Tiểu luận Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 1







Tiểu luận


Chính sách kích cầu chống suy thoái ở
Việt Nam và thế giới











Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 2

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 4
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ THUYẾT 5
1.1. Lý thuyết về suy thoái kinh tế 5
1.1.1 Suy thoái kinh tế là gì? 5
1.1.2 Nguyên nhân suy thoái kinh tế 5
1.1.3 Các kiểu suy thoái kinh tế 5
1.1.4 Những tác động của suy thoái kinh tế 6
1.2 Lý thuyết về chính sách kích cầu 7
1.2.1. Lý thuyết về kích cầu 7
1.2.2 Lý thuyết về chính sách kích cầu 9
CHƯƠNG 2: CHÍNH SÁCH KÍCH CẦU CHỐNG SUY THOÁI KINH TẾ TRÊN THẾ
GIỚI VÀ VIỆT NAM 12
2.1. Chính sách kích cầu trên thế giới 12
2.1.1. Chính sách kích cầu tại Mỹ 12
2.1.2. Chính sách kích cầu tại Châu Âu 13
2.1.3. Chính sách kích cầu tại Nhật Bản 16
2.1.4. Chính sách kích cầu tại các nước đang phát triển (điển hình tại ASEAN) 17
2.2. Chính sách kích cầu ở Việt Nam 22
2.2.1. Tình hình kinh tế xã hội 22
2.2.2. Chính sách kích cầu tại Việt Nam 22
2.2.3. Đánh giá 25
CHƯƠNG 3: BÀI HỌC KINH NGHIỆM RÚT RA TỪ CHÍNH SÁCH KÍCH CẦU CỦA
THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM 28
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 3

3.1. Một số bài học kinh nghiệm 28
3.2. Một số lưu ý với các chính sách kích cầu: 29

KẾT LUẬN 30
TÀI LIỆU THAM KHẢO 31

















Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 4


LỜI MỞ ĐẦU

Khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu những năm 2007-2010 đã ảnh hưởng
tới hầu hết mọi nền kinh tế trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Vậy suy thoái kinh tế là gì?
Nguyên nhân và tác động của hiện tượng này như thế nào? Tại sao thế giới và cả Việt Nam đều
sử dụng chính sách kích cầu để đối phó với hiện tượng suy thoái kinh tế?

Trong bối cảnh suy thoái kinh tế thế giới, tất cả các quốc gia đều không tránh khỏi
tác động bất lợi. Tuy nhiên các quốc gia khác nhau chịu tác động của khủng hoảng không
đồng đều bởi độ mở khác nhau của các nền kinh tế. Các quốc gia đã đưa ra các chính sách
kích cầu với những hướng đi riêng nhằm cải thiện tình hình kinh tế.
Để hiểu rõ các vấn đề trên, nhóm 1 đã tìm hiểu đề tài: “Chính sách kích cầu chống
suy thoái ở Việt Nam và thế giới”


Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 5

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.1. Lý thuyết về suy thoái kinh tế
1.1.1 Suy thoái kinh tế là gì?
Có nhiều quan điểm:
 Suy thoái kinh tế là sự suy giảm tổng sản phẩm quốc nội thực trong thời gian hai
hoặc hơn hai quý liên tiếp trong năm  định nghĩa này không được chấp nhận
rộng rãi
 Theo cơ quan nghiên cứu kinh tế quốc gia (NBER) của Hoa Kỳ: suy thoái kinh
tế là sự tụt giảm hoạt động kinh tế trên cả nước, kéo dài nhiều tháng.
Suy thoái kinh tế liên quan sự suy giảm đồng thời các chỉ số kinh tế như việc
làm, đầu tư, và lợi nhuận doanh nghiệp. Các thời kỳ suy thoái đi liền với giảm
phát, hoặc lạm phát trong thời kì đình lạm. Khi suy thoái trầm trọng và lâu dài thì
gọi là khủng hoảng kinh tế.
1.1.2 Nguyên nhân suy thoái kinh tế
Các kỳ suy thoái kinh tế gây ra bởi sự kết hợp của:
 Các yếu tố nội sinh theo chu kỳ: lạm phát bởi cung tiền tệ, quản lý tiền tệ yếu
kém, cơ chế tự nhiên của thị trường điều chỉnh lại những nguồn lực bị sử dụng
không hiệu quả trong giai đoạn “tăng trưởng” hoặc lạm phát.

 Các cú sốc ngoại sinh như: giá dầu, thời tiết, hay chiến tranh có thể tự chúng
gây ra suy thoái kinh tế nhất thời, hoặc ngược lại, tăng trưởng kinh tế ngắn hạn.
1.1.3 Các kiểu suy thoái kinh tế
Phân loại theo hình dáng của đồ thị tăng trưởng theo quý, có các kiểu suy thoái sau:
Suy thoái hình chữ V (kiểu suy thoái thường thấy):có pha suy thoái ngắn, tốc độ suy
thoái lớn; đồng thời, pha phục phồi cũng ngắn và tốc độ phục hồi nhanh; điểm đồi chiều
giữa hai pha này rõ ràng.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 6

Suy thoái hình chữ U (kiểu suy thoái mà pha phục hồi xuất hiện rất chậm): nền kinh tế
sau một thời kỳ suy thoái mạnh tiến sang thời kỳ vất vả để thoát khỏi suy thoái. Trong
thời kỳ thoát khỏi suy thoái, các quý tăng trưởng dương và âm xen kẽ nhau.
Suy thoái hình chữ W (kiểu suy thoái liên tiếp). Nền kinh tế vừa thoát khỏi suy thoái
được một thời gian ngắn lại tiếp tục rơi ngay vào suy thoái.
Suy thoái hình chữ L (suy thoái không lối thoát hay khủng hoảng kinh tế). Nền kinh tế
rơi vào suy thoái nghiêm trọng rồi suốt một thời gian dài không thoát khỏi suy thoái.
1.1.4 Những tác động của suy thoái kinh tế
 Thất nghiệp tăng
GDP thực tế giảm thì tỷ lệ thất nghiệp tăng vì khi các doanh nghiệp sản xuất ít hàng
hoá và dịch vụ hơn, họ sa thải bớt công nhân và số người thất nghiệp tăng. Trong mỗi
đợt suy thoái, tỷ lệ thất nghiệp tăng lên rất cao. Khi suy thoái kết thúc và sản lượng bắt
đầu tăng, tỷ lệ thất nghiệp giảm dần biến động xung quanh tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên
bằng khoảng 5 phần trăm.
 Biến động kinh tế bất thường và không thể dự báo
Biến động của nền kinh tế thường được gọi là “chu kỳ kinh doanh”, gắn liền với
những thay đổi trong điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, thuật ngữ “chu kỳ kinh doanh”
có thể dẫn tới hiểu lầm, vì nó có vẻ hàm ý biến động kinh tế diễn ra theo quy luật, có
thể dự báo được. Trên thực tế, chu kỳ kinh doanh không hề có tính chất định kỳ và

không thể dự báo với độ chính xác cao.
 Hầu hết các biến số kinh tế vĩ mô cùng biến động
Khi GDP giảm trong thời kỳ suy thoái, thì thu nhập cá nhân, lợi nhuận công ty, tiêu
dùng, đầu tư, sản lượng công nghiệp, doanh số bán lẻ, quy mô mua bán nhà cửa và ô
tô… cũng giảm.
Do suy thoái là một hiện tượng xảy ra trong toàn nền kinh tế, nên nó biểu thị trong
nhiều số liệu vĩ mô khác nhau và mức độ biến động của các biến số vĩ mô cũng khác
nhau. Cụ thể, đầu tư biến động rất mạnh trong chu kỳ kinh doanh. Mặc dù đầu tư chỉ
bằng khoảng một phần bảy GDP, nhưng sự suy giảm trong đầu tư đóng góp vào hai
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 7

