chẳng thể nguôi đợc mối tình với Kiều; Kim Trọng lặn lội đi tìm Kiều, gặp Giác Duyên, gặp lại Kiều, gia đình đoàn tụ; Chiều ý mọi ngời, Thuý Kiều nối l¹i duyªn víi Kim Träng nhng c¶ hai cïng nguyÖn íc ®iÒu g×?. * Ph©n tÝch ®o¹n trÝch C¶nh ngµy xu©n cña NguyÔn Du. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Bøc tranh phong c¶nh ngµy xu©n. “ Ngµy xu©n con Ðn ®a thoi Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mơi” - 2 c©u th¬ ®Çu võa gîi t¶ kh«ng gian võa gîi t¶ thêi gian… - Trªn bÇu trêi cao réng mªnh m«ng cña mõ xu©n lµ nh÷ng c¸nh Ðn bay qua bay l¹i nh “®a thoi”. - Câu thơ vừa gợi cho ta cảm nhận đợc vẻ đẹp đặc trng của mùa xuân vừa gợi khoảng thời gian cña mïa xu©n ®ang tr«i ®i rÊt nhanh…Sau h/¶nh “c¸nh Ðn” lµ h/¶nh “¸nh thiÒu quang” cña mïa xuân đã ngoài sáu mơi. Đó chính là thời điểm cuối xuân, tiết trời đã bớc sang tháng 3, ấm áp dần lên…đó chính là thời điểm đẹp nhất của mùa xuân: “ Cá non xanh tËn ch©n trêi Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa” - Thảm cỏ xanh trải rộng tít tận chân trời là gam màu chủ đạo làm nền cho bức tranh xuân… - Trên bức tranh xuân bát ngát ấy điểm xuyết một vài bông hoa lê màu trắng. Nhà thơ đã dùng phép đảo trật từ trong câu rất khéo léo: “trắng điểm” tạo lên điểm nhãn tự, linh hồn của bức tranh xuân…chính điều đó đã giúp ta cảm nhận đợc vẻ đẹp của sự mới mẻ tinh khôi tràn đấy sức sèng cña mïa xu©n… b) Khung c¶nh lÔ héi mïa xu©n. - Khung c¶nh lÔ héi mïa xu©n hiÖn lªn trong th¬ NguyÔn Du thËt rén rµng, n¸o nøc qua bót ph¸p Èn dô giµu chÊt t¹o h×nh: “ Thanh minh trong tiÕt th¸ng 3 Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh” -Trong tiết thanh minh có “lễ tảo mộ” và “hội đạp thanh”… - LÔ t¶o mé lµ mäi ng¬i ®i söa sang quÐt tíc, vun vÐn cho phÇn mé cña tæ tiªn…söa sang l¹i phÇn mé cña ngêi th©n… - Còn hội đạp thanh là cuộc du xuân ở chốn đồng quê của những trai thanh gái lịch… “ GÇn xa n« nøc yÕn anh… Ngùa xe nh níc, ¸o quÇn nh nªm” - Víi c¸ch s/dông nghÖ thuËt íc lÖ tîng trng, phÐp tu tõ Èn dô kÕt hîp khÐo lÐo víi danh tõ “ chÞ em”, “ tài tử”, “ giai nhân” để gợi tả sự đông vui, nhộn nhịp của mọi ngời ở khắp mọi nơi về dự lÔ héi….

(8) - Các động từ “sắm sửa”, “ dập dìu” gợi tả sự náo nhiệt của cuộc du xuân… - C¸c tÝnh tõ “gÇn xa n« nøc” gîi t¶ t©m tr¹ng vui vÎ, phÊn khëi cña nh÷ng ngêi ®i dù lÔ héi, hä nh nh÷ng con chim yÕn, chim oanh hãt rÝu rÝt…hä lµ nh÷ng nam thanh n÷ tó, tµi tö giai nh©n… - Cuộc du xuân ấy thể hiện một truyền thống văn hoá có từ ngàn đời nay của dân tộc ta… - Truyền thống “ Uống nớc nhứ nguồn” về cội dân tộc đợc miêu tả sinh động: “ Ngổn ngang gò đống kéo lên Thoi vµng vã r¾c cho tiÒn giÊy bay” - Cuéc sèng t©m t×nh, ®/sèng t©m hån, phong tôc tËp qu¸n cña d©n téc, víi sù thiªng liªng ®Çy ắp t/cảm giữa những ngời đang sống và những ngời đã mất, giữa hiện tại và quá khứ…đó chính là cái tâm thánh thiện của t/giả, là tấm lòng cao cả của nhà thơ làm cho chúng ta thật xúc động: “ Tµ tµ bãng ng¶ vÒ t©y… DÞp cÇu nho nhá cuèi ghÒnh b¾c ngang” - Nhịp thơ chậm rãi, cảnh đợc thu nhỏ trong tầm mắt…mọi chuyển động đều nhẹ nhàng, cảnh vËt nh¹t nhoµ dÇn: + MÆt trêi ®ang tõ ng¶ bãng vÒ phÝa t©y + Bíc ch©n ngêi th¬ thÈn… + Dßng níc uèn quanh… + “Ngọn tiểu khê” ấy và “Dịp cầu nho nhỏ” là cái hồn của đồng quê, nó mang đậm vẻ đẹp gần gòi, d©n d· - C¸i khung c¶nh vui t¬i, rén rµng, n¸o nhiÖt cña lÔ héi kh«ng cßn n÷a, nã ®ang lÆng dÇn ®i… - Cảnh ở đây đợc nhìn qua tâm trạng, vì vậy cảnh rất đẹp nhng lại gợi một nỗi buồn mang mác, thÊm s©u lan to¶…H¬n n÷a nhµ th¬ cßn s/dông hµng lo¹t c¸c tõ l¸y t îng h×nh “tµ tµ”, “th¬ thÈn”, “thanh thanh”, “nao nao”, “nho nhá”…võa gãp phÇn miªu t¶ khung c¶nh mïa xu©n lóc chiều tà bống xế vừa thể hiện đợc cảm giác bâng khuâng, xao xuyến của tâm trạng về một ngày du xuân với nỗi buồn tiếc nuối, khung cảnh lễ hội đã trôi qua nhanh chóng…Đồng thời qua đó ta còn cảm nhận đợc một trái tim đa sầu da cảm và sự linh cảm về một điều sắp xảy ra. Đó là gÆp mé §¹m Tiªn sau nµy…. 3) KÕt bµi. - Khẳng định lại vẻ đẹp của thiên nhiên và khung cảnh lễ hội mùa xuân. - C¶m nghÜ cña em.. * Ph©n tÝch ®o¹n trÝch “ ChÞ em Thuý KiÒu”-TrÝch TruyÖn KiÒu-NguyÔn Du. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Vẻ đẹp của hai chị em. - 4 câu thơ đầu, Nguyễn Du đã giới thiệu vẻ đẹp chung của hai chị em: “ §Çu lßng hai ¶ tè nga… Mçi ngêi mét vÎ, mêi ph©n vÑn mêi” - Họ là hai ngời con gái đẹp, “hai ả tố nga” với vị thứ trong gia đình rất rõ ràng: “Thuý Kiều là chÞ, em lµ Thuý V©n”. - Với bút pháp ớc lệ tợng trng “Mai cốt cách, tuyết tinh thần” nhà thơ đã giới thiệu vẻ đẹp nổi bật của hai chị em: cốt cách thanh tao nh cành mai, tâm hồn trắng trong nh tuyết. Đó là vẻ đẹp duyªn d¸ng, thanh cao, tr¾ng trÎo cña ngêi phô n÷. - Nguyễn Du đã lấy h/ảnh “Mai, tuyết” để làm chuẩn mực cho cái đẹp, để tôn cái đẹp đó lên mức hoàn mĩ. Đó là vẻ đẹp “Mời phân vẹn mời” của một tuyệt thế giai nhân nhng ở họ lại có những vẻ đẹp riêng “Mỗi ngời một vẻ” thật đáng tôn trọng. b) Vẻ đẹp của Thuý Vân. “ V©n xem trang träng kh¸c vêi… M©y thua níc tãc tuyÕt nhêng mµu da” - 4 câu thơ trên đặc tả nhan sắc của Thuý Vân, nàng có một vẻ đẹp “trang trọng khác vời”… - Vẫn s/dụng ngòi bút ớc lệ tợng trng, vẻ đẹp của Thuý Vân hiện ra trang trọng quý phái… + Khuôn trăng của nàng xinh tơi, phúc hậu mang vẻ đẹp bừng sáng của ánh trăng rằm, đó lầ vẻ đẹp của chị hằng nga… + NÐt mµy cña nµng thanh tó, vßng cung “mµy ngµi m¾t phîng” + Miệng cời tơi nh hoa, tiếng nói trong nh ngọc, cử chỉ, cách đi đứng trang trọng quý phái, cách øng xö ®oan trang… + M¸i tãc mÒm m¹i, ãng mît lµm cho m©y ph¶i thua, lµn da tr¾ng mÞn mµng lµm cho tuyÕt ph¶i nhêng… - Từ khuôn mặt, nét ngài, tiếng cời, giọng nói, làn da, mái tóc đều đợc t/giả so sánh với trăng, hoa, ngäc, m©y, tuyÕt… - Vẻ đẹp của Thuý Vân cứ dần dần hiện ra theo cú pháp nghệ thuật ẩn dụ tài tình của t/giả. - Khi tả vẻ đẹp cảu Thuý Vân, Nguyễn Du gợi nhiều hơn tả vẻ đẹp đó làm cho thiên nhiên phải thua phải nhờng…Điều đó báo hiệu cuộc đời nàng suôn sẻ, hạnh phúc sau này… c) Vẻ đẹp của Thuý Kiều (12 câu tiếp) - Nguyễn Du đã miêu tả Thuý Vân trớc Thuý Kiều sau, nhà thơ chỉ dùng 4 câu để tả Thuý Vân nhng dùng tới 12 câu để tả tài và sắc của Kiều, đó là dụng ý của tác giả. Tả Thuý Vân tr ớc để làm nền, nhà thơ đã s/dụng biện pháp nghệ thuật đòn bẩy để làm nổi bật tài sắc của Kiều: “KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ… Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh”.

(9) - Cũng nh khi tả Thuý Vân, Nguyễn Du đã miêu tả vẻ đẹp khái quát trớc rồi mới miêu tả cụ thể sau… - Nếu vẻ đẹp của Thuý Vân là vẻ đẹp “Trang trọng khác vời” thì vẻ đẹp của Thuý Kiều là vẻ đẹp “s¾c s¶o mÆn mµ”. Nµng s¾c s¶o vÒ trÝ tuÖ vµ mÆn mµ vÒ t©m hån… - Khi tả vẻ đẹp của Thuý Kiều, nhà thơ chú tâm vào tả đôi mắt. Bởi đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn, nó thể hiện đợc phần tinh anh của trí tuệ. Cái sắc sảo của trí tuệ và cái mặn mà của tâm hồn đều liên quan đến đôi mắt… “Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh” - §«i m¾t nµng trong xanh th¨m th¼m nh níc hå mïa thu. §«i m¾t Êy trong s¸ng, linh ho¹t, thông minh…Nó đợc gợi và tả qua h/ảnh ớc lệ “làn thu thỷ” rất tài tình… - Còn nét mày của nàng rất thanh tú xinh đẹp, tơi tắn nh dáng núi mùa xuân… - Đó là vẻ đẹp đằm thắm, mơn mởn trên khuôn mặt trẻ đẹp khiến cho hoa phải “ghen”, liễu phải “hờn”…Vẻ đẹp đó khiến cho thiên nhiên phải ghanh ghét, đố kỵ, chính điều đó đã dự báo số phËn cña nµng sau nµy tr¾c trë, khæ ®au, b¹c mÖnh… - Khi tả Thuý Kiều nhà thơ tả sắc một phần còn dành đến 2 phần để tả tài năng. Tài của Kiều đạt đến mức độ lí tởng theo quan niệm của chế độ phong kiến ngày xa: “Th«ng minh vèn s½n tÝnh trêi… Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trơng” - Kiều giỏi cả cầm, kì, thi, hoạ,…đặc biệt là tài đàn của nàng đã trở thành năng khiếu, một nghề riªng vît lªn trªn tÊt c¶ mäi ngêi. - Tác giả tả Kiều cũng là để tả cái tâm của nàng. “Cung đàn bạc mệnh” mà nàng sáng tác là để tr¶ l¹i tr¸i tim ®a sÇu ®a c¶m cña nµng… - Vẻ đẹp cảu Kiều là vẻ đẹp cảu sự kết hợp giữa cái tâm và cái tài. Đó là vẻ đẹp “Nghiêng n ớc nghiªng thµnh” cña mét giai nh©n tuyÖt mÜ. d) Phẩm chất đức hạnh của hai chị em. “ Phong lu rÊt mùc hång quÇn… Tờng đông ong bớm đi về mặc ai” - Thuý Vân, Thuý Kiều đẹp là thế nhng lại là “Phong lu rất mực”…cả hai chị em đều đến tuổi “Cập kê” nhng cả hai đã và đang sống trong gia đình nề nếp gia phong… - 4 câu thơ cuối tác giả khẳng định phẩm chất đức hạnh của hai chị em… - Hµm Èn sau bøc ch©n dung Êy lµ c¶ mét tÊm lßng quý mÕn, tr©n träng hai chÞ em…. 3) KÕt bµi. - Nªu gi¸ trÞ cña ®o¹n trÝch…. * Ph©n tÝch ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch”. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. Tóm tắt nội dung trớc đó. - Thuý Kiều bị Mã Giám Sinh lừa gạt, nàng tiếp tục rơi vào tay mụ tú bà. Hiểu đợc tình cảnh éo le của mình nên nàng đã tự vẫn, sợ mất món hời Tú Bà hốt hoảng cứu sống Kiều và cho Kiều ra ở lầu Ngng Bích với lòi hứa sẽ gả cho nàng một tấm chồng. Nhng thực ra là để thực hiện một ©m mu míi cña m×nh… - Nh÷ng ngµy sèng ë lÇu Ngng BÝch cña nµng thËt buån tñi… - Bằng ngòi bút tài hoa của mình Nguyễn Du đã vẽ ra một bức tranh tâm tình đầy xúc động. a) Bức tranh khung cảnh lầu Ngng Bích và thân phận cô đơn buồn tủi của Thuý Kiều - KiÒu bÞ Tó Bµ ®a ra lÇu Ngng BÝch, thùc chÊt lµ giam láng: “ Tríc lÇu Ngng BÝch khã xu©n… C¸t vµng cån nä bôi hång dÆm kia” - Đứng trên lầu Ngng Bích đa mắt nhìn ra xa, khung cảnh lầu Ngng Bích rất đẹp nhng buồn… + Cã nói nhng nói chØ lµ d¸ng, lµ vÎ… + Có trăng nhng đó không phải là ánh trăng tròn mát dịu soi tỏ đờng thôn ngõ xóm, mà trăng ở đây chỉ là tấm, là mảnh vỡ vụn gợi cảm giác xa lạ, lạnh lẽo, cô đơn… + Kh«ng gian lÇu Ngng BÝch réng bao la b¸t ng¸t cã “c¸t vµng, cån nä”, “bôi hång dÆm kia”… Gîi c¶m gi¸c ngæn ngang, rîn ngîp, xa l¹ víi con ngêi… - Trong khung cảnh thiên nhiên đó, Kiều một mình cô đơn tội nghiệp… “ Bẽ bàng mây sớm đèn khuya Nöa t×nh, nöa c¶nh nh chia tÊm lßng” - Cảnh vật cứ luân chuyển theo quy luật của thời gian, hết ngày dài lại đến đêm thâu, không một nÐt th©n mËt, kh«ng mét lêi an ñi… - Kiều một mình cô dơn hết sớm lại khuya, hết đêm lại ngày chỉ biết làm bạn với áng mây ngọn đèn… - Nghệ thuật trong câu thơ giúp ta cảm nhận đợc hoàn cảnh cô đơn tội nghiệp của Thuý Kiều. b) Nçi nhí ngêi yªu vµ cha mÑ * Nhí ngêi yªu - Trong hoàn cảnh cô đơn Thuý Kiều nhớ Kim Trọng. Nơi đất khách quê ngời, thuý Kiều chuyển từ tâm trạng buồn đến nhớ. Nhớ Kim Trọng, nhớ cha mẹ…Nhà thơ đã miêu tả nỗi nhớ đấy bằng những vần thơ đầy xúc động… “ Tởng ngời dới nguyệt chén đồng… TÊm son gét röa bao giê cho phai”.

(10) - Trớc hết Kiều nhớ đến Kim Trọng bởi trong cơn tai biến của gia đình, Kiều đã hi sinh bản thân, hi sinh mối tình đầu với Kim Trọng để cứu cha và em…Vì vậy chữ hiếu phần nào nàng đã đền đáp đợc…Vì thế trong lòng Kiều giờ đây những day dứt vò xé tâm can nhiều nhất vẫn là h/ảnh Kim Trọng, bởi chính nàng đã phụ tình chàng Kim… - Nhớ Kim Trọng, Kiều nhớ về kỉ niệm của mối tình đầu vô cùng đẹp đẽ dới đêm trăng sáng “ChÐn rîu thÒ nguyÒn vµ lêi hÑn íc tr¨m n¨m”… - Nàng lo lắng thơng cho Kim Trọng ngày đêm mong ngóng tin nàng. - Xót xa, dằn vặt không biết đến bao giờ mới quên đ]ợc Kim Trọng và mối tình đầu * Nhí cha mÑ - Nµng nhí ngêi yªu bao nhiªu th× xãt xa nhí cha mÑ bÊy nhiªu: “ Xãt ngêi tùa cöa h«m mai… Có khi gốc tử đã vừa ngời ôm” - Nàng xót xa thơng cha mẹ tuổi già sức yếu, ngày đêm tựa cửa trông ngóng tin con nơi góc bể ch©n trêi… - Thơng cha mẹ lúc về già không ai chăm sóc đỡ đần… - Lòng hiếu thảo, sự quan tâm tới cha mẹ của Kiều đợc thể hiện qua các s/dụng thành ngữ “Quạt nồng ấp lạnh” và những điển cố “Sân lai gốc tử” giúp ta cảm nhận đợc sự lo lắng, quan tâm, lßng hiÕu th¶o cña Thuý KiÒu víi cha mÑ… - Nàng tởng tợng cảnh nơi quê nhà đã đổi thay mà sự thay đổi lớn nhất chính là: “Gốc tử đã vừa ngêi «m”… - Nàng càng ân hận vì đã phụ công sinh thành nuôi dỡng của cha mẹ… - Nàng đã quên đi nỗi bất hạnh của riêng mình để nghĩ tới Kim Trọng, cha mẹ…Điều đó giúp ta cảm nhận đợc nàng là một ngời tình thuỷ chung, ngời con hiếu thảo giàu lòng vị tha, rất đang tr©n träng… * T©m tr¹ng buån lo sî h·i cña Thuý KiÒu “Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m… Çm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi” - Nhí ngêi yªu, nhí cha mÑ quª h¬ng l¹i bÞ giam cÇm ë lÇu Ngng BÝch nªn nµng c¶m thÊy bÊt lùc tríc sè phËn…Nçi buån cø thÕ trµo d©ng, lan to¶ vß c¶nh vËt thiªn nhiªn vµ t¹o thµnh mét ®iÖp khóc tr¹ng th¸i t×nh c¶m kh¸c… - Nh×n c¸nh buåm xa xa n¬i cöa bÓ chiÒu h«m mµ KiÒu c¶m thÊy nhí nhµ, nhí quª, nhí cha mÑ tha thiết. Nhìn cánh hoa trôi trên mặt nớc xót xa cho thân phận mình không biết c/đời sẽ trôi đi ®©u vÒ ®©u… - Nhìn “Nội cỏ rầu rầu” ngút ngàn nơi chân mây mặt đất mà Kiều nghĩ íên tình cảnh bi thơng và t¬ng lai mê mÞt cña m×h. Nh×n “giã cuèn mÆt duÒnh”, nghe “tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi” khiÕn KiÒu v« cïng sî h·i, kh«ng biÕt nh÷ng tai ho¹ sÏ Ëp lªn ®Çu nµng kóc nµo. TÊt c¶ nh÷ng cảnh vật trên đều mang ý nghĩa tợng trng, vừa giàu giá trị thẩm mĩ, vừa bao la mù mịt, vừa sợp h·i kinh hoµng… - Cảnh đợc nhìn từ xa đến gần…màu sắc từ nhạt đến đậm… - Âm thanh từ tĩnh dến động…nỗi buồn từ man mác đến lo sợ hãi hùng… - §iÖp ng÷ liªn hoµn, tõ l¸y “xa xa”, “xanh xanh”, “rÇu rÇu” t¹o nªn ©m hëng trÇm buån vµ trë thanh ®iÖp khóc t©m tr¹ng… - Cảnh đợc nhìn qua tâm trạng và nhuốm màu tâm trạng…đây là đoạn thơ tả cảnh ngụ tình hay nhÊt trong truyÖn KiÒu…. 3) KÕt bµi. - Bài thơ không chỉ thể hiện đợc bút pháp nghệ thuật đặc sắc và ngôn ngữ độc thoại mà còn thể hiện đợc sự đồng cảm, xót thơng của Nguyễn Du với một kiếp ngời bạc mệnh…. * Ph©n tÝch gi¸ trÞ néi dung vµ gi¸ trÞ hiÖn thùc cña TruyÖn KiÒu 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Gi¸ trÞ néi dung cña TruyÖn KiÒu. * Gi¸ trÞ hiÖn thùc: - Truyện Kiều phơi bày hiện thực c/sống của xã hội phong kiến đang trên con đờng suy tàn, mục ròa ®Çy bÊt c«ng v« lÝ... - Truyện Kiều vạch trần bộ mặt tàn bạo, độc ác của bọn quan lại phong kiến… “§Çy nhµ vang tiÕng ruåi xanh Rông rêi khung dÖt tan tµnh khãi m©y §å tÕ nhuyÔn, cña riªng t©y S¹ch sµnh sanh vÐt cho ®Çy tói tham” - Thuý KiÒu lªn ¸n bé mÆt xÊu xa bØ æi cña bän quan l¹i: “Mét ngµy l¹ thãi sai nha Lµm cho khèc l¹i ch¼ng qua v× tiÒn” hoÆc: “Trong tay đã sẵn đồng tiền Giàu lòng đổi trắng thay đen khó gì” - TruyÖn KiÒu cßn ph¬i bµy hiÖn thùc c/sèng ®au khæ, bÊt h¹nh cña nh÷ng ngêi d©n v« téi. §Æc biệt là những phụ nữ. Họ là những ngời có nhan sắc, đức hạnh, lẽ ra họ phải đợc sống c/sống hạnh phúc nhng xã hội đã xô đẩy, dồn nén họ vào tận bớc đờng cùng. Mà tiêu biểu đó là Thuý KiÒu:.

(11) “Thanh l©u hai lît, thanh y hai lÇn” * Giá trị nhân đạo - TruyÖn KiÒu lµ tiÕng nãi xãt xa th¬ng c¶m víi nh÷ng ngêi d©n v« téi: “Đau đớn thay phận đàn bà Lêi r»ng b¹c mÖnh còng lµ lêi chung” - Bên cạnh đó truyện Kiều còn ca ngợi vẻ đẹp nhan sắc, tài năng, đức hạnh: “Mai cèt c¸ch tuyÕt tinh thÇn Mçi ngêi mét vÎ mêi ph©n vÑn mêi”. - Ca ngîi tµi n¨ng: “Th«ng minh vèn s½n tÝnh trêi… Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trơng” - Ca ngîi t×nh yªu tù do: “Cöa ngoµi véi rñ mµn the X¨m x¨m b¨ng hèi vên khuya mét m×nh” - Ca ngîi kh¸t väng c«ng lÝ: “Một tay gây dựng cơ đồ BÊy l©u bÓ së s«ng Ng« tung hoµnh” b) Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: * Ng«n ng÷ kÓ chuyÖn. - Ngôn ngữ của truyện Kiều đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật…nó không chỉ đảm bảo chức năng biểu dạt mà nó còn thể hiện đợc chức năng biểu cảm và chức năng thẩm mĩ. Đó chính là vẻ đẹp cña ng«n tõ… - Lời kể trong truyện Kiều thật đa dạng, phong phú. Lúc thì lời kể đợc kể theo lời dẫn truyện (kể gi¸n tiÕp). Nhng cã khi lêi kÓ l¹i chÝnh b»ng lêi cña nh©n vËt (kÓ trùc tiÕp)… - Nhiều lúc lại là lời nhận xét, đánh giá, suy ngẫm về con ngời, về c/đời, về xã hội… * NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt vµ miªu t¶ nh©n vËt; - NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt: + Trong truyện Kiều, nhân vật đợc xây dựng theo hai tuyến: chính diện, phản diện rất rõ ràng… đẹp, thật đáng trân trọng: Thuý Vân, Thuý Kiều, Từ Hải, Kim Trọng… + Cßn tuyÕn ph¶n diÖn th× khi x©y dùng nh÷ng nh©n vËt nµy nhµ th¬ l¹i miªu t¶ theo c¸ch hiÖn thực hoá. Nhân vật ngoài đời nh thế nào thì bớc vào trong truyện với bản chất, tính cách nh thế. Chính vì vậy mà ngời đọc bộ mặt xấu xa, bỉ ổi của những hạng ngời bị đồng tiền chi phối: Tú bµ, M· Gi¸m Sinh, Së Khanh… - NghÖ thuËt miªu t¶ nh©n vËt. + Trớc hết đó là nghệ thuật miêu tả, khắc hoạ tính cách nhân vật. + Nh©n vËt trong truyÖn KiÒu thËt ®a d¹ng. Nhng díi ngßi bót ®iªu luyÖn cña NguyÔn Du th× mỗi nhân vật lại hiện lên với một nét tính cách riêng độc đáo, ấn tợng, không nhân vật nào trùng lÆp víi nh©n vËt nµo. + Khi miªu t¶ M· Gi¸m Sinh: “Qua niªn tr¹c ngo¹i tø tuÇn Mµy r©u nh½n nhôi ¸o quÇn b¶nh bao” + Khi miªu t¶ Tó bµ: “Nh¸c tr«ng nhµn nh¹t mµu da áo gì to lớn đẫy đà làm sao”… + Së Khanh: “B¹c t×nh næi tiÕng lÇu xanh Mét tay ch«n hÕt mÊy cµnh phï dung” + Ho¹n Th: “BÒ ngoµi th¬n thít nãi cêi Mµ trong nham hiÓm giÕt ngêi kh«ng giao” + Tõ H¶i: “R©u hïm, hµm Ðn, mµy ngµi Vai n¨m tÊc réng th©n mêi thíc cao Đờng đờng một đấng anh hào C«n quyÒn h¬n søc, lîc thao gåm tµi” - Nghệ thuật miêu tả để dự báo số phận: + Khi miÓu t¶ Thuý V©n NguyÔn Du viÕt: “Hoa cêi ngäc thèt ®oan trang M©y thua níc tãc tuyÕt nhêng mµu da” + Vẻ đẹp Thuý Vân làm cho thiên nhiên phải thua, phải nhờng. Điều đó góp phần dự báo số phËn cña nµng sau nµy b×nh nÆng, + Khi miªu ta Thuý KiÒu: “Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh”… + Nhan sắc của Thuý Kiều đẹp đến mức làm cho thiên nhiên phải ghen, phải hờn, phải ganh ghét, đố kị. Chính điều đó đã góp phần dự báo cuộc đời sau này của nàng vất vả, khổ đau, truân chuyªn, b¹c mÖnh… * NghÖ thuËt miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn - Miêu tả bức tranh trong thơ Nguyễn Du thật đẹp:.

