TÌM HIỂU NGUỒN THỰC vật tự NHIÊN làm THỨC ăn và đồ GIA DỤNG của CỘNG ĐỒNG dân tộc KƠHO ở THÔN DI LINH THƯỢNG 1 và DI LINH THƯỢNG 2, xã GUNGRÉ, HUYỆN DI LINH, TỈNH lâm ĐỒNG

TR
B

NG

I H C NƠNG LÂM TP. H

CHÍ MINH

MƠN NƠNG LÂM K T H P VÀ LÂM NGHI P XÃ H I

TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP

TÌM HI U NGU N TH C V T T
VÀ

NHIÊN LÀM TH C N

GIA D NG C A C NG

THÔN DI LINH TH

NG DÂN T C K HO

NG 1 VÀ DI LINH TH

NG 2,

XÃ GUNGRÉ, HUYEÄN DI LINH, T NH LÂM ĐỒNG

Giáo viên h ng d n: ThS. Nguy n Qu c Bình

H và tên: K’BR S
Ngành: Lâm Nghi p
Khóa i h c Lâm nghi p Lâm ng 2004

Lâm

ng

Tháng 01/ 2009

1


CH NG 1 ....................................................................................................................5
GI I THI U ...................................................................................................................6
1.1. t v n ............................................................................................................6
1.2. M c tiêu ...............................................................................................................7
CH NG 2 ....................................................................................................................8
T NG QUAN V KHU V C NGHIÊN C U ..............................................................8
2.1. c i m khu v c nghiên c u ..............................................................................8
2.2. Y t .......................................................................................................................9
2.3. L c s thôn b n..................................................................................................9
2.4. Dân s ................................................................................................................11
2.5. Kinh t ................................................................................................................11
2.6. Ngành ngh ........................................................................................................12
2.7. Tình hình giao thông ..........................................................................................12
CH NG 3 ..................................................................................................................13
N I DUNG VÀ PH NG PHÁP................................................................................13
3.1. N i dung nghiên c u ..........................................................................................13
3.2. Ph ng pháp nghiên c u....................................................................................13

CH NG 4. .................................................................................................................15
K T QU NGHIÊN C U ...........................................................................................15
4.1 Danh m c m t s lâm s n ngoài g
c ng i dân s d ng..............................15
4.3 Công d ng và khai thác .......................................................................................18
4.3.1. Công d ng ...................................................................................................18
4.3.2. Mùa v khai thác .........................................................................................19
4.3.3. Cách khai thác .............................................................................................20
4.4 S phân b c a các loài LSNG............................................................................20
4.6. Nhu c u c a ng i dân trong vi c s d ng các loài LSNG ................................22
4.6.1. LSNG dùng làm th c n ..............................................................................22
4.6.2. LSNG làm th công m ngh và gia d ng..................................................22
4.7. u khuy t i m c a ph ng th c khai thác hi n nay.........................................22
4.8. Các gi i pháp khai thác LSNG mang tính lâu dài h n ...................................23
Ch ng 5 ......................................................................................................................25
K T LU N...................................................................................................................25
Tài liệu tham khaûo:......................................................................................................26
Ph l c: .........................................................................................................................26

2


DANH SÁCH CÁC B NG
B
B
B
B
B
B
B

ng 2.1. L c s hình thành thôn b n ...............................................................9
ng 2.2. Th ng kê di n tích tr ng tr t và ch n ni ........................................11
ng 2.3. Th ng kê h nghèo hai a i m nghiên c u ..................................12
ng 4.1. Danh m c các loài LSNG
c s d ng t i a i m nghiên c u: ....15
ng 4.2. Công d ng c a các loài lâm s n ngoài g :.........................................18
ng 4.3. Mùa v khai thác các loài Lâm s n ngoài g :....................................19
ng 4.4. S phân b các loài LSNG t i a i m nghiên c u: .........................20

3


L IC M N
hoàn thành
a ph

ng, Tr

bi t là s giúp

c bài ti u lu n này ã có s tham gia và giúp

c a ng

i dân

ng thôn, UBND xã Gung Ré, h t ki m lâm huy n Di Linh.

c

t n tình c a th y giáo ThS. Nguy n Qu c Bình.

Tơi xin chân thành c m n.
K’Br s

4


THU T NG

VÀ CH

VI T T T TRONG BÀI

UBND: y Ban Nhân Dân
LSNG: Lâm s n ngoài g

5


CH

NG 1

GI I THI U
1.1.

tv n

Xã Gungré là m t xã còn nghèo
ng

i

t nh Lâm

ng. Dân s

ây ch y u là

ng bào dân t c K ho. S n xu t nơng nghi p cịn ph thu c nhi u vào

th i ti t, m t n m s n xu t
hai v

c m t v lúa, ch m t s ít ng

vùng tr ng. Ngồi cơng vi c tr ng lúa, ng

phê, th i gian còn l i h

i làm thuê.

