Tài liệu Khảo sát cấu trúc giải phẫu khung sụn tháp mũi trong đường mô thẩm mỹ mũi ngoài doc

Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 9 * Phụ bản của Số 1 * 2005


KHẢO SÁT CẤU TRÚC GIẢI PHẪU KHUNG SỤN THÁP MŨI
TRONG ĐƯỜNG MỔ THẨM MỸ MŨI NGỒI
Nguyễn Hữu Khơi*, Châu Chiêu Hòa**
TÓM TẮT
Mục tiêu: Khảo sát cấu trúc giải phẫu khung sụn tháp mũi qua đường mổ thẩm mỹ mũi ngồi.
Thiết kế nghiên cứu: Mơ tả hàng loạt ca dựa trên dữ liệu phẫu tích 12 xác người Việt trưởng thành có
tháp mũi ngun vẹn, khơng có dị dạng và vách ngăn mũi khơng bị vẹo lệch.
Kết quả: đưa ra các kích thước cuả sụn tháp mũi và góc van mũi trong ở người Việt trưởng thành.
Kết luận: các kích thước này có thể dùng để tham khảo khi mổ tạo hình mũi.
SUMMARY
OBSERVING ANATOMY OF CARTILAGINOUS FRAMEWORK OF THE NOSE
BY THE INCISION OF OPEN RHINOPLASTY
Nguyen Huu Khoi, Chau Chieu Hoa
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 125 – 127
Objective: Observing anatomy of cartilaginous framework of the nose by the incision of open
rhinoplasty
Study design: descriptive study as case series, data were analysed from 12 cadaveric Vietnamese
adults with their cartiginous frameworks in good condition and without deviated nasal septum in these
cases.
Results: measurements of lower and upper lateral cartilage and angle of internal nasal valve of
Vietnamese adult were showed.
Conclusion: these measurements were referred in rhinoplastic surgery.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Vẻ đẹp của khn mặt có được do sự hài hòa của
cấu trúc thể hiện trên khn mặt, mà trong đó tháp
mũi là phần quan trọng và ấn tượng nhất
6,7

. Một cái
nũi đẹp là kết quả của sự kết hợp hài hòa giữa phần
xương và phần sụn tháp mũi theo một tỷ lệ cân đối, độ
cao và độ rộng hợp lý với các góc tạo nên giữa mũi và
mặt phù hợp đặc điểm chủng tộc và theo quan niệm
văn hóa của dân tộc mình. Trong các cấu trúc của tháp
mũi, sụn tháp mũi chiếm vị trí đặc biệt, là phần dễ
biến đổi nhất do bệnh lý bẩm sinh hoặc mắc phải hoặc
do chấn thương và cũng là phần được can thiệp nhiều
nhất trong các phẫu thuật tạo hình- thẩm mỹ Đường
mổ thẩm mỹ mũi ngồi được sử dụng rộng rãi ở các
nước phát triển trong phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ
mũi
4,5
và hiện nay bắt đầu được sử dụng ở nước ta.
Do vậy việc nghiên cứu cấu trúc giải phẫu của các sụn
mũi tạo nên đầu dưới của mũi, phần nhơ ra nhiều nhất
của tháp mũi là rất cần thiết. Đặc biệt nghiên cứu ở
xác người Việt trưởng thành sẽ cung cấp những cơ số
giải phẫu cho các phẫu thuật viên nước ta trong các
can thiệp ở đầu mũi. Mục tiêu nghiên cứu của chúng
tơi là khảo sát cấu trúc giải phẫu các sụn tháp mũi ở
xác người Việt trưởng thành, với các mục tiêu cụ thể
là: đo đặc các kích thước của (1) sụn mũi bên (2) sụn
cánh mũi lớn và (3) van mũi trong.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Mơ tả, phẫu tích trên xác qua đường mổ mũi
ngồi.

Đối tượng nghiên cứu
12 xác ướp của người Việt nam trưởng thành,
được chọn ngẫu nhiên tại Bộ mơn Giải phẫu Đại học
Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, thỏa các điều kiện
* Bộ mơn TMH, ĐHYD Tp HCM
125
sau: chóp mũi còn nguyên vẹn, không dị dạng, không
chấn thương, vách mũi không bị vẹo. Các xác này có
từ khoảng năm 2002-2003, được ngâm formol trong
vòng 1đến 2 năm.
Phương tiện nghiên cứu
Bộ dụng cụ phẫu tích,
Thước đo độ đã hiệu chuẩn,
Dụng cụ bơm silicol và silicol lỏng,
Silicol và dụng cụ bơm,
Máy chụp hình kỹ thuật số.
Tiến hành nghiên cứu
Người thực hiện sẽ tiến hành phẫu tích trên xác
ướp formol tại Bộ môn Giải phẫu Đại học Y Dược
Thành phố Hô Chí Minh. Các xác ướp được phẫu tích
rõ ràng dưới sự giám sát của cán bộ bộ môn giải phẫu
theo các thì của đường mổ mũi ngoài. Chúng tôi tiến
hành phẫu tích theo các giai đoạn sau:
Giai đoạn 1
Rạch da theo đường vẽ chữ V úp ở tiểu trụ, cách
chân tiểu trụ khoảng 0,5 cm.(dựa vào cấu trúc bám
của cơ vòng môi vào vách ngăn mũi). Hình chữ V úp
có một góc khoảng 30 độ quay xuống dưới, hai đường
cạnh sẽ hợp với đường rạch hai bên bờ mép của cửa
mũi. Sau đó bóc tách dần đến bờ trước của trụ trong

