Tuan 10 Hai dua tre Giao an moi nhat

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (187.46 KB, 15 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tuần: 10

Ngày soạn: 11/10/2015 Ngày dạy:

Tiết PPCT: 37, 38, 39

Đọc văn: HAI ĐỨA TRẺ 
-Thạch

Lam-I – MỤC TLam-IÊU CẦN ĐẠT:

-Hiểu được sự cảm thông sâu sắc của Thạch Lam đối với cuộc sống quanh
quẩn buồn tẻ của những người nghèo phố huyện và sự trân trọng của nhà văn
trước mong ước của họ về một cuộc sống tươi sáng hơn.

- Thấy được một vài nét độc đáo trong bút pháp nghệ thuật của Thạch Lam.
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:

1. Kiến thức:

- Bức tranh phố huyện với cảnh ngày tàn, chợ tàn, những kiếp người tàn
qua cảm nhận của hai đứa trẻ.

- Niềm xót xa thương cảm của nhà văn trước cuộc sống quẩn quanh tù đọng
của những người lao động nghèo nơi phố huyện và sự trân trọng nâng niu những
khát vọng nhỏ bé nhưng tươi sáng của họ.

- Tác phẩm đậm đà yếu tố hiện thực vừa phảng phất chất lãng mạn, chất
thơ, là truyện tâm tình với lối kể thủ thỉ như một lời tâm sự.

- Tiết 1: Giới thiệu tác giả, tác phẩm. Đọc và nhận dạng biểu tượng.

Phân tích cảnh chiều muộn nơi phố huyện.

- Tiết 2: Tìm hiểu biểu tượng bóng tối và ngọn đèn dầu nơi phố huyện.
- Tiết 3: Tìm hiểu biểu tượng chuyến tàu đêm qua phố huyện.

Tư tưởng và đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn.
2. Kĩ năng:

- Đọc - hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.

- Phân tích tâm trạng nhân vật trong tác phẩm tự sự.
III - TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC:

1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- Nội dung, thành tựu chủ yếu của xu hướng văn học lãng mạn và văn học
hiện thực?

3. Bài mới:

Hoạt động của GV & HS Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung

TT 1: Tìm hiểu tác giả Thạch Lam

? Nêu những hiểu biết của em về cuộc đời của
nhà văn Thạch Lam?

? Nêu một vài tác phẩm chính của Thạch Lam?

? Nêu những hiểu biết của em về phong cách
sáng tác của Thạch Lam?

- Tuy là thành viên của nhóm Tự lực văn đồn
(em ruột của Nhất Linh - Hoàng Đạo), nhưng
văn chương của Thạch Lam lại hướng về cuộc
sống của tầng lớp tiểu tư sản, tri thức nghèo
và người lao động.

- Sở trường viết truyện ngắn: Loại truyện tâm
tình, truyện khơng có truyện. Hai yếu tố hiện
thực và lãng mạn trữ tình ln đan cài, xen kẽ
vào nhau tạo nên nét đặc thù khó lẫn trong
phong cách nghệ thuật của ông. Mỗi truyện
như một bài thơ trữ tình đượm buồn, giọng
điệu điềm đạm.Văn ơng trong sáng, giản dị mà
thâm trầm, sâu sắc.

I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:

a. Cuộc đời:

- Thạch Lam: 1910-1942. Tên khai
sinh Nguyễn Tường Vinh, sau đổi là
Nguyễn Tường Lân. Bút danh Việt
Sinh.

- Thuở nhỏ, ông sống ở quê ngoại:
phố huyện Cẩm Giàng, Hải Dương,

sau đó theo cha chuyển sang Thái
Bình.

- Thành viên của nhóm Tự lực văn
đồn.

- Là người đơn h u và tinh tế, rấtâ
thành công ở truy n ngắn.ê

b. Sự nghiệp:

- Các tác phẩm chính:

+ Gió lạnh đầu mùa: Truyện ngắn
1937

+ Nắng trong vườn: Truyện ngắn
1938

+ Ngày mới: Tiểu thuyết 1939

+ Theo dịng: Bình luận văn học
1941

+ Sợi tóc: Tập truyện ngắn 1942
+ Hà Nội băm sáu phố phường: Bút
ký 1943

+ Hà Nội ban đêm: Phóng sự 1936
+ Một tháng ở nhà thương: Phóng

sự 1937.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- Thế giới nhân vật thường là tầng lớp tiểu tư
sản nghèo tầng lớp nông dân với cuộc sống
vất vả, cực nhọc, bế tắc. Vì vậy nhân vật
thường mang tâm trạng cảm xúc, cảm giác
nhiều hơn là tư duy.