i v i h nghèo, h

su i, i thu hái ngu n th c v t t nhiên làm th c n
c nh ó h ch t tre, n a, l ơ, dây mây
gia ình. Do v y, lâm s n ngồi g

i dân

i dân làm

c

ây cịn tr ng cà

i ki m cá, tơm, cua

ngồi ru ng,

r ng. Bên

làm gùi, r và các v t d ng khác trong

óng vai trò quan tr ng

Gungré trong vi c s d ng c ng nh trao

i v i ng

i dân xã

i hàng hóa. Trong ó, lâm s n ngồi

g mà ng

i dân hay dùng là: m ng tre(Bambusa.arundinacae), lá b p(Gnetum

gnemon),

t mây(Calamus.viminalis), sa nhân(Amomum echinosphaera), nhân

tr n(Amomum costatum)
Th c tr ng c a tài nguyên r ng nói chung và lâm s n ngồi g nói riêng
t i

a ph

ng hi n nay b suy giaûm nghiêm tr ng. Trong huy n hi n cịn 95370

ha r ng, trong ó r ng phòng h 13600ha , r ng s n xu t 81770ha. Tuy nhiên,
di n tích r ng c a xã Gung ré ch còn 8970 ha r ng. Nh ng thay
c a lâm s n ngồi g
Ng

nh h

ng rất nhiều

i dân khơng cịn vào r ng

n

i s ng c a ng

i v di n tích
i dân n i này.

thu hái các loài lâm s n ngoài g nh tr

c

kia, mà ph i mua lâm s n ngoài g t ch do các dân t c khác bán la ch y u là
t mây, rau b p. Ho c n u h

i tìm ngu n tài nguyên này thì ph i i xa t i S n

i n, Gia B c, Tam B .
V y, nghiên c u này
t nhiên

c ng

c th c hi n nh m m c ích là tìm hi u ngu n th c v t

i dân s d ng làm th c n, làm

th công m ngh và gia

6


d ng nh m

bi t

c tình hình s d ng và kh n ng tái sinh c a ngu n th c

v t này.
Gi i h n c a nghiên c u này ch d ng l i
v t

c ng

i dân s d ng

thay

i nh ng thói quen c a ng

th c a chính quy n

a ph

a ph

vi c tìm hi u th c t các loài th c

ng và ngh a s d ng c a chúng. Vi c

i dân ta ph i c n th i gian ph i có k ho ch c

ng và c quan có th m quy n nên ch a

c quan

tâm trong nghiên c u này.

1.2. M c tiêu
M c tiêu c a nghiên c u này bao g m:
- Li t kê các lo i th c v t
làm

gia d ng

c ng

i dân

thôn Di Linh Th

a ph

ng s d ng làm th c ph m và

ng 1 và Di Linh Th

ng 2, xã Gungré,

Huy n Di Linh.
-Xác

nh nhu c u

thơn Di Linh Th

i v i các tài nguyên này trong c ng

ng 1 và Di Linh Th

- Phân tích u - khuy t i m c a ph
ph

ng ng

i dân t i 2

ng 2, xã Gungré, Huy n Di Linh .
ng th c khai thác hi n nay và

xu t

ng th c khai thác mang tính lâu dài h n.

7


CH

NG 2

T NG QUAN V KHU V C NGHIÊN C U
2.1.

c i m khu v c nghiên c u

* V trí

a lý:

Xã Gungré n m v phía tây nam dãy Tr
Lâm

ng S n, thu c huy n Dilinh t nh

ng.

* Ph m vi ranh gi i:
Ü Phía b c giáp xã inh L c.
Ü Phía nam giáp xã S n i n.
Ü Phía ơng giáp xã B o Thu n.
Ü Phía tây giáp xã Liên
*.

m.

a hình, v th :
Xã Gungré n m trong vùng

a hình núi trung bình và núi cao,

nh cao nh t là

ng n núi Brahyang với độ cao là1874m.
H th ng sơng su i g m:
- Su i Dàryam.
- Su i Dàrombuh.
*.

t ai:
t ai

ây
t

c c u t o do bi n th c a á huy n v do núi l a phun ra.

bazan.

t phù sa g n ven su i.
ât mùn núi cao.
*. Khí h u th y v n:
-

ây phân hóa làm 2 mùa rõ r t. Mùa khô th

n m sau, mùa m a t tháng 6

ng t tháng 12

n tháng 5

n tháng 11.

-L

ng m a t ng nhanh theo

cao, mùa m a k t thúc mu n.

- L

ng m a bình quân t 2000mm

n 2500mm, nh ng tháng m a nhi u

nh t là tháng7, tháng 8, tháng 9, có khi m a c tu n liên t c.
- Nhi t

trung bình t 15oC

n 25oC.

8


2.2. Y t
- Có m t tr m y t

t ngay

thôn angkrek.

- Ch khám và ch a b nh thông th

ng cho nhân dân th c hi n ch

ng trình y

t qu c gia, tiêm ch ng m r ng phịng ch ng s t rét. Tuy nhiên cơng tác v sinh
mơi tr

ng phịng d ch ch a

c tun truy n phát

c th

ng xun, cơng tác k ho ch hóa gia ình

ng nh ng m t s h v n ch a nh n th c

c do trình

v n hóa, i u ki n kinh t còn nghèo, càng nghèo càng ông con.

