Giáo trình Vận hành máy ủi (Nghề Vận hành máy ủi)

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH

GIÁO TRÌNH

MƠ ĐUN: VẬN HÀNH MÁY ỦI
NGHỀ: VẬN HÀNH MÁY ỦI
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số:
/QĐ-TCGNB ngày…….tháng….năm
của Trường cao đẳng Cơ giới Ninh Bình

1


Ninh Bình


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.


LỜI GIỚI THIỆU
Trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước việc xây dựng
cũng như nâng cấp các cơng trình và cơ sở hạ tầng như đường giao thông, nhà
ga, bến cảng..v..v…cần rất nhiều công nhân lành nghề sử dụng thành thạo nhiều
loại máy móc hiện đại trong đó máy ủi chiếm một tỷ lệ đáng kể, và có vai trị

quan trọng mang tính quyết định đến chất lượng và tiến độ cơng trình.
Việc sử dụng tốt phương tiện thi cơng cơ giới nói chung và máy ủi cạp san có ý nghĩa rất quan trọng. Do đó người thợ lái máy ủi không những nắm
vững về cấu tạo, đặc tính kỹ thuật của máy ui mà cịn phải nắm vững quy trình
thao tác lái máy thành thạo, để khai thác triệt để năng suất của máy, đảm bảo an
tồn cho người và máy trong q trình vận hành.
Giáo trình được biên soạn dựa vào chương trình khung dạy nghề vận hành
máy ủi trình độ trung cấp nghề của Bộ Nơng nghiệp và phát triển nơng thơn.
Giáo trình này nhằm giới thiệu cơ bản có hệ thống về quy trình thao tác
lái máy và các phương pháp thi cơng để qua đó người học có thể áp dụng vào
thực tế các địa hình mà sử dụng phương pháp thi công phù hợp nhằm phát huy
hết khả năng của máy, đưa năng suất của máy lên cao nhất.
Trong quá trình biên soạn cịn hạn chế về thời gian và chưa cập nhập hết
thông tin nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong các đồng nghiệp, các
nhà quản lý đóng góp, phê bình để tái bản lần sau được hoàn chỉnh hơn.

Tham gia biên soạn
1. Nguyễn Xuân Nam
2. Nguyễn Văn Thế
3. Nguyễn Văn Lâm

3


MỤC LỤC
TRANG
1. Lời giới thiệu

1

2. Bài 1: Thao tác nguội

8

3. Bài 2: Điều khiển thiết bị công tác

12

4. Bài 3: Vận hành máy ủi tiến lùi

15

5. Bài 4: Vận hành máy ủi lên và xuống dốc
6. Bài 5: Ủi phá

18

7. Bài 6: Ủi san

19

8. Bài 7: Ủi gom

21

9. Bài 8: Ủi bóc mặt bằng
10. Bài 9: Ủi cắt rãnh

24

11. Bài 10: Lái máy ủi lên và xuống xe kéo chuyên dụng

26

4


GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN
TÊN MƠ ĐUN: VẬN HÀNH MÁY ỦI
MÃ MƠ ĐUN: MĐ 06
VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT, Ý NGHĨA VÀ VAI TRỊ CỦA MƠ ĐUN:
- Vị trí: Mơ đun nằm trong chương trình đào tạo hệ Trung cấp - nghề Vận hành
máy ủi, được học sau các môn học cơ sở và các mơ đun chun mơn nghề
- Tính chất: Là mô đun chuyên môn nghề.
- Ý nghĩa và vai trị của mơ đun:
Mục tiêu của mơ đun:
- Về kiến thức:
+ Chuẩn bị được các loại máy, hiện trường trước khi tổ chức thi công.
+ Thực hiện đúng các phương pháp thi công.
+ Lựa chọn được máy ủi phù hợp với điều kiện thi công khác nhau
- Về kỹ năng:
+ Vận hành thành thạo một số loại máy ủi thông dụng
+ Vận hành được máy ủi thi công một số phương pháp ủi
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.
Nội dung của mơ đun:
1. Nội dung tổng quát và phân bổ thời gian:
Thời gian
STT

