Vận dụng các quan điểm, nguyên tắc vào dạy học giáo dục quốc phòng an ninh nhằm nâng cao chất lượng môn học ở trường thpt

Khoá luận tốt nghiệp
Chuyên ngành: Ph-ơng pháp giảng dạy GDQP - an ninh

Tr-ờng Đại học Vinh
Khoa Giáo dục quốc phòng
=== ===

Nguyễn Văn Long

Vận dụng các quan điểm, nguyên tắc vào
dạy học Giáo dục quốc phòng - An ninh
nhằm nâng cao chất l-ợng môn học ở
tr-ờng THPT

Khóa luận tốt nghiệp đại học

Vinh - 2009

----------

Nguyễn Văn Long

1

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp

A. Phần mở đầu
1. Lý lo chọn ®Ị tµi

HiƯn nay chóng ta ®ang sèng trong trong thÕ kỷ XXI, đây là thế kỷ của
hội nhập và phát triển. Do vậy, giáo dục đào tạo là một vấn đề then chốt có
tác dụng góp phần quyết định sự phát triển của xà hội. Việc chăm lo đến
giáo dục đào tạo là điều hoàn toàn đúng đắn mà Đảng và Nhà n-ớc ta
khẳng định trong Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX:Giáo dục Đào tạo là
quốc sách hàng đầu Quan điểm đó phù hợp với xu thế phát triển của xà hội
trong thời đại ngày nay.
Trong Điều 2 Luật Giáo dục của Quốc hội n-ớc Cộng hoà xà hội chủ
nghĩa Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ VII, thông qua ngày 14/06/2005 quy
định mục tiêu giáo dục là: Đào tạo con ng-ời Việt Nam phát triển toàn diện,
có đạo đức, trí thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý
t-ởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xà hội, hình thành nên nhân cách phẩm
chất và năng lực của công dân, đáp ứng với yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Mục tiêu này xác định việc đào tạo con ng-ời toàn diện về thể chất, tt-ởng, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đối với tất cả các môn học, cấp học
trong hệ thống giáo dục quốc dân. Môn Giáo dục quốc phòng An ninh tuy
mới đ-ợc đ-a vào các tr-ờng THPT để giảng dạy, nh-ng nó đà góp phần
không nhỏ vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Nội dung Giáo dục quốc
phòng An ninh mang tính giáo dục sâu sắc mà không phải môn nào cũng
có đ-ợc. Hiện nay trong hệ thống giáo dục phổ thông ở n-ớc ta, môn Giáo
dục quốc phòng An ninh đà trở thành môn học chính thức trong các loại
hình tr-ờng lớp từ bậc trung học phổ thông (THPT) đến bậc Đại học. Cũng
nh- các môn học khác, Giáo dục quốc phòng An ninh đang ngày càng đ-ợc

Nguyễn Văn Long

2

Lớp 46A - GDQP

Khoá luận tốt nghiệp
nhận thức đúng vai trò và ý nghĩa của nó trong việc đào tạo thế hệ trẻ. Những
chuyển biến to lớn sâu sắc trong thời đại ngày nay càng chứng tỏ sự cần thiết
phải có nội dung và ph-ơng pháp giảng dạy, ph-ơng pháp giáo dục môn học
Giáo dục quốc phòng An ninh cho phù hợp, nhằm góp phần nâng cao chất
l-ợng, hiệu quả của công tác giáo dục.
Giáo dục quốc phòng An ninh cho học sinh là một trong những nhiệm
vụ quan trọng hàng đầu góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện. Qua
đó tạo điều kiện cho thế hệ trẻ có điều kiện tu d-ỡng đạo đức và rèn luyện
năng lực để góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến l-ợc: Xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc xà hội chủ nghĩa. Môn học Giáo dục quốc phòng An
ninh đà đ-ợc xác định trong nhiều văn bản quy định pháp luật của Nhà n-ớc
và gần đây nhất Bộ Chính trị đà có Chỉ thị số 12 CT/TW ngày 13/05/2007,
Chính phủ đà có Nghị định số 116/2007/NĐ CP ngày 10/07/2007 về
tăng c-ờng công tác giáo dục Quốc phòng An ninh toàn diện tr-ớc tình
hình mới.
Do đà cố gắng khắc phục khó khăn thiếu thốn về nhiều mặt, cho nên
công tác Giáo dục quốc phòng An ninh trong các nhà tr-ờng THPT b-ớc
đầu đà thu đ-ợc những thành tích đáng kể cả về nhận thức lẫn chất l-ợng dạy
học. Song, so với những yêu cầu nhiệm vụ của sự nghiệp đổi mới giáo dục
đào tạo thì chóng ta thÊy r»ng vÉn ch-a thùc sù th¶o m·n với những gì mà
Giáo dục quốc phòng An ninh đà đạt đ-ợc. Hiện nay với công tác cải cách
về hệ thống giáo dục, đổi mới về nội dung và ph-ơng pháp dạy học đối với
tất cả các môn học, môn học Giáo dục quốc phòng An ninh đang tiếp tục
đ-ợc nghiên cứu, điều chỉnh, sửa đổi bổ sung cho phù hợp với yêu cầu xây
dựng và phát triển đất n-ớc. Bên cạnh đó các thế lực thù địch từng ngày, từng
giờ chúng thực hiện nhiều âm mưu thủ đoạn gây Diễn biến hoà bình, bạo
loạn lật đổ, nhằm phá hoại chế độ xà hội chủ nghĩa của chúng ta. Vì vậy, đối
với môn học Giáo dục quốc phòng An ninh là môn học bắt buộc chúng có
Nguyễn Văn Long

3

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
nhiều nội dung quan trọng. Quá trình dạy học đòi hỏi ng-ời giáo viên Giáo
dục quốc phòng An ninh không những có đầy đủ về kiến thức quân sự phổ
thông, về quốc phòng mà còn cần phải nắm vững lý luận ph-ơng pháp giảng
dạy của môn học đó. Việc giảng dạy Giáo dục quốc phòng An ninh là một
quá trình phức tạp đa dạng, trong thời gian qua do nhận thức không đúng về
vai trò, vị trí cũng nh- nội dung của môn học mà dẫn đến quan niệm ch-a
thật đúng về ph-ơng pháp giảng dạy. Có ng-ời còn quan niệm rằng giảng dạy
Giáo dục quốc phòng An ninh chẳng qua là huấn luyện quân sự như trước
đây đà làm nhiều rồi không có gì hơn lăn, lê, bò, tr-ờn, tập bắn; có ng-ời
giảng dạy khô khan, cứng nhắc, máy móc làm cho ng-ời học chán nản coi
th-ờng môn học. Đặc biệt đối với những ng-ời ch-a qua đào tạo nghiệp vụ sphạm, họ chỉ huấn luyện quân sự đơn thuần làm cho chất l-ợng hiệu quả học
tập không cao, thậm chí có khi còn không đảm bảo đ-ợc tính giáo dục của
môn học. Những sai phạm đó có nhiều nguyên nhân, nh-ng cơ bản là không
nắm đ-ợc ph-ơng pháp giảng dạy.
Từ những lý do trên tôi đà mạnh dạn chọn đề tài Vận dụng các quan
điểm, nguyên tắc vào dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh nhằm nâng
cao chất l-ợng môn học ở tr-ờng THPT để làm khoá luận cuối khoá, hy
väng víi ý nghÜa lý ln vµ thùc tiƠn cđa đề tài sẽ góp phần nhỏ bé của mình
cho sự nghiệp giáo dục của n-ớc ta hiện nay.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Việc tìm hiểu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng các quan
điểm, nguyên tắc dạy học của môn Giáo dơc qc phßng – An ninh, gióp cho

mäi ng-êi nhËn thức đ-ợc vai trò ý nghĩa, tầm quan trọng của môn học cũng
nh- các quan điểm và nguyên tắc dạy học trong môn Giáo dục quốc phòng
An ninh, từ đó vận dụng thực tiễn nhằm nâng cao chất l-ợng truyền đạt kiến
thức cho các em học sinh.