(12) “Cá non xanh tËn ch©n trêi Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa” - Bøc tranh mïa thu: “Long lanh đáy nớc in trời Thµnh m©y khãi biÕc non ph¬i bãng vµng” - Bøc tranh mïa hÌ: “Dới răng quyên đã gọi hè §Çu têng löa lùu lËp loÌ ®©m b«ng” - Đặc biệt nghệ thuật miêu tả cảnh ngụ tình: mợn cảnh để tả tình, để bộc lộ tâm trạng: “Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m… Çm Çm tiÒng sãng kªu quanh ghÕ ngåi” * ThÓ th¬ lôc b¸t. - Tõ h¸n viÖt, nh÷ng ®iÓn tÝch ®iÓn cè, phÐp tu tõ. §Æc biÖt lµ thñ ph¸p nghÖ thuËt íc lÖ tîng trng trong th¬ cæ. - Nh Hoài Thanh đã nói: “Tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du có thể sánh với bất cứ tác phÈm nµo xuÊt s¾c nhÊt trªn thÕ giíi”.. 3) KÕt bµi. * Ph©n tÝch h×nh ¶nh Lôc V©n Tiªn trong ®o¹n trÝch Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga TruuyÖn Lôc V©n Tiªn cña NguyÔn §×nh ChiÓu. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Giíi thiÖu hoµn c¶nh xuÊt th©n. - Lµ mét chµng trai v¨n vâ song toµn… quª ë huyÖn §«ng Thµnh… - Đợc tin triều đình mở khoa thi chàng xin phép thầy xuống núi để chuẩn bị lên kinh đô thi thố tµi n¨ng: “Cã ngêi ë quËn §«ng Thµnh Tu thân tích đức sớm sinh con hiền §Æt tªn lµ Lôc V©n Tiªn Tuæi võa hai t¸m nghÒ chuyªn häc hµnh” - Trên đờng thăm mẹ gặpp tình huống “bất bình” xảy ra, thấy ngời dân than khóc, Vân Tiên đứng lại hỏi thăm tình hình… chàng biết có bọn cớp “gặp con gái tốt ngang đờng bắt đi”. b) Hành động đánh cớp. * Thái độ khhi nhìn thấy bọn cớp. - Chµng thÓ hiÖn t×nh c¶m râ rµng: bªnh vùc ngêi bÞ h¹i, s½n sµng cøu nh÷ng ngêi d©n v« téi, không thờ ơ trớc nỗi đau khổ của ngời khác. Thái độ đó đợc Nguyễn Đình Chiểu miêu tả rất sinh động: “T«i xin ra søc anh hµo Cøu ngêi ra khái lao ®ao buæi nµy” - Căm giận lũ bất lơng chàng mắng ngay vào mặt bọn cớp… lời mắng đó đã phần nào thể hiện thái đọ khẳng khái của một chàng trai nghĩa hiệp. “Kêu rằng bớ đảng huung đồ Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân” - Không tính toán chàng đã dũng cảm lao vào bọn cớp. Đó là một hành động xả thân vì nghĩa của một chàng trai vừa rời ghế nhà trờng để bớc vào đời, hăm hở lập công danh cũng mong thi thố tài năng để cứu ngời giúp đời. “Vân Tiên tả đột hữu xông… BÞ Tiªn mét gËy th¸c rµy th©n vong” - Bọn cớp rất đông, gơm giáo sáng ngời, tớng Phông Lai mặt đỏ phừng phừng đầy sát khí, trông hắn dữ tợn và có sức khoẻ muôn ngời không địch nổi. - Gi÷a nh÷ng vßng v©y cña bän cíp, mét m×nh kh«ng mét tÊc s¾t trong tay, bÎ c©y lµm gËy chàng đã dũng cảm “tả đột hữu xông”, tung hoành ngang dọc giữa bọn cớp, đánh cvhúng tan tác t¬i bêi… - Bọn lâu la khiếp đảm đều quăng gơm giáo tìm đàng tháo chạy, tớng Phong Lai bị tiêu diệt… - Nguyễn Đình Chiểu đã so sánh hình ảnh Lục Vân Tiên với Triệu Tử Long- một tớng trẻ của Lu BÞ thêi Tam quèc ph¸ vßng v©y Tµo Th¸o… - Víi giäng th¬ hïng tr¸ng, nhÞp th¬ ng¾n t¹o ©m hëng m¹nh dån dËp nh»m tËp trung diÔn t¶ khung cảnh đánh cớp đầy kịch tính… h/ảnh LVTiên dũng cảm đánh c ớp đã đợc NĐChiểu khắc ho¹ rÊt thµnh c«ng vÒ mét mÉu ngêi lÝ tëng thêi lo¹n l¹c lóc bÊy giê… c) Thái độ c xử của Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga. - Sau khi đánh tan bọn cớp lại một lần nữa ta cảm nhận đợc ở chàng vẻ đẹp t cách chính trực, cao thîng. - Thấy hai cô gái ngồi khóc trong xe cha hết hãi hùng, Vân Tiên liền tìm cách an ủi họ “Ta đã trõ dßng l©u la…” - Khi nghe Kiều Nguyệt Nga muốn đợc trả ơn, chàng vội vàng gạt đi: “Khoan khoan ngồi đó chớ ra Nµng lµ phËn g¸i ta lµ phËn trai” - Thái độ đó của LVTiên thể hiện đợc phong cách lịch sự, đức tính khiêm nhờng, coi trọng bổn phận và danh dự của chàng trai trớc cô gái đẹp….

(13) - KNNga muốn trả ơn cứu mạng cho chàng. Lời đề nghị đó của nàng hợp với lẽ sống ở đời nhng VTiên lại khớc từ… Cách c xử đó của chàng lại làm cho ta cảm thấy tấm lòng cao cả của chàng: “V©n Tiªn nghe nãi liÒn cêi… Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng” - NÕu lµm ¬n mµ tr«ng ngêi tr¶ ¬n th× kh«ng ph¶i con ngêi nghÜa hiÖp. ThÊy viÖc lµ lµm ngay không tính toán hơn thiệt, việc cứu nhân độ thế, diệt trừ cái ác bênh vực kẻ yếu là việc cần làm cña ngêi qu©n tö. - Nếu thấy việc nghĩ mà không làm thì không phải là anh hùng. Vì vậy mà chàng đã từ chối một cách khẳng khái, dứt khoát việc đền ơn của Kiều Nguyệt Nga. - Lời nói cử chỉ, h/động của chàng trong đoạn trích càng làm cho chúng ta khâm phục và yêu mến. Đó chính là phẩm chất tốt đẹp, cốt cách của 1 tráng sĩ thời loạn và cũng là nét đẹp đạo lí của dân tộc ta từ xa đến nay.. 3) KÕt bµi. * Ph©n tÝch h×nh tîng «ng Ng trong ®o¹n trÝch “LVTiªn gÆp n¹n”- TrÝch truyÖn Lôc V©n Tiªn cña NguyÔn §×nh ChiÓu. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Tóm tắt đoạn trích trớc đó. - Đang trên đờng lên kinh đô dự thi, đợc tin mẹ mất, chàng khóc thơng mẹ lên bị mù cả hai mắt. Tình cảnh thầy trò LVTiên lúc này thật bi đát… Đang lúc bơ vơ nơi đất khách quê ng ời thì gằp Trịnh Hâm, tởng có thể nhờ cậy đợc, nhất là khi hắn hứa sẽ giúp LVTiên trở về quê nhà nhng không ngờ Trịnh Hâm lừa tiểu đồng vào rừng, rồi trở lại nói dối LVTiên là tiểu đồng bị hổ ăn thÞt… - Mét m×nh LVTiªn b¬ v¬, TrÞnh H©m lõa chµng ra s«ng råi ®Èy chµng xuèng níc trong mét đêm thanh vắng. b) H/động cứu ngời bị nạn của ông Ng. - Đang chơi vơi giữa dòng nớc thì chàng đã đợc giao long dìu vào bờ… vừa lúc đó ông Ng xuất hiện, nhìn thấy tình cảnh đó ông liền ra tay cứu giúp: “Vừa may trời đã sáng ngày ¤ng chµi xem thÊy vít ngay lªn bê” - ThÊy ngêi bÞ n¹n «ng nhanh nhÑn cøu gióp kh«ng do dù tÝnh to¸n… Cha biÕt ngêi bÞ n¹n lµ ai? Họn nh thế nào cứ thấy việc nghĩa là làm. Gia đình ông hối hả, khẩn trơng nh cứu ngời thân m×nh: “Hèi con vÇy löa mét giê ¤ng h¬ bông d¹, mô h¬ mÆt mµy” - Cả nhà xúm vào cứu chữa lo lắng, tìm mọi cách để cứu ngời bị nạn… Mỗi ngời một việc gấp gáp, khẩn trơng nhng họ lại rất ân cần chu đáo: “vầy lửa”, “hơ bụng dạ”, “hơ mặt mày”… vì sự sèng cßn cña ngêi bÞ n¹n. - Những việc làm của ông Ng và gia đình khiến chúng ta vô cùng cảm động. Cha rõ nguyên do tế nào cứ thấy việc nghĩa à làm, thấy ngời bị nạn là cứu, đó chính là bản tính của con ngời lơng thiÖn, tèt bông, kh«ng tÝnh to¸n h¬n thiÖt. - Câu thơ mộc mạc, không đẽo gọt, chau chuốt, chỉ kể một cách rất tự nhiên nh nó đã xảy ra nhng đoạn thơ đã giúp ta cảm nhận đợc tấm lòng vị tha, bao dung, hào hiệp vì nghĩa của con ngời hiÒn lµnh, l¬ng thiÖn… - Khi LVTiên tỉnh lại, nghe chàng xúc động kể lại sự tình, bày tỏ lòng biết ơn thì ông đáp: “Ng r»ng: lßng l·o ch¼ng m¬ Dèc lßng ng¬n nghÜa h¸ chê tr¶ ¬n” - Với lời lẽ dứt khoát, bộc trực đúng với t cách của ngời lao động rất khẳng khái, mang dáng dấp cña ngêi Nam Bé hµo hiÒp, v« t… - Ông Ng đã ân cần hỏi han, hết lời an ủi, chia sẻ nỗi đau với ngời bị nạn… - Mặc dù hoàn cảnh cuộc sống còn rất nghèo nhng ông đã chân tình mời LVTiên ở lại cùng gia đình để tiện bề chăm sóc, nuôi dỡng, cu mang: “Ng r»ng: ngêi ë cïng ta H«m mai hÈm h¸ut víi giµ cho vui” - Tấm lòng của ông Ng chan chứa lòng nhân ái. Lời mời LVTiên ở lại làm ấm lòng ngời đọc, việc làm hoàn toàn trái ngợc với hành động của Trịnh Hâm. - Cøu LVTiªn, dµnh l¹i sù sèng cho chµng, cu mang mét ngêi mï loµ nh tr¸i chÝn trªn c©y, không tính toán so đo hơn thiệt. Đó chính là hành động nghĩa hiệp, một tấm lpngf vị tha cao cả để chúng ta học tập. Điều đó thể hiện đạo lí làm ngời, truyền thống tốt đẹp có từ ngàn đời nay cña d©n téc ta. c) Cuộc sống đẹp ngoài vòng danh lơi. - Ph©n tÝch 12 c©u cuèi. - Trớc hết là một quan niệm sống, một nối sống đẹp thanh cao, đáng trân trọng, tự do phòng khoáng giữa đất trời, bầu bạn với thên nhiên, đầy ắp thiên nhiên với sông,gió,đất trời. - C/sống đó hoàn toàn xa lạ với những toan tính nhỏ nhen, ích kỉ, h danh chuộc lợi… - Ông Ng tìm về với sông nớc để thực hiện c/sống “lánh đục tìm trong” để có thể giúp đời, giúp ngêi lµm viÖc nghÜa. “Níc trong röa ruét s¹ch tr¬n… Ngày kia hứng gió đêm nầy chơi trăng”.

(14) - Nơi nào vịnh mai ra khơi, ngày hứng gió, đêm chơi trăng, đó là một c/sống phóng khoáng, tự do… - TÊm lßng trong s¹ch hoµ hîp víi thiªn nhiªn, lÊy giã, tr¨ng, s«ng, níc lµm bÇu b¹n, lÊy c«ng việc chài lới để sinh sống qua ngày… - Vì vậy mà cuộc sống của gia đình ông Ng có nghèo về vật chất nhng đầy ắp tình ngời… - Quan điểm về lối sống thật đẹp, thật đáng trân trọng, đó còn là một tấm g ơng lao động cần cù, ch¨m chØ… “Mét m×nh thong th¶ lµm ¨n KhoÎ qu¬ chµi kÐo, mÖt qu¨ng c©u dÇm” - Lu«n lµm chñ c«ng viÖc, lµm chñ c/sèng cña m×nh víi mét t©m tr¹ng vui vÎ, tho¶i m¸i, l¹c quan, yêu đời. Ng ông đã trở thành một ngời đấy chất lãng mạn và đầy thú vị: “Kinh luân đã sẵn trong tay… T¨m ma ch¶i giã trong vêi Hµn Giang” - Tóm lại h/ảnh Ng ông trong đoạn tích: “LVTiên gặp nạn” là một h/ảnh đẹp tiêu biểu cho đạo lí làm ngời của dân tộc ta “Thơng ngời nh thể thơng thân”, h/động đó thật đáng trân trọng, ngợi ca, t«n vinh. - Vẻ đẹp nhân cách của ông Ng đáng để cho chúng ta- thế hệ trẻ Việt Nam học tập và noi theo.. 3) KÕt bµi * NhËn xÐt vÒ sè phËn cña ngêi phô n÷ VNam trong XHPK NguyÔn Du cã viết: Đau đớn thay phận đàn bà/ Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung ”. Qua t/phÈm ChuyÖn ngêi con g¸i Nam x¬ng cña NguyÔn D÷ vµ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, h·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ ngêi phô n÷ trong XHPK. 1) Më bµi, 2) Th©n bµi. a) Vũ Nơng là nạn nhân của XHPK nam quyền độc đoán: - Cuộc hôn nhân của Trơng Sinh và Vũ Nơng không bình đẳng: + Vũ Nơng vốn có tính tình nết na lại thêm t dung tốt đẹp nên Trơng Sinh đã xin mẹ 100 lạng vµng cíi vÒ lµm vî… + Sự ngăn cách giàu nghèo đã khiến nàng mặc cảm “Thiếp vốn con kẻ khó, đợc nơng tựa nhà giµu”… + Đó chính là cái cớ để Trơng Sinh đối xử phũ phàng, thô bạo và gia trởng với nàng… - ChiÕn tranh kÕt thóc Tr¬ng Sinh trë vÒ, v× tin lêi con trÎ l¹i vèn tÝnh ®a nghi, Tr¬ng Sinh “®inh ninh là vợ h” một mực cho nàng không chung thuỷ đã phản bội lại mình, đó là cách nghĩ vội vàng, một chiều, gia trởng của con nhà độc đoán… - Từ suy nghĩ ấy Trơng Sinh đã xử sự hồ đồ, chàng không bình tĩnh phán đoán, phân tích sự việc khi nghe lêi con trÎ… - H¬n n÷a, chµng còng kh«ng th¼ng th¾n hái l¹i vî cho râ nguyªn nh©n… Kh«ng chÞu nghe lêi phân trần giãi bày của vợ… Không để cho vợ có cơ hội minh oan. - Trơng Sinh đã trở thành kẻ vũ phu, thô bạo “Mắng nhiếc nàng và đuổi đánh đi”…thế là bi kịch gia đình đã xảy ra. Vũ Nơng bị đẩy vào con đờng cùng, nàng đã phải tìm đến cái chết một cách oan nghiÖt… - Trong nh÷ng nguyªn nh©n c¸i chÕt Êy cã bµn tay trùc tiÕp cña Tr¬ng Sinh, chµng chÝnh lµ ngêi đẩy vợ mình đến cái chết… - Trơng Sinh là hiện thân của những ngời đàn ông mang nặng t tởng phụ quyền của chế độ trọng nam khinh nữ…thể hiện tính cách độc đoán của ngời đàn ông trong XHPK xa. “T¹i gia tßng phô XuÊt gi¸ tßng phu Phu tö tßng tö” - Vữ Nơng là nạn nhân của chế độ phong kiến nam quyền độc đoán. Cái chết đầy oan ức của nàng đã tố cáo xã hội tàn bạo, bất công đã xô đẩy số phận của ngời phụ nữ đến những bớc đờng cung trong cuéc sèng. b) Nàng Kiều là nạn nhân của xã hội đồng tiền đen bạc. - Thuý Kiều là ngời con gái vẹn toàn…thế nhng vì tiền mà bọn sai nha đã gây nên tình cảnh tan tác, chia lìa của gia đình Kiều. “Mét ngµy l¹ thãi sai nha. Lµm cho khèc l¹i ch¼ng qua v× tiÒn” - Tai biến của gia đình họ Vơng dẫn đến quyết đinh bán mình của nàng Kiều để cứu cha và em khỏi bị đánh đập tàn nhẫn… “Tính bài lót đó luồn đây Cã ba tr¨m l¹ng viÖc nµy míi xong.” - Từ một cô gái “nghiêng nớc nghiêng thành” Kiều đã bán mình cho Mã Giám Sinh buôn thịt b¸n ngêi… - Dới con mắt của hắn Thuý Kiều chỉ là một món hàng, phải “ép”, phải “thử”, phải nhấc lên đặt xuống xoay ngợc đủ cách để cân đong đo đếm mới vừa ý… - Để che dấu hành động mua bán ngời hắn đã núp dới chiêu bài cới Kiều về làm vợ thiếp… - Cuối cùng cái đích của sự mua bán là giá cả, hắn giở giọng kệch cỡm, vụng về: “Rằng: mua ngọc đến Lam Kiều SÝnh nghi xin d¹y bao nhiªu cho têng”.

(15) - Sau khi mụ mối lên tiếng đánh giá, hắn “cò kè bớt một thêm hai” để rồi từ 1000 lạng vàng hắn ng· gi¸ chØ cßn 400… - Những cử chỉ đó, cách thức mua bán đó của tên lái buôn họ Mã mới thật ghê tởm, hắn chính là hiện thân của XHPK lúc bấy giờ, xã hội bị đồng tiền chi phối mọi hoạt động. - Cuộc mua bán bẩn thỉu đó đợc nguỵ trang bằng lễ vấn danh và hàng loạt các từ mỹ miều nh “sính nghi”, “nạp thái”, “vu quy”, tất cả đều là sự bôi đen lên tấm thân ngọc ngà “nghiêng nớc nghiªng thµnh” cña nµng KiÒu… - Kết thúc tấm bi kịch đó, Nguyễn Du hạ hai câu thơ để ngời đọc cảm nhận đợc bộ mặt XHPK lóc bÊy giê – mét x· héi bÞ dång tiÒn chi phèi: “ §Þnh ngµy n¹p th¸i vu quy Tiền lng đã có việc gì chẳng xong” -Cũng vì món hời ghê tởm của đồng tiền mà Mã Giám Sinh, Tú Bà đã đẩy Thuý Kiều vào chốn lÇu xanh nh¬ nhíp khiÕn nµng ph¶i chÞu nhôc suèt 15 n¨m lu l¹c, ph¶i chÞu c¶nh “thanh l©u hai lît, thanh y hai lÇn”… - Những ngời phụ nữ nh Vũ Nơng, Thuý Kiều đều phải tìm đến cái chết để giải mọi nỗi oan ức, để giải thoát cuộc đời đau khổ, oan nghiệt của mình… Họ chính là nạn nhân của XHPK.. 3) KÕt bµi. * Ph©n tÝch bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi.. a) Cơ sở của tình đồng chí. - Tình đồng chí đồng đội đợc bắt nguồn sâu xa từ sự tơng đồng về cảnh ngộ, giai cấp, xuất thân: “Quê hơng anh nớc mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá” - Hai câu thơ sóng đôi đối nhau nhịp nhàng uyển chuyển: “Quê hơng anh” và “Làng tôi”. Đó là nh÷ng lµng quª nghÌo khã lam lò, vÊt v¶ ë kh¾p trªn mäi miÒn Tæ quèc. - Hình ảnh “nớc mặn đồng chua” gợi cho ta cảm nhận về một vùng chiêm trũng, quanh năm nớc ngập úng. Còn hình ảnh “đất cày lên sỏi đá” lại gợi cho ta cảm nhận về một vùng đồi núi trung du đất đai khô càn bạc trắng. - Họ đều là những ngời nông dân mặc áo vải chỉ quen với công việc đồng ruông nơi thôn dã… - Tõ nh÷ng ngêi xa l¹ hä trë thµnh quen nhau: “Anh với tôi đôi ngời xa lạ… Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ” - Cơ sở của đồng chí đồng đội còn đợc bắt nguồn từ cùng chung nhiệm vụ, mục đích, lí tởng chiến đấu: “súng bên súng đầu sát bên đầu”. Từ những ngời nông dân mặc áo vải họ trở thành ngời lính chiến đấu bảo vệ tổ quốc, xóm làng… - Trong c/sống chiến đấu đó, họ cùng chia sẻ những khó khăn gian khổ, những thiếu thốn trong buæi ®Çu cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p… §ã còng lµ nh÷ng khã kh¨n chung cña toµn d©n téc lóc bÊy giê. - Chính hữu đã giúp ta hiểu đợc quá trình phát triển của một tình cảm cách mạng: từ xa lạ họ trở thµnh quen nhau råi th©n nhau, hä trë thµnh nh÷ng ngêi b¹n tri kØ, hiÓu nhau, c¶m th«ng, chia sÎ với nhau. đó chính là nền tảng xây dựng lên tình đồng chí. - 6 câu thơ đầu đang liền mạch bỗng nhiên ngắt ra đột ngột. Từ “đồng chí” gồm hai tiếng kết hîp víi dÊu chÊm than thµnh mét cÊu tróc cÊu t¹o kh¸c thêng. Nã nh mét nèt nhÊn, mét sù ph¸t hiÖn, mét tiÕng reo vui cña ngêi lÝnh: “ §ång chÝ!” - Đồng là cùng, chí là hớng, đồng chí là những ngời cùng chí hớng, cùng mục đích, cùng lí tởng vì một nghĩa cử cao đẹp, đó là bảo vệ c/sống tốt đẹp của dân tộc … Đó không phải là tình cảm bạn bè thông thờng… cũng không phải là ình cảm họ hàng dòng tộc sau luỹ tre làng … mà đó là tình cảm vô cùng thiêng liêng, vô cùng cao đẹp. b) Những biểu hiện cụ thể và sức mạnh của tình đồng chí - Tình đồng chí đồng đội đợc thể hiện trớc hết đó là sự cảm thông sâu xa nỗi lòng của nhau: + Ngời lính ra đi làm nhiệm vụ, họ để lại phía sau cả một hậu phơng ơi quê nhà… + ở đó có ngời mẹ già, có ngời em gái, có ngời vợ trẻ và những đứa con thơ dại… với cả những riªng t, nh÷ng kØ niÖm vui buån cña mét thêi trai trÎ… Hä t©m sù kÓ cho nhau nghe chuyÖn nhµ, chuyện cửa, chuyện tình yêu đôi lứa… “ Ruéng n¬ng anh göi b¹n th©n cµy… GiÕng níc gèc ®a nhí ngêi ra lÝnh” - Ngêi lÝnh ra trËn mang theo h×nh bãng quª h¬ng… - H/ảnh “Gian nhà, giếng nớc, gốc đa” là những h/ảnh thân thiết, gần gũi của làng quê VNam đã đợc nhà thơ nhân hoá ngày đêm dõi theo hình bóng ngời thân… Hai nỗi nhớ ở hai phía chân trời xa cách đã tạo lên sức mạnh tinh thần giúp ngời lính vợt qua khó khăn gian khổ để hoàn thành nhiệm vụ, ngời lính ra trận với một thái độ dứt khoát, tự tin mang cốt cách của một kẻ trợng phu, không vơng vấn tình cảm ngời thân. “Gian nhà không mặc kệ gió lung lay”, đó không phải là sự vô tình, thờ ơ hay vô trách nhiệm mà ngời lính đã biết đặt vận mệnh đất nớc lên trên tình c¶m c¸ nh©n. - Biểu hiện của tình đồng chí còn đợc thể hiện ở sự chia sẻ những thiếu thốn, những cơn sốt rét rừng trên đờng hành quân ra trận… “Anh víi t«i biÕt tõng c¬n ín l¹nh….

(16) Ch©n kh«ng giµy” - Những câu thơ sóng đôi theo từng cặp giúp ta cảm nhận những khó khăn gian khổ của ngời lính từng đợc nếm trải. Đoạn thơ cũng giúp ta hiểu đợc chính tình đồng chí đồng đội đã giúp họ vît qua tÊt c¶. - Ngời lính luôn lạc quan yêu đời: “MiÖng cêi buèt gi¸” - Câu thơ đợc xây dựng trên cấu túc tơng phản thể hiện sự lạc quan của ngời lính. Với họ khó kh¨n, gian khæ, thiÕu thèn chØ lµ n¬i rÌn luyÖn thö th¸ch, ý chÝ, b¶n lÜnh. - đoạn thơ đợc viết đơi hình thức liệt kê cảm xúc đang dồn nén nay bỗng trào dâng: “Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay” - Đó là cử chỉ thân thiết, là một h/ảnh đẹp của tình đồng chí, đồng đội, là biểu tợng của tinh thần ®oµn kÕt nhÊt trÝ. - Cử chỉ “tay nắm lấy bàn tay” vừa cho ta cảm nhận đợc sức mạnh tinh thần của ngời lính vừa là biÓu tîng cña t×nh ®oµn kÕt nhÊt trÝ. - Bµn tay giao c¶m, bµn tay truyÒn h¬i Êm cho nhau, truyÒn søc m¹nh ý chÝ cho nhau. c) Bức tranh đẹp về h/ảnh ngời lính. “§ªm nay rõng hoang s¬ng muèi §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo” - Câu thơ vừa tả thực vừa mang ý nghĩa biểu tợng đợc gợi ra từ sự liên tởng phong phú… - Trong một đêm phục kích chờ giặc tới, với hoàn cảnh thiên nhiên vô cùng khắc nghiệt “rừng hoang sơng muối” ngời lính ngoài đồng đội đứng bên nhau chờ giặc tới thì họ còn có một ngời bạn tri âm ti kỉ cùng đồng hành, đó chính là vầng trăng. - KhÈu sóng lu«n høng lªn bÇu trêi, vÇng tr¨ng ®ang l¬ löng trªn bÇu trêi cao nh ®ang treo trªn đầu ngọn súng “đầu súng trăng treo”. Đó là sự liên tởng, tởng tợng vô cùng độc đáo và thú vị bởi nó đợc kết hợp giữa bút pháp tả thực và bút pháp lãng mạn, vừa có tính chiến đấu vừa có tÝnh tr÷ t×nh. - Câu thơ giúp ta cảm nhận đợc vẻ đẹp tâm hồn của ngời chiến sĩ, ngời thi sĩ. Đây là một h/ảnh tợng trng cho tình cảm trong sáng của ngời chiến sĩ, nó đang đợc nảy nở, vơn cao và toả sáng…. 3) KÕt bµi. - Ngôn ngữ cô đọng, hàm xúc. - H/ảnh chân thực gợi cảm nhận đợc tình đồng chí đồng đội thiêng liêng cao cả của những anh bộ đội cụ Hồ trong kháng chién chống Pháp.. * Phân tích 4 khổ thơ đầu của bài thơ “Tiểu đội xe không kính” của Phạm TiÕn DuËt. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) H/¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh. - Më ®Çu bµi th¬ lµ h/¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh: “Kh«ng cã kÝnh kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh Bom giËt bom rung kÝnh vì ®i råi” - Đó là sự phát hiện độc đáo, bất ngờ và đầy thú vị về những chiếc xe không kính… - H×nh ¶nh th¬ míi l¹, lêi th¬ tù nhiªn, ng«n ng÷ th¬ gi¶n dÞ méc m¹c, giäng th¬ gièng nh mét c©u v¨n xu«i. - Nếu câu thơ thứ nhất dùng để giới thiệu về những chiếc xe không kính thì câu thơ thứ hai lại dùng để giải thích lí do tại sao xe không có kính. “Bom giËt bom rung kÝnh vì ®i råi” - Từ cách giới thiệu cho đến cách giải thích đều rất đơn giản, rất tự nhiên. Giọng điệu pha chất ngang tµng, ng¹o nghÔ cña nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe… - Tác giả đã sử dụng một loạt các phụ từ phủ định: “Không có, không phải” kết hợp với động từ mạnh “giật, rung” và điệp ngữ đợc lặp đi lặp lại nhiều lần trong câu thơ giúp ta cảm nhận đợc c¸i kh«ng khÝ ¸c liÖt cña chiÕn tranh ®Çy nh÷ng hiÓm nguy gian khæ lu«n kÒ cËn víi nh÷ng hi sinh mÊt m¸t: “kh«ng cã…xíc”. - Nh÷ng chiÕc xe mang ®Çy th¬ng tÝch vÉn b¨ng b¨ng lao ra chiÕn trêng víi sù ®iÒu khiÓn cña nh÷ng ngêi l¸i xe d¹n dµy kinh nghiÖm. b) H×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe. - Trên những chiếc xe không kính, ngời lái xe hiện lên thật đẹp, thật hiên ngang dũng cảm. “Ung dung… nh×n th¼ng” -T thÕ ngåi ung dung lµ t thÕ ngåi tho¶i m¸i, tù tin lµm chñ t×nh thÕ lµm chñ chiÕn trêng… - Tác giả sử dụng nghệ thuật đảo trật tự từ trong câu. Đa “Ung dung” lên đứng ở đầu câu nhằm nhấn mạnh t thế hiên ngang, đĩnh đạc của ngời lính. - Nhịp thơ 2/2/2 kết hợp với cách sử dung điệp từ “nhìn” nhằm khẳng đinh t thế chủ động của ngời lính trên chiến trờng, biết trớc khó khăn và vợt qua khó khăn đó… “Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng… Nh sa nh bïa vµo buång l¸i” - Khổ thơ thứ hai mở ra một không gian rộng lớn hơn: đó là những cung đờng ở phía trớc….

