Tài liệu Thomas Watson Sr. Và IBM - Xác Lập Công Thức Tư Duy phần 6 pptx

XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
185184
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
ngûúâi ta thêëy mấy tđnh cố thïí thấo vâ rấp dïỵ dâng
cấc bưå phêån. tûúãng module kiïíu nây, nhû bẩn
thêëy, vêỵn tưìn tẩi àïën ngây nay, vúái nhûäng mấy
tđnh mâ cấc bưå phêån ca nố bẩn chó cêìn thấo vâ
rấp vúái mưåt đt kiïën thûác phưí thưng.
Watson cố mưåt tònh cẫm àùåc biïåt vúái sûå kiïån nây.
Phống viïn CBS gổi àêy lâ “bưå nậo hiïån àẩi nhêët
do IBM chïë tẩo”. Watson bûúác lïn bc phất biïíu,
vâ rộ râng lâ ưng cố phêìn nưíi cấu. Maney tòm thêëy
cêu nối àố nhû thïë nây:
“Tưi cẫm thêëy bûåc mònh khi ngûúâi ta nối vïì bưå
nậo àiïån tûã. Khưng cố cấi gò nhû thïë cẫ vâ khưng
bao giúâ cố. Nhûäng chiïëc mấy nây chó thûåc hiïån
mưåt phêìn nhỗ vâ trúå gip cho cấc nhâ khoa hổc
àang cưë gùỉng àûa ra cêu trẫ lúâi nhanh nhêët. Lúåi
đch duy nhêët ca nhûäng chiïëc mấy nây lâ vêën àïì
thúâi gian vâ thúâi gian lâ quan trổng.”
Trong IBM ca Watson, con ngûúâi múái lâ ngưi
sao. Mấy mốc chûa bao giúâ àûúåc tưn vinh cao hún
con ngûúâi.
Cho àïën têån lc nây, rộ râng Watson vêỵn cho rùçng
chó cố nhûäng nhâ khoa hổc múái cêìn nhûäng cấi mấy
tđnh toấn rêët nhanh nây. Ưng khưng hïì nhùỉc gò àïën
nhu cêìu ca mưåt cấ nhên àưëi vúái mấy tđnh. Vâ rêët
cố thïí, tûâ quan àiïím nây ca Watson, mâ ngûúâi ta
àậ gấn cho ưng cêu tiïn àoấn sai nưíi tiïëng.
Nhûng rộ râng ưng àậ “àõnh nghơa” àng vïì “lúåi
đch thúâi gian” ca mấy tđnh.

Cng nùm àố, IBM àậ thiïët kïë mấy tđnh cho ca
mưí tim theo phûúng phấp mưí húã ca bấc sơ John
Gibbon. Biïn niïn sûã ca IBM cho biïët, àố lâ ca
mưí tim theo phûúng phấp mưí húã àêìu tiïn thânh
cưng trïn thïë giúái. Tiïën sơ Gibbon ca Àẩi hổc
Philadelphia cng chia sễ vinh quang vúái mấy tđnh
IBM trong sûå kiïån y hổc nây.
Ngây nay nhòn lẩi thêëy sûå trïỵ trâng ca Watson
thêåt k khưi! Nhûng vâo thúâi àiïím àố, mấy tđnh
àiïån tûã chó àem lẩi cho IBM 14 triïåu àưla, trong
khi mùåt hâng truìn thưëng lâ cấc loẩi mấy vùn
phông vâ nhêët lâ mấy tđnh thễ àc lưỵ chiïëm àïën
nûãa tó àưla. Cố lệ vò thïë mâ nhiïìu nhâ nghiïn cûáu
cho rùçng Watson khưng nhòn thêëy tiïìm nùng ca
mấy tđnh àiïån tûã.
Nhûng nïëu tin vâo suy lån nây thò thêåt khố giẫi
thđch viïåc Watson quët àõnh àïí cho Tom ph
trấch bưå phêån àiïån tûã vâ lâm ra mấy vi tđnh.
CHA, CON VÂ MẬ DI TRUÌN CA IBM
Time ngây 7.12.1998 nhêån àõnh: “Rộ râng trong
thêåp niïn 60, IBM ngûå trõ ngưi võ dêỵn àêìu, Tom
Watson àậ thûåc hiïån mưåt trong nhûäng canh bẩc
lúán nhêët trong lõch sûã ca cưng ty. Ưng àậ àêìu tû
hún 5 tó àưla - gêëp khoẫng ba lêìn doanh thu ca
cưng ty khi àố - àïí phất triïín mưåt dông mấy tđnh
múái, mâ dông mấy tđnh nây cố thïí biïën nhûäng
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
187186
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
chiïëc mấy hiïån tẩi ca cưng ty thânh àưì cưí. Mc

