Bệnh Parkinson và phân độ chẩn đoán theo Hoehn-yahr

BỆNH PARKINSON VÀ PHÂN ĐỘ CHẨN ĐOÁN THEO HOEHN-YAHR


TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Bệnh Parkinson là một bệnh thoái hóa của hệ thần kinh trung ương
thường gặp ở người lớn tuổi và có thể gây tàn phế và làm giảm chất lượng cuộc sống.
Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam ngày càng được cải thiện do đó bệnh
Parkinson cũng trở thành một vấn đề sức khỏe đáng được lưu ý nhiều hơn.
Mục tiêu của nghiên cứu: Các mục tiêu của nghiên cứu này gồm có (1) sự phân tích
đặc điểm của các triệu chứng vận động của bệnh Parkinson, (2) sụ phân loại độ nặng
của bệnh theo thang điểm đánh giá đã cải biên của Hoehn và Yahr, và (3) khảo sát về
năng lực chẩn đoán bệnh Parkinson của các bác sĩ ở các tuyến trước.
Bệnh nhân và phương pháp nghiên cứu: Đây là nghiên cứu mở tiền cứu và mô tả
các trường hợp được chẩn đoán bệnh Parkinson theo tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh
Parkinson của Hội về Bệnh Parkinson của Anh Quốc. Việc thăm khám bệnh nhân và
làm hồ sơ bệnh án được thực hiện bởi hai bác sĩ chuyên khoa thần kinh theo một qui
trình và các tiêu chuẩn thống nhất. Các đặc điểm dân số học và triệu chứng vận động
được phân tích, từ đó phân độ theo thang điểm đánh giá độ nặng đã cải biên của
Hoehn và Yahr.
Kết quả: Có 32 bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson với tỉ lệ nam:nữ =
1:1. Tuổi trung bình khởi phát triệu chứng là 57,5. Lý do khiến bệnh nhân đi khám
bệnh hay gặp nhất là run (56,3%). Khởi phát triệu chứng thường ở một bên (84,4%).
Biểu hiện các triệu chứng kinh điển của bệnh Parkinson gồm có cử động chậm
(100%), run khi nghỉ (71,9%), đơ cứng (93,8%), mất ổn định tư thế (40,6%). Kết quả
của phân độ theo thang điểm đánh giá độ nặng đã cải biên của Hoehn và Yahr có
điểm trung bình bằng 2,28 ± 1,05. Tỉ lệ chẩn đoán sai của tuyến trước là 43,8%.
Kết luận: Bệnh Parkinson có biểu hiện lâm sàng khá đa dạng, thường được gặp ở
bệnh nhân lớn tuổi nhưng bệnh chưa được chẩn đoán và điều trị đúng mức. Cần có
những nghiên cứu trong tương lai về các đặc điểm lâm sàng vận động và không vận
động của bệnh, về tỷ lệ mắc bệnh toàn bộ và tỷ lệ mới mắc bệnh trong cộng đồng.
Việc đào tạo, huấn luyện cho các bác sĩ mới tốt nghiệp có đủ kiến thức và kỹ năng

cần thiết để chẩn đoán và xử trí bệnh cũng là cần thiết.
ABSTRACT
CLINICAL MOTOR PHENOMENOLOGY OF PARKINSON’S DISEASE AND
CLINICAL ASSESSMENT BASED UPON THE THE MODIFIED HOEHN AND
YAHR STAGING: A PROSPECTIVE STUDY ON 32 CASES
Le Minh and Tran Ngoc Tai * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No
1 - 2009: 364 - 369
Department of Neurology, University Medical Center, 215 Hong Bang Street, District
5, Ho Chi Minh City; Department of Neurology, The University of Medicine and
Pharmacy, 217 Hong Bang Street, Ho Chi Minh City – Viet Nam.
Department of Neurology, University Medical Center, 215 Hong Bang Street, District
5, Ho Chi Minh City – Viet Nam.
Background: Parkinson’s disease is a common central nervous system degenerative
disease of the elderly. Compared to the past, the life expectancy in Viet Nam is
continuously improving and Parkinson’s disease is consequently becoming an
important health problem of the country.
Aim: The objectives of this preliminary study include three objectives: (1) to analyze
the characteristics of the motor phenomenon of Parkinson’s disease; (2) to assess the
disease according to the modified Hoehn and Yahr staging; (3) to evaluate the
diagnostic skill concerning Parkinson’s disease of the Vietnamese physicians.
Patients and Method: This is an open, descriptive and prospective study carried out
by two neurologist of the University Medical Center Neurology Department. The
diagnosis and differential diagnosis of Parkinson’s disease are based upon the United
Kingdom Parkinson’s Disease Society Brain Bank Clinical Diagnostic Criteria. The
analysis of the data involves the demographic aspect, the characteristics of motor
symptoms and signs, the scoring according to modified Hoehn and Yahr staging, and
the assessment of the misdiagnoses that have been done beforehand. Statistical
analysis is done with the software SPSS 11.5 for window.
Results: There are 32 patients affected by Parkinson’s disease with the male:female
ratio of 1:1. the mean age of onset is 57,5 years. The chief reason for consulting a