phần ba mức suy giảm GDP trong thời kỳ suy thoái. Nói cách khác, khi các điều kiện
kinh tế xấu đi, phần lớn mức suy giảm đều bắt nguồn từ sự giảm sút chi tiêu để xây
dựng nhà máy, nhà ở và bổ sung thêm hàng tồn kho mới.
1.2 Lý thuyết về chính sách kích cầu
1.2.1. Lý thuyết về kích cầu
 Khái niệm
Kích cầu là sử dụng các công cụ chính sách để làm tăng các thành phần của tổng cầu của
nền kinh tế, kích thích tăng trưởng kinh tế.
 Mục tiêu
Khi suy thoái, nền kinh tế bị đẩy vào vòng xoáy luẩn quẩn: suy giảm kinh tế  thất
nghiệp giảm thu nhập  giảm tiêu dùng  giảm tổng cầu  doanh nghiệp không có
đầu ra  doanh nghiệp thu hẹp sản xuất, sa thải nhân công và thất nghiệp tăng. Do vậy
mục tiêu lớn nhất của kích cầu là giảm thất nghiệp và duy trì việc làm.
 Những nguyên tắc kích cầu để đảm bảo hiệu quả
 Kích cầu phải kịp thời (Timely)
Nghĩa là một khi kích cầu được thực hiện thì những biện pháp này sẽ có hiệu quả kích
ứng ngay – làm tăng tổng cầu ngay trong nền kinh tế. Nếu thực hiện quá sớm, kích cầu có

thể làm cho nền kinh tế trở nên nóng, tăng lạm phát. Nếu thực hiện quá chậm, khi nền
kinh tế đã bắt đầu tự phục hồi, kích cầu lúc đó lại có thể có tác dụng xấu do có khả năng
làm hun nóng nền kinh tế dẫn đến lạm phát và những mất cân đối vĩ mô lớn.
 Kích cầu phải đúng đối tượng (targeted)
Nghĩa là gói kích cầu nhằm vào các cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp và chính
quyền sẽ sử dụng những đồng tiền này, và qua đó đưa thêm tiền vào nền kinh tế. Tiền
kích cầu phải được sử dụng để khuyến khích các nhóm đối tượng này tiến hành các khoản
chi tiêu mới, hoặc hạn chế việc các nhóm này cắt giảm chi tiêu.
Khi nền kinh tế khủng hoảng thì nhóm người có thu nhập thấp chịu nhiều bất lợi nhất.
Nhóm người này lại thường có mức tiêu dùng biên cao và chi tiêu chủ yếu vào hàng nội. Do
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 8

vậy nếu kích cầu vào đúng nhóm đối tượng này thì đạt được đồng thời cả hai mục tiêu là hiệu
quả và công bằng.
 Kích cầu chỉ được thực hiện trong ngắn hạn (temporary)
Nghĩa là các biện pháp kích cầu chỉ có tính tạm thời và sẽ chấm dứt khi nền kinh tế
đã vượt qua suy thoái. Nguyên tắc ngắn hạn cần chú ý sau:
Thứ nhất, tính ngắn hạn làm tăng hiệu quả của gói kích cầu do sẽ khuyến khích doanh
nghiệp đẩy nhanh tốc độ đầu tư để tận dụng ưu đãi. Những chính sách mà vẫn còn hiệu lực
sau khi nền kinh tế phục hồi là những chính sách kém hiệu quả vì sẽ trở thành chi phí của
Chính phủ hoặc khoản thất thu khi thời gian kích thích đã kết thúc. Nếu là những biện
pháp dài hạn thì sẽ không kích thích được cầu do các doanh nghiệp sẽ thấy không cần thiết
phải đẩy nhanh tốc độ đầu tư trong giai đoạn nền kinh tế cần được kích thích nhất.
Thứ hai, kích cầu vừa đủ để đảm bảo nền kinh tế có thể vượt qua suy thoái nhưng
không làm ảnh hưởng lớn tới ngân sách trong dài hạn và làm tăng tính bất ổn của nền
kinh tế. Nếu gói kích cầu quá bé thì kích thích sẽ bị hụt hơi và tổng cầu có thể không bị
kích thích nữa, gây lãng phí. Nếu gói kích cầu quá lớn tạo ra tác động kéo dài khiến cho
nền kinh tế đã hồi phục mà vẫn tiếp tục được kích thích thì sẽ dẫn tới kinh tế mở rộng quá

mức, lạm phát tăng lên.
Thứ ba, thời điểm rút kích cầu cũng rất quan trọng: cần rút kích cầu khi nền kinh tế đã
phục hồi. Nếu rút quá muộn sẽ làm cho nền kinh tế tăng trưởng quá nóng, gây lạm phát.
Nếu rút quá sớm, khi nền kinh tế còn chưa có dấu hiệu phục hồi chưa rõ ràng thì sẽ làm
cho nền kinh tế không thể phục hồi hoặc sẽ đi vào trạng thái chu kỳ hình W.
 Các nguốn vốn chính của kích cầu
Tùy theo đặc điểm thị trường tài chính của mỗi quốc gia sẽ thực hiện gói kích cầu theo tỷ
lệ các nguồn tài trợ khác nhau.
(1) Tài trợ thông qua phát hành trái phiếu trong nước: biện pháp tài trợ này có thể chia
thành vay nợ từ công chúng hoặc từ hệ thống các ngân hàng thương mại.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 9

(2) Tài trợ thông qua miễn giảm thuế: miễn giảm thuế để doanh nghiệp có nguồn đầu tư.
Đây là một biện pháp có lợi giúp duy trì hoặc mở rộng sản xuất cho doanh nghiệp.
(3) Tài trợ thông qua quỹ dự trữ: nguồn tài trợ này được sử dụng theo tỷ lệ phụ thuộc vào
nguồn dự trữ so với gói kích cầu.
(4) Tài trợ thông qua Ngân hàng Nhà nước: Chính phủ trực tiếp thông qua Ngân hàng
Nhà nước in tiền để tài trợ cho chi tiêu hay vay tiền của công chúng và hệ thống ngân
hàng thương mại thông qua phát hành trái phiếu.
(5) Tài trợ thông qua vay nợ nước ngoài: tác động của việc tài trợ cho gói kích cầu thông
qua biện pháp vay nợ nước ngoài, nếu có, sẽ phụ thuộc nhiều vào chủ trương theo
đuổi chế độ tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước.
(6) Tài trợ thông qua tích lũy nợ: đây là một trong những biện pháp quan trọng và
thường xuyên được thực hiện ở các nền kinh tế chuyển đổi.
1.2.2 Lý thuyết về chính sách kích cầu
Keynes cho rằng sự giảm sút của tổng cầu là nguyên nhân dẫn tới khủng hoảng. Do
đó, học thuyết Keynes nhấn mạnh tới tổng cầu của nền kinh tế, cần phải nâng cao tổng
cầu để kích thích kinh tế. Tổng cầu được xác định bởi bốn cấu phần cơ bản là tiêu dùng,

đầu tư, chi tiêu chính phủ và xuất khẩu ròng: AD = C + I + G + NX
Trong đó: C - chi tiêu tiêu dùng của hộ gia đình, khu vực tư nhân mua sắm hàng hóa và
dịch vụ, I - đầu tư của các doanh nghiệp vào xây dựng vào cơ sở hạ tầng, nhà máy……,
G - chi tiêu chính phủ gồm mua sắm hàng hóa và dịch vụ, NX - xuất khẩu ròng, phần
chênh lệch giữa xuất khẩu EX và nhập khẩu MX
Chính sách kích cầu là chính sách làm tăng một hoặc cả bốn cấu phần của tổng cầu để
làm tổng cầu tăng lên. Đó là sự kết hợp rất linh hoạt của hầu hết các chính sách kinh tế vĩ
mô như chính sách tài khóa, tiền tệ, chính sách lương tiền, chính sách ngoại thương, tỷ giá
hối đoái.
 Các chính sách kích cầu:
 Kích cầu tiêu dùng: tiêu dùng sẽ tăng khi:
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 10