tiïu lâ thay thïë cấc thiïët bõ chun dng bùçng mưåt
nhốm mấy tđnh tûúng thđch vúái nhau, chng cố
thïí thûåc thi mổi nhu cêìu xûã l dûä liïåu. Khấch
hâng cố thïí bùỉt àêìu vúái nhûäng chiïëc mấy vi tđnh
nhỗ vâ nêng cêëp khi nhu cêìu tùng lïn, thêåm chđ
cố thïí lêëy nhûäng phêìn mïìm c tûúng thđch vúái
chng. Chđnh tđnh nùng kinh àưång nây àậ àùåt cho
nố cấi tïn System/360-360
0
trong mưåt vông trôn”.
Tom tiïëp bûúác tinh thêìn tiïn phong ca cha
bùçng cấch mẩo hiïím cố tđnh toấn vúái dûå ấn àúâi
ngûúâi: 5 tó àưla cho dûå ấn IBM 360. Dûå ấn nây
hoân thiïån vâo nùm 1964 vâ nố “àûa loâi ngûúâi
vâo k ngun mấy tđnh” nhû Time nhêån àõnh.
Con sưë 360 nây cố mưåt nghơa ngoẩi hẩng, búãi
vò nố chđnh lâ 360° – mưåt àûúâng trôn, mưåt vông
trấi àêët, mưåt cấi gò àố hoân hẫo, hoân toân vâ triïåt
àïí. Tom mẩnh hún cha ca mònh nhûng àố lâ mưåt
sûå tiïëp nưëi, cng rêët trôn trõa.
Trúã vïì tûâ chiïën tranh, Tom mưåt lêìn nûäa àậ nhêån
ra nhanh chống rùçng, tûúng lai ca IBM lïå thåc
vâo mấy tđnh àiïån tûã, chûá khưng phẫi lâ nhûäng
mấy lêåp bẫng cố tûâ thïë k XIX. Thêåm chđ chiïëc
mấy àên chên khưng sú khai àậ cố thïí tđnh toấn
nhanh gêëp 10 lêìn mấy kễ bẫng ca IBM. Tuy
nhiïn, nhiïìu ngûúâi trong àố cố cẫ cha ca Watson
khưng thïí tin rùçng sẫn phêím ch lûåc ca cưng ty
àang cố nguy cú lúán bõ xốa sưí. D vêåy, Tom ngûúâi
àậ trúã thânh ch tõch ca IBM vâo nùm 1952 lẩi

khưng bao giúâ àêìu hâng. Ưng àậ tuín dng
nhûäng chun gia àiïån tûã, múâi nhûäng ngûúâi àûáng
àêìu nhû ưng John von Neuman - ngûúâi ài tiïn
phong trong lơnh vûåc mấy tđnh vïì cưng ty àïí
truìn àẩt lẩi cho cấc k sû vâ cấc nhâ nghiïn
cûáu khoa hổc ca mònh. Àêìu nùm 1963, IBM àậ
dêỵn àêìu vïì doanh thu vûåút qua cẫ Sperry Rand –
nhâ sẫn xët ca Univac.
Tom Watson, ngûúâi ln chia sễ vúái cha mònh
tđnh khđ nống nẫy, thêåt sûå chó múái àang khúãi àưång.
Vúái nưỵi lo lùỉng sệ bõ tt hêåu trong nïìn cưng nghiïåp
ln biïën àưång nây, ưng àậ thc gic nhûäng nhên
viïn “cêíu thẫ vâ cưåc cùçn” lâm viïåc hùng say hún
vâ àùåt ấp lûåc båc hổ phẫi lo xa. Cố lêìn, cấc k sû
ca IBM phân nân vïì nhûäng chiïëc mấy thu thanh
bấn dêỵn khưng àấng tin cêåy, Tom àậ phên phất
nhûäng chiïëc mấy thu thanh bấn dêỵn vâ thấch hổ
sûã dng xem àïën khi nâo thò chiïëc mấy bõ hû.
Tom Watson khưng bao giúâ ngẩi nhûäng cåc
xung àưåt, thêåm chđ ưng côn gổi nhûäng cåc tranh
lån vúái cha mònh vïì nhûäng vêën àïì nhû tâi chđnh
lâ nhûäng cåc chiïën “hoang dậ, thư bẩo vâ khưng
thïí cûúäng lẩi àûúåc”. Tom côn thûåc thi chđnh sấch
“khuën khđch” nhùçm àưång viïn cấc nhâ quẫn l
ca IBM thấch àưë lêỵn nhau. Ưng rêët thên thiïët vúái
nhûäng nhên viïn thûúâng nhûng lẩi ln gêy khố
dïỵ cho trúå l ca mònh.
Cng bâi bấo trïn ca Time cho hay, chiïën dõch
àậ sut bõ thêët bẩi khi nhûäng lưỵi phêìn mïìm àậ
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY

189188
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
båc phẫi giao hâng trïỵ hún. Nưỵi hoang mang, lo
súå theo sất cấc nhâ lậnh àẩo cêëp cao ca IBM khi
cấc àưëi th àang tiïën gêìn. Watson àậ rêët liïìu lơnh
trc xët ngûúâi em trai ca mònh Dick, lc êëy
àang nùỉm giûä chûác trûúãng phông sẫn xët vâ cú
khđ ca dûå ấn System/360, quët àõnh àậ lâm trêåt
hûúáng sûå nghiïåp ngûúâi àân ưng trễ tíi vâ sau àố
lâm Tom Watson phẫi xêëu hưí.
Cëi cng thò dûå ấn System/360 - cåc cấch
mẩng hốa cưng nghiïåp – àậ àem lẩi thânh cưng
ngoâi sûác tûúãng tûúång. Sưë mấy vi tđnh àûúåc lùỉp rấp
tẩi IBM àậ vûúåt lïn 35.000 vâo nùm 1970 so vúái
11.000 vâo trûúác nùm 1964 vâ doanh thu ca
cưng ty àậ tùng gêëp àưi, lïn àïën 7,5 tó àưla. Vâo
thúâi àiïím àố, giấ trõ thõ trûúâng IBM àậ tùng vổt tûâ
khoẫng 14 tó àưla lïn àïën 36 tó àưla.
Nhûäng sưë liïåu mâ Time vûâa nïu cho thêëy Tom
àậ thûâa hûúãng úã cha ca mònh tinh thêìn tiïn
phong vâ hoâi bậo lúán. IBM ngây nay vêỵn ấm ẫnh
ngûúâi ta vïì mưåt niïåm vơ àẩi nâo àố.
Mùåt khấc, khưng ai mẩo hiïím hún Tom khi dấm
dưëc nhiïìu hún sấu lêìn doanh thu ca mònh àïí tẩo
ra mưåt cåc cấch mẩng mấy tđnh. Fortune àậ gổi
àố lâ “canh bẩc 5 tó àưla” ($5 Billion Gamble). Côn
Time gổi àố lâ “àûa IBM vâ cẫ thïë giúái vâo k
ngun mấy tđnh”.
Thêåt ra, Tom cố “àấnh bẩc” khưng? Hậy xem,
tûåa nhû cha mònh hóåc thïë hïå sau mònh lâ Lou

Gerstner, Tom àậ khưng àấnh bẩc mâ khưng suy
nghơ. Mưåt lêìn nûäa sệ thêëy Tom khưng thoất khỗi
cấi bống tû duy ca cha. Àố lâ, nïëu Watson cha
àùåt “think - suy nghơ” lïn hâng àêìu vúái 3% rưìi 6%
chi phđ cho R&D, thò Tom cng àậ àûa IBM thûåc
sûå bûúác vâo khoa R&D. Àïí giûä võ trđ dêỵn àêìu trong
viïåc cưëng hiïën cho sûå phất triïín vâ trong cẩnh
tranh thûúng mẩi, Tom àậ tùng gêëp àưi chi phđ
nghiïn cûáu, so vúái cha mònh. Sau àố, chi phđ tùng
lïn gêëp ba lêìn nhû vêåy, tûác 9% chi tiïu.
Kïët quẫ lâ, nhû Time ngây 7.12.1998 àậ viïët:
“Dûúái triïìu àẩi ca Tom Jr., Big Blue àậ àùåt logo
ca mònh trïn khoẫng 70% sưë lûúång mấy tđnh
trïn thïë giúái vâ thưëng trõ hoân toân nïìn cưng
nghiïåp nây, thêåm chđ cấc àưëi th nhû Univac -
ngûúâi àậ xêy dûång nïn cưng ty bn bấn mấy
tđnh àêìu tiïn - båc phẫi giẫi tấn chó àún giẫn vò
lâ mưåt phêìn ca “mưåt bùng nhốm”. Vâ trong khi
cẫ cấc cưng ty múái vâo ngânh nhû: Compaq vâ
Microsoft àậ phẫi ngẫ m châo thua trûúác IBM
nhûäng nùm 1980 thò àẩi cưng ty mâ Tom Watson
kïë thûâa vâ àưíi múái trong nhûäng nùm 50 vâ 60 lẩi
duy trò mưåt cấch mẩnh mệ, vâ lâ cưng ty lúán thûá
sấu úã M”.
Nhûng Watson nhêån ra rùçng trong quẫn l, mổi
chuån àậ khưng “tuåt vúâi” nhû ưng àậ viïët cho
con vâo cấi ngây Tom gûãi thû bấo sệ vïì vúái IBM.
Watson phẫi hổc cấch àưëi thoẩi vúái con trai, àẩi
diïån thïë hïå múái nhûng tđnh cấch mẩo hiïím thò y
nhû ưng vêåy.

XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
191190
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
Tom lậnh àẩo bưå phêån àiïån tûã vâ viïåc àêìu tiïn
lâ mën cẫi tưí phông thđ nghiïåm. Watson tin rùçng
phông thđ nghiïåm ca IBM àang giỗi nhêët, tưët nhêët
thïë giúái thò khưng viïåc gò phẫi lâm àiïìu àố. Watson
bấc bỗ àûúâng lưëi ca con trai búãi vò ưng khưng
cưng nhêån têìm nhòn ca Tom – ch trûúng hûúáng
vïì mấy tđnh àiïån tûã - ưng thêëy rùçng tûúng lai ca
IBM nhêët àõnh lâ mấy tđnh thễ àc lưỵ. Thïë hïå k
sû cng thúâi ca Watson vêỵn miïåt mâi vúái nhûäng
nghiïn cûáu vâ sấng chïë dûåa trïn cưng nghïå nhúá
dûä liïåu bùçng thễ àc lưỵ. Trong tûå truån ca mònh,
Tom àậ mư tẫ mûúâi nùm lâm viïåc vúái cha lâ quậng
thúâi gian dây àùåc nhûäng cåc xung àưåt. Vâ àêy lâ
cåc xung àưåt lúán nhêët nhò trong sưë àố. Khưng khđ
“cưng ty gia àònh” vêỵn ngûå trõ vâo nhûäng nùm
thấng nây.
Watson àùåt Dick, em trai ca Tom, vâo võ trđ ph
trấch IBM qëc tïë. Tom cùng thùèng nhûng khưng
dïỵ chõu thua. Tom chinh phc “ưng giâ” khưng chó
bùçng nhûäng cåc cậi vậ mâ bùçng khoa hổc. Tom
quët àõnh àưëi àêìu khưng phẫi vúái cha mâ lâ vúái
têìm nhòn ca cha bùçng chđnh phûúng phấp “think”
rêët khoa hổc ca Watson. Tom sûã dng phông
nghiïn cûáu thõ trûúâng àïí nối chuån “phẫi trấi”.
Nhûäng cåc àiïìu tra nhanh cho thêëy chđnh ph lâ
khấch hâng lúán. Tom nghơ rùçng mûúâi hai àún
hâng tûâ qn àưåi, ngên hâng vâ hậng bẫo hiïím