2.3. L
L

c s thôn b n

c s thôn Dilinh th

ng 1 và Dilinh th

ng 2

c trình bày s nét trong

b ng 2.1. sau:

B ng 2.1. L

c s hình thành thơn b n

Th i gian

Nh ng s

ki n chính,nguồn gốc,tài liệu trích từ nhật

ký Lạc quan trên miền thượng của Giám mục Phùng
Thanh Quang .
Ý ngh a tên c a Njring:Có ng
thơn

i nói ó là tên m t v ch làng th i x a ã

có cơng thành l p ra bn làng, có ng

i nói tên Djiring

d ng ý ám ch Jr ng (sáp ong).vì vùng này x a kia ong
r ng r t nhi u.Có ng
Thành l p thơn

i nói ó là tên m t lồi cây S i m c

y trên vùng DiLinh, g i là cây Njrêng.
Di Linh, tr c ây có tên là Djiring, là m t
chánh

c nhà c m quy n Pháp l p ra n m 1899 trên vùng

cao nguyên hoàn toàn là ng
1958

a danh Djiring

i dân t c K ho,

nn m

c chính ph Ngơ ình Di m cho

i thành Di Linh và cái tên này
Th i v

n v hành

c gi l i t i bây gi .

ng qu c Vua Chàm ã k t thân v i vua Tr n Anh Tôn

Chàm n m 1306

c

i

Huy n Tr n Công Chúa, nh th l c h ng th nh ã m
mang b k i v

ng qu c Chàm t i cao nguyên Djiring. Các

b l c K ho djiring ã b

t d

i quy n th ng tr c a

9


ng

i Chàm, hàng n m ph i em l v t nh ngà voi, l c

nhung, m t ông, sáp,tr m h

ng, g quí xu ng Phan Rang

làm l tri u c ng vua Chàm (Trích

a ph

ng chí Lâm

ng n m 1973 trang 5)
Khi quân Tây S n kh i ngh a tr n gi t nh Bình Thu n thì

Th i tri u ình
Vi t

Nam

n m con cháu nhà cách m ng LENG_LER ã liên k t v i quân
Tây S n ánh

1786

i quân Chàm ra kh i vùng

t cao nguyên

t c Di Linh hi n nay.
1930-1954

Pháp-Nh t chi m óng,dân t c n i ây b b t làm nô l nh
ào h m ãi vàng, khai thác tài nguyên.

1954-1975

M chi m

ng, dân t c n i này l i b

tr c a M . Cu i n m 1975 khi

phóng thì nh ng ng
1975-1990

td

t n

i quy n th ng

c hoàn toàn gi i

i dân n i ây ã i theo cách m ng.

Nhân dân kh c ph c h u qu chi n tranh và t ng gia s n
xu t.

1990- n nay

Nhân dân

c nhà n

c t o i u ki n phát tri n, c s

h t ng, y t giáo d c

c nâng cao, tr t t an ning

xã h i

i s ng nhân dân ngày càng

c

m b o.

c c i thi n.
Xu h

ng phát tri n trong t

du canh du c nh t

ng lai: Ng

c kia, quá trình nhâp c

thành ph n dân t c và chi ph i
dân trong thôn

i dân trong thôn ã xoá b t p quán

c nhà n

ã làm thay

i c c u dân s ,

n c nh quan nông nghi p c a toàn xã. Ng

c t o i u ki n phát tri n nông nghi p nh tr ng các

lo i gi ng lúa ng n ngày n ng su t cao h n, h tr thu c b o v th c v t, h
d n k thu t tr ng, ch m sóc và bón phân cho cây cà phê theo h
nh m nâng cao n ng su t và ch t l

ng.Nhà n

ch a b nh mi n phí, t o i u ki n cho con em
ki n vay v n

i

ng

ng thâm canh

c h tr c p b o hi m y t , khám
ng bào

c h c hành, t o i u

t ng gia s n xu t, xây d ng c s h t ng nh

ng sá, c u

10


c ng, tr

ng, tr m ...Vì v y

i s ng c a ng

i dân ngày càng

c c i thi n v

m i m t.

2.4. Dân s
- T ng s h toàn xã là 1999 h , 9745 nhân kh u ph n l n ng
Gungré là ng
-S

i dân xã

i dân t c K ho.

h và nhân kh u

hai thơn tìm hi u: Thơn Dilinh Th

ng 1: Tr

ng

thơn là ơng K’Brềm, trong thơn có 213 h , 1192 nhân kh u.
-Thơn Dilinh th

ng 2: Tr

ng thôn là ông K’S o, trong thơn có 294 h , 1253

nhân kh u.