Thu nhập khả dụng tăng: chính phủ thực hiện chính sách tăng lương tối thiểu; giảm
thuế thu nhập. Chính sách tăng mức lương tối thiểu mặc dù có tác động làm tăng tiêu
dùng song trong thời kỳ suy thoái là khó thực hiện bởi lẽ trong thời kỳ này tỷ lệ thất
nghiệp đã cao nên nếu tiếp tục tăng mức lương tối thiểu thì trên thị trường lao động, thất
nghiệp còn bị đẩy cao hơn nữa.
Tăng kỳ vọng lạc quan vào tương lai, tăng khả năng vay nợ cho tiêu dùng
 Kích cầu chi tiêu của Chính phủ
Về mặt lý thuyết, kích cầu chi tiêu của chính phủ thông qua chính sách tài khóa là gia
tăng chi tiêu mua sắm của chính phủ hay mua sắm phần chênh lệch lượng hàng hóa mà
doanh nghiệp sản xuất và lượng hàng hóa được người dân tiêu dùng, giúp giữ niềm tin
của doanh nghiệp, giữ nền kinh tế được bình ổn, giữ tổng cầu không sụt giảm. Về thực
tiễn, không phải tất cả doanh nghiệp đều có lợi từ chính sách này do việc lựa chọn hàng
hóa và dịch vụ trong chi tiêu mua sắm của chính phủ sẽ quyết định điều này.
 Kích cầu đầu tư:
Đầu tư có thể được thực hiện trong ba khu vực: đầu tư công, đầu tư tư nhân và đầu tư

nước ngoài. Để tăng đầu tư, chính phủ có thể:
Trực tiếp tăng đầu tư công: xây dựng tốt một cơ cấu cơ sở hạ tầng vật chất: các công
trình cơ sở hạ tầng như sân bay, bến cảng, đường xá, cầu cống… giúp giảm chi phí sản
xuất và tăng hiệu quả lao động của các doanh nghiệp
Gián tiếp kích thích đầu tư tư nhân: miễn giảm thuế doanh nghiệp, tạo môi trường đầu
tư thông thoáng, hỗ trợ lãi suất. Tuy nhiên, hỗ trợ lãi suất có tính hai mặt: tính hiệu quả và
tính công bằng. Xét về tính công bằng thì tất cả doanh nghiệp đều được tiếp cận đến hỗ
trợ vốn như nhau. Tuy nhiên xét về tính hiệu quả thì cần có sự lựa chọn ưu tiên cho các
doanh nghiệp làm ăn hiệu quả, nếu thực hiện tràn lan sẽ dẫn đến tình trạng lãng phí.
Thường thì đầu tư nội địa sẽ lớn hơn nhiều so với tiết kiệm trong nước do có sự hỗ trợ
của nguồn vốn nước ngoài. Nguồn vốn nước ngoài sẽ tạo một động lực lớn cho đầu tư
tăng trưởng. Do vậy, khuyến khích đầu tư nước ngoài là cần thiết.
 Kích cầu xuất khẩu:
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 11

Xuất khẩu chủ yếu phụ thuộc vào thu nhập của người nước ngoài, ngoài ra còn phụ
thuộc vào sở thích, thị hiếu người nước ngoài, giá cả tương đối giữa hàng hóa trong nước
và nước ngoài, chi phí vận tải… Để kích thích xuất khẩu, cần phải thực thi các biện pháp:
Trợ cấp xuất khẩu và chính sách tỷ giá hối đoái có thể giảm giá hàng xuất khẩu. Chính
sách tỷ giá hối đoái phát huy tác dụng với hàng xuất khẩu, nhập khẩu. Khi tỷ giá đồng nội
tệ giữ ở mức thấp thì hàng hóa trong nước sẽ rẻ hơn so với hàng nước ngoài. Vì thế, nhập
khẩu giảm và xuất khẩu tăng lên. Tuy nhiên để thực hiện được chính sách kiểm soát tỷ giá
hối đoái này, chính phủ phải có nguồn dự trữ ngoại tệ dồi dào, có khả năng can thiệp vào
thị trường ngoại hối trước những biến động. Ngoài ra, còn có các hình thức hỗ trợ gián
tiếp: thủ tục hành chính thông thoáng, quảng bá tuyên truyền, đa dạng hóa sản phẩm, giúp
hàng hóa trong nước tiếp cận rộng hơn tới thị trường người tiêu dùng nước ngoài.
Chính sách ngoại thương với các biện pháp như: thuế quan, hạn ngạch và các rào cản
kỹ thuật có thể hạn chế nhập khẩu song trong thời kỳ hội nhập thì các biện pháp này trở

nên lỗi thời, thậm chí không khả thi. Có thể dùng biện pháp: tuyên truyền nâng cao ý thức
tự tôn, ưa chuộng hàng nội của người dân. Tuy nhiên để biện pháp này thành công thì
hàng nội phải có tính cạnh tranh cả về giá cả và chất lượng so với hàng ngoại nhập.











Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 12

CHƯƠNG 2: CHÍNH SÁCH KÍCH CẦU CHỐNG SUY THOÁI KINH TẾ
TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM
2.1. Chính sách kích cầu trên thế giới
2.1.1. Chính sách kích cầu tại Mỹ
2.1.1.1. Tình hình kinh tế xã hội
Hoa Kỳ được coi là trung tâm của các cuộc khủng hoảng.
Năm 2007: tháng 8/2007, một số tổ chức tín dụng của Mỹ phá sản, cổ phiếu mất giá
mạnh. Tháng 12/2007, khủng hoảng trở nên trầm trọng hơn, tín dụng khan hiếm hơn làm
các khu vực kinh tế rơi vào tình trạng khó khăn, điển hình là ngành chế tạo ô tô: hãng GM
gần như tuyên bố phá sản. Chỉ trong 6 tuần, chỉ số bình quân công nghiệp Dow Jones sụt
tới 20%, chỉ còn 6.547,05 vào lúc đóng cửa 09/03/2009, thấp nhất kể từ tháng 4/1997.
Năm 2008: tháng 3/2008, Bear Stern sụp đổ đẩy khủng hoảng trầm trọng hơn. Tháng 8/

2008, Lehman Brothers, một tổ chức tài chính lớn và lâu đời nhất của Mỹ, bị phá sản kéo
theo các công ty khác. Tháng 10/2008, khủng hoảng lên đến cực điểm khi những ngân
hàng khổng lồ và lâu đời như công ty bảo hiểm lớn nhất nước Mỹ AIG, những tổ chức lớn
khác cũng đứng trước bờ vực phá sản.
Trong giai đoạn khủng hoảng, các công ty phá sản hay thu hẹp sản xuất làm dư thừa
lao động, thất nghiệp gia tăng. Năm 2007, tốc độ tăng trưởng việc làm giảm, đến năm
2008, số lượng việc làm giảm tới 3,5%, nâng tỷ lệ thất nghiệp lên 5,8% vào cuối năm.
2.1.1.2. Chính sách kích cầu
Năm 2008: ngày 13/02/2008, Mỹ đã thực hiện gói kích cầu trị giá 168 tỷ USD dưới
hình thức hoàn thuế thu nhập cá nhân. Ngày 03/10/2008, Mỹ thực hiện gói kích cầu trị giá
700 tỷ USD dưới hình thức: trợ giúp cho người thất nghiệp, hỗ trợ dinh dưỡng cho người
nghèo và người thu nhập thấp, phát triển cơ sở hạ tầng…Thị trường chứng khoán vẫn liên
tục tụt dốc và tới ngày 09/10/2008, chỉ số Dow Jones tụt 7 phiên liên tiếp. Khoảng 700 tỉ
USD đã bốc hơi trong khoảng thời gian này. Kể từ thời điểm 08/2007 đến 10/2008, thị
trường chứng khoán Mỹ đã mất 8.000 tỉ USD.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 13

