nv 7 TIẾT 104 các THÀNH PHẦN BIỆT lập (tt)

? Thế nào là thành phần biệt lập của câu.
Thành phần biệt lập là thành phần không nằm
trong cấu trúc cú pháp của câu mà được dùng để
diễn đạt thái độ của người nói, cách đánh giá của
người nói đối với việc được nói đến trong câu
hoặc đối với người nghe.


Câu
Câu 22 :: Câu
Câu văn
văn nào
nào sau
sau đây
đây có
có sử
sử dụng
dụng thành
thành phần
phần
biệt
biệt lập
lập tình
tình thái
thái ??

A
B

Trời ơi, chỉ cịn có năm phút .

Ồ, sao mà độ ấy vui thế.

C

Có lẽ văn nghệ rất kị “trí thức hóa nữa”.

D

Ơi những cánh đồng quê chảy máu.


Câu
Câu 3:
3: Câu
Câu nào
nào sau
sau đây
đây có
có sử
sử dụng
dụng thành
thành phần
phần
biệt
biệt lập
lập cảm
cảm thán
thán ??

A

Tơi khơng rõ, hình như họ là hai mẹ con.

B

Chao ơi, bơng hoa đẹp q.

C

Có lẽ ngày mai mình sẽ đi píc-níc.

D

Bạn An là học sinh giỏi.


Câu
Câu 4:
4: Trong
Trong các
các từ
từ ngữ
ngữ sau
sau đây,
đây, từ
từ ngữ
ngữ nào
nào có
có độ
độ

tin
tin cậy
cậy cao
cao nhất
nhất ??

A

Chắc là

B

Chắc

C
D

Hình như

Chắc chắn


TIẾT 104: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
HOẠT ĐỘNG CẶP ĐƠI
a.
- Này, bác có biết mấy hơm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe
rát thế không?
b.
- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau

miệng trả lời:
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
?Trong các từ in đậm trên, từ nào được dùng để gọi, từ
nào được dùng để đáp.
? Từ in đậm nào dùng để tạo lập cuộc thoại, từ nào duy trì
cuộc thoại đang diễn ra.
? Các từ in đậm đó có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của
câu hay không.


Đặc điểm
Từ ngữ dùng để gọi

Từ ngữ là thành
phần biệt lập
Này

Từ ngữ dùng để đáp

Thưa ông

Từ ngữ được dùng để tạo lập Này
cuộc thoại
Từ ngữ được dùng để duy trì Thưa ông
cuộc thoại


Bài tập vận dụng:
Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho biết từ nào được dùng
để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp

là quan hệ gì (trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?

- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm
đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, khơng có, họ lại
đánh trói thì khổ. Người cứ ốm rề rề như thế, nếu lại
phải một trận địn, ni mấy tháng cho hồn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo
nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.
Nhịn suông từ sáng hơm qua tới giờ cịn gì.
(Ng« TÊt Tè, Tắt
đèn)
-> Quan h gia ngi gi v ngi ỏp: trờn dưới và vô cùng thân thiết.


HOẠT ĐỘNG NHĨM
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lịng của anh – và cũng là đứa
con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
?Nếu lược bỏ các từ in đậm trong câu trên thì nghĩa
của sự việc trong mỗi câu có thay đổi khơng? Vì sao.
-> Khơng thay đổi vì nó khơng phải bộ phận thuộc cấu trúc cú
pháp của câu.

?Câu a, từ in đậm thêm vào câu để chú thích cho từ
nào.
-> đứa con gái đầu lịng.

? Trong câu b cụm C-V in đậm chú thích điều gì.
-> giải thích rằng lão khơng hiểu tơi chưa hẳn đã đúng nhưng
tơi cho đó là lí do làm tôi buồn lắm.

Qua phân tích ví dụ trên, em hãy cho biết khi
viết thành phần phụ chú trong câu chúng ta
cần lưu ý điều gì?
- Khi viết phần phụ chú lưu ý:
+ Đặt giữa một dấu gạch ngang và một dấu dấu
phẩy.
+ Đặt giữa hai dấu phẩy
+ Đặt giữa hai dấu ngoặc đơn
+ Đặt giữa hai dấu gạch ngang
+ Đặt sau dấu hai chấm


a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy
nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)
c) Hay lắm, cảm ơn các bạn! – Đại đội trưởng lại cảm ơn – Cả
đơn vị đang làm đường cho một trung đoàn tên lửa qua rừng.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
d) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần nhưng lần này tự
nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính
lịng tơi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)


Bài tập vận dụng:
? Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.

Cơ bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hơm gặp tơi vẫn cười khúc khích
Mắt đen trịn (thương thương q đi thơi)
(Giang Nam,Q

hương)

- Thành phần phụ chú: có ai ngờ; thương thương quá đi
thôi.
- Bổ sung:

+ sự ngạc nhiên

+ Xúc động của “tôi” trước nụ cười và đôi
mắt của cô gái.


LUYỆN TẬP
BÀI TẬP 2/32: Tìm thành phần gọi-đáp trong câu
ca dao sau và cho biết lời gọi-đáp đó hướng đến
ai?
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn
-> Bầu ơi: là lời gọi không hướng đến riêng ai


Bài tập 3/33:
? Tìm thành phần phụ chú và cho biết chúng bổ

sung điều gì, nó liên quan đến từ nào trước đó
a) Chúng tơi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng
con bé sẽ đứng n đó thơi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

Thành phần phụ chú
kể cả anh

Từ ngữ liên quan
mọi người

Tác dụng
Chú thích rõ cho mọi người


Bài tập 3/33:
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường
quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang
bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn
vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm
cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước
trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những
thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)

- Thành phần phụ chú: những người chủ thực sự của đất
nước trong thế kỉ tới.
-> Bổ sung cho: lớp trẻ.
- Từ ngữ liên quan trước đó: Lớp trẻ.

Bài tập số 5 :
Viết đoạn văn (3-5 câu) trình bày suy nghĩ về việc thanh niên chuẩn bị
hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có sử dụng thành phần phụ chú.
Tuổi trẻ phải hướng tới tương lai, tuổi trẻ Việt Nam cũng thế! Tương lai – đó
là những gì chưa có hơm nay. Thanh niên muốn đạt được một tương lai tươi
sáng thì phải nỗ lực ngay từ bây giờ, bằng việc chuẩn bị cho mình một hành
trang tinh thần vững chắc- đó là tri thức, kĩ năng , thói quen…, để thanh niên có
thể tự tin trước mạng thơng tin tồn cầu, trước sự địi hỏi của hội nhập kinh tế
thế giới với tính kỉ luật và cường độ lao động cao. Muốn vậy, thanh niên phải
tiên phong trong học tập và học tập có hiệu quả, kịp thời vận dụng tri thức ấy
vào sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Và cũng chỉ có như vậy,
thanh niên mới xứng đáng là mùa xuân vĩnh cửu của nhân loại!


DẶN DÒ
- Nắm chắc khái niệm thành phần biệt lập.
- Các thành phần biệt lập: tình thái, cảm thán,
goi-đáp, phụ chú.
- Vận dụng trong quá trình giao tiếp và làm TLV
- Tiết sau: viết bài TLV số 5