Tên các bài trong mơ đun

Tổng
số

Thực hành,
Lý
thí nghiệm, Kiểm
thuyết thảo luận, Tra*
Bài tập

1

Bài 1: Thao tác nguội

8

1

7

2

Bài 2: Điều khiển thiết bị công
tác

6

1

5

3

Bài 3: Vận hành máy ủi tiến lùi

10

1

9

4

Bài 4: Vận hành máy ủi lên và
xuống dốc

8

1

5

2

5

Bài 5: Ủi phá

32

4

26

2

6

Bài 6: Ủi san

24

3

19

2

7

Bài 7: Ủi gom

32

4

26

2

8

Bài 8: Ủi bóc mặt bằng

48

6

40

2

5


9

Bài 9: Ủi cắt rãnh

24

3

21

2

10

Bài 10: Lái máy ủi lên và

xuống xe kéo chuyên dùng

8

1

5

2

Tổng cộng

200

25

161

14

BÀI 1: THAO TÁC NGUỘI
Mục tiêu của bài:
- Trình bày được cơng tác chuẩn bị trước khi vận hành máy;
6


- Thực hiện thao tác điều khiển nguội chạy tiến lùi, thay đổi hướng và quay
đầu;
- Thực hiện thao tác điều khiển nguội điều khiển thiết bị công tác;
- Thực hiện thao tác an toàn cho người và phương tiện;

- Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.
Nội dung bài:
1. Kiểm tra trước khi lên máy
- Kiểm tra dầu bôi trơn động cơ, mức dầu tốt nhất ở vạch trrên của thước đo.
Nếu thiếu bổ xung dầu bôi trơn .
- Kiểm tra dầu thuỷ lực, tốt nhất ở vạch trên của kính kiểm tra. Nếu thiếu bổ
xung thêm dầu thuỷ lực.
- Kiểm tra dầu bôi trơn hộp số, dầu cầu, dầu ly hợp (với máy dùng ly hợp
thuỷ lực), mức dầu tốt nhất ở vạch trên của thước đo hoặc ngang mép lỗ kiểm
tra. Nếu thiếu bổ xung thêm dầu đúng chủng loại .
- Kiểm tra dầu bôi trơn các bánh dẫn đường, bánh đỡ, bánh tỳ xích (tháo nút
tra dầu nếu khơng thấy dầu chảy ra dùng bơm thụt bơm dầu vào, vừa bơm vừa
rút dần vòi bơm bơm ra).
- Kiểm tra nhiên liệu diezel, mức nhiên liệu phải đủ cho một ca làm việc và có
lượng dư đủ để chống lọt khí vào hệ thống. Số lượng tuỳ theo loại máy.
- Kiểm tra nước làm mát, mức nước tốt nhất cách mép trên cổ đổ nước 30 mm.
Nếu thiếu bổ xung thêm nước sạch, nước có khử thành phần clorua. Có thể dùng
nước mưa để lắng. Nếu máy có bình nước phụ thì việc kiểm tra và bổ xung đều
qua bình nước phụ, mức nước tốt nhất ở vạch trên của bình nước phụ.
- Bơm mỡ vào các vú mỡ bôi trơn .
- Kiểm tra các chốt chẻ, chốt nối và các bó cao su các đăng nếu không đảm bảo
yêu cầu ta cần điều chỉnh và xiết chặt lại.
- Kiểm tra xiết chặt các bu lông chân máy, ống hút, ống xả, đầu nối các ống dẫn
dầu thuỷ lực, dầu điêzel, dầu bôi trơn và đường nước. nếu không đảm bảo yêu
cầu ta cần điều chỉnh và xiết chặt lại.
- Kiểm tra xiết chặt các đầu dây dẫn của bình điện , máy phát và máy đề. nếu
không đảm bảo yêu cầu ta cần điều chỉnh và xiết chặt lại.
2. Lên ca bin
- Xác định lối lên
- Đặt chân đúng vị trí

