Tài liệu Dự phòng và điều trị bệnh “góc thời tiết” pdf

Dự phòng và điều trị bệnh “góc thời tiết”
Bệnh “góc thời tiết” còn gọi là hội chứng cổ đầu. Đây là hội chứng phổ
biến xảy ra rất đột ngột mang theo nhiều biến chứng bệnh phức tạp xâm
phạm đến nhiều chức năng của đời sống, tạo nên “tâm lý lo âu” kéo dài cho
người bệnh. Đây cũng là hội chứng có nguồn gốc xuất phát từ cột sống cổ
nhưng lại có biểu hiện lâm sàng đa dạng buộc người bệnh phải đến khám tại
nhiều chuyên khoa.
Nguyên nhân của hội chứng cổ đầu
Hội chứng cổ đầu xảy ra là do động mạch sống và giao cảm cổ sau đã bị
chèn đẩy ở khu vực cột sống cổ bởi nhiều yếu tố: lệch trục cột sống; trượt đốt
sống, hẹp ống động mạch đốt sống do chồi xương ra phía bên của mỏm móc đốt
sống C4 - C7. Nhưng phần lớn các trường hợp mắc bệnh thường do nguyên nhân
phối hợp. Trên lâm sàng, bên cạnh các triệu chứng của hội chứng cổ cục bộ cũng
có thể thấy các biểu hiện bệnh do mạch máu và thần kinh thực vật.
Biểu hiện thường gặp
Đau đầu: Đau đầu thành cơn phụ thuộc vào tư thế vận động của đầu là đặc
trưng chủ đạo nhất, có thể đột nhiên xuất hiện, trở thành nặng lên và biến đi cũng
khá nhanh. Vì vậy, nhiều người bệnh rất khổ tâm vì đã bị những người thân coi
như “bệnh tưởng”, như là bệnh “giả vờ”. Các tác giả phương Tây thường gán cho
hội chứng này thuật ngữ “bệnh góc thời tiết”. Các dạng biểu hiện của đau đầu lại
rất khác nhau, không thuần nhất. Bên cạnh đau nửa đẩu kiểu migraine lan đến trán,
cũng có loại đau đầu cả hai bên và đau nặng ở một bên theo dạng đau dây thần
kinh khu vực gáy sau đầu. Đau đầu cũng có khi kèm theo các biểu hiện chóng mặt,
rối loạn nhìn chủ quan và có phần có những triệu chứng khách quan của dây thần
kinh thính giác cũng như của bộ máy tiền đình.
Chóng mặt: Bệnh nhân có cảm giác chóng mặt và rối loạn thăng bằng cũng
xuất hiện ở một tư thế vận động nhất định của đầu. Khi xoay cột sống cổ, xuất
hiện kiểu chóng mặt quay phần lớn trong vài giây đến vài phút. Thường chỉ quay
đầu về một phía nhất định mới gây chóng mặt quay và cũng thường hay xảy ra ở
cả tư thế quá ưỡn cổ (ưỡn ngửa cổ quá mức). Phần lớn xảy ra cơn chóng mặt là do
cử động đầu quá đột ngột nhất là khi ngước mắt, ngửa cổ nhìn lên trên một cách

