boi duong hsg vat ly 9

<span class='text_page_counter'>(1)</span>PhÇn §iÖn häc A/. Tãm t¾t kiÕn thøc 1/. Muèn duy tr× mét dßng ®iÖn l©u dµi trong mét vËt dÉn cÇn duy tr× mét ®iÖn trêng trong vật dẫn đó. Muốn vậy chỉ cần nối 2 đầu vật dẫn với 2 cực của nguồn điện thành m¹ch kÝn. Cµng gÇn cùc d¬ng cña nguån ®iÖn thÕ cµng cao. Quy íc trong m¹ch ®iÖn, ®iÖn thÕ t¹i cùc d¬ng cña nguån ®iÖn lµ lín nhÊt, ®iÖn thÕ t¹i cùc ©m cña nguån ®iÖn = 0. Quy íc chiÒu dßng ®iÖn lµ chiÒu chuyÓn dêi cã híng cña c¸c h¹t mang ®iÖn tÝch d¬ng, Theo quy ớc đó ở bên ngoài nguồn điện dòng điện có chiều đi từ cực dơng, qua vật dẫn đến cực âm của nguồn điện (chiều đi từ nơi có điện thế cao đến nơi có diện thế thấp). Độ chênh lệch về điện thế giữa 2 điểm gọi là hiệu điện thế giữa 2 điểm đó : V A-VB= UAB. Muèn duy tr× mét dßng ®iÖn l©u dµi trong mét vËt dÉn cÇn duy tr× mét H§T gi÷a 2 đầu vật dẫn đó ( U=0  I =0) 2/. M¹ch ®iÖn: a. §o¹n m¹ch ®iÖn m¾c song song: *§Æc ®iÓm: m¹ch ®iÖn bÞ ph©n nh¸nh, c¸c nh¸nh cã chung ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi. C¸c nhánh hoạt động độc lập. *TÝnh chÊt: 1. Uchung 2. cờng độ dòng điện trong mạch chính bằng tổng cờng độ dòng điện trong c¸c m¹ch rÏ I=I1+I2+...+In 3.Nghịch đảo của điện trở tơng đơng bằng tổng các nghịch đảo của các điện trë thµnh phÇn R=R1+R2+...+Rn - Từ t/c 1 và công thức của định luật ôm  I1R1=I2R2=....=InRn=IR - Tõ t/c 3  §o¹n m¹ch gåm n ®iÖn trë cã gi¸ trÞ b»ng nhau vµ b»ng r th× ®iÖn trë cña ®o¹n m¹ch m¾c song song lµ R=r/n. - Từ t/c 3  điện trở tơng đơng của đoạn mạch mắc song song luôn nhỏ hơn mỗi điện trë thµnh phÇn. b. §o¹n m¹ch ®iÖn m¾c nèi tiÕp: *§Æc ®iÓm:c¸c bé phËn (c¸c ®iÖn trë) m¾c thµnh d·y liªn tôc gi÷a 2 cùc cña nguån điện ( các bộ phận hoạt động phụ thuộc nhau). * TÝnh chÊt: 1.I chung 2. U=U1+U2+....+Un. 3. R=R1+R2+,...Rn. *Từ T/c 1 và công thức của định luật ôm I=U/R  U1/R1=U2/R2=...Un/Rn. (trong đoạn m¹ch nèi tiÕp, hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a 2 ®Çu c¸c vËt dÉn tØ lÖ thuËn víi ®iÖn trë cña chóng)  Ui=U Ri/R... Tõ T/c 3  nÕu cã n ®iÖn trë gièng nhau m¾c nèi tiÕp th× ®iÖn trë cña ®o¹n m¹ch lµ R =nr. Cũng từ tính chất 3  điện trở tơng đơng của đoạn mạch mắc nối tiếp luôn lớn h¬n mçi ®iÖn trë thµnh phÇn. C.M¹ch cÇu : r1 r 3 = r2 r 4. M¹ch cÇu c©n b»ng cã c¸c tÝnh chÊt sau:. - vÒ ®iÖn trë: . -VÒ dßng: -vÒ H§T : U5=0. ( R5 là đờng chéo của cầu) I5=0. I 1 r2 I 3 r4 = ; = ; I =I ; I =I I 2 r1 I 4 r3 1 3 2 4. suy ra. r1 r3 ≠ ; r2 r4. M¹ch cÇu kh«ng c©n b»ng:. I5 kh¸c 0; U5 kh¸c 0. * Trờng hợp mạch cầu có 1 số điện trở có giá trị bằng 0; để giải bài toán cần áp dụng các quy tắc biến đổi mạch điện tơng đơng ( ở phần dới ) *Trờng hợp cả 5 điện trở đều khác 0 sẽ xét sau..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 3/. Mét sè quy t¾c chuyÓn m¹ch: a/. chËp c¸c ®iÓm cïng ®iÖn thÕ: "Ta cã thÓ chËp 2 hay nhiÒu ®iÓm cã cïng ®iÖn thÕ thành một điểm khi biến đổi mạch điện tơng đơng." (Do VA-Vb = UAB=I RAB  Khi RAB=0;I 0 hoÆc RAB 0,I=0 Va=Vb Tøc A vµ B cïng ®iÖn thÕ) Các trờng hợp cụ thể: Các điểm ở 2 đầu dây nối, khóa K đóng, Am pe kế có điện trở không đáng kể...Đợc coi là có cùng điện thế. Hai điểm nút ở 2 đầu R5 trong mạch cầu c©n b»ng... b/. Bỏ điện trở: ta có thể bỏ các điện trở khác 0 ra khỏi sơ đồ khi biến đổi mạch điện tơng đơng khi cờng độ dòng điện qua các điện trở này bằng 0. C¸c trêng hîp cô thÓ: c¸c vËt dÉn n»m trong m¹ch hë; mét ®iÖn trë kh¸c 0 m¾c song song với một vật dẫn có điện trở bằng 0 (điện trở đã bị nối tắt) ; vôn kế có điện trở rất lín (lý tëng). 4/. Vai trò của am pe kế trong sơ đồ: * NÕu am pe kÕ lý tëng ( Ra=0) , ngoµi chøc n¨ng lµ dông cô ®o nã cßn cã vai trß nh dây nối do đó: Có thể chập các điểm ở 2 đầu am pe kế thành một điểm khi biến đổi mạch điện tơng đơng( khi đó am pe kế chỉ là một điểm trên sơ đồ) Nếu am pe kế mắc nối tiếp với vật nào thì nó đo cờng độ d/đ qua vật đó. Khi am pe kế mắc song song với vật nào thì điện trở đó bị nối tắt (đã nói ở trên). Khi am pe kế nằm riêng một mạch thì dòng điện qua nó đợc tính thông qua các dòng ở 2 nút mà ta mắc am pe kế (dựa theo định lý nút). * Nếu am pe kế có điện trở đáng kể, thì trong sơ đồ ngoài chức năng là dụng cụ đo ra ampe kế còn có chức năng nh một điện trở bình thờng. Do đó số chỉ của nó còn đợc tÝnh b»ng c«ng thøc: Ia=Ua/Ra . 