Tài liệu Cảnh giác với biến chứng do thiểu năng tuần hoàn não ppt

Cảnh giác với biến chứng do thiểu
năng tuần hoàn não
Thiểu năng tuần hoàn não là một bệnh rất hay gặp ở lứa tuổi trên 50.
Nguyên nhân hay gặp nhất là do vữa xơ động mạch... Thiểu năng tuần hoàn
não có thể diễn tiến lâu ngày, hoặc có biến chứng nặng nề là gây nên bệnh
cảnh đột quỵ nhồi máu não hệ sống nền rất nguy hiểm khi một động mạch bị
huyết khối gây tắc hoàn toàn; bệnh nhân có thể tử vong do suy hô hấp, tuần
hoàn vì thân não bị nhồi máu hoại tử cấp tính, phù não.
Não được nuôi dưỡng bởi hai hệ động mạch chính: hệ động mạch cảnh ở
phía trước chi phối toàn bộ phần lớn bán cầu đại não và hệ động mạch đốt sống
thân nền ở phía sau.
Hệ cảnh có tuần hoàn bàng hệ phong phú nên khả năng bù trừ tương đối
tốt, ít có biểu hiện triệu chứng của thiểu năng tuần hoàn não hệ cảnh. Các triệu
chứng của thiểu năng tuần hoàn não hay gặp biểu hiện của hệ động mạch đốt sống
thân nền vì cung lượng máu đến động mạch đốt sống chỉ bằng 10% cung lượng
máu đến động mạch cảnh và vận tốc lưu thông ở đây cũng kém hơn.
Nguyên nhân do đâu?
Thiểu năng tuần hoàn não hệ động mạch đốt sống thân nền là một bệnh rất
hay gặp ở lứa tuổi trên 50. Nguyên nhân hay gặp nhất là do vữa xơ động mạch.
Vữa xơ động mạch khu trú tại nơi xuất phát của động mạch não sau hoặc chỗ phân
đôi của các động mạch, đoạn cuối động mạch đốt sống. Khi gặp các yếu tố kết hợp
khác như huyết áp động mạch thấp sẽ có những biểu hiện của triệu chứng thiểu
năng tuần hoàn não. Một nguyên nhân gây thiểu năng tuần hoàn động mạch đốt
sống thân nền đó là tình trạng thoái hoá cột sống cổ, tuỳ mức độ thoái hoá khớp,
mấu gai bên đốt sống gây chèn ép động mạch đốt sống. Đặc biệt một số động tác
như quay đầu cổ đột ngột, hoặc gập cổ quá mức có thể chèn ép gây cản trở đường
đi của động mạch đốt sống đối bên ở đoạn cổ (C1). Các bất thường bản lề đốt sống
cổ C1 và lỗ chẩm cũng là những nguyên nhân hiếm gặp của thiểu năng tuần hoàn
não hệ sống nền.
Các biểu hiện thường thấy
Các triệu chứng của bệnh gợi ý lúc đầu thường xuất hiện thoáng qua, sau