(17) - Không có kính ngời lái xe phải chịu rất nhiều khó khăn, khó khăn trớc hết là gió, tốc độ xe chạy càng nhanh thì gió càng mạnh. Gió đợc nhà thơ chuyển đổi và nhân hoá cảm giác đầy ấn tợng “gió xoa mắt đắng” giúp ta cảm nhận đợc xe chạy rất nhanh… - Không có kính mọi hiện tợng của thiên nhiên ùa vào trong buồn lái: ngời lính cảm nhận đợc vẻ đẹp của những cánh chim chiều và cả những ánh sao đêm. Thiên nhiên bỗng trở nên gần gũi và thân thiết hơn với con ngời… Điệp từ “nhìn” kết hợp với những động từ nhanh nh “sa, ùa” vào buång l¸i nh»m kh¾c ho¹ nh÷ng khã kh¨n gian khæ mµ ngêi lÝnh gÆp ph¶i khi l¸i nh÷ng chiÕc xe kh«ng cã kÝnh: “Kh«ng cã kÝnh õ th× cã bôi… Nh×n nhau mÆt lÊm cêi ha ha” - Nếu khổ thơ trên nói đến khó khăn mà ngời lính gặp phải là gió thổi mạnh thì khổ thơ tiếp theo lại nói đến cát bụi. “Bụi” đờng Trờng Sơn do bom Mĩ cày xới. Đó còn là hình ảnh tợng trng cho thử thách gian khổ ở cung đờng phía trớc. - Tiếng “ừ” đợc đặt ở giữa câu thơ vang lên nh một sự chủ động chấp nhận, ngời lính biết trớc khó khăn nhng vẫn làm, vẫn vợt qua… Tiếng “ừ” đó còn là sự thách thức, coi khó khăn gian khổ là nơi để thử thách rèn luyện ý chí… - Kh«ng cã kÝnh nh÷ng m¸i tãc xanh trë thµnh nh÷ng m¸i tãc tr¾ng nh ngêi giµ. §ã lµ c¸ch so sánh rất độc đáo giúp ta cảm nhận đợc vẻ đẹp ngạo nghễ, ngang tàng bất chấp khó khăn gian khổ, lạc quan yêu đời… - §Æc biÖt lµ nh÷ng tiÕng cêi hån nhiªn v« t rÊt tho¶i m¸i trªn nhng khu«n mÆt lÊm cña nh÷ng ngời đồng chí đồng đội gặp nhau sau những cung đờng đầy gian lao thử thách có thể hi sinh cả tÝnh m¹ng cña m×nh. “Kh«ng cã kÝnh õ th× ít ¸o… M ngõng giã lïa mau kh« th«i” - Không có kính sau cái khó khăn là gió là bụi ngời lính còn gặp phải những khó khăn nữa là ma. Ma rừng Trờng Sơn xối xả nh trút nớc thế là các anh lại nếm đủ mùi gian khổ… - Cấu trúc thơ đợc lặp lại giúp ta cảm nhận đợc nhng khó khăn tiếp nối khó khăn. Phía trớc những cung đờng chiến lợc là nhng thử thách gian lao hết khó khăn này lại đến khó khăn khác. - Tiếng “ừ” ở khổ thơ cuối vẫn vang lên dõng dạc nh một sự thách thức quyết liệt, một sự đơng ®Çu kh«ng sên lßng tríc khã kh¨n gian khæ. - Điệp từ “ma” kết hợp với động từ mạnh “tuôn, xối” giúp ta cảm nhận những khó khăn gian khổ khi những chiếc xe không kính gặp những cơn ma rừng… Những khó khăn đó không phải là những hình ảnh trìu tợng mà nó là những cung đờng, con số cụ thể: “Cha cần thay lái trăm c©y sè n÷a”… - Chấp nhận những khó khăn gian khổ ngời lính chỉ xem nh đó là những thử thách để rèn luyện để thử sức mình… - Đoạn thơ nh một đoạn nhạc hào hùng, ca ngợi lòng dũng cảm, lạc quan, yêu đời của những ngời lính lái xe trên đờng Trờng Sơn. Vẻ đẹp đó đợc hội tụ và thăng hoa mang vẻ đẹp tầm vóc của thời đại. Nó tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng của tuổi trẻ trong cuộc kháng chiến chèng MÜ.. 3) KÕt bµi. - Khẳng định lại vẻ đẹp của ngời lính trên chiếc xe không kính. - Liªn hÖ. * Phân tích bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận. 1) Më bµi. 2) Th©n bµi. a) Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi. - Mở đầu bài thơ là hình ảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong khung cảnh biển hoàng hôn đẹp tr¸ng lÖ: MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa… C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i. - Nghệ thuật so sánh độc đáo và rất ấn tợng : từ xa ông mặt trời đợc nhà thơ so sánh ví von nh “hòn lửa” đỏ rực đang từ từ lặn xuống mặt biển...cả chân trời mặt nớc đều ánh lên 1 màu hồng rực rỡ mang vẻ đẹp của một bức tranh sơn mài... - Màn đêm đã buông xuống, thiên nhiên vũ trụ đã đi vào nghỉ ngơi, nghệ thuật nhân hoá đã giúp ta cảm nhận đợc những lợn sóng trên mặt biển đã cài then và màn đêm của vũ trụ đã sập cửa để khÐp l¹i tÊt c¶... - Đối với khung cảnh thiên nhiên đó lại là một ngày lao động mới bắt đầu “Đoàn thuyền đánh c¸ l¹i ra kh¬i”. - §ã kh«ng ph¶i lµ mét vµi chiÕc thuyÒn lÎ tÎ mµ lµ c¶ mét ®oµn thuyªn fhïng dòng ra biÓn đánh cá... - Từ “lại” vang lên nh một sự khẳng định nhịp điệu của ngời dân chài đã ổn định, đã đi vào nề nÕp vµ trë thµnh mét thãi quen trong c«ng viÖc... - NghÖ thuËt liªn tëng, c©u h¸t hoµ víi giã kh¬i n©ng c¸nh buåm lít sãng ra kh¬i...§ã ph¶i lµ những câu hát của tập thể con ngời lao động hăng say, nhiệt tình, quyết tâm,... “H¸t r»ng c¸ .....

(18) .....................c¸ ¬i” - Câu hát cứ ngân nga mãi trên mặt biển cả mênh mông vừa giúp ta cảm nhận đợc sự giàu có cña biÓn c¶ vña gîi lªn kh«ng khÝ phÊn khëi trong c¶nh lµm ¨n trªn biÓn cña nh÷ng ngêi ng d©n trªn biÓn. b) Cảnh đoan thuyền đánh cá trên biển (4 khổ tiếp). “ThuyÒn ta l¸i giã.... …………….líi v©y gi¨ng” - C¶nh võa thùc, võa ¶o, thùc v× con thuyÒn nhá bÐ tríc biÓn c¶ mªnh m«ng, nªn nã lít nhÑ ra khơi……còn ảo là do bút pháp lãng mạn, trí tởng tợng phong phú và sự liê tởng độc đáo thú vị, dới ánh trăng con thuyền đã trở lên to lớn sánh ngang tầm trời đất vũ trụ, nó lung linh, huyền ảo, khác thờng, “bánh lái” đợc làm bằng “gió”, “cánh buồm” đợc làm bằng “trăng”. Con thuyền đó lớt giữa mênh mông đất trời…. - Độngt ừ “lớt” gợi lên vẻ đẹp kì vĩ, lớn lao với tốc độ phi thờng của đoàn thuyền trên mặt biÓn… - Ngời ng dân bắt tay vào công việc đánh cá nh bớc vào trận chiến đấu…Họ là những chiến sĩ trên mặt trận đánh cá và vũ khí của họ là những tấm lới, mái chèo … - Để dò tìm lồng cá họ phải ra khơi xa, “để dò bong biển”, để dò tìm đợc cá, rồi tất cả “dàn đan thÕ trËn líi v©y gi¨ng”. - Dới ánh trăng biển hiện lên thật đẹp và quyến rũ. “C¸ nhô c¸ chim cïng c¸ ®Ð…. §ªm thë sao lïa níc H¹ Long” - Bút pháp liệt kê giúp ta cảm nhận đợc sự giàu có của biển cả mênh mông và vẻ đẹp rực rở của các loài đá quý hiếm trên vùng biển Hạ Long: nhụ, song, chim ,đé... - Với hình ảnh đặc tả nghệ thuật phối màu sắc tài tình: h/ảnh “đuốc đen hồng” và “trăng vàng choé” gợi lên vẻ đẹp rực rỡ của biển cả trong đêm trăng giữa sắc cá, sắc nớc nh một bức tranh s¬n mµi... - Biển đẹp mơ màng, lung linh nh dát bạc. khổ thơ bao trim chất lãng mạn, thể hiện tình yêu c/sèng vµ c¶m nhËn tinh tÕ... - Công việc đánh cá rất nặng nhọc, vất vả nó đòi hỏi sự hoạt động của cơ bắp, công việc đó của nh÷ng chµng trai khoÎ kho¾n, m¹nh mÏ, “¨n sãng nãi giã”... nhng díi ngßi bót cña Huy CËn bằng bút pháp lãng mạn công việc đánh cá đó trở lên thi vị và đáng yêu. “Ta gäi bµi ca gäi c¸ vµo... ...........Nuôi lớn đời ta tự buổi nào” - Nghệ thuật nhân hoá, liên tởng độc đáo ngời dân chài đã hát để gọi cá vào lới... - Trên bầu trời cao rộng, mênh mông ánh trăng sà xuống mạn thuyền, gõ nhịp để cùng con ngời h¸t.. - TiÕng gâ vµo m¹n thuyÒn hoµ cïng sãng biÓn t¹o nªn mét ©m thanh n¸o nøc , s«i næi cña c«ng việc lao động trên biển cả, thiên nhiên cùng với con ngời hoà với công việc... - BiÓn hµo phãng, biÓn ©n t×nh, “biÓn cho ta c¸ nh lßng mÑ”... - Giäng th¬ Êm ¸p chøa chan t×nh ngêi, ngêi mÑ thiªn nhiªn s½n sµng cung cÊp cho ta nh÷ng nguån h¶i s¶n quý hiÕm nhÊt. - Trời càng về sáng công việc đánh cá càng trở lên sôi nổi, khẩn trơng hơn, cảnh kéo lới đợc nhà th¬ miªu t¶ ®Çy Ên tîng. “Sao mê kÐo líi...... ...........đón nắng hồng” - Những cánh tay rắn chắc dẻo dai kéo lới “Kéo xoăn tay” là hình ảnh đặc tả động tác kéo lới căng, khoẻ và đẹp. Họ kéo với tất cả sức lực của mình, chân choãi rộng, ngang ra đằng sau, cơ bắp nổi lên cuồn cuộn. Vẻ đẹp đó nh một bức tợng đài của ngời ng dân trên biển cả mênh m«ng... - C¸ m¾c vµo líi nh chïm tr¸i c©y treo lñng l¼ng, h/¶nh “chïm c¸ nÆng” lµ h/¶nh Èn dô võa gîi tả sự giàu có của biển cả, vừa KĐ đợc những mẻ cá bội thu với những thành quả lao động thật mÜ m·n... - Khoang thuyền đầy ắp cá, màu bạc của vảy cá, màu vàng của đuôi cá “loé rạng đông” báo hiÖu mét ngµy míi b¾t ®Çu víi s¾c c¸, s¾c trêi thËt léng lÉy... c) Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về. “C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i... ...............M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm kh¬i” - C©u h¸t l¹i cÊt lªn, tiÕng h¸t khoÎ kho¾n , hoµ víi giã kh¬i, n©ng c¸nh buåm víi nh÷ng khoang thuyÒn ®Çy ¾p c¸ trë vÒ bÕn... - H/ảnh “đoàn thuyền” & “mặt trời” đợc nhân hoá giúp ta cảm nhận đợc công việc luôn chạy ®ua cïng thêi gian... - C©u th¬ cã cÊu tróc song hµnh, diÔn t¶ nhÞp sèng khÈn tr¬ng, s«i næi cña nh÷ng ngêi d©n chµi lao động trên biển cả.... - Cảnh rạng đông bao trùm biển khơi, nó mở ra 1 ngày mới, một tơng lai tơi sáng... khoang thuyền đầy ắp cá, dới ánh sáng của mặt trời phản chiếu, những mắt cá đó đã trở thành những «ng mÆt trêi hång bÐ tÝ xÝu “M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm kh¬i”. - Đó là h/ảnh ẩn dụ, bất ngờ báo hiệu tơng lai tơi sáng của những ngời lao động biết làm chủ thiªn nhiªn, lµm chñ c/sèng cña m×nh....

(19) 3, KÕt bµi. - Bài thơ là một khúc ca ca ngợi sự giàu có, vẻ đẹp kì vĩ của biển cả... đồng thời khắc hoạ vẻ đẹp khoẻ mạnh, chăm chỉ lao động, lạc quan yêu đời của những con ngời lao động mới.. * Ph©n tÝch bµi th¬ “ ¸nh tr¨ng” cña NguyÔn Duy. 2) Th©n bµi. a) C¶m xóc vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø. - Mở đầu bài thơ là những kỉ niệm vô cùng đẹp đẽ về vầng trăng với tuổi thơ… “Håi nhá…. ………..víi bÓ” - VÇng tr¨ng tuæi th¬ tr¶I réng trong mét kh«ng gian bao la b¸t ng¸t “¸nh tr¨ng” trßn m¸t dÞu xoi tỏ đờng thôn ngõ xóm, toả sáng trên cánh đồng, lóng lánh trên mặt sông nh dát bạc trên mặt bÓ… - 2 câu thơ mở đầu gồm 10 từ đợc gieo vần lửng kết hợp với cách sử dụng điệp từ đợc lặp đi lặp lại 3 lần nhằm nhấn mạnh niềm hạnh phúc tuổi thơ, đợc ngắm trăng thoả thích trên cánh đồng, biÓn c¶ mªnh m«ng. - Tuổi thơ đợc sống hồn nhiên, chan hoà với cầng trăng. Điều đó giúp ta cảm nhận đợc kỉ niệm thËt khã phai mê. - 2 câu thơ tiếp nói về kỉ niệm vầng trăng với ngời lính trong chiến tranh, trăng đã trở thành ngời b¹n tri ©m tri kØ: “Håi chiÕn tranh ë rõng...tri kØ” - Trong chiến trang ngời lính gặp rất nhiều khó khăn gian khổ, trong hoàn cảnh đó, vầng trăng luôn là ngời bạn thân thiết. Nó trở thành ngời bạn tri kỉ, luôn đồng hành, nó trở thánh ngời bạn không thể thiếu đợc trong những năm tháng gian lao ở rừng… - “Tri kØ” lµ nh÷ng ngêi b¹n th©n, hiÓu b¹n hiÓu m×nh, s½n sµng chia sÎ nh÷ng khã kh¨n, thiÕu then, động viên nhau…niếm vui nhân 2 nỗi buồn sẻ nửa… - Có những lúc ánh trăng trong rừng Việt Bắc thật đẹp “trăng lồng cổ thụ bòng lồng hoa”. Có những lúc trăng ríu rít cùng anh bộ đội trên nẻo đờng kháng chiến, trăng vui với niềm vui thắng trận, trăng vào cửa sổ đòi thơ… - Ta còng tong dîc chøng kiÕn ¸nh tr¨ng cïng ngêi lÝnh bªn nhau chê giÆc tíi “®Çu sóng tr¨ng treo”. - Dï trong hoµn c¶nh nµo th× vÇng tr¨ng vµ ngêi lÝnh còng lµ ngêi b¹n tèt nhÊt víi nhau, tr¨ng đã tong chia sẻ khó khăn nơI chiến trờng ác nghiệt,luôn đồng cam cộng khổ cùng ngời lính trong mäi hoµn c¶nh. - Khổ thơ thứ 2 nh một hình ảnh của thiên nhiên nó có vẻ đẹp vĩnh hằng hồn nhiên, trong s¸ng… - Vẻ đẹp của vầng trăng trớc hết là vẻ đẹp chan hoà cùng cỏ cây hoa lá, không cầu kí cách điệu…hơn thế nói đền vầng trăng là nói đến vẻ đẹp ấm áp tình nghĩa… - Từ xa đến nẳytng vốn là ngời bạn tri âm, tri kỉ với con ngời. Nó luôn chia ngọt sẻ bùi, đồng cam cộng khổ với con ngời trong mọi hoàn cảnh. Đó chính là vẻ đẹp thuỷ chung tình nghĩa. b) H×nh ¶nh vÇng tr¨ng trong hiÖn tai. - ChiÕn tranh kÕt thóc, ngêi lÝnh tõ rõng nói trë vÒ thµnh phè, c/sèng më ra tríc m¾t víi bao điều mới lạ: đợc ăn ngon, mặc đẹp, đợc ở ngôI nhà cao tầng với đầy đủ tiện nghi… “ Tõ håi vÒ thµnh phè…” - H/ảnh “ánh điện cửa gơng” là h/ảnh tợng trng cho c/sống đầy đủ và sung túc vật chất. Từ khó khăn trong kháng chiến, giờ đây c/sống của ngời lính đã thay đổi hoàn toàn… - ánh trăng đợc nhân hoá, lặng lẽ đI qua đờng và nó trở thành 1 ngời dng xa lạ, không hề quen biÕt v× ch¼ng ai cßn nhí tíi… - H/ảnh so sánh thấm thía làm chột dạ nhiều ngời, lời thủ thỉ tâm tình giúp ta cảm nhận đợc con ngời đã thay đổi, đã quên đI tất cả, quên cả cáI vầng trăng đã từng một thời là bạn tri âm tri kỉ lu«n gÇn gòi g¾n bã th©n thiÕt . - Sự thay đổi của lòng ngời thật đáng sợ, con ngời đã trở thành bạc tình, bạc nghĩa….. - Tëng nh c/sèng cø tr«I ®I nh vËy, con ngêi m·n nguyÖn víi thùc t¹i, quªn ®I tÊt c¶ nh÷ng kØ niệm đẹp ngày xa… - Nhng råi c/sèng n¬I thÞ thµnh kh«ng ph¶I lóc nµo còng b×nh lÆng, su«n sÎ, thµnh thÞ mÊt ®iÖn, nh÷ng ng«I nhµ cao tÇng ch×m vµo trong bãng tèi. “Thình lình đèn điện tắt… …§ét ngét vÇng tr¨ng trßn” - Nhịp thơ nhanh hơn, dồn dập, 4 câu thơ với 2 từ “thình lình” & “đột ngột” đã làm cho ngời đọc giật mình thoảng thốt trớc những sự cố không định trớc. - Hành động “vội bật tung cửa sổ” là 1 phản xạ bình thờng khi mất điện nhng “đột ngột vầng trăng tròn” lại là cái giật mình bàng hoàng trớc một điều bất ngờ xảy ra, đó là vẻ đẹp kì diệu của vÇng tr¨ng ®ang hiÖn h÷u. - Vầng trăng vẫn đẹp vẹn nguyên nh ngày nào, vẻ đẹp trong sáng hồn nhiên rất vô t. Cuộc gặp gì bÊt ngê víi ngêi tri kØ n¨m xa khiÕn l¬ng t©m ngêi lÝnh ph¶i tù x¸m hèi tríc vÇng tr¨ng th¸nh thiÖn & cø thÕ bao nhiªu kØ niÖm trµn vÒ. c) Suy ngÉm cña nhµ th¬. “Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt... .......Nh lµ tr¨ng lµ rõng”.

(20) - Hai từ “mặt” trong một bài thơ, “mặt ngời” và “mặt trăng” cùng đối diện nhau. ánh trăng vẫn chẳng nói, chẳng trách cứ, đòi hỏi…Vì thế mà ngời lính cảm thấy có cáI gì “rng rng” - “Rng rng” là sự xúc động mạnh, nớc mắt ứa ra sắp khóc, đó là sự thức tỉnh lơng tâm, chính giọt nớc mắt đó đã làm cho lòng ngời trong sáng, thanh thản trở lại. Kỉ niệm về vầng trăng cứ thế ùa về, vẫn là ánh trăng của đồng, của sông, của bể… - VÉn lµ ¸nh tr¨ng trßn n¨m xa nhng sao sù xuÊt hiÖn cña nã lµm cho ngêi lÝnh thÊm thÝa. “Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh.... .....§ñ cho ta giËt m×nh” - ánh trăng trớc sau cứ tròn vành vạnh. “Vành vạnh” là từ láy gợi h/ảnh giúp ta cảm nhận đợc vẻ đẹp bừng sáng, rực rở của ánh trăng, đó là vẻ đẹp viêm mãn, vẻ đẹp của ánh trăng rằm... - ánh trăng cứ tròn đầy, mang vẻ đẹp hiện hữu mặc cho con ngời có trở lên vô tình, có quên đi những kỉ niệm đẹp, có quên đi úa khứ trở thành kẻ bạc bẽo thì ánh trăng vẫn cứ im phăng phắc không một tiếng động nhỏ, không một lời trách cứ, không một sự đòi hỏi. Đó là vẻ đẹp, tấm lòng bao dung độ lợng, là tấm lòng nhân ái, vẻ đẹp thánh thiện của vầng trăng... - Tất cả điều đoa làm cho ngời lính phải “giật mình”. Giật mình để nhờ lại quá khứ, giật mình để tự vấn lơng tâm, giật mình để hoàn thiện chình mình, đó là một cuộc đấu tranh lơng thiện... - Víi thÓ th¬ 5 ch÷, lêi th¬ t©m t×nh, thñ thØ tõng c©u tõng ch÷ thÊm ®Ém chÊt chiÕt lÝ. V× vËy chuyÖn vÇng tr¨ng víi ngêi lÝnh kh«ng cßn lµ chuyÖn riªng t n÷a mµ nã lµ c©u chuyÖn cña c¶ dân tộc, 1 thế hệ với quá khứ, với gian lao đã qua. - Khổ thơ cuối đã thể hiện đợc chiều sâu t tởng chủ đề của bài thơ.. 3, KÕt bµi. - C¶m nghÜ cña em.. * C©u 1: So s¸nh ¸nh tr¨ng trong bµi th¬ “§ång chÝ ”-ChÝnh H÷u vµ h×nh ¶nh ¸nh tr¨ng trong bµi th¬ “¸nh tr¨ng”-NguyÔn Duy. . Giống: - ánh trăng trong 2 bài thơ đều là ngời bạn tri âm, tri kỉ của con ngời. - Cả 2 bài thơ đều lấy vẻ đẹp thiên nhiên đó là ánh trăng để xây dựng hình ảnh. bµi th¬.  Khác: - Đồng chí: + ánh trăng là biểu tợng của vẻ đẹp sức mạnh, tình đồng chí, đồng đội +ánh trăng đó tập trung làm nổi bật chủ đề, xây dựng hình ảnh ngời lÝnh c¸ch m¹ng. -Thơ Ng.Duy: KhơI nguồn cho việc bày tỏ tháI độ, tình cảm của con ngời trong hiện tại với quá khứ đã qua. ánh trăng đoa làm nổi bật chủ đề “Uống nớc nhớ nguồn”, thuỷ chung với quá khứ, với những năm tháng gian lao đã qua.. * C©u 2: Ph©n tÝch ®o¹n trÝch “LÆng lÏ SaPa”- NguyÔn Thµnh Long. 1) Më Bµi.. - Lµ c©y bót cã së trêng viÕt truyÖn ng¾n vµ kÝ. - Những tác phẩm của ông thờng đề cập đến cuộc sống mới, con ngời mới với giọng văn nhẹ nhµng, trong trio ®Çy chÊt th¬. - LÆng lÏ SaPa lµ kÕt qu¶ cña chuyÕn ®I lªn Lµo Cai mïa hÌ n¨m 1970 cña t¸c gi¶. - Truyện ca ngợi con ngời lao động bình dị với công việc tầm thờng và sự tận tuỵ hết mình góp phần vào công cuộc xây dựng đất nớc.. 2) Th©n bµi. * Tãm t¾t ®o¹n trÝch. - “Lặng lẽ Sa Pa” có cốt truyện đơn giản, xoay quanh tình huống gặp gỡ bất ngờ giữa ông hoạ sÜ, c« kü s trÎ víi anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ tîng ë Sa Pa. - Anh thanh niên là một nhân vật của câu chuyện, đó là một con ngời sống có lí tởng, yêu công việc và có trách nhiệm với công việc. Anh chỉ hiện ra trong chốc lát đủ để các nhân vật khác ghi nhËn mét Ên tîng, mét kÝ ho¹ ch©n dung vÒ anh råi dêng nh anh l¹i bÞ cuèn vµo víi c«ng viÖc trong cái lặng lẽ muôn thở của Sa Pa. Tất cả các nhân vật khác đều lặng lẽ cống hiến hết sức m×nh cho tæ quèc. * C¸ch c¶m nhËn: a) Bøc tranh phong c¶nh Sa Pa. - Nói đến Sa Pa là nói đến vẻ đẹp thơ mộng, kì vĩ, ấn tợng đầu tiên khi lên Sa Pa đó là h/ảnh những rặng đào… - Những đàn bò loang cổ đeo chuông, gặm cỏ ở thung lũng hai bên đờng… - ấn tợng hơn cả chính là h/ảnh “nắng len tới đốt cháy rừng cây”. - Nh÷ng c¸nh rõng th«ng b¹t ngµn hót tÇm m¾t, nh÷ng c©y th«ng rung tÝt trong n¾ng l¸m cho phong cảnh Sa Pa thêm đẹp và quyến rũ. - Nổi bật trên núi rừng xanh ngắt Sa Pa là h/ảnh những đám mây trắng “Mây bị nằng xua, cuộn tròn lại từng cục lăn trên những vòm lá ớt sơng, rơI xuống lòng đờng, luồn cả vào gấm xe’ - PhảI lag ngời có tình yêu thiên nhiên, có cảm nhận tinh tế trớc vẻ đẹp của thiên nhiên mới dựng lên bức tranh Sa Pa đẹp, thơ mộng, hữu tình nh vậy… - Chỉ bằng vài nét chấm phá, nhà văn đã giúp ta cảm nhận đợc những bức tranh thiên nhiên miền Tây Bắc của tổ quốc không hề hoang vu, tráI lại nó thật đẹp, thật giàu chất hoạ, chất thơ… b) H/¶nh anh thanh niªn. * Hoµn c¶nh sèng vµ c«ng viÖc. - §ã lµ mét chµng trai 27 tuæi, nhá nh¾n, nhanh nhÑn... - 1 mình anh sống trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 m, quanh năm mây mờ bao phủ, cô đơn, vắng vẻ kh«ng mét bãng ngêi....