5/. Vai trò của vôn kế trong sơ đồ: a/. trêng hîp v«n kÕ cã ®iÖn trá rÊt lín (lý tëng): *V«n kÕ m¾c song song víi ®o¹n m¹ch nµo th× sè chØ cña v«n kÕ cho biÕt H§T gi÷a 2 đầu đoạn mạch đó: UV=UAB=IAB. RAB *Trong trờng hợp mạch phức tạp, Hiệu điện thế giữa 2 điểm mắc vôn kế phải đợc tính b»ng c«ng thøc céng thÕ: UAB=VA-VB=VA- VC + VC- VB=UAC+UCB.... *có thể bỏ vôn kế khi vẽ sơ đồ mạch điện tơng đơng. *Những điện trở bất kỳ mắc nối tiếp với vôn kế đợc coi nh là dây nối của vôn kế (trong sơ đồ tơng đơng ta có thể thay điện trở ấy bằng một điểm trên dây nối), theo công thức của định luật ôm thì cờng độ qua các điện trở này coi nh bằng 0, (IR=IV=U/ ∞ =0). b/. Trờng hợp vôn kế có điện trở hữu hạn, thì trong sơ đồ ngoài chức năng là dụng cụ đo vôn kế còn có chức năng nh mọi điện trở khác. Do đó số chỉ của vôn kế còn đợc tính b»ng c«ng thøc UV=Iv.Rv... 6/.§Þnh lý nót: Tæng c¸c dßng ®iÖn ®i vµo mét nót b»ng tæng c¸c dßng ®iÖn ®i ra khái nút đó. 7/. C«ng thøc ®iÖn trë: R =?; 8/. §Þnh luËt «m: I = U/R Tµi liÖu cÇn cã: 1. S¸ch gi¸o khoa líp 9 1.121 bµi tËp vËt lÝ dïng cho HS c¸c líp chuyªn chän - NXB Gi¸o dôc. ρ .l R= S I. C«ng thøc ®iÖn trë. B. Bµi tËp. 1.1Một dây dẫn đồng tính có chiều dài l. Nếu gấp nó lại làm đôi, rồi gập lại làm bốn, th× ®iÖn trë cña sîi d©y chËp 4 Êy b»ng mÊy phÇn ®iÖn trë sîi d©y ban ®Çu. (§/S:R1=1/16R) 1.2 Một đoạn dây chì có điện trở R. Dùng máy kéo sợi kéo cho đờng kính của dây giảm ®i 2 lÇn, th× ®iÖn trë cña d©y t¨ng lªn bao nhiªu lÇn.(§S: 16 lÇn) 1.3. Điện trở suất của đồng là 1,7. 10-8 m, của nhôm là 2,8.10-8 m.Nếu thay một dây tải điện bằng đồng, tiết diện 2cm2 bằng dây nhôm, thì dây nhôm phải có tiết diện bao.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nhiêu? khối lợng đờng dây giảm đi bao nhiêu lần. (D đồng=8900kg/m3, D nhôm= 2700kg/m3). 1.4 Một cuộn dây đồng đờng kính 0,5 mm, quấn quanh một cái lõi hình trụ dài 10cm, đờng kính của lõi là 1cm và đờng kính của 2 đĩa ở 2 đầu lõi là 5cm. Biết rằng các vòng dây đợc quấn đều và sát nhau. Hãy tính điện trở của dây. 1.5 Một dây nhôm có khối lợng m=10kg, R=10,5 . Hãy tính độ dài và đờng kính của d©y. 1.6 Một bình điện phân đựng 400cm 3 dung dịch CuSO4. 2 điện cực là 2 tấm đồng đặt đối diện nhau, cách nhau 4cm, nhng sát đáy bình. Độ rộng mỗi tấm là 2cm, độ dài của phần nhúng trong dung dịch là 6cm, khi đó điện trở của bình là 6,4 . a. TÝnh ®iÖn trë suÊt cña dung dÞch dÉn ®iÖn. b. §æ thªm vµo b×nh 100cm3 níc cÊt, th× mùc d/d cao thªm 2cm. TÝnh ®iÖn trë cña b×nh. c. Để điện trở của bình trở lại giá trị ban đầu, phải thay đổi khoảng cách giữa 2 tấm là bao nhiªu, theo híng nµo? Gîi ý c¸ch gi¶i 1.1 Điện trở dây dẫn tỉ lệ thuận với chiêù dài, tỉ lệ nghịch với tiết điện của dây. Theo đề bµi, chiÒu dµi gi¶m 4 lÇn, lµm ®iÖn trë gi¶m 4 lÇn mÆt kh¸c tiÕt diÖn l¹i gi¶m 4 lÇn lµm ®iÖn trë gi¶m thªm 4 lÇn n÷a thµnh thö ®iÖn trë cña sîi d©y chËp 4 gi¶m 16 lÇn so víi d©y ban ®Çu. 1.4 TÝnh sè vßng trong mçi líp: n=100/0,5=200 Tính độ dày phần quấn dây: (5-1): 2.10=20m Sè líp p=20: 0,5=40 (líp) Tæng sè vßng d©y: N=n.p=8000 vßng §êng kÝnh t/b cña mçi vßng: d=(5+1):2=3cm ChiÒu dµi cñad©y: l=  dn=753,6m π .d 4. 2. TiÕt diÖn t/b cña d©y: S =. ρ. l s. §iÖn trë cña d©y:. R=. 1.6 a.diện tích miếng đồng ngập trong d/d:S1=a.h ®iÖn trë suÊt cña d©y ban ®Çu ρ1=R1 S 1 /l1 k 1 v 2 ρ2 = = b. thÓ tÝch d/d ban ®Çu lµ v 1=400cm3, thÓ tÝch d/d lóc sau lµ v 2=500cm3 k 2 v 1 ρ1 tỉ số giữa nồng độ d/d lúc đầu và lúc sau: = 5/4 (nồng độ d/d càng cao khả n¨ng dÉn ®iÖn cµng tèt, suÊt ®iÖn trë cµng bÐ) TiÕt diÖn d©y dÉn lóc sau: S2= a.( h+0,02)=... ®iÖn trë cña b×nh R2= 2.l/S2=6  c. lx=R1. S2/ ρ 2=4,27cm II.GhÐp ®iÖn trë-tÝnh ®iÖn trë-®o ®iÖn trë II.1.GhÐp ®iÖn trë 2.1. Có 3 điện trở giống hệt nhau, hỏi có thể tạo đợc bao nhiêu giá trị điện trở khác nhau. Nếu 3 điện trở có giá trị khác nhau R1, R2, R3 thì tạo đợc bao nhiêu? 2.2. Cã hai lo¹i ®iÖn trë: R1=20 , R2=30 . Hái cÇn ph¶i cã bao nhiªu ®iÖn trë mçi loại để khi mắc chúng: a. Nối tiếp thì đợc đoạn mạch có điện trở R=200 ? b. Song song thì đợc đoạn mạch có điện trở R= 5 . (S 121/nc9) 2.3**. Cã c¸c ®iÖn trë cïng lo¹i r=5 . CÇn Ýt nhÊt bao nhiªu c¸i, vµ ph¶i m¾c chóng nh thế nào để đợc một điện trở có giá trị nguyên cho trớc? Xét các trờng hợp X=6, 7,8,9( ) 2.4. Phải lấy ít nhất bao nhiêu điện trở r= 1  để mắc thành đoạn mạch có điện trở R=0,6 . (S121/nc9).

