LEC5 dịch tễ học các bệnh tim mạch

DỊCH TỄ HỌC CÁC BỆNH TIM MẠCH
Mã bài giảng: LEC4 - S2.5

PGS. TS. Phạm Mạnh Hùng
ThS. Kim Ngọc Thanh
Bộ môn Tim mạch – Trường Đại học Y Hà Nội


Mục tiêu học tập
1. Trình bày được thực trạng bệnh tim mạch trên thế
giới và tại Việt Nam.
2. Trình bày được sự thay đổi mơ hình bệnh tim mạch
trên thế giới và tại Việt Nam.
3. Trình bày được các yếu tố nguy cơ chính gây bệnh tim
mạch và các biện pháp phịng chống
4. Hiểu được mục tiêu chương trình phịng chống bệnh tim
mạch trong chiến lược quốc gia phòng chống bệnh
không lây nhiễm giai đoạn 2015-2025.
Confidential S2.5


Khái niệm Bệnh Tim Mạch

Confidential S2.5


Khái niệm bệnh tim mạch

• Bệnh tim mạch: Cardiovascular diseases.
• Bất thường cấu trúc và/hoặc chức năng của tim
và/hoặc mạch máu.

• Nguyên nhân tử vong hàng đầu, gây ra ~18 triệu ca
tử vong/năm trên toàn cầu

Confidential S2.5


Bệnh tim mạch bao gồm:
• Các bệnh tim mạch do di truyền, bẩm
sinh: ít gặp, tỷ lệ tương đối hằng định
• Các bệnh tim mạch mắc phải:
• Liên quan nhiễm trùng: còn tồn tại ở các
nước đang phát triển (VN): thấp tim, viêm
nội tâm mạc…
• Bệnh khơng nhiễm trùng: THA; bệnh động
mạch vành; suy tim; TBMN; bệnh mạch
máu ngoại vi…

Confidential S2.5


Các dạng bệnh tim mạch theo ICD-10
• Bệnh tim mạch đa dạng.
• 3 thể: Di truyền – Bẩm sinh –
Mắc phải
• Bảng phân loại quốc tế bệnh
tật ICD-10 chia bệnh tim
mạch thành các nhóm đánh
số = I00-99+ Q20-28 + R00-09

Confidential S2.5

Các bệnh tim mạch thường gặp (WHO 2016)
• Bệnh động mạch vành
• Bệnh động mạch não
• Bệnh mạch máu ngoại biên, động mạch chủ
• Bệnh van tim do thấp
• Bệnh tim bẩm sinh
• Các bệnh tim liên quan đến nhiễm trùng, dinh dưỡng, tự
miễn…
Confidential S2.5


Các nguyên nhân gây bệnh Tim mạch?
• Bệnh tim di truyền/ bẩm sinh: di truyền; đột biến; nhiễm
độc, nhiễm trùng khi mang thai…
• Bệnh tim mạch do nhiễm trùng: van tim do thấp (liên cầu
beta tan huyết nhóm A); nhiễm virus…
• Các bệnh tim mạch mắc phải khơng lây nhiễm chủ yếu là
liên quan đến các yếu tố nguy cơ tim mạch (THA, đái tháo
đường, rối loạn lipid…):
• Bệnh lý động mạch vành
• Bệnh lý mạch não
• Bệnh lý động mạch ngoại biên
• Thối hóa: van tim, cơ tim, đường dẫn truyền…
Confidential S2.5


Bệnh lý do xơ vữa động mạch là nguyên nhân
của hầu hết bệnh tim mạch mắc phải hiện nay

Confidential S2.5


Sự hình thành xơ vữa động mạch

Dưới ảnh hưởng của các yếu tố nguy cơ tim mạch, đặc biệt rối loạn lipid máu, tổn thương lớp nội mạc mạch máu, phân tử LDL-C thâm
nhiễm, lắng đọng trong thành mạch, đại thực bào ăn tạo các tế bào bọt kết tụ với nhau hình thành lên mảng xơ vữa động mạch
Confidential S2.5


Hậu quả của mảng xơ vữa động mạch khi bị nứt vỡ, hình thành cục
máu đơng có thể dẫn đến các biến cố tắc mạch đột ngột gây ra các
biến chứng lâm sàng (Nhồi máu cơ tim, đột quỵ não)

