Tài liệu Internet tòan tập pdf

INNTERNET TOÂN TÊÅP 1
CHÛÚNG 1

INTERNET LÂ GỊ? TẨI SAO?


INTERNET LÂ GỊ?

Internet - cng àûúåc gổi lâ Net - lâ hïå thưëng mấy tđnh lúán nhêët thïë
giúái. Bẩn cố thïí nối rùçng "Thïë thò àậ sao? Tưi àậ tûâng thêëy cấi c
cẫi lúán nhêët thïë giúái vâ nố trưng cố vễ khưng hêëp dêỵn lùỉm - vâ tưi
àấnh cåc rùçng nố cng chùèng ngon gò". Vêng, mẩng thò khưng
giưëng nhû c cẫi, quy mư lâ rêët quan trổng vò mưåt mẩng câng lúán
thò nố câng mang lẩi nhiïìu thûá.

Thêåt ra, Internet khưng phẫi lâ mưåt mẩng - nố lâ mẩng ca cấc
mẩng, têët cẫ àïìu trao àưíi thưng tin tûå do. Cấc mẩng bao gưìm tûâ
nhûäng mẩng lúán vâ chđnh thûác nhû cấc mẩng ca nhûäng cưng ty
nhû AT&T, Digital Equipment vâ Hewlett-Packard cho àïën nhûäng
mẩng nhỗ vâ khưng chđnh thûác nhû mẩng trïn gấc xếp ca tưi (vúái
2 mấy PC c mua tûâ mc quẫng cấo) vâ mổi thûá nùçm úã khoẫng
giûäa. Cấc mẩng úã trûúâng àẩi hổc tûâ lêu lâ mưåt bưå phêån ca
Internet, hiïån nay cấc trûúâng trung hổc vâ tiïíu hổc cng àậ gia
nhêåp. Cho àïën 8/1993, trïn 14.000 mẩng àậ úã trong Internet vúái
mưỵi thấng 1.000 mẩng múái àûúåc thïm vâo.

MƯÅT SƯË CÊU CHUÅN TRONG ÀÚÂI THÛÅC

Bẩn cố thïí coi Internet gưìm hai ëu tưë lâ nhûäng ngûúâi sûã dng nố
vâ thưng tin chûáa trong àố.

Cấc hổc sinh lúáp 7 úã San Diego sûã dng Internet àïí trao àưíi thû tûâ
vâ truån vúái nhûäng trễ em úã Israel. Mưåt phêìn àïí vui àa vâ kïët
bẩn úã nûúác ngoâi nhûng mưåt nghiïn cûáu khoa hổc nghiïm tc ghi
nhêån rùçng khi trễ em cố nhûäng khấn giẫ thûåc sûå cho cấc vêën àïì ca
mònh thò chng sệ viïët hay hún (Àấng ngẩc nhiïn).
INTERNET TOÂN TÊÅP 2
Tẩi mưåt sưë núi trïn thïë giúái, Internet lâ cấch nhanh nhêët vâ àấng
tin cêåy nhêët àïí chuín thưng tin. Trong cåc chđnh biïën úã Liïn xư
nùm 1991, mưåt nhâ cung cêëp Internet nhỗ gổi lâ RELCOM vúái mưëi
liïn kïët túái Phêìn Lan vâ qua àố àïën phêìn côn lẩi ca thïë giúái
Internet àậ tûå thêëy rùçng mònh lâ con àûúâng àấng tin cêåy àïí cố àûúåc
nhûäng bấo cấo àïën vâ tûâ Mosco vò cấc àûúâng dêy àiïån thoẩi bõ cùỉt
àûát vâ bấo chđ khưng àûúåc xët bẫn. Cấc thânh viïn ca RELCOM
gûãi ra nhûäng cêu chuån mâ lệ ra àậ àûúåc xët bẫn trïn bấo chđ,
cấc phất biïíu ca Boris Yelsin (àûúåc bẩn bê truìn tay nhau) vâ
nhûäng quan sất cấ nhên ca hổ tûâ ngoẩi ư Moscow.

Internet cng cố nhûäng cưng dng thưng thûúâng. Dûúái àêy lâ vâi
kinh nghiïåm cấ nhên ca tưi:

Mưåt ngây kia, vúå tưi mën tòm loẩi vẫi àïí may mưåt cấi ấo kiïíu
thúâi k qn sûå nùm 1960 (Mưåt ngûúâi bẩn cố mưåt chiïëc ấo c
mâ anh ta ûa thđch tûâ nhûäng ngây úã trong qn àưåi nhûng nố
khưng côn chưỵ àïí khêu cấc miïëng vấ). Do àố tưi u cêìu
Internet gip àúä. Net àậ cố nhiïìu cåc thẫo lån vïì ch àïì
qn sûå vâ mưåt vïì trang phc qn àưåi. Trong vông mưåt ngây,
nhiïìu ngûúâi khấc nhau àậ trẫ lúâi bùçng cấch cho tưi àõa chó bấn
cấc loẩi vẫi nây. Hêìu hïët trong sưë àố nối rùçng hổ vui sûúáng
àûúåc cung cêëp cấc lúâi khun vâ mểo vùåt khấc nïëu chng tưi
gùåp rùỉc rưëi.

Internet lâ ngìn phêìn mïìm tưët nhêët. Bêët cûá khi nâo tưi nghe
nối vïì mưåt dõch v múái (nhû nhûäng dõch v mư tẫ trong
Chûúng 19-22), thûúâng tưi chó mêët đt pht àïí tòm phêìn mïìm
cho mấy tđnh ca tưi (mưåt cấi laptop 386 chẩy Windows),
download vâ bùỉt àêìu sûã dng nố. Vâ hêìu hïët mổi phêìn mïìm
sùén cố trïn Internet àïìu miïỵn phđ.

Cng cố nhûäng phêìn mang tđnh chêët àõa phûúng vâ cc bưå ca
Internet. Khi tưi mën bấn chiïëc xe tẫi nhỗ àấng tin cêåy
nhûng c k ca mònh, mưåt thưng bấo bấn trïn Internet tòm
àûúåc ngûúâi mua trong vông 2 ngây.

INTERNET VÂ BẨN

Nhû vêåy Internet lâ mưåt mẩng, thûåc ra lâ mưåt mẩng ca mẩng vâ
nố rêët lúán. Thêåt vêåy, khưng ai biïët àûúåc nố lúán nhû thïë nâo vò àố lâ
mưåt têåp húåp nhûäng mẩng mấy tđnh nhỗ hún hoẩt àưång riïng rệ mâ
khưng cố mưåt chưỵ duy nhêët nâo ghi nhêån lẩi mổi mưëi liïn kïët.
INTERNET TOÂN TÊÅP 3
Đt nhêët mưåt triïåu mấy tđnh àûúåc nưëi vúái nố vâ nố cố nhiïìu triïåu
ngûúâi sûã dng trïn mổi lc àõa (Hậy xem àoẩn "Mổi lc àõa?"). Mưåt
àiïìu chng ta biïët rộ lâ nố phất triïín nhû àiïn, khoẫng chûâng 10%
mưỵi thấng. Vò hiïån cố đt nhêët mưåt triïåu mấy tđnh trïn Net àiïìu nây
cố nghơa lâ 100.000 mấy tđnh múái gia nhêåp mưỵi thấng!

Mưåt àiïìu khấc thûúâng khấc vïì Internet lâ nố cố thïí lâ mẩng múã
nhêët trïn thïë giúái. Hâng ngân mấy tđnh cung cêëp nhûäng tiïån nghi
cho bêët k ai tiïëp cêån àûúåc vúái Net. Tònh hëng nây hoân toân khấc
thûúâng - hêìu hïët cấc mẩng rêët nghiïm nhùåt vúái nhûäng gò chng cho

phếp ngûúâi sûã dng àûúåc lâm vâ àôi hỗi nhûäng sùỉp xïëp cng nhû
mêåt khêíu riïng cho tûâng dõch v. Ngoâi mưåt sưë đt dõch v lâ phẫi
trẫ tiïìn (vâ chùỉc chùỉn sệ cố thïm nhiïìu trong tûúng lai) nhûng àẩi
àa sưë cấc dõch v Internet àïìu miïỵn phđ khi sûã dng.

Àiïìu khấc thûúâng nûäa trong Internet lâ àiïìu cố thïí àûúåc gổi lâ
"tđnh khưng phên biïåt vïì mùåt xậ hưåi". Nghơa lâ khưng cố mấy tđnh
nâo lâ tưët hún cấc mấy khấc vâ khưng ngûúâi nâo giỗi hún ngûúâi
khấc. Bẩn lâ ai trïn Internet ty thåc vâo cấch bẩn tûå giúái thiïåu
mònh thưng qua bân phđm. Nïëu nhûäng gò bẩn nối lâm cho bẩn cố vễ
nhû lâ mưåt ngûúâi thưng minh vâ th võ thò àố chđnh lâ con ngûúâi
ca bẩn. Khưng thânh vêën àïì viïåc bẩn bao nhiïu tíi, bẩn trưng
giưëng ai hóåc bẩn cố phẫi lâ mưåt sinh viïn, mưåt doanh nhên hay
mưåt cưng nhên xêy dûång. Khuët têåt vïì thïí chêët khưng thânh vêën
àïì - tưi liïn lẩc vúái nhûäng ngûúâi m hóåc àiïëc. Nïëu hổ khưng thđch
kïí àiïìu àố cho tưi biïët thò tưi àậ khưng bao giúâ biïët. Cố nhûäng ngûúâi
nưíi tiïëng trong cưång àưìng Net, mưåt cấch thån lúåi hóåc bêët lúåi
nhûng hổ trúã nïn nhû vêåy do nưỵ lûåc ca chđnh hổ.