2.5. Kinh t
Ng
n

i dân

ây có ngu n thu nh p chính là t

c. Và trong nh ng n m g n ây h b t

ích cung c p th t. Thơng tin

tr ng cà phê và cây lúa

u ch n ni trâu bị, dê nh m m c

c trình bày qua b ng 2.2 sau:

B ng 2.2. Th ng kê di n tích tr ng tr t và ch n ni
Trồng trọt
Cà phê

Chăn nuôi

Lúa n

c

Di n

N ng

Di n

N ng

tích(ha

su t

tích(ha)

su t

)

(t /ha)

1922

20

trâu

dê

Bò
C a

D

C a

D

con

daân

án

dân

án

92

280

7

285

20

S l

ng

(t /ha)
529,45

45

Ngu n: theo i u tra c a UBND xã Gungré n m 2008
i s ng c a ng

i dân n i ây còn nghèo. C th trong xã có 263 h nghèo,

170 h giàu, 175 h khá, và 872 h trung bình.

11


B ng 2.3. Th ng kê h nghèo
Di linh th

hai

Comment [NQB1]: Giai thích t i sao
khơng t ng h p cho các nhóm h khác?

a i m nghiên c u

ng 1

Di linh th

ng 2

H

Nhân

Dt thi u

Nhân

H

Nhân

Dt

Nhân

nghèo

kh u

s

kh u

nghèo

kh u

thi u s

kh u

42

207

33

161

29

136

27

??????

Ngu n: trích k t qu

i u tra c a UBND xã Gungré n m 2008

Ngoài ngu n thu nh p là t cây cà phê, thu nh p c a h có

m

c t làm thuê, làm

n.

2.6. Ngành ngh
Ng
l

i dân

ây

ng nhà n

th làm m

u làm nơng, ch có m t s ít ng

i dân

c.

a s h tr ng lúa n

n

ki m thêm thu nh p ( c bi t là ng

ây làm công n

c và cà phê, th i gian cịn l i h

i làm

i nghèo). Ngồi ra h

cịn i vào r ng

tìm ngu n th c n s n có trong t nhiên, ch t tre, n a, dây

mây, ch t l ô

an gùi, r ,

áng k . ôi khi, h ch

an

trao

i ho c mua bán nh ng s l

ng khơng

cho gia ình mình s d ng là chính, khi có ng

khác u c u an thì h m i an

trao

i

i b ng lúa g o ho c b ng ti n.

2.7. Tình hình giao thơng
Xã ã có c s h t ng giao thông t

ng

i phát tri n. Có

Có c u qua su i vì v y giao thông trong mùa m a t
i l i trao
th

ng

i thu n l i, nhân dân

i hàng hóa r t thu n ti n. Tuy nhiên m t s thôn

ng g p khó kh n trong mùa m a vì

ng lên thơn xã.

các

i dóc

ng tr n l i l i.

12


CH

NG 3

N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

3.1. N i dung nghiên c u
áp ng các m c tiêu trên, n i dung c a nghiên c u này

c

xu t nh

sau:
(1)- Xác
(2)- Mơ t

nh các lồi th c v t làm th c n và
c i m c a các loài th c v t

gia d ng.

c ng

i dân s d ng làm th c n

gia d ng
(3) - Mô t
(4) - Xác

c i m sinh tr

nh khu v c phân b c a th c v t này và kh n ng phát tri n c a

chúng trong t
(5)- Xác

ng và phát tri n, th i i m

ng lai.

nh nh ng khó kh n và thu n l i trong khai thác và s d ng các lo i

lâm s n ngoài g c a ng

i dân

a ph

ng

(6) - Phân tích nhu cầu sử dụng của người dân địa phương.

3.2. Ph
Ph

ng pháp nghiên c u

ng pháp t ng h p i u tra th c
t

c m c tiêu

a v i ph ng v n ng

i dân

a ph

ng

ra.

- S d ng các tài li u, s li u thu th p

c

UBND xã, h t ki m lâm huy n

Dilinh sau ó ch n l c các s li u liên quan

n

tài c a mình

làm d n

ch ng cho bài làm.
-

c tài li u liên quan

ng

i l n tu i, tr

tr ng nh t c a

ng thôn

a ph

- Thu th p s li u

n l ch s

a ph

ng sau ó

trích d n vào bài ti u lu n nh ng s ki n quan

ng.
UBND xã Gungré và hạt kiểm lâm huy n Di Linh. Sau ó

g p g và ph ng v n 30 hoä, l y m u

i di n theo t ng nhóm h . C th , 2 h

khá, 18 h trung bình và 10 h nghèo ở hai thơn Dilinh th
th

ng 2

bi t

kê các lồi th c v t

i chi u v i ý ki n c a

c các lo i th c v t t nhiên
c ng

i dân

c ng

ng 1 và thơn Dilinh
i dân dùng, t

ó li t

ây s d ng và nhu c u h ng ngày c a h .

13


-

H p nhóm ng

i dân

bi t

c nh ng thu n l i và khó kh n trong khai

thác và s d ng.
Ph

ng pháp phân tích và x lý s li u :

- Các s li u ph ng v n h

c t ng h p theo các nhóm n i dung ph ng v n.

M t khác, d a vào m t s tài li u liên quan
s n ph m LSNG
ã

c tìm hi u

a ph

n lâm s n ngồi g

i chi u v i

ng sau ó ti n hành ghi chép l i s li u

c ch n l c.