- Tay cầm vào đúng vị trí
- Lên cabin
7


* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phịng tránh/ khắc phục
- Khơng tn thủ ngun tắc
- Lên khơng đúng vị trí
3. Thao tác nguội khởi động và tắt động cơ
3.1. Thao tác nguội khởi động động cơ
* Những quy định khi khởi động động cơ:
- Không được cưỡng bức máy bằng cách ép nổ như: thả dốc, kéo hoặc đẩy nhau
hay thả dốc.
- Đối với các máy khởi động bằng điện không được khởi động lâu quá 5 giây .
Nếu khởi động không nổ phải sau 2 – 3 phút mới được khởi động lại và chỉ
được làm như vậy đến lần thứ 3 mà máy vẫn khơng nổ được thì phải tìm ngun
nhân sửa chữa.
- Đưa các cần điều khiển về vị trí khơng làm việc.
- Đóng cơng tắc mát bật chìa khố đến vị trí “ ON” kiểm tra tình trạng máy, để
ga ở mức trung bình.
* Khởi động động cơ
- Bật chìa khố đến vị trí “START” đề máy nổ, khi nghe thấy máy nổ phải lập
tức trả chìa khố về vị trí “ON”.
- Nghe tiếng nổ của động cơ, tiếng kêu, tiếng gõ của các bộ phận
- Quan sát màu khói và mức độ xả khói của động cơ, các số liệu trên bảng
đồng hồ, bảng đèn tín hiệu.
3.2. Tắt động cơ
- Thiết bị cơng tác ở vị trí an tồn
- Ra hết số
- Giảm ga về vị trớ nhỏ nhất

- Bật chìa khóa về vị trớ OFF
- Sau khi tắt máy phải tắt cụng tắc mỏt
* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phịng tránh/ khắc phục
- Qn cơng tắc mát
- Chưa ra hết số
- Thiết bị công tác chưa ở vị trí an tồn
4. Thao tác nguội điều khiển máy chạy tiến lùi, thay đổi hướng và quay đầu
4.1. Thao tác nguội điều khiển máy chạy tiến, lùi
8


Để thực hiện tốt thao tác nguội điều khiển máy ủi di chuyển ta cần chú ý
tới vị trí và cách sử dụng các tay cần, bàn đạp điều khiển.
+ Thao tác nguội di chuyển máy tiến :
- Chân trái cắt ly hợp, đi số lùi : tay số gạt sang vị trí tiến.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung
quanh biết.
- Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
+ Thao tác nguội di chuyển máy lùi :
- Cắt ly hợp,đi số lùi, tay số gạt sang vị trí lùi.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát về phía sau
- Quay người về phía sau (bên phải người lái), báo hiệu cho mọi người
xung quanh bằng còi
- Nhả ly hợp từ từ cho máy lùi đến vị trí yêu cầu
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh, khắc phục:
- Khơng tăng ga khi di chuyển

- Khơng nhớ vị trí số
- Tập trung vào máy mà không quan sát xung quanh
- Chưa nâng ben đó di chuyển máy
4.2. Thao tác nguội điều khiển máy di chuyển thay đổi hướng và quay đầu
+ Thao tác nguội điều khiển máy di chuyển tiến rẽ phải, trái
- Chân trái cắt ly hợp, đi số lùi : tay số gạt sang vị trí tiến.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung
quanh biết.
- Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến
- Kéo tay cần điều khiến cho máy rẽ trái hoặc phải
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
+ Thao tác nguội điều khiển máy di chuyển lùi rẽ phải, trái
- Cắt ly hợp,đi số lùi, tay số gạt sang vị trí lùi.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát về phía sau
- Quay người về phía sau (bên phải người lái), báo hiệu cho mọi người
xung quanh bằng còi
9


- Nhả ly hợp từ từ cho máy di chuyển
- Kéo tay cần điều khiến cho máy rẽ trái hoặc phải
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
5. Thực hiện thao tác nguội điều khiển thiết bị công tác
5.1. Điều khiển ga.
- Tăng ga: kéo tay ga về phía sau
- Giảm ga: đẩy tay ga về phía trước
5.2. Nâng ben:
- Tay phải cầm cần điều khiển kéo về phía sau