Vêåy thò mưåt mẩng mấy tđnh lâ gò?

Nïëu bẩn àậ biïët àiïìu nây thò bẩn cố thïí bỗ qua phêìn nây. Nhûng
bẩn cng cố thïí mën àổc nố chó àïí chùỉc chùỉn rùçng chng ta àang
sûã dng nhûäng tûâ ngûä tûúng tûå àïí nối vïì mưåt àiïìu giưëng nhau.

Vïì cú bẫn, mưåt mẩng mấy tđnh lâ mưåt nhốm cấc mấy tđnh àûúåc nưëi
kïët vúái nhau theo mưåt cấch nâo àố. (Trong lậnh vûåc mấy tđnh,
chng tưi thđch nhûäng àõnh nghơa chđnh xấc vâ dûát khoất). Vïì nhêån
thûác, nố giưëng nhû kiïíu mẩng truìn hònh hóåc radio nưëi kïët mưåt
INTERNET TOÂN TÊÅP 4

nhốm cấc trẩm truìn hònh hóåc radio lẩi vúái nhau sao cho chng
cố thïí cng chia sễ hưìi múái nhêët ca The Simsons.

Nhûng àûâng àêíy sûå tûúng tûå nây ài quấ xa. Cấc mẩng truìn hònh
gûãi thưng tin tûúng tûå àïën mổi trẩm vâo cng lc (àûúåc gổi lâ mẩng
truìn hònh vò nhûäng l do c thïí; trong mẩng mấy tđnh, mưỵi thưng
àiïåp thûúâng àûúåc dêỵn àïën mưåt mấy tđnh c thïí nâo àố. Khấc vúái cấc
mẩng truìn hònh, cấc mẩng mấy tđnh ln hai chiïìu sao cho khi
mấy tđnh A gûãi thưng àiïåp túái mấy tđnh B thò B cố thïí trẫ lúâi lẩi cho
A.

Mưåt sưë mẩng mấy tđnh bao gưìm mưåt mấy tđnh trung têm vâ mưåt
nhốm cấc trẩm tûâ xa cố thïí bấo cấo vïì mấy tđnh trung têm (vđ d
mưåt mấy tđnh dõch v giûä chưỵ hâng khưng trung têm cố hâng ngân
kïnh tẩi cấc sên bay vâ àẩi l du lõch). Nhûäng mẩng khấc, kïí cẫ
Internet thò bònh àùèng hún vâ cho phếp mổi mấy tđnh nâo trïn
mẩng liïn lẩc vúái bêët k mấy tđnh nâo khấc.

Mổi lc àõa?

Mưåt sưë àưåc giẫ hoâi nghi, sau khi àậ àổc thêëy rùçng Internet trẫi
rưång ra mổi lc àõa, thò cố thïí chó ra rùçng chêu Nam cûåc lâ mưåt lc
àõa, tuy rùçng dên sưë úã àố phêìn lúán lâ cấc ch chim cấnh ct, nhûäng
àưëi tûúång mâ theo chng tưi àïën nay àûúåc biïët khưng quan têm
nhiïìu lùỉm àïën mấy tđnh. Internet cố àïën àố khưng? Thûåc sûå lâ cố.
Mưåt vâi mấy tẩi Scott Base, McMurdo Sound tẩi Nam cûåc lâ nùçm
trong mẩng Net àûúåc kïët nưëi bùçng liïn kïët vư tuën àïën New
Zealand. Cú súã tẩi Nam cûåc àûúåc cho thûâa nhêån rùçng cố sûå kïët nưëi
túái M nhûng hổ khưng cưng bưë àõa chó àiïån tûã.

Vâo lc viïët sấch nây thò vng àêët rưång lúán nhêët trïn thïë giúái
khưng cố Internet dûúâng nhû lâ Bali hóåc cố thïí lâ Java (Greenland
vâo Internet nùm 1992).

BÙÇNG CẤCH NÂO ÀÏÍ CỐ THÏÍ NỐI RÙÇNG TƯI ÀẬ VÂO INTERNET
RƯÌI?

Nïëu bẩn àậ tiïëp cêån mưåt mấy tđnh hay mưåt kïnh mấy tđnh thò bẩn
cố thïí àậ úã trong Internet. Cố mưåt vâi cấch àïí kiïím tra:
INTERNET TOÂN TÊÅP 5
Nïëu bẩn cố mưåt tâi khoẫn trïn cấc dõch v trûåc tuën nhû
CompuServe, GEnie hóåc MCI Mail thò bẩn cố thïí sûã dng hïå
thưëng thû àiïån tûã ca cấc dõch v nây àïí trao àưíi cấc thưng àiïåp vúái
bêët k ai trïn Internet. Mưåt sưë dõch v trûåc tuën, àấng lûu nhêët
lâ Delphi, cng cung ûáng nhiïìu dõch v khấc mang tđnh tûúng tấc
trïn Internet.

Nïëu bẩn sûã dng mưåt BBS (Bulletin Board System: Bẫng thưng bấo
àiïån tûã) trao àưíi cấc thưng àiïåp vúái nhûäng BBS khấc thò bẩn cng
cố thïí trao àưíi thû àiïån tûã vúái Internet.

Nïëu cưng ty bẩn cố mưåt hïå thưëng thû àiïån tûã nưåi bưå thò nố cng cố
thïí àûúåc kïët nưëi vúái Internet. Hậy tham khẫo kiïën mưåt chun gia
mẩng cc bưå.

Nïëu cưng ty bẩn cố mưåt mẩng cc bưå thò nố cng cố thïí àûúåc kïët nưëi
trûåc tiïëp hóåc giấn tiïëp vúái Internet hóåc chó dng cho thû tđn hóåc
cho hâng loẩt cấc dõch v khấc. Nhûäng mẩng UNIX thûúâng sûã dng
nhûäng quy ûúác kïët mẩng tûúng tûå nhû Internet do àố sûå kïët nưëi lâ
dïỵ dâng vïì mùåt k thåt. Cấc mẩng PC hóåc Macs sûã dng nhûäng

quy ûúác khấc nhau do àố cêìn cố mưåt cưíng nưëi (gateway) àïí diïỵn
dõch.

TƯI CỐ THÏÍ SÛÃ DNG INTERNET NHÛ THÏË NÂO?

Nhûäng tiïån nghi ca Internet àûúåc cung cêëp thưng qua rêët nhiïìu
loẩi dõch v khấc nhau nïn khố cố à chưỵ liïåt kï toân bưå úã àêy
(Thêåt vêåy, mưåt danh sấch hoân chónh cố thïí lêëp àêìy nhiïìu quín
sấch côn lúán hún quín nây) nhûng mưåt sưë vđ d dûúái àêy khuën
khđch bẩn tiïëp tc àổc:

Thû àiïån tûã: Àêy chùỉc chùỉn lâ dõch v àûúåc sûã dng rưång rậi nhêët -
bẩn cố thïí trao àưíi thû àiïån tûã vúái hâng triïåu ngûúâi trïn khùỉp thïë
giúái. Vâ ngûúâi ta sûã dng thû àiïån tûã thay cho bêët cûá àiïìu gò mâ lệ
ra ngûúâi ta cố thïí sûã dng giêëy bt hóåc àiïån thoẩi: tấn gêỵu, cấch
lâm mốn ùn, tin àưìn, thû tònh (Tưi côn biïët rùçng mưåt sưë ngûúâi sûã
dng chng trong nhûäng vêën àïì liïn quan àïën cưng viïåc). Cấc danh
sấch thû àiïån tûã cho phếp bẩn tham gia vâo thẫo lån nhốm vâ gùåp
INTERNET TOÂN TÊÅP 6
nhûäng ngûúâi khấc trïn Net. Cấc mail server (nhûäng chûúng trònh
àấp lẩi cấc thưng àiïåp thû àiïån tûã) cho phếp bẩn truy tòm mổi loẩi
thưng tin. Xem cấc chûúng 7, 8 vâ 10 àïí biïët thïm chi tiïët.

Àâm thoẩi trûåc tuën: Bẩn cố thïí "nối chuån" nhû thûåc vúái nhûäng
ngûúâi sûã dng khấc úã bêët cûá núi nâo trïn Net. Tuy àâm thoẩi trûåc
tuën gêìn nhû vư đch àưëi vúái nhûäng ngûúâi úã rêët gêìn núi bẩn cû ng
nhûng nố lẩi lâ àiïìu lúán lao khi trô chuån vúái nhûäng ngûúâi úã cấc
lc àõa khấc àùåc biïåt khi mưåt trong cấc bïn lẩi khưng phẫi lâ nhûäng
ngûúâi nối tiïëng Anh bẫn ngûä (àấnh mấy thò rộ râng hún lâ trô
chuån).

Truy tòm thưng tin: Nhiïìu mấy tđnh cố cấc file chûáa thưng tin cho
phếp lêëy miïỵn phđ. Cấc file àố bao gưìm tûâ nhûäng quët àõnh ca
Tôa ấn Tưëi cao Hoa k, nhûäng danh mc thễ thû viïån cho àïën cấc
hònh ẫnh àûúåc sưë hốa (hêìu hïët trong chng àïìu thđch húåp vúái cấc
khấn giẫ gia àònh) vâ mưåt sưë lûúång lúán cấc phêìn mïìm tûâ trô chúi
cho àïën cấc hïå thưëng àiïìu hânh. Nhiïìu cưng c àûúåc thẫo lån
trong sấch nây gip bẩn hiïíu biïët vïì hâng ni thưng tin sùén cố trïn
Internet vâ chó ra nhûäng gò sùén cố. Nhû àậ nïu trong phêìn "Giúái
thiïåu", àưi khi bẩn sệ thêëy mc "Navigate" (Tòm àûúâng) chó àïën
nhûäng phêìn gip bẩn lûu thưng trïn mẩng.

