CONG THUC PHAN TU HCHC

<span class='text_page_counter'>(1)</span>ðT: 0986.616.225. CÔNG THỨC PHÂN TỬ HCHC. CÔNG THỨC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ. I - CÔNG THỨC ðƠN GIẢN NHẤT 1. Công thức phân tử và công thức ñơn giản nhất. • Công thức phân tử cho biết số nguyên tử của các nguyên tố có trong phân tử. • Công thức ñơn giản nhất cho biết tỉ lệ số nguyên tử của các nguyên tố có trong phân tử (biểu diễn bằng tỉ lệ các số nguyên tối giản). CHÚ Ý: Công thức phân tử (chẳng hạn CxHyOzNt) có thể trùng hoặc là bội số của công thức ñơn giản nhất (CpHqOrNs) : CxHyOzNt = (CpHqOrNs)n, n có thể là 1 hoặc 2, 3... x:y:z:t=p:q:r:s. 2. Thiết lập công thức ñơn giản nhất a) Tổng quát ðể thiết lập CTðGN của A (CxHyOz) ta lập tỉ lệ số nguyên tử trong phân tử rồi chuyển tỉ lệ ñó thành tỉ số tối giản các số nguyên p, q, r, s. m m m %C %H %O x : y : z = nC : nH : nO = C : H : O = : : =p:q:r:s 12 1 16 12 1 16 b) Thí dụ : Từ tinh dầu hoa nhài người ta tách ñược hợp chất A có chứa cacbon, hiñro và oxi. Phân tích ñịnh lượng cho kết quả : 73,14% C ; 7,24% H. Hãy thiết lập công thức ñơn giản nhất của A. Hướng dẫn ðặt công thức phân tử của A là CxHyOz. %O = 100% - (73,14% + 7,24% ) = 19,62 % Tỷ lệ: x : y : z = =. 73,14 7,24 19,62 : : = 6,095 : 7,240 : 1,226 12 1 16. 6, 095 7,240 1,226 : : = 4,971 : 5,905 : 1,000 = 5 : 6 : 1 1,226 1,226 1,226. → Công thức ñơn giản nhất của A là : C5H6O CHÚ Ý: Công thức phân tử của A có dạng : C5n H6nOn hoặc (C5H6O)n với n có thể bằng 1, 2, 3,…. II - THIẾT LẬP CÔNG THỨC PHÂN TỬ 1. Xác ñịnh khối lượng mol phân tử • ðối với chất khí và chất lỏng dễ hoá hơi: MA = MB. dA/B. ; MA = 29. dA/kk. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ðH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn HOẶC www.DAIHOCTHUDAUMOT.edu.vn -6-.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ðT: 0986.616.225. CÔNG THỨC PHÂN TỬ HCHC. • ðối với chất rắn và chất lỏng khó hoá hơi: dùng ñịnh luật Raoult. • Ngày nay người ta còn dùng phương pháp phổ khối lượng. 2. Thiết lập công thức phân tử Cách 1: Qua công thức ñơn giản nhất
công thức tổng quát
công thức phân tử A ðể thiết lập CTðGN của A (CxHyOz) ta tìm tỉ lệ các số nguyên tối giản m m m %C %H %O : : x : y : z = nC : nH : nO = C : H : O = 12 1 16 12 1 16
CTTQ là (CxHyOz)n. Biết MA xác ñịnh ñược hệ số n: MA = (12x + y + 16z)n
CTPT ñúng của A Cách 2: Dựa trên CTTQ của A tính trực tiếp x, y, z (khi biết MA) mC mH mO mA : : =