à àïí nối chuån vúái cha ngay trong cåc hổp.
Nhûng Watson vêỵn dêỵn chûáng sưë thu nhêåp ca
IBM dûåa vâo kinh doanh truìn thưëng (thễ àc lưỵ)
nhiïìu hún gêëp gêìn 500 lêìn mấy tđnh cú khđ - àiïån
tûã. Tom tung ra “ất ch bâi”: Cc àiïìu tra dên sưë
àậ thụ mấy tđnh àiïån tûã UNIVAC ca àưëi th
Remington Rand. Chiïëc mấy tđnh khưíng lưì nây àậ
ài vâo lõch sûã khi àûúåc sûã dng cho cåc kiïím
phiïëu bêìu tưíng thưëng mâ kïët quẫ lâ Dwight
Eishenhower chiïën thùỉng. Watson nhúá lẩi cấi hưm
hậng CBS àûa tin ưng bẩn chiïën thùỉng bïn cẩnh
tin tûác vïì “bưå nậo àiïån tûã” UNIVAC – vúái k thåt
ưëng chên khưng vâ tûâ bỗ cấc thễ àc truìn
thưëng. Tom àậ àấnh trng àiïím ëu ca ưng bưë vơ
àẩi, vò chđnh UNIVAC lâm IBM mêët mùåt vâ tt hêåu,
vâ nhû thïë Watson khưng thïí chõu àûång àûúåc cẫm
giấc bõ qua mùåt. Watson thua. Tom thùỉng.
Tom cẫi tưí quẫn trõ phông thđ nghiïåm bùçng cấch
tuín thïë hïå k sû múái, àûúåc Viïån Massachusett
àâo tẩo. Àêy lâ thïë hïå àêìu tiïn àûúåc àâo tẩo
chun vïì mấy tđnh àiïån tûã. Wally McDowell trúã
thânh giấm àưëc k thåt. Birkenstock lâ nhên vêåt
nghiïn cûáu thõ trûúâng àiïån tûã.
Watson ban àêìu àậ khưng lùỉng nghe con trai
nhûng vúái cấc bùçng chûáng rêët thuët phc ca
Tom, ưng àậ chõu lùỉng nghe. Sau nây, Tom nối vúái
con gấi Lucinda rùçng: “Ưng nưåi ca con àậ cho cha
mưåt cú hưåi”.
Vâ Watson àậ àng khi cho Tom mưåt cú hưåi mẩo
hiïím. Qn àưåi M àậ cêìn mưåt mấy tđnh àiïån tûã

trong cåc chiïën Triïìu Tiïn. Àún hâng u cêìu lâ
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
193192
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
mấy tđnh phẫi tđnh àûúåc àûúâng ài ca tïn lûãa vâ
àiïìu khiïín àûúåc tïn lûãa dûåa trïn tđnh toấn àố.
Watson, nhû thã biïën IBM thânh nhâ mấy phc
v chưëng Thïë chiïën thûá hai, àậ ng hưå kïë hoẩch
nây. Tom àùåt lïn bân Watson dûå ấn àûúåc àùåt tïn
lâ “mấy tđnh phông vïå”. Watson gêåt àêìu mâ khưng
biïët rùçng con trai ca mònh mën hûúáng àïën mc
tiïu nhên dûå ấn nây mâ nghiïn cûáu ln khẫ nùng
thiïët kïë mấy tđnh cố khẫ nùng bấn cho thõ trûúâng
rưång lúán. Khưng ai hiïíu cha bùçng con.
Kïët quẫ lâ, sau àố Watson cố thïí móm cûúâi trong
lïỵ ra mùỉt mấy tđnh IBM 701. Àố chđnh lâ hêåu dụå
ca mấy tđnh phông vïå, vúái triïët l thiïët kïë mod-
ule – cố thïí thấo rấp dïỵ dâng àïí thûåc hiïån nhiïìu
u cêìu, nhiïìu mûác àưå - nghơa lâ cố giấ trõ thûúng
mẩi. Giúâ thò Watson biïët, con trai mònh àậ “chúi
khùm” ưng cha mưåt cấch dïỵ thûúng nhû thïë nâo.
Watson àậ lùỉng nghe vâ cho con trai mònh “mưåt
sûå mẩo hiïím lúán àêìu tiïn vúái tû cấch mưåt nhâ
quẫn trõ”, nhû Tom àậ nối, àïí sau àố dêỵn àïën
cåc cấch mẩng IBM system/360.
TRUÌN NGƯI CHO CON
Sau sûå kiïån IBM 701, dûúâng nhû Watson cẫm
thêëy thúâi ca Tom àậ àïën. Nùm 1956, sau chuën
ài chêu Êu cëi cng, Watson nghơ àïën chuån
trao quìn lûåc cho con trai. Trong khi àố, sau “sûå