Năm 2009: ngày 17/2/2009, Chính phủ thực hiện gói kích thích thứ hai trị giá 787 tỷ
USD vào các chương trình: phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cấp hệ thống sử dụng theo
hướng tiết kiệm năng lượng, đầu tư công nghệ nhất là thông tin y tế điện tử, hệ thống máy
tính, Internet băng thông rộng cho các trường học, cấp ngân sách cho bảo hiểm y tế, cấp
thêm 50 tỷ dollar ngoài khoản 20 tỷ dollar để cải tổ ngành ô tô, trợ giúp cho các hộ gia
đình gặp khó khăn, trợ giúp cho người sở hữu nhà thay vì cứu trợ các tổ chức tài chính
cho vay nhà ở thế chấp vô trách nhiệm
2.1.1.3. Đánh giá
 Thành tựu đạt được của chính sách kích cầu
- Làm dịu tác động của khủng hoảng, ngăn chặn sự lây lan trong nền kinh tế.
- Trong dài hạn chính sách kích cầu cứu nền kinh tế Mỹ thoát khỏi sụp đổ, hồi phục

dần nền kinh tế.
 Các hạn chế của chính sách kích cầu
- Nợ và thâm hụt ngân sách cao: năm 2008, tổng số nợ là 11.500 tỉ USD. Năm 2009:
thâm hụt ngân sách lên đến 1.840 tỉ USD
 Gây khó khăn trong việc vay thêm tiền nước ngoài. Đảng Cộng hòa đề xuất giảm thuế
sẽ khiến ngân sách thêm thâm hụt, hậu quả là các bang sẽ cắt giảm phúc lợi xã hội và các
dịch vụ công ích dành cho người nghèo.
2.1.2. Chính sách kích cầu tại Châu Âu
2.1.2.1. Tình hình kinh tế xã hội
 Suy thoái kinh tế năm 2008:
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của các nước Trung và Đông Âu năm 2008
chỉ còn 3,2% so với mức 5,4% năm 2007. Năm 2008 khu vực này tăng trưởng âm
ít nhất 0,4%.
Đồng tiền của nhiều quốc gia ở đây vì thế đã sụt giảm mạnh tỷ giá so với Euro,
khiến lượng nợ Euro mà các nước này đang mang càng thêm khổng lồ. Chẳng hạn,
đồng Zloty của Ba Lan đã mất giá 48% so với đồng Euro từ mức đỉnh ở mùa hè
năm ngoái.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 14

- Đức : nền kinh tế lớn nhất châu Âu này đã chính thức công bố Tổng sản phẩm
quốc nội (GDP) của nước này giảm 0,5% trong quý III/2008.Trước đó, trong quý
II/2008 GDP nước này cũng giảm 0,4% và là dấu hiệu đầu tiên cho thấy nền kinh
tế nước này sẽ bước vào suy thoái.Như vậy, đây là lần đầu tiên trong vòng 5 năm
qua, nền kinh tế đầu tàu của lục địa già rơi vào tình trạng này. Và là đợt suy thoái
nặng nhất trong vòng 12 năm qua.
- Uỷ ban châu Âu ngày 3/11 vừa qua đã thừa nhận nền kinh tế 15 nước sử dụng
đồng euro có thể đã bước vào một đợt suy thoái.
- Ngành ngân hàng châu Âu đang đối diện với những diễn biến xấu đi. Tập đoàn

ngân hàng Lloyds Banking Group của Anh ngày 27/2 đã báo lỗ 14 tỷ USD trong
năm 2008. Trước đó, Ngân hàng Royal Bank of Scotland đã thiết lập kỷ lục thua
lỗ trong lịch sử doanh nghiệp Anh.
 Nguy cơ suy thoái năm 2012
- Ông Mario Draghi, chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), nhận xét:
“Kinh tế châu Âu đang đối đầu nhiều thách thức, đặc biệt phải kể đến tác động
từ chính sách thắt chặt tài khóa tại nhiều nước và thất nghiệp tăng cao.” Theo
Cơ quan thống kê liên minh châu Âu (Eurostat), tỷ lệ thất nghiệp tại 17 nước
khu vực Châu Âu tăng lên tới 10,7% tương ứng với 16,925 triệu người trong
tháng 01/2012, cao hơn so với dự báo là 10,4%. Đây là tỷ lệ thất nghiệp cao
nhất được ghi nhận kể từ khi đồng euro ra mắt năm 1999.
- Tây Ban Nha, hàng chục nghìn người biểu tình kêu gọi chính phủ nới lỏng chính
sách thắt chặt ngân sách. IMF từng dự báo tăng trưởng xuất khẩu của Tây Ban
Nha năm 2012 có thể đạt 1,1% từ mức 0,8% trong năm nay.Dù vậy, tỷ lệ thất
nghiệp tại Tây Ban Nha hiện ở mức 20% và tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm người
trẻ gần gấp đôi con số trên.
- Bồ Đào Nha : tình hình kinh tế nước này còn tồi tệ hơn. Nước này vốn đang
chịu sự chi phối của thỏa thuận giải cứu với Liên minh châu Âu (EU) và IMF.
IMF cảnh báo Bồ Đào Nha cần tiết kiệm ngân sách thêm 1 tỷ euro mới đủ điều
kiện. Kinh tế Bồ Đào Nha có thể tăng trưởng âm 1,8% trong năm nay và 2,3%
trong năm 2012.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 15

2.1.2.2. Chính sách kích cầu
Ngày 27/2/2008, Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Đông Âu (EBRD), Ngân hàng Đầu
tư châu Âu (EIB), và Ngân hàng Thế giới (WB) bơm số tiền 24,5 tỷ Euro, tương
đương 31 tỷ USD vào các ngân hàng của khu vực Trung và Đông Âu trong thời gian 2
năm.

Các nước châu Âu đã khởi sắc trở lại phần lớn là nhờ chính sách nới lỏng tiền tệ, giữ
lãi suất siêu thấp, đi đôi với các gói kích thích kinh tế
Đức: Thủ tướng Đức Angela Merkel vừa chấp thuận chi khoảng 85 tỷ EUR (tương
đương 121 tỷ USD) để kích thích tăng trưởng, trước thời điểm cuộc tổng tuyển cử
quốc gia diễn ra . Trong đó, 2,500 EUR được dùng để hỗ trợ cho chương trình đổi xe
cũ lấy xe mới và cung cấp cho các doanh nghiệp bảo toàn lực lượng lao động khi nhu
cầu hàng hóa vẫn còn trì trệ.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã đồng ý cho vay khẩn cấp tổng số tiền 50 tỷ USD cho
các quốc gia gồm Iceland, Hungary, Latvia, Ukraine, Serbia và Belarus.
Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) triển khai kích cầu qua việc mua trái phiếu chính
phủ, giải phóng tiền mặt nhằm tăng cường cho vay, và bơm thêm 50 tỷ bảng, nâng
tổng giá trị của gói kích cầu lên 325 tỷ bảng.
2.1.2.3. Đánh giá
 Thành tựu đạt được của chính sách kích cầu
- Đưa châu Âu thoát khỏi khủng hoảng kinh tế trong giai đoạn suy thoái
- Giúp kinh tế một loạt nước thuộc EU đã tăng trưởng trở lại sau 15 tháng giảm
liên tục: tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình ở 27 nước thành viên EU đã đạt
0,2%. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình ở 16 nước sử dụng
đồng tiền chung euro là 0,4%. Trong đó, đầu tàu Đức tăng trưởng 0,7%, trụ cột
Pháp tăng 0,3%.
 Các hạn chế của chính sách kích cầu
- Chỉ một số nước trong liên minh châu Âu kích cầu hiệu quả, còn các nước
khác không có động thái kích cầu rõ ràng, họ chờ đợi sự trợ giúp từ bên ngoài.
- Chính sách kích cầu chưa thực sự vực dậy các nước EU một cách vững vàng
đã tạo tiền đề cho nguy cơ suy thoái sắp tới.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 16