Nguyễn Văn Long

4

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
Trên cơ sở xây dựng nội dung, đổi mới về hình thức ph-ơng pháp dạy
học môn Giáo dơc qc phßng – An ninh ë tr-êng THPT hiƯn nay, từ đó lựa
chọn những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả dạy học ở tr-ờng
THPT trên toàn quốc.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Qua nghiên cứu đề tài này chúng tôi chỉ ra các cách thức, ph-ơng pháp
vận dụng các quan điểm, nguyên tắc dạy học Giáo dục quốc phòng An
ninh ở trong THPT. Nhằm tổ chức giảng dạy môn học có hiệu quả.
* Về lý luận: Tìm hiểu các vấn đề đặc tr-ng của bộ môn Giáo dục quốc
phòng An ninh, đặc điểm hoạt động nhận thức của học sinh, quan điểm
nguyên tắc trong dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh, đổi mới ph-ơng
pháp dạy học nhằm nâng cao chất l-ợng hiệu quả môn học.
* Về thực tiễn: Khảo sát điều tra thực trạng dạy học Giáo dục quốc
phòng An ninh ở tr-ờng THPT về ph-ơng pháp dạy học, điều kiện dạy học,
chất l-ợng dạy học, những vấn đề thực tiễn đặt ra.
Nghiên cứu ch-ơng trình sách giáo khoa để xác định mục đích yêu cầu
nội dung và lựa chọn ph-ơng pháp dạy học.

Thực nghiệm s- phạm để kiểm tra tính khả thi hiệu quả của việc vận dụng
các quan điểm, nguyên tắc giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng An ninh.
3. Đối t-ợng và phạm vi nghiên cứu
Đối t-ợng nghiên cứu của khoá luận là các quan điểm, nguyên tắc dạy
học Giáo dục quốc phòng An ninh trong nhà tr-ờng THPT.
Phạm vi nghiên cứu là tìm hiểu cơ sở lý luận, thực tiễn và vận dụng các
quan điểm, nguyên tắc trong dạy học môn Giáo dục quốc phòng An ninh.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu nh- giải pháp s- phạm trong việc vận dụng các quan điểm, nguyên
tắc phù hợp với thực tiễn dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh ở tr-ờng

Nguyễn Văn Long

5

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
THPT sẽ làm cho hiệu quả bài học đ-ợc nâng lên, đồng thời sẽ nâng cao chất
l-ợng dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh.
5. Ph-ơng pháp nghiên cứu
Để hoàn thành đề tài Vận dụng các quan điểm, nguyên tắc vào dạy học
Giáo dục quốc phòng An ninh nhằm nâng cao chất l-ợng môn học ở tr-ờng
THPT chúng tôi đà tìm hiểu nhiều công trình nghiên cứu khoa học về
nghiên cứu các quan điểm, nguyên tắc nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy bộ
môn từ tr-ớc đến nay để làm chỗ dựa lý thuyết cho khoá luận. Bên cạnh đó
chúng tôi tổng hợp bổ sung các ý kiến đà đóng góp thành một hệ thống nhất
quán, toàn diện. Tiếp theo, trên cơ sở tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn
trong việc tổ chức triển khai việc dạy và học, vận dụng các quan điểm,

nguyên tắc đ-a ra cách thức phù hợp và mang tính khoa học cao.
5.1. Ph-ơng pháp phân tích và tổng hợp tài liệu
Đối với ph-ơng pháp này, chúng tôi đà sử dụng trong quá trình nghiên
cứu nhằm mục đích thu thập thông tin qua đọc, phân tích tổng hợp tài liệu,
các tài liệu liên quan nh-: Sách lý luận và ph-ơng pháp giảng dạy Giáo dục
quốc phòng An ninh, giáo dục học (Nxb Giáo dục, 1974); Sách giáo dục
quốc phòng (Nxb Giáo dục, 1992); Sách ph-ơng pháp nghiên cứu huấn luyện
Giáo dục quốc phòng An ninh, các tài liệu nói về quan điểm, nguyên tắc
dạy học đối với môn học Giáo dục quốc phòng An ninh; tham khảo kết
hợp ghi chép các vấn đề có liên quan để đ-a ra các kết luận quan trọng và bổ
ích phục vơ cho h-íng nghiªn cøu. Nã gióp Ých rÊt lín cho bản thân để đề ra
ph-ơng h-ớng nghiên cứu cũng nh- cơ sở khoa học về việc giải quyết các
vấn đề một cách khoa học.
5.2. Ph-ơng pháp phỏng vấn, toạ đàm
Đây là một ph-ơng pháp để thu thập thông tin cần thiết có tính sát thực
với thực tiễn bằng cách trao đổi, phỏng vấn, toạ đàm trực tiếp hoặc gián tiếp

Nguyễn Văn Long

6

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
giữa nhà nghiên cứu với cá nhân, các thầy cô giáo có chuyên môn, kinh
nghiệm giảng dạy môn Giáo dục quốc phòng An ninh về vấn đề cần quan
tâm của đề tài, ở hình thức hiện nay chúng tôi tiến hành gặp gỡ những ng-ời
có thể cung cấp những thông tin để trao đổi trực tiếp một số nội dung,
ch-ơng trình, ph-ơng pháp giảng dạy, đội ngũ giáo viên thái độ nhận thức

của ng-ời dạy và ng-ời học môn Giáo dục quốc phòng nói chung và các quan
điểm, nguyên tắc dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh nói riêng.
5.3. Ph-ơng pháp quan sát s- phạm
Quan sát s- phạm là ph-ơng pháp tự giác có mục đích một hiện t-ợng
giáo dục nào đó để thu thập nghiên cứu thông tin số liệu, tài liệu, sự kiện cụ
thể đặc tr-ng cho quá trình diễn biến của hiện t-ợng đó.
Vì vậy việc sử dụng ph-ơng pháp s- phạm hàng ngày để thu thập những
thông tin chính xác bổ ích, nhằm đ-a ra những biện pháp giáo dục một cách
nhanh chóng, phù hợp, kịp thời và đạt kết quả cao.
5.4. Ph-ơng pháp thực nghiệm s- phạm
Đối với ph-ơng pháp này đ-ợc tiến hành theo ph-ơng pháp thực nghiệm
so sánh trong quá trình nghiên cứu chia thành hai nhóm, mỗi nhóm 20 ng-ời
có cùng lứa tuổi, cùng thời gian học tập. Thông qua ph-ơng pháp này sẽ giúp
cho giáo viên đánh giá đ-ợc hiệu quả thiết thực các quan điểm, nguyên tắc đÃ
áp dụng thử nghiệm trong quá trình giảng dạy.
6. Cấu trúc khoá luận
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, cấu trúc đề tài gồm có ba phần chính:
Ch-ơng 1: Khái quát chung về môn học Giáo dục quốc phòng An ninh
trong nhà tr-ờng THPT.
Ch-ơng 2: Các quan điểm, nguyên tắc dạy học Giáo dục quốc phòng
An ninh đối với chất l-ợng hiệu quả dạy học.
Ch-ơng 3: Vận dụng các quan điểm, nguyên tắc vào quá trình chuẩn bị
và thực hành giảng dạy Giáo dục quốc phòng An ninh.