Bẫng thưng bấo àiïån tûã (Bulletin Board): Mưåt hïå thưëng tïn lâ
USENET lâ mưåt bẫng thưng bấo àiïån tûã vơ àẩi vúái 40 triïåu k tûå cấc
thưng àiïåp bao gưìm 2.000 nhốm ch àïì khấc nhau àûúåc tiïëp nưëi
hâng ngây. Cấc ch àïì bao gưìm tûâ cấc vêën àïì mấy tđnh hốc ba cho
àïën nhûäng trô giẫi trđ nhû àua xe àẩp, tûâ nhûäng kiïën tranh lån
chđnh trõ khưng bao giúâ kïët thc cho àïën nhûäng vêën àïì têìm thûúâng
nhêët. Nhốm USENET àûúåc àổc rưång rậi nhêët lâ cấc mêíu chuån vui
àûúåc chổn lổc, mưåt sưë trong nhûäng chuån nây thûåc sûå bìn cûúâi.

Trô chúi vâ tấn gêỵu: Mưåt trô chúi àûúåc gổi lâ MUD (Multi-User
Dungeon) cố thïí dïỵ dâng thu ht toân bưå thúâi gian ca bẩn - trong
àố bẩn cố thïí thi tâi vúái nhûäng ngûúâi chúi khấc úã bêët cûá núi nâo
trïn thïë giúái. Internet Relay Chat (IRC) lâ mưåt àûúâng dêy theo
nhốm qua àố bẩn cố thïí cố nhûäng cåc àâm thoẩi th võ vúái nhûäng
INTERNET TOÂN TÊÅP 7
ngûúâi sûã dng khấc úã khùỉp mổi núi. IRC dûúâng nhû àûúåc sûã dng
nhiïìu nhêët búãi nhûäng sinh viïn àang bìn chấn nhûng bẩn sệ
khưng bao giúâ biïët àûúåc ai lâ ngûúâi àang nối chuån vúái bẩn.

INTERNET XËT PHẤT TÛÂ ÀÊU

Tưí tiïn ca Internet lâ ARPANET, mưåt dûå ấn do bưå Qëc phông
khúãi àêìu nùm 1969 vûâa lâ mưåt thûåc nghiïåm trong viïåc kïët mẩng
mưåt cấch àấng tin cêåy, vûâa lâ mưåt kïët nưëi giûäa bưå Qëc phông vâ
cấc nhâ thêìu nghiïn cûáu khoa hổc vâ qn sûå lẩi vúái nhau, bao gưìm
mưåt sưë lúán cấc trûúâng àẩi hổc tiïën hânh cấc nghiïn cûáu qn sûå
àûúåc tâi trúå. (ARPA lâ viïët tùỉt ca chûä Advanced Research Projects
Agency: Cú quan Cấc Dûå ấn Nghiïn cûáu Cao cêëp, mưåt bưå phêån
thåc bưå Qëc phông ph trấch viïåc cêëp phất tâi trúå. Àïí lâm rưëi
thïm, hiïån nay cú quan nây àûúåc gổi lâ DARPA, trong àố chûä D
thïm vâo lâ Qëc phông àïì phông trûúâng húåp cố sûå nghi ngúâ vïì núi
xët xûá ca tiïìn tâi trúå).

Viïåc kïët mẩng sao cho àấng tin cêåy bao gưìm viïåc tẩo lẩi àûúâng dêỵn
mưåt cấch nùng àưång. Nïëu mưåt trong nhûäng liïn kïët mẩng bõ phấ
hy búãi cåc têën cưng ca kễ th thò lûu thưng trïn àố cố thïí àûúåc
tûå àưång chuín sang nhûäng liïn kïët khấc. May mùỉn thay, Internet
hiïëm khi chõu sûå têën cưng ca kễ th nhûng ri ro do cấp bõ cùỉt àûát
thûúâng xẫy ra do àố àiïìu quan trổng àưëi vúái Net lâ cố thïí phông
ngûâa viïåc cấp bõ àûát.

ARPANET thânh cưng vang dưåi vâ mổi trûúâng àẩi hổc trong nûúác
àïìu mën gia nhêåp. Thânh cưng nây cố nghơa lâ ARPANET bùỉt àêìu
khố quẫn l àùåc biïåt vúái sưë lûúång lúán vâ ngây câng tùng cấc àõa
àiïím trûúâng àẩi hổc trïn àố. Do àố, nố àậ àûúåc chia thânh 2 phêìn:
MILNET vúái cấc àõa àiïím qn sûå vâ mưåt ARPANET múái, nhỗ hún
dânh cho cấc àõa àiïím phi qn sûå. Tuy nhiïn, hai mẩng nây vêỵn
côn liïn kïët vúái nhau nhúâ vâo mưåt chûúng trònh k thåt àûúåc gổi lâ

IP (Internet Protocol: Giao thûác Internet) cho phếp lûu thưng àûúåc
dêỵn tûâ mẩng nây sang mẩng khấc khi cêìn. Mổi mẩng nưëi búãi IP àïìu
sûã dng IP àïí giao tiïëp nïn chng àïìu cố thïí trao àưíi cấc thưng
àiïåp vúái nhau.

INTERNET TOÂN TÊÅP 8
Tuy vâo lc àố chó cố 2 mẩng nhûng IP àûúåc thiïët kïë àïí cho phếp
khoẫng 10.000 mẩng. Mưåt sûå kiïån khấc thûúâng vïì thiïët kïë IP lâ vïì
ngun tùỉc mưỵi mấy tđnh trïn mẩng IP àïìu cố khẫ nùng bùçng vúái
cấc mấy khấc, do àố mưỵi mấy àïìu cố thïí giao tiïëp vúái mổi mấy khấc.
(Kïë hoẩch giao tiïëp nây tỗ ra thiïët thûåc nhûng chó úã thúâi àiïím hêìu
hïët cấc mẩng bao gưìm mưåt sưë lûúång nhỗ cấc mấy tđnh trung têm
khưíng lưì vâ rêët nhiïìu trẩm cëi chó cố thïí giao tiïëp vúái cấc hïå thưëng
trung têm chûá khưng giao tiïëp àûúåc vúái cấc mấy khấc).

Internet cố thïí thûåc sûå khấng cûå lẩi sûå têën cưng ca kễ th hay
khưng?

Hậy nhòn vâo sûå kiïån sau: Trong cåc chiïën tranh vng võnh nùm
1991, qn àưåi M àậ gùåp rêët nhiïìu khố khùn khi àấnh gc mẩng
lûúái ra lïånh ca Iraq. Ngûúâi ta khấm phấ ra rùçng phđa Iraq àang sûã
dng nhûäng hïå thưëng tẩo àûúâng dêỵn thûúng mẩi sùén cố vúái k
thåt phc hưìi vâ tẩo àûúâng dêỵn tiïu chín ca Internet. Nối mưåt
cấch khấc, sûå tẩo lẩi àûúâng dêỵn mưåt cấch linh àưång thûåc sûå hoẩt
àưång àûúåc. Thêåt th võ khi biïët àûúåc sûå hoẩt àưång ca viïåc tẩo lẩi
àûúâng dêỵn mưåt cấch linh àưång tuy rùçng cố thïí àêy khưng phẫi lâ lc
thđch húåp nhêët àïí tòm ra.

HẬY TRÚÃ LẨI LÚÁP HỔC CẤI ÀẬ

Bùỉt àêìu khoẫng nùm 1980, ngânh tđnh toấn trong cấc trûúâng àẩi
hổc thay àưíi tûâ mưåt sưë lûúång nhỗ cấc mấy mốc phên chia thúâi gian,
mưỵi mấy trong sưë àố phc v hâng trùm ngûúâi sûã dng àưìng thúâi,
àïën mưåt sưë lûúång lúán cấc trẩm lâm viïåc nhỗ hún dânh cho ngûúâi sûã
dng cấ nhên. Vò nhûäng ngûúâi sûã dng àậ quen vúái nhûäng thån lúåi
ca cấc hïå thưëng phên chia thúâi gian nhû nhûäng thû mc àûúåc chia
sễ chûáa cấc file vâ thû àiïån tûã nïn hổ mën giûä lẩi nhûäng tiïån nghi
tûúng tûå trïn trẩm lâm viïåc ca mònh (Hổ hoân toân hẩnh phc àïí
lẩi phđa sau nhûäng bêët lúåi ca cấc hïå thưëng phên chia thúâi gian.
Mưåt chun viïn àậ tûâng nối "Àiïìu tưët nhêët úã mưåt trẩm lâm viïåc lâ
nố khưng chẩy nhanh hún vâo nûãa àïm").

Hêìu hïët nhûäng trẩm lâm viïåc chẩy UNIX, mưåt loẩi phêìn mïìm phưí
biïën (vâ gêìn nhû miïỵn phđ àưëi vúái cấc trûúâng àẩi hổc) àûúåc phất
INTERNET TOÂN TÊÅP 9
triïín tẩi University of California tẩi Berkeley. Nhûäng ngûúâi úã àố
rêët hêm mưå viïåc kïët mẩng mấy tđnh do àố bẫn UNIX ca hổ bao
gưìm toân bưå cấc phêìn mïìm cêìn thiïët àïí vâo mẩng. Nhûäng nhâ sẫn
xët trẩm lâm viïåc cng bùỉt àêìu lâm ln phêìn cûáng cêìn thiïët cho
mẩng, do àố têët cẫ nhûäng gò bẩn phẫi lâm àïí cho mẩng hoẩt àưång lâ
dng cấp àïí nưëi cấc trẩm lâm viïåc lẩi vúái nhau, mưåt àiïìu mâ cấc
trûúâng àẩi hổc cố thïí lâm vúái giấ rễ vò hổ thûúâng cố thïí u cêìu
sinh viïn lâm àiïìu nây.