2.1.3. Chính sách kích cầu tại Nhật Bản

2.1.3.1. Tình hình kinh tế - xã hội Nhật Bản
Năm 2007: khủng hoảng kinh tế và thảm hoạ động đất, sóng thần ngày 11/3 ảnh
huởng nghiêm trọng đến Nhật Bản: một số ngành kinh tế trọng điểm lâm vào bế tắc, đặc
biệt là sản xuất ô tô và năng lượng
Năm 2011: tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm 1%. Quý đầu tiên năm 2011, GDP giảm
đến gần 7%, thiệt hại thảm họa một năm trước đối với nền kinh tế lên tới 300 tỷ USD.
Ngoài ra, vụ nổ nhà máy điện hạt nhân Fukushima khiến cho cả nước chìm trong nỗi lo về
năng lượng: công ty cung cấp điện Tokyo (Tepco) thua lỗ tới 1,25 nghìn tỷ Yên, giá trị thị
trường của Tepco đã sụt tới 2,9 nghìn tỷ Yên. T04/2011, theo số liệu từ ngân hàng Trung
ương Nhật Bản (BOJ) mức dư nợ của các ngân hàng Nhật Bản giảm 0,9% so với cùng kì
năm trước, đánh dấu tháng 17 liên tiếp hoạt động tín dụng ngân hàng suy giảm.
2.1.3.2. Chính sách kích cầu của Nhật Bản
Năm 2008: tháng 08/2008, Chính phủ Nhật có kế hoạch thực hiện gói kích cầu trị giá
18 – 27 tỷ USD nhắm vào việc giúp nguời dân vượt qua tác động của giá xăng dầu và
hàng hóa tăng cao. Tháng 12/2008, Thủ tướng Nhật công bố một kế hoạch gói kích cầu
mới trị giá 255 - 500 tỷ USD nhằm hạn chế ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế.
Năm 2009: tháng 12/2009, Thủ tướng Hatoyama công bố gói kích cầu trị giá 7.200 tỷ
Yên trongđó 3.500 tỷ Yên nhằm vào giúp đỡ những khu vực gặp nhiều khó khăn, 600 tỷ
Yên để hỗ trợ việc làm, và 800 tỷ Yên để thúc đẩy các sáng kiến về môi trường…
Năm 2010: kết thúc năm 2010 với mức tăng truởng GDP là 3,9%
Năm 2011: đầu năm 2011, Nhật Bản phải đối mặt với vô vàn khó khăn chồng chất từ
động đất và sóng thần, khoảng 258 tỷ USD được đầu tư vào khu vực Đông Bắc phục vụ
xây dựng và củng cố những công trình bị hư hại như cơ sở hạ tầng, giao thông, đường
xá Cuối tháng 11/2011, Nhật Bản tiếp tục chi 10.000 tỷ Yên can thiệp vào thị trường
ngoại hối nhằm giảm giá đồng Yên. Số tiền này cao gấp đôi so với mức kỷ lục thiết lập
trong đợt can thiệp hồi tháng 8. Nhà chức trách nước này còn cam kết sẽ tiếp tục có
những đợt can thiệp tiếp theo, khi mà tỷ giá đồng Yên lên những mức cao nhất kể từ sau
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 17

Chiến tranh Thế giới thứ hai. Trước khi động thái can thiệp diễn ra, tỷ giá đồng Yên đã
lên tới mức cao là 75,35 Yên/USD. Tháng 12/2011, sau gần một năm nỗ lực không ngừng
để khôi phục và tái thiết đất nước, nhiều chỉ số kinh tế có biến chuyển tích cực: sản lượng
công nghiệp tháng 12 tăng 3,8%.
Năm 2012: sản lượng công nghiệp tháng Giêng tăng đến 2% trong khi đó dự tính tháng
2 và tháng 3 này đạt khoảng 1,7%. Đơn đặt hàng của Nhật Bản tăng lên cho thấy những
tín hiệu vui về triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới này.
2.1.3.3. Đánh giá
 Thành tựu đạt được của chính sách kích cầu
- Chính sách kích cầu của Chính phủ phần nào phát huy tác dụng. Các chính sách kích
thích này chủ yếu tập trung hỗ trợ 2 đối tượng: doanh nghiệp và người dân.
- Hỗ trợ tín dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ: khuyến khích họ sử dụng lao động.
- Miễn thuế cho người lao động, người mua nhà gặp khó khăn, giúp ích cho hoạt động
sản xuất kinh doanh tại các công ty.
- Trợ cấp trực tiếp cho các hộ gia đình khó khăn; giảm thuế đường xá.
- Bơm tiền vào thị truờng tài chính.
 Các hạn chế của chính sách kích cầu
- Chính sách tài chính không được thiết kế với mục tiêu tối đa hóa tác động vĩ mô của
nó do chi tiêu công của Chính phủ đã hướng hết vào các công trình công cộng và
giảm thuế chung chung. Đáng lẽ, các gói kích cầu phải chủ yếu dành cho chi tiêu vào
mạng lưới an sinh xã hội và giảm thuế tiêu dùng.
- Phần chi tiêu công cộng do các chính quyền địa phương triển khai không đủ mức đề
ra do các chính quyền này đã dùng một phần gói kích cầu để bù đắp thâm hụt ngân
sách địa phương. Các công trình công cộng địa phương đã không có tác dụng nâng
cao năng suất của vốn đầu tư tư nhân.
- Giá trị các gói kích cầu nhỏ, không đủ vực dậy nền kinh tế
2.1.4. Chính sách kích cầu tại các nước đang phát triển (điển hình tại ASEAN)
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 18