- Thạch Lam là người đem chất thơ vào văn
xuôi. Hầu hết các tác phẩm của ông đều được
viết với tấm lịng đơn hậu, nhạy cảm, tinh tế
với mọi biến thái tâm trạng của lịng người.
Ơng thường lặng lẽ thể hiện niềm thương cảm
chân thành đối với người nghèo. Xúc cảm của
nhà văn Thạch Lam thường bắt nguồn và nảy
nở lên từ những chân cảm đối với những con
người ở tầng lớp dân nghèo […]. Thạch Lam là
nhà văn quý mến cuộc sống, trân trọng trước
sự sống của mọi người xung quanh. (Thạch
Lam, trong Tuyển tập Nguyễn Tuân, tập 3, NXB
Văn học, Hà Nội, 1996.)

- Trong tiểu luận Theo dịng, TL viết: Đối với
tơi, văn chương khơng phải là một cách đem
đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên,
trái lại, văn chương là một thứ khí giới thanh
cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo
và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác,
vừa làm cho lòng người được thêm trong
sạch và phong phú hơn. Và ở chỗ khác, TL

khẳng định: Thiên chức của nhà văn cũng như
những chức vụ cao quý khác là phải nâng đỡ
những cái tốt để trong đời có nhiều cơng
bằng, thương yêu hơn.

TT 2: Tìm hiểu tác phẩm

GV gọi 1 học sinh đọc tốt đọc văn bản.

Trước khi tóm tắt GV gọi học sinh đọc bài.
Lưu ý:

- Đọc với giọng thong thả nhịp nhàng với

tâm của nhân v t với những cảmâ
xúc mong manh, mơ hồ. Mỗi truy nê
ngắn như m t bài thơ trữ tình.ơ

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

những đoạn văn miêu tả để làm nổi bật lên
các hình ảnh màu sắc, ánh sáng, cảnh vật. Với
những đoạn văn miêu tả tâm lí phải làm bật
lên những nét tâm lí đặc sắc.

- Đọc với giọng khắc khoải để thể hiện tâm
trạng đợi tàu của chị em Liên. Đọc với giọng
hồi tưởng xúc động để thể hiện tâm trạng tiếc
nuối một thế giới mà nhân vật đã qua những
giờ hạnh phúc đang phải sống trong một phố
huyện âm u, tẻ nhạt.

? Xuất xứ, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?
- Phố huyện Cẩm Giàng: một phố huyện nghèo
có một cái chợ, cái ga xép đêm đêm có một
chuyến tàu chạy qua, lù mù mấy ánh đèn hàng
phở, hàng nước chè tươi, … đã in đậm trong
tâm trí Thạch Lam - sau này trở thành không
gian nghệ thuật cho nhiều sáng của nhà văn.
? Bố cục của tác phẩm?

- Là loại truyện khơng có cốt truyện. Truyện
xoay quanh một sự kiện: Liên và An cố thức để
đợi tàu, nhưng theo trình tự miêu tả có thể
chia tác phẩm thành 3 phần.

? Bức tranh phố huyện trong truyện ngắn “Hai
đứa trẻ” được nhìn qua con mắt của ai? Điều
này có ý nghĩa gì?

- Bức tranh phố huyện được nhìn, cảm nhận
qua con mắt, tâm trạng của “hai đứa trẻ” mà
tập trung chủ yếu là qua con mắt, tâm trạng
của cô bé Liên – một thiếu nữ dịu hiền, nhân
hậu, đa cảm. Điều này có nhiều ý nghĩa khá
đặc biệt:

+ Làm cho cảnh vật thấm đượm cảm xúc, tâm
trạng và trở nên có hồn.

+ Đem đến cho cảnh vật vốn đơn điệu, tẻ nhạt
một sức sống và dư vị riêng.

