Tài liệu Thế lực thị trường: Độc quyền bán pptx

Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô

mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
1
1
10/26/2007
10/26/2007
Bài giảng 15
Thế lực thò trường:
Độc quyền bán
Các chủ đề thảo luận
 Độc quyền bán là gì?
 Nguồn gốc của độc quyền bán?
 Các mục tiêu, giới hạn, và quyết đònh về giá bán
hoặc
sản lượng của nhà độc quyền bán
 Đo lường sức mạnh độc quyền
 Chi phí xã hội do sức mạnh độc quyền bán
 Kiểm soát độc quyền
Chương

Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô

mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
2
2
10/26/2007
10/26/2007
Cạnh tranh hoàn hảo
 Nhớ lại các giả đònh của cạnh tranh hoàn toàn:
 Có nhiều người mua và người bán
 Không có rào cản gia nhập ngành
 Sản phẩm đồng nhất
 Thông tin hoàn hảo
 Chi phí giao dòch bằng 0
 Hệ quả:
 Doanh nghiệp chấp nhận giá: P = LMC = LAC
 Lợi nhuận kinh tế trong dài hạn bằng 0
Cạnh tranh hoàn hảo
Q
q

PP
Thò trường Mỗi doanh nghiệp
DS
Q
0
P
0
P
0
d = MR = AR
q
0
LACLMC
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học

học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
3
3
10/26/2007

10/26/2007
Độc quyền bán là gì?
1. Một người bán – Nhiều người mua
2. Một sản phẩm (không có sản phẩm thay thế
gần)
3. Có rào cản ngăn các DN khác gia nhập ngành
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 6
Nguồn gốc của độc quyền bán
 Để có độc quyền, phải tồn tại rào cản gia nhập ngành
 Kinh tế: Lợi thế theo quy mô (dẫn tới độc quyền tự nhiên)
 Pháp lý:
 Quyền sở hữu trí tuệ (patent, copyrights)
 Sự cho phép của chính phủ (thường là sự hợp thức hóa độc quyền
tự nhiên hoặc là để phục vụ các mục tiêu của nhà nước)
 Kỹ thuật: Ngoại tác mạng lưới (network externality)
 Lợi ích của một sản phẩm/dòch vụ tăng khi số người sử dụng tăng
 Ví dụ: Bàn phím QWERTY, Windows vs. Apple, điện thoại v.v.
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright

Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh

Thanh
4
4
10/26/2007
10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 7
Mục tiêu, giới hạn, và quyết đònh
của nhà độc quyền bán
 Mục tiêu?
 Giới hạn (ràng buộc)?
 Chi phí:
 Công nghệ sản xuất
 Giá đầu vào
 Nhu cầu thò trường
 Quyết đònh
 Giá bán hoặc
 Sản lượng
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 8
Quyết đònh của nhà độc quyền bán
 Đường cầu trước DN chính là đường cầu thò trường
 Đường cầu của DN độc quyền tuân theo quy luật cầu
 Nguyên tắc tối đa hóa lợi nhuận vẫn là: MR = MC
 Đường doanh thu biên (MR)
 Nằm dưới đường cầu D (hay MR < P).
 Tại sao?
 So sánh với cạnh tranh hoàn toàn: MR = P
 Quan hệ của MR và (D) khi đường cầu có dạng tuyến tính
Chương
Chương
trình

trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài

Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
5
5
10/26/2007
10/26/2007
Doanh thu trung bình và doanh thu biên
Q
0
$/sản phẩm
Đường cầu (Doanh thu trung bình AR)
D.thu biên
P = - aQ + b
MR= -2aQ + b
P
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 10
Lợi nhuận giảm
P
1
Q
1

Lợi nhuận giảm
M
C
A
C
Q
$/sản phẩm
D = AR
MR
P*
Q*
Lợi nhuận đạt tối đa khi MR = MC
P
2
Q
2
P
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright

Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh

Thanh
6
6
10/26/2007
10/26/2007
Lợi nhuận đạt tối đa khi MR = MC
 Khi Q < Q
*
, do MC < MR nên khi tăng sản lượng
lợi nhuận sẽ tăng thêm.
 Khi Q > Q
*
, do MC > MR nên khi giảm sản lượng
lợi nhuận sẽ tăng thêm.
 Khi Q = Q
*
, thoả điều kiện MC = MR thì lợi nhuận
đạt tối đa
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 12
Khi đường cầu dòch chuyển
Q
$/Q
B
A
MR
1
MC
MR
2
D