- Mắt quan sát ben
- Khi ben nâng lên đến độ cao cần thiết, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí
trung gian.
5.3. Hạ ben:
- Đẩy cần điều khiển về phía trước
- Mắt quan sát ben
- Khi ben hạ xuống theo ý muốn, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
5.4. Xoay ben:
+ Xoay trái:
- Đẩy cần điều khiển về phía trước
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về trí trung gian.
+ Xoay phải:
- Kéo cần điều khiển về phía sau
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
5.5. Nghiêng ben
+ Nghiêng trái:
- Đẩy cần điều khiển về bên trái
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt u cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
+ Nghiêng phải
- Đẩy cần điều khiển về bên trái
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
6. Rèn luyện kỹ năng điều khiển thao tác nguội
BÀI 2: THAO TÁC ĐIỀU KHIỂN CƠ BẢN
Mục tiêu của bài:
10

- Trình bày được kỹ thuật an tồn khi vận hành thiết bị công tác;
- Thực hiện thành thạo các thao tác: khởi động động cơ; nâng, hạ ben ủi; xoay
ben ủi qua trái và phải; nghiêng ben ủi về bên trái và phải; ngửa ben ủi và
đóng ben ủi;
- Vận hành an toàn cho người và phương tiện;
- Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.
Nội dung bài:
1. Khởi động và tắt động cơ
1.1. Khởi động
- Những quy định khi khởi động động cơ
- Cách khởi động động cơ
- Đóng mát
- Bật chìa khóa đến vị trí “ START”
- Trả chìa khóa về vị trí “ ON” ( khi động cơ đã nổ)
1.2. Tắt động cơ
Để tắt động cơ an toàn và đảm bảo yêu cầu kỹ thuật chúng ta cần phải tuân thủ
các bước sau:
- Thiết bị cơng tác ở vị trí an tồn
- Ra hết số
- Giảm ga về vị trớ nhỏ nhất
- Bật chìa khóa về vị trớ OFF
- Sau khi tắt mỏy phải tắt cụng tắc mỏt
* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phòng tránh ,khắc phục
- Quên công tắc mát
- Chưa ra hết số
- Thiết bị công tác chưa ở vị trí an tồn
2. Nâng, hạ ben ủi
Để thực hiện nâng, hạ ben ủi đúng kỹ thuật ta phải làm theo các bước
sau:

2.1. Điều khiển ga.
- Tăng ga: kéo tay ga về phía sau
- Giảm ga: đẩy tay ga về phía trước
2.2. Nâng ben:
- Tay phải cầm cần điều khiển kéo về phía sau
- Mắt quan sát ben
11


- Khi ben nâng lên đến độ cao cần thiết, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí
trung gian.
2.3. Hạ ben:
- Đẩy cần điều khiển về phía trước
- Mắt quan sát ben
- Khi ben hạ xuống theo ý muốn, dừng lại: Trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phịng tránh/ khắc phục
- Khơng nhớ cần điều khiển
- Điều khiển thường xuyên bị kịch piston
3.Nghiêng ben ủi qua trái, phải
+ Nghiêng trái:
- Đẩy cần điều khiển về bên trái
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
+ Nghiêng phải
- Đẩy cần điều khiển về bên trái
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phịng tránh/ khắc phục
- Khơng nhớ cần điều khiển
- Điều khiển thường xuyên bị kịch piston

4. Xoay ben ủi qua trái, phải
Vị trí và cách sử dụng các tay cần, bàn đạp điều khiển
+ Xoay trái:
- Đẩy cần điều khiển về phía trước
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về trí trung gian.
+ Xoay phải:
- Kéo cần điều khiển về phía sau
- Mắt quan sát ben
- Khi đạt yêu cầu thì trả cần điều khiển về vị trí trung gian.
* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phịng tránh/ khắc phục
- Khơng nhớ cần điều khiển
- Điều khiển thường xuyên bị kịch piston
5. Xoay độ mở của ben ủi
- Vị trí điều chỉnh
12