Nguyễn Văn Long

7

Lớp 46A - GDQP

Khoá luận tốt nghiệp

B. Nội dung
Ch-ơng 1
Khái quát chung về môn học Giáo dục
quốc phòng An ninh trong nhà tr-ờng THPT
1.1. Lịch sử của môn học Giáo dục quốc phòng An ninh
Giáo dục quốc phòng An ninh cho học sinh, sinh viên là một trong
những nhiệm vụ quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu toàn diện. Qua đó
tạo diều kiện cho thế hệ trẻ có thể tu d-ỡng phẩm chất, đạo đức và rèn luyện
năng lực để sẳn sàng thực hiện hai nhiệm vụ chiến l-ợc: Xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xà hội chñ nghÜa.
Thực hiện nghị định 219/CP ngày 28/12/1961 cña héi ®ång ChÝnh phđ
(nay lµ chÝnh phđ) vỊ viƯc hn lun quân sự cho quân dự bị và dân quân tự
vệ, nay việc huấn luyện quân sự phổ thông đà đ-ợc đ-a vào giảng dạy cho
học sinh, sinh viên từ cấp THPT đến bậc Đại học với mục đích chuẩn bị cho
thế hệ trẻ về mặt tinh thần và kỹ năng quân sự cơ bản, nhằm sẵn sàng tham
gia quân đội, dân quân tự vệ nhằm đáp ứng sự nghiệp đấu tranh giải phóng
dân tộc và bảo vệ Tổ quốc. Năm 1966, Bộ Đại học và trung học chuyên
nghiệp đà quyết định ban hành ch-ơng trình Huấn luyện quân sự thống nhất
trong các tr-ờng Đại học, Cao đẳng và Trung học chuyên nghiệp.
Chiến tranh đà kết thúc, đất nứơc ta b-ớc vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc trong thời bình, Trong khi đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng đất
n-ớc, nhân dân ta luôn luôn nâng cao cảnh giác cũng cố quốc phòng, bảo vệ
an ninh chính trị, trật tự an toàn xà hội, bảo vệ Tổ quốc và thành quả cách
mạng. Điều 17, Luật nghĩa vụ quân sự có quy định Việc huấn luyện quân
sự phổ thông cho học sinh ở tr-ờng THPT, tr-ờng dạy nghề, tr-ờng THCN,
tr-ờng Cao đẳng và tr-ờng Đại học thuộc chương trình chính khoá. Như vậy
môn học Huấn luyện quân sự phổ thông (HLQSPT) đ-ợc luật định là môn

học chính khoá trong các nhà tr-ờng.

Nguyễn Văn Long

8

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
Vào những năm 1980, tr-ớc nhiệm vụ mới của cách mạng, mục tiêu nội
dung chương trình Huấn luyện quân sự phổ thông đà đ-ợc nghiên cứu,
thay đổi cho phù hợp. Và ngày 06/06/1983, Bộ tr-ởng Bộ quốc phòng ra
quyết định số 749/QP về việc ban hành ch-ơng trình huấn luyện quân sự
phổ thông bậc 1 với thời gian quy định 126 tiết cho học sinh THPT, bậc 2
với thời gian quy định 252 tiết cho học sinh THCN và dạy nghề, 336 tiết cho
sinh viên Đại học và Cao đẳng.
Năm 1989, thực hiện chủ ch-ơng đổi mới đào tạo nói chung và Giáo dục
quốc phòng An ninh nói riêng, chương trình Huấn luyện quân sự phổ
thông, đ-ợc tiếp tục nghiên cứu và sửa đổi, bổ sung, vì thế chất l-ợng dạy
và học đà đ-ợc nâng cao lên một b-ớc. Thuật ngữ Huấn luyện quân sự phổ
thông đ-ợc thay thế bằng thuật ngữ Giáo dục quốc phòng với hàm ý rộng
hơn, phù hợp với nội dung của môn học.
Ngày 28/10/1991, ch-ơng trình giáo dục quốc phòng ban hành quyết
định 2732/QĐ của Bộ tr-ởng Bộ Giáo dục đào tạo đà có những thay đổi lớn
về tên gọi, về kết cấu nội dung theo h-ớng tăng thời l-ợng giáo dục truyền
thống và nhận thức, giảm bớt phần thực hành kĩ năng quân sự cho phù hợp
với điều kiện thời bình, lúc này chương trình Huấn luyện quân sự phổ
thông được đổi thành chương trình môn học Giáo dục quốc phòng
(GDQP) cho học sinh, sinh viên.

Giáo dục quốc phòng trang bị cho học sinh một số vấn đề cơ bản về
đ-ờng lối quốc phòng, những nội dung quan trọng giúp học sinh có quan
niệm đúng đắn hơn về mộn học này. Từ đó học hỏi và vận dụng vào thực
tiển, ý thức và kiến thức quốc phòng để ng-ời cán bộ khoa học kỹ thuật,
chuyên môn nghiệp vụ quản lý kinh tÕ, biÕt kÕt hỵp kinh tÕ víi qc phòng,
quốc phòng với an ninh, để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nguyễn Văn Long

9

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
Môn học Giáo dục quốc phòng đà tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên
có thể học tập theo năng lực của mình và tích luỹ kiến thức cho theo từng bài
mà nội dung ch-ơng trình Bộ Giáo dục đào tạo đà quy định.
Nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của Giáo dục đào tạo và bảo vệ Tổ
quốc trong tình hình mới, kế tục và phát huy những kết quả thực hiện ch-ơng
trình môn học Giáo dục quốc phòng trong những năm qua, năm 2000 Bộ
Giáo dục đào tạo đà ban hành ch-ơng trình môn học Giáo dục quốc phòng
đổi mới để thay thế cho môn học Giáo dục quốc phòng ban hành năm 1991.
Để bảo đảm hoà nhập trong quá trình đổi mới Giáo dục ở cấp học phổ thông,
ngày 05/05/2006 Bộ tr-ởng Bộ giáo dục đào tạo ban hành quyết định số
16/2006/QĐ BGDĐT về ch-ơng trình giáo dục phổ thông trong đó có môn
học giáo dục quốc phòng An ninh với thời gian 35 tiết cho mỗi lớp, 105
tiết cho cả cấp học. Tuy nhiên, kiến thức về an ninh ch-a đ-ợc quy định cụ
thể và cơ bản, số tiết bổ sung đựơc điều chỉnh bởi các nội dung trong ch-ơng
trình ban hành theo quyết định số 16/2006/QĐ BGDĐT.

Ngày 10/07/2007, Chính phủ ban hành Nghị định số 116/2007/NĐ CP
về giáo dục quốc phòng An ninh, theo đó ch-ơng trình Giáo dục quốc
phòng cho học sinh, sinh viên đ-ợc sửa đổi lồng ghép nội dung An ninh và
cập nhật kiến thức quốc phòng, quân sự. ch-ơng trình đ-ợc ban thành theo
quyết định riêng cho mỗi cấp học và trình độ đào tạo, đánh dấu b-ớc đổi mới
cả về hình thức và nội dung trong quá trình phát triển của môn học. kể từ đây
tên gọi Giáo dục quốc phòng đà chính thức đ-ợc đổi tên thành môn học giáo
dục quốc phòng An ninh trong các nhà tr-ờng THPT.
Hệ thống kiến thức giáo dục quốc phòng An ninh, đ-ợc đ-a vào
ch-ơng trình THPT là những kiến thức ban đầu, cần thiết cho việc nhận thức
về Giáo dục quốc phòng An ninh và thực hành các kỹ năng quân sự phục
vụ cho việc hình thành nÕp sèng cã kü lt trong sinh ho¹t tËp thĨ, ý thức
cộng đồng ở tr-ờng, lớp và sẵn sàng tham gia vào lực l-ợng vũ trang. Nội
Nguyễn Văn Long