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 2.5 Cho một mạch điện nh hình vẽ 1.8 ;UBD khômg đổi bằng 220v, R1=170 , Am pe kÕ chØ 1A. R lµ mét bé gåm 70 chiÕc ®iÖn trë nhá m¾c A D nèi tiÕp, thuéc 3 lo¹i kh¸c nhau: 1,8 , 2 , 0,2 . Hái mçi B H×nh1.8 lo¹i cã bao nhiªu chiÕc? 2.6* Mét c¸i hép kÝn (gäi lµ hép ®en) chØ chøa toµn ®iÖn trë, các điện trở này đợc nối với 3 chốt A,B,C nhô ra ngoài. Đo điện trở giữa từng cặp điểm một ta đợc:RAB=12 , RBC=16,5  RAC= 28,5 . Hỏi hộp chứa tối thiểu mấy điện trở, tính các điện trở ấy và vẽ sơ đồ cách mắc chúng vào 3 điểm A,B,C? 2.8** Một hộp đen (tơng tự nh ở bài 2.6) Có RAB= 20 , RBC=45 , RAC=50 .Xác định các điện trở và vẽ sơ đồ cách mắc chúng vào 3 điểm A,B,C. 2.9. C¸c bµi 28, 29, 30, 31 S121 BTB VL  m¹ch ®iÖn v« h¹n tuÇn hoµn vÒ mét phÝa, vÒ 2 phÝa. Xem c¸c bµi 28, 29, 30 200BTVL-NCH  Mạch điện có tính chất đối xứng (đối xứng trục). Xem c¸c bµi tËp 31, 32, 33 200BTVL-NCH II. 2. §o ®iÖn trë: ( Bµi tËp thùc hµnh) 2.9 .Dùng 1 am pe kế có điện trở rất nhỏ, một cái điện trở đã biết trớc trị số r, một bộ ắc quy và một số dây nối. Hãy xác định điện trở của một vật dẫn X. (cho rằng bộ ắc quy nối với mạch ngoài hiệu điện thế tại 2 cực của nó vẫn không thay đổi); 2.10. Cho một ampe kế, một vôn kế, một bộ ắc quy và một số dây nối. Hãy xác định ®iÖn trë cña mét vËt dÉn x. XÐt 2 trêng hîp a. Ampe kÕ cã ®iÖn trá rÊt nhá, v«n kÕ cã ®iÖn trá rÊt lín (Ampe kÕ vµ v«n kÕ lÝ tëng) b. Ampe kế có điện trở đáng kể, vôn kế có điện trở hữu hạn. 2.11.Dùng một vôn kế có điện trở rất lớn, một cái điện trở đã biết trớc điện trở của nó là r, một bộ ắc quy và một số dây nối. Hãy xác định điện trở của vật dẫn x. 2.12. Xác định điện trở suất của chất làm dây dẫn với các dụng cụ: ampe kế, vôn kế, bộ ¾c quy, thíc ®o chiÒu dµi, thíc kÑp vµ mét sè d©y nèi kh¸c. 2.13. Nêu phơng án xác định giá trị của một điện trở R x với các dụng cụ sau đây: Một ampe kế, một điện trở r1 đã biết trớc giá trị, Một đoạn dây dẫn có suất điện trở khá lớn, mét sè d©y nèi (cã suÊt ®iÖn trë bÐ) bé pin, thíc th¼ng cã thang ®o. 2.14. Cho 2 vôn kế, một vôn kế có điện trở R 0 đã biết, còn một vôn kế có điện trở Rx cha biết, nguồn điện một chiều, điện trở R. Hãy xác định Rx của vôn kế. 2.15. Cho 2 điện trở R1và R2, ampe kế, nguồn điện không đổi. Tinh giá trị của 2 điện trở đó. 2.16. Làm thế nào đo đợc HĐT của mạng điện cao hơn 220V, nếu có những vôn kế với thang đo chỉ đến 150V? (điện trở các vôn kế nh nhau) 2.17.Cho mét hép ®en (h×nh 2.11) cã 3 cùc ra, v«n kÕ, ampe kÕ, nguån ®iÖn c¸c d©y nèi Biết rằng trong hộp có 3 điện trở mắc hình sao. Hãy xác định độ lớn của các điện trở đó. (BTVL9-Dùng cho HSG) 2.18 Trong hộp kín A có một bóng đèn pin, trong hộp kín B có một điện trở. Làm thế nào biết bóng đèn nằm ở hộp nào. ( xem bµi 117 /S121/nc9) 2.19 B»ng c¸ch nµo, khi nhóng 2 d©y dÉn nèi víi 2 cùc cña mét nguån ®iÖn vµo mét cốc nớc, có thể nhận biết đợc là có tồn tại hay không giữa chúng một hiệu điện thế? 2.20.* Cho một nguồn điện có hiệu điện thế U nhỏ và không đổi, một điện trở r cha biết m¾c mét ®Çu vµo mét cùc cña nguån, mét ampe kÕ cã ®iÖn trë R a kh¸c 0 cha biÕt, mét biến trở có giá trị biết trớc. Làm thế nào để xác định đợc hiệu điện thế. 2.22.** Có 2 ampe kế lí tởng, với giới hạn đo khác nhau cha biết, nhng đủ đảm bảo không bị hỏng. Trên mặt thang chia độ của chúng chỉ có các vạch chia, không có chữ số. Dùng 2 ampe kế trên cùng với nguồn có hiệu điện thế không đổi, cha biết, một điện trỏ mẫu R1 đã biết giá trị và các dây nối để xác định điện trở R x cha biết. Hãy nêu phơng án thí nghiệm (có giải thích). Biết rằng độ lệch của kim ampe kế tỉ lệ thuận với c ờng độ dòng điện chạy qua nó. (hãy giải lại bài toán khi chỉ có một ampe kế) III. §Þnh luËt «m cho ®o¹n m¹ch- cho toµn m¹ch...  §Þnh luËt «m cho toµn m¹ch- m¹ch ®iÖn cã nhiÒu nguån  Tãm t¾t lÝ thuyÕt:.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>  Cho m¹ch ®iÖn gåm mét ®iÖn trë R m¾c gi÷a 2 cùc cña nguồn điện một chiều có suất điện động E, điện trở trong r (h-A).gọi cờng độ dòng điện trong mạch là I ta có E I= .