- Cách vặn cờ lê
- Xác định chiều vặn đai ốc
* Sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp phịng tránh/ khắc phục
- Xác định khơng đúng loại cờ lê
- Vặn đai ốc sai chiều
6. Rèn luyện kỹ năng điều khiển thiết bị công tác
7. Một số chú ý khi thực hiện thao tác

BÀI 3: VẬN HÀNH MÁY ỦI TIẾN, LÙI
13

Mục tiêu của bài:
-

Trình bày được kỹ thuật an tồn trước khi cho máy chạy;
Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi chạy tiến lùi thẳng;
Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi chạy tiến lùi rẽ phải, rẽ trái;
Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi chạy tiến lùi quay đầu;
Vận hành an toàn cho người và phương tiện;
Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.

Nội dung bài:
Trước khi di chuyển máy ta phải:
- Kiểm tra trước khi nổ máy
- Vị trí, các tay cần điều khiển, cần số

Hình 3.1. Cabin của máy ủi
1. Vận hành máy ủi chạy tiến, lùi
1.1. Vận hành máy ủi chạy tiến, lùi thẳng
1.1.1. Vận hành máy ủi chạy tiến thẳng
- Chân trái cắt ly hợp : tay số gạt sang vị trí tiến.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết.
- Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
14


1.1.2. Vận hành máy ủi chạy lùi thẳng
- Cắt ly hợp, tay số gạt sang vị trí lùi.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết

- Tăng ga, quan sát về phía sau
- Quay người về phía sau (bên phải người lái), báo hiệu cho mọi người xung
quanh bằng còi
- Nhả ly hợp từ từ cho máy lùi đến vị trí yêu cầu
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
1.2. Vận hành máy ủi chạy tiến lùi rẽ phải, rẽ trái
- Chân trái cắt ly hợp; tay số gạt sang vị trí tiến ( lùi )
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết.
- Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến ( lùi )
- Kéo cần cắt hướng bên trái ( phải ) nếu muốn máy ủi rẽ trái ( phải)
- Khi máy di chuyển đến vị trí yêu cầu thì dừng máy lại : cắt ly hợp, ra số 0,
giảm ga.
1. 3. Vận hành máy ủi chạy tiến lùi quay đầu
- Chân trái cắt ly hợp; tay số gạt sang vị trí tiến ( lùi )
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh biết.
- Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến ( lùi )
- Kéo cần cắt hướng bên trái ( phải ) nếu muốn máy ủi rẽ trái ( phải)
- Cứ tiếp tục như thế đến khi nào quay được đầu.
- Khi máy di chuyển đến vị trí u cầu thì dừng máy lại : cắt ly hợp, ra số 0,
giảm ga.
Chú ý :
- Di chuyển máy ủi thành thạo
- Xác định sai hướng di chuyển của máy
- Không quan sát xung quanh
- Thay đổi tốc độ khi di chuyển
2. Rèn luyện kỹ năng vận hành máy ủi tiến lùi

BÀI 4: VẬN HÀNH MÁY ỦI LÊN VÀ XUỐNG DỐC

15


Mục tiêu của bài:
-

Trình bày được kỹ thuật an tồn khi điều khiển máy ủi lên và xuống dốc;
Thực hiện vận hành thành thạo máy ủi lên và xuống dốc;
Vận hành an toàn cho người và phương tiện;
Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.

Nội dung bài:
1. Chọn hướng di chuyển của máy

Tùy theo điều kiện làm việc thực tế ta sẽ chọn được hướng di chuyển của
máy để đảm bảo an toàn cho người và máy.
2. Vận hành máy ủi lên dốc
- Chân trái cắt ly hợp : tay số gạt sang vị trí tiến.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh
biết.
- Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
Trong quá trình vận hành máy ủi lên dốc thì tuyệt đối ta khơng được thay đổi số.
Nếu phải thay đổi hướng di chuyển thì ta phải thay đổi từ từ
3. Vận hành máy ủi xuống dốc
- Chân trái cắt ly hợp : tay số gạt sang vị trí tiến.
- Nâng ben lên khỏi mặt đất đến độ cao cần thiết
- Tăng ga, quan sát hai bên và báo hiệu bằng còi cho mọi người xung quanh
biết.