Confidential S2.5


Gánh nặng bệnh tim mạch
toàn cầu
Confidential S2.5


10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong:
9/10 là các yếu tố nguy cơ tim mạch (YTNC)

Confidential S2.5

WHO 2011

Báo cáo của WHO 2016 (1)
• Bệnh tim mạch hiện đã trở thành nguyên nhân mắc bệnh và tử vong
hàng đầu.
• Hằng năm có khoảng 17,9 triệu người chết do bệnh tim mạch, chiếm
31% tổng số tử vong, trong đó có tới 85% chết do nguyên nhân bệnh
ĐMV hoặc đột quỵ não.
• Có 75% số tử vong do tim mạch xảy ra ở các nước có thu nhập thấp
và trung bình - thấp.
• Có đến 17 triệu người dưới 70 tuổi chết liên quan đến bệnh khơng lây
nhiễm, trong đó có 82% ở các nước có thu nhập thấp và trung bìnhthấp và 37% là do nguyên nhân bệnh tim mạch.
Confidential S2.5


Báo cáo WHO 2016 (2)
• Hầu hết các bệnh tim mạch hiện nay có thể phịng ngừa
được một cách hiệu quả thơng qua việc điều chỉnh lối sống
có hại cho sức khỏe như bỏ hút thuốc lá, chế độ ăn lành
mạnh, tăng cường tập luyện thể lực và không lạm dụng rượu
bia.
• Người đã bị bệnh tim mạch hoặc nguy cơ cao bị bệnh tim
mạch (khi có các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo
đường, rối loạn lipid…) cần được đánh giá sớm và thực hiện
các biện pháp phòng bệnh và dùng thuốc phù hợp.
Confidential S2.5


Bệnh Tim Mạch đã và đang Là Nguyên Nhân
Gây Tử Vong Hàng Đầu trên thế giới
Tử vong hàng năm do

bệnh Tim Mạch khoảng
17,3 triệu người (năm
2011), gấp hơn 4 lần chết
do Sốt rét, HIV/AIDS và lao
cộng lại

Lancet 2017

Báo cáo về bệnh tim mạch và phòng ngừa của WHO, WHF và WSO 2011

Confidential S2.5


Tỷ lệ tử vong theo báo cáo gánh nặng bệnh
tật toàn cầu (GBD) 2017 (Lancet 2017)

Confidential S2.5


Báo cáo về gánh nặng bệnh tật năm 2020
• Tỷ lệ mắc bệnh TM đã tăng gấp đôi sau 20 năm
• Tổng số tử vong tăng (từ 12,3 triệu năm 1990 lên 18,6 triệu
năm 2019), tuy vậy, tử suất chung có xu hướng giảm
• Tử suất vẫn tăng ở các nước thu nhập thấp- trung bình;
giảm ở các nước đã phát triển
• Các bệnh liên quan thối hóa: Hẹp van ĐMC; thối hóa van
hai lá tăng
• Các bệnh van tim do thấp; tim bẩm sinh giảm
ConfidentialGBD
S2.5

2020 (Lancet)


Tử vong do bệnh tim mạch vẫn gia tăng trên
thế giới trong 30 năm qua

Confidential S2.5


Số ca chết do Tim mạch vẫn tăng từ năm 1990 – 2019,
đặc biệt ở các nước đang phát triển

Confidential S2.5


Nguyên nhân gây chết hàng đầu là bệnh ĐMV (gần
50%), sau đó là Đột quỵ

Confidential S2.5


Các YTNC hàng đầu gây bệnh TM hầu như không
thay đổi sau 30 năm

Confidential S2.5


Tình hình bệnh Tim mạch ở Việt
Nam

Confidential S2.5


Đặc điểm dịch tễ học Việt Nam (báo cáo
của WHO 2016)
Total population (2016)

94,569,000

Gross national income per capita (PPP
international $, 2013)

5,030

Life expectancy at birth m/f (years, 2016)

72/81

Probability of dying under five (per 1 000
live births, 2017)

21

Probability of dying between 15 and 60
years m/f (per 1 000 population, 2016)
Total expenditure on health per capita (Intl
$, 2014)
Total expenditure on health as % of GDP
(2014)

182/66
390
7.1

Confidential
S2.5 />WHO
statistics:


Bệnh tim mạch đã trở thành nguyên nhân gây
tử vong hàng đầu ở Việt Nam (WHO 2016)

Confidential S2.5