+ Đem đến cảm giác lạ hóa về thế giới xung

- Xuất xứ: In trong tập Nắng trong
vườn 1938, tiêu biểu cho phong
cách truyện ngắn Thạch Lam.

- Bút pháp: Hiện thực và lãng mạn
trữ tình.

- Bố cục:

+ Phần 1: Từ đầu đến “tiếng cười
khanh khách nhỏ dần về phía
làng”: Phố huyện lúc chiều tàn.
+ Phần 2: Tiếp theo đến “cho sự

sống nghèo khổ hàng ngày của
họ”: phố huyện khi đêm xuống.
+ Phần 3: Còn lại: Phố huyện khi đợi

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

quanh của hai đứa trẻ…

? Vì sao chúng ta xác định được Liên là nhân
vật chính của truyện?

- Nhân vật chính của truyện là cơ bé Liên vì
tồn bộ bức tranh phố huyện được nhìn, cảm
nhận qua con mắt, tâm trạng của nhân vật
này. Qua tâm trạng của Liên, tác giả muốn gửi

gắm tấm lịng cảm thơng với những kiếp
người nghèo khổ, lụi tàn và nuôi những ước
vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn.

? HS tóm tắt tác phẩm.

- Truyện kể về cảnh sinh hoạt ở một phố
huyện nghèo khi chiều xuống. Sau một ngày
lao động vất vả những người như chị Tí, bác
phở Siêu, gia đình bác xẩm…lại tiếp tục bn
bán kiếm sống nhưng chả kiếm được bao
nhiêu. Cùng với họ cịn có những đứa trẻ lang
thang nhặt nhạnh những thanh nứa, thanh tre
nơi bãi chợ và chị em Liên phụ giúp mẹ trơng
coi cửa hàng tạp hóa. Cứ thế, đêm nào cũng
như đêm nào, họ- cả người lớn lẫn trẻ
con-vừa bán hàng con-vừa trò chuyện, con-vừa cố thức để
được nhìn chuyến tàu đêm đi qua - con tàu
như đem một chút thế giới khác đi qua, một
thế giới tưng bừng, náo nhiệt và đầy ánh sáng.
Khi chuyến tàu đi khỏi cũng là lúc mọi công
việc kết thúc.

Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản
TT 1: Tìm hiểu về phố huyện lúc chiều tàn
? Cảnh vật trong truyện được miêu tả trong
thời gian như thế nào? Thời gian ấy nói lên
điều gì?

- Thời gian chiều tối, thời gian kết thúc của

một ngày và mở ra đêm tối.

- Thời gian nghỉ ngơi.

II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Phố huyện lúc chiều tàn:
1.1 Bức tranh phố huyện:
a. Thời gian:

- Chi tiết:

+ Tiếng trống thu không để gọi buổi
chiều

+ Những đám mây ánh hồng như
hòn than sắp tàn

+ Chiều, chiều rồi

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

? Không gian của phố huyện được nhà văn
miêu tả như thế nào? Hãy tìm chi tiết?

- Âm thanh và ánh sáng.
GV:

Tác phẩm mở đầu bằng âm thanh tiếng trống
thu không gọi buổi chiều cùng những đám
mây hồng ở phương Tây như hòn than sắp
tàn…rồi kết thúc bằng đêm khuya, con người
đi ngủ, cả phố huyện yên tĩnh và đầy bóng tối.

Sự lựa chọn thời gian nghệ thuật này của nhà
văn khơng phải ngẫu nhiên. Trong truyện Gió
lạnh đầu mùa, Thạch Lam viết về một buổi
sáng đầu thu, cịn ở Dưới bóng hồng lan là
một trưa hè nóng nực mà dịu êm… Chọn thời
điểm chiều tà chuyển vào đêm khuya cho câu
chuyện tác giả tạo cho người đọc cảm giác
bâng khuâng, thương nhớ, man mác buồn. Đó
là những cảm giác đẫm chất thơ như nhiều
bài thơ lãng mạn đương thời.

? Bức tranh thiên nhiên ở phố huyện lúc chiều
tàn được nhà văn khắc họa qua những hình
ảnh, màu sắc nào?