mẩo hiïím lúán àêìu tiïn” Tom àậ vûúåt qua nưỵi súå
hậi phẫi quẫn l têåp àoân quấ lúán so vúái ưng. Cấc
àiïìu kiïån chđn mìi. Tom àậ giûä chûác ch tõch hưåi
àưìng quẫn trõ àûúåc bưën nùm – kïí tûâ nùm 1952.
Nhûng cấc quët àõnh cëi cng vêỵn thåc vïì
Watson, vúái tû cấch ch tõch têåp àoân.
Thấng nùm 1956, Watson ch trò cåc hổp ban
lậnh àẩo. Khấn phông trang trổng vúái nhûäng
ngûúâi àân ưng quan trổng trong bưå vest àen, sú
mi trùỉng. Watson tun bưë Tom trúã thânh CEO
ca IBM. Ưng ài ra phđa trûúác bân ch tổa, hai cha
con àûáng àưëi diïån nhau vâ Watson giú tay bùỉt tay
Tom. Bûác ẫnh trùỉng àen nây àïën nay vêỵn àûúåc lûu
giûä. Tom vúái tûúáng tấ ca mưåt cûåu phi cưng trưng
cng àûúâng vïå vâ lõch lậm nhû cha ca mònh.
Nhûäng bûác ẫnh khấc mâ IBM lûu trûä àïën ngây
nay cho thêëy IBM cố mưåt tinh thêìn M rêët lúán. Cúâ
nûúác vúái nhûäng ngưi sao nhû thïë chiïëm hïët khưng
gian bïn trïn ca phông hổp. Watson vâo cëi àúâi
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
195194
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
vêỵn thûúâng xun tham dûå cấc lïỵ lẩt ca cêu lẩc
bưå nhûäng ngûúâi theo tinh thêìn qëc gia do ưng
sấng lêåp. Vúái ưng, IBM khưng chó lâ cåc àúâi ưng
mâ côn lâ mưåt phêìn nûúác M. Ưng àậ hoân thânh
ûúác mën àố vâ vâo ngây ưng trao nố cho con trai
àiïìu hânh, IBM ca M cố 72.000 nhên viïn – gêìn
nhû gêëp bêëy nhiïu lêìn vâo cấi ngây àêìu tiïn ưng
àïën lâm thụ cho CTR chó 400 nhên viïn. Watson

àậ biïën “múá hưỵn àưån” CTR núå ngêåp àêìu trúã thânh
têåp àoân quan trổng ca nûúác M vúái doanh thu
gêìn 900 triïåu àưla – gêìn trúã thânh cưng ty cố
doanh thu 1 tó àưla.
Cố àiïìu lâ Watson chûa àûa IBM trúã thânh têåp
àoân àa qëc gia nhû chûä “I” (international) trong
cấi tïn mâ ưng àùåt cho nố. IBM ca Watson vêỵn lâ
mưåt doanh nghiïåp trung bònh, xết vïì quy mư qëc
tïë. Watson tuy trong àúâi mònh àậ nưỵ lûåc phi
thûúâng cho quan hïå qëc tïë, mâ àónh cao lâ trúã
thânh ch tõch Hưåi àưìng thûúng mẩi thïë giúái ICC,
nhûng cng múái chó àùåt àûúåc nhûäng chi nhấnh
IBM úã hẫi ngoẩi mâ thưi. Cấc chi nhấnh Bùỉc M,
chêu Êu nây vêỵn hoẩt àưång theo phûúng thûác
quẫn l têåp trung ca Watson – New York vêỵn chó
huy trûåc tiïëp cấc chi nhấnh tûâ vùn phông IBM in-
ternational úã New York, núi Dick quẫn l.
Vâ sûå vơ àẩi ca Watson khưng hùèn úã chưỵ ưng àậ
lâm cho IBM to lúán cúä nâo mâ lâ nố cố thïí ài xa
bao lêu. Nối cấch khấc, ưng àậ trao cho IBM nùng
lûåc trûúãng thânh nhû thïë nâo, chûá khưng phẫi cố
bao nhiïu sûác mẩnh àïí lâm ra gậ IBM khưíng lưì
mâ khưng thïí lúán khưn. Dêëu êën quẫn trõ ca ưng
àïí lẩi trong lõch sûã lúán hún nhiïìu khẫ nùng kinh
doanh ca ưng.
Vúái tû tûúãng Watson, IBM cố khẫ nùng hổc tûâ
thêët bẩi.
Tom sệ tiïëp tc giêëc mú dang dúã ca Watson.
Tom àậ cẫi tưí cưng ty. Thoẩt àêìu, ngûúâi ta dïỵ
nhêìm tûúãng àố lâ hêåu quẫ ca cåc chưëng àưëi lẩi