(1) r+ R  Từ công thức * của định luật ôm cho toàn mạch  E=I(.r+R)hay E=I.r+I.R (2)  DÊu cña E vµ I trong m¹ch ®iÖn cã nhiÒu nguån ( h×nh B):Trongmạch điện có nhiều nguồn,để viết dấu của nguồn và cờng độ dòng điện chạy qua các đoạn mạch..ta làm nh sau: - Chän chiÒu cña dßng ®iÖn trong c¸c ®o¹n m¹ch (chän tïy ý) -Chän chiÒu xÐt cña m¹ch kÝn ®ang quan t©m - lÊy dÊu (+) cho nguån E nÕu chiÒu đang xét qua nó có chiều từ cực âm (-) sang cực dơng (+) , lấy dấu (+) cho cờng độ dßng ®iÖn I nÕu chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua ®iÖn trë ( hay ®o¹n m¹ch) cïng víi chiÒu tính mà ta đã chọn.. VÝ dô:ë h×nh-B t¹m quy íc chiÒu dßng ®iÖn trong m¹ch nh h×nh vÏ,xÐt m¹ch kÝn CABC (theo chiÒu C A  B  C) th×: E1 lÊy dÊu(+), E2 lÊy dÊu (-),I1 vµ I2 lÊy dÊu (+)nªn ta cã ph¬ng tr×nh thÕ E1-E2=I1r1+I2r2...  Bµi tËp vËn dông: 3. 1.1 Cho mạch điện nh hình vẽ3.1.1. Trong đó E1=12V, r1= 1 , r2 = 3 . a. tìm E2 để không có dòng điện qua R? b. Giả sử cho R=1 , E2=6 V,khi đó dòng điện qua R khác 0. tính cờng độ dòng điện đó và UAB .. c. UAB=? NÕu R=0, R rÊt. lín ?  M¹ch cÇuTáng qu¸t.  Tãm t¾t lÝ thuyÕt: *Quy tắc biến đổi mạch hình sao thành mạch hình tam giác: R1= xy + yz+zx , R1= xy + yz+zx , R1= xy + yz+zx z x y *Quy t¾c chuyÓn m¹ch h×nh tam gi¸c thµnh h×nh sao: x=. R 1 . R3 R 1+ R 2+ R 3. z=. R2 . R 3 R 1 + R 2+ R 3. y=. R1 . R 2 R1 + R2 + R3.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>  Bµi tËp mÉu:Xem vÝ dô trang 37, 38 200BTVL-NCH  Bµi tËp vËn dông 3.2.1: Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ 3.3.1 , R1 = R2 = 1 , R3 =2 ,R4=3 ,R5=4 . UAB=5,7V. Tìm cờng độ dòng điện và điện trở tơng đơng của mạch cầu.. 3.2.2. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 3.3.1, R1 = R2 = 1 , R3 =2 ,R4=3 ,R5=4  ,I5=0,5A và có chiều từ C đến D Tìm Hiệu điện thế giữa 2 điểm A và B 3.2.3. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 3.3.1, R1 = R2 = 1 , R3 =2 ,R4=3 ,R5=4,I5=0,5A T×m HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a 2 ®iÓm A, B. 3.2.4. Cho mạch điện nh hình 3.2.2, trong đó R1 = R4 = 6 , R3 =R2=3 ; R5 là một bóng đèn loại (3V-1,5W)đèn sáng bình thờng. tính UAB? Ph¬ng ph¸p gi¶i: Bµi 3.2.1: *cách 1: đặt ẩn số là U1 và U3;U5 Dựa vào công thức cộng thế tính U2,U4 theo U1 và U3 . ( có thể đặt ẩn là U1và U4..) lập phơng trình dòng tại các nút C và D theo các ẩn số đã chọn;  giải phơng trình tính đợc U1, U3... cờng độ dòng điện chạy trong các điện trở và trong mạch chính  điện trở tơng đơng của đoạn mạch. *Cách 2: đặt ẩn số là I1 và I3, tính I2và I4 theo ẩn số đã chọn. Lập 2 phơng trình tính hiÖu ®iÖn thÕ AB ,gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh  I1 vµ I2  I3, I4,I  RAB *Cách 3: biến đổi mạch điện tơng đơng( tam giác thành sao hoặc ngợc lại), tính điện trở tơng đơng của đoạn mạch, tính cờng độ dòng điện mạch chính tính I1 và I3 từ hệ ph¬ng tr×nh I1+I3=I (1), vµ I1R1 +I5R5=I3R3. Bµi 3.2.2: Chän c¸ch gi¶i 1 §Æt Èn lµ U1 vµ U4 ( hoÆc U1 vµ U3....)  vËn dông c«ng thøc céng thÕ, viÕt c«ng thøc tÝnh U2 vµ U3 theo U1 vµ U4,  LËp tiÕp phíng tr×nh tÝnh UAB theo nh¸nh ACDB: UAB= U1 + I5 R5 + U4 =UAB. (1). LËp thªm 2 ph¬ng tr×nh vÒ dßng t¹i c¸c nót C vµ D: U1 U AB −U 1 =U 5+ (2) R1 R2. U4 U AB − U 4 =U 5 + (3) . R4 R2. Giải hệ 3 phơng trình 3 ẩn trên sẽ tìm đợc UAB (từ đây lại có thể tìm đợc các đại lợng kh¸c cßn l¹i...) bài 3.2.3: giải tơng tự nh bài 3.3.2 nhng vì cha cho biết chiều của dòng điện I5 do đó cần phải xác định chiều của I5 trớc ( nếu chọn sai, có thể dẫn đến UAB <0  vô lí)  M¹ch ®iÖn cã am pe kÕ, v«n kÕ:.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> 3.3.1 Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 3.3.1, c¸c ®iÖn trë Gièng nhau, có giá trị là r ; điện trở của các am pe kế không đáng kể; U AB có giá trị U0 không đổi. Xác định số chỉ của các am pe kế khi a.cả 2 khóa cùng đóng. Chốt (+) của am pe kế mắc vào đâu? b. khi c¶ 2 khãa cïng më? 3.3.2 Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 3.3.2 ; R1=R4= 1 ; R2=R3=3 ; R5= 0,5 ; UAB= 6 v. a. Xác định số chỉ của am pe kế? Biết Ra=0. b. Chèt (+) cña am pe kÕ m¾c vµo ®©u. 3.3.3.Mét ampekÕ cã Ra 0 đợc mắc nối tiếp với điện trở R0 =20 , vào 2 điểm M,N có UMN không đổi thì số chỉ của nó làI1=0,6A. Mắc song song thêm vào ampekế một điện trở r=0,25 , thì số chỉ của am pekế là I2=0,125A.Xác định Io khi bỏ ampekế đi? 3.3.4. Cã 2 ampekÕ ®iÖn trë lÇn lît lµ R1, R2, mét ®iÖn trë R=3 , mét nguån ®iÖn không đổi U. Nếu mắc nối tiép cả 2 ampekế và R vào nguồn thì số chỉ của mỗi ampekế lµ 4,05A. NÕu m¾c 2 ampekÕ song song víi nhau råi míi m¾c nèi tiÕp víi R vµo nguån th× AmpekÕ thø nhÊt chØ 3A, AmpekÕ thø 2 chØ 2A. a.TÝnh R1 vµ R2 ?. b.Nếu mắc trực tiếp R vào nguồn thì cờng độ dòng điện qua R lµ bao nhiªu? 