? Tất cả những âm thanh, hình ảnh, màu sắc
đó đã làm nổi bật đặc điểm gì nơi phố huyện?
? Qua thời gian và khơng gian đó em có nhận
xét khái quát gì về bức tranh phố huyện?

- Phải là người gắn bó với con người và cảnh
vật quê hương sâu đậm tác giả mới có thể
nắm bắt được những diễn biến tinh vi và nhỏ
nhẹ của thiên nhiên nơi đây.

 Tác dụng: tạo cho người đọc cảm
giác bâng khuâng, thương nhớ, man
mác buồn (thời gian nghệ thuật).
b. Không gian:

- Âm thanh:

+ Tiếng trống thu không: từng tiếng
+ Tiếng ếch nhái, tiếng muỗi: văng
vẳng

+ Tiếng trò chuyện của con người:
Liên – An, Liên – chị Tý

+ Tiếng trống cầm canh

+ Âm thanh của đồn tàu chạy qua
+ Tiếng chó sủa

- Hình ảnh và màu sắc:

+ Phương tây đỏ rực như lửa cháy.
+ Những đám mây ánh hồng như
hòn than sắp tàn.

+ Dãy tre làng đen lại.

 Bức tranh phố huyện: yên tĩnh,
đẹp nhưng buồn.

 Bức tranh phố huyện: yên tĩnh,
thanh bình, tuy buồn nhưng thơ
mộng.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Trong bức tranh phố huyện đó, có thể nói ấn

tượng đối với người đọc chính là những con
người, cảnh đời được tác giả miêu tả, đó cũng
chính là điểm sáng của bức tranh nơi phố
huyện.

? Tìm những chi tiết miêu tả cảnh chợ tàn?
Cảnh đó gợi lên điều gì?

- Chợ là bộ mặt kinh tế, tập trung sức sống của
một vùng. Miêu tả cảnh chợ tàn, Thạch Lam
làm nổi bật vẻ nghèo nàn, xơ xác, tiêu điều
của phố huyện.

? Con người phố huyện lúc chiều tàn gồm
những nhân vật nào? Họ hiện lên ra sao qua
cái nhìn của Liên?

? Nhận xét về cuộc sống của những con người
nơi phố huyện?

- Cuộc sống ấy cứ đều đều, đơn điệu, lặp đi

1.2 Hình ảnh con người, cuộc sống
nơi phố huyện

* Cảnh chợ tàn:

- Chợ họp giữa phố vãn từ lâu.

- Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi,

vỏ thị, lá nhãn và lá mía.

- Một vài người bán hàng về muộn.
- Những đứa trẻ con nhà nghèo ở
ven chợ cúi lom khom trên mặt đất
đi lại tìm tịi.

- Một mùi ẩm bốc lên, hơi nóng ban
ngày lẫn với mùi cát bụi.

 Cảnh buồn vắng, tiêu điều
-không gian làng quê Việt Nam trước
Cách mạng tháng Tám.

* Con người phố huyện lúc chiều
tàn:

- Mấy người bán hàng về muộn.
- Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ven
chợ đang hi vọng tìm kiếm chút gì
cho sự sống.

- Bà cụ Thi hơi điên xuất hiện và
biến mất đột ngột.

- Mẹ con chị Tí với chõng hàng nước
ế ẩm...

- Chị em Liên – cảnh nhà sa sút,
đang tuổi ăn tuổi chơi nhưng phải

phụ giúp mưu sinh.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

lặp lại buồn tẻ, nhàm chán đối với người dân
phố huyện.

- Tất cả họ đang mong đợi một cái gì đó tươi
mát thổi vào cuộc đời họ.

 Nét vẽ âm thanh, ánh sáng, con người của
bức tranh phố huyện tưởng chừng rời rạc,
nhưng nó hồ quyện cộng hưởng trong hệ
thống u buồn, trầm mặc, xót xa. Điểm thêm
vào cuộc sống ấy là ngọn đèn dầu cùng bóng
tối bao phủ, càng gợi sự nghèo khổ lay lắt đến
tội nghiệp.

chán và đơn điệu.

- Cuộc sống ấy cứ đều đều, đơn
điệu, lặp đi lặp lại buồn tẻ, nhàm
chán đối với người dân phố huyện.
- Tất cả họ đang mong đợi một cái gì
đó tươi mát thổi vào cuộc đời họ.