10

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
dung ch-ơng trình đà đ-ợc lựa chọn phù hợp với năng lực t- duy, khả năng
hoạt động thực tiễn của lứa tuổi và điều kiện kinh tế chính trị xà hội của đất
n-ớc. Hệ thống kiến thức trong ch-ơng trình môn học đ-ợc cấu trúc theo hệ
thống hình bậc thang từ thấp đến cao, luôn có sự kế thừa và phát triển những
kiến thức và kĩ năng ở lớp d-ới là tiền đề để nhận thức và kĩ năng ở lớp trên.
Mặc dù trong mỗi một nội dung kiến thức và thực hành đều có tính độc lập
t-ơng đối. Song tổng hợp của mỗi lớp sẽ tạo cho học sinh một mảng kiến
thúc cơ bản về quốc phòng An ninh.
Môn học Giáo dục quốc phòng An ninh ë cÊp Trung häc phỉ th«ng

(THPT) trong giai đoạn hiện nay cần coi trọng việc giáo dục nhận thức về
Giáo dục quốc phòng An ninh cho học sinh, giáo dục lịch sử, truyền thống
của dân tộc gắn với lịch sử, truyền thống của địa ph-ơng, gắn liền với phần
thực hành các kĩ năng quân sự, an ninh và tổ chức hội thao Giáo dục quốc
phòng An ninh theo quy định của Bộ Giáo dục đào tạo. Hiện nay, Giáo
dục quốc phòng An ninh trở thành một môn học chính trong các loại
tr-ờng, lớp từ bậc trung học thổ thông đến bậc Đại học. Cũng nh- các môn
học khác, trong từng b-ớc đổi mới và ngày càng nhận thức đúng vai trò và ý
nghĩa Giáo dơc qc phßng – An ninh cđa nã trong viƯc đào tạo thế hệ trẻ
những chủ nhân t-ơng lai của đất n-ớc.
Tổng kết công tác Giáo dục quốc phòng – An ninh trong thêi gian qua
cho thÊy, Gi¸o dơc quốc phòng An ninh trong ngành giáo dục đà có đ-ợc
những chuyển biến mạnh mẽ từ nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý các
cấp và việc tổ chức thực hiện đến từng cơ sở, nhà tr-ờng, đơn vị. Các cơ quan
quản lý giáo dục đà có sự chỉ đạo kiên quyết để thực hiện tốt nhiệm vụ Giáo
dục quốc phòng An ninh trong toàn ngành. Đội ngũ giáo viên ở cấp THPT
và THCN đà b-ớc đầu đ-ợc hình thành và phát triển. Nhiều cơ sở giáo dục
đào tạo đà từng b-ớc thực hiện biên chế giáo viên theo văn bản quy định hiện

Nguyễn Văn Long

11

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
hành; việc tổ chức học theo phân phối ch-ơng trình kiểm tra đánh giá kết quả
học tập cho từng học sinh đà đ-ợc thực hiện ở nhiều địa ph-ơng trên cả n-ớc.
Giáo dục quốc phòng An ninh cho sinh viên các tr-ờng Đại học, Cao đẳng

ngày càng có chất l-ợng, hiệu quả. Việc kiện toàn phát triển hệ thống trung tâm
Giáo dục quốc phòng An ninh sinh viên theo Quyết định 07/ 2003/ QĐ TT
ngày 09/01/2003 của Thủ t-ớng Chính phủ phê duyệt kế hoạch hệ thống
trung tâm Giáo dục quốc phòng An ninh sinh viên giai đoạn 2001 2010,
đà tạo môi tr-ờng häc tËp, rÌn lun hiƯu qu¶ tèt cho häc sinh, sinh viên.
Nh- vậy, trong từng giai đoạn cách mạng ch-ơng trình môn học Giáo
dục quốc phòng An ninh đều có những đổi mới phục vụ cho sự nghiệp phát
triển đất n-ớc và công tác quốc phòng từng thời kỳ đà gắn kết chặt chẽ các
mục tiêu của giáo dục đào tạo với Giáo dục quốc phòng An ninh.
Luật Giáo dục 1998 đà xác định: Mục tiêu đào tạo con người Việt Nam
phát triển toàn diện, có đạo ®øc, tri thøc, søc kháe, thÈm mÜ vµ nghỊ nghiƯp,
trung thành với lí t-ởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xà hội, hình thành và
bồi d-ỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Thế hệ trẻ học sinh, sinh viên là những chủ nhân t-ơng lai của đất n-ớc
và đặc biệt là trong thế kỷ 21, đây là thế kỷ của nền kinh tế tri thức; phải có
những phẩm chất toàn diện về tri thức, sức khỏe, thẫm mĩ và nghề nghiệp,
trung thành với mục tiêu lí t-ởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xà hội, Giáo
dục quốc phòng An ninh, giáo dục công dân, giáo dục thể chất, thẫm mĩ
cùng nhiều môn học khác đà góp phần hình thành và bồi d-ỡng nhân cách,
phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo
nhân lực và bồi d-ỡng nhân tài phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại
hóa đất n-ớc, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xà hội chủ nghĩa.

Nguyễn Văn Long

12

Lớp 46A - GDQP

Khoá luận tốt nghiệp
Bên cạnh đó, hiện nay tình hình của đất n-ớc ta và trên thế giới, những
vấn đề về an ninh, kinh tế đà và đang có nhiều chuyển biến khá phức tạp, các
âm m-u thủ đoạn Diễn biến hòa bình, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù
địch đang từng ngày, từng giờ phá hoại đất n-ớc ta. Do đó việc đ-a nội dung
Giáo dục quốc phòng An ninh vào nhà tr-ờng Trung học phổ thông nói
riêng và các tr-ờng học nói chung là điều hết sức cần thiết. Từ đó việc vận
dung các quan điểm, nguyên tắc dạy học môn Giáo dục quốc phòng An
ninh nhằm nâng cao chất l-ợng học tập cho học sinh góp phần giữ gìn xây
dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt nam xà hội chủ nghĩa là rất cần thiết.
1.2. Vị trí, mục đích, yêu cầu và tác dụng của môn học
1.2.1. Vị trí
Giáo dục quốc phòng An ninh là môn học chính khoá có vị trí quan
trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giáo dục quốc phòng
An ninh là một trong những nội dung giáo dục toàn diện của nhà tr-ờng, góp
phần rèn luyện hình thành nhân cách, là một nhiệm vụ quan trọng trong
chiến l-ợc đào tạo con ng-ời mới xà hội chủ nghĩa.
Giáo dục quốc phòng An ninh là một bộ phận của nền giáo dục quốc
dân, một nội dung quan trọng cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn
dân, an ninh nhân dân, đây là môn học chính khóa trong ch-ơng trình giáo
dục cấp trung học phổ thông. Môn học Giáo dục quốc phòng An ninh đÃ
góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh về lòng yêu n-ớc, yêu chủ nghĩa xÃ
hội, niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống đấu tranh chống giặc
ngoại xâm của dân tộc, của các lực l-ợng vũ trang nhân dân Việt Nam, có ý
thức cảnh giác tr-ớc âm m-u, thủ đoạn của các thế lực thù địch, có kĩ năng
quân sự, an ninh cần thiết để tham gia vào sự nghiệp xây dựng, cũng cố nền
quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân.