nhanh chóng. Dấu hiệu đặc trưng là triệu chứng láy mắt (nystagmus) tự phát mạnh
hoặc láy mắt tạm thời khi bị kích thích bằng các biện pháp kích thích thụ động vào
cột sống cổ. Các kiểu láy mắt thường gặp là: láy mắt ngang theo hướng nhất định,
láy mắt xoay ngang, láy mắt khi chuyển tư thế. Trong triệu chứng tiền đình trung
ương, cần nhấn mạnh là do rối loạn thân não. Trường hợp cần thiết, bệnh nhân
phải được chuyên khoa tai - mũi - họng xác định các rối loạn về tiền đình ốc tai,
cũng như các rối loạn phối hợp vận động.
Các rối loạn nghe, nhìn và nuốt: Có khoảng một phần ba bệnh nhân bị hội
chứng cổ - đầu phàn nàn về triệu chứng ù tai, bao giờ cũng ở một bên. Phần lớn có
ảnh hưởng đến thính lực. Ù tai âm trầm cùng với tất cả các triệu chứng của hội
chứng cổ - đầu thường xuất hiện thành cơn. Ngoài ra, có thể có cảm giác đau tai
cũng đều liên quan đến căn nguyên cổ (đau tai do cổ). Đặc trưng của các rối loạn
này phụ thuộc vào tư thế. Ù tai, nghe khó, đau tai xuất hiện hay đau tăng lên đều
phụ thuộc vào tư thế nhất định nào đó của đầu mà không bao giờ thấy trong các rối
loạn nghe do các căn nguyên khác. Trong hội chứng cổ - đầu, bên cạnh triệu
chứng đau lan ra hốc mắt, thường thường cũng có rối loạn nhìn: ám điểm lấp lánh,
nhìn mờ sương và các rối loạn nhìn khác cũng xuất hiện với triệu chứng chóng
mặt. Bệnh nhân thường kể tự nhiên thấy tối sầm trước mắt trong thời gian ngắn.
Nếu người bệnh được điều trị kịp thời với chẩn đoán chính xác thì các rối loạn
nhìn đó đều có thể biến hết và không để lại các di
chứng trầm trọng và lâu dài.

Ám điểm lấp lánh trong
Rối loạn tuần hoàn não: Lồi đĩa đệm hay
thoát vị đĩa đệm ở đoạn cột sống cổ có tỷ lệ thấp
hơn ở đoạn cột sống thắt lưng. Tùy theo vị trí và mức độ lồi hoặc thoát vị đĩa đệm
có thể gây nên 2 hội chứng chèn ép: hội chứng chèn ép rễ thần kinh, động mạch
sống và hội chứng chèn ép tủy sống cổ. Hội chứng đau rễ thần kinh có thể do chồi
xương thoái hóa ở mỏm móc hoặc các gai xương và có thể do khối lồi hoặc thoát
vị đĩa đệm chèn ép. Thiểu năng tuần hoàn động mạch sống sẽ gây hậu quả thiểu

năng cả động mạch nền và động mạch não.
Tiến triển của hội chứng cổ - đầu: Trạng thái bệnh nặng nhẹ và các giai
đoạn lui bệnh cũng như thời gian bệnh ổn định (không đau) thường xen kẽ nhau.
Cùng với sự xơ hóa và khóa cứng các đoạn vận động cột sống cổ ngày càng tiến
triển ở người cao tuổi, có thể xuất hiện hạn chế vận động cột sống cổ, làm cho vận
động đầu tới mức tối đa của trường vận động không thực hiện được. Nếu được dự
phòng và điều trị đúng phương pháp, tiên lượng của bệnh nói chung tốt.
Dự phòng và điều trị
Dự phòng chung
- Phong cách sinh hoạt: Khi ngồi lâu hoặc ngồi trên xe ô tô đường dài cần
ngồi ghế có bản tựa cổ và lưng. Khi nằm cần có gối thích hợp với loại hình có thể:
không để tư thế cổ quá ưỡn hoặc gấp cúi quá mức. Tập vận động cột sống cổ theo
hội chứng cổ đầu.
nhiều hướng động tác (xoay tròn, ưỡn, quay cổ sang bên và nghiêng cổ về phía
khớp vai).
- Đối với các nghề buộc phải sử dụng tư thế cổ bất lợi như nghề văn phòng
(dùng máy tính, điện tử, kế toán...), soi kính hiển vi, xét nghiệm phải cúi lâu, hoặc
các nghề làm việc trên cao (thợ điện, thợ sơn, hàn...), lái xe đường dài, cần có thời
gian “nghỉ tích cực”, tức là nghỉ để tập vận động cột sống cổ và cột sống lưng.
Tránh dùng cột sống cổ ở tư thế không đổi quá lâu. Tránh các chấn thương vào cổ
và đầu, kể cả những vi chấn thương không mạnh nhưng kéo dài.
Điều trị
Điều trị chung bằng các loại thuốc chống viêm, giảm đau, thư giãn cơ như
piroxicam, tilcosil... Có thể áp dụng châm cứu, xoa bóp nhẹ nhàng vùng cổ - vai -
gáy.