2.1.4.1. Tình hình kinh tế xã hội
Năm 2008: khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 đã tác động xấu đến kinh tế các
nước ASEAN:
Thứ nhất, tăng trưởng kinh tế giảm sút. Mức tăng trưởng chung của 5 nền kinh tế
ASEAN bao gồm Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Malaysia và Philipin chỉ đạt 4,7% năm
2008, thấp hơn 3,2 % so với năm 2007 và tồi tệ hơn khi tụt xuống còn 1,7% năm 2009.
Thứ hai, xuất khẩu giảm sút và hoạt động sản xuất nông nghiệp bị thu hẹp. Khi kinh tế
thế giới bị khủng khoảng, hệ thống tài chính gần như đóng băng, nhu cầu bị giảm sút đã
ảnh hưởng tới hầu hết các nước ASEAN do các nước có độ mở của nền kinh tế cao.
Khủng hoảng tài chính xảy ra ngay sau khủng hoảng lương thực, tác động xấu thêm đến
nông nghiệp khiến cho các thị trường tín dụng nông nghiệp bị thắt chặt hơn và vốn đầu tư
cho nông nghiệp bị hạn chế. Đầu tư cho hạ tầng nông thôn và nghiên cứu nông nghiệp
thấp, giá vật tư nông nghiệp tăng cao, vì vậy, sản xuất nông nghiệp bị thu hẹp.
Thứ ba, đầu tư giảm, viện trợ chính thức và nguồn kiều hối đều giảm. Đầu tư trực tiếp
nước ngoài (FDI) là nguồn đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của các nước
ASEAN. Tính theo tỉ lệ của tổng vốn đầu tư cố định, FDI chiếm 60% tại Singapore, 52%
tại Campuchia và 25% tại Việt Nam. Tuy nhiên, khi khủng khoảng xảy ra thì các nước
này khó tránh khỏi việc FDI bị giảm. Kiều hối gửi từ nước ngoài về của lao động di cư
vốn được xem là nguồn thu nhập và ngoại tệ quan trọng cho nhiều nước ASEAN. Viện
trợ chính thức ảnh hưởng bởi chính sách thắt chặt ngân sách của các nước phát triển. Tất
cả điều này làm tăng thêm sức ép cho chính phủ các nước ASEAN trong việc phân bổ
ngân sách cho phát triển kinh tế và giảm nghèo.
Thứ tư, lạm phát leo thang và gia tăng thất nghiệp. Cuộc khủng hoảng lương thực và
năng lượng trong nửa đầu năm 2008 đã gây sức ép lên giá cả thị trường hàng hóa, khiến
lạm phát tăng cao. Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), tỉ lệ thất nghiệp của ASEAN
lên tới 6,2% năm 2009 so với mức 5,7% năm 2007.
2.1.4.2. Một số chính sách kích cầu của các nước ASEAN
 Kích cầu tiêu dùng: Chính phủ hỗ trợ trực tiếp tiền cho dân để tăng sức mua hoặc

chuyển tiền cho doanh nghiệp, ngân hàng… Các nước đang phát triển không thể áp
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 19

dụng thức này do tiềm lực còn hạn chế. Vì vậy, phải dùng hình thức khác như bù
lãi suất, cho vay không lãi, hỗ trợ mua bảo hiểm y tế…
Thái Lan: Giai đoạn một, kế hoạch cứu trợ 3,35 tỉ USD nhằm vào: phát tiền mặt cho
người nghèo; giảm thuế cá nhân; tăng số học sinh được miễn học phí; trợ giá tiền điện,
nước và vé tàu xe đi lại cho dân. Giai đoạn hai, bắt đầu từ tháng 03/2009, Chính phủ
khuyến khích bằng cách trợ cấp 2000 Baht/tháng cho viên chức nhà nước có thu nhập
dưới 15.000 baht/tháng (khoảng 7,5 triệu đồng). Khoảng 9 triệu người nhận được khoản
trợ cấp kích cầu tiêu dùng này, nhờ đó người dân không hốt hoảng, bảo đảm tiêu dùng nội
địa, giảm thiểu tác động của suy giảm kinh tế.
Singapore đưa ra gói kích cầu trị giá 13,8 tỉ USD: hỗ trợ tiền mặt cho chủ sử dụng lao
động giúp họ trang trải một phần chi phí lương và tránh sa thải lao động, giảm 20% thuế
thu nhập cá nhân, trợ cấp thêm 300 - 500 SGD/người/tháng cho lao động khó khăn …
Indonesia đưa ra gói kích cầu trị giá 73.300 tỉ rupiah vào tháng 02/2009, trong đó dành 90
nghìn tỉ rupiah (7,5 tỉ USD) cho Bộ, ngành; dành 300 nghìn tỉ rupiah đẩy mạnh tiêu dùng
hàng nội địa; các cơ quan nhà nước bắt buộc phải tiêu dùng hàng nội địa như quần áo,
giày dép đồng phục. Không như các quốc gia ASEAN khác, hầu hết các doanh nghiệp
Indonesia đều phải trợ giúp khoản đóng thuế thu nhập của nhân công, và đây được coi là
gánh nặng của các doanh nghiệp. Vì vậy, Chính phủ trợ cấp 6.500 tỉ rupiah đền bù thuế
thu nhập người lao động mà các doanh nghiệp thường trả thay. Nhờ đó giúp doanh nghiệp
tiết kiệm chi phí, đẩy mạnh chi tiêu kích thích tiêu dùng nội địa.
 Kích cầu đầu tư: tạo động lực tăng trưởng kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội trong
bối cảnh suy giảm động lực phát triển từ bên ngoài.
Thái Lan: vay 2 tỉ USD từ các quỹ tổ chức tín dụng quốc tế. Nhờ các khoản kích thích tài
chính lớn và tình trạng tài chính của khu vực tư nhân tốt nên tiêu dùng nội địa tăng 4% -
5% (năm 2009) và đạt 7% (năm 2010).

Singapore: giành 1,5 tỉ USD giúp các doanh nghiệp nhỏ tiếp cận tín dụng để khuyến
khích sản xuất, xuất khẩu.
Indonesia: tìm kiếm cơ hội xuất khẩu và đầu tư, phát triển kinh tế trong nước, sử dụng
hiệu quả ngân sách nhà nước, tăng cường hợp tác giữa chính phủ, ngân hàng trung ương
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 20

với ngân hàng và khu vực tư nhân Chính phủ đẩy nhanh tốc độ giải ngân 25,9 nghìn tỉ
rupi trong khoản 290 nghìn tỉ rupi dành cho mạng lưới an sinh xã hội. Với gói kích cầu trị
giá 73.300 tỷ rupi (tương đương 6,3 tỉ USD) năm 2009 trong đó 6.500 tỷ rupi ưu tiên cho
doanh nghiệp tăng sản xuất, giảm chi phí và tránh sa thải công nhân.
 Kích cầu thông qua đầu tư công: Yếu tố quan trọng để đạt tăng trưởng kinh tế cao
và thúc đẩy thương mại nội khối, kết nối tốt hơn về kết cấu hạ tầng trong khu vực
như đường giao thông, các bến cảng, sân bay và các liên kết đường sắt.
Thái Lan dành 30,6 tỉ USD cho đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông vận tải, truyền thông và
năng lượng, khoảng 6,3 tỉ USD cải thiện hệ thống cấp nước và thủy lợi nông nghiệp.
Malaysia đưa ra hai gói kích cầu tập trung cho đầu tư công. Lần một; 1,9 tỉ USD, trong đó
chi cho nâng cấp và sửa chữa tiện nghi công cộng, giao thông nông thôn, cảnh sát và lực
lượng vũ trang là 1,5 triệu ringgit; chi 1,4 triệu ringgit cho nhà ở chi phí xây dựng thấp và
mức chi trả trung bình; chi 0,5 triệu ringgit cho nâng cấp và duy trì các phương tiện giao
thông công cộng; chi 0,5 triệu ringgit thực hiện truy cập Internet băng thông rộng… Lần
hai là 16,2 tỉ USD trong đó chi 19 tỉ ringgit xây dựng năng lượng cho tương lai.
 Các biện pháp hỗ trợ khác:
Thái Lan: ưu tiên các kế hoạch phát triển ngành xuất khẩu, trợ giúp các nhà xuất khẩu khi
thiếu các đơn hàng như tổ chức triển lãm, quảng bá thương hiệu…Ngoài ra, còn có các
chiến dịch: “Đem đồng baht tới Thái Lan”, “Một giá cho tất cả các địa điểm” để kích cầu
du lịch nội địa và du khách nước ngoài.
Singapore thực hiện các giải pháp: giữ việc làm cho người lao động bằng chương trình
nâng cao kỹ năng lao động và tín dụng cho doanh nghiệp địa phương; tăng niềm tin vào

hệ thống tài chính bằng việc bảo đảm tiền gửi; tăng thực hiện các dự án công (4,7 tỉ đôla
Singapore); đối với tài khóa: ưu tiên cho việc làm bằng hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp
như giảm tiền thuê nhà, giảm thuế. Gói kích cầu của Singapore tập trung đầu tư vào 4 vấn
đề: giáo dục - đào tạo, việc làm, hỗ trợ tài chính và giúp đỡ người khó khăn.
2.1.4.3. Đánh giá
 Thành tựu đạt được của chính sách kích cầu
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 21