Nguyễn Văn Long

13

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp

1.2.2. Mục đích, yêu cầu
Mỗi môn học đều có mục đích và yêu cầu khác nhau, tuy nhiên đối với
môn Giáo dục quốc phòng An ninh thì ng-ời học tr-ớc tiên phải có ý thức
chấp hành nghiêm túc, hiểu rõ đ-ợc ý nghĩa của môn học và có lòng yêu
n-ớc nồng nàn để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mục đích của Giáo dục quốc
phòng An ninh là phải giáo dục toàn diện cho học sinh.
- Đối với bậc Trung học phổ thông:
* Về kiến thức: Có những hiểu biết ban đầu về nền Quốc phòng toàn dân
v An ninh nhân dân, về truyền thống chống giặc ngoại xâm vẻ vang của dân
tộc, của quân đội, công an và nghệ thuật đánh giặc giữ n-ớc của ông cha.
Có những kiến thức tối thiểu về phòng thủ dân sự, tính năng kỹ thuật, chiến
thuật và một số loại vũ khí bộ binh khác.
* Về kỹ năng: Có những kỹ năng tối thiểu về điều lệnh ®éi ngị, kü tht,
chiÕn tht bé binh, biÕt sư dơng súng tiểu liên AK và súng tr-ờng CKC.
Thực hành tập bắn trúng mục tiêu cố định, bắn súng thật hoặc bắn bằng thiết
bị điện tử, laser. Làm đ-ợc các động tác từng ng-ời trong chiến đấu có khả
năng tự bảo vệ mình.
* Về thái độ: Xây dựng niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền
thông dựng n-ớc và giữ n-ớc của dân tộc, của các lực l-ợng vũ trang nhân
dân Việt Nam. Xác định nghĩa vụ, trách nhiệm của ng-ời thanh niên, học
sinh tham gia vào các hoạt động về công tác Giáo dục quốc phòng An ninh
ở nhà tr-ờng, địa ph-ơng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, góp

phần hình thành lối sống cã ý thøc tỉ chøc, kû lt cđa thÕ hƯ trẻ học sinh.
- Đối với bậc trên Trung học phổ thông:
Giáo dục lòng yêu n-ớc, yêu chủ nghĩa xà hội rèn luyện tốt ý thức tổ
chức kỷ luật, sẵn sàng thực hiện tốt nghĩa vụ quân sự. Trang bị một số vấn đề

Nguyễn Văn Long

14

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
t- duy lý luận trong đ-ờng lối quốc phòng an ninh của Đảng, những nội
dung cơ bản về công tác quốc phòng an ninh, về nghệ thuật quân sự Việt
Nam, về chiến lược Diễn biễn hòa bình, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù
địch chống phá cách mạng Việt Nam. Nâng cao trình độ quân sự, đạt đ-ợc
yêu cầu về kiến thức, kỹ năng cơ bản của kỹ thuật và chiến thuật có thĨ vËn
dung trong chiÕn ®Êu, phơc vơ cho chiÕn ®Êu và công tác.
1.2.3. Tác dụng
Tr-ớc đây trong bối cảnh đất n-ớc có chiến tranh, môn học Huấn luyện
quân sự phổ thông đà góp phần bồi d-ỡng tâm hồn lý t-ởng cộng sản, xác
định nghĩa vụ và trách nhiệm của công dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc
cho học sinh, sinh viên. Cũng nhờ môn học này trong các nhà tr-ờng, nhiều
thanh niên tr-ớc khi nhập ngũ hoặc chuyển vào phục vụ cho quân đội đà có
kiến thức quân sự phổ thông nhất định, rút ngắn đ-ợc thời gian huấn luyện,
sẵn sàng tham gia cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm để cứu n-ớc và
bảo vệ toàn vẹn lÃnh thổ của Tổ quốc. Ngoài việc trang bị những kiến thức
quân sự phổ thông cho học sinh, sinh viên, môn học Huấn luyện quân sự phổ
thông còn có tác dụng rèn luyện xây dựng nếp sống học tập, sinh hoạt phù hợp

với tình hình thời chiến và biết đ-ợc ph-ơng pháp học để đạt kết quả cao trong
học tập.
Hiện nay, môn học Giáo dục quốc phòng An ninh đang phát huy tác
dụng tích cực trong việc giáo dục đào tạo con ng-ời mới xà hội chủ nghĩa,
sẵn sàng đóng góp năng lực, trí tuệ vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Thông qua Giáo dục quốc phòng An ninh, học sinh, sinh viên hiểu
sâu sắc hơn về chiến tranh, quân đội, bảo vệ Tổ quốc, về đ-ờng lối quân sự
của Đảng, về công tác quốc phòng, về nhiƯm vơ qc phßng – an ninh, vỊ
mèi quan hƯ giữa kinh tế với quốc phòng an ninh và qc phßng – an ninh
víi kinh tÕ, vỊ nghƯ tht quân sự... Tóm lại, Giáo dục quốc phòng An

Nguyễn Văn Long

15

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
ninh đang góp phần giáo dục toàn diện trong các nhà tr-ờng, đào tạo một thế
hệ mới để tiếp tục sự nghiệp cách mạng của cha, anh chúng ta.
1.3. Nhiệm vụ giáo dục của môn học Giáo dơc qc phßng – An
ninh ë tr-êng THPT
HiƯn nay trong lịch sử phát triển của giáo dục và nhà tr-ờng, dạy học
tồn tại nh- là một hoạt động xà hội, nó đà gắn liền với hoạt động của con
ng-ời, hoạt động dạy và học của thầy và trò nhằm thực hiện mục đích, nhiệm
vụ giáo dục đào tạo của nhà tr-ờng. Dựa vào cơ sở chủ nghĩa Mác Lênin,
với quan điểm giáo dục đúng đắn, ngay từ Đại hội lần thứ III (09/1960)
Đảng ta đà chỉ rõ nhiệm vụ của nhà trường là: Nhằm bồi dững thế hệ trẻ
thành những ng-ời lao động làm chủ đất n-ớc, có giác ngộ xà hội chủ nghĩa,

có văn hoá và kỹ thuật, có sức khoẻ.
Nền giáo dục của ta là nền giáo dục toàn diện, nhằm giáo dục cho học
sinh phát triển đầy đủ về từng mặt và cân đối giữa các mặt, theo mục tiêu
từng cấp học. Trong nhà tr-ờng, việc giảng dạy cũng phải nhằm mục đích
làm cho học sinh phải rèn luyện và phát triển một cách toàn diện theo chức
năng của môn học. Bất cứ môn học nào cũng không phải chỉ cung cấp kiến
thức có sẵn mµ lµm cho trÝ lùc, thĨ lùc cđa häc sinh ngày càng phát triển làm
cho họ lớn lên về nhiều mặt, có những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết cho cuộc
sống xà hội. Nhiều công trình nghiên cứu đà kết luận rằng, bao giờ dạy học
cũng có ảnh h-ởng đến giáo dục đối với học sinh. Sự giáo dục bao giờ cũng
nằm trong lòng của dạy học. Dạy học bất cứ giáo viên xem nh- thế nào bao
giờ cũng hình thành nhân cách của học sinh theo một cách nhất định, thái độ
đối với cuộc sống, đối với kiến thức, những năng lực trí tuệ khác nhau, tình
cảm đạo đức và ý chí.
Nh- vậy, cũng nh- các môn học khác, môn học Giáo dục quốc phòng
An ninh đà góp phần giáo dục hình thành thế giới quan khoa học và những