Bêy giúâ, thay vò cố mưåt hóåc hai mấy tđnh kïët nưëi vúái ARPANET,
mưåt àõa àiïím cố thïí cố hâng trùm. Hún nûäa, mưỵi trẩm lâm viïåc
nhanh hún àấng kïí so vúái toân bưå hïå thưëng àa sûã dng ca nhûäng
nùm 1970 do àố mưỵi trẩm lâm viïåc cố thïí phất sinh à lûu thưng
mẩng àïí lâm trân ngêåp ARPANET, vưën àậ trúã nïn ổp ểp tûâng pht
mưåt. Phẫi àûa ra mưåt àiïìu gò àố.

HƯÅI ÀƯÌNG KHOA HỔC QËC GIA NHÊÅP CÅC (NATIONAL SCIÏNC
FOUNDATION – NSF)

Sûå kiïån kïë tiïëp lâ Hưåi àưìng Khoa hổc Qëc gia (NSF) quët àõnh
thiïët lêåp 5 trung têm siïu mấy tđnh nhùçm mc àđch nghiïn cûáu
(Mưåt siïu mấy tđnh lâ mưåt mấy tđnh cûåc k nhanh vúái giấ rêët àùỉt,
khoẫng 10 triïåu USD mưỵi mấy). NSF tđnh toấn rùçng nïn tâi trúå cho
mưåt đt mấy tđnh, àïí cho cấc nhâ nghiïn cûáu trïn khùỉp àêët nûúác sûã
dng ARPANET gûãi cấc chûúng trònh ca hổ àïën àïí àûúåc "siïu tđnh
toấn" vâ rưìi gûãi kïët quẫ trúã lẩi.

Kïë hoẩch sûã dng ARPANET khưng thûåc hiïån àûúåc vò mưåt sưë l do
cẫ vïì k thåt lêỵn chđnh trõ. Do àố NSF, khưng bao giúâ ngẩi phẫi
thiïët lêåp mưåt vûúng qëc múái, àậ xêy dûång NSFNET, mưåt mẩng
riïng vâ nhanh hún nhiïìu ca mònh àïí nưëi vúái cấc trung têm siïu
tđnh toấn. Sau àố, NSF dân xïëp àïí thiïët lêåp mưåt chỵi cấc mẩng
khu vûåc nhùçm liïn kïët nhûäng ngûúâi sûã dng trong tûâng khu vûåc vúái
NSFNET nưëi mổi mẩng khu vûåc.

NSFNET hoẩt àưång hiïåu quẫ ngay tûác thò. Trïn thûåc tïë, cho àïën
nùm 1990, rêët nhiïìu doanh nghiïåp àậ chuín tûâ ARPANET sang
INTERNET TOÂN TÊÅP 10
NSFNET àïën nưỵi sau gêìn 20 nùm, ARPANET àậ khưng côn tđnh
hûäu đch nûäa vâ àậ bõ dểp bỗ. Nhûäng trung têm siïu mấy tđnh mâ
NSF dûå àõnh hưỵ trúå tỗ ra khưng thânh cưng lùỉm: mưåt sưë siïu mấy
tđnh khưng hoẩt àưång vâ nhûäng cấi côn lẩi thò quấ tưën kếm khi sûã
dng àïën nưỵi mâ hêìu hïët cấc khấch hâng tiïìm nùng quët àõnh
rùçng mưåt sưë đt trẩm lâm viïåc cố hiïåu nùng cao cng cố thïí àấp ûáng
cho u cêìu ca hổ. May mùỉn thay, qua thúâi gian khi cấc siïu mấy

tđnh rộ râng àậ trúã nïn lưỵi thúâi thò NSF àậ àûúåc xấc lêåp vûäng chùỉc
trïn Internet nïn cố thïí sưëng àûúåc mâ khưng cêìn àïën mc àđch ban
àêìu nûäa.

NSFNET chó cho phếp nhûäng lûu thưng liïn quan àïën nghiïn cûáu
vâ giấo dc, do àố nhûäng dõch v mẩng IP àưåc lêåp, thûúng mẩi tỗ ra
cố thïí àûúåc sûã dng cho nhûäng mc àđch khấc. Cấc mẩng thûúng
mẩi nưëi vúái cấc mẩng khu vûåc theo cấch tûúng tûå nhû kïët nưëi ca
NSFNET vâ cung ûáng kïët nưëi trûåc tiïëp àïën khấch hâng. Xem danh
sấch nhûäng dõch v nây trong chûúng 27.

ÚÃ bïn ngoâi Hoa K, cấc mẩng IP xët hiïån tẩi nhiïìu nûúác, do cấc
cưng ty àiïån thoẩi àõa phûúng tâi trúå (thûúâng cng lâ bûu àiïån àõa
phûúng) hóåc do mưåt nhâ cung ûáng qëc gia hóåc khu vûåc àưåc lêåp.
Hêìu hïët trong sưë hổ àïìu àûúåc kïët nưëi trûåc tiïëp hóåc giấn tiïëp vúái
mưåt mẩng nâo àố ca Hoa K, cố nghơa lâ têët cẫ àïìu cố thïí trao àưíi
lûu thưng vúái nhau.

Mẩng qëc gia

Vâo nùm 1991, Phố tưíng thưëng Al Gore, khi àố lâ thûúång nghõ sơ, àậ
quët àõnh rùçng Hoa K tiïëp tc lâ mưåt qëc gia àêìu tiïn vâ mang
tđnh cẩnh tranh trïn thïë giúái vïì nhûäng mấy tđnh vâ mẩng lúán. Ưng
àậ ng hưå cho Àẩo låt Tđnh toấn vúái Hiïåu sët cao 1991 nhùçm kïët
nưëi mổi nhâ nghiïn cûáu, trûúâng àẩi hổc, tiïíu hổc, cú quan chđnh
ph... vâo mưåt mẩng lúán vâ rêët nhanh (nhanh hún 100 lêìn so vúái
cấc liïn kïët Internet hiïån thúâi) cố tïn lâ Mẩng Nghiïn cûáu vâ Giấo
dc Qëc gia (National Research and Education Network - NREN).

Kïí tûâ àố àậ diïỵn ra nhûäng cåc tranh giânh àấng kïí vò rêët nhiïìu

nhûäng tưí chûác khấc nhau cưë gùỉng vêån àưång àïí dûå phêìn vâo viïåc
INTERNET TOÂN TÊÅP 11
kinh doanh bếo búã nhùçm xêy dûång mẩng nây. Hiïån nay, tiïën trònh
c thïí nhêët cho NREN lâ NSFNET àậ àûúåc chđnh thûác xem nhû
NREN tẩm thúâi. Khưng côn nghi ngúâ gò nûäa, NREN sau cng sệ
àûúåc xêy dûång vâ nố sệ kếo dâi vâ tưën kếm hún têët cẫ nhûäng gò mâ
mổi ngûúâi thûâa nhêån.

Nhûäng àiïìu àố cố nghơa gò vúái bẩn vêỵn côn lâ mưåt àiïìu côn gêy
nhiïìu tranh cậi. Mưåt sưë ngûúâi thêëy àûúåc triïín vổng mâ mẩng mang
àïën cho hổ tûâ nhûäng ngûúâi tûúng tûå àang àiïìu hânh bûu àiïån vâ
chùỉc chùỉn rùçng cấc mẩng thûúng mẩi nhanh, hiïån àang àûúåc xêy
dûång, sệ xët hiïån súám hún NREN nhiïìu. Mùåt khấc, nïëu bẩn àang
úã trong mưåt cú súã giấo dc nghêo nân, nhû tẩi mưåt trûúâng tiïíu hổc
cưng lêåp, thò NREN dûå kiïën sệ nưëi mẩng cho bẩn àïën nhûäng tâi
ngun cng nhû àưëi vúái cấc trûúâng lúán khấc - vâ nhû vêåy thò viïåc
truy cêåp àïën Internet cng khấ lâ th võ.

INTERNET TOÂN TÊÅP 12
CHÛÚNG II

TÏN, SƯË VÂ QUY TÙỈC

Vêng, Internet cố hún mưåt triïåu mấy tđnh nưëi àïën nố. Lâm thïë nâo
bẩn tòm thêëy mấy tđnh bẩn mën? Cố hai cấch (khưng ai bẫo àiïìu
nây dïỵ àêu). Mưỵi mấy trïn mẩng àûúåc nhêån diïån bùçng mưåt sưë vâ
mưåt tïn. Trûúác hïët, tưi nhòn vâo sưë vâ sau àố nhòn vâo tïn.

Tốm tùỉt cưng viïåc

Cấch àïí gấn cấc sưë vâ tïn trïn Internet thò khưng thïí trấnh khỗi
mang tđnh chêët k thåt. Do àố dûúái àêy lâ bẫn rt gổn nhûäng cấch
sau:

Mưỵi mấy trïn Internet (àûúåc gổi lâ mưåt mấy ch trïn
Internet) cố mưåt sưë àûúåc gấn àïí nhêån diïån nố vúái nhûäng mấy
ch khấc, kiïíu nhû mưåt sưë àiïån thoẩi. Sưë gưìm cố 4 phêìn, vđ d
nhû 123.45.67.89. Bẩn nïn biïët sưë ca mấy ch bẩn sûã dng
nhiïìu nhêët, ngûúåc lẩi thò cố thïí qụn cấc con sưë ài àûúåc rưìi.

