Tuan 13 Canh ngay he Bao kinh canh gioi

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CẢNH NGÀY HÈ</b>

<b>(Bảo kính cảnh giới – bài 43)</b>
A – MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè. Qua bức tranh thiên nhiên là vẻ đẹp tâm
hồn Nguyễn Trãi với tình yêu thiên nhiên, yêu đời, nặng lòng cùng nhân dân, đất nước.

2. Kĩ năng

Có kĩ năng phân tích một bài thơ Nôm của Nguyễn Trãi: chú ý những câu thơ sáu chữ dồn nén
cảm xúc, cách ngắt nhịp ¾ trong câu bảy chữ.

3. Thái độ

Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên đất nước, tình cảm gắn bó với cuộc sống người dân.
B – CHUẨN BỊ, PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

-GV chuẩn bị SGK, SGV, máy chiếu, thiết kế bài giảng powerpoint
-HS đọc và soạn bài theo câu hỏi trong sách giáo khoa

-Phương pháp dạy học : Phương pháp đọc sáng tạo, PP tái tạo, gợi mở, giảng bình, sử dụng
phương tiện trực quan

C. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC

<b>Hoạt động 1: Ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ (hình thức vấn đáp)</b>

Em hãy đọc thuộc lịng bản dịch thơ bài Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão và phát biểu ngắn gọn cảm nhận về

vẻ đẹp của người tráng sĩ đời Trần được biểu hiện qua bài thơ.

<b>Hoạt động 2: Dẫn vào bài mới</b>

Qua việc tái hiện, củng cố lại kiến thức ở bài Thuật hoài, chúng ta đã hiểu được cảm hứng chủ đạo trong
văn học trung đại Việt Nam triều đại Lý – Trần là cảm hứng yêu nước. Hôm nay, thầy và cả lớp sẽ cùng
nhau làm quen với văn học trung đại Việt Nam dưới triều Lê sơ, mà tác giả tiêu biểu cho giai đoạn này là
Nguyễn Trãi – một nhà chính trị được biết tới khơng chỉ với những áng văn chính luận kiệt xuất mà còn
với những tập thơ thấm đẫm cảm hứng thế sự. Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới số 43) là một bài thơ
như vậy.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>PHƯƠNG PHÁP – PHƯƠNG TIỆN</b>

<b>Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu</b>
<b>phần Tiểu dẫn</b>

Các em hãy đọc phần tiểu dẫn trong SGK tr. 117
(GV gọi một HS đọc).

Từ những nội dung phần tiểu dẫn, kết hợp với hiểu
biết của bản thân, các em hãy cùng khám phá ơ
chữ sau đây:

- Ơ số 1: Hãy nêu tên hiệu của Nguyễn Trãi (Đáp
án: Ức Trai).

- Ô số 2: Đây là tên một tập thơ của Nguyễn Trãi
(Đáp án: Quốc âm thi tập).

- Ô số 3: Bài thơ Cảnh ngày hè được sáng tác

bằng văn tự nào? (Đáp án: Chữ Nơm).

- Ơ số 4: Đây là một trong những áng văn chính
luận xuất sắc được Nguyễn Trãi viết vào đầu năm
1428 (Đáp án: Bình Ngơđại cáo).

- Ô số 5: Cảnh ngày hè được viết theo thể thơ
nào? (Đáp án: Thất ngơn xen lục ngơn).

- Ơ số 6: Bài thơ Cảnh ngày hè được Nguyễn Trãi
xếp vào phần nào trong tập thơ của mình? (Đáp
án: Bảo kính cảnh giới).

- Ơ số 7: Đây là một người thân của Nguyễn Trãi,
trước cũng cáo quan về ở ẩn tại núi Côn Sơn (Đáp
án: Trần Ngun Đán).

à Ơ chữ chìa khóa: Cảnh ngày hè.

<b>I – Tiểu dẫn</b>

- Tập thơ Quốc âm thi tập:

+ Gồm 254 bài thơ (chia làm 4 phần: vơ đề (ngơn
chí, mạn thuật, tự thán, tự thuật, bảo kính cảnh
giới), mơn thì lệnh, mơn hoa mộc, mơn cầm thú.
+ Thể hiện vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi.