3.3.5. Cho mạch điện nh hình vẽ 3.3. 5 Trong đó R /=4R, vôn kế có điện trở R v, UMN không đổi. Khi k đóng và khi K mở , số chỉ của vôn kế có giá trị lần l ợt là 8,4V và 4,2 V. TÝnh U vµ Rv theo R. 3.3.6*.Mét m¹ch ®iÖn gåm mét ampekÕ cã ®iÖn trë Ra, mét ®iÖn trë R=10  vµ mét v«n kÕ co ®iÖn trë Rv=1000V, m¾c nèi tiÕp. §Æt vµo 2 ®Çu ®o¹n m¹ch mét hiÖu ®iÖn thÕ U, th× sè chØ cña v«n kÕ lµ 100V. nÕu m¾c v«n kÕ song song víi R th× sè chØ cña nã vÉn lµ 100V. TÝnh Ra vµ U 3.3.7. (xem bài1- đề 9Trang 90 CC9) 3.3.8**. Cã k ®iÖn trë gièng hÖt nhau cã gi¸ trÞ lµ r, m¾c nèi tiÕp víi nhau vµo mét mạnh điện có hiệu điện thế không đổi U. mắc một vôn kế song song với một trong các ®iÖn trë th× v«n kÕ chØ U1. a.Chøng tá r»ng khi m¾c v«n kÕ song song víi k-1 ®iÖn trë th× sè chØ cña v«n kÕ lµ U k-1 =(k-1)U1. b. Chøng tá r»ng: sè chØ cña v«n kÕ khi m¾c song song víi k-p ®iÖn trë gÊp k − p lÇn p so víi khi m¾c song song víi p ®iÖn trë .(víik,p  Z+; K > P ).

<span class='text_page_counter'>(8)</span> 3.3.9. Hai điện trở R1 , R2 đợc mắc nối tiếp với nhau vào 2 điểm A và B có hiệu điện thế U AB không đổi. Mắc một vôn kế song song với R 1 , thì số chØ cña nã lµ U1. m¾c v«n kÕ song song víi R2 th× sè chØ cña nã lµ U2 . a. Chøng minh : U1 /U2 =R1 /R2 . b. BiÕt U=24V, U1 =12V, U2 = 8V. TÝnh c¸c tØ sè Rv/R1 ;Rv/R2 ;®iÖn trë Rv cña v«n kÕ,vµ hiÖu ®iÖnthÕ thùc tÕ gi÷a 2 ®Çu R1 vµ R2 ? (NC9/XBGD) 3.3.10..Để đo cờng độ dòng điện qua một điện trở R=250 , ngời ta đo gián tiếp qua 2 v«n kÕ m¾c nèi tiÕp( h×nh 3.3.10).V«n kÕ V 1 cã R1 =5k, vµ sè chØ lµ U 1 =20V, v«n kÕ V2 có số chỉ U2 =80V.Hãy xác định cờng độ dòng điện mạch chính. Cờng độ mạch chính tìm đợc chịu sai số do ảnh hởng của dụng cụ đo là bao nhiêu %? Một số bài toán về đồ thị. 3.4.1. Cho m¹ch điện nh hình vẽ 3.4.1.a: ampe kế lí tởng, U=12V. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của cờng độ dòng điện chạy qua ampekế(Ia) vào giá trị của biến trở Rx có dạng nh hình 3.4.1.b.Tìm R1 , R2 , R3 ? (đề thi tuyển sinh vào lớp 10 chuyên lí ĐHTN) IV.§iÖn n¨ng-C«ng suÊt cña dßng ®iÖn: Tính công suất cực đại:. 4.1 Ngêi ta lÊy ®iÖn tõ nguån MN cã hiÖu ®iÖn thÕ U ra ngoµi ë 2 chốt A,B qua một điện trở r đặt trong hộp nh hình vẽ 1.1.Mạch ngoài là một điện trở R thay đổi đợc, mắc vào A và B. a. Xác định giá trị của R để mạch ngoài có công suất cực đại. Tính giá trị cực đại đó? b. Chứng tỏ rằng, khi công suất mạch ngoài nhỏ hơn công suất cực đại(P cđ) thì điện trở R cã thÓ øng víi 2 gi¸ trÞ lµ R1 vµ R2 vµ R1.R2 =r2 . Ph¬ng ph¸p: P= . u. 2. 2. 2. r ( √ R+ ) √R. P=. U R ThiÕt lËp ph¬ng tr×nh tÝnh c«ng suÊt cña m¹ch ngoµi 2 ( R+ r). theo r vµ R : . P m¨c  R=r.  gi¸ trÞ cña Pm¨c.  Tõ (1) suy ra PR2 -(U2-2rP)2 +r2P=0  tÝnh = 4r2Pc®( Pc®--P)  t×m ®iÒu kiÖn củađể phơng trình bậc 2 có2 nghiệm phân biệt  kết luận.  C¸c bµi tËp kh¸c: Bµi 82, 84(S121 / NC8)..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Cách mắc các đèn ( toán định mức). 4.2 (bµi77/121):Cho m¹ch Nh h×nh vÏ bªn:UMN=24v, r=1,5  a.Hỏi giữa 2 điểm AB có thể mắc tối đa bao nhiêu bóng đèn loại 6V-6w để chúng sáng b×nh thêng.. b.Nếu có 12 bóng đèn loại 6V-6w thì phải mắc thế nào để chúng s¸ng b×nh thêng? Ph¬ng ph¸p gi¶i a..Tính công suất cực đại của mạch ngoài  số bóng tối đa... b.- (Xét cách mắc đối xứng M dãy, mỗi dãy có n điện trở mắc nối tiếp  có 3 phơng ph¸p) -Lập phơng trình về dòng:I=U/(r+R) Theo 2 ẩn số m và n,Trong đó m+n=12... -đặt phơng trình công suất:P=PAB+PBN Theo 2 biến số m và n trong đó m+n=12... -Đặt phơng trình thế: U=UMB+Ir theo 2 biến số m,n trong đó m+n=12.. 4.3:Cho một nguồn điện có suất điện động E không đổi , r=1,5 . Có bao nhiêu cách mắc các đèn 6V-6W vào 2 điểm A và B để chúng A Er B s¸ng b×nh thêng? C¸ch m¾c nµo cã lîi h¬n? t¹i sao? Phơng pháp: a.cách mắc số bóng đèn. C¸ch2: Tõ ph¬ng tr×nh thÕ:E=UAB+I r Theo biÕn m vµ n, vµ ph¬ng tr×nh m.n=N( N lµ số bóng đợc mắc, m là số dãy, n là số bóng trong mỗi dãy)  phơng trình: m=16n ( *), biện luận *n<4  n= {......}; m={..