- Chân trái từ từ nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí theo yêu cầu
- Dừng lại : cắt ly hợp, ra số 0, giảm ga.
Trong quá trình vận hành máy ủi lên dốc thì tuyệt đối ta khơng được thay đổi
số. Nếu phải thay đổi hướng di chuyển thì ta phải thay đổi từ từ
4. Rèn luyện kỹ năng lên xuống dốc

BÀI 5. ỦI PHÁ
16


Mục tiêu của bài:
-

Trình bày được phương pháp và kỹ thuật an toàn khi ủi phá;
Thực hiện được thành thạo các thao tác ủi phá;
Vận hành an toàn cho người và phương tiện;
Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.

Nội dung bài:
1. Vận hành máy tới vị trí thi cơng

- Quan sát hiện trường cần thi công
- Di chuyển máy ủi
- Điều khiển thiết bị công tác
- Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy
- An tồn thi cơng
* Cách thực hiện:
- Đặt máy ở điểm xuất phát (chỗ bằng phẳng) để tạo thế ngay từ đầu
- Đi số1, đi số tiến
- Nhả ly hợp cho máy tiến đến vị trí thi công

- Dừng máy
2. Vận hành máy ủi phá vật liệu di dời tới vị trí quy định
- §iỊu chØnh lìi ben ăn sâu vào vt liu khoảng 10 cm rồi trả
về vị trí trung gian. Trên đoạn đờng ủi lắng nghe tiếng nổ
của máy, khi thấy máy lịm đi thì nâng ben lên để giảm lực
cản của máy (mỗi lần nâng, hạ không quá 2cm nh đà học ở bài
nâng, hạ ben)
- Khi kéo tay lái phải chú ý kết hợp với tải trọng:
+ Trớc khi kéo tay lái phải nâng ben lên để giảm bớt lực
cản
+ Kéo tay lái nhẹ nhàng, từ từ (không kéo hết tay lái)
+ Sau khi thả tay lái tiếp tục hạ ben tăng tải trọng
-Khi máy tới vị trí kết thúc dừng lại:
+ Cắt ly hợp giảm ga
+ Đi số lùi
+ Nâng ben lên khỏi mặt đất
+ Quan sát phía sau
+ Nhả ly hợp cho máy lùi
- Khi máy lùi gần tới điểm xuất phát, lái máy sang trái sao cho
gờ đất bên trái do nanh ben bên trái tạo ra vào giữa hai giải
xích, tìm chỗ bằng phẳng đặt máy, hạ ben ®Ĩ thùc hiƯn ®êng đi thø hai, cø nh vËy thực hiện các đờng ủi tiếp theo.
17


+ Khi ủi nặng phải tập trung quan sát để có những phản
xạ hợp lý
+ Khi máy quá tải (ben ăn quá sâu xuống đất) cấm tuyệt
đối cắt ly hợp cho máy dừng rồi nâng ben lên (làm nh vậy sẽ
phá tuy ô thuỷ lực)
+ Gặp phải trờng hợp máy quá tải chỉ đợc phép lùi máy lại