Hêìu hïët cấc mấy ch àïìu cố tïn, tïn dïỵ nhúá hún nhiïìu so vúái
sưë. Cấc tïn cố nhiïìu phêìn ngùn cấch nhau búãi cấc dêëu chêëm,
vđ d nhû tïn mấy tđnh ca tưi lâ chico.iecc.com. Mưåt sưë mấy
ch cố nhiïìu hún mưåt tïn nhûng bẩn sûã dng tïn nâo cng
àûúåc.

Cố nhiïìu quy tùỉc phûác tẩp kiïím soất cấch gấn tïn vâ sưë
nhûng búãi vò bẩn khưng chùỉc sệ lâm gò vúái viïåc gấn tïn nây
nïn bẩn thûåc ra khưng cêìn biïët vïì chng.

Mưỵi mẩng trong Internet àïìu cố nhûäng quy tùỉc cho phếp mưåt
sưë loẩi lûu thưng. Bẩn nïn biïët nhûäng quy tùỉc ấp dng cho
INTERNET TOÂN TÊÅP 13
(cấc) mẩng bẩn sûã dng àïí trấnh lâm cho nhûäng ngûúâi àiïìu
hânh mẩng nưíi giêån.

TRONG SƯË CỐ NHÛÄNG GỊ ?

Bêët k mấy tđnh nâo, tûâ nhỗ nhêët cho àïën lúán nhêët, àûúåc gùỉn vúái
Internet cng àïìu àûúåc gổi lâ mấy ch. Mưåt sưë mấy ch lâ nhûäng

mấy tđnh mainframe lúán hóåc siïu mấy tđnh cung ûáng nhûäng dõch
v cho hâng ngân ngûúâi sûã dng, mưåt sưë mấy khấc lâ nhûäng trẩm
lâm viïåc nhỗ hay cấc mấy tđnh cấ nhên cố mưåt ngûúâi sûã dng, vâ
mưåt sưë lẩi lâ nhûäng mấy tđnh chun biïåt nhû cấc mấy tẩo àûúâng
dêỵn nưëi mưåt mẩng vúái mẩng khấc hóåc vúái nhûäng terminal server
àïí cho cấc thiïët bõ àêìu cëi àún (dump terminal) (nhû cấc mấy cấ
nhên chẩy Procomm, Crosstalk hóåc cấc loẩi tûúng tûå) gổi àïën vâ
nưëi vúái cấc mấy ch khấc. Nhûng theo quan àiïím ca Internet, têët
cẫ àïìu lâ nhûäng mấy ch.

Mưỵi mấy àûúåc gấn cho mưåt sưë, kiïíu nhû sưë àiïån thoẩi. Vò lâ mấy
tđnh nïn cấc sưë nây lâ nhûäng sưë nhõ phên 32 bit. Vđ d, sưë ca mấy
tđnh ca tưi lâ

10001100101110100101000100000001

Hûâm. Thêåt khưng dïỵ nhúá cht nâo. Àïí lâm cho nhûäng sưë nây tûúng
àưëi dïỵ nhúá hún, nố àûúåc chia thânh 4 nhốm 8 bit vâ rưìi mưỵi nhốm
àûúåc chuín thânh sưë thêåp phên tûúng àûúng. Do àố, sưë mấy ca
tưi trúã thânh

140.186.81.1

cng khưng phẫi hoân toân tưët hún nhûng đt ra thò ngûúâi ta cng cố
thïí nhúá trong vông mưåt vâi pht.

Tưi phẫi quan têm àïën nhûäng sưë nây nhû thïë nâo?

Cho àïën giúâ, bẩn vêỵn chûa biïët bêët k sưë mấy ch nâo vò trong hêìu
hïët cấc trûúâng húåp, bẩn sệ sûã dng thûúâng xun hún cấc tïn sệ

INTERNET TOÂN TÊÅP 14
àûúåc mư tẫ trong chûúng nây. Tuy nhiïn, àưi khi chûúng trònh kiïím
soất tïn bõ sûå cưë. Trong trûúâng húåp nhû vêåy, viïët ra hai sưë nhû sau
cng lâ 1 àiïìu hûäu đch:

Sưë mấy bẩn sûã dng

Sưë ca mưåt mấy khấc gêìn àố mâ bẩn tiïëp cêån.

L do ca viïåc biïët con sưë thûá hai lâ nïëu bẩn liïn lẩc vúái mấy tđnh
thûá hai bùçng sưë chûá khưng phẫi bùçng tïn thò bẩn cố thïí kïët lån
mưåt cấch húåp l lâ kïë hoẩch àùåt tïn àậ thêët bẩi. Nïëu bẩn khưng thïí
liïn lẩc vúái nố bùçng cẫ hai cấch thò chùỉc rùçng mẩng, hay đt ra lâ liïn
kïët mẩng ca bẩn àậ thêët bẩi hoân toân cố thïí do bẩn àậ sú àấ
vâo mưåt súåi dêy cấp lỗng lễo. Oops !!

CẤC MẨNG CNG CỐ SO SAO?

Tưi e rùçng nhû vêåy. Hậy thûã xết trûúâng húåp sưë àiïån thoẩi ca bẩn,
kiïíu nhû 202-653-1800. Sấu chûä sưë àêìu chó àõnh núi àùåt tưíng àâi -
trong trûúâng húåp nây lâ Washington D.C. Bưën chûä sưë cëi lâ sưë àiïån
thoẩi riïng trong tưíng àâi àố - trong trûúâng húåp nây lâ sưë àiïån thoẩi
chđnh ca US Naval Observatory.

Cấc sưë mấy ch trong Internet cng àûúåc chia lâm 2 phêìn: phêìn
àêìu lâ sưë ca mẩng (hậy nhúá Internet bao gưìm rêët nhiïìu mẩng
khấc nhau nhûng cố thïí liïn kïët àûúåc vúái nhau) vâ phêìn hai, phêìn
cc bưå lâ sưë mấy ch trïn mẩng àố. Trong trûúâng húåp mấy ca tưi,
140.186.81.1 cố nghơa sưë ca mẩng lâ 140.186 côn sưë mấy ch cc
bưå (trïn mẩng àố) lâ 81.1. Àưi khi, àïí lâm rùỉc rưëi thïm, ngûúâi ta

viïët sưë ca mẩng thânh 4 phêìn bùçng cấch thïm vâo nhûäng sưë 0 nhû
140.186.0.0.

Vò mưåt sưë mẩng cố nhiïìu mấy ch trïn àố hún nhûäng mẩng khấc
nïn cấc mẩng àûúåc chia thânh 3 loẩi: lúán, trung bònh vâ nhỗ. Trong
nhûäng mẩng lúán (Nhốm A), sưë àêìu trong 4 sưë lâ sưë ca mẩng, côn 3
sưë kia lâ phêìn cc bưå. Trong nhûäng mẩng trung bònh (Nhốm B), hai
sưë àêìu lâ sưë ca mẩng, côn 2 sưë kia lâ phêìn cc bưå. Trong nhûäng
INTERNET TOÂN TÊÅP 15
mẩng nhỗ (Nhốm C), ba sưë àêìu lâ sưë ca mẩng, côn sưë cëi lâ phêìn
cc bưå.

Sưë àêìu tiïn trong bưën sưë sệ cho bẩn biïët mẩng thåc loẩi nâo. Bẫng
2-1 tốm tùỉt cấc nhốm vâ quy mư ca chng.

Nhốm Sưë àêìu Àưå dâi sưë ca mẩng Sưë lûúång mấy ch tưëi àa

A 1-126 1 16,387,064

B 128-191 2 64,516

C 192-223 3 254

Nhûäng tưí chûác lúán (hóåc đt ra lâ nhûäng tưí chûác cố rêët nhiïìu mấy
tđnh) cố xu hûúáng cố nhûäng mẩng loẩi A. Vđ d, IBM cố mẩng 9,
AT&T cố mẩng 12, do àố sưë mấy ch ca IBM cố thïí lâ 9.12.34.56
côn AT&T lâ 12.98.76.54. Nhûäng tưí chûác cố quy mư trung bònh, bao
gưìm hêìu hïët cấc trûúâng àẩi hổc, cố cấc mẩng nhốm B. Rutgers
University cố mẩng 128.6, Goldman Sachs (mưåt cưng ty mưi giúái
àêìu tû sûã dng rêët nhiïìu mấy tđnh àïí theo dội nhûäng khoẫn tiïìn

mâ cưng ty quẫn l) cố mẩng 138.8. Cấc mẩng nhốm C àûúåc sûã
dng búãi nhûäng tưí chûác nhỗ vâ àưi khi búãi nhûäng bưå phêån nhỗ trong
cấc tưí chûác lúán. Vđ d mẩng 129.65.175 àûúåc sûã dng búãi mưåt phông
nghiïn cûáu ca IBM. (Tẩi sao hổ lẩi khưng sûã dng sưë mẩng ca
IBM? Ai mâ biïët àûúåc).

Mưåt vâi sưë ca mẩng vâ mấy ch àûúåc dânh cho nhûäng mc àđch
àùåc biïåt. Àùåc biïåt, bêët k sưë nâo cố thânh phêìn lâ 0 hóåc 255 (hai
con sưë cố nghơa huìn thoẩi àưëi vúái mấy tđnh) lâ sưë àùåc biïåt vâ
khưng thïí àûúåc sûã dng nhû sưë ca mưåt mấy ch (àiïìu nây húi
cûúâng àiïåu nhûng nố à gêìn gi cho hêìu hïët cấc mc àđch).