Tiết 2:

HAI ĐỨA TRẺ

-Thạch 
Lam-1. Ổn định tổ chức:

2. Kiểm tra bài cũ: Phân tích cảnh chiều muộn nơi phố huyện.

3. Bài mới:

Hoạt động của GV & HS Nội dung cần đạt Ghi

chú
TT 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu biểu

tượng bóng tối và ngọn đèn dầu nơi
phố huyện

HS thảo luận nhóm:

Nhóm 1: Có bao nhiêu từ mang nghĩa
tối xuất hiện trong tác phẩm? Dẫn
chứng? Biểu tượng bóng tối gợi cho em
suy nghĩ gì về cuộc đời của con người
nơi phố huyện?

- Cái màn đêm ấy tưởng chừng như có
thể sắt ra từng miếng, đè nặng lên cả
tác phẩm tạo một không gian tù đọng,

2. Biểu tượng bóng tối và ngọn đèn dầu
nơi phố huyện:

* Biểu tượng bóng tối:

- Lặp hơn 20 lần trong tác phẩm.

 bóng tối bao trùm tất cả, tràn ngập
trong tác phẩm, tạo nên một bức tranh u
tối.

- Bóng tối được miêu tả nhiều trạng thái
khác nhau, có mặt suốt từ đầu đến cuối
tác phẩm.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

gợi cảm giác ngột ngạt.

Nhóm 2: Bóng tối có liên quan gì tới
cuộc sống mưu sinh hàng ngày của con
người nơi phố huyện này không? Dẫn
chứng?

? Nhịp sống nơi phố huyện được thể
hiện qua chi tiết nào?

- Con người ít ngơn ngữ, ít hành động,
vẫn nặng gánh mưu sinh nhưng chừng
như “đêm nay” (và bao đêm khác nữa)
cuộc sống vẫn chẳng có gì tiến triển,
hàng hoá vẫn ế ẩm, cuộc sống vẫn tù
túng bế tắc, bao trùm tất cả là nỗi buồn
chán ngấm ngầm đang xâm chiếm tâm
hồn họ. Dù bế tắc, nhàm chán, nhân vật
của Thạch Lam vẫn giữ được vẻ đẹp
trong tâm hồn, nhân vật của ông vẫn
thuỷ chung đi về với đất và người phố
huyện. Tuy nhiên, bằng cái nhìn đơn

hậu và giàu lòng trắc ẩn, Thạch Lam vẫn
tin rằng những con người tội nghiệp ấy
vẫn không thôi ước mơ về một tương
lai dù nó cịn hết sức mờ nhạt.

? Ý tưởng này được thể hiện ở chi tiết

huyện nói riêng và nhân dân trước cách
mạng tháng Tám nói chung.

 Đó là biểu tượng của những tâm trạng
vô vọng, nỗi u hoài trong tâm thức của
một kiếp người.

- Bóng tối ấy có liên quan đến từng con
người có một cuộc đời vất vả, lam lũ:
+ Tối đến mẹ con chị Tý dọn hàng nước.
+ Đêm về bác phở Siêu xuất hiện.

+ Trong bóng tối gia đình bác hát Sẩm
kiếm ăn.

+ Khi bóng tối tràn ngập là lúc bà cụ Thi
điên đến mua rượu uống.

+ Đêm nào Liên cũng ngồi lặng ngắm phố
huyện và chờ tàu.

 Bóng tối trở thành biểu tượng nghệ
thuật gợi nhiều cảm xúc cho người đọc.

- Chi tiết: Ơi chao! Sớm hay muộn có ăn
thua gì! (chị Tý)

 Lời than vãn thể hiện cuộc sống tẻ
nhạt, quẩn quanh, buồn bã.

=> Những nét vẽ về âm thanh, ánh sáng và
con người trong bức tranh phố huyện của
tác giả như rời rạc nhưng lại hoà quyện
cộng hưởng trong 1 hệ thống u buồn,
trầm mặc, xót xa.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

nào trong tác phẩm?

Nhóm 3: Ngọn đèn dầu được lặp bao
nhiêu lần? Dẫn chứng?

Nhóm 4: Ý nghĩa biểu tượng của ngọn
đèn dầu trong tác phẩm?