}. Pi =H b. C¸ch nµo lîi h¬n? xÐt hiÖu suÊt P tp. Trong đóP i= Pđmn,. Ptp=Pi+I2r hay Ptp=PI +(mI®)2r. So s¸nh hiÖu suÊt cña m¹ch ®iÖn trong c¸c c¸ch  kÕt luËn.... 4.4. (bài 4.23 nc9):Cho mạch điện nh hình vẽ, trong đó UMN=10V,r =2 , HĐT định mức của các bóng là Uđ=3V, Công suất định mức của các bóng có thể tùy chọn từ 1,5  3W. Tím số bóng,loại bóng, cách ghếp các bóng để chóng s¸ng b×nh thêng? Phơng pháp giải: Xét cách mắc N bóng đèn thành m dãy, mỗi dãy có n bóng mắc nói tiÕp *Đặt phơng trình thế:UMN=UMA+UAB 12=UAM+nUđ  khoảng xác định của n={1,2,3} (1) * Đặt phơng trình công suất: PAB=NPđ NPđ=15n-4,5n2  khoảng xác định của N: 15 n− 4,5 n2 15 n − 4,5n 2 ≤ N≤ (2) 3 1,5 2 15 n− 4,5 n N.  t×m sè d·y m: m=N/n (3) T×m P®= (4)  lËp b¶ng gi¸ trÞ cña N,m Pđ Trong các trờng hợp n=1; n=2, n=3. đáp số... 4.5:Có 5 bóng đèn cùng hiệu điện thế định mức 110v,công suất của chúng lần lợt là 10,15,40, 60, 75 oát. Phải ghép chúng nh thế nào để khi mắc vào mạch điện 220v thì chóng s¸ng b×nh thêng?.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Phơng pháp giải:Điều kiện để các đèn sáng bình thờng làUđ=110V.  phải mắc các đèn thành 2 cụm sao cho công suất tiêu thụ của chúng bắng nhau. từ giả thiết 10+15+75=40+60  cách mắc các đèn... 4.6: Có 2 loại đèn cùng hiệu điện thế định mức 6V, nhng có công suất là 3w,và 5 w. hỏi a. phải mắc chúng nh thế nào vào hiệu điện thế 12V để chúng sáng bình thờng? b. Các đèn đang sáng bình thờng, nếu 1 đèn bị hỏng thì độ sáng của các đèn còn lại t¨ng hay gi¶m nh thÕ nµo? ( xem bµi 120 nc9) Ph¬ng ph¸p gi¶i: a. Không thể mắc nối tiếp 2 loại đèn với nhau( vì sao?)  có thể mắc m bóngđèn loại 3w song song với nhau thành một cum và n bóng đèn 5 wsong song với nhau thành một cụm,rồi mắc 2 cụm đèn trên nối tiếp nhau sao cho hiệu điện thế ở 2 đầu các cụm đèn là 6V  công suất tiêu thụ điện của các cụm đèn phải bằng nhau  phơng trình: 3m = 5n  nghiÖm cñaph¬ng tr×nh.... (* phơng án 2:Mắc2 loại đèn thành 2 cụm , mỗi cụm có cả 2 loại đèn... *phơng án 3: mắc 2 loạiđèn thành m dãy, trong mỗi dãy có 2 đèn cùng loại mắc nối tiÕp...) b. giả thiết một đèn trong cụm đèn 3Wbị cháy  điện trở của toàn mạch bây giờ? cờng độ dòng điện mạch chính?hiệu điện thế ở 2 đầu các cụm đèn bây giờ thế nào?  kết luận về độ sáng của các đèn? (Chu ý: muốn biết các đèn sáng nh thế nào cần phải so sánh hiệuđiện thế thực tế ở 2 đầu bóng đèn với hiệu điện thế định mức) 4.7: để thắp sáng bình thờng cùnglúc 12 đèn 3V-3 và 6 đèn 6V- 6 ,ngời ta dùng một nguồn điện có suất điện động không đổi E=24V.dây dẫn nối từ nguồn đến nơitieu thụ cã ®iÖn trë toµn phÇn r=1,5 . a. số bóng đèn ấy phải mắc nh thế nào? b. TÝnh c«ng suÊt vµ hiÖu suÊt cña nguån? ( xem bµi 128 NC9). Ph¬ng ph¸p gi¶i: a. Từ giả thiết  cờng độ dòng điện định mức của các đèn bằng nhau  có thể mắc nối tiếp 2 bóng đèn khác loại đó với nhau , Có thể thay12 bóng đèn 3V-3W bằng 6 bóng đèn 6V-6W  để tìm cách mắc các đèn theo dề bài ta tìm cách mắc 6+6=12bóng đèn 6V-6W(đã xét ở bài trớc) nghiệm m={12;4} dãy; n={ 1;3} bóng.  từ kết quả cách mắc 12 đền 6V-6W, tìm các cách thay 1 đèn 6V-6Wbằng 2 đèn 3V-3Wta có đáp số cña bµi to¸n.( cã 6 c¸ch m¾c...) b. Chó ý - c«ng suÊt cña nguån(lµ c«ng suÊt toµn phÇn): P tp=EI hayE=mI®.; c«ng suÊt có ích là tổng công suất tiêu thụ điện của các đèn:P i=mn.Pđ; H=Pi/Ptp . cách nào cho hiệu suất bé hơn thì cách mắc đó lợi hơn( kinh tế hơn). V. §Þnh luËt Jun - len x¬  Tãm t¾t lý thuyÕt: 2 2  Công thức của định luật: Q=I Rt (j) hoặc Q= 0,24 I Rt (cal)   . . u2 t=UIt=Pt C¸c c«ng thøc suy ra: Q= R. Trong ®o¹n m¹ch: Q=Q1+Q2+....+Qn Trong ®o¹n m¹ch m¾c song song: Q1R1=Q2R2=.....=QnRn Q1 Q2 Q = =.. .= n Trong ®o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp : R1 R2 Rn. H=Qi/Qtp  Với một dây điện trở xác định: nhiệt lợng tỏa ra trên dây tỉ lệ thuận với thời gian dßng ®iÖn ch¹y qua Q1/t1=Q2/t2=......Qn/tn=P.  Bµi t©p: 5.1 Một ấm đun nớc bằng điện loại 220V-1,1KW), có dung tích1,6lít. Có nhiệt độ ban ®Çu lµ t1=200C. a.Bỏ qua sự mất nhiệt và nhiệt dung của ấm. Hãy tính thời gian cần để đun sôi ấm nớc? ®iÖn trë d©y nung vµ gi¸ tiÒn ph¶i tr¶ cho 1lÝt níc s«i ?. (xem bµi 109NC9) b. Gi¶ sö ngêi dïng Êm bá quªn sau 2 phót míi t¾t bÕp . hái lóc Êy cßn l¹i bao nhiªu níc trong Êm?( C=4200j/kg.k; L=2,3.106J/kg) .