Tính hiệu quả và kịp thời của các gói kích cầu tạo ra sự phục hồi mạnh mẽ, giúp các
nước ASEAN vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu tốt hơn mong đợi. Năm
2010, tăng trưởng GDP các nước ASEAN là 6,0% (Indonesia); 6,8% (Việt Nam); 7,2%
(Malayxia); 7,3% (Philippin) và 7,8% (Thái Lan).
Các gói kích cầu như chiếc phao cứu sinh làm tăng lòng tin của doanh nghiệp, ngân
hàng, nhà đầu tư trong và ngoài nước vào trách nhiệm Chính phủ trong hỗ trợ các tổ chức
gặp khó khăn, tăng niềm tin vào triển vọng thị trường và môi trường đầu tư trong nước.
Gói kích cầu trực tiếp hỗ trợ giúp các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn ngân hàng
với chi phí rẻ hơn, giảm bớt chi phí kinh doanh, từ đó giảm giá sản phẩm, tăng cạnh tranh
và tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ trên thị trường. Nhiều doanh nghiệp có thêm cơ hội giữ
vững và mở rộng sản xuất, góp phần giảm áp lực thất nghiệp và bảo đảm ổn định xã hội.
Bên cạnh đó, gói kích cầu còn trực tiếp góp phần gia tăng các hoạt động đầu tư phát triển
kết cấu hạ tầng kinh tế và xã hội, duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế, tạo nền tảng và động
lực của sự phát triển xã hội cả hiện tại và tương lai.
Những cải tiến trong chính sách vĩ mô, chặt chẽ hơn trong giám sát hệ thống ngân
hàng, điều hành doanh nghiệp tốt và quản lý rủi ro hiệu quả hơn trong khu vực tư nhân …
giúp các nước Asean chống đỡ được phần lớn tác động của khủng hoảng toàn cầu.
 Các hạn chế của chính sách kích cầu
Chưa tập trung kích cầu đầu tư vào trọng điểm, vào các dự án có dung lượng và triển
vọng thị trường tiêu thụ tốt, các dự án góp phần duy trì và mở rộng năng lực sản xuất,

kinh doanh của doanh nghiệp và nền kinh tế.
Chưa có chính sách phù hợp giảm giá hàng tiêu dùng, lãi suất còn cao, chưa điều chỉnh
tăng lương và giảm thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, an sinh xã hội
chưa được tăng cường.
Trong kích cầu đầu tư, Chính phủ chưa tạo điều kiện khuyến khích các thành phần kinh
tế, các doanh nghiệp ngoài quốc doanh đầu tư vào xây dựng kết cấu hạ tầng, giao thông
vận tải, kho cảng, sân bay, đường bộ, điện để tránh tình trạng trì trệ nền kinh tế do tình
trạng độc quyền của các doanh nghiệp nhà nước gây ra.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 22

2.2. Chính sách kích cầu ở Việt Nam
2.2.1. Tình hình kinh tế xã hội
Năm 2008: cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu được ví như cuộc Đại khủng hoảng
1929-1933. Riêng tại Việt Nam, trái với tình hình phát triển quá nóng vào cuối năm 2007,
đầu năm 2008 và từ 6 tháng cuối năm 2008 tình hình kinh tế rơi vào suy thoái. Tốc độ
tăng trưởng kinh tế năm 2008 chỉ còn 6,2% so với 8,5% năm 2007. Đây là mức tăng
trưởng thấp nhất từ năm 2000; tăng trưởng quí IV/2008 chỉ đạt 5,7% so với 6,5% của ba
quí đầu năm 2008. Kim ngạch xuất khẩu tháng 10/2008 giảm 3,3% so với tháng 9, tháng
11 giảm 4,4% so với tháng 10.
Năm 2009: đầu tiên là tình trạng thất nghiệp do cắt giảm việc làm rất phổ biến ở các
khu công nghiệp giai đoạn cuối năm 2008 đầu năm 2009. Song ít diễn ra dưới hình thức
cho nghỉ việc công khai mà là không ký lại hợp đồng, khuyến khích tự nghỉ việc. Lao
động thời vụ hay có hợp đồng ngắn hạn bị mất việc nhiều hơn. Nhiều doanh nghiệp khó
khăn trong tuân thủ chính sách bảo hiểm xã hội và hệ thống bảo hiểm thất nghiệp mới
được áp dụng. Các doanh nghiệp được ghi nhận đã phục hồi sản xuất, công nhân chỉ được
tính giờ làm việc bình thường và làm ca, không có làm thêm giờ và điều này khiến họ
phải cắt giảm chi tiêu, đặc biệt ở TPHCM và các vùng lân cận, do chi phí sinh hoạt cao.
Tiếp theo là tình trạng vốn FDI đăng ký cũng sụt giảm nghiêm trọng, ba tháng đầu

năm 2009 chỉ thu được $2,1 tỷ FDI, giảm 70% so với năm 2007.
2.2.2. Chính sách kích cầu tại Việt Nam
Ngày 12/5/2009, Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố chính thức về gói kích cầu có giá
trị 143.000 tỷ đồng (tương đương 8 tỷ USD) của Chính phủ, sau đó tăng lên 160 nghìn tỷ
đồng (tương đương 9 tỷ USD). Theo đó, gói kích cầu tương đương 8 tỷ USD được chia
thành 8 phần có các giá trị khác nhau. Cụ thể các phần của gói kích cầu này bao gồm:
- Hỗ trợ lãi suất vay vốn tín dụng khoảng 17.000 tỷ đồng.
- Tạm dừng thu hồi vốn đầu tư xây dựng cơ bản ứng trước khoảng 3.400 tỷ đồng.
- Ứng trước ngân sách nhà nước thực hiện dự án cấp bách khoảng 37.200 tỷ đồng.
- Chuyển vốn đầu tư kế hoạch năm 2008 sang năm 2009 khoảng 30.200 tỷ đồng.
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 23

- Phát hành thêm trái phiếu Chính phủ khoảng 20.000 tỷ đồng.
- Thực hiện chính sách giảm thuế khoảng 28.000 tỷ đồng.
- Tăng thêm dư nợ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp khoảng 17.000 tỷ đồng.
- Các khoản chi kích cầu khác nhằm ngăn chặn suy giảm kinh tế, đảm bảo an sinh xã
hội khoảng 7.200 tỷ đồng.
 Về các gói hỗ trợ lãi suất
Tính đến 24/9/2009, vốn tín dụng theo Quyết định 131 ngày 23/1/2009 của Thủ tướng
(gói hỗ trợ lãi suất 4%) đã giải ngân trên 405.000 tỉ đồng (95%), tín dụng theo Quyết định
443 (hỗ trợ lãi suất 4% cho vay trung và dài hạn) và Quyết định 497 (hỗ trợ lãi suất cho
nông nghiệp nông thôn) trên 34.000 tỉ đồng, giải ngân tín dụng bảo lãnh qua Ngân hàng
Phát triển Việt Nam trên 10.000 tỉ đồng (59%). Tổng số tiền hỗ trợ lãi suất chuyển cho
các tổ chức tín dụng ước thực hiện năm 2009 khoảng 10.000 tỉ đồng (59%).
 Về kích cầu đầu tư Chính phủ
Vốn kích cầu đầu tư chính phủ không đạt kế hoạch mong muốn. Theo số liệu báo cáo
tại phiên họp thứ 24 Uỷ ban thường vụ quốc hội, vốn đầu tư trái phiếu Chính phủ ước
thực hiện trong năm 2009 là 45 nghìn tỷ đồng, đạt 80,4% kế hoạch giao; về giải ngân,

