MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA HỌC SINH THPT

PGS.TS Lê Huy Hoàng
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC
PHẦN 1
TP Hà Tĩnh, tháng 8 năm 2013
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NCKH
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ

Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
TRI THỨC NÀO ĐÁNG TIN
Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống
Trái đất ngày càng nóng lên
Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng
Cường độ dòng điện tỉ lệ nghịch với giá trị điện trở
Muốn sáng tạo hơn, hãy sử dụng đèn mờ
Đàn ông thường sợ vợ
Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe
Rau non, xanh mơn mởn chứng tỏ có thuốc bảo vệ TV
Chớ cười nhiều nếu muốn trở thành sếp
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC

Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
KHÁI NIỆM KHOA HỌC
Tri thức khoa học: là những hiểu biết tích lũy được một cách
hệ thống nhờ hoạt động nghiên cứu khoa học có mục tiêu, có kế
hoạch và được thực hiện dựa trên hệ thống các phương pháp
khoa học
Tri thức kinh nghiệm: Từ quá trình cảm nhận và xử lý các vấn
đề trong cuộc sống, kinh nghiệm, hiểu biết được tích lũy, ban
đầu còn riêng lẻ, rời rạc, về sau hình thành những mối liên hệ
mang tính hệ thống.
là hệ thống tri thức về mọi loại quy luật của
vật chất và sự vận động của vật chất, những
quy luật của tự nhiên, xã hội, tư duy.
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC

Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Nghiên cứu khoa học là sự phát hiện bản
chất sự vật, phát triển nhận thức khoa
học về thế giới; hoặc sáng tạo phương
pháp mới và phương tiện kỹ thuật mới để
làm biến đổi sự vật phục vụ cho mục tiêu
hoạt động của con người
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT

LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
PHÁT MINH, PHÁT HIỆN, HAY SÁNG CHẾ
Archimet PHÁT HIỆN ra định luật sức nâng của
nước.
Kock SÁNG CHẾ ra vi trùng lao.
Lebedev PHÁT MINH ra tính chất áp suất của
ánh sáng.
James Watt PHÁT MINH ra máy hơi nước.
Colombo PHÁT HIỆN châu Mỹ.
Nobel SÁNG CHẾ ra công thức thuốc nổ TNT.
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM

Trải nghiệm
Trải nghiệm
PHÁT MINH
là sự khám phá ra những quy luật, những tính
chất hoặc những hiện tượng của thế giới vật chất
tồn tại một cách khách quan mà trước đó chưa ai
biết, nhờ đó làm thay đổi cơ bản nhận thức của
con người
Phát minh KHÔNG có giá trị thương mại, KHÔNG có
khái niệm cấp bằng phát minh và KHÔNG được bảo hộ
pháp lý
VD: Archimet phát minh định luật sức nâng của nước,
Lebedev phát minh tính chất áp suất của ánh sáng
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm

Trải nghiệm
PHÁT HIỆN
là sự khám phá ra những vật thể, những quy luật
xã hội đang tồn tại một cách khách quan
Phát hiện KHÔNG có giá trị thương mại, KHÔNG có
khái niệm cấp bằng phát hiện và KHÔNG được bảo hộ
pháp lý
VD: Kock phát hiện vi trùng lao, Marie Curie phát hiện
nguyên tố phóng xạ radium, Colomb phát hiện châu Mỹ

Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
SÁNG CHẾ
là một giải pháp kỹ thuật mới về nguyên lý kỹ

thuật, tính sáng tạo và áp dụng được
Sáng chế có khả năng áp dụng nên có ý nghĩa thương
mại, được cấp bằng sáng chế độc quyền (patent), có
thể mua bán bằng sáng chế, cấp giấy phép sử dụng
(licence) và được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp
VD: James Watt sáng chế ra máy hơi nước, Nobel
sáng chế ra công thức thuốc nổ TNT
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
KHỞI ĐẦU – HAI LOẠI DỰ ÁN
DỰ ÁN KHOA HỌC
(Science Fair Project)
DỰ ÁN KHOA HỌC
(Science Fair Project)

DỰ ÁN KỸ THUẬT
Enginering Project
DỰ ÁN KỸ THUẬT
Enginering Project
PHÁT MINH
PHÁT MINH
SÁNG CHẾ
SÁNG CHẾ
PHÁT HIỆN
PHÁT HIỆN
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
TRẢI NGHIỆM - NHÌN NHẬN CỦA NHÀ KHOA HỌC
Trong hai loại pin A và B, loại nào tốt hơn?

Trong hai loại pin A và B, loại nào sử dụng được lâu hơn?
Trong hai loại pin A và B, loại nào duy trì được hiệu điện
thế lâu hơn trước khi đạt ngưỡng 0.9 vôn?
ĐẶT CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Hình ảnh chỉ là ví dụ minh hoạ
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
TRẢI NGHIỆM - DỰ ĐOÁN CÓ CƠ SỞ
Khi sử dụng làm nguồn cho cùng một thiết bị, pin
A sẽ cho thời gian lâu hơn trước khi tới ngưỡng
0.9 vôn
GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Thuật ngữ
Thuật ngữ

Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
TRẢI NGHIỆM – KIỂM CHỨNG DỰ ĐOÁN
Đại lượng chủ động thay đổi: THỜI GIAN
Đại lượng phụ thuộc: HIỆU ĐIỆN THẾ
Đại lượng không đổi: MÁY HÁT, ĐĨA HÁT, ÂM LƯỢNG
THỰC NGHIỆM KIỂM CHỨNG
Hình ảnh chỉ là ví dụ minh hoạ
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC

Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
TRẢI NGHIỆM – SỐ LIỆU THỰC NGHIỆM
Pin B dưới ngưỡng 0.9(v) ở 5 h
Pin A dưới ngưỡng 0.9(v) ở 7.5 h
Kết luận: Pin A tốt hơn pin B
THU THẬP SỐ LiỆU
PHÂN TÍCH
VÀ KẾT LuẬN
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT

LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
LOGIC CỦA NCKH
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
VỚI DỰ ÁN KHOA HỌC
Đặt câu hỏi
Đặt câu hỏi
Nghiên cứu
Tổng quan
Nghiên cứu

Tổng quan
Xây dựng
Giả thuyết
Xây dựng
Giả thuyết
Thực nghiệm
kiểm chứng
Thực nghiệm
kiểm chứng
PT kết quả
và kết luận
PT kết quả
và kết luận
Giả thuyết đúng
Giả thuyết đúng
Giả thuyết sai
Giả thuyết sai
Báo cáo kết quả
Báo cáo kết quả
Thử lại
Thử lại
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết

Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
ĐÂY LÀ GÌ?
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
VỚI DỰ ÁN KỸ THUẬT
Xác định vấn đề

Xác định vấn đề
Nghiên cứu tổng quan
Nghiên cứu tổng quan
Xác định yêu cầu
Xác định yêu cầu
Đề xuất các giải pháp
Đề xuất các giải pháp
Lựa chọn giải pháp
Lựa chọn giải pháp
Hoàn thiện giải pháp
Hoàn thiện giải pháp
Xây dựng mẫu
Xây dựng mẫu
Đánh giá và
hoàn thiện thiết kế
Đánh giá và
hoàn thiện thiết kế
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT

LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
CÂU CHUYỆN CỦA Jack và Jessica
Initial Question Câu hỏi nghiên cứu
Brainstorm Công não
Hypothesis Giả thuyết khoa học
Variables
Independent
Dependent
Controlled
Biến
Độc lập
Phụ thuộc
Điều khiển (kiểm soát)
Materials Vật liệu, dụng cụ
Procedure Trình tự
Conduct the Experiment Tiến hành thực nghiệm
Conclusion Kết luận
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết

Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
TRẢI NGHIỆM
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU – YÊU CẦU
Feasible – Khả thi

Interesting – Thú vị
Novel – Mới lạ
Ethical – Đạo đức
Relevant – Liên quan
Can J Surg. 2010 August
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU – CÁC LOẠI CÂU HỎI
Existence – Sự tồn tại
Trẻ sơ sinh có nhận biết được mầu không?
Description, Classification – Miêu tả, Phân loại
Đặc điểm của sự chú ý là gì?
Composition – Thành phần
Những yếu tố nào tạo nên chỉ số IQ?

Relationship – Mối liên hệ
Sự tập trung chú ý có ảnh hưởng tới chỉ số IQ không?
115 Fisk research question
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU – CÁC LOẠI CÂU HỎI
Descriptive-Comparative – Mô tả-So sánh
Trí nhớ của người trẻ tuổi có tốt hơn trí nhớ của người
già?
Causality – Quan hệ nhân quả (QHNQ)
Luyện tập có dẫn tới kỹ năng hay không?
Causality-Comparative – QHNQ-So sánh
Tập aerobic có tốt hơn luyện tập giải quyết vấn đề
trong việc nâng cao khả năng nhận thức của người cao

tuổi?
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình
Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU – HÌNH THÀNH CÂU HỎI
Chủ đề RỘNG
Broad topic
Chủ đề RỘNG
Broad topic
Chủ đề HẸP
Narrowed topic
Chủ đề HẸP
Narrowed topic
Chủ đề QUAN TÂM
Focused topic

Chủ đề QUAN TÂM
Focused topic
Câu hỏi NC
Research Question
Câu hỏi NC
Research Question
Sức khoẻ
Phụ nữ
Sức khoẻ
Phụ nữ
Phụ nữ
và bệnh ung thư
Phụ nữ
và bệnh ung thư
Phụ nữ hút thuốc
Và ung thư vú
Phụ nữ hút thuốc
Và ung thư vú
Có hay không mối
liên hệ giữa hút thuốc
là và bệnh ung thư
vú ở phụ nữ
Có hay không mối
liên hệ giữa hút thuốc
là và bệnh ung thư
vú ở phụ nữ
Formulate research Question
Thuật ngữ
Thuật ngữ
Quy trình

Quy trình
Ví dụ
Ví dụ
Câu hỏi NC
Câu hỏi NC
Giả thuyết
Giả thuyết
Nhiệm vụ
Nhiệm vụ
LÝ THUYẾT
LÝ THUYẾT
TRẢI NGHIỆM
TRẢI NGHIỆM
Trải nghiệm
Trải nghiệm
GIẢ THUYẾT KHOA HỌC – YÊU CẦU
Testable – Có thể kiểm chứng
Falsifiable – Có thể bác bỏ
Parsimonious – Đơn giản nhất có thể
Precise – Cụ thể, rõ ràng, chính xác
Usefull – Hữu ích
Sound reasoning – Có cở sở
Clearly states the relationship between the defined
variables – Làm rõ mối liên hệ giữa các biến
Easy to measure variables – Dễ đo các biến
Testable in a reasonable amount of time – Khả thi về TG