<span class='text_page_counter'>(11)</span> 5. 2.Một bếp điện hoạt động ở HĐT 220V, Sản ra công cơ học P c=321W .Biết điện trở trong của động cơ là r=4 .Tính công suất của động cơ.( xem 132NC9) Phơng pháp:-Lập phơng trình công suất tiêu thụ điện của động cơ:UI=I 2r+Pc  4r2220+321=0 (*). Giải(*) và loại nghiệm không phù hợp đợc T=1,5A công suất tiêu thụ điện của động cơ:P=UI( cũng chính là công suất toàn phần)  Hiệu suất H=Pc /P (chú ý rằng công suất nhịêt của động cơ là công sút hao phí).. 5.3 Dùng một bếp điện loại (220V-1KW), Hoạt đọng ở HĐT U=150V, để đun sôi ấm nớc . Bếp cóH=80%, Sự tỏa nhiệt từ ấm ra không khí nh sau: Thö ng¾t ®iÖn, mét phót sau níc h¹ xuèng 0,50C. Êm cã khèi lîng m1=100g, C1=600j/kg.k,nớc có m2=500g, C2=4200j/kg.k,t1=200c.tính thới gian để đun nớc sôi? (xem4.26*NC9)  Bµi tËp ë nhµ: 4.23; 4.24; 4. 25; 4. 27 (NC9) 145a(BTVLnc9) VI. BiÐn trë- To¸n biÖn luËn: 6.1. Một biến trở AB có điện trở toàn phần R 1 đợc mắc vào đoạn mạch MN, lần lợt theo 4 sơ đồ( hình 6.1). Gọi R là điện trở của đoạn mạch CB (0 R R1 ). a.Tính điện trở của đoạn mạch MN trong mỗi sơ đồ. b.Với mỗi sơ đồ thì điện trở lớn nhất và nhỏ nhất là bao nhiêu? ứng với vị trí nào của C? c. Sơ đồ 6.1c có gì đáng chú ý hơn các sơ đồ khác?. 6.2 Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ 6.2. R=50 , R1 =12 , R2 =10  , hai vôn kế V1 , V2 có điện trở rất lớn, khóa K và dây nối có điện trở không đáng kể, UAB không đổi. a. Để số chỉ của 2 Am pe kế bằng nhau, phải đặt con chạy C ở vị trí nào?. b. Để số chỉ của V1,V2 , không thay đổi khi K đóng cũng nh khi k mở, thì phải đặt C ở vị trí nào? c. Biết U=22V, tính CĐDĐ đi qua khóa K Khi K đóng khi U 1 = U2 và khi U1 =12V. (xem 82 NC9/xbGD).

<span class='text_page_counter'>(12)</span> 6.3Trong bộ bóng đen lắp ở hình 6.3. Các bóng đèn có cùng điện trở R. Biết công suất cña bãng thø t lµ P1=1W . T×m c«ng suÊt cña c¸c bãng cßn l¹i.. 6.4. Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ 6.4 biÕn trë cã ®iÖn trë toµn phần R0 =12 , đèn loại (6V-3W), UMN=15V. Tìm vị trí con chạy C để đèn sáng bình thêng. 6.5.Trong mạch điện 6.4, kể từ vị trí của C mà đèn sáng bình thờng, ta từ từ dich chuyển con chạy về phía A, thì độ sáng của đèn và cờng độ dòng điện rẽ qua AC/ thay đổi nh thế nào? (4.11NC9) 6.6. Trong mạch điện hình 6.6, UMN=12V, A và V lí tởng, vôn kế V chỉ 8v, đèn loại (6V3,6W)sáng bình thờng a. tÝnh: R1 , R2 , R. b. Giảm R2 , thì số chỉ của vôn kế, am pe kế và độ sáng của đèn thay đổi nh thế nào? ( xem 4.13NC/XBGD). 6.7. Cho mạch điện nh hình vẽ 6.7 R=4 , R1 là đèn loại (6V3,6W), R2 là biến trở, UMN =10 V không đổi.. a. Xác định R2 để đèn sángbình thờng. b. Xác định R2 để công suất tiêu thụ của R2 cực đại. c.Xác định R2 để công suất tiêu thụ của mạch mắc song song cực đại. ( Xem 4.14 nc9/XBGD). 6.8.Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ 6.8: U=16V, R0=4 , R1 =12 , Rx là một biến trở đủ lớn, Ampekế và dây nối có điện trở không đáng kể. A. tÝnh R1 sao cho Px=9 W , vµ tÝnh hiÖu suÊt cña m¹ch ®iÖn. BiÕt r»ng tiªu hao n¨ng lîng trªn Rx, R1 lµ cã Ých, trªn R0 lµ v« Ých..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> b. Với giá trị nào của Rxthì công suất tiêu thụ trên nó cực đại. TÝnh c«ng suÊt Êy? (Xem 149 NC9/ XBGD). 6.9** Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 6.9 . BiÕn trë cã ®iÖn trë toµn phÇn R 0 , §1 lo¹i 3V-3W , §2 lo¹i 6V-6W a.Các đèn sáng bình thờng.Tìm R0 ? b**.Từ vị trí dèn sáng bình thờng( ở câu a), ta di chuyển con chạy C về phía B. Hỏi độ sáng của các đèn thay đổi thế nào?. 6.10: Cho mạch điện nh hình (6.10) UMN=36V không đổi, r= R2 =1,5 , R0 =10 , R1 = 6 , Hiệu điện thế định mức của đèn đủ lớn(đẻ đèn không bị hỏng). Xác định vị trí của con chạy để : a. Công suất tiêu thụ của đèn Đ2 là nhỏ nhất.Tìm P2 ? b. C«ng suÊt cña ®o¹n m¹ch MB lµ nhá nhÊt. 6.11**. Cho mạch điện h-6.11. Biến trở có điện trở toàn phần R0 =10 , đèn đ loại (6V3W),UMN = 15V không đổi, r=2 .. a.Tìm vị trí của con chạy C để đèn sáng bình thờng. b. Nếu từ vị trí đèn sáng bình thờng, ta đẩy con chạy C về phía A thì độ sáng của đèn thay đổi nh thế nào?  Tµi liÖu cÇn cã: S¸ch 121 NC9 S¸ch bµi tËp n©ng cao vËt lÝ 9 nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc (XBGD) Làm lại hết các bài tập trong sách 121 NC9 (tự tìm theo các chủ đề ở trên ) Gîi ý ph¬ng ph¸p gi¶i Bµi 6.4 gäi gi¸ trÞ cña phÇn biÕn trë AC lµ x: điện trở của đèn Rđ =Uđ2:Pđ=12   RMC= 12+ x ,RCN=R0-x=12-x. 12 x đèn sáng bình thờng  Uđ=6v  UCN=9V TÝnh I®, tÝnh I AC, TÝnh I CN( theo biÕn x) ph¬ng tr×nh I®+IAC=ICN  gi¶i ph¬ng tr×nh trªn  x Bµi 6.5:TÝnh RMC= 12+ x ,RCN=R0-x=12-x. RMN C§m¹ch chÝnh  UMC=f(x) (*)vµ 12 x. IAC=f1(x)(**). BiÖn luËn * vµ **. Më réng thang ®o 21.1. Một điện kế có điện trở g=18  đo đợc dòng điện có cờng độ lớn nhất là Im=1mA..