- Ngọn đèn dầu là biểu tượng về kiếp
sống nhỏ nhoi, vô danh vô nghĩa, lay lắt.
Một kiếp sống leo lét mỏi mòn trong
đêm tối mênh mông của xã hội cũ,
không hạnh phúc, không tương lai, cuộc
sống như cát bụi. Cuộc sống ấy cứ ngày
càng một đè nặng lên đôi vai mỗi con
người nơi phố huyện.

- Cả một bức tranh đen tối. Những hột

sáng của ngọn đèn dầu hắt ra giống như
những lỗ thủng trên một bức tranh
tồn màu đen.

TT3: Tìm hiểu biểu tượng chuyến tàu
đêm qua phố huyện

Nhóm 1: Biểu tượng chuyến tàu lặp
bao nhiêu lần trong tác phẩm? Có ý
nghĩa gì?

- Dù chỉ trong giây lát nó cũng đưa cả
phố huyện thốt ra khỏi cuộc sống tù
đọng, u ẩn, bế tắc.

- Ý nghĩa biểu tượng của đồn tàu: Là

tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự
sống nghèo khó hàng ngày của họ.

 Niềm tin mãnh liệt của nhà văn vào
tâm hồn người lao động nghèo.

* Biểu tượng ngọn đèn dầu nơi phố
huyện:

- Ngọn đèn dầu được nhắc hơn 10 lần
trong tác phẩm.

 Tất cả không đủ chiếu sáng, khơng đủ

sức phá tan màn đêm, mà ngược lại nó
càng làm cho đêm tối trở nên mênh mông
hơn, càng gợi sự tàn tạ, hắt hiu, buồn đến
nao lòng.

 Biểu tượng về kiếp sống nhỏ nhoi, vô
danh, vô nghĩa, lay lắt.

3. Biểu tượng chuyến tàu đêm qua phố
huyện:

- Hình ảnh con tàu lặp 10 lần trong tác
phẩm.

 Đó là biểu tượng cho một cuộc sống
sôi động, nhộn nhịp, vui vẻ, hiện đại.
- Ý nghĩa biểu tượng của đoàn tàu:

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

hình ảnh của Hà Nội, của hạnh phúc,
của những kí ức tuổi thơ êm đềm. Là
biểu tượng của một thế giới thật đáng
sống: giàu sang, nhộn nhịp, đầy ánh
sáng nó khác hẳn cuộc sống mỏi mòn,
nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh của
người dân phố huyện.

Nhóm 2: Tại sao đêm nào chị em Liên
cũng chờ tàu qua rồi mới đi ngủ? Có
phải hai chị em chờ tàu qua để bán
hàng không? Tại sao?

- Việc chờ tàu trở thành một nhu cầu
như cơm ăn nước uống hàng ngày của
chị em Liên. Liên chờ tàu khơng phải vì
mục đích tầm thường là đợi khách mua
hàng mà vì mục đích khác.

- Chuyến tàu từ Hà Nội về mang theo
một thứ ánh sáng duy nhất, như con
thoi xuyên thủng màn đêm, dù chỉ trong
chốc lát cũng đủ xua tan cái ánh sáng
mờ ảo nơi phố huyện.

 Miêu tả việc đợi tàu, TL muốn thể
hiện ước mơ thoát khỏi cuộc sống hiện
tại, khao khát hướng tới một cuộc sống
tươi sáng hơn, ý nghĩa hơn của những
người dân nghèo.

khách >< nhịp điệu buồn tẻ nơi phố
huyện.

+ Chuyến tàu ở Hà Nội về: chở đầy ký ức
tuổi thơ của hai chị em Liên.

- Mục đích việc chờ tàu của chị em Liên:
+ Được nhìn thấy những gì khác với cuộc
đời mà hai chị em Liên đang sống.

+ Con tàu mang đến một kỷ niệm, đánh

thức hồi ức về kỷ niệm mà chị em cô đã
từng được sống.

+ Giúp Liên nhìn thầy rõ hơn sự ngưng
đọng tù túng của cuộc sống phủ đầy bóng
tối hèn mọn, nghèo nàn của cuộc đời
mình.

