di san van hoa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Hä vµ tªn: Chö Hoµng Phi Nhung Líp 7a Trêng Trung häc c¬ së Vò KiÖt bµi kiÓm tra m«n ng÷ v¨n. Đề bài: Em hãy viết một bài văn nghị luận về di sản văn hoá phi vật thể ở địa phơng m×nh ®ang sinh sèng (d©n ca quan hä B¾c Ninh). Dµn ý. 1.Më bµi: - Dẫn dắt, giới thiệu về các nền văn hoá phi vật thể nổi tiếng ở khắp nơi trên đất nớc. - Giới thiệu nền văn hoá phi vật thể ở địa phơng em đang sinh sống đó là: Dân ca quan hä B¾c Ninh. - Tình cảm của em đối với nền di sản văn hoá đó (Dân ca quan họ Bắc Ninh). 2. Th©n bµi: * Giíi thiÖu vÒ d©n ca quan hä B¾c Ninh: -Dân ca quan họ Bắc Ninh hình thành từ khá lâu đời, đợc hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang s¸ng t¸c. - Các làng quan họ thờng nằm ở vùng đồng bằng. - Hä h¸t quan hä vµo khi cã lÔ héi (mïa thu vµ mïa xu©n) - Giíi thiÖu vÒ trang phôc cña c¸c liÒn anh, liÒn chÞ. - Giao tiÕp trong quan hä. - Ng«n ng÷ quan hä. * C¸ch thÓ hiÖn: - Nam h¸t chung víi n÷. - Các liền anh, liền chị đứng trên thuyền rồng hát giao duyên. - Tiếng hát trong trẻo, bài hát không có nhạc đệm. *T×m hiÓu vµi nÐt vÒ d©n ca quan hä B¾c Ninh trong lÞch sö: *Vai trß cña tiÕng h¸t quan hä trong cuéc sèng: * Tại sao dân ca quan họ Bắc Ninh đợc UNESSCO công nhận là di sản văn hoá phi vËt thÓ cña thÕ giíi: - D©n ca quan hä B¾c Ninh thùc sù rÊt hay vµ giµu b¶n s¾c d©n téc. - KÕt hîp nhiÒu giäng ca v« cïng trong trÎo t¹o nªn mét ©m thanh vui t¬i, hån nhiªn. - Lµ mét di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ næi tiÕng. * Các biện pháp để phát huy và bảo vệ di sản văn hoá đó: - Cần tích cực tham gia chơng trình quan họ ở địa phơng khi có thể. - Tr¸nh lµm sai lÖch c©u h¸t hoÆc cè ý h¸t sai. - Truyền bá rộng rãi đến mọi ngời xung quanh. 3. KÕt bµi: - T×nh c¶m cña em víi d©n ca quan hä B¾c Ninh, t×nh yªu th¬ng quª h¬ng h¬n. - §ã lµ niÒm tù hµo cña chóng ta. - Lêi høa vµ mong íc. Bµi lµm.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Khắp nơi trên đất nớc ta, đâu đâu cũng vậy, đâu đâu cũng có những di sản văn. hoá riêng và các di sản văn hoá đó đều có một nét đẹp khác nhau. Quê em là Bắc Ninh-n¬i cã lµn quan hä mît mµ, thít tha. §ã lµ mét niÒm tù hµo v« cïng to lín cña ngời dân chúng em. Những làn điệu quan họ trữ tình, mợt mà, da diết, ngọt ngào ấy đợc trình tấu từ các liền anh, liền chị lịch lãm và vô cùng duyên dáng làm sao. Cứ thế d©n ca quan hä ®i vµo lßng ngêi vµ trë thµnh mét mãn ¨n tinh thÇn cña con ngêi, thành nét văn hoá rất riêng của ngời dân Kinh Bắc từ xa đến nay. Em quả thực rất thÝch thó vµ tù hµo vÒ di s¶n v¨n ho¸ næi tiÕng nµy ë quª h¬ng m×nh. Ngợc dòng lịch sử, quê hơng quan họ có nhiều tên gọi khác nhau và nhiều địa bàn rộng, hẹp khác nhau qua các triều đại. Từ xa xa đã nổi tiếng một vùng Kinh Bắc, xứ sở của quan họ. Dới thời Pháp thuộc thế kỉ XIX