Nguyễn Văn Long

16

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
phẩm chất nhân cách khác cho học sinh, để họ trở thành những ng-ời công
dân, những ng-ời lao động tốt có ích cho xà hội.
1.3.1. Giáo dục niỊm tin, gi¸o dơc lý t-ëng x· héi chđ nghÜa
ë mọi thời đại, con ng-ời đều có niềm tin, có lý t-ởng và xác định cho
mình một thế giới quan. Thế giới quan chúng ta là thế giới quan mác xít, dựa

vào sự nhận thức quy luật của tự nhiên và xà hội. Giáo dục con ng-ời phải
giáo dục thế giới quan, tức là giáo dục lý t-ởng, giáo dục niềm tin. Tri thức
Giáo dục quốc phòng An ninh cùng với tri thức của các môn học khác
trong nhà tr-ờng xây dựng cơ sở cho học sinh xây dựng niỊm tin vµ lý t-ëng.
ThÕ giíi quan khoa häc vµ đạo đức cách mạng làm cho học sinh có niềm tin
vững chắc vào sự phát triển trong công cuộc xây dựng đất n-ớc và thắng lợi
trong sự nghiệp bảo vệ Tỉ qc x· héi chđ nghÜa.
1.3.2. Gi¸o dơc trun thèng, lòng tự hào dân tộc, tinh thần quốc tế vô
sản
Mỗi thế hệ đi vào cuộc sống, h-ớng theo sự phát triển chung của nhân
loại, không thể không mang theo mình những giá trị của quá khứ mà thế hệ
đi tr-ớc đà tạo lập và truyền lại. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử dựng n-ớc
và giữ n-ớc, nhân dân ta đà xây dựng nên những truyền thống vô cùng tốt
đẹp. Đó là truyền thống về lòng yêu n-ớc, yêu th-ơng đồng bào, trọng nhân
nghĩa, anh hùng, dũng cảm, bất khuất. Đặc biệt, trong đánh giặc cứu n-ớc,
dân tộc ta đà xây đúc nên nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân rất đặc
sắc và độc đáo, thể hiện nhiều mặt: toàn dân đánh giặc, lấy nhỏ đánh lớn, lấy
ít thắng nhiều, đánh giặc bằng trí thông minh, sáng tạo... Mọi kẻ thù xâm
l-ợc đến từ ph-ơng Bắc, ph-ơng Tây đến đều bị thất bại, chứng tỏ rằng chiến
tranh nhân dân Việt Nam là vô địch... Thông qua Giáo dục quốc phòng An
ninh giáo dục cho học sinh những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, từ đó
nâng cao lòng tự hào của dân tộc, hăng say học tập, lao động sản xuất, sẵn

Nguyễn Văn Long

17

Lớp 46A - GDQP

Khoá luận tốt nghiệp
sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi... Giáo dục để học sinh có lòng tin
chiến thắng trong chiến tranh nhân dân bảo vệ tổ quốc tr-ớc những kẻ thù có
tiềm lực về kinh tế, quân sự mạnh, khoa học công nghệ phát triển. Đồng thời
động viên học sinh đóng góp khả năng của mình nhằm làm phong phú thêm
nghệ thuật quân sự truyền thống của dân tộc.
Giáo dục quốc phòng An ninh còn giúp cho học sinh hiểu một điều vô
cùng quan trọng là trong đấu tranh giữ n-ớc hay trong xây dựng đất n-ớc,
nhân dân ta, lực l-ợng vũ trang nhân dân và quân đội ta đều thể hiện sự đoàn
kết với các dân tộc khác, thậm chí cả với nhân dân tiến bộ của n-ớc thù địch.
Lòng yêu n-ớc chân chính kết hợp với tinh thần quốc tế vô sản tạo nên sức
mạnh cách mạng to lớn và là phẩm chất đạo đức của ng-ời Việt Nam ngày nay.
1.3.3. Giáo dục lòng biết ơn tổ tiên, và những ng-ời có công với tổ quốc
Khẳng định vai trò của quần chúng trong sự nghiệp cách mạng, quan
điểm của chủ nghĩa Mác Lênin không hề phủ nhận vai trò và tác dụng của
cá nhân, của lÃnh tụ, những nhà lÃnh đạo, những nhân vật kiệt xuất. Thông
qua Giáo dục quốc phòng An ninh để giáo dục học sinh thấy đ-ợc những
thế hệ đi tr-ớc đà đổ mồ hôi x-ơng máu giành và giữ giang sơn, gấm vóc cho
các thế hệ hôm nay và mai sau. Trong đó có những ng-ời cụ thể. Biết ơn đối
với tổ tiên, đối với những ng-ời có công với tổ quốc, chúng ta phải bảo vệ
những thành quả cách mạng đà giành đ-ợc, bảo vệ thanh danh của những
ng-ời đó bằng bất cứ giá nào.
1.3.4. Giáo dục tinh thần, thái độ đối với sự nghiệp bảo vệ tổ quốc
Trên cơ sở trang bị những kiến thức cơ bản về đ-ờng lối quốc phong
an ninh của Đảng, về công tác quốc phòng an ninh của nhà n-ớc, về âm
m-u thủ đoạn chống phá của kẻ thù để học sinh nhận thức đ-ợc các quy luật:
Dựng n-ớc đi đôi với giữ n-ớc, xây dựng chủ nghĩa xà hội phải bảo vệ Tổ

Nguyễn Văn Long

18

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
quốc xà hội chủ nghĩa. Đây là những quy luật nằm trong quy luật chung của
sự phát triển. Nắm vững quan điểm của Đảng, nhận thức đ-ợc trách nhiệm,
nghĩa vụ của ng-ời công dân, học sinh sẽ có tinh thần, thái độ đúng đắn trong
học tập, rèn lun, trong x©y dùng nỊn QPTD, ANND, x©y dùng lùc l-ợng vũ
trang nhân dân vững mạnh, sẵn sàng đóng góp sức mình vào sự nghiệp bảo
vệ tổ quốc xà hội chủ nghĩa.
1.3.5. Giáo dục lòng dũng cảm, tính gan dạ
Thông qua dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh, rÌn lun cho häc
sinh ý chÝ qut chiÕn, qut th¾ng kẻ thù, lòng dũng cảm, trí thông minh,
sáng tạo trong chiến đấu.
Học môn Giáo dục quốc phòng An ninh, học sinh có điều kiện tiếp
xúc với một số loại vũ khí, trang bị quân sự, qua đó sẽ tìm hiểu cơ chế hoạt
động dựa trên những nguyên lý khoa học của chúng. Đồng thời, học sinh
cũng rút ra đ-ợc những đặc điểm, độ tin cậy, tính an toàn của vũ khí, trang bị
mà yên tâm khi sử dụng.
Giáo dục quốc phòng An ninh còn chuẩn bị cho học sinh về mặt tâm
lý, về bản lĩnh cần thiết khi có chiến tranh xảy ra, sẵn sàng chấp nhận và đối
đầu với những khó khăn, ác liệt của chiến tranh.
1.3.6. Giáo dục những hiểu biết về lực l-ợng vũ trang, về quân đội và
công an nhân dân Việt Nam
Lực l-ợng vũ trang nhân dân Việt Nam gồm Quân đội nhân dân, Công
an nhân dân và Dân quân tự vệ, có vai trò to lớn trong khởi nghĩa vũ trang và
chiến tranh cách mạng, trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất
n-ớc; có lịch sử anh hùng, bản chất cách mạng và truyền thống vẻ vang.