 Thạch Lam đã đánh thức những tâm
hồn mệt mỏi và cam chịu, nâng niu, trân
trọng những ước mơ cao đẹp của họ, khơi
dậy ở họ niềm khát khao sống một cuộc
sống đúng nghĩa.

Tiết 3:

HAI ĐỨA TRẺ

-Thạch 
Lam-1. Ổn định tổ chức:

2. Kiểm tra bài cũ: Phân tích giá trị của biểu tượng bóng tối và ngọn đèn dầu nơi
phố huyện?

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Hoạt động của GV & HS Nội dung cần đạt Ghi
chú
TT 4: Tìm hiểu nhân vật Liên

? Cảnh ngộ gia đình Liên trong tác
phẩm được tác giả miêu tả như
thế nào?

- Liên và An từng có cuộc sống tuổi
thơ hạnh phúc, vui vẻ nhưng rồi
gia đình sa sút bố Liên mất việc…
nên 2 chị em phải về quê ở với mẹ,
hai chị em trông coi của hàng tạp
hoá.

? Sống trong phố huyện vào thời
khắc buổi chiều về Liên có tâm
trạng như thế nào?

? Đối với những người nghèo, Liên
bộc lộ tâm trạng như thế nào? Hãy
tìm chi tiết?

- “Mấy đứa con nhà nghèo…cho
chúng nó”

- “Ngày chị đi mị cua….đến đêm”
- “Bà cụ Thi…về phía làng”

- “Gia đình bác Xẩm”

-> nhìn họ âm thầm kiếm sống,
Liên thẩm nhủ trong lòng: “chừng
ấy con người trong bóng tối….hàng
ngày của họ”.

GV yêu cầu HS đọc lại đoạn văn
“Cô đếm lại những phong thuốc

lào…người con gái lớn và đảm
đang” và “Liên vỗ vai em…quả
thuốc sơn đen”

Những chi tiết này

cũng có thật trong cuộc đời nhà

4. Nhân vật Liên:
a. Cảnh ngộ:

- Từng có tuổi thơ hạnh phúc.
- Gia đình sa sút  về quê sống.

b. Tâm trạng của Liên:

- Khi phố huyện về chiều: Liên buồn man mác
nhưng cơ khơng thu mình lại trong nỗi cô đơn
tuyệt vọng mà mở rộng tâm hồn để quan sát,
cảm nhận mọi sự vật  tình yêu thương của
nhân vật đối với mảnh đất quê hương.

- Đối với những người dân nghèo nơi phố
huyện: cảm thông, thương yêu và trân trọng
họ, cô hiểu rõ từng hồn cảnh gia đình.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

văn. Đó là kỉ niệm giữa nhà văn và
chi gái của mình khi sống ở Cẩm
Giàng, Hải Dương. -> trong tình
cảm Liên thương em như ẩn hiện

tình thương, nỗi nhớ lịng biết ơn
và trân trọng của nhà văn đối với
người chị của mình

? Đoàn tàu đến Liên có những
hành động gì? Bộc lộ tâm trạng gì
của Liên?

? Qua đó, em thấy Liên là người
như thế nào?

? Qua truyện ngắn Thạch Lam
muốn phát biểu tư tưởng gì? 
- Tiếng nói xót thương đối với
những kiếp người nghèo đói cơ
cực, sống quẩn quanh bế tắc,
không ánh sáng, không tương lai,
cuộc sống như cát bụi ở phố huyện
nghèo trước cách mạng tháng
Tám.

- Khi tàu đến:

+ Hành động: dắt em đứng dậy, dõi mắt nhìn
theo đồn tàu, khơng đáp lời em, lặng theo
mơ tưởng: “Hà Nội xa xăm”

 tâm trạng: khao khát, đón chờ đồn tàu vì
nó đem đến chi Liên một thế giới khác, đem
đến cho Liên những khoảng khắc bừng sáng,

hấp dẫn, đặc biệt nó đánh thức trong lòng
Liên những kỉ niệm đẹp về Hà Nội.

 Liên là người giàu lòng thương yêu, hiếu
thảo và đảm đang. Cô là người duy nhất trong
phố huyện biết ước mơ có ý thức về cuộc
sống. Cơ mỏi mịn trong chờ đợi.

 Đây chính là giá trị nhân đạo trong tác
phẩm.