(21) - Tác giả đã đặt anh thanh niên trong một hoàn cảnh sống vô cùng đặc biệt để lám nổi bật phẩm chất tốt đẹp ở anh. - Công việc của anh hằng ngày là “đo gió, đo nắng, đo ma, đo chấn động mặt đất’ để góp phần dự báo thời tiết phục vụ sản xuất và chiến đấu... - Công việc đó đòi hỏi phải có tính tỉ mỉ, chính xác, có tinh thần trách nhiệm cao “nửa đêm đến giờ ốp” thì dù ma tuyết giá lạnh thế nào anh cũng phải trở dậy ra ngoài trời lám công việc đã quy định... - Cái gian khổ nhất vẫn là sự cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng trên đỉnh núi cao không một bóng ngời vậy điều gì đã giúp anh vợt qua đợc những khó khăn gian khổ đó, phải chăng đó là lòng yêu nghề: anh là một chàng trai sống có mục đích, lí tởng... * Lßng yªu nghÒ: - Trớc hết anh hiểu đợc ý nghĩa công việc, yêu nghề, say mê nghề nghiệp, thấy đợc tác dụng của công việc ấy là góp phần dự báo thời tiết để phục vụ sản xuất, chiến đấu nên anh cảm thấy vô cïng h¹nh phóc... - Anh co suy nghĩ đúng đắn về công việc của mình: “Khi ta làn việc ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình đợc” - Công việc của anh có liên quan đến công việc của bao nhiêu ngời khác...Vì vây anh đã từng nói “Công việc của cháu gian khổ thế ấy, chứ cât nó đi cháu buồn đến chết mất”... - C/sống của anh không hề cô đơn, buồn tẻ vì anh còn một niềm vui khác nữa đó chính là niêm vui đọc sách. Với anh mỗi quyển sách là một ngời bạn, vì vậy đọc sách là có bạn để trò chuyện, tìm đợc niềm vui trong c/sống... - Hơn nữa ở anh ta còn bắt gặp đợc một nét đẹp trong ý thức chủ động sắp xếp công việc của m×nh mét c¸ch khoa häc vµ nÒ nÕp...Ngoµi nh÷ng giê “èp” anh cßn trång hoa...nh÷ng luång hoa rực rở đủ màu sắc ...nuôi gà, đọc sách và tự học tiếng anh... * Sự cởi mở, chân thành, chu đáo, quan tâm tới mọi ngời và rất khiêm tốn: - Mỗi khi gặp đàn khách ở dới xuôi, anh đều nhiệt tình, vui vẻ pha trà mời khách...trò chuyện cëi më... - TÆng c« gµi bã hoa... - Tặng vợ bác láI xe “gói củ tam thất cháu vừa đào thấy” - Tặng ông hoạ sĩ làn trứng để ông ăn trứng dọc đờng… - Anh còn cảm thấy những công việc và những đóng góp của mình nhỏ bé, vì vậy khi ông hoạ sĩ muốn vẽ bức chân dung anh thì anh đã từ chối: “Không, không bác đừng vẽ cháu…Để cháu giới thiệu cho bác những ngời đáng cho bác vẽ hơn…” - Vẻ đẹp phẩm chất, cách sống và suy nghĩ của anh thanh niên đáng để cho chúng ta học tập và noi theo… Đó là vẻ đẹp tiêu biểu cho con ngời mới-con ngời CNXH… c) Mét sè nh©n vËt kh¸c. * Ông hoạ sĩ: là một ngời yêu nghề, sắn sàng hoãn cuộc chia tay cùng anh em ở cơ quan để đi thực tế một lấn cuối. Vẽ một bức tranh có ý nghĩa cho c/đời nghệ sĩ của mình... - Khi gặp anh thanh niên ông đã phát hiện ra một điều: “Chao ôi...bắt gặp một con ngời nh anh ta là cả một cơ hội hạn hữu cho sáng tác của mình”. Đó là 1 điều mà ông đã mơ ớc bấy lâu nay... * Cô kĩ s trẻ: bât ngờ gặp anh thanh niên, đợc tận mắt chng minh đã khiến cô bàng hoàng cả ngời. Điều đó giúp cô tự tin hơn khi cô bớc vào đời và cô chợt nhận ra rằng c/sống này thật tốt đẹp, c/đời này vẫn còn bao nhiêu ngời tốt, hãy sống sao cho có ý nghĩa với công việc... * Bác lái xe: rất vui tính và yêu nghề, đã từng rong ruổi mấy chục năm trên tuyến đờng Hà NộiLào Cai, bác hiểu con ngời và cảnh vật nơi đây hơn ai hết, bác là chiếc cầu nối giữa anh thanh niªn vµ ngêi díi xu«i... * Anh kĩ s bản đồ sét: đã 11 năm cha từng rời xa cơ quan, suốt ngày đêm miệt mài nghiên cứu để tìm ra một chiếc bản đồ sét chính xác nhất phục vụ cho sản xuất và chiến đấu. * Ông kĩ s dới vờn rau Sa Pa: đã tự tay thụ phấn cho háng vạn su hào, tìm tòi nghiên cứu ra những giống cây có năng suất cao để phục vụ nhân dân... Tất cả những con ngời ấy lặng lẽ cống hiến hết sức mình, đều là ngời vô danh.. 3) KÕt bµi.. - C©u chuyÖn thËt gi¶n dÞ vµ ®Çy chÊt th¬, s¸ng long lanh t×nh ngêi, t×nh yªu c/sèng.... Ph©n tÝch bµi th¬ “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l ng mÑ” cña NguyÔn Khoa §iÒm. 1) Më bµi: C1: - NguyÔn Khoa §iÒm lµ nhµ th¬ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ ...Th¬ cña ông thờng viết về đề tài ngời lính và chiến tranh nhng lại thấm đẫm tình yêu thơng giữa con ngời víi con ngêi... - “Khóc h¸t ru...” lµ mét bµi th¬ thµnh c«ng nhÊt khi viÕt vÒ h/¶nh ngêi mÑ, ngêi phô n÷ VNam trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ. - Bµi th¬ s¸ng t¸c n¨m 1971 khi t¸c gi¶ ®ang c«ng t¸c ë chiÕn khu miÕn T©y Thõa Thiªn HuÕ… Bài thơ mợn âm hởng ngọt ngào, sâu lắng, tha thiết của làn điệu ru con để ca ngợi tình yêu con gắn liền với tình yêu đất nớc của ngời mẹ Tà ôi trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. - Bài thơ đợc phổ nhạc thành một ca khúc đợc nhiều ngời a thích. C2: “Viết về chủ đề tình mẫu tử, tình mẹ yêu con từ xa đến nay có rất nhiều tác phẩm thành công để lại ấn tợng cho ngời đọc...nhng ca ngợi tình mẹ yêu con gắn liền với tình yêu đất nớc thì.

(22) có lẽ “Khúc hát ru...” là bài thơ đợc nhiều ngời a thích hơn cả bởi bài thơ đã mợn làn điệu ru con tha thiết ngọt ngào của ngời mẹ để ca ngợi tình yêu con gắn liền với tình yêu quê hơng đất nớc.... 2) Th©n bµi: * Bài thơ gồm có 2 lời ru: đó là lời ru của nhà thơ và của ngời mẹ đợc đan xen vào nhau và đợc chia làm 3 khúc ru...đợc sáng tác theo làn điệu dân ca, điệu ru con của ngời dân Tà ôi trên vùng nói B×nh TrÞ Thiªn... - Với cách láy đi láy lại tạo âm hởng dìu dặt, tha thiết, trìu mến. Cả 2 lời ru đều hớng tới đối tợng chính là em Cu Tai. - Lời ru của nhà thơ bao giờ cũng đợc mở đầu bằng điệp khúc : Em Cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i Em ngủ cho ngoan đừng rời lng mẹ - Còn lời ru của ngời mẹ đợc cất lên bằng giai điệu ngọt ngào tha thiết “ngủ ngoan a-kay ơi/ngủ ngoan a-kay hìi”. - Dù giai điệu và lời ru ở mỗi đoạn thơ đợc lặp đi lặp lại giống nhau nhng ý nghĩa của lời ru thì lại đợc phát triển và mở rộng dần theo không gian và công việc của ngời mẹ. * Khóc ru thø nhÊt: - Ngời mẹ địu con giã gạo... - Mở đầu bài thơ là lời ru của tác giả về hình ảnh ngời mẹ địu con giã gạo: “ Em cu tai ngñ trªn lng mÑ ¬i... Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi” - Giã gạo là công việc nặng nhọc, vất vả nhng ngời mẹ Tà ôi ở đây lại vừa địu con vừa giã gạo, võa h¸t ru con... - TiÕng ru cña ngêi mÑ nghiªng theo nhÞp chµy gi· g¹o vµ giÊc ngñ cña em cu tai còng nghiªng theo nhịp điệu lao động của ngời mẹ... - Hình ảnh “ mồ hôi mẹ rơi” và “ má em nóng hổi” giúp ta cảm nhận đợc cái nhọc nhằn của ngời mẹ... Nhng cũng chính những giọt mồ hôi ấy & h/ảnh “ vai, lng, tim” đợc miêu tả cụ thể, sinh động đã giúp ta cảm nhận đợc tình yêu con tha thiết của ngời mẹ Tà ôi... - Dù trong hoàn cảnh nào ngời mẹ cũng ở bên con, đứa con nh san sẻ bớt nỗi nhọc nhằn của mÑ... Cã con bªn c¹nh mÑ tù tin, dÔ dµng vît qua khã kh¨n, gian khæ trong c/sèng. - “§«i vai” gÇy cña mÑ lµm chiÕc gèi ru con ngñ & “tÊm lng” cña mÑ lµ chiÕc n«i nu«i con lín kh«n theo n¨m th¸ng. - Tr¸i tim cña ngêi mÑ mªnh m«ng t×nh mÉu tö, lêi ru cña mÑ thËt tha thiÕt ngät ngµo: “ Ngñ ngoan a- kay ¬i... Mai sau con lín vung chµy lón s©n” - Mẹ thơng a- kay bao nhiêu mẹ thơng bộ đội bấy nhiêu. Tình thơng con của mẹ gắn lion tình thơng bộ đội. Đó cũng chính là tình cảm mẹ dành cho cuộc kháng chiến… - ¦íc m¬ cña ngêi mÑ khiªm nhêng, thËt gi¶n dÞ mong con kh«n lín, trëng thµnh lµ ngêi cã søc phục vụ cho đất nớc “ Mai sau con lớn vung chày lún sân” * Khóc ru thø hai: - Ngời mẹ địu con tỉa bắp trên núi Ka-li: “ Em ngủ ngoan em đừng rời lng mẹ... Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi” - Nhà thơ so sánh lng núi & lng mẹ. Đó là cách so sánh rất độc đáo & ấn tợng giữa cái dáng vẻ to cao song sững của trái núi với cái nhỏ bé hữu hạn giúp ta cảm nhận đợc sự vất vả, chịu đựng gian khổ, đức tính kiên nhẫn & sự hy sinh thầm lặng, vô bờ bến của ngời mẹ đối với con… - Vậy sức mạnh nào đã giúp ngời mẹ vợt qua khó khăn vất vả đó: “ MÆt trêi cña b¾p… em n»m trªn lng” - H/ảnh mặt trời trong câu thơ thứ nhất là h/ảnh tả thực, đó là mặt trời của thiên nhiên, cỏ cây hoa l¸... - Còn h/ảnh mặt trời trong câu thơ thứ hai là h/ảnh ẩn dụ, đó chính là em cu tai ngủ trên l ng mẹ. Nừu mặt trời của thiên nhiên cần cho sự sống, sự quang hợp bao nhiêu thì đứa con cần cho ngời mẹ bấy nhiêu, bởi chính con là niềm tin, hy vọng, mục đích sống của ngời mẹ. Có con mẹ nh đợc tiếp thêm sức mạnh, nh vơi đi cái nhọc nhằn gian khổ trong c/sống... Đó là nguồn động viên, lµ sù cæ vò lín cña ngêi mÑ. - Lêi ru cña ngêi mÑ l¹i cÊt lªn tha thiÕt ngät ngµo: “ Ngñ ngoan a- kay ¬I,… Mai sau con lín ph¸t mêi Ka-li” - MÑ th¬ng a-kay bao nhiªu mÑ th¬ng bu«n lµng bÊy nhiªu... T×nh yªu con cña ngêi mÑ g¾n liÒn víi t×nh lµng nghÜa xãm, g¾n liÒn víi kh¸ng chiÕn cña d©n téc… - Vì thơng làng đói “ Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều”, tình yêu con hoà trong tình yêu đất n ớc… Ngời mẹ mong con lớn khôn có sức khoẻ trở thành ngời có ích xây dung quê hơng: “ Mai sau con lín ph¸t 10 Ka-lI” * Khúc ru thứ ba: Ngời mẹ địu con đi chuyển lán đạp rừng. “ Mẹ đang chuyển lán, mẹ đang đạp rừng… Mẹ địu em đI để giành trận cuối”. - Cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cña nh©n d©n ta ®ang bíc vµo thêi kúgay go, quyÕt liÖt nhÊt. Nhân dân ta từ miền xuôi đến miền ngợc, mọi lứa tuổi đều tham gia cuộc chiến cứu nớc. - §ång bµo Tµ «i gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n gian khæ bëi “ Th»ng Mü ®uæi ta ph¶i rêi con suèi” nên cả gia đình mẹ cũng phải ra trận, “Anh trai”, “chị gái”, mẹ cùng em cu tai cũng ra chiến trờng để giành trận cuối. Từ trên lng mẹ, cu tai đợc vào chiến trờng rồi cũng từ lng mẹ cu tai đợc vao Trêng S¬n....

(23) - Đó chính là truyền thống đấu tranh kiên cờng bất khuất... Là vẻ đẹp sáng ngời của ngời phụ nữ Việt Nam “anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” đáng đợc ngợi ca, tôn vinh mãi... - Ngời mẹ trực tiếp tham gia chiến đấu chống Mỹ cùngbộ tộc. Mẹ đi chuyển lán, đạp rừng nhng lêi ru con mÑ vÉn cÊt lªn ngät ngµo tha thiÕt: “ Ngñ ngoan a-kay ¬i, ngñ ngoan a-kay hìi Mẹ thơng a- kay mẹ thơng đất nớc Con mơ cho mẹ đợc thấy Bác Hồ Mai sau con lín lµm ngêi tù do” - Mẹ thơng a-kay bao nhiêu mẹ thơng đất nớc bấy nhiêu... Tình yêu con của ngời mẹ hoà vào tình yêu đất nớc. Lời ru con của ngời mẹ nh 1 lời thề son sắt, nh 1 ớc nguyện muôn đời của dân téc. - Vì thơng con mẹ mong con khôn lớn gặp đợc Bác Hồ; đợc làm ngời dân của một đất nớc tự do, độc lập. Ước mơ đó của ngời mẹ cũng là ớc mơ chung của biết bao ngời mẹ Việt Nam. 3) KÕt bµi: - Bài thơ là 1 bức tợng đài về h/ảnh ngời mẹ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.... *C©u 2: Ph©n tÝch bµi th¬ “ BÕp löa” cña B»ng ViÖt. 1) Më bµi: C1: - B»ng ViÖt thuéc thÕ hÖ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü . Th¬ thêng viÕt vÒ đề tài quê hơng, đất nớc, con ngời. - “Bếp lửa” đợc viết năm 1963 khi nhà thơ vừa tròn 16 tuổi đang là sinh viên học nớc ngoài ngµnh luËt. - “ Bếp lửa” gợi lại ký ức tuổi thơ trong thời gian khó, đói nghèo, chiến tranh, loạn lạc. Qua hình tợng bếp lửa, nhà thơ muốn ca ngợi đức hy sinh, sự tần tảo, tình thơng bao la của ngời bà vµ lßng kÝnh yªu biÕt ¬n bµ. C2: Viết về chủ đề gia đình đặc biệt là tình cảm bà cháu từ xa tới nay có rất nhiều tác phẩm thành công. Nhng ấn tợng & độc đáo hơn cả chính là bài thơ “ Bếp lửa” - H/ảnh bếp lửa gợi lại ký ức tuổi thơ & những kỷ niệm sâu sắc về tình bà cháu. Qua đó thể hiện lßng kÝnh yªu, biÕt ¬n bµ… Bµi th¬ thÊm ®Ém t×nh c¶m yªu th¬ng céi nguån d©n téc.. 2) Th©n bµi:. a) H/¶nh bÕp löa kh¬I dßng håi tëng vÒ bµ: - Më ®Çu bµi th¬ h/¶nh bÕp löa hiÖn lªn thËt Ên tîng: “ Mét bÕp löa… Ch¸u th¬ng bµ…” - 2 c©u th¬ ®Çu cã cÊu tróc song hµnh kÕt hîp víi hµng lo¹t tõ ng÷ gîi h/¶nh “chên vên”, “Êp ñ nồng đợm” đã gợi lên một bếp lử thật quen thuộc ấm áp lòng ngời. H/ảnh đó không thể thiếu đợc trong mỗi gia đình Việt Nam… - Bếp lửa đợc bà thắp lên từ trong “sơng sớm", ánh lửa lung linh hắt lên tờng nhà, liếp của gợi lªn Ên tîng rÊt khã phai mê trong ký øc tuæi th¬. - Bếp lửa đó đợc bà thắp lên từ chính đôI bàn tay khéo léo, bằng tình cảm yêu thơng “ ấp ủ nồng đợm” trong cả những năm tháng nhọc nhằn gian khổ “biết mấy nắng ma”… - V× vËy khi nhí vÒ bÕp löa nhµ th¬ l¹i c¶m thÊy nhí th¬ng bµ da diÕt h¬n bao giê hÕt & kû niÖm tuæi th¬ cø thÕ ïa vÒ… b) Kû niÖm tuæi th¬. “ Lªn 4 tuæi… NghÜ l¹i… cßn cay” - “ Lên 4 tuổi” đó là độ tuổi còn rất nhỏ lẽ ra phải nằm trong vòng tay yêu thơng của cha mẹ... Nhng do hoàn cảnh bố mẹ đi công tác xa, ngời cháu đã phải ở với bà... - 2 bµ ch¸u sèng bªn nhau trong nh÷ng n¨m th¸ng gian khæ, thiÕu then, nhäc nh»n, “n¨m Êy lµ năm đói mòn đói mỏi”. Đó cũng là gian khổ thiếu thốn chung của đất nớc trong những năm đầu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p... - Bao nhiêu kỷ niệm xa đợc nhớ lại nhng có một kỷ niệm đã trở thành ấn tợng sâu đậm nhất, làm lay động tuổi thơ, đó chính là h/ảnh “mùi khói” từ một bếp lửa của nhà nghèo... - Nhà thơ đã nhắc lại mùi khói hun nhèm mắt cháu gợi cảm giác xót xa, bâng khuâng nhng đầy gian khæ... - Cái vị cay xè của khói hun nơi bếp lửa đã ám ảnh tâm hồn của tác giả cho dù năm tháng có qua đi thì ký ức đó có trở thành 1 ấn tợng khó phai mờ, khó nguôi ngoai, mỗi khi nhớ lại sống mòi cßn cay... - Đoạn thơ nhấn mạnh dòng kỷ niệm xoáy sâu vào tiềm thức ngời đọc, nó có sức truyền cảm m¹nh mÏ & thÊm ®Ém t×nh ngêi... c) Kû niÖm vÒ ngêi bµ. “ T¸m n¨m... Tu hó kªu... Khi tu hó... Bµ... TiÕng tu hó...” - ThËt hån nhiªn & trong s¸ng kû niÖm vÒ ngêi bµ cø thÕ hiÖn vÒ....

(24) - Ng«n ng÷, h/¶nh th¬ râ dÇn giäng th¬ thñ thØ t©m t×nh nh giäng kÓ trong truyÖn cæ tÝch, cã thêi gian, kh«ng gian sù viÖc & nh©n vËt cô thÓ. - “Tám năm” đó là một con số không lớn nhng sao ngày tháng cứ kéo dài lặng lẽ. Cuộc sống gia đình quạnh hiu bởi bố mẹ công tác xa không về, chỉ có 2 bà cháu cặm cụi bên nhau, nhóm bếp löa trong ©m thanh cña tiÕng tu hó kªu... - NÕu kØ niÖm tuæi th¬ khi lªn 4 tuæi lµ h/¶nh mïi khãi th× giê ®©y kØ niÖm vÒ ngêi bµ kÝnh yªu l¹i lµ ©m thanh cña tiÕng chim tu hó kªu... - Tiếng tu hú đợc lặp đi lặp lại nhiều lần trong đoạn thơ có những lúc mơ hồ văng vẳng “ trên những cánh đồng xa”...Có những lúc lại gần gũi nghe sao mà “ tha thiết thế”... - Âm thanh tiếng chim tu hú đã trở thành một mảnh tâm hồn của trẻ thơ bởi đó là âm thanh của đồng quê thật da diết, khắc khoải. - Trong cảnh cô đơn chỉ có 2 bà cháu giữa đói nghèo & chiến tranh âm thanh tu hú phải chăng là tiếng đồng vọng của đất trời để động viên, an ủi cháu trong những ngày gian khổ... - ChÝnh v× thÕ mµ mçi khi nhí vÒ bÕp löa, vÒ bµ lµ nhµ th¬ l¹i nhí da diÕt vÒ ©m thanh cña tiÕng chim tu hó... * Cuộc sống vất vả khó khăn bà đã thay thế vai trò của ngời mẹ: “ MÑ cïng cha c«ng t¸c ... Nhãm bÕp löa nghÜ th¬ng bµ khã nhäc” - Bªn bÕp löa hång, bµ “b¶o”, bµ “d¹y”, bµ “ch¨m” tõng li tõng tÝ, tÇn t¶o sím h«m.C©u th¬ gióp ta cảm nhận đợc một cách sâu sắc, tấm lòng nhân hậu, tình thơng bao la, sự dạy bảo ân cần, chu đáo của bà đối với cháu… - Tuy ph¶i sèng xa cha mÑ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n thiÕu thèn nhng ngêi ch¸u c¶m thÊy rÊt h¹nh phúc khi đợc sống trong vòng tay yêu thơng của bà… - Chính vì vậy điệp từ “bà, cháu” đợc lặp đi lặp lại nhiều lần đã giúp ta cảm nhận đợc tình bà ch¸u quÊn quýt yªu th¬ng… Bµ thËt lµ chç dùa tinh thÇn cho ch¸u… - Nhí vÒ quª h¬ng, nhí vÒ bÕp löa, nhµ th¬ l¹i nhí vµ th¬ng bµ da diÕt “Tu hó ¬i… Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa” - Tiếng tu hú kêu đã trở thành một ngời bạn tâm tình, h/ảnh thơ đầy ắp tính biểu cảm, đặc biệt là câu hỏi tu từ, hỏi đã bao hàm ý trả lời, hỏi chỉ là cái cớ để bộc bạch tâm trạng của mình. Âm thanh tu hú trỗi dậy những hoài niệm xa giục giã, khắc khoải gợi nhớ những kỉ niệm về bà, đến t×nh c¶m bµ ch¸u thËt s©u nÆng. §ã chÝnh lµ t×nh c¶m biÕt ¬n bµ h¬n bao giê hÕt... d) Nh÷ng phÈm chÊt cao quý cña bµ: - §øa ch¸u lín dÇn lªn theo n¨m th¸ng c/sèng còng khã kh¨n h¬n song nghÞ lùc cña bµ vÉn kiªn cêng, tÊm lßng cña bµ vÉn bÒn v÷ng. “Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi... Cø b¶o nhµ vÉn dîc b×nh yªn” - C/sống chiến tranh đầy gian khổ, nhà cửa bị giặc đốt, xóm làng bị giặc tàn phá “cháy tàn cháy rụi”...đợc sự đỡ đần của bà con hàng xóm 2 bà cháu dựng lại túp lều tranh...trớc tai hoạ và thử thách đó bà vẫn vững lòng. Đó là vẻ đẹp của tinh thần bất diệt, không gục ngã tr ớc số phận, có b¶n lÜnh, cã nghÞ lùc, v× vËy bµ lu«n lµ chç dùa tinh thÇn cña ch¸u... - Trong h/cảnh khó khăn đó bà vẫn vững váng vợt khó khăn nuôi dỡng cháu trởng thành. Dặn cháu viết th chớ kể này kể nọ để bố mẹ yên lòng công tác...đó là lời nói dối đáng yêu trong h/cảnh khó khăn để làm yên lòng ngời khác, lại 1 lần nữa ta cảm nhận đợc phẩm chất tốt đẹp của ngời bà: đó là lòng lạc quan yêu đời, tin tởng vào sự nghiệp CMạng của dân tộc... “Råi sím råi chiÒu l¹i bÕp löa bµ nhen... Mét ngän löa...” - HÕt sím l¹i chiÒu ngµy 2 lÇn bµ nhãm bÕp.. - Từ “lại” giúp ta cảm nhận đợc phẩm chất cao quý của ngời bà, đó chính là sự tần tảo, chăm chØ, chÞu th¬ng chÞu khã... - Từ h/ảnh bếp lửa, nhà thơ nghĩ về h/ảnh “ngọn lửa”. Ngọn lửa đó đợc bà thắp lên niềm tin b¾ng íc m¬ cho ngêi ch¸u bÐ d¹i cña m×nh... - 2 câu thơ có cấu trúc song hành, giúp ta cảm nhận đợc nghị lực phi thờng trong c/sống của bà. Dï khã kh¨n gian khæ bµ lu«n vît qua. e) Nh÷ng suy nghÜ cña ngêi ch¸u vÒ bµ: - Suy nghĩ cảm nhận của cháu về bà kính yêu cả c/đời bà lam lũ vất vả hi sinh vì con vì cháu; phép đảo trật tự từ đã giúp ta cảm nhận đợc điều đó. Trải qua những gian khổ của c/sống bà vẫn lo toan, chịu thơng, chịu khó vì bát cơm manh áo của con cháu trong gia đình...Chính điều đó đã lµm cho ngêi ch¸u v« cïng c¶m phôc bµ: “Lận đận đời bà... Bµ vÉn gi÷ thãi quen dËy sím” - Bà đã nhóm bếp trong suốt c/đời mình, không chỉ nhóm bếp bằng đôi bàn tay già nua, gầy guộc mà còn nhóm bằng cả tấm lòng nhân hậu “ấp iu nồng đợm” của bà với con cháu: “Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đợm... Nhãm c¶ nh÷ng t©m t×nh tuæi nhá” - Từ “nhóm” đợc lặp đi lặp lại nhiều lần đan kết những chi tiết rất thực, gần gũi, thân quen trong mỗi gia đình làng quê Việt Nam. Đó là vị ngọt bùi của khoai sắn, nồi xôi mới... Tất cả đều do đôi bàn tay của bà nhóm lên. Và đặc biệt bà còn nhóm cả ớc mơ hoài bão cho cháu....

(25) - ánh sáng của bếp lửa đã chiếu sáng bức chân dung của ngời bà kính yêu, bà vừa gần gũi, thân quen, vừa trở lên thật lớn lao, vĩ đại. Vì vậy cảm xúc về bà đợc thốt lên có chất ngợi ca, tôn vinh: “ ¤i k× l¹ vµ thiªng liªng bÕp löa” f) Lßng kÝnh yªu biÕt ¬n bµ: “Giờ cháu đã đi xa… Sím mai bµ nhãm bÕp lªn cha” - 4 c©u th¬ cuèi thÓ hiÖn mét c¸ch d»m th¾m lßng th¬ng nhí, lßng kÝnh yªu biÕt ¬n bµ... - Ngời cháu giớ đây đã lớn khôn, đã trởng thành, đang công tác xa nhà, xa quê hơng…C/đời mở ra trớc mắt thật vui thật đẹp “Có ngọn khói trăm tàu, có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả …” nh ng ngời cháu vẫn không nguôi nhớ về bà, nhớ về bếp gia đình và quê hơng… Không gian và thời gian có xa cách, dù c/đời có đổi thay thì tình thơng bà vẫn tha thiết vững bền. Cảm xúc thơ ở cau cuối nh trào dâng, đó chính là âm vang của tình bà cháu, cháu vẫn luôn nhớ về bà, biết ơn vµ th¬ng nhí bµ…. 3) KÕt bµi: - Bài thơ rất hay và độc đáo. - Hay vì bài thơ viết về ngời bà kính yêu, tần tảo, chịu thơng chịu khó, cả c/đời hi sinh vì con ch¸u. - Độc đoá vì lời thơ đẹp, chất thơ trong trẻo, hình tợng bếp lửa, ngọn lửa đan kết sâu chuỗi vào nhau ®Çy Ên tîng… - Bài thơ giúp ta cảm nhận đợc tình cảm đợc tình cảm gia đình là tình cảm thiêng liêng thiết tha nhÊt…. * Câu 2: H/ảnh “Anh bộ đội cụ Hồ” qua 2 bài thơ “Đồng chí”-Chính Hữu & “Tiểu đội xe không kính”- Phạm Tiến Duật. 1) Më bµi: - “Đồng chí” của Chính Hữu & “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật là 2 trong sè nh÷ng bµi th¬ tiªu biÓu cña th¬ ca ViÖt Nam thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ. - Thành công của 2 bài thơ này là đã khắc họa hết sức sinh động và chân thực h/ảnh anh bộ đội cô Hå trong 2 cuéc chiÕn tranh hµo hïng cña d©n téc,. 2) Th©n bµi: a) H/ảnh anh bộ đội trong bài thơ “Đồng chí”-Chính Hữu: Nét nổi bật ở bài thơ này là tình đồng chí của những con ngời cùng chung cảnh ngộ và lý tởng chiến đấu, là tình thơng của những ngời tri âm tri kỉ…Các anh chỉ có một chút khác biệt (mỗi ngời một miền quê), còn có rất nhiều điểm chung, nhiều cái hoà đồng: - Cïng chung c¶nh ngé: “quª h¬ng anh …/lµng t«i nghÌo…”… - Cùng chiến đấu trên một chiến hào: “súng bên súng, đầu sát bên đầu”. - Cùng để lại quê hơng những tình cảm yêu thơng, gắn bó: “giếng nớc, gốc đa...lính” - Cïng chïn chÞu nh÷ng khã kh¨n gian khæ n¬i chiÕn trêng: rÐt, ¸o r¸ch, quÇn v¸... - Cïng mang ý chÝ & t©m hån VNam: “§Çu sóng tr¨ng treo”. b) H/ảnh anh bộ đội trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”-P.T.Duật: - Vẻ đẹp của anh bộ dội thời chống Mĩ lại đợc thể hiện ở thái độ, t thế, t/cảm tâm hồn, khí phách mới mang tính thời đại của những con ngời không phải chờ giặc tới mà là tìm giặc để đánh “Ung dung ....nh×n th¼ng” - Thái độ bất chấp gian khổ, khó khăn: xe bị giặc đánh không kính, không đèn, không mui, xớc…nhng xe vẫn tiến ra tiền tuyến. - T thÕ hiªn ngang: kÎ thï hßng lµm cho ngêi chiÕn sÜ l¸i xe kh«ng cã kÝnh b¶o vÖ sÏ kh«ng quan sát để lái xe đợc nhng ngời lính lại cáng nhìn rõ mọi vật , đặc biịet là nhìn rõ con tim nhiệt tình cách mạng, sục sôi ý chí chến đáu của mình. Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng …Nhìn thấy con đờng chạy thẳng vào tim… - Lòng lạc quan yêu đời giúp họ vợt qua tất cả khó khăn…coi đó là nơi thử thách, rèn luyện. + “Kh«ng cã kÝnh õ th× cã bôi”, “kh«ng cã kÝnh õ th× ít ¸o”. Nhng hä vÉn “ph× phÌo ch©m ®iÕu thuèc/Nh×n nhau mÆt lÊm cêi ha ha” + “Gặp bẹn bè suốt dộc đờng đi tới B¾t tay nhau qua cöa kÝnh vì råi” + “L¹i ®i l¹i ®i trêi xanh thªm” - KhÝ thÕ tiÐn c«ng quyÕt chiÕn, quyªt th¾ng “Nh÷ng chiÕc xe tõ trong bom r¬i Đã về đây họp thành tiểu đội” “…Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc” c) Dẫu là hai thời kì khác nhau, nh ng 2 h/ảnh trong 2 bài thơ vẫn là h/ảnh cao đẹp của anh bộ đội cụ Hồ: - Mục đích chiến đấu: vì độc lập tự do, vì nền hoà bình của đất nớc. - Tinh thần chiến đấu: dũng cảm, kiên cờng - Tình cảm đồng đội: tình dồng chí, đồng đội sâu sắc. * “Đồng chí” & “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” ra đời cách đây 21 năm. 1 K/chién của 2 thÕ hÖ v¨n nghÖ sÜ. 2 t/phÈm l¹i cã cïng 1 ®iÓm nh×n nghÖ thuËt, gÇn gòi trong bót ph¸p: xuÊt phát từ cảm xúc chân thực trớc hiện thực c/sống nhng đều mang đậm nét riêng phong cách mỗi thi nh©n..