cha tûâ Tom. Nhûng rt cåc, xung àưåt cha con chó
lâ cấi vỗ nhùn nhm bïn ngoâi ca hẩt nhên àưíi
múái bïn trong.
Trûúác khi Watson trao lẩi quìn ch tõch têåp
àoân cho Tom, ưng àậ phẫi trẫi qua bâi thûã thấch
tû tûúãng ca con trai. Cng vúái cåc cẫi tưí phông
thđ nghiïåm, giúâ àêy CEO Tom àậ múã cûãa phông
ca cha, cẫ gan àùåt vêën àïì thay àưíi quan àiïím vïì
ngìn tâi chđnh cho cưng ty.
Tom àïì nghõ “hậy vay tiïìn tûâ ngâi Morgan” – nhâ
tû bẫn tâi chđnh nưíi tiïëng àïën têån ngây nay.
Khưng cố gò lâm cho Watson àiïn tiïët hún
chuån ài vay tiïìn ai àố. Ưng cố thïí tưëng cưí cêåu
con trai, mâ khưng cêìn biïët àố lâ mưåt CEO, ra khỗi
cûãa kêm vúái nhûäng lúâi nùång nïì nhû bao lêìn khấc.
Cấi thã Tom côn àỗ hỗn vâ Watson phẫi cay
àùỉng xa con lï chên àïën New York nây, ưng àậ
nhòn thêëy tôa nhâ Morgan cao ngêët ngûúãng trûúác
khi àêíy cấnh cûãa vâo tôa nhâ mâ ưng ch CTR úã
àố. Ma àưng ca 40 nùm trûúác sệ khưng phai
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
197196
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
nhôa trong têm trđ ưng. Ưng àậ thïì sệ trúã thânh vâ
vûúåt qua têìng lúáp thûúång lûu úã xûá súã nây. Giúâ àêy,
ưng khưng chõu nưíi cấi àïì nghõ ài vay tiïìn nhû mưåt
con núå.
Khi Tom khưng chõu xûng hư thûa ưng thûa bâ
nhû vùn hốa mâ Watson àậ dây cưng xêy dûång,
Watson àậ tûâng gâo lïn trong cåc hổp: “Cêm cấi

mưìm anh lẩi” – Maney àậ tòm thêëy mưåt chi tiïët nhû
vêåy. Giúâ àêy, Tom àôi àưíi cẫ lông tûå hâo vâ tûå
trổng ca ưng thò Watson sệ tỗ ra nhû thïë nâo
àêy?
Watson chêëp nhêån tranh lån. Vâ trong cåc
hổp sau àố ưng àậ nối: “Khoẫn núå 84 triïåu àưla
ln nùçm trong àêìu tưi”. Nhûng ngay sau àố,
Watson lâm Tom thêët vổng: “Nhûng àêy lâ vêën àïì
quan trổng, chng ta sệ suy nghơ vïì àiïìu àố”.
Phûúng thûác ca Watson trong thúâi gian dâi lâ
cho thụ mấy, tûâ M àïën cấc nûúác khấc. Cố nghơa
lâ, hïỵ cố khấch hâng àùåt hâng thò IBM múái ài vay
àïí sẫn xët, trong khi búãi vò cho thụ nïn tiïìn thu
hưìi vïì rêët chêåm. Kïët quẫ logic lâ câng cố nhiïìu àún
hâng, sưë núå sệ câng lúán lïn. IBM lc àố lâ cưng ty
cố sưë núå nhiïìu nhêët nûúác M, theo àiïìu tra ca
Maney.
“Suy nghơ vïì àiïìu àố” lâ l do mâ ưng àậ mïìm
mỗng vúái Tom. Nhûng ưng khưng dïỵ chêëp nhêån
ngay nhûäng c “sûãa lûng”, d àố lâ con trai. Tom
khưng vûâa, vúái tđnh cấch gan l y nhû thên sinh,
àậ àem cåc tranh lån vïì nhâ. Àố thêåt lâ mưåt núi
bêët lúåi cho Tom, búãi vò úã àố – d lâ nhâ ca Tom
hay ca Watson – thò ưng bưë sệ dng quìn lûåc gia
trûúãng bêët cûá lc nâo. Tom kïí lẩi cho con gấi
Lucinda nghe:
“Cha àậ tûâng lâm ưng con xanh mùåt khi bẫo
rùçng hậy vay tiïìn ngâi Morgan. Ưng con àậ nghơ
rùçng cha hoân toân sai nhûng cëi cng thò cha
àậ thuët phc àûúåc ưng ca con.”