doctor is tremor (56,3% of the cases). 84,4% of the patients remember that the
symptoms were unilateral at the onset of the disorder. The classical symptoms and
signs of Parkinson’s disease include bradykinesia (100% of the cases), resting tremor
(71,9% of the cases), rigidity (93,8% of the cases), and postural imbalance (40,6%).
The mean score of the modified Hoehn and Yahr staging in this population is 2,28 ±
1,05. 43,8% of the patients have been misdiagnosed beforehand.
Conclusion: Parkinson’s disease is a common disorder of the elderly and can be
simpy diagnosed on relying on the classical clinical findings. Insufficient diagnostic
skill among the Vietnamese physicians is still a problem to be improved. Future study
and assessment on the prevalence, incidence, and the whole aspects of the clinical
phenomenology (non-motor symptoms included) of the disease are necessary.
Essential knowledges, diagnostic skill and management skill of this disease should be
a priority in the training of future Vietnamese medical doctors.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh Parkinson là một bệnh thoái hóa thần kinh thường gặp có thể gây tàn phế nặng
và làm giảm chất lượng cuộc sống. Đây là bệnh chủ yếu của người lớn tuổi với tỷ lệ
mới mắc bệnh mỗi năm (incidence) dao động từ 4,9/10
5
đến 20,5/10
5
dân. Tỷ lệ mới
mắc bệnh này tăng theo tuổi tác, bằng 25,6/10
5
trong khoảng tuổi 50 đến 59 tuổi và
bằng 304,8/10
5
trong khoảng tuổi 80 đến 99 tuổi. Các khảo sát dịch tễ học quốc tế
cũng cho thấy tỷ lệ mắc bệnh toàn bộ (prevalence) của bệnh Parkinson dao động từ
84/10
5

đến 775/10
5
dân
(7)
Ở Việt Nam hiện nay chưa có các số liệu dịch tễ nói trên
liên quan đến bệnh Parkinson.
Đặc điểm bệnh học thần kinh của bệnh là sự thoái hóa tế bào thần kinh dopaminergic
ở chất đen và sự hiện diện của thể vùi nội bào ưa eosin (thể Lewy) trong các tế bào
thần kinh còn lại. Triệu chứng thực thể kinh điển của bệnh Parkinson là run khi nghỉ,
đơ cứng, cử động chậm và rối loạn phản xạ tư thế. Các triệu chứng không vận động
như sa sút trí tuệ, rối loạn thần kinh tự chủ (thực vật) thường được gặp ở giai đoạn
bệnh đã tiến triển. Chẩn đoán bệnh Parkinson chủ yếu dựa vào lâm sàng, cho nên việc
chẩn đoán chính xác bệnh này vẫn còn là một thử thách, dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh
khác, đặc biệt ở giai đoạn sớm của bệnh. Ở các nước, trong việc chẩn đoán bệnh
Parkinson có một tỉ lệ không chính xác đáng kể. Với tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh
Parkinson của Hội về Bệnh Parkinson của Anh Quốc, tỉ lệ mắc sai lầm vẫn chiếm
khoảng 10%
(6)
Tại Việt Nam, tình hình quản lí và nghiên cứu bệnh Parkinson còn hạn
chế cho nên tỉ lệ sai xót trong chẩn đoán và điều trị có lẽ còn cao hơn nhiều. Hơn thế
nữa, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam ngày càng được cải thiện hơn và do đó
bệnh Parkinson lại càng trở thành một vấn đề sức khỏe đáng được chú ý hơn, đặc biệt
là trên các phương diện chẩn đoán sớm và xử trí đúng cách.
Mục tiêu nghiên cứu
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với những mục tiêu sau:
Phân tích lâm sàng các triệu chứng vận động của Bệnh Parkinson
Phân loại độ nặng bệnh Parkinson theo thang điểm Hoehn và Yahr biến đổi.
Nhận định về năng lực chẩn đoán bệnh Parkinson ở tuyến trước
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU
Dân số

Tất cả bệnh nhân có hội chứng Parkinson vào khám và điều trị tại Bệnh viện Đại Học
Y Dược và tại một phòng khám ngoại giờ của một thành viên của nhóm nghiên cứu
từ 01/7/2008 đến 31/10/2008 (04 tháng) có đủ tiêu chuẩn chọn bệnh và loại trừ bệnh.
Các bệnh nhân được phát hiện tại phòng khám ngoài giờ đều được chuyển về để xác
định thêm chẩn đoán và điều trị theo dõi tại Phân Khoa Thần Kinh của Bệnh viện
ĐHYD.
Tiêu chuẩn chọn bệnh
Việc chẩn đoán lâm sàng bệnh Parkinson được thực hiện dựa theo các tiêu chuẩn của
United Kingdom Parkinson’s Disease Society Brain Bank Clinical Diagnostic
Criteria:
6