Cấc mẩng con, siïu mẩng, siïu siïu mẩng...

Thẫo lån nây àùåc biïåt mang tđnh k thåt. Àûâng nối rùçng tưi
khưng bấo trûúác.
INTERNET TOÂN TÊÅP 16
Thưng thûúâng, mưåt tưí chûác cố mưåt sưë hiïåu ca mẩng àún mën câi
àùåt nhûäng mấy tđnh nưåi bưå ca mònh trïn nhiïìu mẩng. Vđ d, toân
bưå mấy tđnh trong mưåt phông ban thûúâng àûúåc gùỉn vúái mưåt mẩng
àún cng vúái mưåt loẩi kïët nưëi nâo àố gùỉn cấc mẩng giûäa cấc phông
lẩi vúái nhau (Cố nhûäng l do cẫ vïì quẫn l lêỵn k thåt cho sûå dân
xïëp nây nhûng tưi sệ khưng giẫi thđch àïí bẩn khỗi bìn chấn).
Nhûng nïëu theo cấch mâ Internet àûúåc câi àùåt ban àêìu cố nghơa lâ
mưåt bưå gưìm 25 mẩng nưåi bưå sệ phẫi cố 25 sưë khấc nhau dânh cho
chng.

Àêy lâ mưåt àiïìu khưng hay vò nhiïìu l do. Nố cố nghơa lâ mưỵi lêìn
mưåt cưng ty câi àùåt mưåt mẩng nưåi bưå múái thò cưng ty àố phẫi xin mưåt
sưë hiïåu mẩng múái. Tïå hún nûäa, phêìn côn lẩi ca thïë giúái Internet

cng phẫi àûa sưë hiïåu mẩng múái nây vâo bẫng àïí hổ biïët cấch gûãi
thưng àiïåp àïën àố.

Rộ râng phẫi lâm mưåt àiïìu gò àố. Àiïìu àố àûúåc gổi lâ mẩng con
(subnet). Nố cố nghơa lâ mưåt mẩng cố thïí àûúåc chia thânh nhûäng
phêìn nhỗ gổi lâ cấc mẩng con bùçng cấch xûã l phêìn lệ ra lâ mưåt sưë
ch nhû mưåt phêìn ca sưë mẩng. Vđ d, trong mẩng 140.186, con sưë
thûá ba trong sưë ch lâ sưë ca mẩng con, àưëi vúái mấy 140.186.81.1
thò sưë mẩng con lâ 140.186.81 vâ sưë mấy ch lâ 1. Àiïìu nây cho
phếp câi àùåt rêët nhiïìu mẩng cc bưå (hiïån chng tưi múái sûã dng 90
trong sưë 254 mẩng con cố thïí àûúåc) vâ àưëi vúái phêìn côn lẩi ca thïë
giúái thò hổ chó cêìn biïët àïën sưë 140.186.

Trïn thûåc tïë, têët cẫ cấc mẩng chó trûâ nhûäng mẩng nhỗ nhêët àïìu cố
thïí tẩo mẩng con. Cng trïn thûåc tïë, bẩn gêìn nhû khưng bao giúâ
phẫi quan têm àïën cấc mẩng con. Khi mấy tđnh ca bẩn lêìn àêìu
àûúåc nưëi vúái mẩng thò ngûúâi câi àùåt sệ thiïët lêåp cho nố mưåt mùåt nẩ
mẩng con (subnet mask) phẫn ẫnh àng nhûäng quy ûúác tẩo mẩng
con hiïån tẩi. Nïëu mùåt nẩ nây bõ sai bẩn cố thïí gùåp phẫi nhûäng vêën
àïì k quấi, vđ d nhû chó cố thïí liïn lẩc vúái mưåt nûãa sưë phông ban
trong cưng ty (nhû chó liïn lẩc àûúåc vúái cấc mấy cố sưë chùén).

Mưåt sưë tưí chûác lẩi gùåp phẫi vêën àïì ngûúåc lẩi. Hổ cố quấ nhiïìu mấy
tđnh so vúái mẩng nhốm C (nhiïìu hún 254) nhûng lẩi khưng cố núi
INTERNET TOÂN TÊÅP 17
nâo à gêìn àïí câi àùåt mẩng nhốm B. Hóåc mưåt cưng ty àang phất
triïín cố thïí cố quấ nhiïìu mấy tđnh àưëi vúái mẩng nhốm B (hún
64.000) nhûng lẩi khưng thïí cố mưåt sưë mẩng nhốm A vò nhốm nây
cố rêët đt nïn khưng thïí xin thïm nûäa. Trong trûúâng húåp nây, tưí
chûác cố thïí lêëy mưåt dậy cấc sưë mẩng kïë tiïëp vâ xûã l bưå phêån ca sưë

mẩng nhû mưåt sưë mấy ch, tiïën trònh nây àûúåc gổi lâ tẩo siïu
mẩng.

(Sau àố sưë siïu mẩng lẩi àûúåc tẩo mẩng con, mưåt tđnh chêët ph
thïm mâ chng ta sệ khưng xem xết àïën). Tẩo siïu mẩng hiïån nay
khưng phưí biïën nhûng sệ àûúåc sûã dng rưång rậi hún khi nhiïìu cưng
ty àûa rêët nhiïìu mấy tđnh vâo Internet. Tûúng tûå nhû tẩo mẩng
con, bẩn khưng phẫi quan têm àïën nố trûâ phi ai àố lâm rưëi loẩn cêëu
hònh ca hïå thưëng ca bẩn.

Mấy ch cố nhiïìu sưë

Sûå rùỉc rưëi thïm vâo sau cng trong viïåc àấnh sưë lâ mưåt sưë mấy ch
cố nhiïìu sưë. L do thûåc ra rêët àún giẫn: mưåt sưë mấy ch thåc vïì
nhiïìu hún mưåt mẩng, do àố chng cêìn mưåt sưë riïng cho mưỵi mẩng
gùỉn túái. Nïëu bẩn cêìn liïn hïå mưåt mấy tđnh cố nhiïìu sưë thò bẩn cố
thïí sûã dng bêët k sưë nâo.

TRONG TÏN CỐ NHÛÄNG GỊ?

Nhûäng ngûúâi bònh thûúâng sûã dng tïn, chûá khưng dng sưë nïn cấc
mấy ch Internet thûúâng àûúåc tham chiïëu bùçng tïn chûá khưng
bùçng sưë. Vđ d, mấy ca chng tưi vúái sưë 140.186.81.1 cố tïn lâ
chico. Vâo nhûäng thúâi k àêìu ca ARPANET, cấc mấy cố nhûäng tïn
àún giẫn chó gưìm mưåt thânh phêìn vâ cố mưåt danh sấch ch cấc tïn.
Mấy tẩi Harvard àûúåc gổi lâ HARVARD v.v... Nhûng vúái 1 triïåu
mấy trïn Internet thò khố cố thïí cố nhûäng tïn khấc nhau cho têët cẫ
cấc mấy.

Àïí trấnh mưåt sûå khng hoẫng trong viïåc tẩo tïn, giẫi phấp lâ cấc

tïn cố nhiïìu thânh phêìn, mưåt kïë hoẩch àûúåc biïët àïën mưåt cấch rưång
rậi lâ Domain Name System hóåc DNS. Cấc tïn ch lâ mưåt chỵi
INTERNET TOÂN TÊÅP 18
cấc tûâ (hóåc đt ra lâ nhûäng thûá tûúng tûå nhû tûâ) àûúåc phên cấch
bùçng nhûäng dêëu chêëm. Trong chïë àưå nây, tïn thûåc ca chico lâ
CHICO.IECC.COM. (Cấch àùåt tïn nây rộ râng àûúåc tẩo ra búãi
nhûäng ngûúâi THĐCH VIÏËT MỔI THÛÁ BÙÇNG CHÛÄ HOA. May thay,
chûä thûúâng trong tïn mấy ch ln àûúåc xem nhû tûúng àûúng chûä
hoa, do àố ta sệ trấnh àûúåc viïåc àùåt tïn bùçng chûä thûúâng).

Cấc khu vûåc, lậnh vûåc...

Bẩn phẫi giẫi mậ mưåt tïn Internet tûâ phẫi sang trấi. Àiïìu nây cố vễ
ngûúåc àúâi nhûng trïn thûåc tïë nố tiïån lúåi hún nhûäng cấch khấc tûúng
tûå nhû l do ta àùåt tïn gia àònh sau tïn riïng (tẩi Anh, núi ngûúâi ta
lấi xe bïn trấi thò hổ viïët tïn mấy ch tûâ trấi sang phẫi).

Phêìn bïn phẫi nhêët ca mưåt tïn gổi lâ khu vûåc (zone). Nïëu ta xem
xết tïn àêìy à ca chico thò phêìn cûåc phẫi lâ com cố nghơa lâ
commercial site (àõa àiïím thûúng mẩi, trong lậnh vûåc thûúng mẩi),
trấi vúái cấc loẩi khu vûåc giấo dc, qn sûå... mâ tưi sệ bân àïën trong
chûúng nây.

Phêìn kïë tiïëp ca tïn chico lâ tïn cưng ty I.E.C.C. Phêìn bïn trấi ca
tïn cưng ty lâ tïn chiïëc mấy trong cưng ty. Cưng ty ca tưi hốa ra lâ
mưåt cưng ty khấ nhỗ vúái chó cố 6 mấy tđnh, do àố cấc bẩn ca chico
lâ milton, astrud vâ xuxa àûúåc viïët lâ milton.iecc.com,
astrud.iecc.com vâ xuxa.iecc.com.