- Ch n l c và ghi chép l i các s li u
v các v n

liên quan

c ph ng v n qua ý ki n c a ng

n LSNG, nh tên c a các LSNG

c ng

i dân

i dân s

d ng, công d ng, cách khai thác, mùa khai thác, nhu c u s d ng, ngu n cung
ng... sau ó s lý các thông tin ó qua h p nhóm m t s ng
các s li u

c ng

i dân

i dân

ch n l c

a ra trùng v i các ý ki n c a t t c các h

c

ph ng v n.
Ghi chép các s li u v các lo i th c v t và LSNG
v i ng

hi n tr

ng khi i th c t

i dân.

14


CH

NG 4.

K T QU NGHIÊN C U

4.1 Danh m c m t s lâm s n ngoài g
c ng i dân s d ng.
K t qu x lý s li u thu th p
c t ng h p các loài lâm s n ngoài g
c
ng

i dân s d ng theo b ng 4.1. sau:

B ng 4.1. Danh m c các lồi LSNG
c u:
Tên ph thơng

Tên

1. Mây ( t

a ph

ng

c s d ng t i

a i m nghiên

Tên khoa h c

Nhóm

R yah(gòl)

Calamus.viminalis

Dây leo

Gle(bang gle)

Bambusa.arundinacae

Cây b i

Bambusa procera

Cây b i

Gnetum gnemon

Cây b i

Amomum

Thân th o

mây)
2. Tre(m ng tre)
3. L ô(m ng l

r(bang

r)

ô)
4. Rau b p

Bi p h nxe(Bi p
p )

5. Sa nhân

Pr

echinosphaera
6. Nhân tr n

R yao

Amomum costatum

Thân th o

7. Lá dong

L rh r

Gnetacae Spp

Thân th o

8. Lá s i

Ch ng tur

Lythocarpus dealbatus

9. Lá l t

I m

Piper lolos

Thân th o

10. Rau má

T r ne

Poaceae Spp

Thân th o

11. Rau bèo

Cré

Bryacee spp

Thân th o

12. D

R tuân

Polypodiaceae Spp

Thân b i

13. Rau nút áo

Ch ng kloan

Poaceae Spp

Thân th o

14. C n n

Cr ng

Bryaceae Spp

Thân th o

n

ng s

Comment [NQB2]: Xem l i tên

c

c

15


Comment [NQB3]: Xem l i tên

15. Lá s i

R s u

Fagaceae Spp

16. N a

S càr

Neohonzeaua dulloa

Thân b i

17. Trúc

Br m dzut

Phyllostachys

Thân b i

Ngu n: i u tra và t ng h p

Nh n xét: k t qu b ng 4.1 cho th y có 18 lo i LSNG

a ph

ng

c ng

i

dân s d ng. Trong ó có 17 lồi là th c v t có d ng thân thân th o, xx thân b i
và xx dây leo
4.2

c i m hình thái,

c i m sinh tr

t i m hình thái, sinh tr

ng và phát tri n

ng c a các loài th c v t này

c trình bày

c th nh sau:
(1) Rau b p:
c i m hình thái:
Là cây b i tr

ng có khi cây g ,trong thân

r ng,có gân lơng chim nh
g c,bơng mang các nón
H t chín màu

nghành h t kín,lá m c

c và cái

um c

i.Hoa

n tính khác

nách lá.

ng và phát tri n:

i tán r ng,s ng

t mùn phù xa c ,cây c n ít ánh sáng,phát

tri n m nh vào mùa m a.s ng nh tán che c a cây r ng,nh
r ng

n ngun,dài và

ho c tím,ngồi có v m ng hình trái xoan.

c i m sinh tr
Chúng s ng d

có m ch d n.Lá

m th c v t r i

c vi khu n phân h y.Rau b p là lo i cây b i,vì v y n u cháy r ng cây s

b tiêu di t hoàn toàn.
(2) L r h r (h dây g m):
c i m hình thái:Là lo i cây b i,dây leo thân g ,trong thân
d n,lá

nm c

i,lá có long m n nh .

c i m sinh tr

ng và phát tri n:Chúng s ng

khe su i,cây a sáng. ây là cây b n
(3). C n n

có m ch

a ch a

c n i g n ngu n n

c,các

c tìm hi u và nghiên c u.

c (kr ng):

c i m hình thái:là lo i rau thu c phân l p hành (Liliidae) Lá hình r ng c a
. cao 10cm-15cm.