CTPT ñúng của A 12x y 16z M A Cách 3: Dựa vào phương trình và sản phẩm ñốt cháy y z to C → xCO2 + CxHyOz + (x + − ) O2  4 2 MA (g) 44x (g) m CO 2 mA (g) Lập tỉ lệ tìm x, y:. y H2O 2 9y (g) mH 2 O. 44x 9y M = = A m CO2 m H2 O m A. MỘT SỐ THÍ DỤ Thí dụ 1 : Từ tinh dầu hoa nhài, người ta tách ñược hợp chất A có chứa cacbon, hiñro và oxi. Phân tích ñịnh lượng cho kết quả : 73,14% C ; 7,24% H. Biết phân tử khối của A là 164u. Hãy xác ñịnh công thức phân tử của A. HƯỚNG DẪN GIẢI • Thiết lập công thức phân tử của A qua công thức ñơn giản nhất Từ số liệu phân tích nguyên tố, ở mục I.2, chúng ta ñã thiết lập ñược công thức ñơn giản nhất của A là C5H6O. → CTPT của A là (C5H6O)n ⇒ M(C 5 H6 O)n = 164 = (5.12 + 6 + 16)n = 164 ⇒ n = 2 Vậy : C10H12O2 • Thiết lập công thức phân tử của A không qua công thức ñơn giản nhất. Ta có : M (C x Hy Oz ) = 164 ; C = 73,14% ; H = 7,24% ; O = 19,62%. Vậy :. x.12 164 y 164 z.16 164. 73,14 164.73,14 ⇒ x = = 9,996 ≈ 10 100 12.100 7,24 164.7,24 = ⇒ y = = 11,874 ≈ 12 100 100 19,62 164.19,62 = ⇒ z = = 2,01 ≈ 2 100 16.100. =. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ðH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn HOẶC www.DAIHOCTHUDAUMOT.edu.vn -7-.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> CÔNG THỨC PHÂN TỬ HCHC. ðT: 0986.616.225. Thí dụ 2: ðốt cháy hoàn toàn 0,3 gam chất A(C, H, O) thu ñược 0,44 gam khí CO2 và 0,18 gam nước. Thể tích hơi của 0,3 gam chất A bằng thể tích của 0,16 gam khí oxi 9 ở cùng ñiều kiện về nhiệt ñộ và áp suất). Xác ñịnh CTPT của chất A HƯỚNG DẪN GIẢI Bước 1: 12.0,44 m C/trong A = m C/trong CO2 = = 0,12( g) 44 2.0,18 m H/trong A = m H/trong H2O = = 0, 02(mol) 18 m O = 0,3 − (0,12 + 0, 02) = 0,16( g) 0,3.32 = 60 0,16 Bước 3: ðặt CTTQ của A là CxHyOz. Bước 2:. MA =. 0,12 0,02 0,16 : : = 1: 2 :1 12 1 16 Công thức ðGN (A) là CH2O
CTTQ là (CH2O)n
30n = 60
n = 2
CTPT của A là C2H4O2 0,12 0,02 0,16 0,3 Cách 2: : : = 12x y 16z 60. Cách 1:. x : y : z = nC : nH : nO =.
x = 2 ; y = 4; z = 2
CTPT của A là C2H4O2 Cách 3: y z y to C − ) O2  → xCO2 + H2O 4 2 2 60 (g) 44x (g) 9y (g) 0,3 (g) 0,44 0,18 60.0, 44 60.0,18 60 − (4 + 12.2)
x= =2 ;y= = 4; z =2 0,3.44 0,3.9 16
CTPT của A là C2H4O2 Thí dụ 3: Một hợp chất hữu cơ X có thành phần C, H lần lượt là 40%; 6,67%, còn lại là oxi. Biết tỉ khối hơi của X so với H2 bằng 30. Xác ñịnh CTPT của chất X HƯỚNG DẪN GIẢI Thành phần %O = 100% –( 40% + 6,67%) = 53,33% MX = 30.2 = 60 Gọi CTTQ của X là CxHyOz 12x y 16z M Áp dụng công thức: = = = %C %H %O 100. CxHyOz.

. + (x +. x = 2 ; y = 4; z = 2 CTPT của A là C2H4O2. ThS. LƯU HUỲNH VẠN LONG (Giảng viên Trường ðH Thủ Dầu Một- Bình Dương) Website: www.HOAHOC.edu.vn HOẶC www.DAIHOCTHUDAUMOT.edu.vn -8-.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>