Quân đội nhân dân là lực l-ợng nòng cốt của lực l-ợng vũ trang nhân
dân trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, bao gồm lực l-ợng th-ờng trực và

Nguyễn Văn Long

19

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
lực l-ợng dự bị động viên. Lực l-ợng th-ờng trực của Quân đội nhân dân có
Bộ đội chủ lực, Bộ đội địa ph-ơng và Bộ đội biên phòng.
Công an nhân dân Việt Nam bao gồm lực l-ợng an ninh nhân dân và lực
l-ợng cảnh sát nhân dân, là lực l-ợng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo
vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xà hội, có trách nhiệm phối hợp với Quân
đội nhân dân và Dân quân tự vệ thực hiện nhiệm vụ Quốc phòng.
Dân quân tự vệ là lực l-ợng vũ trang quần chúng, không thoát ly sản
xuất, công tác, có nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu và phục vụ chiến
đấu bảo vệ địa ph-ơng, cơ sở phối hợp với các lực l-ợng khác khắc phục hậu
quả thiên tai, địch hoạ, tham gia xây dựng đất n-ớc.
Thông qua Giáo dục quốc phòng An ninh giúp học sinh hiểu biết sâu
sắc và xác định ý thức, trách nhiệm xây dựng lực l-ợng vũ trang, nhất là xây
dựng Quân đội và Công an nhân dân Việt Nam. Đặc biệt, làm cho học sinh
thấy đ-ợc niềm vinh dự, tự hào khi trở thành một chiến sĩ hoặc cán bộ của
lực l-ợng vũ trang, của Công an nhân dân, hay trở thành Anh bộ đội Cụ
Hồ. Ngoài ra còn giáo dục nề nếp sinh hoạt, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần
nhận và hoàn thành nhiệm vụ, sự chịu đựng gian khổ hy sinh, lòng lạc quan
tin t-ởng...
1.3.7. Giáo dục h-ớng nghiệp cho học sinh

Giáo dục quốc phòng An ninh ở bậc THPT giúp học sinh nhận thức
đ-ợc một số nội dung cơ bản về quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, về
điều lệnh đội ngũ của Quân đội nhân dân ViƯt Nam, vỊ kü tht, vỊ chiÕn
tht bé binh, vỊ phòng thủ dân sự để làm cơ sở học Giáo dục quốc phòng
An ninh ở các bậc học phổ thông.
Đặc biệt, thông qua Giáo dục quốc phòng An ninh để học sinh, nhất là
đối với học sinh cuối bậc THPT, đăng ký dự thi vào học trong một tr-ờng
Quân đội hoặc một tr-ờng Công an, phục vụ lâu dài trong Quân đội nhân dân

Nguyễn Văn Long

20

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
Việt Nam hoặc Công an nhân dân Việt Nam, góp phần xây dựng lực l-ợng
vũ trang, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân.
Ngoài các vấn đề nêu trên, Giáo dục quốc phòng An ninh còn có khả
năng giáo dục cho học sinh nhiều khía cạnh khác của đạo đức, phẩm chất, tt-ởng, chính trị, tinh thần, giáo dục chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong
chiến đấu, giáo dục niềm tin và sự trung thành với lý t-ởng cách mạng, chủ
nghĩa Mác Lênin, t- t-ởng Hồ Chí Minh, lòng kính yêu đối với Đảng, với
Bác Hồ, giáo dục t- t-ởng nhân văn trong lèi sèng, gi¸o dơc thĨ lùc, båi
d-ìng ãc thÈm mü, trang bÞ nhiỊu néi dung vỊ khoa häc kü thuật và khoa học
công nghệ...
1.4. Thực trạng của việc dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh và
yêu cầu của việc đổi mới ph-ơng pháp dạy học
1.4.1. Thực trạng của việc dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh
TriĨn khai thùc hiƯn chØ thÞ sè 62 – CT/TW ngày 12/02/2001 của Bộ

Chính trị Ban Chấp hành Trung -ơng khóa VIII về tăng c-ờng công tác Giáo
dục quốc phòng An ninh toàn dân tr-ớc tình hình mới. Ngày 03/07/2001
Bộ tr-ởng Bộ giáo dục đào tạo đà có chỉ thị số 25/2001/CT BGD ĐT về
các biện pháp tăng c-ờng công tác Giáo dục quốc phòng An ninh ở các cơ
sở thuộc ngành trong tình hình mới.
Trong thời gian qua Giáo dục quốc phòng An ninh trong ngành giáo
dục đà có những chuyển biến mạnh mẽ từ nhận thức của đội ngũ cán bộ quản
lý các cấp đến việc tổ chức thực hiện ở từng cơ sở. Đội ngũ giáo viên ở cấp
THPT và Trung cấp chuyên nghiệp đà b-ớc đầu đ-ợc hình thành và phát
triển.
Nhìn chung hiện nay các tr-ờng THPT đà tổ chức dạy học theo đúng ch-ơng
trình nội dung và có sự hỗ trợ của cơ quan quân sự huyện, thị xÃ, thành phố
kể cả về đội ngũ cán bộ giảng dạy và cơ sở vật chất. Những kết quả đạt đ-ợc

Nguyễn Văn Long

21

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
đà khẳng định chủ tr-ơng đúng đắn của Đảng và Nhà n-ớc về công tác Giáo
dục quốc phòng An ninh. Tuy nhiên, trong lÃnh đạo và tổ chức thực hiện
nhiệm vụ Giáo dục quốc phòng An ninh của toàn ngành còn bộc lộ một số
hạn chế nh- sau:
- Nhận thức và trách nhiệm của một số cán bộ lÃnh đạo các nhà tr-ờng
và địa ph-ơng đối với nhiệm vụ Giáo dục quốc phòng An ninh ch-a sâu
sắc, từ đó ch-a thật sự quan tâm chỉ đạo và đầu t- đúng mức cho công tác
này. Còn có những cơ sở giáo dục địa ph-ơng ch-a coi Giáo dục quốc phòng

An ninh là nhiệm vụ lâu dài, ỷ lại vào sự giúp đỡ của các đơn vị, cơ quan
quân sự địa ph-ơng, ch-a thực hiện tốt chế độ giao ban, báo cáo sơ kết tổng
kết theo quy định dẫn đến việc quản lý chỉ đạo ch-a kịp thời, kém hiệu quả.
- Chất l-ợng đội ngũ giáo viên giảng dạy bộ môn Giáo dục quốc phòng
An ninh ở các tr-ờng phổ thông ch-a cao, phần lớn là nhờ đội ngũ cán bộ
cơ quan quân sự địa ph-ơng hay giáo viên thể dục, giáo viên văn, sử... Số
giáo viên này không những không đ-ợc đào tạo mà tập huấn về Giáo dục
quốc phòng An ninh cũng ch-a đ-ợc tham gia lần nào, việc bố trí nội dung
giảng dạy của ch-ơng trình lệ thuộc nhiều vào công tác của cơ quan đơn vị
nói trên. Đội ngũ giáo viên đảm nhiệm giảng dạy môn học Giáo dục qc
phßng – An ninh ë tr-êng THPT hiƯn nay cßn thiếu về số l-ợng, non yếu về
chất l-ợng. Việc đào tạo giáo viên cho các tr-ờng THPT và Trung cấp
chuyên nghiƯp vÉn ch-a thËt sù mang tÝnh chiÕn l-ỵc, ch-a có ph-ơng án cụ
thể cho việc đào tạo nguồn giáo viên Giáo dục quốc phòng An ninh, việc
đầu t- mua, sắm trang thiết bị dạy học ở các tr-ờng, các cơ quan sở giáo dục
đào tạo còn hạn chế. Công tác giáo dục ch-a đ-ợc coi trọng và thực hiện
th-ờng xuyên, cho nên những sai sót trên ch-a đ-ợc chấn chỉnh kịp thời.
- Thái độ học tập của học sinh nhìn chung ch-a cao, đa số ch-a thực sự
có ý thức tự giác học tập, quản lý lớp học ch-a nghiêm khắc dẫn đến một số
học sinh coi th-ờng môn học. Học sinh ch-a nhận thức đ-ợc tầm quan trọng
Nguyễn Văn Long