Watson àậ chõu nghe Tom àûa ra l lån ca
ngûúâi àẩi diïån cho thïë hïå múái. Àố lâ, thay vò th
àưång àïí sưë núå gia tùng theo sưë tùng ca àún hâng
– mưåt ngun l vơnh viïỵn khưng bao giúâ hïët núå
mâ chó cố núå nhiïìu hún. Vêåy thò hậy ch àưång
vay vưën àïí tẩo ra sẫn phêím. Nhûng Watson chó cố
thïí gêåt àêìu khi Tom “cẫ gan” thay ln cẫ
phûúng thûác kinh doanh ca cha: Thay vò cho thụ
hậy bấn àûát sẫn phêím cho khấch hâng. Watson
nhêån ra con trai mònh vûâa lâm mưåt cåc cấch
mẩng tû tûúãng nhùçm biïën cấi khưng thïí (phẫi núå)
thânh cấi cố thïí (khưng núå). Vêën àïì lâ cấi mấy tđnh
phẫi nhû thïë nâo múái bấn àûát àoẩn àûúåc vâ IBM
khưng cêìn àïën ngìn thu sẫn phêím ph. Watson
biïët àiïìu àố cố thïí àïën trong thúâi àẩi ca Tom
nhûng lc nây thò chûa. Àïët lûúåt Watson u cêìu
Tom suy nghơ vïì àiïìu àố.
Tom àậ phẫi mêët nhiïìu nùm àïí chûáng minh mấy
tđnh lâ mốn hâng bấn àûúåc chûá khưng cêìn phẫi
cho thụ, bùçng cåc mẩo hiïím 5 tó àưla cho dûå ấn
system/360.
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
199198
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
Cëi cng Watson cng àậ båc àûúåc Tom phẫi
suy nghơ trûúác khi hânh àưång, chûá khưng hùèn
ngùn cẫn tûúãng ca con. Tom tiïëp tc hưìi tûúãng
vúái con gấi: “Ưng con nghơ lâ cha sai nhûng àậ
cho cha mưåt cú hưåi”. Cú hưåi àố chđnh lâ àûa IBM
ài sêu vâo mấy tđnh hiïån àẩi, trong nhiïìu nùm,

trûúác khi tûâ giậ nhûäng cấi thễ nhúá bùçng cấch àc
lưỵ.
Tûúâng thåt vûâa rưìi ca Lucinda, chấu gấi ca
Watson, àậ cho thêëy Watson khưng hùèn lâ “ưng giâ
bẫo th” nhû bònh lån ca nhiïìu nhâ nghiïn
cûáu. Watson mong con trai mònh kïë võ nhûng ngay
cẫ bẫn thên Tom côn súå hậi vai trô àố, thò vúái tû
cấch ngûúâi cha, Watson khưng thïí khưng dẩy con
mònh cấch vûúåt qua súå hậi. Vâ vúái tû cấch nhâ
lậnh àẩo doanh nghiïåp Watson cêìn hûúáng dêỵn nhâ
kïë thûâa “tû duy” lâm ùn.
Watson àậ khiïën Tom vûúåt qua nưỵi súå hậi (phẫi
quẫn l IBM) bùçng cấch båc con trai mònh “tû
duy” nhiïìu cấc vêën àïì lúán.
Trong 15 nùm lậnh àẩo ca mònh, nhû Time àậ
nhêån àõnh, Tom àậ biïën IBM tûâ mưåt cưng ty trung
bònh trúã thânh cưng ty lúán thûá 12 trïn thïë giúái, tûâ
72.000 nhên viïn tùng lïn 270.000 ngûúâi, gêëp
3,75 lêìn. Doanh thu IBM tùng tûâ 892 triïåu lïn trïn
8,3 tó àưla, gêëp chđn lêìn. Trong khi Fortune gổi
Tom lâ “nhâ tû bẫn thânh cưng nhêët thïë giúái” vâo
nùm 1986, thò Nhâ Trùỉng trao cho Tom Hn
chûúng Tûå do (Presidental Medal of Freedom), vâo
thúâi tưíng thưëng Lyndon B. Johnson nùm 1964. Àêy
lâ hn chûúng cao qu nhêët ca tưíng thưëng M
cố thïí trao cho mưåt cưng dên.
Mưåt cưng ty vơ àẩi khưng nùçm úã chưỵ nố cố bao
nhiïu tiïìn, búãi vò doanh nghiïåp nâo rưìi cng thùng
cng trêìm, mâ lâ úã chưỵ nùng lûåc vûúåt qua nhûäng
bûúác ngóåt ca nố. Tom àậ biïën IBM thânh cưng

ty àa qëc gia vâo thêåp niïn 60 vâ 70, vúái nhûäng
cưng ty khu vûåc tûúng àưëi àưåc lêåp úã hẫi ngoẩi.
Ưng lâ nhâ àưíi múái vơ àẩi nhûng chđnh tinh thêìn
ca Watson àùåt nïìn tẫng tûâ trûúác múái lâ cú súã, lâ
hẩt giưëng àïí IBM lúán mẩnh.
Tom quët àõnh thay àưíi logo cưng ty àïí biïíu thõ
sûác mẩnh ca IBM vâo nùm 1956. Ba k tûå mâ
Watson àậ chổn vêỵn àûúåc Tom dng tiïëp. Nhâ
thiïët kïë nhận hiïåu Paul Rand chó lâm cho nố “rùỉn
chùỉc, vûäng chậi vâ cên bùçng” nhû giẫi thđch ca
tâi liïåu IBM. Rand thay kiïíu chûä Beton Bold, húi
ưëm, ca Watson thânh kiïíu chûä City Medium.
Nhûng logo tấm nết ngang nưíi tiïëng ngây hưm nay
phẫi àúåi àïën nùm 1972 múái xët hiïån – diïỵn tẫ
thúâi àẩi “tưëc àưå”.
Logo nùm 1956 do Paul Rand thiïët kïë, biïíu thõ
sûác mẩnh, sûå tin cêåy.
Logo tấm nết ngang, sûã dng àïën nay, xët hiïån
vâo nùm 1972 – mưåt nùm sau ngây Tom rúâi bỗ
quìn lûåc, giûä vai trô cưë vêën mâ thưi. Nhûäng
àûúâng ngang nây àûúåc giẫi thđch lâ biïíu thõ ca
tưëc àưå.
XẤC LÊÅP CƯNG THÛÁC TÛ DUY
201200
THOMAS J. WATSON SR. & IBM
Chđnh khđ chêët tiïn phong, chêëp nhêån mẩo hiïím,
lùỉng nghe vâ tưn trổng thúâi cåc cng vúái thấi àưå
“tû duy” khưn ngoan múái gip mưåt doanh nghiïåp
trûúâng tưìn.
Trong tấc phêím ca mònh, Who Say Elephan