1
D
2
Cầu tăng:
- Giá tăng
- Lượng tăng
Q
*
1
Q
*
2
P
*
2
P
*
1
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế

Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn

Thanh
Thanh
7
7
10/26/2007
10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 13
Khi đường chi phí MC dòch chuyển
Q
$/Q
B
A
MC
1
MR
D
2
MC giảm:
- Giá giảm
- Lượng tăng
- Một phần lợi ích do giá
giảm được chuyển cho NTD
MC
2
Q
*
1
Q
*
2

P
*
2
P
*
1
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 14
D
2
MR
2
D
1
MR
1
Đường cầu dòch chuyển làm thay đổi giá
nhưng sản lượng vẫn không đổi
Q
MC
$/Q
P
2
P
1
Q
1
= Q
2
Chương
Chương

trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô

Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
8
8
10/26/2007
10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 15
D
1
MR
1
Đường cầu dòch chuyển làm thay đổi sản
lượng nhưng giá vẫn không đổi
MC
$/Q
MR
2
D
2
P

1
= P
2
Q
1
Q
2
Q
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 16
Độc quyền bán
 Nhận xét
 Dòch chuyển đường cầu thường gây ra sự thay đổi cả về
giá và lượng.
 Nhà độc quyền bán có thể cung cấp các mức sản lượng
khác nhau ở cùng một mức giá.
 Nhà độc quyền bán có thể cung cấp cùng một mức sản
lượng nhưng ở các mức giá khác nhau.
 Ở thò trường độc quyền bán không có đường cung.
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế

Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn

Thanh
Thanh
9
9
10/26/2007
10/26/2007
Quy tắc đònh giá
()()
()
p
dTR d PQ
MR
dQ dQ
dP Q dP
MR P Q P P
dQ P dQ
dQ
P
E
QdP
==


=+ =+




=
11

1
pp
MR P P P
E
E
  
=+ = +
  
  
  
Quy tắc đònh giá
()
11
p
MC
P
E
=
+

1(1/ )
p
MR
P
E
=
+
Lợi nhuận đạt tối đa khi MC = MR, nên:
Chương
Chương

trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô

Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
10
10
10/26/2007
10/26/2007
1
p
P
MC
EP
−
−=
Quy tắc đònh giá
Phần cộng thêm vào chi phí biên để có được giá
bán là nghòch đảo của độ co giãn của cầu.
E
p
là số âm, và nếu có trò tuyệt đối lớn thì giá (P)
càng gần chi phí biên (MC) và ngược lại.

Sức mạnh độc quyền bán
 Đo lường sức mạnh độc quyền
 Trong trường hợp cạnh tranh hoàn hảo: P = MR = MC
 Sức mạnh độc quyền bán: P > MC
 Hệ số đo lường sức mạnh độc quyền bán
 L = (P - MC)/P
 Giá trò L càng lớn (trong khoảng 0 tới 1) thế lực độc
quyền bán càng lớn.
 Biểu diễn L theo khái độ co giãn E
P
 L = (P - MC)/P = -1/E
P
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học

2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
11
11
10/26/2007
10/26/2007

Độ co giãn của cầu và lợi nhuận
$/Q $/Q
Q
Q
AR
MR
MR
AR
MC MC
Q* Q*
P*
P*
P*-MC
Cầu càng co giãn, lợi
nhuận càng nhỏ
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 22
B
A
Thặng dư người tiêu dùng bò mất
DWL
Do giá cao hơn, người tiêu dùng mất
A+B vànhàsảnxuấtthượcA-C.
C
Tổn thất phúc lợi xã hội do độc quyền bán
Q
AR
MR
MC
Q
C

P
C
P
M
Q
M
$/Q
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008

2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
12
12
10/26/2007
10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 23
Tổn thất phúc lợi xã hội do độc quyền bán
 Giá cả độc quyền (P
M
) cao hơn giá cạnh tranh (P

C
)
hoặc chi phí biên (MC)
 Sản lượng độc quyền thấp hơn sản lượng có tính
cạnh tranh. (Q
M
<Q
C
)
 Giá cao làm cho nhà độc quyền có lợi nhuận vượt
trội từ việc chiếm giữ thặng dư của người tiêu dùng
 Sức mạnh độc quyền bán gây ra tổn thất vô ích
Tổng quát: Sử dụng nguồn lực kém hiệu quả (quá ít)
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 24
 Tìm kiếm đặc lợi (rent seeking)
 Các doanh nghiệp có thể chi tiền để có được độc
quyền bán bằng cách
 Vận động hành lang
 Xây dựng nhà máy có công suất dư thừa
Chi phí xã hội do độc quyền bán
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh

tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng

Văn
Văn
Thanh
Thanh
13
13
10/26/2007
10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 25
 Độc quyền bán tự nhiên
Một doanh nghiệp có thể sản xuất bằng sản lượng của
cả một ngành với chi phí thấp hơn là để cho nhiều
doanh nghiệp cùng tham gia sản xuất.
 Vậy tổn thất xã hội của độc quyền tự nhiên là so
với sự mong muốn, cái nên có chứ không hẳn là so
với cạnh tranh.
Chi phí xã hội do độc quyền bán
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 26
Mục đích kiểm soát độc quyền
 Giá độc quyền thấp hơn, gần với giá cạnh tranh
(P
C
) hoặc chi phí biên (MC)
 Gia tăng sản lượng đến Q
C
 Điều tiết lợi nhuận lợi nhuận vượt trội của độc
quyền để chi dùng chung cho xã hội.
 Giảm tổn thất vô ích
Tổng quát: Sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn
Chương

Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô

mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
14
14
10/26/2007
10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 27
Biện pháp kiểm soát độc quyền
 Quy đònh giá tối đa
 Điều tiết thuế
 Luật chống độc quyền (Luật cạnh tranh)
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 28
MC
AC
AR
MR
$/Q
Q
Quy đònh giá = P

r
thu được sản lượng
khả thi cao nhất, lợi nhuận kinh tế= 0,
chính phủ không cấp bù và DWL>0
Q
r
P
r
P
C
Q
C
Nếu giá quy đònh =P
C
, doanh nghiệp sẽ lỗ và rút
lui khỏi ngành. Để doanh nghiệp tiếp tục hoạt
động và DWL=0, chính phủ phải cấp bù đònh phí
P
M
Q
M
Không quản lý giá, nhà độc quyền sẽ
sản xuất tại Q
m
vàbántạiP
m
.
Quy đònh giá đối với độc quyền tự nhiên
CB
A

C
F
E
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học
học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế

tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
15
15
10/26/2007
10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 29
 Các quy đònh giá
 Rất khó khăn để xác đònh chi phí của doanh nghiệp và các
hàm cầu trước doanh nghiệp thường thay đổi theo điều
kiện thò trường.
 Kỹ thuật xác đònh giá theo suất sinh lời quy đònh cho phép
các doanh nghiệp đònh mức giá tối đa dựa trên suất sinh lợi
kỳ vọng hay suất sinh lời thực tế.
 P = AVC + (D + T + sK)/Q, trong đó

 P = Giá, AVC = Chi phí biến đổi bình quân
 D = Khấu hao, T = Thuế
 s = suất sinh lợi cho phép, K = vốn doanh nghiệp
Quy đònh giá đối với độc quyền tự nhiên
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 30
Điều tiết độc quyền bằng chính sách thuế
 Thuế trực thu, phúc lợi xã hội tăng hay giảm? Ai là
người chòu thuế?
 Thuế gián thu, phúc lợi xã hội tăng hay giảm? Ai là
người chòu thuế?
 Từ đó rút ra kết luận:
 Ngành nào nên điều tiết bằng thuế?
 Ngành nào nên quản lý giá tối đa?
Chương
Chương
trình
trình
giảng
giảng
dạy
dạy
kinh
kinh
tế
tế
Fulbright
Fulbright
Năm
Năm
học

học
2007
2007
-
-
2008
2008
Kinh
Kinh
tế
tế
Vi
Vi
mô
mô
Bài
Bài
giảng
giảng
15
15
Đặng
Đặng
Văn
Văn
Thanh
Thanh
16
16
10/26/2007

10/26/2007
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 31
Luật cạnh tranh
Qc héi Céng hoµ x· héi chđ nghÜa ViƯt Nam
Lt sè : 27/2004/QH11 §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc
Qc héi
n−íc céng hoµ x· héi chđ nghÜa ViƯt Nam
Kho¸ XI, kú häp thø 6
(Tõ ngµy 25 th¸ng 10 ®Õn ngµy 03 th¸ng 12 n¨m 2004)
lt c¹nh tranh
26.10.2007 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 32
Luật cạnh tranh
 Tiếnsĩ Lê ĐăngDoanhthìchorằng chống đđộc
quyền ở ViệtNam phứctạphơn nhiềuso vớicác
quốc gia khác, vì các công ty có đđượcvị trí đđộc
quyền không từ qúa trình cạnh tranh, mà do sựủng
hộ củaNhànước. Ông nói: “Luậttạoracơ sở pháp
lí để chống độc quyềnvàlạmdụng vị trí thống lĩnh
thị trường, nhưng chống đượcđếnmức nào thì còn
tùy thuộccáccơ quan quản lí nhà nướccómuốn
đụng đếnnhững doanh nghiệp mà lâu nay họ thường
ủng hộ hay không”.