đặt lệch máy so với đờng ben đang ủi để đảm bảo an toàn
cho máy.
* Cỏch thc hin:
- Điều chỉnh lỡi ben
- Khi kéo tay lái phải chú ý kết hợp với tải trọng:
+ Trớc khi kéo tay lái phải nâng ben lên để giảm bớt lực
cản
+ Kéo tay lái nhẹ nhàng, từ từ (không kéo hết tay lái)
+ Sau khi thả tay lái tiếp tục hạ ben tăng tải trọng
-Khi máy tới vị trí kết thúc dừng lại:
+ Cắt ly hợp giảm ga
+ Đi số lùi
+ Nâng ben lên khỏi mặt ®Êt
+ Quan s¸t phÝa sau
+ Nhả ly hợp cho máy lựi
- Khi máy lùi gần tới điểm xuất phát, lái máy sang trái sao cho gờ
đất bên trái do nanh ben bên trái tạo ra vào giữa hai giải xích,
tìm chỗ bằng phẳng đặt máy, hạ ben để thực hiện ®êng đi
thø hai, cø nh vËy thùc hiƯn c¸c ®êng ñi tiÕp theo.
3. Ủi hoàn thiện mặt bằng
Bước này được thực hiện khi toàn bãi đã tương đối phẳng, ta tiến hành san tinh.
- Quan sát mặt bằng thi công
- Điều chỉnh ga
- Ủi hoàn thiện
Chú ý khi thực hiện
- Không quan sát mặt bằng thi công
- Ga không phù hợp với tải trọng
- Tốc độ di chuyển quá nhanh khi làm việc tải trọng nặng

18

BÀI 6. ỦI SAN
Mục tiêu của bài:
- Trình bày được kỹ thuật an toàn khi ủi san;
- Thực hiện được thành thạo các công việc ủi san;
- Vận hành an toàn cho người và phương tiện;
- Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.
Nội dung bài:
1. Vận hành máy tới vị trí thi cơng
- Quan sát hiện trường
- Di chuyển máy ủi
- Điều khiển thiết bị công tác
- Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy
- An tồn thi cơng
* Cách thực hin:
- Đặt máy ở điểm xuất phát (chỗ bằng phẳng) để tạo thế ngay từ đầu
- Đi số1, đi số tiến
- Nhả ly hợp cho máy tiến n v trớ thi cơng

- Dừng máy
2. Ủi san rải vật liệu

Hình 6.1. Máy ủi ủi san vật liệu
19


- San chỗ cao sang chỗ thấp.
- Khi san hết chỗ cao ra chỗ thấp ta đi lần lượt từ phải qua trái, ủi ben thứ hai
trùng 1/3 đường ben thứ nhất.

- Trong bước san thơ ta có thể ủi chéo hình rẻ quạt, để rải đều đất ra khắp bãi.
- Có thể san vng hình mặt sàng, mục đích để lượng đất bột trải rộng ra khắp
bãi cần san.
3. San mặt hoàn thiện
- Quan sát mặt bằng
- Điều chỉnh ga
- Ben 1: Đặt máy từ bên phải san sang bên trái, từ điểm bắt đầu, tới điểm kết
thúc phía trước ben phải rải hết đất. Đến điểm kết thúc, lùi máy lại san đường
ben thứ hai.
- Lùi máy: Lùi máy đến vị trí đặt ben 2
- Ben 2: Đặt máy trùng với 1/3 đường ben thứ nhất, cho máy tiến. Khi tới vị trí
kết thúc phải rải hết đất trước lưỡi ben.
- Quan sát phía sau, khi gần đến điểm kết thúc, điều chỉnh tay ben sao cho đến
vị trí kết thúc trong ben (phía sau) cũng hết đất.
Tiếp tục thực hiện cho máy san phẳng bãi thì thơi.
Chú ý: Khi san mặt bằng
Khi san tinh lúc cần san phẳng khơng nên đi ga lớn, vì ga lớn ta điều
chỉnh ben không theo được như ý muốn.

20


BÀI 7: ỦI GOM
Mục tiêu của bài:
-

Trình bày được kỹ thuật an toàn khi ủi gom;
Thực hiện được thành thạo các cơng việc ủi gom;
Vận hành an tồn cho người và phương tiện;
Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.