tiến triển, hay tái phát. Các tổn thương có thể lan toả rải rác hoặc có khi khu trú.
Các triệu chứng đó là:
- Nhức đầu rất thường gặp do hậu quả của rối loạn tuần hoàn hoặc thiếu
máu. Đau sau gáy, vùng chẩm, đôi khi đau âm ỉ hoặc từng cơn lan lên nửa bên
đầu.
- Chóng mặt và rối loạn thăng bằng, cảm giác lảo đảo thoáng qua hoặc xoay
tròn kiểu rối loạn tiền đình. Các cảm giác trên có thể thoáng qua hoặc tăng lên khi
thay đổi tư thế kéo dài nhiều giờ đến vài ngày. Có thể tự hết hoặc dùng thuốc chữa
triệu chứng đỡ.
- Rối loạn vận nhãn, nhìn đôi, nhìn sang hai bên mờ hoặc có ám điểm kéo
dài trong vài giây vài phút. Các triệu chứng này xảy ra đột ngột khi từ nằm chuyển
sang ngồi hoặc đứng. Có thể gặp ảo thị.
- Các rối loạn vận động, cảm giác hai chân như bị lấy đi đột ngột, không
chóng mặt, không rối loạn ý thức, xảy ra khi ngửa đầu hoặc quay đầu đột ngột,
gây thiếu máu thoảng qua ở cột tháp vùng hành não.
- Các triệu chứng khác có thể gặp như ù tai, giảm thính lực một bên hoặc
hai bên thoáng qua. Rung giật nhãn cầu, hội chứng tiền đình, chóng mặt buồn nôn
và nôn...
Khi có các triệu chứng trên, người bệnh nên đến bệnh viện khám sớm để
được làm các xét nghiệm cần thiết giúp chẩn đoán căn nguyên để điều trị có hiệu
quả.
Các xét nghiệm cần làm là kiểm tra định lượng các thành phần mỡ trong
máu như cholesterol, HDL-cholesterol, LDL-cholesterol, triglycerid, định lượng
glucose máu. Chụp Xquang thường quy cột sống cổ các tư thế thẳng nghiêng,
chếch 3/4 hai bên đánh giá tình trạng thoái hoá cột sống gây hẹp các lỗ liên kết nơi
mạch máu thần kinh đốt sống đi qua. Phát hiện các bất thường bản lề cột sống cổ.
Cần thiết phải siêu âm Doppler mạch máu khi phát hiện tiếng thổi tâm thu trên
đường đi của động mạch đốt sống hoặc hõm dưới đòn, phát hiện hẹp động mạch
dưới đòn gây hội chứng cướp máu động mạch làm xuất hiện tình trạng thiếu máu
não cấp tính.

Biến chứng có thể gặp
Phải nên nhớ rằng, thiểu năng tuần hoàn não có thể diễn tiến lâu ngày với
các dấu hiệu như trên, hoặc có biến chứng nặng nề hơn đó là gây nên bệnh cảnh
đột quỵ nhồi máu não hệ sống nền rất nguy hiểm khi một động mạch bị huyết khối
tắc hoàn toàn, bệnh nhân có thể tử vong do suy hô hấp, tuần hoàn vì thân não bị
nhồi máu hoại tử cấp tính, phù não.
Điều trị thế nào?
Điều trị bệnh có hiệu quả phải tìm nguyên nhân để điều trị tận gốc. Kết hợp
với điều trị triệu chứng. Nếu huyết áp thường xuyên thấp hơn bình thường nên
dùng các thuốc nâng huyết áp (heptamyl) hoặc uống trà gừng, trà sâm hằng ngày
vào buổi sáng.
Hiện nay có rất nhiều loại thuốc chữa triệu chứng chóng mặt, tùy cơ chế
bệnh sinh, có thể với bệnh nhân này hiệu quả với thuốc này nhưng lại ít hiệu quả
với bệnh nhân khác. Các thuốc có cả dạng tiêm và uống như tanganil; thuốc dạng
uống đơn thuần như sibelium; beta serc; dedalon...
Các thuốc cải thiện tuần hoàn não tác động trên nhiều cơ chế khác nhau
như giãn mạch não như stugeron hoặc tăng cung cấp ôxy não như duxil hoặc tăng
lưu thông mạch máu như pyracetam... Một số thuốc nguồn gốc Đông y cũng được
sử dụng có hiệu quả như hoạt huyết dưỡng não... Tuy nhiên để điều trị bệnh có
hiệu quả và an toàn cần phải được khám bệnh kê đơn tại các cơ sở y tế chuyên
khoa, tránh tình trạng người dân thấy triệu chứng giống nhau là tự ý mua thuốc
dùng. Thuốc có thể chỉ định được cho bệnh nhân này nhưng với người bệnh khác
lại là chống chỉ định. Càng không thể chỉ dựa vào đọc tác dụng của thuốc mà dùng
ngay cho bản thân, điều này rất nguy hiểm.
c