đã bắt đầu tồn tại hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang. Từ năm 1963, hai tỉnh đó đợc xác nhập lại thành một tỉnh Hà Bắc réng lín víi ngãt hai m¬i triÖu rëi d©n vµ h¬n bèn ngµn rëi km vu«ng. TØnh Hµ B¾c đó đợc xem nh là quê hơng của dân ca quan họ. Gần đây hai tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang lại đợc tách ra do các làng quan họ tập trung phần lớn trên tỉnh Bắc Ninh, chỉ có vài làng nằm trên đất Bắc Giang nên ngời ta thờng nói Kinh Bắc hay có khi nói Bắc Ninh là quê hơng, là chiếc nôi sinh ra và nuôi dỡng làng quan họ. Nhng về đại quát quê hơng ấy là một vùng đất rộng lớn phía bắc sông Hồng, nằm trong vùng văn hoá, v¨n minh ch©u thæ s«ng Hång, s«ng Th¸i B×nh, gi¸p ranh giíi c¸c tØnh L¹ng S¬n, B¾c Thái, Vĩnh Phúc, Hải Hng, Quảng Ninh ngày nay. Tính điểm cực Bắc đến điểm cực Nam thẳng chừng 70 km, từ điểm cực Đông sang điểm cực Tây đờng thẳng chừng 120 km chia làm 3 vùng rõ rệt: đồng bằng, miền núi, trung du. Nhng các làng quan họ chủ yếu nằm ở vùng đồng bằng. Trên đất Bắc Ninh, Bắc Giang có 8 dân tộc chính sinh sèng vµ thêng tån t¹i c¸c lµng quan hä.. Dân ca quan họ là hát đôi nam nữ. Họ hát quan họ vào mùa xuân-mùa của lễ héi vµ mïa thu hoÆc khi cã b¹n bÌ. Mét cÆp n÷ cña lµng h¸t víi mét cÆp nam cña lµng trong một bài hát cùng giai điệu, khác về ca từ và đối giọng. Lời quan họ gắn liền với nếp sống sinh hoạt, những tập tục, lề thói đã kết tinh tâm hồn, tình cảm và những ớc mơ khát vọng cao đẹp về nhiều mặt của ngời Kinh Bắc. Nhờ thế, quan họ đã hun đúc một bản lĩnh văn hoá vùng hết sức độc đáo và là văn hoá linh hồn của bản xứ Kinh B¾c. Nãi tíi giao tiÕp quan hä lµ nãi tíi mét mµng gi¸ trÞ trong lèi sèng, lµ v¨n ho¸ giao tiếp một thời. Quan họ kết bạn thể hiện một cách ứng xử đẹp. Vẻ đẹp đó đợc thể hiện từ phong độ lịch sự trang nhã bên ngoài cho đến ngôn ngữ cử chỉ đi đứng khi ngồi, khi mời chào...đều thể hiện thái độ tôn trọng bạn bè. Ng«n ng÷ quan hä lµ ng«n ng÷ giµu chÊt thi vÞ ch¾t läc tõ ca dao tôc ng÷, tõ truyÖn n«m, giµu tÝnh h×nh tîng, giµu biÓu c¶m. Ng«n ng÷ Êy còng hÊp thô nh÷ng tinh.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> hoa của những thơ ca bác học...để rồi tạo nên sắc thái riêng, góp phần tạo nên giá trị riªng cña bµi ca quan hä. Ng«n ng÷ chau chuèt cña thÓ th¬ bèn ch÷ vµ lôc b¸t, cïng với nghệ thuật sử dụng vần, điệu công phu, những hình ảnh nên thơ nên nhạc đã làm lời quan họ đạt đến độ thẩm mĩ. Nhng chính sự mộc mạc của ngôn từ qua cách đối đáp lại tạo thành một sức mạnh riêng làm xao xuyến lòng ngời và đọng mãi d âm của bài ca. Hình ảnh chau chuốt là cái đẹp đợc lí tởng hoá còn ngôn ngữ mộc mạc, sự mộc mạc là tiếng nói đích thực của trái tim. Trang phục của ngời quan họ đẹp đến lạ thờng. Trang phục quan họ bao gồm trang phục của các liền anh và trang phục của các liền chị đợc khâu vá khá tỉ mỉ. NhiÒu lÔ héi ë B¾c Ninh cßn cã c¸c k× thi trang phôc dµnh cho quan hä. LiÒn anh mÆc áo dài năm thân, cổ đứng dạng lá sen, viền tà, gấu to, dài tới quá đầu gối. Thờng bên trong mặc một hoặc hai cánh áo, sau đó đến hai áo dài. Chiếc áo dài bên ngoài thờng cã mµu ®en, chÊt liÖu lµ l¬ng hoÆc the. §èi víi ngêi kh¸ gi¶ h¬n th× kh¸c, hä may ¸o ngoài bằng đoạn màu đen, cũng lại có ngời áo dài phủ ngoài đợc may hai lần với một lÇn ngoµi b»ng l¬ng hoÆc the, lÇn trong b»ng lôa máng mµu xanh cèm, mµu xanh l¸ mạ, màu vàng chanh đẹp đến lạ kì. Đó gọi là áo kép. Quần của liền anh là quần dài tr¾ng, èng réng, may kiÓu cã ch©n quÌ dµi tíi m¾t c¸ ch©n. ChÊt liÖu may quÇn b»ng điểm bâu, phin, trúc bâu hoặc lụa truội màu mỡ gà. Có thắt lng nhỏ để thắt chặt cạp quÇn. Th«ng thêng c¸c liÒn anh hay cÇm thªm mét chiÕc « mµu ®en khi biÓu diÔn. Trang phục đó luôn luôn đẹp trong mọi thời đại. Tà áo quan họ luôn đợc đề cao trong các lễ hội. Thời trớc đàn ông còn nhiều ngời búi tó nên phải vấn tóc bằng khăn nhiễu. Sau này phần nhiều cắt tóc, rẽ đờng ngôi nên chuyển sang dùng loại khăn xếp bán sẵn ở các cửa hàng cho tiện lợi. Trang phục quan họ sẽ mãi đẹp trong mọi thời đại. Nó đã trë thµnh mét trang phôc truyÒn thèng cña mäi ngêi d©n lµng nghÒ quan hä.. Trang phục liền chị thờng đợc gọi là "áo mớ ba mớ bẩy''. Tuy nhiên trong thực tế c¸c liÒn chÞ thêng mÆc ¸o mí b¶y. Nãi s¬ qua c¸c trang phôc thêng bao gåm c¸c thµnh phÇn: trong cïng lµ mét chiÕc yÕm cã mµu rùc rì thêng lµm b»ng lôa truéi nhuém. Bªn ngoµi yÕm lµ mét chiÕc ¸o c¸nh mµu tr¾ng, vµng, ngµ. Ngoµi cïng lµ nh÷ng lît ¸o dµi n¨m th©n, c¸ch phèi mµu còng t¬ng tù nh ë trang phôc nam nhng mµu s¾c t¬i h¬n. ¸o dµi năm thân ở nữ có cả khuy khác với kiểu tứ thân thắt hai vạt trớc. Chất liệu để may đợc áo đẹp nhất thời trớc là the, lụa. áo dài ngoài thờng mang màu nền nã nh màu nâu già, nâu non, mµu ®en, mµu c¸nh d¸n, ¸o dµi trong thêng nhuém mµu kh¸c nhai mµu c¸nh sen, mµu hoa hiªn, mµu thiªn thanh, mµu hæ thuû, mµu vµng chanh, mµu cña cèm... ¸o c¸nh màu trong thờng may bằng vải phin trắng, lụa mồi gà. Yếm thờng nhuộm màu đỏ mà thời xa vÉn hay thêng gäi lµ yÕm th¾m, vµng th, hång nh¹t, hæ thuû vµ mét sè mµu s¾c nh· nhặn khác. Giai yếm to buông ngoài lng áo, giai yếm đợc thắt vòng quanh eo và thắt múi về phía trớc cùng với bao và thắt lng. Thắt lng cũng buộc múi ra phía trớc để cùng múi bao, mói giai yÕm t¹o ra nh÷ng mói hoa tuyÖt s¾c phÝa tríc con g¸i. LiÒn chÞ mÆc v¸y såi,.