=> Nhân vật này tiêu biểu cho những thiếu nữ
Việt Nam trước CM tuy phải đối mặt với cuộc
sống khó khăn, nhàm chán, tù đọng nhưng
vẫn nhân hậu, không nguôi ước mơ, khát
vọng về cuộc đời ngày mai tươi sang.

5. Tư tưởng tác phẩm:

- Tiếng nói xót thương đối với những kiếp
người nghèo đói, quẩn qhanh, bế tắc.

- Qua đó gợi sự thương cảm, sự trân trọng
ước mong vươn tới cuộc sống tốt đẹp hơn
của họ.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Qua những cuộc đời đó Thạch Lam
làm sống dậy những số phận của
một thời, họ không hẳn là những
kiếp người bị áp bức bóc lột,

nhưng từ cuộc đời họ Thạch Lam
gợi cho người đọc sự thương cảm,
sự trân trọng ước mong vươn tới
cuộc sống tốt đẹp hơn của họ.Vì
vậy tác phẩm vừa có giá trị hiện
thực vừa có giá trị nhân đạo.

TT 6: Tìm hiểu đặc sắc nghệ thuật
của tác phẩm

? Em hãy nhận xét về nghệ thuật
miêu tả và giọng văn của Thạch
Lam?

? Chân dung nhà văn Thạch Lam
qua truyện ngắn?

6. Đặc sắc nghệ thuật:

- Truyện trữ tình, truyện khơng có truyện.
- Thơng qua các biểu tượng thể hiện một tâm
trạng, đằng sau tâm trạng gửi gắm một tư
tưởng.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật qua tác
động của ngoại cảnh trong một thời gian và
không gian nghệ thuật hẹp nhưng cụ thể.
- Ngơn ngữ sát thực, súc tích và giàu tính biểu
cảm.

- Hình ảnh cái tơi tác giả thấp thống đằng
sau các hình tượng- một cái tôi nhân hậu,
giàu tình thương, nhỏ nhẹ và dịu dàng, tâm
hồn nhậy cảm với cái buồn nỗi khổ của những
người dân nghèo trong xã hội cũ.

4. Củng cố:

Câu 1: Hai đứa trẻ là truyện ngắn tiêu biểu của Thạch Lam, yếu tố lãng mạn xen
lẫn yếu tố hiện thực?

GV gợi ý:

- Yếu tố hiện thực: phản ánh cuộc sống tàn tạ, tù túng của những kiếp người
lam lũ, quẩn quanh, không ánh sáng, không tương lai trong xã hội cũ.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

 Hai đứa trẻ là bài ca quê hương, bài ca về thiên nhiên đất nước.

Câu 2: Đóng góp mới của ngịi bút Thạch Lam cho tư tưởng nhân đạo trong văn
học Việt Nam giai đoạn 1930-1945?

GV gợi ý:

- Thạch Lam không đi vào tố cáo xã hội tàn ác, bọn người vô lương tâm bóc
lột hành hạ những người thấp cổ bé họng, những người nơng dân đói khổ mà đi
vào miêu tả cuộc sống những người xung quanh những cảnh đời tội nghiệp, buồn
chán nơi phố huyện nghèo.

- Nhà văn xót xa trước cuộc sống vô nghĩa quẩn quanh không chỉ ở những con
người nghèo khổ tối tăm mà ngay cả cuộc sống tẻ nhạt đơn điệu của hai chị em

Liên, đồng thời gợi lên sự khát khao về cuộc sống đẹp đẽ hơn tuy vẫn chỉ là trong
mong ước.

Câu 3 : So sánh Hai đứa trẻ với Tắt đèn, Lão hạc, Gió lạnh đầu mùa ( đã học ở
chương trình THCS) để thấy con người và xã hội trong những năm trước cách
mạng tháng Tám năm 1945?

+ Điểm chung: Cái nhìn hiện thực và nhân đạo đối với xã hội VN đang
chìm đắm trong cảnh nô lệ, lầm than.

+ Nét riêng: Phong cách và bút pháp nghệ thuật của các nhà văn: Hiện
thực-Lãng mạn.

5. Dặn dò:

- Nắm nội dung bài học. Hiểu giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm.
- Cảm nhận bản thân khi học xong tác phẩm.

</div>