16


c i m sinh tr

ng và phát tri n:s ng

m l y,là cay b n

a ch a

c

tìm hi u và nghiên c u.
(4) D

ng s n

c(r tuân):

c i m hình thái:là lo i rau thu c phân l p hành,thân c ,s ng d c b su i,lá
hình r ng c a. Cao t 50cm-60cm.
c

i m sinh tr

ng và phát tri n: cây

a

m

t,phát tri n quanh

n m,nh ng phát tri n m nh vào mùa m a. ây là rau b n

a ch a

c tìm hi u

và nghiên c u.
(4) Cây s i(ch ng tur):
c i m sinh thái:là cây g cao t 2m-5m,lá
c i m sinh tr

nm c

i.

ng và phát tri n:lá phát tri n m nh vào mùa m a,cây a

ánh sáng.
Sau khi s lý th c bì( t tr

c v t li u cháy) khi xu t hi n m a cây phát tri n

m nh.
(5) L ơ:
c i m hình thái:Thân khơng có gai,thân ng m h p tr c do c thân ng m dài
ra,bên trên làm thành b i th a.Cây cao t

10-20m,

ng kính 5-12cm,lóng

dài30-90cm.khi non thân màu xanh b c.
c i m sinh tr

ng và phát tri n:Chúng s ng

r ng r m,phân b thành

c m ho c s ng cùng cây b i khác.Vào mùa m a m ng l ô phát tri n r t m nh,t
m ng qua th i gian chúng s phát tri n thành cây l ô.
(6) Tre :
c
5cm,th

i m hình thái:Thân có gai,thân cao 5-6 mét,
ng cong

ng kính thân 3-

ng n.

c i m sinh tr

ng và phát tri n:M c t nhiên

r ng,s ng thàng c m

các khe,vào mùa m a m ng tre phát tri n m nh,t m ng tre qua th i gian s phát
tri n thành cây tre tr

ng thành.

(7) Trúc:
c i m hình thái:Là cây b i s ng r i rác,thân cao 3-5m,
1.5-3cm,th

ng cong

ng kính thân

ng n.

17

c i m sinh tr
khô càn,ho c

ng và phát tri n:M c t nhiên

c ng

r ng,s ng

c vùng

t

i dân tr ng.cây a sáng.

(8) N a:
c i m hình thái:Thân cao 15-17m,

ng kính 2-12cm,khi non màu xanh

s m,khi già màu vàng h n,lóng dài 20-80cm.
c i m sinh tr

ng và phát tri n: M c

vùng m

t ven các khe su i,cây

phát tri n m nh vào mùa m a.

4.3 Công d ng và khai thác
4.3.1. Công d ng
Theo k t qu i u tra, cơng d ng c a các lồi lâm s n ngoài g là th c v t
ng

i dân s d ng

c

c t ng h p theo b ng 4.2.

B ng 4.2. Công d ng c a các lồi lâm s n ngồi g :
Tên

Cơng d ng

1. Mây

Dây mây dùng

an lát,

t mây dùng làm th c ph m.

2. L ơ

Thân dùng

3. Tre

Thân dùng làm dàn b u, bí, su su… dùng

an lát, m ng dùng làm th c ph m.
làm cáng cu c,

sà g c… m ng dùng làm th c ph m.
4. N a

Thân dùng làm d ng c

an lát, m ng dùng làm th c ph m.

5. Trúc

Thân dùng làm sào ph i, làm c n câu.

6. Rau b p

Lá dùng làm th c ph m.

7. L r h r (h

Lá dùng làm th c ph m
Comment [NQB4]: Tên ph trhông

dây g m)
8. C n n
9. D

c

Lá dùng làm th c ph m

ng s n

c Lá dùng làm th c ph m

10. Rau nút áo

Lá dùng làm th c ph m

11. Sa nhân

t và búp dùng làm th c ph m

12. Th o qu

t dùng làm th c ph m

13. Rau má

Làm th c ph m

18


14. Rau bèo
15.

??

16.

??

17.

Comment [Q5]: Chi ti t h n

Làm th c ph m

??

Nhận xét: qua b ng 4.2. thì các ngu n LSNG ngồi m c ích làm
m ngh ra cịn

c t n d ng

th cơng

s d ng vào m c ích làm th c ph m trong gia

ình.
4.3.2. Mùa v khai thác
Các lo i LSNG trên

c thu hái trong h u h t t t c các tháng trong n m.

Chi ti t b ng 4.3.

B ng 4.3. Mùa v khai thác các loài Lâm s n ngoài g :
Tháng

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Lồi
Ch t l ơ
Ch t mây

Ch t n a
Ch t tre
Dây mây
Rau nút áo
C nn

c

Rau b p
Hái rau bèo
Rau soài
t sa nhân

Công vi c trên

c th c hi n theo trình t tùy theo s phân cơng lao

ng

trong gia ình ho c tùy theo th i gian rãnh r i. Tuy nhiên không nh t thi t các

19

12


công vi c trên

c th c hi n m t cách liên t c mà có nh ng lúc có th gián

o n tùy s p s p th i gian c a m i ng

i và vào i u ki n kinh t ho c v n hóa.

4.3.3. Cách khai thác
LSNG dùng làm th c ph m: dùng tay hái tr c ti p, tr m ng và
ng

i dân dùng sà g c, r a ho c dao

t mây thì

ch t.

i v i cơng vi c ch t mây, l ơ, n a

an lát thì ph i làm tr

c công o n s

b nh c t khúc, g t thành t ng mi ng và bu c thành bó em v ch không th
mang s n ph m thô v , vì b t ti n trong khâu v n chuy n.