Nội dung bài:
1. Vận hành máy tới vị trí thi cơng
- Quan sát hiện trường
- Di chuyển máy ủi
- Điều khiển thiết bị công tác
- Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy
- An tồn thi cơng
2. Ủi gom vật liệu tới vị trí yêu cầu
- Xác định hướng đi của máy và cự ly dài, rộng
- Xác định chiều sâu lớp vật liệu cần phải gom
- Ben 1: Đặt máy ở chỗ bằng phẳng, đặt ben sát mặt đất, cho máy tiến, điều
khiển ben ăn sâu xuống lớp vật liệu từ 4 ÷ 6 cm,
- Ben 2: Ủi từ phải sang trái, trùng với 1/3 ben 1.
- Ben 3: Ben 3 trùng với 1/3 ben 2 và tiếp tục cho tới khi hết lớp vật liệu thì
thơi.
- Ủi gom lần 2: Cho ben ăn sâu hơn lần 1 từ 8- 10 cm
- Khi gom lần 2 chưa hết thì gom tiếp lần 3
Phải quan sát kỹ mặt bằng xem có hầm, hố, đá ngầm khơng, nếu có hầm hố,
đá ngầm thì phải cắm cơ, cọc báo hiệu.
3. Ủi hoàn thiện mặt bằng
21


Bước này được thực hiện khi toàn bãi đã tương đối phẳng, ta tiến hành san tinh.
- Quan sát mặt bằng vừa ủi
- Xác định các điểm cần chỉnh sửa
- Điều chỉnh ga phù hợp
- Tiến hành ủi gom để đạt yêu cầu kỹ thuật.
Chú ý khi thi công

- Quan sát mặt bằng, lên phương án thi công đảm bảo an toàn cho người, máy và
đảm bảo năng suất lao động
- Để chế độ ga, tốc độ di chuyển phù hợp
- Tùy thuộc vào công suất của máy, yêu cầu công việc mà xác định chiều sâu các
lớp cắt khi hạ ben
.

22


BÀI 8: ỦI BĨC MẶT BẰNG
Mục tiêu của bài:
-

Trình bày được kỹ thuật an tồn khi ủi bóc mặt bằng;
Thực hiện được thành thạo các cơng việc ủi bóc mặt bằng;
Vận hành an toàn cho người và phương tiện;
Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, chính xác.

Nội dung bài:
1. Vận hành máy tới vị trí thi cơng
- Quan sát hiện trường
- Di chuyển máy ủi
- Điều khiển thiết bị công tác
- Điều chỉnh ga phù hợp với tải trọng làm việc của máy
- An tồn thi cơng
2. Ủi bóc mặt bằng đường ban đầu
- Xác định hướng đi của máy và cự ly dài, rộng cần phải bóc
- Xác định chiều sâu lớp vật liệu cần phải bóc
- Trong trường hợp mặt bằng có cây nhỏ và nhiều cỏ, trước hết ta ủi các cây

nhỏ đi trước, ủi cỏ đi sau, cuối cùng bóc đất, vật liệu.
- Ben 1: Đặt máy ở chỗ bằng phẳng, đặt ben sát mặt đất, cho máy tiến, điều
khiển ben ăn sâu xuống lớp vật liệu từ 4 ÷ 6 cm, bóc hết lớp cỏ, rễ cây đưa đi.
- Ben 2: Ủi từ phải sang trái, trùng với 1/3 ben 1.
- Ben 3: Ben 3 trùng với 1/3 ben 2 và tiếp tục cho tới khi hết lớp vật liệu thì
thơi.
- Ủi bóc lần 2: Cho ben ăn sâu hơn lần 1 từ 8- 10 cm
23


- Khi bóc lần 2 chưa sạch thì bóc tiếp lần 3
Phải quan sát kỹ mặt bằng xem có hầm, hố, đá ngầm khơng, nếu có hầm hố, đá
ngầm thì phải cắm cơ, cọc báo hiệu.
3. Ủi bóc mặt bằng hoàn thiện

Bước này được thực hiện khi toàn bãi đã tương đối phẳng, ta tiến hành san tinh.
- Quan sát mặt bằng vừa ủi bóc thơ.
- Xác định các điểm cần chỉnh sửa
- Điều chỉnh ga phù hợp
- Tiến hành ủi để đạt yêu cầu kỹ thuật.

24