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> v¸y lôa, cã ngêi l¹i mÆc v¸y kÐp víi v¸y trong b»ng lôa, v¶i mµu, l¬ng, the, ®o¹n, v¸y ngoài bằng the, lụa, váy màu đen. Ngời biết mặc váy khéo là không để váy hớt trớc, không để cho váy quây tròn lấy ngời nh mặc quần mà phải thu xếp sao cho phía trớc rủ hình lơi chai để trang phục đã đẹp lại càng thêm đẹp hơn trong mắt của mọi ngời. Thông thờng các liền chị thờng cầm thêm một chiếc nón quai thao khi biểu diễn để làm nổi bật thêm vẻ đẹp và tạo vẻ hiền thục, dễ mến.. Trang phục đẹp chỉ là một phần của quan họ Bắc Ninh. Họ hát rất hay và có nh÷ng h×nh thøc h¸t riªng. Quan hä lµ giäng ca kÕt hîp gi÷a c¶ nam vµ n÷. CÆp h¸t ph©n c«ng ngêi h¸t dÉn, ngêi h¸t lu«n nhng giäng h¸t cña hai ngêi ph¸i hîp thµnh mét giäng. Hä h¸t nh÷ng bµi ca lµ lêi th¬, ca dao cã tõ ng÷ trong s¸ng, mÉu mùc vµ giµu bản sắc dân tộc thờng thể hiện tình yêu đôi lứa, không có nhạc đệm kèm theo. Có bốn kĩ thuật hát đặc trng: Vang, rền, nền, nảy. Hát quan họ có ba hình thức chính: Hát canh, h¸t thi lÊy gi¶i, h¸t héi. H¸t quan hä g¾n liÒn víi tôc kÕt ch¹, tôc kÕt b¹n gi÷a các bạn quan họ, tục ''ngủ bọn''. Mặc dù các phong tục này không đợc thực hành nhiều nh trớc đây nhng cộng đồng c dân các làng quan họ vẫn bảo tồn và truyền dạy nghÖ thuËt d©n gian quan hä nµy. Vµo c¸c mïa lÔ héi, c¸c liÒn anh liÒn chÞ thêng ®i biểu diễn ở hội làng. Thay vì đứng trên sân khấu hát, dân ca quan họ Bắc Ninh đứng trong thuyền rồng dới hồ để hát tạo nên một vẻ đẹp tiềm ẩn, đậm bản sắc dân tộc. Quan họ mới hiện nay còn đợc gọi là hát quan họ, là hình thức trên sân khấu hoặc trong sinh hoạt cộng đồng Tết xuân, lễ hội... Thực tế, quan họ mới đợc trình bày vào bất kì ngày nào trong năm. Quan họ mới luôn có khán thính ngời hát trao đổi với khán thÝnh gi¶ kh«ng cßn lµ t×nh c¶m b¹n h¸t víi nhau n÷a. Quan hä míi kh«ng chØ cßn n»m trong kh«ng gian lµng x· mµ cßn ®ang v¬n ra tÇm cì lín h¬n. Quan hä míi cã hình thức phong phú hơn quan họ truyền thống rất nhiều bao gồm: hát đơn, hát đôi, hát tốp, hát thành đội, hát có múa phụ hoạ, cải biên các bản nhạc truyền thống. Hát quan họ đời mới đợc nhiều ngời u thích đến nỗi tởng nhầm thành quan họ truyền thèng..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Hiện nay vẫn cha có câu trả lời cuối cùng về thời điểm ra đời của dân ca quan họ trong lịch sử. Mỗi chúng ta có thể nghĩ rằng dân ca quan họ phát triển trong đỉnh cao gi÷a thÕ kØ thø XVIII, chñ nh©n cña quan hä lµ nh÷ng ngêi n«ng d©n ViÖt- Kinh, chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa nớc. Mỗi làng đều có lễ hội riêng. Quan họ tồn tại song hµnh cïng lÔ héi lµng, n¬i mµ ngêi d©n thê thµnh hoµng. Trong sè c¸c héi lµng héi Lim vµo ngµy 13 th¸ng Giªng ¢m lÞch lµ héi lín nhÊt. Nã sÏ m·i ®i vµo trong tim của mỗi ngời dân chúng ta. Quan họ là một nét văn hoá bản địa không những bị là một nét văn hoá bản địa không những bị phong kiến phơng Bắc đồng hoá, tiêu diệt, mµ ngîc l¹i vÉn ph¸t triÓn nhê b¶n s¾c riªng vµ søc sèng cña nã trong lßng ngêi d©n Kinh Bắc. Quan họ len lỏi, luồn lách qua các sông ngòi, bao quanh các núi đồi, chùa chiÒn, th«n lµng Kinh B¾c. TiÕng h¸t quan hä cã vai trß tÝch cùc trong cuéc sèng. Tríc hÕt néi dung lêi ca quan hä lµ íc m¬ kh¸t khao vÒ h¹nh phóc t×nh yªu. Tr¸i ngîc h¼n víi quan hÖ h«n nh©n kh¾t khe cña lÔ gi¸o phong kiÕn trong ca tõ quan hä, t×nh yªu cña trai thanh g¸i lÞc thật tơi đẹp, đắm say. Họ đến với nhau bằng tấm lòng nhân hậu nhng thật hồn nhiên vµ th¬ méng. Sở dĩ dân ca quan họ Bắc Ninh đợc UNESSCO công nhận là di sản văn hoá thể giíi bëi v× nã cã c¸i hay vµ rÊt giµu b¶n s¾c d©n téc. Quan hä lµ thÓ lo¹i d©n ca phong phú nhất về mặt giai điệu trong kho tàng dân ca Việt Nam. Mỗi một bài quan họ đều có một giai điệu riêng, có một sự hấp dẫn khác nhau. Cho đến nay, đã có ít nhất 300 bài quan họ đợc kí Âm. Các bài quan họ chúng ta đã từng nghe chỉ là một trong số ít tất cả các bài quan họ trên đất nớc ta, điều này chứng tỏ quan họ phong phú đến nhờng nào. Hãy thử chú ý lắng nghe một giai điệu quan họ nào đó, bạn sẽ cảm thấy vô cïng l«i cuèn vµ thó vÞ. C¸c lµn ®iÖu quan hä cæ bao gåm: La R»ng, §êng b¹n Kim Loan, C©y g¹o, Gi· b¹n, Hõ La, Ca bêi, T×nh tang, C¸i ¶, Lªn nói, Xuèng s«ng,....

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Quan hä truyÒn thèng lµ h×nh thøc tæ chøc sinh ho¹t v¨n ho¸ d©n gian cña ngêi dân Kinh Bắc, với những quy định nghiêm ngặt, khắt khe đòi hỏi các liền anh, liền chị ph¶i khÐo lÐo, nhÑ nhµng vµ cã mét chÊt giäng cùc k× tèt. Ngêi d©n B¾c Ninh thÝch thó trong viÖc"Ch¬i quan hä''.''Ch¬i quan hä'' lµ truyÒn thèng kh«ng cã kh¸n gi¶, ngêi trình diễn đồng thời là ngời thởng thức, thể hiện tình bạn bè thân thiết, đậm đà. Nhiều bài quan họ truyền thống vẫn đợc các liền anh, liền chị '' chơi quan hệ'' a thích cho đến tận ngày nay La Bằng, tình tang, bạn kim lan...Hiện nay, quan họ không chỉ đang chiÕm u thÕ trong níc mµ cßn ®ang x©m nhËp sang níc ngoµi nhê sù hÊp dÉn cña nã. §ã lµ mét niÒm tù hµo cña ngêi d©n chóng em.. Quan hä hay vµ thó vÞ nh vËy nªn chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p gi÷ g×n và phát huy đến cực độ. Mỗi công dân chúng ta phải tích cực tham gia các hoạt động văn hoá nh hát quan họ ở địa phơng nếu có thể làm đợc. Hãy tích cực giữ gin di sản văn hoá đó. Không nên làm sai lệch các bài hát quan họ hoặc cố tình làm sai. Chúng ta nên truyền bá rộng rãi đến mọi ngời xung quanh để mọi ngời đều biết đến di sản v¨n ho¸ B¾c Ninh- lµn ®iÖu d©n ca mît mµ cña d©n téc ViÖt Nam.. Dù trải qua bao nhiêu thăng trầm, ngày nay quan họ vẫn đợc tồn tại và nâng niu trong cuộc sống. Trong tơng lai chắc hẳn quan họ sẽ tiếp tục đồng hành cùng con ngời, tạo nét riêng, nét đẹp văn hoá của xứ Kinh Bắc và cả dân tộc Việt Nam. Em thực sù rÊt tù hµo vÒ di s¶n v¨n ho¸ næi tiÕng nµy trªn quª h¬ng m×nh. Em høa sau nµy sÏ cố gắng học thật tốt để góp phần làm rạng danh cho di sản văn hoá ở quê hơng mình..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trân trọng cảm ơn cô đã đọc bài viết của em.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>