22

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
của môn học cho nên còn ỷ lại, không tự giác tìm tòi tài liệu, tự nghiên cứu,
tự học. Còn có nhiều học sinh ch-a hình dung đ-ợc môn học Giáo dục quốc

phòng An ninh là gì? coi đây là môn học không chính khóa, các em cho
rằng môn học này không phải thi tốt nghiệp cho nên không cần phải học
nhiều.
- Cơ sở vật chất ở các tr-ờng THPT hiện nay còn thiếu hoặc không có
ph-ơng tiện phục vụ dạy học môn học. Tình trạng học chay phổ biến, một số
trang thiết bị và vũ khí phục vụ cho giảng dạy phải tự chế tạo hoặc là m-ợn
của các cơ quan quân sự địa ph-ơng. Thiết bị băng hình, mô hình, tranh vẽ để
đảm bảo tính trực quan cho học sinh ch-a đ-ợc sử dụng.
1.4.2. Yêu cầu của việc đổi mới ph-ơng pháp dạy học Giáo dục quốc
phòng An ninh
Vấn đề đổi mới giáo dục nói chung, đổi mới ph-ơng pháp dạy học Giáo
dục Quốc phòng An ninh nói riêng là yêu cầu cấp thiết nhằm cải cách giáo
dục. Vấn đề này đ-ợc nêu rõ trong các tài liệu, văn kiện của Đảng và chính
phủ trong những năm gần đây. Nghị quyết Hội nghị ban Chấp hành Trung
-ơng Đảng lần thứ t- khóa VII (tháng 01/1993). Hội nghị ban Chấp hành
Trung -ơng Đảng lần thứ ba khóa VIII (tháng 12/1996) và Luật Giáo dục
(tháng 12/1998). Việc đổi mới ph-ơng pháp dạy học Giáo dục quốc phòng
An ninh gắn liền với đổi mới giáo dục nói chung, đặc biệt là đổi mới dạy học
Giáo dục quốc phòng An ninh ở tr-ờng THPT bao gồm các mặt: Hệ thống
giáo dục, nội dung và ph-ơng pháp dạy học.
Đổi mới về ph-ơng pháp dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh càng
trở nên cấp thiết, để phù hợp với đổi mới về ch-ơng trình, sách giáo khoa
mới. Trong quá trình đổi mới dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh ở
tr-ờng trung học phổ thông, việc đổi mới về ph-ơng pháp dạy học có những
tiến bộ nhất định. Song nhìn chung trong thực tế, sự lạc hậu bảo thủ về
ph-ơng pháp vẫn còn khá phổ biến cần đ-ợc nhanh chóng đổi mới, ch-a phát
Nguyễn Văn Long

23

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
huy đ-ợc tính chủ động, sáng tạo của ng-ời học, giáo viên dạy Giáo dục
quốc phòng An ninh ở tr-ờng phổ thông phải gánh chịu một phần trách
nhiệm trong việc đổi mới, cải tiến ph-ơng pháp dạy học bởi vì ph-ơng pháp
dạy học tr-ớc hết và chủ yếu là những vấn đề của giáo viên.
Những nguyên nhân của tình hình chậm đổi mới ph-ơng pháp dạy học
nói chung, dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh nãi riªng cã nhiỊu, cã
thĨ nªu mét sè nguyªn nhân chủ yếu sau:
- Giáo viên ch-a đánh giá đúng vai trò, vị thế của ph-ơng pháp dạy học
đối với việc giáo dục do đó ch-a khắc phục những yếu kém trong dạy học,
vẫn theo đường mòn kinh nghiệm chủ nghÜa trong trun thơ kiÕn thøc.
- Do quan niƯm sai lệnh về môn chính, môn phụ trong giáo dục nên ở
tr-ờng THPT ch-a chăm lo đúng mức về cải tiến, đổi mới ph-ơng pháp dạy học.
- Trình trạng thực dụng trong học tập của học sinh khá nặng nề, thể
hiện ở việc thi gì học nấy. Bên cạnh trình trạng học thêm, dạy thêm tràn
lan, vô tổ chức dẫn tới việc quá tải vượt chương trình đối với một số môn
chính (được xem là những môn thi tốt nghiệp THPT) thì nảy sinh việc suy
giảm chất lượng của một số môn phụ (có ít giờ trong ch-ơng trình học,
không đ-ợc tổ chức thi tốt nghiệp th-ờng xuyên). Trong tình trạng này,
không ít người cho rằng việc đổi mới phương pháp cải tiến phương pháp
dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh và nhiều môn khác trở nên không
cần thiết, miễn sao nhớ nhiều để ghi lại trong bài làm là đạt yêu cầu.
Việc đổi mới ph-ơng pháp dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh
đ-ợc tiến hành theo ph-ơng pháp nào? Các tài liệu, văn kiện của Đảng và
Chính phủ nêu trên đà xác định việc đổi mới ph-ơng pháp dạy học theo
hướng khuyến khích tự học, áp dụng những phương pháp giáo dục hiện
đại, để bồi d-ỡng cho học sinh năng lực t- duy sáng tạo, năng lực giải quyết

vấn đề (Nghị quyết Hội nghị BCHTW Đảng lần thứ 2 khóa VIII đà chỉ rõ
thêm: Đổi mới ph-ơng pháp Giáo dục đào tạo khắc phục lối truyền thụ một

Nguyễn Văn Long

24

Lớp 46A - GDQP


Khoá luận tốt nghiệp
chiều, rèn luyện thành nếp t- duy sáng tạo của ng-ời học từng b-ớc áp dụng
các ph-ơng pháp tiên tiến và ph-ơng tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo
đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh. Những quan
điểm này đ-ợc thể chế hóa trong luật giáo dục. Ph-ơng pháp giáo dục phổ
thông, phải phát huy tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù
hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi d-ỡng ph-ơng pháp tự học,
rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm,
đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.
Đổi mới ph-ơng pháp dạy học Giáo dục Quốc phòng An ninh không
có nghĩa là xóa bỏ tất cả những kinh nghiệm quý giá đ-ợc đúc kết trong thực
tiễn ở tr-ờng phổ thông từ tr-ớc đến này mà cần tiếp cận những mặt cơ bản,
đúng tích cực để phát triển cao hơn phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ giáo
dục hiện nay, đồng thời kiên quyết xóa bỏ những mặt tiêu cực lạc hậu. Trong
quá trình dạy học Giáo dục quốc phòng An ninh ở tr-ờng phổ thông nếu ta
không chuẩn bị luyện tập kỹ l-ỡng, thì đất n-ớc có thể bị bất ngờ, thế trận có
thể bị phá vỡ, do khó khăn, mất mát từ hậu ph-ơng, từ các cơ sở kinh tế,
chính trị và xà hội. Tr-ớc sự phát triển của khoa học công nghệ nh- hiện nay
chúng ta cần phải có ý thức trách nhiệm, cảnh giác tr-ớc mọi đối t-ợng đề
phòng mọi âm m-u, thủ đoạn của các thế lực thù địch.

Nâng cao nhận thức về công tác phòng không nhân dân trong toàn thể
cán bộ, công nhân viên chức, học sinh, sinh viên. Học tập các kiến thức
phòng không phổ thông (hiểu biết về địch trên không, về các ph-ơng tiện tiến
công đ-ờng không, máy bay, tên lửa hành trình, bom, đạn...), về tổ chức sử
dụng các ph-ơng tiện vũ khí bộ binh đánh địch, về tổ chức thông báo, báo
động, về tổ chức sơ tán, phòng tránh. Ra sức học tập, trau dồi, tích luỹ kinh
nghiệm cho bản thân để phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nguyễn Văn Long

25

Lớp 46A - GDQP