Thûåc ra kïë hoẩch àùåt tïn mâ tưi sûã dng cố logic ca nố. Chng

àûúåc àùåt tïn theo cấc ngưi sao nhẩc pop Braxin mâ tưi ûa thđch.
Chico lâ Chico Buarque, ngûúâi hoân toân cố tđnh chđnh trõ. Milton
lâ Milton Masiemento, ngûúâi cố tđnh thi sơ vâ êm nhẩc hún. Xuxa lâ
mưåt loẩi pha trưån giûäa Madonna vâ Mr.Rogers. Astrud (Astrud
"Girl from Ipanema" Gilberto) lâ liïn kïët giûäa mẩng ca tưi vâ phêìn
côn lẩi ca Internet.

Hïå thưëng àùåt tïn mấy ch hoân toân bònh àùèng. Trong àố iecc.com,
mưåt cưng ty cố 2 nhên viïn thò ngang hâng vúái ibm.com, mưåt cưng ty
vúái hâng trùm ngân nhên viïn. Cấc tưí chûác lúán hún thûúâng cố thïm
INTERNET TOÂN TÊÅP 19
cấc tïn mấy àûúåc chia nhỗ thïm theo àõa àiïím hóåc phông ban, vđ
d mưåt mấy àiïín hònh tẩi khoa Computer Science tẩi Yale
University cố tïn lâ bulldog.cs.yale.edu. Mưỵi tưí chûác cố thïí thiïët lêåp
tïn ca mònh ty nhûng trïn thûåc tïë cấc tïn vúái nhiïìu hún 5
thânh phêìn thò hiïëm thêëy vò nố khố nhúá vâ khố àûa vâo.

Nïëu bẩn àấnh vâo mưåt tïn àún giẫn mâ khưng cố cấc dêëu chêëm thò
mấy tđnh ca bẩn cố thïí cho rùçng phêìn côn lẩi ca tïn tûúng tûå nhû
ca mấy mâ bẩn àang sûã dng. Do àố, nïëu tưi login vâo lâ milton vâ
liïn lẩc vúái chico thò tưi cố thïí chó cêìn àấnh vâo chico thò cố nghơa lâ
chico.iecc.com.

Cấc khu vûåc

Cấc khu vûåc tïn àûúåc chia lâm 2 loẩi chđnh: loẩi 3 k tûå vâ loẩi 2 k
tûå. Cấc khu vûåc 3 k tûå àûúåc thiïët lêåp theo loẩi tưí chûác. Chng ta
àậ thêëy com dng cho commercial (thûúng mẩi). Bẫng 2-2 liïåt kï
cấc loẩi.

Khu vûåc nghơa

com Thûúng mẩi

edu Cấc tưí chûác giấo dc

gov Cấc bưå vâ cú quan chđnh quìn

int Cấc tưí chûác qëc tïë (hiïån ch ëu gưìm NATO)

mil Cấc àõa àiïím qn sûå

net Cấc tưí chûác mẩng

org Cấc loẩi khấc, vđ d nhû cấc tưí chûác chun mưn

Tẩi Hoa K hêìu hïët cấc àõa àiïím Internet àïìu cố cấc tïn vúái mưåt
trong cấc khu vûåc trïn. úã nhûäng núi khấc, viïåc sûã dng tïn theo
khu vûåc àõa l, sệ àûúåc thẫo lån tiïëp theo, lâ phưí biïën hún.

INTERNET TOÂN TÊÅP 20
Vanuatu úã àêu?

Cấc tïn khu vûåc hai k tûå àûúåc tưí chûác vïì àõa l. Mưỵi khu vûåc tûúng
ûáng vúái mưåt qëc gia hóåc mưåt Thûåc thïí Chđnh trõ àûúåc cưng nhêån.
Cố mưåt danh sấch tiïu chín chđnh thûác trïn qëc tïë gưìm cấc mậ
qëc gia hai chûä sưë àûúåc sûã dng hêìu nhû nhûng khưng phẫi hoân
toân khưng thay àưíi nhû mưåt danh sấch cấc khu vûåc hai k tûå. Mậ
qëc gia cho Canada lâ CA, do àố mưåt àõa àiïím tẩi York University
tẩi Canada àûúåc gổi lâ nexus.yorku.ca. Cấc nhâ àiïìu hânh mẩng tẩi

mưỵi qëc gia cố thïí gấn cho cấc tïn mâ hổ thêëy thđch húåp. Mưåt sưë
qëc gia cố nhûäng sûå phên chia nhỗ hún úã mûác àưå tưí chûác, vđ d mưåt
àõa àiïím úã mưåt trûúâng àẩi hổc c àûúåc gổi lâ sait.edu.au. Cấc tïn
khấc àûúåc gấn mưåt cấch ty .

Tẩi Hoa K, tûúng àưëi đt mấy tđnh cố tïn trong khu vûåc àõa l Hoa
K, àûúåc tưí chûác theo tiïíu bang vâ thânh phưë. Vò I.E.C.C úã
Cambridge, Massachusetts nïn chico.iecc.com tûâng àûúåc biïët àïën
nhû iecc.cambridge.ma.us (Lc àố tưi chûa gổi tïn nố lâ chico vò lc
àố nố lâ mấy tđnh duy nhêët mâ tưi cố). Tẩi Hoa K, viïåc chổn lûåa
cấc tïn theo khu vûåc àõa l hay theo tưí chûác khấ lâ ty . Nïëu bẩn
cố mưåt hay hai mấy thò tïn àõa l lâ dïỵ hún. Nïëu bẩn cố nhiïìu hún
sưë àố thò tïn tưí chûác lâ dïỵ hún, cho phếp bẩn quẫn l tïn ngay trong
tưí chûác ca bẩn (Xem chûúng 6 àïí biïët thïm chi tiïët vïì cấch àùng
k tïn).

Bẫng 2-3 liïåt kï mưåt sưë tïn khu vûåc àõa l phưí biïën. Cố mưåt danh
sấch àêìy à cấc khu vûåc àõa l trong Ph lc A.

Khu vûåc Qëc gia

AU c

AT Ấo

BE Bó

CA Canada

CZ Sếc

INTERNET TOAN TấP 21

DK an Maồch

FI Phờỡn Lan

FR Phaỏp

DE CHLB ỷỏc

IN ấận ửồ

IE Ai len

IL Israel

IT Y

JP Nhờồt

NL Haõ Lan

NO Na Uy

RU Nga

SU Liùn xử cuọ (laồc hờồu vùỡ mựồt chủnh thỷỏc nhỷng vờợn coõn
sỷó duồng)

ES Tờy Ban Nha

SE Thuồy iùớn

CH Thuồy Sụ

TW aõi Loan

UK Anh

US Hoa Kyõ




INTERNET TOÂN TÊÅP 22
Bẩn cố cêìn mưåt con sưë àïí cố tïn hay khưng?

Khưng. Hoân toân cố thïí àùng k mưåt àõa àiïím nhû Mail Exchange
hóåc MX, nghơa lâ nố khưng thûåc sûå úã trïn Net nhûng bẩn cố thïí
gûãi thû àiïån tûã àïën àố. Nhiïìu àõa àiïím trïn cấc mẩng khấc, kïí cẫ
nhûäng àõa àiïím trïn cấc mẩng giẫi trđ àïìu cố tïn MX. Àïí gûãi thû,
bẩn cố thïí xûã l tïn MX cng giưëng nhû bêët k tïn nâo khấc.

Tuy nhiïn khưng cố cấc dõch v Internet nâo khấc cho cấc mấy MX.
Nïëu bẩn cưë gùỉng liïn hïå vúái chng bùçng mổi cấch thò hóåc bẩn sệ
thêët bẩi hóåc bẩn sệ àẩt túái mưåt mấy trïn Net mâ mấy nây sệ
chuín thû cho bẩn. Hêìu hïët cấc dõch v trûåc tuën vâ thû àiïån tûã
kïí cẫ CompuServe, MCI Mail, AT&T Mail vâ Prodigy cng àïìu cố
MX trïn Internet. Hậy xem chûúng 9 àïí biïët thïm thưng tin.

Mưåt sưë khu vûåc ngêỵu nhiïn khấc

Cố mưåt sưë khu vûåc vâ khu vûåc giẫ àõnh khấc mâ bẩn cố thïí àïën.
Tuy rùçng ARPANET àậ chđnh thûác ngûng hoẩt àưång tûâ nhiïìu nùm
nay nhûng vò cấc l do lõch sûã, mưåt sưë àõa àiïím vêỵn côn cố cấc tïn
têån cng bùçng arpa. Cng nhû àưëi vúái cấc mấy trïn mẩng UUCP vâ
BITNET, àưi khi bẩn sệ thêëy cấc tïn têån cng bùçng uucp vâ bitnet.
Chng khưng phẫi lâ cấc khu vûåc thûåc, do àố cấc tïn sûã dng khưng
phẫi lâ nhûäng tïn ch thûåc sûå húåp lïå nhûng rêët nhiïìu hïå thưëng àậ
dân xïëp àïí xûã l nhûäng tïn nây nhû nhûäng trûúâng húåp àùåc biïåt vâ
cng vêỵn chó àõnh àûúâng dêỵn thû tđn àïën. Bêët k àõa àiïím UUCP
hóåc BITNET nâo cng cố thïí dân xïëp àïí cố àûúåc mưåt tïn ch thûåc
sûå, do àố cấc tïn bitnet vâ uucp rêët xûáng àấng chòm vâo qụn lậng.