(26) - 2 bµi th¬ trong hai giai ®o¹n v¨n häc-v¨n häc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (1945-1954) vµ chång Mĩ (1954-1975) nhng đều hoàn thành một cách xuất sắc sứ mạng thi ca sau cách mạng tháng 8, thể hiện nhân vật trung tâm của giai đoạn một cách cao nhịp- anh bộ đội cụ Hồ. - Đó là những ngời lính cùng chiến đấu cho hoà bình và dân tộc, với tinh thàn quyết chién quyết thắng. Điều đặc biệt, họ đều là những con ngời giàu lòng yêu nớc, yeu quê hơng, tình đồng chío, đồng đội sâu lặng, bền vững. - 2 t/giả Chính Hữu & P/T/Duật có đợc thành công là nhờ họ là ngời trong cuộc, vừa cầm súng chiến đáu vừa cầm bút viết về chính những gì họ đã trải qua. Họ đều là anh bộ đội cụ Hồ.. 3) KÕt bµi: Viết về tình cảm gia đình, đặc biệt là tình cảm cha con trong 2 cuộc kháng chiến chống Ph¸p & chèng Mü... “Líp cha tríc líp con sau Đã thành đồng chí chung câu quân hành” - Chiến tranh đã qua đi nhng d âm của nó vẫn còn vang vọng mãi trong tâm trí mỗi ngời dân Việt Nam... Những đau thơng, mất mát, những hoàn cảnh éo le trong chiến tranh đã để lại bao nỗi xúc động trong tâm hồn ngời đọc. - Tác phẩm “Chiếc lợc ngà” là một câu chuyện ca ngợi vẻ đẹp của tình cảm cha con ông Sáu trong chiÕn tranh vµ nh÷ng c¶m th«ng chia sÎ tríc nh÷ng ®au th¬ng mÊt m¸t do chiÕn tranh g©y ra.. 2) Th©n bµi: * C¸ch c¶m nhËn: a) Nh©n vËt bÐ Thu: * Khi cha nhËn ra cha. - Câu chuyện “Chiếc lợc ngà” là câu chuyện về tình cha con đằm thắm bất diệt... - ChiÕc lîc ngµ nh mét kû vËt thiªng liªng cña ngêi lÝnh... - Cô bé Thu mới tám tuổi, nhà văn đặt cô bé trong một tình huống điển hình, để bộc lộ rõ cá tính m¹nh mÏ vµ t×nh c¶m yªu th¬ng dµnh cho cha... - Từ nhỏ cha một lần đợc gặp cha nên khi cô bé thấy ông Sáu gọi “ Thu con” thì cô bé đã có phản ứng rất đặc biệt “con bé giật mình tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác lạ lùng”. Khi ông Sáu nói: “Ba ®©y con” th× mÆt nã bçng t¸i ®i råi vôt ch¹y vµ kªu thÐt lªn... - Những ngày ông Sáu ở nhà, cô bé nhất định không chịu gọi ba, nó chỉ nói trống không: “Vô ăn c¬m” hoÆc “C¬m s«i råi, ch¾t níc giïm c¸i”... - Cö chØ cña nã vïng v»ng, bíng bØnh, ¬ng ng¹nh. Khi «ng S¸u g¾p miÕng trøng c¸ vµo b¸t nã, nã bÌn hÊt miÕng trøng c¸ ra ngoµi... - ¤ng S¸u cµng muèn gÇn con bao nhiªu th× con cµng xa «ng bÊy nhiªu... * Khi nhËn ra cha. - Khi ông Sáu sắp phải đi xa, bé Thu mới nhận ra cha, tình cảm thiêng liêng đó cháy bừng lên... - Khi nhËn ra ba, tiÕng gäi ba cña c« bÐ nh thÐt lªn “Ba!”. + Tiếng kêu đó nh xé sự im lặng...xé cả ruột gan mọi ngời, tiếng gọi ba của con bé nh “Vỡ tung ra từ đáy lòng nó”... Đó là tiếng kêu ba cô bé đã nén trong lòng bao nhiêu lâu nay. Cử chỉ đó giúp ta cảm nhận đợc tình cảm ruột thịt nồng nàn của đứa con thật mạnh mẽ quyết liệt. Cô bé chạy xô đến ôm chặt lấy cổ ba...hôn khắp lên mặt, hôn lên cả vết thẹo dài... - C« bÐ khãc ©n hËn, xãt xa vÒ nh÷ng lçi lÇm cña m×nh. §«i vai nhá run run, c« mÕu m¸o dÆn dß: “Ba vÒ! Ba mua cho con mét c©y lîc nghe ba!”. - Mặc dù cha một lần đợc gặp ba nhng trong suy nghĩ ngây thơ của cô bé thì ba cô rất đẹp, đó là ngời cha mà cô đã đợc nhìn trong tấm hình chụp chung với mẹ. -Bom đạn chiến tranh đã làm cho con không thể nhận ra ngời cha thân yêu của mình, nếu nh kh«ng cã bµ ngo¹i gi¶ng gi¶i... - Vì vậy giờ đây cô bé cứ muốn níu chặt ngời cha nh muốn đền bù những hụt hẫng đã qua... - Tam trạng đó khiến cho mọi ngời cảm thông & lợng thứ cho bé Thu trong những ngày qua về sù ¬ng ng¹nh cña m×nh... - Sắp đến lúc chia tay vơi ba cô bé mới nhận ra: mình không chỉ yêu thơng ba mà còn rất tự hào h·nh diÖn vÒ ba... - Tình yêu thơng và lòng tự hào đó đã trở thành một sức mạnh thôi thúc bé Thu trởng thành sau nµy. Khi bÐ Thu trë thµnh 1 chiÕn sÜ giao liªn dòng c¶m, gan d¹. Cã thÓ nãi t×nh yªu cha cña bÐ Thu thật hồn nhiên,ngây thơ nhng lại rất đằm thắm, sâu sắc & quyết liệt. b) Nh©n vËt «ng S¸u. - Hi sinh cả cuộc đời vì Cách Mạng dân tộc... - Bom đạn chiến tranh đã làm cho khuôn mặt ông biến dạng với những vết thẹo dài trên mặt để rồi đứa con ông yêu thơng nhất cũng không nhận ra ông... - Mấy ngày đợc về thăm nhà đứa con nhất định không chịu nhận ông là cha, gọi ông là ba... Đó là nỗi đau tinh thần lớn nhất, trớc lúc chia tay trở về căn cứ ông mới đợc hởng hạnh phúc của ngêi cha, nhng h¹nh phóc Êy thËt qu¸ ng¾n ngñi... - Ra đi ông mang theo bao nỗi nhó thơng, day dứt, ân hận vì trót đánh con...nhớ thơng con ông dánh tất cả tình cảm ấy vào việc làm cây lợc ngà xinh cắn để tặng con.. Ôn đã tìm đợc 1 khúc ngà voi để ca rồi “Cố công, thận trọng và tỉ mỉ nh một ngời thợ...”. - Cây lợc đó cha một lần đợc chải lên mái tóc con nhng nó đã phần nào gỡ rối đợc tâm trạng của ông. Nó trở thành 1 kỉ vật thiêng liêng để an ủi ông nuôi dỡng tình cha con... - Hàng đêm nhớ con ông vẫn lấy cây lợc ra ngắm, rồi mài lên mái tóc cho thêm bóng, thêm mợt và mong đợc gặp lại con....

(27) - Trong 1 trËn cµn «ng ®a hi sinh anh dòng. Tríc lóc ra ®i «ng: “®a tay vµo tói mãc c©y lîc” nh×n bạn hồi lâu rồi tắt thở. Việc làm đó của ông nh một việc làm chuyển giao sự sống, một ớc nguyện gìn giữ muôn đời, tình cảm cha con ruột thịt. Cử chỉ đó giúp ta cảm nhận “chỉ có tình cha con là không thể chết đợc”... - Chiếc lợc đó đã đợc trao lại cho ngời con gái của ông nay đã là một cô giao liên dũng cảm, đó là nhân chứng về lỗi đau đầy bi kịch, đầy máu và nớc mắt để lại ám ảnh đau thơng trong lòng ngời đọc, gợi cho ta bao hàm nghĩa về sự hi sinh của lớp cha anh đi trớc đã chiến dấu về hạnh phúc gia đình, vì độc lập tự do của tổ quốc.... 3) KÕt bµi: - Khẳng định lại vẻ đẹp về tình cha con. - Liªn hÖ cña b¶n th©n * Ph©n. tÝch truyÖn ng¾n “ Cè H¬ng” cña Lç TÊn. 1, Më bµi: 2, Th©n bµi: a) Tâm trạng nhân vật tôi trên đờng về quê. - Më ®Çu ®o¹n trÝch h/¶nh nh©n vËt t«i vÒ quª sau 20 n¨m xa c¸ch... - Về thăm quê vào một ngày đông “bầu trời nam gió lạnh thổi vi vu”... - Nh©n vËt “t«i” lßng se l¹i khi thÊy h/¶nh quª h¬ng hiÖn ra x¬ x¸c, thÊp tho¸ng mÊy th«n xãm tiªu ®iÒu, hoang v¾ng... - Tâm trạng ngạc nhiên chua xót trớc sự nghèo khổ của quê cũ, đó không phải là h/ảnh quê hơng mµ nh©n vËt t«i håi hép mong chê sau bao nhªu n¨m xa c¸ch, nay míi trë l¹i - Quê hơng trong thực tại khác xa so với quê hơng trong kí ức “làng cũ tôi đẹp hơn kia” còn đâu nh÷ng c¶nh tîng thÇn tiªn cña thiªn nhiªn. H/¶nh vÇng tr¨ng trßn, vµng th¾m treo l¬ löng trªn bÇu trêi vµ nh÷ng b·i c¸t tr¶i d¹i trªn bê biÓn trång toµn da hÊu víi c¶nh nhµ sung tóc, c/sèng vui vÎ. - Về thăm quê lần này với một tâm trạng buồn “lòng mình vốn đã không vui...về là để vĩnh biệt ngôi nhà yêu dấu, từ giã làng cũ thân yêu, đa gia đình đi nơi khác sinh sống... - Đó là một tâm trạng buồn, xot xa trớc sự thay đổi đến tàn tạ, xót xa... b) Nh©n vËt t«i nh÷ng ngµy ë quª. - Đợc tận mắt chứng kiến sự thay đổi của quê hơng nhng có lẽ sự thay đổi nhiều nhất vẫn là sự thay đổi của con ngời nơi đây... - Quª h¬ng n¬i Êy cã ngêi mÑ giµ nua theo n¨m th¸ng “nÐt mÆt vÉn Èn mét nçi buån thÇm kín”... h/ảnh ngời mẹ hiện lên thật tiều tụy, phải chăng đó chính là hiện thân của c/sống nghèo đói ở làng quê, là sự đói khổ, nhọc nhằn, là nỗi nhớ con da diết trong hơn 20 năm qua... - MÑ vÉn hiÒn hËu, yªu th¬ng con c¸i nh ngµy xa “Con h·y nghØ ng¬i vµi h«m råi ®i th¨m bµ con”. Tình yêu quê hơng của nhân vật tôi gắn liền với tình yêu gia đình trong đó có h/ảnh ngời mẹ. Nơi đó ngày xa còn có một tình bạn rất đẹp, đó chính là Nhuận Thổ, 1 cậu bé đáng yêu, nhắc tới Nhuận Thổ mẹ thơng cho hoàn cảnh con đông, nghèo túng, vất vả... - 1 Nhuận Thổ ngày nay không giống với Nhuận Thổ năm xa...còn đâu khuôn mặt tròn trĩnh “Nớc da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vàng bạc sáng loáng”. - Thay cho khuôn mặt rạng rỡ, biết đủ mọi thứ, 1 NThổ nhanh nhẹn tháo vát ngày xa, là 1 NThổ tàn héo, xơ xác, mụ mẫm đến đần độn: “Anh cao gấp hai trớc, nớc da vàng xạm” với cặp mắt viền đỏ húp mọng, chiếc mũ đội trên đầu thì rách tơm, chiếc áo lông thì mỏng dính, đặc biệt 2 bµn tay hång hµo lµm viÖc g× còng khÐo lÐo th× nay võa th« kÖch, nøt nÎ nh vá c©y th«ng. - Gặp lại nhân vật tôi, khuôn mặt NThổ vừa hớn hở, vừa thê lơng. Điều gì đã làm thay đổi con ngời hiền lành và lơng thiện ấy để gơng mặt vui tơi ngày trớc trở thành mụ mẫm đến mức đần độn nếu nh không phải là bnhiêu tệ nạn XH, “mất mùa, thuế má nặng nề, lính tráng, trộm cắp, quan lại và con đông”. - Với ngòi bút tố cáo hiện thực sâu sắc tác giả đã giúp ta cảm nhận đợc hiện thực của XH Tquốc lúc bấy giờ, nó đã xô đấy những con ngời lơng thiện biến họ thành những nạn nhân đáng thơng cña XH. - 1 NThổ hồn nhiên trớc kia nay đã trở thành 1 con ngời có dáng điệu “co ro”, “cúm rúm” trông thật tội nghiệp, cung kính cúi chào “Bẩm ông!”. Điều đó làm cho nhân vật tôi nh cảm thấy điếng ngời đi bởi sự đau đớn. Lế giáo phong kiến đã trở thành 1 hàng rào vô hình ngăn cách gi÷a ngêi víi ngêi... ph¶i ch¨ng sù trãi buéc v« h×nh cña XH vµ sù ngé nhËn vÒ th©n phËn cña ngới nông dân đã biến họ trở thành 1 ngời hoàn toàn khác... * Thím Hai Dơng. – Ngày xa đã đợc mệnh danh “Nàng Tây Thi đậu phụ”, hiền lành, chăm chỉ... giờ đây đã thay đổi rất nhiều. Cái lơng thiện hiền lành của 1 cô gái ngồi bàn đậu phụ năm xa không còn nữa. Mà thay vào đó là 1 con ngời trơ tráo, thô lỗ, tham lam, nói lăng đơm đặt, “miệng lẩm bẩm quay gót thong thả đi ra, tiện tay giật luôn đôi bít tất trên tay của mẹ tôi dắt vµo lng quÇn cót th¼ng” - C/sống làng quê khó khăn, khốn khổ lên nó đã làm thay đốiố phận của họ. Họ chính là nạn nhân của Xh... Từ đó nhân vật tôi đã đặt ra vấn đề quyền sống và hạnh phúc của ng ời nông dân trên con đờng đi tới. d) Nhân vật tôi trên đờng xa quê. - Nừu nh nhân vật tôi trở về thăm cố hơng trên 1 con thuyền dới bầu trời u ám trong 1 đêm mùa đông giá lạnh thì đến khi ra đi, vẫn trên con đờng ấy, vào lúc hoàng hôn có thêm cháu Hoàng và ngêi m×nh th©n yªu....

(28) - §ã lµ c¸ch kÕt cÊu theo kiÓu ®Çu cuèi t¬ng øng t¹o nªn bè côc chÆt chÏ cña c©u chuÖn. - Nhân vật đã suy nghĩ về hiện tại c/sống ở làng quê mơ ớc cho tơng lai của quê hơng...hi vong vào sự đổi thay của XH, con ngời ở làng quê sẽ đợc giải phóng, tự do... - KhÐp l¹i c©u chuyÖn, chÝnh t¸c gi¶ ®a cho chóng ta suy ngÉm cÒ h/¶nh con ngêi: “K× thùc trªn trái đất làm gì có đờng. Ngời ta đi mãi thì thành đờng thôi”. - Cúng nhn những con đờng trên mặt đất, mọi thứ trên c/sống không tự có sẵn. Nhng nếu muốn th× b»ng sù cè g¾ng vµ lßng kiªn tr×, con ngêi sÏ cã tÊt c¶. §ã chÝnh lµ lêi thøc tØnh ngêi d©n lµng m×nh kh«ng nªn cam chÞu c/sèng ngheo hÌn ap bøc. Vµ «ng hi väng ë thÕ hÖ ch¸u Hoµng và Thủy Sinh sẽ có c/sống mà chúng ta cha từng đợc sống. Đó chính là c/sống ấm no, hạnh phúc của quê hơng mà chỉ có thể đi theo con đờng cách mạng mới có đợc. Đó cũng là biểu hiện của t×nh yªu quª h¬ng s©u s¾c.. 3, KÕt bµi. Mïa Xu©n Nho Nhá ( Thanh H¶i) 1, Më bài:. - Hởng thụ và cống hiến là 2 vấn đề mà chúng ta thờng băn khoăn, suy nghĩ. Đặc biệt trong hoàn cảnh đất nớc đặc biệt khó khăn thì bản thân mỗi chúng ta thờng làm gì, làm nh thế nào, trong mối quan hệ giữa cái tôi và cái chung… trong bối cảnh đó, Thanh Hải, 1 nhà thơ, 1 cán bộ CMạng trớc lúc đi xa đã nhắn nhủ với chúng ta 1 quan điểm sống đúng đắn của ngời C Mạng & niềm tin yêu vào c/sống… Điều đó đã đợc thể hiện rất rõ trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải đợc viết tháng 11/1980.. 2, Th©n bµi:. * C¶m xóc cña t¸c gi¶ vÒ h×nh ¶nh mïa xu©n thiªn nhiªn cña xø HuÕ: - Bức tranh mùa xuân trong thơ Thanh Hải thật đẹp và ấn tợng. - Mở đầu bài thơ là những hình ảnh chọn lọc rất độc đáo, rất riêng của bài thơ: “Mäc gi÷a dßng s«ng xanh… T«i ®a tay t«i høng” - H×nh ¶nh “dßng s«ng xanh”, “b«ng hoa tÝm”, tiÕng “chim chiÒn chiÖn” hãt vang trêi lµ nh÷ng tín hiệu rất đặc trng của mùa xuân. - Ta nhËn ra mïa xu©n cña xø HuÕ bëi cã h/¶nh “b«ng hoa tÝm biÕc”, mµu tÝm thuû chung cña xứ Huế. Sắc tím đó và dòng sông xanh tạo nên một cảm giác dầy sức sống của mùa xuân… - Nhng độc đáo hơn cả trong bức tranh xuân ấy là tiếng hót của con him chiền chiện- loài chim thêng hãt vµ xuÊt hiÖn vµo mïa xu©n lµm cho bøc tranh xu©n trë nªn n¸o nøc l¹ thêng. - Âm thanh của tiếng chim chiền chiện đợc nhà thơ cảm nhận bằng thính giác rồi bằng nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác rất khéo léo, nhà thơ đã cảm nhận nó bằng thị giác. Đó là giọt tiếng chim và từng giọt ấy lại đợc cảm nhận bằng xúc giác “long lanh rơi”… - T/giả xúc động say sa “đa tay tôi hứng” từng giọt tiếng chim, giọt mùa xuân của thiên nhiên, của đất trời ban tặng… - Ph¶i lµ ngêi cã t×nh yªu thiªn nhiªn, ho¸ th©n vµo thiªn nhiªn míi cã c¶m nhËn tinh tÕ vÒ thiªn nhiên và tởng tợng ra bức tranh thiên nhiên đẹp đến vậy… - Chỉ bằng vài ba nét chấm phá, nhà thơ đã vẽ ra một không gian cao rộng, có bầu trời, mặt đất, dòng sông. Bức tranh xuân ấy không chỉ đẹp bởi đờng nét, màu sắc đằm thầmm nó còn giàu nhạc điệu bởi sự kết hợp uyển chuyển linh hoạt giữa việc sử dụng đảo trật tự từ trong câu. Đa động từ “mọc” nên đứng đầu câu, nó nh 1 tiếng reo mừng, 1 sự phát hiện độc đáo khi bắt gặp tín hiÖu mïa xu©n vÒ, søc ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña mïa xu©n… - §éng tõ “mäc” kÕt hîp vêi sè tõ “mét”, tõ c¶m th¸n “¬i”, phô tõ “chi” t¹o nªn 1 ©m h ëng, nhạc điệu mênh mang dịu ngọt của làn điệu dân ca xứ Huế. Bức tranh xuân ấy đợc kết tinh bởi t×nh yªu quª h¬ng tha thiÕt cña nhµ th¬… * Cảm xúc của t/giả về h/ảnh mủa xuân của đất nớc, của Cách Mạng: - “Mïa xu©n nho nhá” lµ 1 bµi th¬ tr÷ t×nh trµn ®Çy c¶m xóc. T/gi¶ ®i tõ h/¶nh cô thÓ cña mïa xuân thiên nhiên thành h/ảnh khái quát của mùa xuân đất nớc, mùa xuân của Cách Mạng. “ Mïa xu©n ngêi cÇm sóng… TÊt c¶ nh x«n xao” - Khi đất nớc vào xuân, nhà thơ nhắc đến 2 lực lợng chính đó là h/ảnh ngời cầm súng và ngời ra đồng. Họ có nhiệm vụ chính là bảo vệ và xây dựng đất nớc ngày càng trở nên giàu đẹp… - Họ là những ngời đem mùa xuân về cho đất nớc; Họ đi đến đâu mùa xuân trải dài đến đó và ngợc lại, cũng chính mùa xuân đã tạo nên sức mạnh giúp họ vững bớc đi lên để nắm chặt tay súng, chắc tay cày để xây dựng một đất nớc giàu mạnh. Vì vậy giữa họ có mối quan hệ mật thiết víi nhau… - Mùa xuân của đất trời đang đọng lại trong h/ảnh “lộc” , đó là những trồi non, là những mầm sống, nó vừa tợng trng cho sự p/triển, sự đi lên của đất nớc. Đồng thời nó còn là h/ảnh tợng trng cho nh÷ng chiÕn th¾ng vÎ vang cho nh÷ng vô mïa béi thu… - Mùa xuân, cây cối đâm trồi náy lộc, đó chính là sự phất triển logic mạch cảm xúc trong bào thơ trữ tình…-Điệp từ “tất cả” nhằm khẳng định một sự thật : tất cả mọi ng ời đều náo nức vào một năm mới quyết tâm xây dựng và bảo vệ đất nớc giàu mạnh... “§Êt níc bèn ngh×n n¨m… Cø ®i lªn phÝa tríc” - 4000 n¨m lÞch sö dùng níc vµ gi÷ níc ®Çy gian lao vµ thö th¸ch víi bao khã kh¨n gian khæ. Nhân dân ta từ thế hệ này sang thế hệ khác đều đem hết sức mình xây dựng và bảo vệ quê hơng..

(29) Điệp từ “đất nớc” đợc lặp đi lặp lại 2 lần ở đầu mỗi câu thơ nhằm khẳng định sức mạnh, sự phát triển bền vững của đất nớc trong những năm tháng lịch sử qua. Phép so sánh độc đáo và ấn tợng: “ §Êt níc nh v× sao” mang nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c: Sao lµ nguån s¸ng lÊp l¸nh trªn bÇu trêi, lµ vÎ đẹp vĩnh hằng của thiên nhiên…Nhà thơ so sánh đất n ớc với vì sao giúp ta cảm nhận đợc niềm tù hµo, niÒm tin vµo t¬ng lai t¬i s¸ng cña d©n téc …Kh«ng mét thÕ lùc nµo cã thÓ ng¨n c¶n ® îc sự phát triển đi lên của đất nớc. - Phép so sánh kết hợp với cụm từ “cứ đi lên” nhằm khẳng định một ý chí, một quyết tâm, một t thế làm chủ đất nớc, làm chủ tơng lai… - Nhịp thơ ngắn, nhanh, mạnh, dồn dập thẻ hiện khí thế đi lên xây dựng đất nớc sôi nỏi, khẩn trơng, hào hứng đầy quyết tâm của nhân dân ta khi đất trời vào xuân. * Kh¸t väng cèng hiÕn: - §Êt níc ta vµo nh÷ng n¨m 1980 cña thÕ kØ 20 gÆp rÊt nhiÒu thiÕu thèn: chiÕn tranh biªn giíi, chế độ bao cấp làm cho đất nơc ta khó khăn. Đứng trớc tình hình đó, Thanh Hải đã thể hiện quan điểm sống thật đáng trân trọng, thể hiện đợc sự gắn bó đối với đất nớc và Xhội. - Bằng giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, nhà thơ bày tỏ ớc nguyện của mình, đó là lời nguyện cầu đợc hoá thân: “Ta lµm con chim hãt… Mét nèt trÇm xao xuyÕn” - §ã lµ mét íc nguyÖn thËt gi¶n dÞ, khiªm nhêng víi c¸ch s/dông ®iÖp tõ “ta lµm” muèn kh¼ng định khát vọng đợc cống hiến, đợc đóng góp một công sức nhỏ bé của mình cho đất nớc… - Cách s/dụng đại từ “ta” rất độc đáo thể hiện sự kiêu hãnh của t/giả. So với đại từ “tôi” ở đầu bài thơ thì đại từ “tôi” đó chỉ số ít, ở ngôi thứ nhất , đó chính là bản thân t/giả, còn đại từ “ta” ở cuèi bµi th¬ th× võa chØ sè Ýt, võa chØ sè nhiÒu. Sè Ýt chØ b¶n th©n t/gi¶, cßn sè nhiÒu chØ chung nhiều ngời, cả 1 thế hệ, cả 1 dân tộc…Vì vậy đại từ “ta” ở cuối bài thơ thể hiện sự trang trọng, kiªu h·nh, võa lét t¶ c¸i chung, c¸i riªng g¾n bã víi nhau. - Nhà thơ đã s/dụng một loạt các h/ảnh chọn lọc để thể hiện những ớc nguyện của mình: + Muốn làm “con chim hót” để gọi m/xuân về đem niềm vui đến cho mọi ngời, mọi nhà … + Muốn làm “một cành hoa” để toả hơng khoe sắc làm đẹp cho vờn hoa dân tộc… + Muốn làm “một nốt trầm” trong bản hoà tấu làm say đắm lòng ngời… - H/¶nh “1 con chim”, “1 cµnh hoa”, “1 nèt trÇm” lµ nh÷ng h/¶nh Èn dô tîng trng cho niÒm vui, cái đẹp, trí tuệ… - Đoạn thơ thể hiện 1 khát vọng sống có ích, đó là 1 ý thức đúng đắn giữa con ngời và Xhội, gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng… - H/ảnh “1 mùa xuân nho nhỏ” là h/ảnh ẩn dụ chỉ cuộc đời của t/giả… - Mùa xuân là khái niệm chỉ thời gian. Vởy mà nhà thơ dã cảm nhận nó có hình khối cụ thể, đó chính là h/ảnh hữu hạn trong cuộc đời mỗi ngời mà Thanh Hải muốn góp vào mùa xuân nhỏ vô hạn của đất nớc. Cảm động hơn cả khi nhà thơ ao ớc đợc cống hiến hết sức mình, đó là một thái độ khiêm tốn, chân thành: “Dï lµ tuæi 20 Dï lµ khi tãc b¹c” - Điệp từ “dù là” vừa là một sự khẳng định để dặn dò chính mình, vừa là 1 lời hứa, là sự thách thức với thời gian, với tuổi già, bệnh tật, nhà thơ muốn đợc đem cuọcđời của mìnhgóp phần cho đất nớc. Từ lúc tuổi 20 trai tráng khoẻ mạnh cho đến khi về già tóc bạc. Bởi “sống là cho đâu chỉ nhËn riªng m×nh”. - H/ảnh hoán dụ “tuổi 20”, “khi tóc bạc” giú ta cảm nhận đợc khát vọng cống hiến không ngừng nghỉ của nhà thơ. Đó chính là một tấm laòng, 1 quan điểm sống thật đáng ngợi ca. - Đó cũng chính là mùa xuân của tiếng lòng, của lí tởng, mùa xuân đó thật có ý nghĩa với c/đời. - Bài thơ đã để lại cho ta quan điểm sống đúng đắn giữa hởng thụ và cống hiến, giữa cái riêng và cài chung 1 c/đời. “Mïa xu©n ta xin h¸t… Nhịp phách tiền đất Huế.” - Giai ®iÖu cña bµi ca xø HuÕ víi ®iÖu “Nam ai, Nam b×nh” buån th¬ng, dÞu dµng,tr×u mÕn cø ngân nga mãi trong chúng ta. Với cách s/dụng điệp từ “nớc non” đợc lặp đi lặp lại két hợp với vÇn liÒn liªn tôc ë khæ th¬ t¹o ra 1 ©m ®iÖu mang manh dÞu ngät vÒ “1 khóc ca xø HuÕ”. ChÝnh vì vậy mà bài thơ đợc phổ nhạc thành 1 bài thơ đợc rất nhiều ngời yêu thích.. 3, KÕt bµi.. - Khẳng định lại niềm yêu thiết tha cuộc sống, khát vọng cuộc sống. - Liªn hÖ.. Đề 2. Em hãy Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam – đã cống hiến trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng đất nước. Người ra đi năm 1969, để lại biết bao nỗi thương nhớ và xót xa cho Tổ quốc. Có nhiều nhà thơ đã viết bài thơ tưởng nhớ về Bác, và “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ xuất sắc nhất. Chúng ta hãy cùng đến với bài thơ để cảm nhận được cảm xúc ấy. “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác .....