+ Viết bằng thể thơ thất ngôn xen lục ngôn (<i>nhấn</i>
<i>mạnh: đây là nỗ lực cách tân, Việt hóa thể thơ</i>

bằng cách xen vào văn bản những câu thơ lục
ngơn).

- Bảo kính cảnh giới: Gương báu răn mình. Tuy
nhiên, bài thơ khơng nặng về giáo huấn, khun
răn, triết lí mà thể hiện cảm xúc tinh tế của một tâm
hồn thi sĩ.

- Bố cục – xác định cách tìm hiểu văn bản:

+ Kết cấu tiền giải – hậu giải: cảnh thiên nhiên
ngày hè – cảnh sinh hoạt nhân dân và ước mong
của nhà thơ.

+ Kết cấu đề - thực – luận – kết.

+ Bức tranh ngày hè (câu 2, 3 ,4, 5, 6) – tâm hồn
nhà thơ (câu 1 và hai câu kết).

<b>+ Sáu câu đầu: bức tranh cảnh ngày hè. Hai câu</b>
<b>cuối: tấm lòng Ức Trai.</b>

<b>Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh đọc văn bản</b>
<b>– tìm hiểu chú thích.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- HS đọc chú thích ở chân trang SGK tr.
upload.123doc.net.

- HS đọc diễn cảm văn bản.

- GV đọc diễn cảm lại một lần nữa văn bản.

+ Rồi: rỗi rãi.

+ Lục:màu xanh; hòe lục: màu xanh của cây
hòe; tán rợp giương: tán giương lên che rợp.
+ Thức: màu vẻ, dáng vẻ.

+ Tiễn mùi hương: ngát mùi hương.
+ Làng ngư phủ: làng chài lưới.

+ Dắng dỏi: inh ỏi; cầm ve: tiếng ve kêu như tiếng
đàn;Lầu tịch dương: lầu lúc mặt trời lặn.

+ Dẽ có: lẽ ra nên có; Ngu cầm: đàn của vua Ngu
Thuấn.

+ Đòi: nhiều.

- Đọc: ngắt đúng nhịp 1/2/3 ở câu thơ thứ nhất và
nhịp 3/3 ở câu thơ cuối cùng. Đọc bằng giọng hồ
hởi, thanh thản, vui tươi nhưng chậm rãi.

<b>Hoạt động 5: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu 6</b>
<b>câu thơ đầu: Bức tranh cảnh ngày hè</b>

- Đọc 6 câu thơ đầu, em hình dung như thế nào về
bức tranh cảnh ngày hè?

(Bức tranh ấy được đón nhận trong tâm thế nào?

Những sự vật nào được thể hiện trong bức tranh?
Nhà thơ đã sử dụng những gam màu gì để thể
hiện vẻ đẹp của cảnh ngày hè? Em có nhận xét gì
về âm thanh, con người trong bức tranh ấy?)

<b>1 – Bức tranh cảnh ngày hè</b>

- Những cảnh vật được đưa vào trong bức tranh:
hòe, thạch lựu, hoa sen.

- Màu sắc: lục, đỏ, hồng.
- Âm thanh: lao xao, dắng dỏi.
- Con người: chợ cá làng ngư phủ.

- Hệ thống động từ: đùn đùn, giương, phun, tiễn
(phân biệt tiễn / tịn / tạn).

- Biện pháp nghệ thuật: đảo ngữ (nhấn mạnh sự
rộn rã của âm thanh), hệ thống từ láy tượng hình,
tượng thanh sinh động.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Qua bức tranh cảnh ngày hè, em cảm nhận được
gì về tâm hồn của nhà thơ Nguyễn Trãi?

tắn, rực rỡ, tràn ngập âm thanh (kết hợp so sánh
với thơ Nguyễn Du: Dưới trăng quyên đã gọi hè –
<i>Đầu tường lửa lựu lập lịe đơm bơng).</i>

è Bình dị, đời thường.

è Tâm hồn yêu thiên nhiên, giao cảm vừa
mạnh mẽ vừa tinh tế với tạo vật, gắn bó
với cuộc đời.

<b>Hoạt động 6: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu hai</b>
<b>câu kết: tấm lịng u nước thương dân của Ức</b>
<b>Trai.</b>

Bài thơ kết lại bằng mong ước gì của tác giả (HS
kết hợp chú thích, giải nghĩa từ Ngu cầm)?