CẤC QUY TÙỈC ÀẨO ÀÛÁC

Cấc bưå phêån khấc nhau ca Internet cố mưåt sưë quy tùỉc àẩo àûác khấ
chùåt chệ. Ty vâo viïåc bẩn àûúåc gùỉn vúái phêìn nâo trïn Internet mâ
cấc quy tùỉc nây cố thïí đt nhiïìu chùåt chệ khấc nhau. Cấc quy tùỉc
nghiïm nhùåt nhêët dânh cho NSFNET (àûúåc tốm tùỉt dûúái àêy) trong
àố cêëm mổi hoẩt àưång thûúng mẩi. Cho àïën cëi nùm 1993, hêìu hïët
nhûäng cú súã giấo dc tẩi Hoa K àïìu àûúåc kïët nưëi trûåc tiïëp hóåc
INTERNET TOÂN TÊÅP 23
giấn tiïëp túái NSFNET tuy rùçng kïë hoẩch lâ chuín hêìu hïët nhûäng
cú súã nây sang cấc mẩng thûúng mẩi.

Cấc mẩng khu vûåc cố nhûäng chđnh sấch đt nghiïm nhùåt hún vâ cấc
mẩng thûúng mẩi côn kếm nghiïm nhùåt hún nûäa. Têët cẫ àïìu giûä lẩi
quìn chẩy chûúng trònh àêíy bẩn ra khỗi mẩng trong trûúâng húåp cố
hânh vi phấ hy. Hậy nhêån biïët nhûäng quy tùỉc ấp dng cho àõa

àiïím ca bẩn vâ hậy chín bõ àïí tưn trổng chng.

Cng nhúá rùçng ngay cẫ khi bõ àang úã trïn mưåt mẩng kếm nghiïm
nhùåt, nïëu bẩn sûã dng mưåt mẩng nghiïm nhùåt hún - vđ d nhû
login vâo mưåt mấy úã mưåt cú súã giấo dc thưng qua NSFNET - bẩn
cng vêỵn phẫi chõu nhûäng quy tùỉc nghiïm nhùåt nhêët ca bêët k
mẩng nâo mâ bẩn sûã dng.

Chđnh sấch sûã dng dõch v xûúng sưëng ca NSFNET

NSFNET hưỵ trúå nghiïn cûáu vâ giấo dc, ch ëu dânh cho trûúâng
hổc vâ cấc viïån nghiïn cûáu nhûng cng dânh cho cấc cưng ty thûúng
mẩi khi hổ tiïën hânh nghiïn cûáu hóåc giấo dc. Dûúái àêy lâ tốm tùỉt
chđnh sấch:

Cố thïí sûã dng NSFNET àïí giao tiïëp vúái nhûäng ngûúâi trïn
cấc mẩng nûúác ngoâi.
Cố thïí sûã dng àïí phất triïín chun mưn, lïn kïë hoẩch hưåi
nghõ khoa hổc, cấc cåc gùåp gúä xậ hưåi v.v...
Cố thïí sûã dng àïí xin vâ quẫn l cấc khoẫn tâi trúå. (Khưng cố
gò ngẩc nhiïn vò NSFNET lâ nhâ tâi trúå lúán nhêët).
Cố thïí thưng bấo cấc sẫn phêím múái; khưng àûúåc quẫng cấo.
Cấc nhâ sûã dng vò lúåi nhån bõ cêëm trûâ khi hổ hưỵ trúå cho sûå
sûã dng àûúåc phếp nïu trïn.
Cêëm sûã dng rưång rậi cho doanh nghiïåp tû nhên hóåc cấ
nhên.
INTERNET TOÂN TÊÅP 24
Chûúng 3

NÏËU BẨN LÂ MƯÅT NGÛÚÂI SÛÃ DNG DOS, HẬY BÙỈT ÀÊÌU

Trïn nhûäng mấy tđnh lúán thò nưëi mẩng vâo Internet lâ mưåt cưng
viïåc tûúng àưëi dïỵ dâng. Bẩn chó trẫ mưåt sưë tiïìn khưng àấng kïí cho
ngûúâi bấn phêìn mïìm, hổ gûãi cho bẩn phêìn mïìm mẩng ph húåp vúái
hïå thưëng ca bẩn, bẩn thụ mưåt chun viïn câi àùåt phêìn mïìm vâ
sau khoẫng 6 thấng lâm quen vúái hưỵ trúå k thåt thò viïåc nưëi mẩng
ca bẩn hoẩt àưång àûúåc.

Tuy nhiïn, àưëi vúái nhûäng mấy PC dûåa trïn cú súã DOS thò cåc àúâi
khưng àún giẫn nhû vêåy. Cố hâng tấ nhûäng phêìn mïìm trổn gối
mẩng tûúng thđch vúái Internet khấc nhau, bao gưìm nhûäng phêìn
mïìm dng thûã nhỗ cho àïën nhûäng phêìn mïìm thûúng mẩi. Khố
khùn khấc lâ bẩn cố thïí kïët nưëi mấy PC ca bẩn vâo Internet vúái
khoẫng 4 cấch khấc nhau vïì cú bẫn.

Tưi giẫ thiïët rùçng bẩn cố nhûäng viïåc khấc tưët hún àïí lâm hún lâ tûå
mònh câi àùåt phêìn mïìm Internet vâ u cêìu mưåt chun gia tẩi chưỵ
cho biïët cấc vêën àïì cêìn thiïët àïí câi àùåt phêìn mïìm. (Vêng, ngay cẫ
nhû khi bẩn khưng cố nhûäng viïåc khấc tưët hún àïí lâm thò tưi cng
khưng cố cấch nâo àûa ra nhûäng chó dêỵn vïì nhiïìu hún mưåt hai phêìn
mïìm trổn gối nây vâ bẩn chó cêìn biïët rùçng khưng cố phêìn mïìm nâo
lâ thđch húåp cho viïåc sûã dng ca bẩn).

Do vêåy, trong chûúng nây tưi trònh bây nhûäng cấch khấc nhau mâ
bẩn cố thïí kïët nưëi mấy PC ca bẩn vúái Internet cng nhû thån lúåi
vâ bêët lúåi ca tûâng cấch. Chûúng 28 cố mưåt danh sấch ca hêìu hïët
nhûäng phêìn mïìm trổn gối sùén cố cho mấy PC àïí kïët nưëi vâo
Internet. Cấch tưët nhêët lâ bẩn sûã dng phêìn mïìm nâo mâ chun
gia tẩi chưỵ cố thïí gip bẩn câi àùåt.

INTERNET TOÂN TÊÅP 25

Nhûäng phêìn mïìm trổn gối àïí kïët nưëi vâo Internet nây àûúåc dûåa
trïn cú súã giao thûác TCP/IP, àêìu cêìu k thåt mâ cấc mẩng hïå
thưëng sûã dng àïí liïn lẩc vúái nhau. Bẩn sệ hổc hêìu hïët nhûäng gò
cêìn biïët vïì TCP/IP trong chûúng 6, do àố nïëu bẩn quan têm àïën cấc
thåt ngûä k thåt, hậy lêåt sang chûúng 6 àïí cố mưåt hiïíu biïët cú
bẫn.

THƯNG QUA MƯÅT CƯÍNG NƯËI

Cêu hỗi àêìu tiïn lâ mấy PC ca bẩn cố mưåt liïn kïët gưëc (native
connection) vúái Internet hay thưng qua mưåt loẩi mẩng nâo khấc.
Nïëu cố liïn kïët gưëc thò mấy ca bẩn cố thïí thûåc sûå chẩy phêìn mïìm
mẩng xûã l nhûäng giao thûác mẩng TCP/IP mâ Internet sûã dng.

Khẫ nùng thûá hai lâ mấy PC ca bẩn àang chẩy mưåt loẩi phêìn mïìm
mẩng khấc (phêìn lúán lâ mẩng Netware ca Novell) vâ àûúåc gùỉn vúái
mưåt hïå thưëng cưíng nưëi mâ mưåt phđa lâ Netware côn phđa kia lâ
TCP/IP. Àïí thïm sûå rùỉc rưëi, cng cố thïí nẩp cẫ TCP/IP lêỵn mưåt loẩi
phêìn mïìm mẩng khấc lïn cng mưåt mấy PC vâ chẩy chng àưìng
thúâi cng trïn nhûäng àûúâng cấp vêåt l àố.

Cấc thån lúåi vâ khố khùn lâ nhû sau:

Nïëu bẩn àậ cố mưåt mẩng Netware lúán thò ngûúâi àiïìu hânh hïå
thưëng ca bẩn cố thïí tẫi chûúng trònh lïn mưåt cưíng nưëi
Netware àún mâ toân bưå cấc mấy PC khấc trïn mẩng àïìu cố
thïí sûã dng. Nïëu mưỵi mấy PC tûå mònh chẩy TCP/IP thò ngûúâi
àiïìu hânh mẩng ca bẩn phẫi nẩp TCP/IP lïn tûâng mấy PC,
tûác lâ cêìn phẫi lâm nhiïìu viïåc hún nhiïìu.
TCP/IP lâm viïåc tưët hún trong nhûäng mẩng dõ biïåt

(heterogeneous network) - nghơa lâ nhûäng mẩng tẩo thânh tûâ
rêët nhiïìu loẩi mấy tđnh khấc nhau. Àưëi vúái TCP/IP, khấc biïåt
duy nhêët giûäa mưåt siïu mấy tđnh Cray trõ giấ 10 triïåu USD vâ
mưåt mấy PC giấ 900 USD lâ mấy tđnh Cray chẩy nhanh hún
cht àónh. Novell Netware hoẩt àưång xët sùỉc trïn nhûäng
mẩng mấy PC vâ kếm hún trïn nhûäng loẩi mấy tđnh khấc vò