(30) Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” Năm 1976, sau ngày đất nước ta được hoàn toàn giải phóng, lăng Bác được khánh thành. Nhà thơ Viễn Phương từ miền Nam đã ra thăm lăng Bác. Cảm xúc dâng trào, nhà thơ đã làm một bài thơ như một lời bộc bạch chân tình của hàng triệu người con miền Nam với Bác. Đây là một bài thơ đặc sắc, giàu ý nghĩa, làm cho người đọc xúc động. Hai khổ thơ đầu là những dòng cảm xúc ban đầu của nhà thơ khi được lần đầu đến thăm lăng Bác: một chút tự hào, xen lẫn vui sướng, lẫn xúc động khi sắp đc kề cận bên Ng` cha thân yêu của dân tộc.Bằng những hình ảnh ẩn dụ giàu sức gợi, nhôn ngữ bình dị mà hàm súc, tinh tế, đoạn thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc vô cùng sâu sắc. Hai khổ cuối bài thơ như những nốt nhạc du dương, trầm bổng, réo rắt như tấm lòng tha thiết yêu mến của nhà thơ với Bác. Bằng những ngôn từ ẩn dụ đặc sắc,từ ngữ bình dị mà giàu sức gợi, câu thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những rung động sâu sắc và đáng quý. Bài thơ được phân chia theo bố cục thời gian, và khổ thơ đầu tiên nói về cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy lăng Bác từ xa. “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” Câu thơ đầu tiên thật ngắn gọn nhưng nó lại là một lời tâm sự chân tình của nhà thơ cũng như hàng triệu người con miền Nam. Một tiếng “con” thật ấm áp, gần gũi, thể hiện lòng kính yêu to lớn đối với Bác. Bác thật gần gũi với người dân, như là một vị cha già của dân tộc. “Con ở miền Nam” - mấy tiếng ấy bao hàm một nỗi đau và một niềm tự hào. Miền Nam gian khổ và anh hùng, miền Nam đi trước về sau, miền Nam thành đồng Tổ quốc, miền Nam vừa chiến thắng kẻ thù hung bạo trở về trong đại gia đình Việt Nam đây Bác ơi! Nhà thơ mong nhìn thấy Bác một lần sau khi đất nước đã giải phóng nhưng thật đau xót, Bác đã không còn. Vì vậy, từ “viếng” đã được nhà thơ thay bằng từ “thăm” để giảm nhẹ nỗi đau cũng như bày tỏ niềm tin rằng Bác vẫn sống mãi. “Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” Đập vào mắt nhà thơ là hình ảnh hàng tre xanh ngắt trước lăng Bác. Cây tre - biểu tượng cho sự bất khuất, kiên cường nhưng giản dị, thanh cao của người dân Việt Nam – đã để lại một dấu ấn đậm nét trong lòng tác giả trước khi bước vào lăng Bác. Hàng tre bát ngát – Hàng tre xanh xanh – Hàng tre Việt Nam: hàng tre bao đời như một dấu hịêu đặc biệt của dân tộc. Hàng tre trùm bóng mát rượi lên bao thế hệ cuộc đời, hàng tre mang bao phẩm chất của con người Tổ quốc ta: dẻo dai, đoàn kết, bất khuất, kiên cường. Ở Bác có tất cả những gì mà những con người Việt Nam từng có, cũng cái dấu hiệu xanh tươi sự sống ấy, cũng cái kiên cường “đứng thẳng hàng” trong “bão táp mưa sa” ấy. Dân tộc ta thật sự có sức sống mãnh liệt, cho dù những thử thách của thiên nhiên, của lịch sử có khắc nghiệt cách mấy thì vẫn kiên cường chống chọi, và vẫn cố gắng đứng thẳng chứ nhất quyết không chịu bị bẻ cong. Hàng tre đứng đó, bên lăng Bác như ru giấc ngủ ngàn thu của Bác, gắn bó mãi mãi với Bác như dân tộc Việt Nam vẫn kính trọng Bác mãi mãi. Đến gần lăng Bác, xếp hàng vào viếng thì tác giả có thêm nhiều cảm xúc mới. “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” Hai câu thơ sinh động với nhiều hình ảnh gợi cảm được tạo nên từ những hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi với nhau. Một mặt trời thực đi qua trên lăng, là mặt trời của tự nhiên, của muôn loài, soi sáng cho muôn loài, đem lại sức sống cho thế giới. Từ mặt trời thật ấy, một mặt trời ẩn dụ khác hiện ra trong lăng, rất đỏ. Bác nằm trong lăng với ánh sáng đỏ xung quanh như một mặt trời. Bác tồn tại vĩnh cửu trong lòng mỗi người dân Việt Nam như sự tồn tại của một mặt trời thật. Bác soi sáng đường cho dân tộc ta đi, cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giành độc lập của Tổ quốc. Bác giúp nhân dân ta thoát khỏi kiếp sống nô lệ, trở thành một con người tự do để bây giờ được hạnh phúc. Công lao của Bác đối với dân tộc ta cũng như mặt trời, to lớn không kể xiết. Bác là một mặt trời. Cái ẩn dụ mặt trời ở đây không biết đã đủ nói về Bác chưa ?. Không, nếu nói Bác là mặt trời thì phải nhấn mạnh thêm cho rõ cái đặc tính của vầng mặt trời ấy: rất đỏ. Cái mặt trời đang tỏa sáng trên cao kia, cái mặt trời của thiên nhiên, tượng trưng của nguồn nóng, nguồn sáng, nguồn sự sống ấy, không phải bao giờ cũng nguyên vẹn thế đâu, không phải lúc nào cũng ấm nóng thế đâu! Vầng mặt trời ấy có thể bị bóng đêm lấn át..

(31) Nhưng vầng mặt trời Bác Hồ của ta thì mãi mãi đỏ thắm, mãi mãi là nguồn sưởi ấm, nguồn sáng soi đường cho con người Việt Nam. Hôm nay có hai mặt trời chiếu rọi trên đường đời: một mặt trời tỏa sáng trước mặt, một mặt trời tỏa sáng tâm hồn…Như mặt trời kia, Bác thuộc về vĩnh cửu. Bác sẽ sống mãi trong lòng mỗi con người Việt Nam. “Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…” Cùng với mặt trời đi qua trên lăng, ngày ngày dòng người vẫn đi qua lăng trong thương nhớ. Điệp ngữ “ngày ngày” ý nói rằng nhân dân ta mãi luôn ghi nhớ công lao to lớn của Bác, mãi mãi là như vậy. Nhịp thơ của đoạn chậm, diễn tả đúng tâm trạng khi đứng xếp hàng trước lăng chờ đến lượt vào, ngậm ngùi tưởng nhớ đến Bác đã khuất. Tuy vậy, nhịp thơ chầm chậm như bước chân người đi trong cuộc tưởng niệm mà sao câu thơ vẫn không buồn ? Phải rồi. Chúng ta không làm cái việc tưởng niệm bình thường với Bác như một người đã khuất. Dòng người đang đi đây là đang đi trong cuộc hành trình ngợi ca vinh quang của Bác. Và tràng hoa vinh quang này không phải được kết bằng những bông hoa bình thường như mọi tràng hoa vinh hiển khác trên đời đâu. Tràng hoa đây là một hình ảnh ẩn dụ của tác giả, đó chính là những đoá hoa thật sự của đời, là đàn con mà Bác đã cố công tạo nên suốt bảy mươi chín mùa xuân Bác sống trên đời. Những bông hoa trong vườn Bác nay đã lớn lên, nở rộ ngát hương kính dâng lên Bác. Vào bên trong lăng Bác, thấy Bác đang nằm đó, nhà thơ lại một lần nữa cố giấu tiếng nấc nghẹn ngào: “Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền” Khung cảnh bên trong lăng thật êm dịu, thanh bình. Lúc này, trước mặt mọi người chỉ có hình ảnh Bác. Bác nằm đó trong giấc ngủ vĩnh hằng. Bác mất thật rồi sao? Không đâu. Bác chỉ nằm đó ngủ thôi, Bác chỉ ngủ thôi mà! Suốt bảy mươi chín năm cống hiến cho đất nước, bây giờ đất nước đã bình yên, Bác phải được nghỉ ngơi chứ. Bao quanh giấc ngủ của Bác là một “vầng trăng sáng dịu hiền”. Đó là hình ảnh ẩn dụ cho những năm tháng làm việc của Bác, lúc nào cũng có vầng trăng bên cạnh bầu bạn. Từ giữa chốn tù đày, đến “cảnh khuya” núi rừng Việt Bắc, rồi “nguyên tiêu”…Tuy vậy, Bác chưa bao giờ thảnh thơi để ngắm trăng đúng nghĩa. Khi thì “trong tù không rựơu cũng không hoa”, khi thì “việc quân đang bận”. Chỉ có bây giờ, trong giấc ngủ yên, vầng trăng ấy mới thật sự là vầng trăng yên bình, để Bác nghỉ ngơi và ngắm. Trăng dịu hiền, soi sáng hình ảnh Bác. Nhìn Bác ngủ ở đấy thật bình yên, nhưng có một sự thật dù đau lòng cách mấy ta vẫn phải chấp nhận: Bác đã thật sự ra đi mãi mãi. “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim!” Trời xanh bao la kia kéo dài đến vô tận, không bao giờ chấm dứt. Dù lí trí vẫn luôn trấn an lòng mình rằng Bác vẫn sống đấy, vẫn còn dõi theo Tổ quốc mãi mãi như màu xanh thanh bình trên nền trời Tổ quốc độc lập nhưng con tim ta vẫn nhói đau vì một sự thật đau lòng. Một từ “nhói” của nhà thơ nói hộ ta nỗi đau đớn, nỗi đau vượt lên mọi lí lẽ, mọi lập luận lí trí. Bác như trời xanh, Bác là mãi mãi, Bác vẫn sống trong tâm tưởng mỗi chúng ta, Bác mãi hiện diện trên mỗi phần đất, mỗi thành quả, mỗi phần tử tạo nên đất nước này. Nhưng mà Bác mất thật rồi, ta không còn có Bác trong cuộc đời thường này. Mất Bác, cái thiếu vắng ấy liệu có thể nào bù đắp được? Tổ quốc ta đã thật sự không còn Bác dõi theo từng bước chân, không còn được Bác nâng đỡ mỗi khi vấp ngã. Bác ra đi, nỗi đau ấy liệu có từ ngữ nào diễn tả hết? Cả đàn con Việt Nam luôn tiếc thương Bác, luôn nhớ về Bác như một cái gì đó thật vĩ đại, không thể xoá nhoà. Dù Bác ra đi thật sự rồi nhưng những điều Bác đã làm vẫn sẽ đọng lại trong tâm hồn, hình ảnh Bác vẫn tồn tại trường kì trong trái tim mỗi người dân Việt Nam. Cuối cùng dẫu thương tiếc Bác đến mấy, cũng đến lúc phải rời lăng Bác để ra về. Khổ thơ cuối như một lời từ biệt đầy xúc động: “Mai về miền Nam thương trào nước mắt” Ngày mai phải rời xa Bác rồi. Một tiếng “thương của miền Nam” lại vang lên, gợi về miền đất xa xôi của Tổ quốc, một nơi từng có vị trí sâu sắc trong trái tim người. Một tiếng “thương” ấy là yêu, là biết ơn, là kính trọng cuộc đời cao thượng, vĩ đại của Người. Đó là tiếng thương của nỗi đau xót khi mất Bác. Thương Bác lắm, nước mắt trào ra, thật đúng là tình thương của người Việt Nam, vô bờ bến và rất thật..

(32) “Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” Cùng với nỗi niềm yêu thương vô hạn, tác giả nói lên muôn vàn lời tự nguyện. Điệp ngữ “muốn làm” khẳng định mạnh mẽ những ước nguyện ấy. Ước chi ta có thể biến hình thành những gì thân yêu quanh nơi Bác ngủ để mãi mãi được chiêm ngưỡng Bác, cuộc đời và tâm hồn của Bác, để bày tỏ lòng ta với Bác. Một con chim nhỏ góp tiếng hót làm vui những bình minh của Bác, một đóa hoa góp mùi hương làm thơm không gian quanh Bác hay một cây tre trong hàng tre xanh xanh VN tỏa bóng mát dịu dàng quê hương của Bác, tất cả đều làm Bác vui và ngủ an giấc hơn. Đây cũng chính là nguyện ước chân thành, sâu sắc của hàng triệu con tim người Việt sau một lần ra thăm lăng Bác. Bác ơi! Bác hãy ngủ lại bình yên nhé, chúng cháu về miền Nam tiếp tục xây dựng Tổ quốc từ nền móng Bác đã tạo ra đây! Câu thơ trầm xuống để kết thùc, ngừng lặng hòan toàn. Về nghệ thuật, bài thơ Viếng lăng Bác có nhiều điểm nghệ thuật rất đặc sắc, giúp biểu hiện thành công thêm về những giá trị nội dung. Bài thơ viết theo thể tám chữ, trong có có xen một vài câu bảy và chín chữ. Nhiều hình ảnh trong bài thơ lấy từ ngoài đời thực đã được ẩn dụ, trở thành một cách thể hiện cảm xúc thành kính của tác giả. Nhịp thơ của bài linh hoạt, lúc nhanh là biểu hiện cho ước nguyện đền đáp công ơn Bác, lúc chậm là lúc thể hiện lòng thành kính với Bác. Giọng điêu của bài trang trọng, tha thiết, ngôn ngữ thơ bình dị mà cô đúc. Bằng những từ ngữ, lời lẽ chân thành, giàu cảm xúc, nhà thơ Viễn Phương đã bày tỏ được niềm xúc động cùng lòng biết ơn sâu sắc đến Bác trong một dịp ra miền Bắc viếng lăng Bác. Bài thơ như một tiếng nói chung của toàn thể nhân dân Việt Nam, biểu lộ niềm đau xót khi thấy Bác kính yêu ra đi. Qua bài thơ, tôi cảm thấy rằng đất nước ta có hoà bình như ngày hôm nay một phần lớn là nhờ công lao của Bác, như vậy chúng ta cần phải biết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ta, để những công ơn to lớn của Bác không bị bỏ phí.. Đề 4. Em hãy phân tích bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu. Ðồng chí là một bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Chính Hữu và của thơ ca Việt Nam hiện đại. Hễ nói tới thơ Chính Hữu là người ta không thể không nghĩ đến Ðồng chí. Bài thơ được sáng tác vào năm 1948, sau chiến dịch Việt Bắc năm 1947, đánh dấu sự xuất hiện cuả một nhà thơ mới trong thời kháng chiến chống thực dân Pháp. Bài thơ lúc đầu dán ở báo tường đơn vị, sau in vào báo Sự thật, rồi được chép vào sổ tay các cán bộ, chiến sĩ, được phổ nhạc, trở thành tải sản chung của mọi người. Ðồng chí là bài thơ ca ngợi một tình cảm mới, quan hệ mới giữa người và người trong cách mạng và kháng chiến. "Ðồng chí" trong ngôn ngữ sinh hoạt chính trị và đời thường đã thành tiếng xưng hô quen thuộc, khi lý tưởng cách mạng đoàn kết, gắn bó mọi người đã bắt rễ sâu vào đời sống. Nhưng mấy ai đã cảm nhận được nội dung tình cảm phong phú mới mẻ chứa đựng trong hai tiếng ấy? Ðể làm hiện lên nội dung mới lạ trong những từ ngữ quen thuộc, nhà thơ phải dùng phép "lạ hóa". Không phải ngẫu nhiên mà bài thơ bắt đầu từ những cái khác biệt và xa lạ. Ðây là lời của những người đồng chí tự thấy cái mới lạ của mình: Quê hương anh nước mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá Anh với tôi hai người xa la Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau. Mỗi người một quê, đất đai canh tác khác nhau, tập quán, phong tục hẳn là cũng khác. Miền biển nước mặn, đất phèn. Vùng đồi trung du đất ít hơn sỏi đá. Những con người tự nhận là xa lạ, cách nhau cả một phương trời và chẳng hẹn hò quen nhau. ấy thế mà có một sức mạnh vô song, vô hình biến họ thành đôi tri kỷ: Súng bên súng đầu gác bên đầu Ðêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ. Ðó là cuộc sống và chiến đấu chung đã làm thay đổi tất cả. Hai dòng thơ chỉ có một chữ "chung": "Ðêm rét chung chăn", nhưng cái chung đã bao trùm tất cả. "Súng bên súng" là chung chiến đấu, "đầu sát bên đầu" thì chung rất nhiều: không chỉ là gần nhau về không gian mà còn chung nhau ý nghĩ, lý tưởng. "Ðêm rét chung chăn" là một hình ảnh thật cảm động và đầy ắp kỷ niệm. Những người từng kháng chiến ở Việt Bắc hẳn không ai quên cái rét Việt Bắc và của.

(33) vùng rừng núi nói chung. Hồi ấy nhà thơ Tố Hữu từng viết: "Rét Thái Nguyên rét về Yên Thế, Gió qua rừng Ðèo Khế gió sang". Cũng không ai quên được cuộc sống chung gắn bó mọi người: "Bát cơm sẻ nữa, chăn sui đắp cùng". Ðắp chăn chung trở thành biểu tượng của tình thân hữu, ấm cúng, ruột thịt. Những cái chung ấy đã biến những con người xa lạ "thành đôi tri kỷ" Hai chữ "Ðồng chí" đứng riêng thành một dòng thơ là điều rất có ý nghĩa. Nhà thơ hoàn toàn có thể viết thế này: "Ðêm rét chung chăn thành đôi đồng chí". "Ðồng chí" và "tri kỷ" đều cùng một vần bằng, vần trắc, hai chữ hoàn toàn có thể thay thế nhau mà không làm sai vận luật, mà bài thơ có thể rút ngắn được một dòng. Nhưng nếu viết như thế thì hỏng. Ðêm rét chung chăn có nghĩa hai chữ "Ðồng chí" rộng lớn vô cùng. "Tri kỷ" là biết mình và suy rộng ra là biết về nhau. "Ðồng chí" thì không phải chỉ biết nhau, mà còn phải biết được cái chung rộng lớn gắn bó con người trên mọi mặt. Hai chữ "Ðồng chí" đứng thành một dòng thơ đầy sức nặng suy nghĩ. Nó nâng cao ý thơ đoạn trước và mở ra ý thơ các đoạn sau. "Ðồng chí" là cái có thể cảm nhận mà không dễ nói hết. Phần hai bài thơ nói đến tình cảm chung của những người đồng chí. Những câu thơ chia thành "anh, tôi", nhưng giữa họ đều là chung cả. Ðoạn hai của bài thơ được mở đầu bằng những dòng tâm sự nhớ nhà. Bây giờ họ chia sẻ với nhau những tình cảm quê hương và gia đình. Ðối với các chàng trai áo nâu ra trận lần đầu nhớ nhà là nỗi niềm thường trực: Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không mặc kệ gió lung lay. Ðối với người nông dân, làm ruộng là quan trọng nhất, những việc ấy đành nhờ bạn thân làm hộ. Gian nhà tổ ấm cũng đành chịu hy sinh: "mặc kệ gió lung lay". Câu thơ ngang tàng, đượm chất lãng mạn như muốn nâng đỡ con người vượt lên cái bất đắc dĩ của hoàn cảnh. Thẻ hỏi ai có thể "mặc kệ" để cho gió làm xiêu đổ nhà mình? Ðó là một thoáng tếu nhộn làm se lòng người. Hai dòng thơ đầy ắp nỗi nhớ, mặc dù tới dòng thứ ba thì chữ "nhớ" mới xuất hiện" Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính Người lính trong thơ Chính Hữu đã rất nhớ nhà, nhớ quê nhưng họ thương nhất vẫn là người ở nhà nhớ họ, dõi theo tn tức của họ, những người ở nơi nguy hiểm. Hình ảnh "giếng nước" là nơi dân làng gặp gỡ sáng sáng, chiều chiều. "Gốc đa" là nơi dân làng nghỉ ngơi những khi trưa nắng. Những lúc ấy họ sẽ hỏi thăm những người trai ra trận. Nhưng "giếng nước, gốc đa" cũng là nơi hò hẹn, tình tự lứa đôi: "Trăm năm dầu lỗi hẹn hò, Cây đa bến cũa con đò khác đưa". Biết bao là nhớ nhung. Nhưng người lính không nói là mình nhớ, chỉ nói ai khác nhớ. Ðó cũng là cảnh mình tự vượt lên mình, những dòng thơ nén tình riêng vì sự nghiệp chung, bằng những lời ý nhị, không một chút ồn ào. Bảy dòng cuối của đoạn thơ dành nói riêng về nỗi gian khổ. Cái gian khỏ của bộ đội trong buổi đầu kháng chiến đã được nói đến rất nhiều. Thôi Hữu trong bài “Lên Cấm Sơn” có những câu thật cảm động về những người lính. “ Cuộc đời gió bụi pha xương máu Ðợt rét bao lần xé thịt da Khuôn mặt đã lên màu tật bệnh Ðâu còn tươi nữa những ngày hoa! Lòng tôi xao xuyến tình thương xót Muốn viết bài thơ thấm lệ nhoà Tặng những anh tôi từng rỏ máu Ðem thân xơ xác giữ sơn hà” Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi. Trong kháng chiến, ở chiến khu, bệnh sốt rét cơn là phổ biến nhất. Hai câu thơ nêu đủ các triệu chứng của bệnh sốt rét cơn. Những ai nhiễm bệnh, thoạt đầu cảm thấy ớn lạnh, sau đó liền cảm thấy lạnh tới lúc người run cầm cập, đắp bao nhiêu chăn cũng không hết rét, trong khi đó thì thân nhiệt lại lên cao tới 40, 41 độ người vã cả mồ hôi, vã vì nóng và vì yếu. Phải trải qua bệnh này thì mới hiểu hết cái thật của câu thơ. Sau cơn sốt đó là da xanh, da vàng, viêm gan, viêm lá lách… Ngoài khổ về bệnh tật là khổ về trang bị. Những ngày đầu kháng chiến, chưa có đủ áo quần đồng phục phát cho bộ đội. Người lính mang theo áo quần ở nhà đi chiến đấu, khi rách thì và.

(34) víu, có người còn không có kim chỉ để vá, lấy dây mà buộc túm chỗ rách lại, người ta gọi đùa là "Vệ túm", ở đây "anh rách, anh vá" thông cảm nhau. Áo anh rách vai Quần tôi có vài mảnh vá Miệng cười buốt giá Chân không giày Thương nhau tay nắm lấy bàn tay. "Miệng cười buốt giá" hẳn là cười trong buốt giá, vì áo quần không chống được rét, mà cũng là nụ cười vượt lên trên buốt giá, mặc dù trời lạnh hẳn nụ cười cũng khó mà tươi. Cũng có thể là nụ cười coi thường gian khổ. Nhà thơ không viết "nụ cười buốt giá" mà viết "Miệng cười buốt giá" hẳn là vì từ "nụ cười" quá trừu tượng, vả lại, nụ cười ở đây không buốt giá, mà nhà thơ thì muốn nói một cách cụ thể đến cái miệng với đôi môi nhợt nhạt ấy. "Chân không giày" cũng là một thực tế phổ biến, và cái nổi lên là tình thương yêu đồng đội: "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay", một hình ảnh hết sức ấm áp. Chỉ có năm dòng thơ, tác giả đã vẽ lên chân dung "anh bộ đội Cụ Hồ" buổi đầu kháng chiến, nghèo khổ, thiếu thốn nhưng tình đồng chí sưởi ấm lòng họ. Nếu đoạn một nói về sự hình thành đồng chí, đoạn hai nói về tình cảm hiện đại, thì đoạn ba nói về hành động chiến đấu của họ: Ðêm nay rừng hoang sương muối Ðứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Ðầu súng trăng treo. Từ nhận thức chung, tình cảm chung, bài thơ kết vào hành động. Thời gian, không gian trở nên cụ thể, công việc cũng cụ thể, nhưng không vì thế mà sự việc thay thế chất thơ. Câu kết bài thơ là một hình ảnh nổi tiếng cô đọng, giàu ý vị: đầu súng trăng treo. Một hình ảnh bất ngờ. "Súng" và "trăng" là hai vật cách xa nhau trong không gian, lại chẳng có gì chung để liên tưởng. Hình ảnh này chỉ có thể là phát hiện của người lính, súng lăm lăm trong tay chờ giặc, và bất ngờ thấy mặt trăng treo lửng lơ trên đầu súng. Người không cầm súng không thể cảm thấy được. Rừng hoang sương muối là rất buốt, những người lính rách rưới đứng cạnh bên nhau và trăng như cũng đứng chung với người. Trăng là biểu trưng của trong sáng và mộng mơ. "Ðầu súng" chiến đấu của người đồng chí có thêm mặt trăng đã mở ra biết bao liên tưởng phong phú. Ðồng thời câu thơ bốn tiếng như cũng nén lại, dồn vào bên trong, tạo thành cái kết không lời. Ðoạn một và hai toàn những lời tâm sự. Ðoạn cuối lại là bức tranh cổ điển, hàm súc. Ðồng chí là bài thơ rất tiêu biểu cho phong cách cô đọng, kiệm lời của nhà thơ Chính Hữu.. ---------------------------------------------------------------------------------Đề 13. Phân tích bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh. Không phải Thu mà là Sang thu. Thi nhân muôn đời yêu mến mùa thu, cũng không hiếm trờng hợp say sa trớc những đổi thay của tạo vật khi đất trời giao chuyển. Đọc Sang thu của Hữu Thỉnh, thêm một lần ta đợc thởng thức vẻ đẹp của sự cảm nhận tinh tế, những rung động của một tâm hồn nhạy cảm nghệ sĩ lúc thu sang. Nhng sÏ ch¼ng cã mÊy ý nghÜa khi xóc c¶m Êy ch¼ng mang nÐt duyªn riªng. Ngời ta từng nói về Hữu Thỉnh với chất dân gian trong thơ. Quả vậy, ở đây, sự độc đáo bắt đầu bằng "hơng thu": Bçng nhËn ra h¬ng æi Ph¶ vµo trong giã se Giã chïng ch×nh qua ngâ Hình nh thu đã về.

