Tài liệu Quản trị công ty gia đình tốt: Kinh nghiệm thành công của những doanh nghiệp lớn pptx

Quản trị công ty gia đình tốt: Kinh nghiệm thành
công của những doanh nghiệp lớn

Có rất nhiều công ty gia đình thành công và lọt vào Fortune 500. Tuy
nhiên, theo số liệu điều tra, đại đa số (95%) các công ty gia đình đã suy
giảm mạnh sau thế hệ thứ ba. Bí quyết của 5% doanh nghiệp thành
công còn lại là gì? Câu trả lời là “hệ thống quản trị công ty tốt”.
Công ty gia đình là công ty trong đó các thành viên trong một gia đình nắm
mức sở hữu đủ để quyết định cơ cấu thành viên hội đồng quản trị. Thông
thường, ở công ty gia đình, đại diện của gia đình sẽ nắm giữ chức vụ Chủ
tịch Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng thành viên hoặc Giám đốc và
Tổng giám đốc. Các thành viên của gia đình vừa là chủ sở hữa, vừa là cổ
đông, vừa người quản lý, điều hành công ty.

Một tỷ lệ lớn các doanh nghiệp tư nhân thành công của Việt Nam là các
doanh nghiệp gia đình. Điều này không phải là ngoại lệ trên thế giới. Ở
những nền kinh tế đang phát triển, nhiều công ty thành công cũng có nguồn
gốc từ các doanh nghiệp gia đình, điển hình là Wal-Mart, Bertelsmann và
Bombardier ở Bắc Mỹ và châu Âu; các “chaebol” ở Hàn Quốc và “grupo”
ở châu Mỹ La Tinh.

Khi gia đình ông Trần Kim Thành ra định cư ở nước ngoài, để lại cơ sở
buôn bán bánh kẹo Đô Thành, ông và em trai là Trần Lệ Nguyên, mỗi người
có một tiệm bánh đã góp lại lập ra Công ty TNHH Xây dựng và chế biến
thực phẩm Kinh Đô. Bắt đầu từ ngày 01/10/2002, Công ty chuyển sang hình
thức công ty cổ phần do ông Trần Kim Thành là Chủ tịch Hội đồng quản trị,
em trai ông là Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám
đốc. Năm 2007, doanh thu của Kinh Đô đạt 1238 tỷ đồng

Ưu điểm về mặt quản trị của các công ty gia đình

- Vì quyền sở hữu nằm trong tay một hoặc một vài thành viên trong gia đình,
nên công ty gia đình có xu hướng "cá nhân hoá", thống nhất quyền lực vào
tay người chủ gia đình. Quyền lực này cho phép công ty gia đình có thể thực
thi một tầm nhìn dài hạn, tập trung đầu tư tạo ra những ưu thế cạnh tranh
dài hạn mà những công ty chỉ chạy theo kết quả ngắn hạn trên thị trường
chứng khoán không thể đạt được.

- Giám sát, kiểm soát nội bộ không chỉ thông qua cơ chế "quyền sở hữu", mà
còn thông qua hàng loạt các quy tắc xã hội khác, nhất là huyết thống, truyền
thống, quan niệm về trật tự gia đình, dòng họ...Quản trị công ty gia đình tạo
thuận lợi cho việc ra quyết định, làm giảm chi phí quản lý, tập trung vào
phối hợp giữa các bộ phận trong hệ thống.

- Các công ty gia đình có thể xây dựng một chiến lược phát triển độc đáo,
không theo cách tư duy tầm thường; nhanh chóng vượt qua những đối kháng
của quản trị công ty thông thường do không phải phải lo thiết lập các ranh
giới và phân chia quyền ra quyết định.

- Các công ty gia đình thường có xu hướng tiết kiệm và cẩn trọng trong chi
tiêu. Sự thống nhất giữa quyền sở hữu và quyền quản lý làm giảm nhẹ quy
mô và mức độ của vấn đề đại đại diện.
Tóm lại, điểm mạnh của công ty gia đình là quan hệ “hợp tác” giữa các
thành viên chủ chốt. Tuy nhiên, khi quyền sở hữu công ty gia đình được
truyền lại qua các thế hệ sau, những người thừa kế phải chia sẻ quyền sở hữu
công ty trên tinh thần quan hệ “đối tác”. Họ phải cùng nhau quyết định cách
thức quản trị và điều hành công ty như tài sản chung.

Và đó là lúc các vấn đề quản trị công ty nảy sinh. Đại đa số các công ty gia
đình sẽ thất bại trong việc giải quyết vấn đề quản trị này.