4.4 S phân b c a các loài LSNG
Ranh gi i hành chánh c a xã Gungre h p nên ngồi tên
thêm tên

i

xã khác vì ng

c a các xã lân c n ghi d

i dân

a ph

i trong xã ra ra còn k

ng khai thác LSNG t i các

a bàn

i ây:

B ng 4.4. S phân b các loài LSNG t i
Loài

Khu phân b

Mây

Phân b

a i m nghiên c u:

các

i Dà sào ngai, Tô mroa, Dà r sax, các xã:

S n i n, Gia B c, Hòa nam, Hòa B c, Tam B .
L ô

Tô mroa,Dà sào ngai,Dà r sax, các xã:
S n i n,Gia B c,Hòa Nam,Hòa B c.

N a

Dà sào ngai,Tô mroa, Dà r sax, các xã:
S n i n,Gia B c,Hòa Nam.

Tre

Phân b
thành c m

Rau b p

t t c các n i có r ng,ch y u chúng phân b
các khe d c b su i.

Dà sào ngai,Tô Mroa, Dà r sax, các xã:
S n i n,Gia B c,Hịa B c,Tam B .

Sa nhân

Dà sào ngai,Tơ Mroa, Dà r sax, các xã:
S n i n, Gia B c, Hòa Nam, Hòa B c, B o Thu n, Tam
B .

Rau má

Phân b

b ru ng, trên n

ng r y,

r ng th a.

20


Rau bèo
D

Phân b

ng s n

c

d

i ru ng n

c,

m l y trong r ng.

Phân b d c b su i.

Rau nút áo

Phân b

C nn

c

Phân b

Ch ng tur

trên n

Phân b

ng r y,trên r ng th a.

m l y.
khu r ng th a,

c bi t s ng r t t t d

i tán cây

thông.
L rh r

Phân b d c b su i, trên b

m l y.

B ng 4.4 cho th y các loài LSNG phân b r t r ng và ng
m i có th thu hái

i dân ph i i r t xa

c chúng.

4.5 Thu n l i và khó kh n trong khai thác :
Thu n l i:
Các ngu n lâm s n ngoài g

c v n chuy n r t d dàng nh có

thơng i qua, thu n ti n v giao thông nh t là các xã S n
B c, và các

i n, Gia B c, Hòa

i Dà sào ngai, Tô Mroa.

Phong t c t p quán t xa x a ng
ngu n l i t r ng cùng v i dân t c
ng

ng giao

i dân có th vào r ng

i dân t c thi u s

u s d ng chung

các xã khác trong huy n Dilinh. Vì v y

thu hái lâm s n ngoài g b t c th i gian nào mà h

r nh.
Ngu n lâm s n ngoài g

huy n Dilinh r t a d ng, vì v y ng

ây có th ch n l a ngu n lâm s n mà mình c n

i dân n i

thu hái tùy m c ích s dung

và s thích.
Khó kh n:
Các lo i rau nh (rau b p, mây, l ô, n a) khai thác và thu hái r t khó
kh n, vì chúng phân b

r ng sâu, d c

ng.

i v i công vi c ch t (mây, l ơ, n a)

an lát thì ph i làm tr

c công

o n s b nh c t khúc, g t thành t ng mi ng và bu c thành bó em v ch a
không th mang s n ph m thơ v , vì b t ti n trong khâu v n chuy n.
Trong mùa m a khi i hái rau ho c l y m ng r t khó kh n vì

t tr n và

nhi u con v t.

21


4.6. Nhu c u c a ng
Nhu c u c a ng

i dân trong vi c s d ng các loài LSNG

i dân trong vi c s d ng LSNG

4.6.1. LSNG dùng làm th c n
Các lo i th c v t nh c n n c, d

ng s n

c dùng làm th c n. Các lo i này s ng

chí là
th

trên r ng. Ng

c chia thành các nhóm sau:

c, rau má, rau nút áo, rau bèo

g n su i, ngoài ru ng, trên r y, th m

i dân s d ng 5-6 l n/tu n, còn ng

i nghèo h s d ng
Comment [NQB6]: S li u
ch ng?

ng xuyên h n 6-8 l n/tu n.
Các lo i th c v t nh :m ng,

t mây, rau b p, lá s i là nh ng lo i th c v t òi

h i ph i khai thác theo mùa v . Ngu n th c v t này ch có trong mùa m a. M t s
lo i khác

c ng

i dân khai thác vào mùa m a nh

khô, m ng chua, nh ng khơng nhi u. Riêng

th

ng xun có

ch nên ng

i dân

a ph

t mây, rau b p, m ng

t mây và rau b p là m t hàng
ng r t hay mua. Nhu c u s d ng

4-5 l n/tu n. Có s khác nhau gi a mùa m a và mùa n ng?
4.6.2. LSNG làm
gia d ng
Trong m t n m ng i dân th
hàng này a s h t
hàng trên ch khi các

ng i khai thác t 2-3 l n. Nhu c u các m t

an l y ,ch có m t s ng

i mua. H

an ho c mua các m t

dùng c a mình b h ng, 2-3 l n/n m. T t c các lo i hay

m t s lo i? ó là lo i nào? Chi ti t h n

4.7.
¬

u khuy t i m c a ph

ng th c khai thác hi n nay

u i m:
Ng

i dân

a ph

ng th

ng thu hái lâm s n ngoài g

ph c v cho nhu

c u th c ph m cho gia ình là chính vì th vi c thu hái c a h ch di n ra l t .
M t khác, nh ng ngu n th c ph m này ch y u

c thu hái vào mùa m a là các

t lá nên s làm t ng kh n ng tái sinh c a các ch i non.