Mong ước của nhà thơ cho em thấy tấm lòng Ức
Trai với dân với nước như thế nào?

<b>2 – Tấm lòng yêu nước thương dân của Ức Trai</b>
<b>(2 câu cuối)</b>

- Khát vọng: có cây đàn của vua Ngu Thuấn để ca
ngợi đời thái bình, dân no ấm.

(liên hệ câu: Vua Nghiêu Thuấn, dân Nghiêu
<i>Thuấn - Dường ấy ta đà phỉ sở nguyền)</i>

- Tấm lòng yêu nước thương dân: nhân dân là món
nợ suốt đời, cơng thành nhưng thân khơng thối;
thân nhàn, ngơn nhàn mà tâm khơng nhàn.

- Ước mong cao quí của một bậc hiền nhân. Lấy
chuyện xưa để nói nay, khao khát thấy cảnh đời no
ấm của nhân dân, dám mong bệ hạ rủ lịng

<i>thương, chăm lo tới mn dân, sao cho nơi hang</i>
<i>cùng ngõ vắng khơng cịn tiếng hờn giận, ốn sầu.</i>
<i>Đó là gốc của nhạc.</i>

(liên hệ với bài Mao ốc vị thu phong sở phá ca của
Đỗ Phủ - muốn có một ngơi nhà rộng trăm ngàn
gian che khắp cho kẻ sĩ trong thiên hạ, riêng mình
chịu đói rách cũng được à tấm lịng của bậc trí giả
đời nào cũng vậy, ln đau đáu vì dân vì nước).

<b>Hoạt động 7: Hướng dẫn học sinh tổng kết,</b>
<b>luyện tập và dặn dò</b>

<b>III – Tổng kết</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

HS trả lời các câu hỏi trắc nghiệm.

- Câu 1: Những màu sắc nào được tác giả sử dụng
để gợi tả bức tranh cảnh ngày hè trong bài thơ?

<b>A. Lục, hồng, đỏ, vàng.</b>
B. Vàng, hồng, đỏ.
C. Lục, hồng, đỏ, lam.
D. Lục, lam, đỏ.

Câu 2: Biện pháp nghệ thuật nào sau
đây không được sử dụng trong bài thơ Cảnh ngày
<i>hè?</i>

A. Đảo ngữ

<b>B. Tăng tiến</b>
C. Liệt kê
D. Đối ngẫu

Câu 3: Trong bài thơ Cảnh ngày hè, tác giả mong
ước điều gì?

A. Có ngơi nhà ngàn vạn gian để che cho
khắp kẻ sĩ trong thiên hạ.

B. Có tài trí mưu lược như Vũ hầu Gia Cát
Lượng để cứu đời, giúp nước.

<b>C. Có cây đàn của vua Ngu Thuấn gảy</b>
<b>khúc Nam phong ca ngợi đời thái bình</b>
<b>thịnh trị.</b>

D. Có người hậu thế đồng cảm chia sẻ với
mình về nỗi đau tài mệnh tương đố.
Câu 4: Nội dung chủ đạo toát ra từ bài thơ Cảnh
<i>ngày hè là:</i>

A. Tâm hồn yêu thiên nhiên, khát vọng của
người anh hùng cái thế.

B. Tâm hồn yêu thiên nhiên, lánh đục về trong
của người quân tử.

<b>C. Tâm hồn yêu thiên nhiên, khát vọng cao</b>
<b>cả gắn liền với tấm lịng thương dân</b>

<b>của bậc trí giả.</b>

D. Tâm hồn yêu nước, yêu dân sâu sắc.

thiên nhiên, yêu dân, yêu nước.

- Nghệ thuật: sử dụng thành công những câu thơ
lục ngôn xen vào những câu thơ thất ngơn, ngơn
ngữ bình dị mộc mạc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Từ việc trả lời các câu hỏi trên và quá trình tìm
hiểu bài thơ, em hãy khát quát nội dung và nghệ
thuật của tác phẩm Cảnh ngày hè.

<b>Dặn dò:</b>

-Học sinh làm bài tập phần Luyện tập trong SGK
tr.119.

</div>

<!--links-->