Công ty gia đình – khó có thể phát triển vượt qua thế hệ thứ 3?

Nhưng những công ty gia đình phải đối mặt với một thực tế hết sức không
vui, đó là số liệu thống kê cho thấy tỷ lệ thành công dài hạn của các công ty
gia đình là rất thấp.

Theo điều tra của McKinsey , chỉ có 5% các doanh nghiệp gia đình quy mô
lớn tiếp tục phát triển tốt sau thế hệ thứ ba.

Hầu hết các công ty gia đình bắt đầu với một người đặt nền móng - sáng lập
kiêm luôn việc quản trị, là chủ sở hữu toàn quyền và là người điều hành
doanh nghiệp. Sáng lập viên của công ty gia đình thường giữ toàn quyền ra
quyết định mọi vấn đề của công ty.

Nhìn chung, khi một công ty gia đình thành công rơi vào quyền kiểm soát
của con cháu của người sáng lập công ty thì cũng là lúc công ty gia đình đi
xuống. Tới thời điểm thế hệ thứ ba tiếp quản công ty, bối cảnh doanh nghiệp
đã được đặt sẵn cho những vụ cãi lộn giữa các thành viên trong gia đình.
Thay vì tập trung vào điều hành doanh nghiệp, họ sẽ tranh giành các phần
chia lợi nhuận và các vị trí của ban lãnh đạo công ty.

Mặt khác, các công ty gia đình do số ít người kiểm soát, không phải chịu sức
ép từ bên ngoài và thiếu cơ chế phản biện hợp lý có nguy cơ trì trệ về mặt tổ
chức, nguy cơ đưa ra chiến lược kinh doanh không phù hợp thực tiễn thị
trường.

Một công ty gia đình phát triển sẽ ngày càng trở nên phức tạp, đòi hỏi phải
có cơ cấu tổ chức và quản trị chuẩn mực hơn. Khi doanh nghiệp gia đình trở
thành một công ty cổ phần, nảy sinh nhu cầu cần phải có một hội đồng quản
trị chuyên nghiệp có thể hoạch định chiến lược và kiểm soát có hiệu quả

hoạt động của bộ máy điều hành công ty.

Kinh nghiệm thành công của các công ty gia đình lớn

Quản trị công ty tốt là yếu tố quyết định thành công dài hạn của các công ty
gia đình. Kinh nghiệm các công ty gia đình thành công ở trên thế giới và ở
Việt Nam cho thấy ở các công ty này có sự tách biệt rõ ràng giữa quyền sở
hữu và quyền điều hành, thừa nhận vai trò của một hội đồng quản trị độc lập
và xác định rõ ràng trách nhiệm của chủ sở hữu với hội đồng quản trị và bộ
máy điều hành. Ngoài ra có thể thấy một số yếu tố quyết định sự thành công
của công ty gia đình, đó là: Hội đồng quản trị giỏi và Ban điều hành chuyên
nghiệp với việc xây dựng những chuẩn mực không thể bị thoả hiệp trong
quyết định nhân sự chủ chốt, phân tán rủi ro và quản trị một cách năng động
vốn đầu tư của doanh nghiệp.

Tách biệt rõ ràng giữa quyền sở hữu và quyền điều hành

Các thành viên gia đình thường có nhiều vai trò: lúc thì là chủ sở hữu lúc lại
là thành viên hội đồng quản trị, Tổng giám đốc. Trong mọi trường hợp cần
xác định rõ ràng lúc nào thành viên gia đình đóng vai trò gì, tránh lẫn lộn.

Chìa khoá để công ty gia đình tồn tại và thành công là sự tận tuỵ tuyệt đối
với những giá trị được truyền qua các thế hệ và sự nhận thức nhạy bén về ý
nghĩa của việc làm chủ. Một số những vấn đề cốt lõi của quản trị công ty cần
được thể chế hóa bằng hoạt động và hoạt động giống như Hiến pháp của
công ty gia đình, như: Thỏa thuận gia đình về thành phần Hội đồng quản trị
và cách để bầu cử thành viên Hội đồng quản trị; những điều kiện khi nào các
thành viên gia đình có thể tham gia kinh doanh; số lượng cổ phiếu có thể
được bán trong và ngoài gia đình; giới hạn cho các chiến lược của công ty
cũng như giới hạn tài chính.

Những thoả thuận này thường được xây dựng qua nhiều năm sẽ giúp đặt
nền tảng cho việc đáp ứng hai điều kiện chính cho thành công dài hạn của