(35) Không phải lá ngô đồng, không phải hơng cốm mới, không phải hoa cau rụng, mïa thu bÊt chît hiÖn diÖn víi h¬ng æi chÝn th¬m lùng trong giã hanh se. Hai ch÷ ph¶ vµo võa gîi ra c¸i bÊt chît trong c¶m nhËn, võa gîi ra mét c¸ch thùc thÓ c¸i hơng thơm của ổi, lại vừa gợi ra sự vận động nhẹ nhàng của gió. Từ chùng chình gợi ra sự lay động của cây lá, vẻ t lự của lòng ngời, cái man mác của không gian chím thu. Sao l¹i lµ h×nh nh chø kh«ng ph¶i lµ ch¾c ch¾n? Mét chót nghi hoÆc, một chút bâng khuâng, có cái gì đó không thật rõ ràng. Đúng là một trạng thái c¶m xóc cña thêi ®iÓm chuyÓn giao. C¶m xóc Êy tiÕp tôc lan to¶, më ra trong c¸i nh×n xa h¬n, réng h¬n: Sông đợc lúc dềnh dàng Chim b¾t ®Çu véi v· Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu Sự vận động của mùa đợc cụ thể hoá bằng những sắc thái đổi thay của tạo vật. §ã lµ vÎ "dÒnh dµng" cña dßng s«ng, c¸i "b¾t ®Çu véi v·" cña c¸nh chim vµ, thËt đặc biệt, đám mây mang trên mình cả hai mùa. Tất cả đang hoà trong khúc biến tÊu giao mïa. Cã c¸i g× ®ang m¬ hå x©m chiÕm, ®ang thay thÕ, ®ang mê ®i, nh¹t ra, ®ang tr«i. Kh«ng cã g× hiÖn ra thËt s¾c nÐt, kh«ng cã gam mµu t¬ng ph¶n nµo, ngay cả ở hai nửa của một đám mây thuộc về hai mùa khác biệt. Không phải vẻ đẹp của mùa hạ, cũng không phải vẻ đẹp của mùa thu, mà là vẻ đẹp của chính sự chuyển mùa, vẻ đẹp của tâm hồn con ngời gần gũi, giao cảm với thiên nhiên để l¾ng nghe vµ dù c¶m: VÉn cßn bao nhiªu n¾ng §· v¬i dÇn c¬n ma SÊm còng bít bÊt ngê Trên hàng cây đứng tuổi. Khoảnh khắc giao mùa đợc cảm nhận bắt đầu từ hơng ổi phả trong gió se chïng ch×nh qua ngâ, c¸i "h×nh nh" cña lßng ngêi, vÎ dÒnh dµng cña s«ng, véi v· của chim,... và đến đây là nắng, là ma, là sấm, hàng cây. Cha hết hẳn cái nắng của mùa hè nhng những cơn ma đã không còn ào ạt. Hai chữ "bao nhiêu" nghe nh say mê, nh luyến tiếc. Nắng lắm thì ma nhiều. Đó là đặc điểm của mùa hè. Nhng nắng vẫn còn mà ma thì đã vơi dần. Vơi dần thì không chỉ là ít ma đi mà còn là ma ít nớc đi. Đây cũng là dấu hiệu của sự chuyển mùa. Rồi đây, nắng sẽ hanh hao, ma sẽ trë nªn ho¹ ho»n. Khi Êy míi thùc sù lµ thu. Tëng chõng chØ lµ nh÷ng c©u th¬ t¶ cảnh mà thực ra là kín đáo bộc lộ xúc cảm giao mùa, những rung động ngọt ngào cña lßng ngêi trong mèi luyÕn giao thÊm quyÖn víi thiªn nhiªn. Bµi th¬ khÐp l¹i víi h×nh ¶nh sÊm vµ hµng c©y võa cã tÝnh t¶ thùc võa mang ý nghĩa ẩn dụ, gợi ra những suy t thâm trầm. Cuối hạ - đầu thu, khi đã không còn những cơn ma xối xả thì sấm cũng bớt bất ngờ và dữ dội. Hàng cây đứng tuổi là hàng cây đã qua bao cuộc chuyển mùa? Không biết chính xác là bao nhng chắc cũng đủ để điềm nhiên trớc những biến động. Tựa nh con ngời lịch lãm, từng trải có thể bình tâm, đạt đợc trạng thái ôn tồn trớc những vang chấn của ngoại cảnh. Víi h×nh ¶nh th¬ tù nhiªn, kh«ng chau chuèt mµ giµu søc gîi c¶m, thÓ th¬ năm chữ vắt dòng tạo ra những liên tởng thú vị, nhà thơ Hữu Thỉnh đã thể hiện một cách đặc sắc những xúc cảm tinh tế trớc bớc chuyển giao của mùa. Qua đó béc lé mét t×nh c¶m yªu mÕn thiªn nhiªn, mét t©m hån nh¹y c¶m, s©u s¾c. Đề 14. Phân tích nhân vật Nhĩ trong truyện ngắn “Bến quê” của nhà văn Nguyễn Minh Châu. ấn tợng khi đọc Bến quê của Nguyễn Minh Châu là ấn tợng về một cáI gì đó nh là đứng trớc “mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn”, thẫm mµu h¬n, mét mµu tÝm thÉm nh bãng tèi”. Cã c¸I g× xãt xa ph«I pha ®I trong bãng tèi, tha thiÕt h¬n trong c¸I mµu ®Ëm sãt l¹i kia. Nã tù lµ m×nh mét lÇn cuèi, thøc nhận về chảy trôI và kết đọng một lần cuối trớc khi hoà vào cáI mong manh vĩnh.

(36) cửu. Giống nh hình ảnh Nhĩ khi kết truyện: “mặt mũi Nhĩ đỏ rựng một cách khác thêng, hai m¾t long lanh chøa mét nçi mª say ®Çy ®au khæ, c¶ mêi ®Çu ngãn tay NhÜ ®ang bÊu chÆt vµo c¸I bËu cöa sæ, nh÷ng ngãn tay võa bÊu chÆt võa run lÈy bÈy”. Có khác thờng không cáI ham muốn cuối cùng của một đời ngời chỉ là nhờ con sang bÕn s«ng ngay bªn nhµ m×nh nh thÕ nµy (?): “Nhĩ tập trung hết sức còn lại để nói ra cáI điều ham muốn cuối cùng của đời mình: - B©y giê con sang bªn kia hé bè... - §Ó lµm g× ¹? - Chẳng để làm gì cả. – Nhĩ có vẻ ngợng nghịu vì cáI điều mình sắp nói ra quá kì quặc – Con hãy qua đò đặt chân lên bờ bên kia, đI chơI loanh quanh rồi ngồi xuống nghỉ chân ở đâu đó một lát, rồi về”. Cã nh÷ng sù thùc vÉn tån t¹i nh nghÞch lÝ. T×nh huèng tù sù cña BÕn quª, tríc hết, độc đáo ở điểm này. Một con ngời “đã từng đI tới không sót một xó xỉnh nào trên tráI đất” khi lâm bệnh nặng không thể đI đợc nữa mới chợt nhận ra “một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì cha hề bao giờ đI đến – cáI bờ bên kia sông Hồng ngay trớc cửa nhà mình”. Khi có thể tới đợc Bến quê một cách dễ dàng thì không nghĩ tới, không tới; khi không thể tới đợc thì lại “say mê”, “ham muốn” - đó là nghịch lí. NgÞch lÝ Êy nãi lªn mét sù thËt lµ: cã khi, c¸I ngêi ta m¬ íc, kh¸t khao, c¸I ngêi ta kh«ng thÓ cã kh«ng ph¶I ®iÒu g× to t¸t, lín lao mµ l¹i lµ nh÷ng ®iÒu hÕt søc nhá bÐ, thờng tình. Ngời ta vơn tới chính những giá trị bình dị. Mảnh đất mơ ớc ở ngay bến s«ng quª ®©y th«i. Cèt truyÖn cña BÕn quª thuéc lo¹i “cèt truyÖn t©m lÝ”. T×nh huống mà ta gọi là nghịch lí trên đây chỉ là nghịch lí trong sự tự ý thức cao độ của nhân vật. Nừu không nhận thức một cách sâu sắc về ý nghĩa đích thực của những cáI gần gũi, bình dị, nếu đã không từng đặt chân tới mọi xó xỉnh của tráI đất nh Nhĩ thì việc cha từng đặt chân đến cáI bến sông cạnh nhà, việc không thể tới đợc mảnh đất mơ ớc quá đỗi gần gụi kia sẽ không khác thờng, không nghịch lí, sẽ lại trôI tuột đI nh lẽ thờng vẫn thế. Tình huống âý là tình huống để nhân vật bộc lộ cáI thế giới bên trong, để “phân tích” niềm “mê say đầy đau khổ” của con ngời đang tiến dần tới hạn mút cuối cùng của sự sống, để thấy đợc cáI giản dị nhng bền vững của chân lí nh©n sinh. NghÜa lµ søc nÆng cña toµn bé thiªn truyÖn dån c¶ vµo sù thÓ hiÖn thÕ giíi néi t©m cña NhÜ. Cã thÓ thÊy m¹ch t©m tr¹ng cña NhÜ diÔn ra theo hai chÆng: tríc vµ sau khi NhÜ nhê anh con trai sang s«ng. Tác giả không cho chúng ta biết rằng trớc khi lâm bệnh Nhĩ làm nghề gì, địa vị xã hội ra sao nhng bằng vào chi tiết Nhĩ đợc đI khắp nơI trên thế giới, có thể đoán định đợc anh là một ngời có vị trí quan trọng. Nhng chính cáI thời gian Nhĩ èm liÖt giêng míi lµ qu·ng thêi gian quan träng, cã ý nghÜa lín h¬n c¶ so víi c¶ một đời bôn ba. Khi đó, anh đợc gần gũi với vợ con, và nhờ vậy lần đầu tiên Nhĩ thấy đợc tấm áo vá của ngời vợ cả đời chịu thơng chịu khó hi sinh vì chồng. Tình cảnh ốm đau đã kéo anh về với những gì thờng tình nhất của cuộc sống. Anh cảm nhận đợc cáI nhẫn nhục đẹp đẽ của vợ mình qua “tiếng bớc chân rón rén quen thuộc suốt cả một đời ngời đàn bà trên những bậc thang mòn lõm”. Niềm khao khát đợc khám phá vẻ đẹp của bờ bãI bên kia sông chỉ có thể đợc nhen lên, day dứt, mãnh liệt khi Nhĩ sống trong cuộc sống đời thờng. Cuộc sống ấy đem lại cho anh một cách nhìn, cách nghĩ mới, chân thực, dung dị hơn, đồng thời thôI thúc anh thực hiện ớc vọng cuối cùng của cuộc đời, cáI mong muốn vốn dễ dàng với ngêi kh¸c, víi chÝnh anh khi cßn khoÎ m¹nh th× giê ®©y trë thµnh th¸ch thøc ghª gím, thËm chÝ lµ kh«ng thÓ. Anh con trai không thể hiểu đợc đằng sau cáI mong muốn “kì quặc” của ngời cha sắp từ giã cõi đời là cả một câu chuyện mang ý nghĩa triết lí cuộc đời. Giống.

(37) nh Nhĩ đã từng cha bao giờ nghĩ tới mảnh đất bến quê sông Hồng kề cạnh nhà m×nh. ChÝnh NhÜ còng tù nhËn thÊy “cµng lín th»ng con anh cµng cã nhiÒu nÐt giống anh”. Dờng nh trong Nhĩ đang diễn ra một cuộc đối chất: cha / con – hiện tại / quá khứ. Con trai anh đang sống những tháng ngày nh anh đã từng sống, ham mê những điều nh anh từng ham mê và không nhận ra đợc giá trị của cáI bình dị, nhỏ bé nhng đích thực nh anh đã từng không nhận ra. Nguyễn Minh Châu đã xây dựng nhiều chi tiết, hình ảnh mang ý nghĩa biểu tợng. ậ phần đầu truyện là hình ảnh những bông hoa bằng lăng còn sót lại, là màu vµng thau xen lÉn mµu xanh non cña b·I båi bªn kia s«ng Hång, lµ “nh÷ng t¶ng đất đổ oà vào giấc ngủ”, Khi đứa con trai ra đI để thực hiện hành trình tới bến quê, song hµnh, NhÜ còng thùc hiÖn mét hµnh tr×nh nhäc nh»n, “®au nhøc”. Chµng trai trÎ, ngêi cã thÓ thùc hiÖn chuyÕn sang s«ng mét c¸ch dÔ dµng th× ®ang “chïng chình” bởi những thế cuộc tớng sĩ và không thấy đợc ý nghĩa của hành trình. Ngời không còn thời gian nữa thì tự mình chỉ thực hiện đợc một nửa của hành trình dài mét mÐt tõ nÖm n»m tíi cöa sæ! Nh÷ng kho¶ng kh«ng gian trong mèi liªn hÖ thêi gian nh lµ biÓu tîng cña nghÞch lÝ bõng ngé, ë nh÷ng chÆng kh¸c nhau cña sù thám hiểm cuộc đời: “Vừa nghe Tuấn nện lộp bộp đôI dép sa bô xuống thang, Nhĩ đã thu hết tàn lực lết dần trên chiếc phản gỗ. Nhấc mình ra đợc bên ngoài chiếc nệm nằm, anh tởng mình vừa bay đợc một nửa vòng tráI đất – trong một chuyến đI công tác ở một nớc bªn MÜ La-tinh hai n¨m tríc ®©y. Anh mÖt lö. Vµ ®au nhøc. Ngåi l¹i nghØ mét chặng và chỉ muốn có ai đỡ cho để nằm xuống... Lũ trẻ tiếp sức cho anh, giúp anh đI nốt “nửa vòng tráI đất” còn lại: “Cả bọn trẻ xúm vào, và rất nơng nhẹ, giúp anh đI nốt nửa vòng tráI đất – từ mÐp tÊm nÖm n»m ra mÐp tÊm ph¶n, kho¶ng c¸ch íc chõng n¨m chôc ph©n”. Đó là ân huệ mà cuộc đời dung dị, hồn nhiên đem lại cho Nhĩ. Anh hớng tới kho¶ng kh«ng gian m¬ íc bªn ngoµi c¸nh cöa sæ nhê nh÷ng bµn tay “chua lßm mùi da”. Lại là sự cứu cánh của cáI bình dị. “Ngay lúc ấy”, bắt đầu từ lúc Nhĩ đợc ngồi sát ngay sau khuôn cửa sổ, khi hình ảnh của “cáI miền đất mơ ớc” hiện ra ngay tríc m¾t anh, trong con ngêi chÊt chøa nghÞch lÝ Êy diÔn ra dßng suy tëng sâu sắc. Với ngòi bút sắc sảo, Nguyễn Minh Châu đã khắc hoạ thành công tâm tr¹ng cña nh©n vËt nµy. Hình ảnh con đò ngang với cánh buồm nâu bạc trắng hiện ra qua cáI nhìn của con ngêi ®ang khao kh¸t bÕn bê còng mang ý nghÜa biÓu tîng. §ã lµ “nhÞp cÇu” nối tới bến quê mơ ớc:... “cáI vật mà Nhĩ nhìn thấy trớc tiên khi đợc ngồi sát ngay sau khuôn cửa sổ là một cánh buồm vừa bắt gió căng phồng lên. Con đò ngang mçi ngµy chØ qua l¹i mét chuyÕn gi÷a hai bªn bê ë khóc s«ng Hång nµy võa mêi b¾t ®Çu chèng sµo ra khái ch©n b·I båi bªn kia, c¸nh buåm n©u b¹c tr¾ng vÉn cßn che lấp gần hết cáI miền đất mơ ớc”. Biết đâu Nhĩ không còn đủ sức để chờ chuyến đò của ngày hôm sau thì sao! Ngêi con trai mang theo “sø mÖnh” thùc hiÖn niÒm m¬ íc cuèi cïng cña anh “®ang sà vào một đám ngời chơI phá cờ thế trên hè phố. Suốt đời Nhĩ cũng đã từng chơI phá cờ thế trên nhiều hè phố, thật là không dứt ra đợc”. Nó có thể bị nhỡ chuyến đò sang sông. Cả đời Nhĩ đã nhỡ chuyến đò ấy. Trong sự lo lắng, khắc khoảI vốn thờng trực của một ngời đang sống những giờ phút cuối cùng, Nhĩ đã ngẫm ra: “con ngời ta trên đờng đời thật khó tránh đợc những cáI điều vòng vèo hoặc chùng chình, vả lại nó đã thấy có cáI gì hấp dẫn ở bên kia sông đâu? Hoạ chăng chỉ có anh đã từng trảI, đã từng in gót chân khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cáI bãI bồi sông Hồng ngay bờ bên kia, cả trong nh÷ng nÐt tiªu s¬, vµ c¸I ®iÒu riªng anh kh¸m ph¸ thÊy gièng nh mét niÒm mª say pha lẫn với nỗi ân hận đau đớn, lời lẽ không bao giờ giảI thích hết”. Ngời ta khó.

(38) có thể làm lại đợc những gì thuộc về quá khứ, không thể đI lại những chuyến đò đã nhỡ. CáI bến quê rất gần, và không khó khăn gì để đến đó, nhng nếu cứ mắc vào cáI mớ “chùng chình” thế cuộc rất có thể ta sẽ không bao giờ đến đợc. Không phảI ngẫu nhiên mà tác giả để cho hình ảnh Liên – vợ Nhĩ xuất hiện trong dßng suy nghÜ cña nh©n vËt nµy:... “còng nh c¸nh b·I båi ®ang n»m ph¬I mình bên kia, tâm hồn Liên vẫn giữ nguyên vẹn những nét tần tảo và chịu đựng hi sinh từ bao đời xa, và cũng chính nhờ có điều đó mà sau những ngày tháng bôn tẩu, tìm kiếm... Nhĩ đã tìm thấy đợc nơI nơng tựa là gia đình trong những ngày nµy”. Liên nh là hiện thân của cáI bến quê mà Nhĩ đã từng không nhận ra. Nhĩ nhìn thấy tấm áo vá của vợ khi anh đã nhận thức đợc giá trị của cáI gần gũi, bình dị. Sự tần tảo, chịu đựng hi sinh ở Liên cũng là vẻ đẹp của ngời phụ nữ Việt Nam nói chung. Không phảI khi Nhĩ nhận ra những cáI đó mới có, nó là vẻ đẹp bền vững muôn đời nhng chỉ khi Nhĩ ý thức một cách sâu sắc về “bến quê” thì anh mới phát hiện ra nó, cảm nhận đợc nó. Giống nh hình ảnh “từng mảnh vá trên lá buồm cánh dơI in bật trên một vùng nớc đỏ” chỉ có thể rõ ràng đến thế khi con đò ngang nối liền với bến quê lại gần bờ bên này, lại gần anh, để Nhĩ có đợc cảm giác “chính m×nh trong tÊm ¸o mµu xanh trøng s¸o vµ chiÕc mò nan réng vµnh, nh mét nhµ thám hiểm đang chậm rãI đặt từng bớc chân lên cáI mặt đất dấp dính phù sa”. Truyện khép lại bằng hình ảnh “chuyến đò ngang mỗi ngày một chuyến... vừa chạm vào cáI bờ đất lở dốc đứng phía bên này”. Bên này là thị thành, bên kia là bến quê. Bên này chông chênh xói lở, bên kia vững vàng bồi đắp. Sự tơng phản này nh một lời cảnh tỉnh về nhận thức, ý thức giữ gìn những giá trị bình dị, vẻ đẹp của cáI thân tình, gần gũi, để ngời ta không phảI thảng thốt bởi “những tảng đất đổ oµ vµo giÊc ngñ”. Gièng hoa b»ng l¨ng nhît nh¹t tõ khi míi në bçng ch¸y thÉm lªn nh÷ng b«ng cuèi cïng nh x¸c nhËn xãt xa tríc c¸I mong manh ch¶y tr«I cña t¹o ho¸. NhÜ muốn con trai mình không lặp lại con đờng tới những giá trị đích thực nh anh đã trảI qua. Day dứt, trăn trở nh thế âu cũng còn lại đợc gì đó khi nằm xuống để những tảng đất đổ ập xuống chốn không cùng. Đề 14. Phân tích hình ảnh con chó Bấc trong truyện ngắn “Tiếng gọi nơi hoang dã” của nhà văn Giắc Lân - đơn. Trong nghệ thuật văn chơng, miêu tả tâm lí, tình cảm đã là khó (miêu tả tâm lí nh©n vËt lµ mét bíc tiÕn lín trong lÞch sö v¨n häc), miªu t¶ t×nh c¶m cña mét con chó lại càng khó hơn, dẫu rằng trong số các loài vật nuôi, chó đợc coi là loài gần gũi nhất, tình nghĩa nhất đối với con ngời. Thế nhng khi Giắc Lân-đơn viết Tiếng gọi nơi hoang dã, điều đó dờng nh không g©y ra bÊt cø mét trë ng¹i nµo. C©u chuyÖn vÒ chó chã BÊc, mäi t©m t, t×nh c¶m cña nó đợc dựng lên hết sức sinh động, gần gũi đến mức nếu cha nắm bắt đợc cốt truyện, bất chợt đọc một đoạn nào đó, bạn đọc dễ lầm tởng nhân vật chính trong truyện là một con ngời. Mặc dù câu chuyện đợc kể từ ngôi thứ ba nhng có thể coi đó là sự hoá thân toàn vẹn của nhà văn vào nhân vật. Đoạn trích hầu nh không có sự kiện nào đáng kể, chỉ là những tâm t, tình cảm của Bấc đối với chủ, thế nhng đây lại là một trong nhiều đoạn văn thành công của tác phẩm. Một phần nguyên do là bởi trong đó, những tâm t, tình cảm của Bấc đã đợc miêu tả hết sức sâu sắc, thể hiện khả năng quan sát và cảm nhận nhạy bén, tinh tÕ cña nhµ v¨n. §o¹n më ®Çu chØ cã tÝnh chÊt giíi thiÖu, nhng kh«ng v× thÕ mµ kÐm søc hÊp dÉn. §ã lµ mét thø t×nh c¶m hoµn toµn míi mÎ mµ BÊc cha tõng c¶m thÊy bao giê. Đối chứng cụ thể là mối quan hệ của Bấc với các thành viên trong gia đình thẩm.

(39) ph¸n Mi-l¬:  Víi nh÷ng cËu con trai cña «ng ThÈm, t×nh c¶m Êy "chØ lµ chuyÖn lµm ¨n cïng héi cïng phêng".  Với những đứa cháu nhỏ của ông Thẩm, là "trách nhiệm ra oai hộ vệ".  Với ông Thẩm, đó là thứ "tình bạn trịnh trọng và đờng hoàng". Trong nh÷ng mèi quan hÖ nµy, BÊc cã vÞ thÕ hoµn toµn kh¸c víi mét con chã thông thờng. Đó không phải là mối quan hệ của một con vật nuôi đối với chủ mà là mối quan hệ bình đẳng giữa một con ngời với một con ngời. Nhng điều quan trọng nhất là trong khoảng thời gian đó, Bấc cha bao giờ cảm thấy một "tình thơng yêu sôi nổi, nồng cháy, thơng yêu đến tôn thờ, thơng yêu đến cuồng nhiệt" nh tình cảm đối với Thoóc-tơn. Đó là một cách mở đầu thực sự ấn tợng. Trong mối quan hệ với Thoóc-tơn, vị thế của Bấc cũng không thay đổi. Nó tự coi m×nh lµ mét ngêi b¹n trung thµnh. Cã lÏ ®iÓm mÊu chèt t¹o nªn sù kh¸c biÖt trong t×nh c¶m cña BÊc chÝnh lµ c¸ch nghÜ cña Thoãc-t¬n. §èi víi ThÈm ph¸n Mil¬ vµ nh÷ng ngêi chñ kh¸c, BÊc ch¼ng qua còng chØ lµ mét con vËt nu«i mµ th«i (nói nh ngôn ngữ của Bấc thì đó là quan hệ thuần tuý vì công việc), dù nó có lập đợc bao nhiêu chiến tích đi chăng nữa. Nhng Thoóc-tơn thì khác. Anh thực sự coi Bấc nh một ngời bạn và đối xử với nó cũng nh với một ngời bạn. Những sự việc hằng ngày diễn ra trong mối quan hệ giữa Thoóc-tơn và Bấc đợc tác giả kể lại rất giản dị nhng có sức hấp dẫn thật đặc biệt. Những cử chỉ, hành động đợc miêu tả xen kẽ với những chi tiết cụ thể, sinh động cho thấy tình cảm của Thoóc-tơn dành cho Bấc đã vợt qua mối quan hệ chủ tớ thông thờng. Anh ch¨m sãc nh÷ng con chã "nh thÓ chóng lµ con c¸i cña anh vËy". BÊc vèn lµ mét con chã th«ng minh, nã hiÓu nh÷ng cö chØ cña chñ cã ý nghÜa nh thÕ nµo, bëi vËy, nó cũng đáp lại bằng một tình cảm chân thành nhng không kém phần nồng nhiệt. Bản thân nó quá đỗi vui sớng, đến độ "tởng chừng nh quả tim mình nhảy tung ra khái c¬ thÓ v× qu¸ ng©y ngÊt". Mçi cö chØ cña BÊc còng thÓ hiÖn qu¸ nhiÒu ý nghÜa khiÕn cho Thoãc-t¬n còng nh muèn kªu lªn, tëng nh con chã ®ang nãi víi anh bằng lời chứ không phải chỉ qua hành động. C¸ch biÓu lé t×nh c¶m cña BÊc còng rÊt kh¸c thêng. C¸i c¸ch nã Ðp hai hµm r¨ng vµo tay chñ mét lóc l©u cho thÊy t×nh c¶m cña BÊc dµnh cho Thoãc-t¬n m·nh liệt đến mức nào. Mặt khác, nó lại không hề vồ vập, săn đón nh những con chó kh¸c mµ chØ lÆng lÏ t«n thê, quan s¸t chñ theo mét c¸ch rÊt riªng mµ chØ nã míi có thể bộc lộ nh vậy. Sự giao cảm bằng ánh mắt giữa nó và Thoóc-tơn đã nói lên tất cả sự ngỡng mộ, thành kính, tình thơng yêu của Bấc đối với ngời chủ mang trong mình những tình cảm mà trớc đó nó cha từng cảm nhận đợc bao giờ. Sự gắn bó về tình cảm giữa Bấc và chủ đợc thể hiện sâu hơn trong phần cuối cña ®o¹n trÝch. Cµng yªu chñ bao nhiªu th× BÊc l¹i cµng sî mÊt bÊy nhiªu. Bëi vËy, nó luôn bám theo Thoóc-tơn và không rời anh nửa bớc. Chi tiết Bấc không ngủ "trờn qua giá lạnh đến tận mép lều, đứng đấy, lắng nghe tiếng thở đều đều của chủ..." rất sống động, có sức diễn tả lớn hơn cả những lời giãi bày trực tiếp, nó biểu hiện kh¶ n¨ng quan s¸t vµ miªu t¶ rÊt tinh tÕ cña t¸c gi¶. Søc hÊp dÉn cña ®o¹n trÝch nµy nãi riªng vµ c¶ truyÖn ng¾n TiÕng gäi n¬i hoang dã nói chung đối với bạn đọc còn ở ý nghĩa xã hội sâu sắc mà nó đã gợi lên. Trong cuộc đua tranh khốc liệt để giành giật của cải, giành giật sự sống của con ngời, mọi quan hệ tình cảm đều bị đẩy xuống hàng thứ yếu. Tình cảm, lòng yªu th¬ng s©u s¾c gi÷a BÊc vµ Thoãc-t¬n lµ lêi ca ca ngîi nh÷ng t×nh c¶m nh©n hậu, cao quý, kêu gọi con ngời hãy tạm gác lại những đam mê vật chất để hớng đến một cuộc sống tốt đẹp, có ý nghĩa hơn. ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi (Vò Khoan) I - Gîi ý 1. T¸c gi¶: Tác giả Vũ Khoan là nhà hoạt động chính trị, hiện là Phó Thủ tớng Chính phủ. 2. Vấn đề: Ngời Việt Nam chúng ta có nhiều phẩm chất tốt đẹp, đó là lòng yêu nớc, là đức.

(40) tính cần cù, dũng cảm, là tinh thần "lá lành đùm lá rách", "thơng ngời nh thể thơng thân"... Đó là những phẩm chất không ai có thể phủ nhận bởi chúng đã đợc kiểm nghiệm và khẳng định trong lịch sử dựng nớc và giữ nớc của dân tộc. Tuy nhiên, không ai có thể toàn vẹn, cùng với những phẩm chất cần luôn đợc phát huy, ngời Việt Nam chúng ta vẫn có những mặt hạn chế cần sửa đổi. Nhận thức đợc những mặt mạnh để phát huy, đồng thời cũng nhận thức đợc những mặt còn yếu kém cần khắc phục là điều hết sức cần thiết để mỗi con ngời nói riêng và cộng đồng Việt Nam nói chung vơn lên tự hoàn thiện mình, không ngừng tiến bộ để đáp ứng những yêu cầu mới của lịch sử đất nớc. Bài viết đã nêu ra một cách chính xác và kịp thời những vấn đề thiết thực đối với con ngời Việt Nam - đặc biệt là thế hệ trẻ, lực lợng quyết định sự thành công của công cuộc xây dựng đất nớc trong thế kỷ mới. 3. Tãm t¾t: Bài viết nêu ra bốn ý lớn, mỗi ý lại đợc cụ thể hoá bằng một hệ thống luận cứ, dẫn chứng khá sinh động:  ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kû míi th× quan träng nhÊt lµ sù chuÈn bÞ b¶n th©n con ngêi.  Bối cảnh của thế giới hiện nay và những mục tiêu, nhiệm vụ nặng nề của đất nớc.  Những cái mạnh, cái yếu của ngời Việt Nam cần đợc nhận thức rõ trong quá trình x©y dùng nÒn kinh tÕ míi. II - Gi¸ trÞ t¸c phÈm 1. Thêi ®iÓm chuyÓn tõ thÕ kØ XX sang thÕ kØ XXI lµ mét ®iÓm mèc quan träng trong lÞch sö nh©n lo¹i. Nã kh«ng chØ lµ mèc thêi gian mµ hÖ träng h¬n, nã lµ mèc cña sự phát triển thế giới, tất nhiên cái mốc phát triển này không đồng đều giữa các khu vực, các quốc gia với những thang bậc trình độ phát triển khác nhau. Riêng đối với đất nớc đang trên chặng đờng hội nhập và phát triển nh Việt Nam thì đây là thời điểm có ý nghĩa quyết định, đặt ra trớc mắt cả những cơ hội và thách thức lớn. Để có thể tự vợt lªn chÝnh m×nh, tõng bíc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ tri thøc trong thÕ kØ tíi, §¶ng vµ nhà nớc ta đã có những chiến lợc cụ thể về mọi mặt. Nhng để làm đợc việc đó, trớc hết phải có sự nhận thức đầy đủ, sâu sắc về những cái mạnh, cái yếu trong nội lực. Bài viết ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi cña Phã thñ tíng Vò Khoan cho chóng ta thÊy râ ®iÒu nµy. Tác giả viết bài văn này vào đầu năm 2001, khi đất nớc ta cùng toàn thế giới bớc vµo n¨m ®Çu tiªn cña thÕ kû míi. §©y lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao gi÷a hai thÕ kû, hai thiên niên kỷ. ở nớc ta, công cuộc đổi mới bắt đầu từ cuối thế kỷ trớc đã thu đợc những thành quả nhất định, chúng ta bớc sang thế kỷ mới với những mục tiêu vô cùng quan trọng, đó là tiếp tục phát huy những thành quả đạt đợc, kết hợp với những truyền thống văn hoá, lịch sử lâu đời để đa nớc ta tiến nhanh, tiến mạnh trên con đờng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc. 2. Có thể xác định lại dàn ý của bài viết nh sau: Bài viết nêu ra bốn ý lớn, mỗi ý lại đợc cụ thể hoá bằng một hệ thống luận cứ, dẫn chứng khá sinh động:  ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kû míi th× quan träng nhÊt lµ sù chuÈn bÞ b¶n th©n con ngêi.  Bối cảnh của thế giới hiện nay và những mục tiêu, nhiệm vụ nặng nề của đất nớc.  Những cái mạnh, cái yếu của ngời Việt Nam cần đợc nhận thức rõ trong quá trình x©y dùng nÒn kinh tÕ míi. Trong bài viết này, tác giả đã nêu ra một vấn đề hệ trọng: chúng ta cần nhận thức nh thế nào và làm những việc gì để chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới? Vấn đề ấy kh«ng chØ cã ý nghÜa thêi sù trong thêi ®iÓm chuyÓn giao thÕ kû mµ cßn cã ý nghÜa l©u dài đối với cả quá trình đi lên của đất nớc bởi vì để đáp ứng những nhiệm vụ nặng nề mà lịch sử và dân tộc đã giao phó, con ngời Việt Nam nói chung và lớp trẻ Việt Nam nãi riªng kh«ng thÓ kh«ng nhËn thøc râ nh÷ng mÆt m¹nh còng nh nh÷ng ®iÓm cßn hạn chế của mình để vừa phát huy những mặt tích cực, đồng thời khắc phục, sửa chữa những mặt còn yếu kém, không ngừng hoàn thiện mình, xứng đáng là chủ nhân của đất nớc. 3. Trong hµnh trang vµo thÕ kû míi, sù chuÈn bÞ b¶n th©n con ngêi lµ quan träng nhÊt, bëi v×:  Con ngời bao giờ cũng là động lực phát triển của lịch sử.  Trong thêi k× nÒn kinh tÕ tri thøc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, con ngêi l¹i cµng cã vai trß.