22

d n


i v i vi c khai thác các s n ph m m ng tre, l ô, n a, mây ch s d ng v i
m c ích an lát các d ng c trong gia ình là chính. Vì v y vi c khai thác mang
tính ch t th i v . Chính vì th mà kh n ng tái sinh c a các ngu n lâm s n này s
c

m b o cho các

t khai thác liên t c trong các n m ti p theo.

¬ Khuy t i m:
Dân s c a

a ph

ng ngày càng t ng, vì v y mà ngu n lâm s n s b khai

thác nhi u h n, làm gi m kh n ng tái sinh. Do v y, ngu n th c v t t nhiên này
không phát tri n
tr

c, nên s không áp ng

c chù k thu hái liên t c nh

c kia. M t khác, do i u ki n m u sinh kinh t c ng s làm cho ng

khai thác ngu n lâm s n không theo mùa v . Nh ng ho t

ng này s làm cho

ngu n th c v t t nhiên ngày càng suy gi m. Bên c nh ó, nh ng ho t
r ng làm n
thu c

i dân

ng phá

ng r y tr ng cây công nghi p, cây n trái không không h p lý, không

a ph n

t quy ho ch, hay phá r ng b t h p pháp s làm cho ngu n lâm

s n b suy gi m. Thêm vào ó, cháy r ng c ng s

ed a

n s t n t i và phát

tri n c a các ngu n LSNG nói chung và tài nguyên r ng nói riêng.

4.8. Các gi i pháp

khai thác LSNG mang tính lâu dài h n

- Ph i thi t l p các chính sách và th ch trong qu n lý và s d ng các ngu n lâm
s n ngoài g , chia s quy n qu n lý ngu n tài nguyên cho ng
C th , trong xã ã có ch

i dân

a ph

ng.

ng trình giao khốn qu n lý và b o v r ng, trong

thơn c ng có m t s h tham gia nh h anh K’Br ,K’S n.
- Tuyên truy n giáo d c v lu t b o v r ng, xây d ng ch
phát tri n kinh t vùng cao, giao

nh và

t giao r ng cho dân tham gia qu n lý b o v ,

l p các trang tr i nông lâm nghi p. M t tháng thôn tr
d c v lu t b o v r ng

ng trình n

ng h p tuyên truy n giáo

xã một lần, sau đó họp tuyên truyền lại cho người

dân địa phương. Vì thế ở địa phương luôn được giáo dục về luật bảo vệ rừng
đến từng hộ dân.

23


- Nghiêm c m các hành vi phá r ng làm r y b t h p pháp không thu c vùng
quy ho ch c a c quan nhà n

t

c, phát hi n và x lý k p th i các v vi ph m.

Ban quản lý rừng cấp xã và các hộ nhận giao khoán luôn có kế hoạch đi kiểm
tra hiện trường 1 tuần 2 lần .

24


Ch

ng 5

K T LU N
Trong hai thôn nghiên c u a soá ng

i dân t c

ây s d ng ngu n lâm s n

ngoài g , ch y u h s d ng các s n ph m này vào công vi c an lát và ngu n
rau n t nhiên c ng góp ph n b sung vào ngu n th c ph m n u ng
là truy n th ng lâu

c coi

ic ah .

Các nguồn LSNG được nghiên cứu ở trên đã được xác định tên địa
phương và tên khoa học. Tuy nhiên còn rất nhiều loại LSNG chưa có tên phổ
thông, các loại thực vật này chỉ biết được qua tên địa phương.
Nhu cầu về nguồn LSNG ở địa phương ngày càng tăng, nhưng các nguồn
lâm sản này ở xã Gungré trong thời điểm hiện tại còn rất hiếm đặc biệt là lồ
ô, nứa, mây, lá b p. Những nguồn lâm sản này chỉ còn phân bố ở vùng ranh
giới với các xã lân cận, thẩm chí người dân còn tìm nguồn lâm sản đến xã lân
cận đó. Tuy nhiên lâm s n ngồi g vẫn óng vai trò r t quan tr ng
s ng c a ng
ph m

i dân n i ây,

c bi t là ng

iv i

i

i nghèo, gi i quy t ói và th u th c

nông thôn. C i thi n và b sung tính phong phú trong các b a n c a các

gia ình n i ây, t o thu nh p th

ng xun cho các h nghèo có

c k sinh

nhai.
Ngồi ra còn t o ra

c các s n ph m th công m ngh và

gia d ng cung

c p cho nhu c u sinh ho t c a gia ình thơng qua các cơng vi c an lát, duy trì
c ngành ngh truy n th ng và các công vi c thu hái s d ng các ngu n th c
Comment [NQB7]: K t lu n ph i
theo n i dung

ph m theo phong cách riêng c a h .

25