nguồn vốn trái phiếu chính phủ dành cho giao thông thuỷ lợi tính đến thời điểm đó chỉ đạt
45,1% kế hoạch, cho y tế chỉ đạt 35,2% kế hoạch, giáo dục 60%.
Nguồn vốn ngân sách Nhà nước kế hoạch năm 2008 được kéo dài giải ngân đến hết
tháng 6/2009 thực hiện khoảng 22.000 tỉ đồng (97,8%). Vốn trái phiếu chính phủ chuyển
nguồn sang năm 2009 giải ngân đến hết tháng 8/2009 đạt 4.500 tỉ đồng (60%). Vốn phát
hành bổ sung trái phiếu chính phủ, ước đến hết tháng 9/2009 giải ngân được khoảng
10.000 tỉ đồng (50%). Ủy ban Kinh tế Quốc hội cho biết có tới 36/40 đợt phát hành trái
phiếu không thành công. Tính đến đầu tháng 10/2009, tổng số vốn ngân sách nhà nước đã
ứng trước kế hoạch năm 2009 được hoãn thu hồi là 3.400 tỉ đồng (100%). Vốn ứng trước
kế hoạch 2010 - 2011 cho các chương trình dự án đến ngày 30/6/2009 là 15.492 tỉ đồng;
vốn ứng trước năm 2010 - 2011 để bổ sung cho các dự án quan trọng cấp bách là 12.627
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 24

tỉ đồng (47%); tổng vốn ứng trước cho kiên cố hóa kênh mương, cấp bù chênh lệch lãi
suất, hỗ trợ doanh nghiệp duy trì lao động khoảng 37.100 tỉ đồng (99,7%).
 Về việc miễn, giảm, giãn thuế
Đến ngày 31/8/2009, trên 125.500 lượt doanh nghiệp và 937.000 đối tượng nộp thuế
thu nhập cá nhân được hưởng ưu đãi về chính sách thuế, trong đó trên 36.000 doanh
nghiệp được giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp, 42.000 doanh nghiệp được giãn thuế
thu nhập doanh nghiệp, 47.000 doanh nghiệp được giảm 50% thuế giá trị gia tăng…
Tổng thu ngân sách được miễn, giảm, giãn đến hết 7/2009 khoảng 14.700 tỉ đồng, ước
cả năm khoảng 20.000 tỉ đồng (71%), trong đó giảm, giãn thuế thu nhập doanh nghiệp
khoảng 9.900 tỉ đồng; giảm thuế giá trị gia tăng khoảng 4.470 tỉ đồng; miễn thuế thu
nhập cá nhân khoảng 4.507 tỉ đồng; giảm thu lệ phí trước bạ khoảng 1.140 tỉ đồng. Ngoài
ra, giảm và giãn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa xuất nhập khẩu năm
2009 khoảng 7.000 tỉ đồng, trong đó giảm thu do giảm thuế 50% tại khâu nhập khẩu ước
khoảng 5.000 tỉ đồng; giãn nộp thuế 180 ngày cho máy móc thiết bị, phương tiện vận tải
chuyên dùng ước khoảng 2.000 tỉ đồng. Mặc dù thực hiện miễn giảm thuế như vậy nhưng

Ủy ban Tài chính ngân sách Quốc hội vẫn đánh giá thu ngân sách Nhà nước năm 2009
vẫn vượt khoảng 2,9% so với dự toán.
 Về hỗ trợ đảm bảo an sinh xã hội
Chính phủ chỉ đạo các chính sách giảm nghèo: chính sách hỗ trợ các hộ nghèo, hộ bị
ảnh hưởng thiên tai xây dựng nhà ở ổn định sản xuất và đời sống, hỗ trợ cho vay vốn sản
xuất & kinh doanh; cho vay học sinh, sinh viên, mua thẻ bảo hiểm y tế, thực hiện chương
trình xây dựng nông thôn mới cùng với tổ chức, động viên các doanh nghiệp, cá nhân hỗ
trợ thực hiện chương trình này; ứng trước vốn cho các huyện, triển khai các chính sách mới
như cấp gạo cho hộ nghèo ở biên giới, thực hiện mức khoán mới về bảo vệ rừng, hỗ trợ học
nghề, xuất khẩu lao động và tăng cường cán bộ cho các huyện nghèo, chăm sóc người có
công và các đối tượng chính sách tiếp tục được duy trì và mở rộng.
Năm 2009 tổng số chi cho an sinh xã hội ước đạt 22.470 tỷ đồng, tăng 62% so với năm
2008, trong đó chi điều chỉnh tiền lương, trợ cấp, phụ cấp khoảng 36.700 tỷ đồng; trợ cấp
cứu đói giáp hạt và khắc phục thiên tai 41.580 tấn gạo. Tổng dư nợ của 18 chương trình
Tiểu luận: Chính sách kích cầu chống suy thoái ở Việt Nam và thế giới

Nhóm 1 – Ngày 3 – K21 Trang 25

cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách do Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện
ước đến cuối năm đạt 76 nghìn tỷ đồng, tăng 45,3% so với năm 2008. Các doanh nghiệp
hỗ trợ 62 huyện nghèo trên 1.600 tỷ đồng.
Kết quả các nỗ lực chung đó đã góp phần cải thiện đời sống nhân dân, đặc biệt là đồng
bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, các đối tượng chính sách, góp phần xóa đói, giảm
nghèo, giải quyết việc làm và giữ vững ổn định chính trị, xã hội, đặc biệt là đối với người
nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo cuối năm 2009 giảm còn khoảng 11%. Tuy nhiên, tình hình suy
giảm kinh tế ảnh hưởng đến khả năng giải quyết việc làm cho người lao động. Dự kiến
cuối năm 2009, khoảng 1,51 triệu lượt lao động được giải quyết việc làm, đạt 88,5% kế
hoạch năm. Số lao động đi làm việc ở nước ngoài năm 2009 ước đạt 7 vạn người, giảm
đáng kể so với con số 8,5 vạn người của năm 2008.
2.2.3. Đánh giá

 Thành tựu đạt được của chính sách kích cầu
Hiệu ứng tâm lý tích cực, tăng lòng tin của các doanh nghiệp, ngân hàng, nhà đầu tư
trong và ngoài nước vào trách nhiệm của nhà nước trong hỗ trợ doanh nghiệp đang gặp
khó khăn, tăng niềm tin vào triển vọng thị trường và môi trường đầu tư Việt Nam.
Gói kích cầu đã trực tiếp giúp doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn ngân hàng với chi
phí rẻ hơn, giảm chi phí kinh doanh, từ đó giảm giá sản phẩm, tăng khả năng canh tranh
và tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ trên thị trường. Nhiều DN nhận được sự hỗ trợ kịp thời
của gói kích cầu đã có thêm cơ hội giữ vững và mở rộng sản xuất, từ đó góp phần giảm
bớt áp lực thất nghiệp và đảm bảo ổn định xã hội.
Theo Báo cáo của Ngân hàng thế giới tại Hội nghị nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho
Việt Nam (tháng 12/2009), khủng hoảng tài chính toàn cầu đã làm cho nền kinh tế Việt
Nam gặp nhiều khó khăn trong năm 2009, đặc biệt vào quý I năm 2009. Trong quý này,
GDP chỉ tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2008. Tuy nhiên, những dấu hiệu phục hồi của
nền kinh tế thể hiện rõ trong quý II, phần nào phản ánh những nỗ lực hỗ trợ hoạt động
kinh tế của Chính phủ. Gói kích thích kinh tế khá lớn được đưa ra vào đầu năm 2009 bao
gồm nhiều biện pháp khác nhau, từ chương trình hỗ trợ lãi suất, miễn và giãn thuế, và đầu