(41) næi bËt. 4. Trong sự phát triển chung của thế giới, khi khoa học, kỹ thuật có tốc độ phát triÓn v« cïng m¹nh mÏ, sù giao thoa, héi nhËp ngµy cµng s©u réng gi÷a c¸c nÒn kinh tế, đất nớc ta nói chung và các thế hệ hiện tại nói riêng đang đứng trớc những nhiệm vụ vô cùng trọng đại, đó là đồng thời giải quyết ba nhiệm vụ: thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu của nền kinh tế nông nghiệp, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đồng thời nhanh chóng tiếp cận với nền kinh tế tri thức. 5. Khi nêu ra những u điểm và nhợc điểm của ngời Việt Nam, tác giả đã không làm một phép liệt kê giản đơn từ u điểm đến nhợc điểm mà cứ mỗi khi nêu một u điểm, tác giả lại đề cập đến một nhợc điểm. Điều đáng chú ý là những u điểm và nhợc điểm đó luôn đợc đặt trong yêu cầu xây dựng và phát triển đất nớc hiện nay. Cụ thể:  Th«ng minh, nh¹y bÐn víi c¸i míi nhng l¹i thiÕu Gi¸ trÞ t¸c phÈm, kiÕn thøc thùc hµnh.  Cần cù, sáng tạo nhng thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt qui trình công nghệ, cha quen với cờng độ lao động khẩn trơng.  Có tinh thần đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau nhng đồng thời lại cũng thờng đố kị nhau trong c«ng viÖc.  B¶n tÝnh thÝch øng nhanh nhng l¹i cã nhiÒu h¹n chÕ trong thãi quen, nÕp nghÜ, quen bao cấp, rất sùng ngoại nhng có khi lại bài ngoại đến mức cực đoan, khôn vặt, ít gi÷ ch÷ "tÝn". 6. Thông thờng, trong sách báo và trong các phơng tiện thông tin đại chúng, khi nói đến phẩm chất của ngời Việt Nam, ngời ta chỉ đề cập đến cái tốt, đến yếu tố tích cực, đáng biểu dơng, học tập. Cách ca ngợi một chiều nh vậy không phải không có yếu tè tÝch cùc, thËm chÝ cßn rÊt cÇn thiÕt khi chóng ta muèn ph¸t huy søc m¹nh cña d©n tộc trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lợc, thống nhất Tổ quốc. Tuy nhiên, điều đó nếu lặp đi lặp lại mãi sẽ khiến chúng ta không thể đánh giá đúng năng lực và phẩm chất của mình, dẫn đến thái độ ngộ nhận, tự thoả mãn, không chịu học hỏi ng ời khác. Bài viết này đã mang đến cho bạn đọc cảm giác rất bất ngờ. Tác giả không ca ngợi một chiều, cũng không chỉ toàn phê phán một cách cực đoan mà nhìn nhận song song, đối chiếu và đánh giá những điểm mạnh cũng nh những điểm yếu của ngời Việt Nam trong quan hệ với công việc, trong yêu cầu của sự phát triển xã hội. Đó là sự đánh giá rất khách quan và khoa học, xuất phát từ thiện chí của tác giả muốn để chúng ta nhìn nhận về mình một cách đúng đắn, chân thực, ý thức đợc những mặt tốt cũng nh mặt cha tốt của mình để phát huy hoặc sửa đổi. 7. Trong văn bản, tác giả đã sử dụng khá nhiều thành ngữ, tục ngữ: "nớc đến chân míi nh¶y", "tr©u buéc ghÐt tr©u ¨n", "liÖu c¬m g¾p m¾m", "bãc ng¾n c¾n dµi"... ViÖc sö dông kh¸ nhiÒu thµnh ng÷, tôc ng÷ d©n gian nh vËy khiÕn cho bµi viÕt thªm phÇn sinh động, cụ thể, giàu ý nghĩa. 8. Mặc dù đây là bài nghị luận mang tính xã hội học nhng tác giả đã cho chúng ta thấy một lối viết không hề khô cứng nhờ vào khả năng diễn đạt trong sáng, giản dị, kh¶ n¨ng vËn dông linh ho¹t c¸c thµnh ng÷, tôc ng÷. ViÖc sö dông chÝnh nh÷ng thµnh ngữ, tục ngữ của ngời Việt Nam để phân tích những cái mạnh, cái yếu của ngời Việt Nam đã giúp tác giả khái quát đợc những vấn đề mang tính cố hữu trong ý thức văn hoá của dân tộc, khiến ngôn ngữ nghị luận giàu hình ảnh, lột tả đ ợc thực tế. Nói đến nghệ thuật lập luận của bài viết này cũng phải nói đến việc dẫn ra những dẫn chứng cụ thể mà sâu sắc qua sự đối sánh với ngời Nhật, thao tác này vừa có ý nghĩa trong nh·n quan khoa häc võa cã t¸c dông kÝch thÝch tinh thÇn häc hái, tù t«n trong t©m lÝ ngêi ViÖt Nam. 9. Bµi viÕt Hµnh trang chuÈn bÞ vµo thÕ kØ míi thùc sù trë thµnh hµnh trang trong nhËn thøc cña con ngêi ViÖt Nam nÕu muèn héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi.. 3. Phân tích bài thơ " Con cò"của Chế Lan Viên Con cò là hình ảnh quen thuộc với làng quê Việt Nam tự bao đời. Chính vì thế mà từ lúc nào không biết, hình ảnh cò đã đi vào ca dao, dân ca Việt Nam một cách bình thường nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc biểu trưng cho hình tượng người phụ nữ Việt Nam chịu thương chịu khó. Và cũng có khi hình ảnh cò được mượn để ví cho thân phận người phụ nữ thấp bé trước xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Cảm nhận từ tình mẹ thiêng liêng, cảm nhận vẻ đẹp sâu sắc của hình ảnh cò, tác giả Chế Lan Viên đã mượn chất liệu là những bài ca dao, dân ca Việt Nam để dệt nên bài thơ "Con cò" ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng và nỗi nhọc nhằn nuôi con khôn lớn của người phụ nữ, người mẹ. Bài thơ đã nhanh chóng được mọi người biết đến và trở thành một.

(42) trong những tác phẩm tiêu biểu viết về tình mẹ. Khổ thơ đầu được viết một cách nhẹ nhàng, êm, ái: Con còn bế trên tay …. Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân. Đúng là đứa trẻ còn quá bé bỏng để hiểu được thế nào là "con cò", "con vạc", thế nhưng ngay từ giấc ngủ đầu nôi, người mẹ đã nhẹ nhàng đem cánh cò đến với con bằng lời ru dịu dàng, nồng ấm. Điệp từ "con cò" được nhắc đi, nhắc lại ở câu bốn đến câu tám của khổ thơ đầu như một điệp khúc ngân nga, nhịp nhàng. Người đọc cảm nhận được trong thơ có nhạc. Nhạc điệu là lời ru của mẹ đối với con, là lời kể, tả của mẹ về hình ảnh cò trong dân gian cho con nghe. Hình ảnh "con cò bay la,..... bay lả", từ "cổng phủ" cho đến "Đồng Đăng" miêu tả hình ảnh cò thung dung bay lượn một cách tự do trên khắp mọi nẻo quê hương, trở thành biểu tượng gắn bó với làng quê Việt Nam. Hình ảnh cò "xa tổ", cò "ăn đêm", sợ gặp "cành mềm", sợ bị "xáo măng" gợi hình ảnh cò lẻ loi một mình đi kiếm mồi trong đêm tăm tối có muôn vàn cạm bẫy đang chực chờ phía trước. Phải chăng, tác giả muốn nhắc đến thân phận yếu đuối của người phụ nữ và nỗi vất vả gian truân trong cuộc mưu sinh để nuôi con âm thầm, khi bên ngoài xã hội còn nhiều cạm bẫy đang chực chờ. Mặc dù người mẹ biết con mình còn quá bé bỏng trước cuộc đời. Nhưng mẹ muốn hát cho con nghe để con hình thành tình yêu thương đối với những gì thuộc về quê hương, đất nước, hiểu được tình thương bao la mà mẹ dành cho con. Bên cạnh đó, mẹ muốn con hãy yên tâm trước cuộc đời, vì đã có mẹ chở che trong câu: "sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân". Đọc đến đây, ta cảm động trước tình mẹ bao la, sâu sắc, vỗ về, chở che ta từ khi còn tấm bé. Để rồi, khi ta từng bước trưởng thành, vẫn có mẹ bên cạnh xẻ chia: Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên! Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn. Khổ thơ thứ hai có thể chia làm ba giai đoạn, tựu chung lại vẫn là ý nghĩa của hình ảnh cò gắn bó mật thiết và trở nên người bạn đồng hành đối với cuộc đời con trẻ từ lúc ấu thơ cho đến khi trưởng thành. Đoạn đầu từ: Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên! Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi. Là mối tương quan mật thiết giữa cò với con trẻ trong suốt thời thơ ấu. Cò "đứng ở quanh nôi", rồi cò "vào trong tổ"; còn có ngủ thì cò mới ngủ. Hình ảnh cò tới đây không còn là hình ảnh con cò giản dị nữa, mà đã ẩn dụ cho hình tượng người mẹ chăm sóc, vỗ về, ấp iu cho con từng miếng ăn, giấc ngủ. Khi con lớn hơn một chút thì tình yêu mẹ dành cho con như thế nào? Đoạn thứ hai: "Mai khôn lớn con theo cò đi học Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân" Là hình ảnh đồng hành của người mẹ với con mình trong thời niên thiếu. Buổi ban đầu chập chững bước vào cuộc đời, đứa trẻ cần lắm đôi tay dìu dắt của mẹ. Thế nhưng, người mẹ sẽ không dìu dắt con mãi mãi, mà theo năm tháng, mẹ tập cho con tự bước đi trên đôi chân chính mình. Có thể thấy: ban đầu, thì cò dắt con đi học. Nhưng dần dà, cánh trắng cò chỉ bay theo gót chân con. Khi con đến giai đoạn niên thiếu, tình thương của mẹ dành cho con đã có cách thể hiện khác. Mẹ không còn nâng niu con nữa, mà chỉ đồng hành bên con, dõi theo mỗi bước chân con. Mẹ muốn con tự đi trong cuộc đời bằng đôi chân của chính mình. Vì chỉ có thế, bước chân con mới vững chãi, không sợ bị vấp ngã. Ta cảm nhận được tình mẹ vừa sâu sắc, lại vừa phong phú, cách thể hiện đa dạng. Một lần nữa, ta hiểu thêm về mẹ, chợt nhận hối hận ra ta cũng đã có lúc hiểu lầm về mẹ. Đoạn thứ ba nói lên hình ảnh cò-hình ảnh mẹ đã đi vào tiềm thức, hóa nên tâm hồn phong phú cho con người khi trưởng thành: Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên…. Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn. Cho dù lúc trưởng thành con có làm bất cứ nghề nghiệp gì, thì hình ảnh mẹ luôn là nguồn cảm xúc dạt dào, là chất xúc tác giúp con thành công hơn trên bước đường công danh sự nghiệp. Hình ảnh thân thương của mẹ trở nên ý nghĩa lớn lao với cuộc đời mỗi người Khổ thơ thứ ba thật giản dị mà lại gây nên xúc động với người đọc bởi lời mẹ chân tình, tha thiết: Dù được gần con…… Đi hết đời, lòng mẹ vẫn yêu con..

(43) Phải chăng đây cũng chính là lời tự sự của tất cả những người mẹ có con cái đã trưởng thành, có khung trời và lối đi riêng? Cho dù bất cứ nơi đâu, bất cứ hoàn cảnh nào, mẹ vẫn dang rộng vòng tay yêu thương, vẫn là bến bờ, là điểm tựa cho con bởi:" con dù lớn vẫn là con của mẹ". Thế nên "đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con". Có biết bao nhiêu thứ tình cảm trên đời, nhưng có tình nào bao la, sâu sắc và vô tận như tình mẹ dành cho ta. Bài thơ được mở đầu bằng những câu hát ru và kết lại cũng bằng lời ru à ơi: À ơi!.... Quanh nôi. Lời ru đến lúc này sao thắm đượm quá đỗi tình mẫu tử thiêng liêng của mẹ. lại một lần nữa các cụm từ:"ngủ đi", "cánh cò, cánh vạc", "nôi" được nhắc lại nhằm gợi về kỉ niệm tuổi thơ, nhắc nhớ về giấc ngủ đầu nôi cũng là dấu ấn thiêng liêng trong tâm thức của mỗi người. Chế Lan Viên đã sáng tác bài thơ này với một sự chiêm nghiệm sâu sắc về tình mẹ con. Ông đã thể hiện niềm yêu kính đối với hình tượng người mẹ bằng giọng thơ nhẹ nhàng, trau chuố Tình mẹ, chắc có lẽ trong tâm thức mỗi con người đều cảm nhận được. Thế nhưng, với bài thơ "Con Cò" của Chế Lan Viên, ta như được trãi nghiệm và hiểu thêm một cách sâu sắc về ý nghĩa của tình mẹ trong cuộc đời của mỗi con người.. 4. Phân tích bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam – đã cống hiến trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng đất nước. Người ra đi năm 1969, để lại biết bao nỗi thương nhớ và xót xa cho Tổ quốc. Có nhiều nhà thơ đã viết bài thơ tưởng nhớ về Bác, và “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ xuất sắc nhất. Chúng ta hãy cùng đến với bài thơ để cảm nhận được cảm xúc ấy. “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác ....Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” Năm 1976, sau ngày đất nước ta được hoàn toàn giải phóng, lăng Bác được khánh thành. Nhà thơ Viễn Phương từ NNam đã ra thăm lăng Bác. Cảm xúc dâng trào, nhà thơ đã làm một bài thơ như một lời bộc bạch chân tình của hàng triệu người con NNam với Bác. Đây là một bài thơ đặc sắc, giàu ý nghĩa, làm cho người đọc xúc động. Hai khổ thơ đầu là những dòng cảm xúc ban đầu của nhà thơ khi được lần đầu đến thăm lăng Bác: một chút tự hào, xen lẫn vui sướng, lẫn xúc động khi sắp đc kề cận bên Ng` cha thân yêu của dtộc.Bằng những h/ả ẩn dụ giàu sức gợi, n/ngữ bình dị mà hàm súc, tinh tế, đoạn thơ đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc vô cùng sâu sắc. Hai khổ cuối bài thơ như những nốt nhạc du dương, trầm bổng, réo rắt như tấm lòng tha thiết yêu mến của nhà thơ với Bác. Bằng những ngôn từ ẩn dụ đặc sắc,từ ngữ bình dị mà giàu sức gợi, câu thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những rung động sâu sắc và đáng quý. Bài thơ được phân chia theo bố cục thời gian, và khổ thơ đầu tiên nói về cảm xúc của tác giả khi nhìn thấy lăng Bác từ xa. “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” Câu thơ đầu tiên thật ngắn gọn nhưng nó lại là một lời tâm sự chân tình của nhà thơ cũng như hàng triệu người con miền Nam. Một tiếng “con” thật ấm áp, gần gũi, thể hiện lòng kính yêu to lớn đối với Bác. Bác thật gần gũi với người dân, như là một vị cha già của dân tộc. “ Con ở miền Nam” - mấy tiếng ấy bao hàm một nỗi đau và một niềm tự hào. Miền Nam gian khổ và anh hùng, miền Nam đi trước về sau, miền Nam thành đồng Tổ quốc, miền Nam vừa chiến thắng kẻ thù hung bạo trở về trong đại gia đình Việt Nam đây Bác ơi! Nhà thơ mong nhìn thấy Bác một lần sau khi đất nước đã giải phóng nhưng thật đau xót, Bác đã không còn. Vì vậy, từ “viếng” đã được nhà thơ thay bằng từ “thăm” để giảm nhẹ nỗi đau cũng như bày tỏ niềm tin rằng Bác vẫn sống mãi. “Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” Đập vào mắt nhà thơ là hình ảnh hàng tre xanh ngắt trước lăng Bác. Cây tre - biểu tượng cho sự bất khuất, kiên cường nhưng giản dị, thanh cao của người dân Việt Nam – đã để lại một dấu ấn đậm nét trong lòng tác giả trước khi bước vào lăng Bác. Hàng tre bát ngát – Hàng tre xanh xanh – Hàng tre Việt Nam: hàng tre bao đời như một dấu hịêu đặc biệt của dân tộc. Hàng.

(44) tre trùm bóng mát rượi lên bao thế hệ cuộc đời, hàng tre mang bao phẩm chất của con người Tổ quốc ta: dẻo dai, đoàn kết, bất khuất, kiên cường. Ở Bác có tất cả những gì mà những con người Việt Nam từng có, cũng cái dấu hiệu xanh tươi sự sống ấy, cũng cái kiên cường “ đứng thẳng hàng” trong “bão táp mưa sa” ấy. Dân tộc ta thật sự có sức sống mãnh liệt, cho dù những thử thách của thiên nhiên, của lịch sử có khắc nghiệt cách mấy thì vẫn kiên cường chống chọi, và vẫn cố gắng đứng thẳng chứ nhất quyết không chịu bị bẻ cong. Hàng tre đứng đó, bên lăng Bác như ru giấc ngủ ngàn thu của Bác, gắn bó mãi mãi với Bác như dân tộc Việt Nam vẫn kính trọng Bác mãi mãi. Đến gần lăng Bác, xếp hàng vào viếng thì tác giả có thêm nhiều cảm xúc mới. “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” Hai câu thơ sinh động với nhiều hình ảnh gợi cảm được tạo nên từ những hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi với nhau. Một mặt trời thực đi qua trên lăng, là mặt trời của tự nhiên, của muôn loài, soi sáng cho muôn loài, đem lại sức sống cho thế giới. Từ mặt trời thật ấy, một mặt trời ẩn dụ khác hiện ra trong lăng, rất đỏ. Bác nằm trong lăng với ánh sáng đỏ xung quanh như một mặt trời. Bác tồn tại vĩnh cửu trong lòng mỗi người dân Việt Nam như sự tồn tại của một mặt trời thật. Bác soi sáng đường cho dân tộc ta đi, cống hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp giành độc lập của Tổ quốc. Bác giúp nhân dân ta thoát khỏi kiếp sống nô lệ, trở thành một con người tự do để bây giờ được hạnh phúc. Công lao của Bác đối với dân tộc ta cũng như mặt trời, to lớn không kể xiết. Bác là một mặt trời. Cái ẩn dụ mặt trời ở đây không biết đã đủ nói về Bác chưa ?. Không, nếu nói Bác là mặt trời thì phải nhấn mạnh thêm cho rõ cái đặc tính của vầng mặt trời ấy: rất đỏ. Cái mặt trời đang tỏa sáng trên cao kia, cái mặt trời của thiên nhiên, tượng trưng của nguồn nóng, nguồn sáng, nguồn sự sống ấy, không phải bao giờ cũng nguyên vẹn thế đâu, không phải lúc nào cũng ấm nóng thế đâu! Vầng mặt trời ấy có thể bị bóng đêm lấn át. Nhưng vầng mặt trời Bác Hồ của ta thì mãi mãi đỏ thắm, mãi mãi là nguồn sưởi ấm, nguồn sáng soi đường cho con người Việt Nam. Hôm nay có hai mặt trời chiếu rọi trên đường đời: một mặt trời tỏa sáng trước mặt, một mặt trời tỏa sáng tâm hồn…Như mặt trời kia, Bác thuộc về vĩnh cửu. Bác sẽ sống mãi trong lòng mỗi con người Việt Nam. “Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…” Cùng với mặt trời đi qua trên lăng, ngày ngày dòng người vẫn đi qua lăng trong thương nhớ. Điệp ngữ “ngày ngày” ý nói rằng nhân dân ta mãi luôn ghi nhớ công lao to lớn của Bác, mãi mãi là như vậy. Nhịp thơ của đoạn chậm, diễn tả đúng tâm trạng khi đứng xếp hàng trước lăng chờ đến lượt vào, ngậm ngùi tưởng nhớ đến Bác đã khuất. Tuy vậy, nhịp thơ chầm chậm như bước chân người đi trong cuộc tưởng niệm mà sao câu thơ vẫn không buồn ? Phải rồi. Chúng ta không làm cái việc tưởng niệm bình thường với Bác như một người đã khuất. Dòng người đang đi đây là đang đi trong cuộc hành trình ngợi ca vinh quang của Bác. Và tràng hoa vinh quang này không phải được kết bằng những bông hoa bình thường như mọi tràng hoa vinh hiển khác trên đời đâu. Tràng hoa đây là một hình ảnh ẩn dụ của tác giả, đó chính là những đoá hoa thật sự của đời, là đàn con mà Bác đã cố công tạo nên suốt bảy mươi chín mùa xuân Bác sống trên đời. Những bông hoa trong vườn Bác nay đã lớn lên, nở rộ ngát hương kính dâng lên Bác. Vào bên trong lăng Bác, thấy Bác đang nằm đó, nhà thơ lại một lần nữa cố giấu tiếng nấc nghẹn ngào: “Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền” Khung cảnh bên trong lăng thật êm dịu, thanh bình. Lúc này, trước mặt mọi người chỉ có hình ảnh Bác. Bác nằm đó trong giấc ngủ vĩnh hằng. Bác mất thật rồi sao? Không đâu. Bác chỉ nằm đó ngủ thôi, Bác chỉ ngủ thôi mà! Suốt bảy mươi chín năm cống hiến cho đất nước, bây giờ đất nước đã bình yên, Bác phải được nghỉ ngơi chứ. Bao quanh giấc ngủ của Bác là một “vầng trăng sáng dịu hiền”. Đó là hình ảnh ẩn dụ cho những năm tháng làm việc của Bác, lúc nào cũng có vầng trăng bên cạnh bầu bạn. Từ giữa chốn tù đày, đến “cảnh khuya” núi rừng Việt Bắc, rồi “nguyên tiêu”…Tuy vậy, Bác chưa bao giờ thảnh thơi để ngắm trăng đúng nghĩa. Khi thì “trong tù không rựơu cũng không hoa”, khi thì “việc quân đang bận”. Chỉ có bây giờ, trong giấc ngủ yên, vầng trăng ấy mới thật sự là vầng trăng yên bình, để Bác nghỉ ngơi và ngắm..

(45) Trăng dịu hiền, soi sáng hình ảnh Bác. Nhìn Bác ngủ ở đấy thật bình yên, nhưng có một sự thật dù đau lòng cách mấy ta vẫn phải chấp nhận: Bác đã thật sự ra đi mãi mãi. “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim!” Trời xanh bao la kia kéo dài đến vô tận, không bao giờ chấm dứt. Dù lí trí vẫn luôn trấn an lòng mình rằng Bác vẫn sống đấy, vẫn còn dõi theo Tổ quốc mãi mãi như màu xanh thanh bình trên nền trời Tổ quốc độc lập nhưng con tim ta vẫn nhói đau vì một sự thật đau lòng. Một từ “nhói” của nhà thơ nói hộ ta nỗi đau đớn, nỗi đau vượt lên mọi lí lẽ, mọi lập luận lí trí. Bác như trời xanh, Bác là mãi mãi, Bác vẫn sống trong tâm tưởng mỗi chúng ta, Bác mãi hiện diện trên mỗi phần đất, mỗi thành quả, mỗi phần tử tạo nên đất nước này. Nhưng mà Bác mất thật rồi, ta không còn có Bác trong cuộc đời thường này. Mất Bác, cái thiếu vắng ấy liệu có thể nào bù đắp được? Tổ quốc ta đã thật sự không còn Bác dõi theo từng bước chân, không còn được Bác nâng đỡ mỗi khi vấp ngã. Bác ra đi, nỗi đau ấy liệu có từ ngữ nào diễn tả hết? Cả đàn con Việt Nam luôn tiếc thương Bác, luôn nhớ về Bác như một cái gì đó thật vĩ đại, không thể xoá nhoà. Dù Bác ra đi thật sự rồi nhưng những điều Bác đã làm vẫn sẽ đọng lại trong tâm hồn, hình ảnh Bác vẫn tồn tại trường kì trong trái tim mỗi người dân Việt Nam. Cuối cùng dẫu thương tiếc Bác đến mấy, cũng đến lúc phải rời lăng Bác để ra về. Khổ thơ cuối như một lời từ biệt đầy xúc động: “Mai về miền Nam thương trào nước mắt” Ngày mai phải rời xa Bác rồi. Một tiếng “thương của miền Nam” lại vang lên, gợi về miền đất xa xôi của Tổ quốc, một nơi từng có vị trí sâu sắc trong trái tim người. Một tiếng “thương” ấy là yêu, là biết ơn, là kính trọng cuộc đời cao thượng, vĩ đại của Người. Đó là tiếng thương của nỗi đau xót khi mất Bác. Thương Bác lắm, nước mắt trào ra, thật đúng là tình thương của người Việt Nam, vô bờ bến và rất thật. “Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” Cùng với nỗi niềm yêu thương vô hạn, tác giả nói lên muôn vàn lời tự nguyện. Điệp ngữ “muốn làm” khẳng định mạnh mẽ những ước nguyện ấy. Ước chi ta có thể biến hình thành những gì thân yêu quanh nơi Bác ngủ để mãi mãi được chiêm ngưỡng Bác, cuộc đời và tâm hồn của Bác, để bày tỏ lòng ta với Bác. Một con chim nhỏ góp tiếng hót làm vui những bình minh của Bác, một đóa hoa góp mùi hương làm thơm không gian quanh Bác hay một cây tre trong hàng tre xanh xanh VN tỏa bóng mát dịu dàng quê hương của Bác, tất cả đều làm Bác vui và ngủ an giấc hơn. Đây cũng chính là nguyện ước chân thành, sâu sắc của hàng triệu con tim người Việt sau một lần ra thăm lăng Bác. Bác ơi! Bác hãy ngủ lại bình yên nhé, chúng cháu về miền Nam tiếp tục xây dựng Tổ quốc từ nền móng Bác đã tạo ra đây! Câu thơ trầm xuống để kết thùc, ngừng lặng hòan toàn. Về nghệ thuật, bài thơ Viếng lăng Bác có nhiều điểm nghệ thuật rất đặc sắc, giúp biểu hiện thành công thêm về những giá trị nội dung. Bài thơ viết theo thể tám chữ, trong có có xen một vài câu bảy và chín chữ. Nhiều hình ảnh trong bài thơ lấy từ ngoài đời thực đã được ẩn dụ, trở thành một cách thể hiện cảm xúc thành kính của tác giả. Nhịp thơ của bài linh hoạt, lúc nhanh là biểu hiện cho ước nguyện đền đáp công ơn Bác, lúc chậm là lúc thể hiện lòng thành kính với Bác. Giọng điêu của bài trang trọng, tha thiết, ngôn ngữ thơ bình dị mà cô đúc. Bằng những từ ngữ, lời lẽ chân thành, giàu cảm xúc, nhà thơ Viễn Phương đã bày tỏ được niềm xúc động cùng lòng biết ơn sâu sắc đến Bác trong một dịp ra miền Bắc viếng lăng Bác. Bài thơ như một tiếng nói chung của toàn thể nhân dân Việt Nam, biểu lộ niềm đau xót khi thấy Bác kính yêu ra đi. Qua bài thơ, tôi cảm thấy rằng đất nước ta có hoà bình như ngày hôm nay một phần lớn là nhờ công lao của Bác, như vậy chúng ta cần phải biết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ta, để những công ơn to lớn của Bác không bị bỏ phí..

(46)

on thi

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về