<span class='text_page_counter'>(14)</span> a. muèn biÕn ®iÖn kÕ trªn thµnh mét AmpekÕ cã 2 thang ®o 50mA vµ 1A th× ph¶i m¾c cho nã mét s¬n b»ng bao nhiªu? b. Muèn biÕn ®iÖn kÕ trªn thµnh mét v«n kÕ cã 2 thang ®o lµ 10V vµ 100V ph¶i m¾c cho nã mét ®iÖn trë phô b»ng bao nhiªu. 21.2. Một điện kế có điện trở g=19,6  thang chia của nó có 50 độ chia, mỗi độ chia øng víi 2mA. a. Cờng độ dòng điện lớn nhất có thể cho qua điện kế là bao nhiêu? b.nếu mắc cho điện kế một sơn S1=0,4 ( Sơn đợc mắc song song với điện kế) thì cờng độ dòng điện lớn nhất có thể đo đợc là bao nhiêu? c. Để cờng độ dòng điện lớn nhất có thể đo đợc là 20A, thì phải mắc thêm một sơn S 2 b»ng bao nhiªu vµ m¾c nh thÕ nµo?. 21.3. Một Ampekế A , một vôn kế V1 và một điện trở R, đợc mắc theo sơ đồ 21.3 khi đó A chỉ 0,5A và V1 chỉ 13,5V. Ngời ta mắc thêm vôn kế V2 nối tiếp với V1( hình 21.3b), và điều chỉnh lại cờng độ dòng điện trên mạch chính để cho A chỉ 0,45A. Khi đó số chỉ của V1, V2 lần lợt là 8,1V và 5,4V. hỏi : để mở rộng thang đo của V 1, V2 lên 10 lần thì phải mắc chúng với điện trở phụ lÇn lît lµ bao nhiªu? 21.4. Một vôn kế có hai điện trở phụ R1=300  và R2=600  đợc dùng để đo một hiệu điện thế U=12V. Nếu dùng điện trở phụ R 1 thì kim vôn kế lệch 48 độ chia, dùng R 2 thì kim vôn kế lệch 30 độ chia. a.nếu dùng cả hai R1, và R2 nối tiếp và thang đo có 100 độ chia thì hiệu điện thế lớn nhất có thể đo đợc là bao nhiêu? b. để với hiệu điện thế U nó trên, kim lệch 100 độ chia, ngời ta phải mắc thêm cho R 1 mét ®iÖn trë R. hái R b»ng bao nhiªu vµ ph¶i m¾c nh thÕ nµo? lêi gi¶i bµi 21.1: a. Thang đo 50mA cho biết cờng độ dòng điện lớn nhất trong mạch chính đo theo thang ®o nµy. tøc lµ gÊp 50 lÇn Im cã thÓ cho qua ®iÖn kÕ. Đặt k=50 ( k đợc gọi là hệ số tăng độ nhạy, hoặc hệ số mở rộng thang đo hoặc hệ số tăng giá độ chia), ta có: I s /Ig= g/s k. = I/Ig=(g+s)/s = 50 hay g/s +1 =50 do đó g/s=49  s=g/49=19/49 . T¬ng tù víi thang ®o 1A th× I=1A, vµ Ig=0,001A nªn g/s1 =999 nªn S1=2/111 . b. để khi mắc vào hiệu điện thế 10 V, độ lệch của kim điện kế cực đại ,tức là I qua điện kÕ Ig=1mA= 0,001A, th× tæng trë cña ®iÖn kÕ vµ ®iÖn trë phô ph¶i lµ: R=U/I=10/0.001=10 000  Gi¸ trÞ cña ®iÖn trë phô cÇn m¾c thªm: Rp= R- g=10 000-18=9982 ......... 21.2. a. Dòng điện lớn nhất có cờng đọ Im là dòng điện làm cho kim điện kế lệch cả thang chia, do đó. Im=50i=50.2=100mA=0,1A b.Khi m¾c mét s¬n S1 // g th× ta cã: Is/Ig=g/S1  Ic/Im=(g+S1)/g  Ic = Im( g+s1)g=....5A. c. hệ số độ k2= Ic2/Im=...200 suy ra g/S12=199 S12=0,1  S12 < S1 do đó phải mắc S2 //S1 sao cho 1/S12=1/S1+ 1/S2,  ....S2 0,13 . 21.3. gäi R1 vµ R2 lÇn lît lµ ®iÖn trë cña ®o¹n m¹ch a vµ b. Theo sơ đồ a ta có phơng trình: R1=RRv1/(R+Rv1) vµ UCN=Ia1.R1  13,5=0,5. RRv1/ (R+Rv1) (1) Theo sơ đồ b ta có: R2 = R(Rv1+Rv2)/(R+Rv1+Rv2).và U'CN = Ia2. R2 8,1+ 5,4 =0,45. R(Rv1+Rv2)/(R+Rv1+Rv2) (2) Mặt khác trong sơ đồ b do Rv1 nt Rv2 nên Rv1/ Rv2=8,4/5,4=3/2 (3).

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Tõ (1) vµ (2)  Rv1 =3 Rv2 (4) Tõ 3 vµ 4  R=36 , Rv1 =108 , Rv2 =72 . ... §Ó më réng thang ®o lªn 10 lÇn, th× cÇn m¾c thªm cho v«n kÕ V 1 vµ V2 mét ®iÖn trë phô lµ: Rp1=9 Rv1=...= Rp2= 9Rv2=...=....

<span class='text_page_counter'>(16)</span>