Cant’s Dance - Ai nối con voi khưng thïí khiïu v,
Gerstner àậ tưíng kïët tû tûúãng Tom trong ba chûä:
IBM means service – IBM nghơa lâ phc v. Àố lâ
tinh thêìn nưëi dâi ca Watson.
*
* *
Tom Watson àậ àûa IBM vûúåt rêët xa khỗi M vâ
chêu Êu, nố cố mùåt trïn 100 qëc gia. Àïën nhûäng
nùm 1990 ca Gerstner lâ 130 qëc gia. Vò vêåy,
Tom àậ vûúåt ra khỗi cấi bống ca cha mònh.
Khưng nhûäng thïë, ưng côn trúã nïn vơ àẩi hún cẫ
cha mònh, xết vïì quy mư. Àïën nưỵi, nùm 1986, For-
tune, tẩp chđ hâng àêìu thïë giúái vïì bònh chổn àậ gổi
Tom lâ “nhâ tû bẫn thânh cưng nhêët”.
Mưåt nùm sau khi Watson qua àúâi, tûác nùm 1957,
tinh thêìn ca Watson thïí hiïån ngay trong quët
àõnh ca con trai. Watson àậ cho tiïën hânh nhûäng
nghiïn cûáu quan trổng vïì ngưn ngûä toấn tin vâo
giûäa nhûäng nùm 1950. Àïën nùm 1957, Tom cưng
bưë cåc cấch mẩng hốa khi giúái thiïåu FORTRAN
(*)
.
Nhốm cấc nhâ khoa hổc do John Backus dêỵn àêìu
àậ sấng tẩo ra ngưn ngûä lêåp trònh mấy tđnh vâ nố
nhanh chống àûúåc dng rưång rậi trong giúái k
thåt. Thoẩt àêìu, cấc k sû vâ cấc nhâ khoa hổc
ca IBM àậ viïët nhûäng chûúng trònh mấy tđnh dûúái
dẩng tûå nhiïn, kiïíu nhû C=A/B, mưåt chỵi cấc k
tûå sưë gổi lâ “machine language”
(*)

– ngưn ngûä nhõ
phên. Àiïìu nây ẫnh hûúãng mẩnh lïn tûúng lai ca
ngânh mấy tđnh thïë giúái.
Vúái sûå kiïån lúán nây, Tom Watson bùỉt àêìu khùèng
àõnh sûå kïë thûâa tû tûúãng ca Watson nhûng cng
chûáng tỗ khẫ nùng thoất khỗi cấi bống ca cha.
Tom dng hònh tûúång vïì nhûäng con võt hoang dậ
vâ gổi àố lâ “tû duy àưåc lêåp”, bùçng hònh vệ mưåt
àân võt hoang dậ trïn quẫng cấo tẩi Nhêåt Bẫn nùm
1957. IBM côn lûu cẫ bẫn quẫng cấo nây trong
biïn niïn sûã. Trong bẫn vệ àố, cố mưåt con võt quay
àêìu ài theo hûúáng ngûúåc lẩi. Tom giẫi thđch:
_________________
* FORTRAN (viïët tùỉt tûâ FORmula TRANslator) Do IBM soẩn thẫo, lâ ngưn
ngûä lêåp trònh bêåc cao cố biïn dõch àêìu tiïn. Bẫn chêët ca FORTRAN
àậ chûáng tỗ ûu thïë trong cấc ûáng dng khoa hổc ngay úã thúâi k àêìu
ca lõch sûã àiïån toấn; nố àậ cho phếp mư tẫ vâ giẫi cấc phếp tđnh
sưë hổc. Cho àïën nay, FORTRAN vêỵn côn rêët ph húåp vúái cấc ûáng dng
loẩi nây, nïn nố àûúåc dng rưång rậi trong khoa hổc, lêåp lån l thuët,
vâ k thåt. Bêët k ai àậ quen vúái BASIC àïìu cố thïí hiïíu FORTRAN
ngay tûác khùỉc. Thûåc ra, FORTRAN chđnh lâ tiïìn thên ca BASIC vâ
cng bõ nhûäng khuët àiïím nhû BASIC. Hiïån nay, cấc phiïn bẫn múái
ca FORTRAN cố dẩng cêëu trc tưët hún vâ cố đt hẩn chïë hún.
* Machine language lâ ngưn ngûä nhõ phên tûå nhiïn mâ bưå xûã l trung
têm ( CPU) ca mấy tđnh cố thïí nhêån biïët vâ thûåc hiïån. Ngưn ngûä
nây àûúåc biïíu diïỵn bùçng cấc sưë 0 vâ 1, nïn rêët khố àổc vâ sûã dng.