hai sụn cánh mũi.
Giai đoạn 2
Chúng tôi tiến hành rạch da theo đường bờ viền
mép trên của hai lỗ mũi, cách bờ trước cửa lỗ mũi
khoảng 5mm (nằm sát với bờ trước sụn cánh mũi lớn
ở hai bên). Đường rạch da này nối liền với đường rạch
da hình chữ V úp ở tiểu trụ để tạo thành đường rạch
da hoàn chỉnh của ̣ường mổ mũi ngoài. Tiến hành bóc
tách da dần dần theo đường mổ chúng tôi lần lượt thu
được các mốc giải phẫu sau:
- Đầu tiên chúng tôi bóc tách ở tiểu trụ đi lên, kế
đó đi tiếp qua hai bên sụn cánh mũi lớn để bộc lộ
hoàn toàn sụn cánh mũi lớn hai bên. Bóc tách thẳng
dọc theo sống mũi rồi đi dần sang hai bên theo mặt
lưng sụn tam giác (sụn mũi bên) để thấy rõ được hai
bên sụn tam giác và xương chính mũi. Khi kéo da mũi
lên chúng ta sẽ thấy được toàn bộ khung sụn mũi.
- Chúng tôi tiến hành phẫu tích lấy và làm sạch
các tổ chức dưới da bám vào các sụn để thấy rõ hình
thái và cấu trúc giải phẫu từng sụn.
Giai đoạn 4:
Dùng dao lấy sụn cánh mũi lớn hai bên, sau đó
tấn bông dọc ở sàn mũi đến ngang tầm với bờ trên của
đầu cuốn mũi dưới dọc ra sau.Chúng tôi bơm silicol
lỏng vào góc van mũi, chờ cho silicol cứng thì lấy ra
và tiến hành đo góc này tính theo công thức toán học
sau: silicol lấy ra có hình giống như một khối hình
tam giác, dùng dao cắt mỏng mảnh silicol thành mặt
phẳng tam giác vuông:
Cạnh huyền là sụn mũi bên trên (a), Cạnh góc

vuông thứ nhất là vách ngăn mũi (b).Cạnh góc vuông
thứ hai là mặt phẳng đi qua bờ trên đầu cuốn mũi dưới
(c). Tính toán trong tam giác vuông này chúng ta sẽ
thu được góc của van mũi trong.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Đầu mũi gồm 2 cặp sụn sau: 2 sụn cánh mũi lớn ở
dưới tạo thành chóp mũi và lỗ mũi. và 2 sụn mũi bên
ở trên.
Kích thước trung bình và giới hạn của 2 sụn này
được trình bày ở bảng 1 và bảng 2.
Bảng 1: Kích thước sụn cánh mũi lớn của người Việt
nam trưởng thành (n ═ 12)
Lỗ mũi trái Lỗ mũi phải
Chiều dài sụn cánh
mũi lớn
15,4-19,6mm
Trung
bình:17,23mm
15,6-19,7mm
Trung
bình:17,27mm
Chiều rộng sụn
cánh mũi lớn
6,8-10mm
Trung
bình:8,52mm
6,9-9,8mm
Trung
bình:8,50mm
Bảng 2: Kích thước sụn mũi bên của người trưởng

thành Việt nam (n═ 12)
Lỗ mũi bên trái Lỗ mũi bên phải
Chiều dài sụn mũi
bên
12-19mm
Trung bình: 14,02
11,9-18,8mm
Trung bình:14,03
Chiều rộng sụn mũi
bên
7,9-12mm
Trung bình:9,94mm
8,2-11,9mm
Trung bình:10mm
Đo van mũi qua kích thước của khối silicol đổ
khuôn. Đo kích thước góc van mũi, chúng tôi thu
được kết qủa trung bình góc van mũi của người Việt
nam trưởng thành là 19-27
o
, trung bình 20,25
o
.
BÀN LUẬN
Chúng tôi chọn rạch da tiểu trụ theo hình chữ V
úp mà không chọn kiểu rạch da khác là do dựa vào
cấu trúc đặc trưng về giải phẫu của cơ vòng môi
1
.
Các cơ này đi từ vòng môi lên bám vào vách ngăn
mũi tạo thành hình giống như chữ V úp(cơ này gọi

là cơ hạ vách ngăn mũi). Nếu rạch da mạnh tay thì
có thể gây tổn thương nhánh động mạch môi trên,
nhánh này đi ở mặt trước tiểu trụ (khoảng 75%).
Khi bóc tách đến phía trên rãnh của sụn mũi bên
với sụn cánh mũi khoảng 3mm thường hay gặp
nhánh của động mạch mũi bên, thuộc động mạch
126
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 9 * Phụ bản của Số 1 * 2005

mặt, dễ bị đứt khi ta bóc tách tới đó Số đo góc van
mũi của người Việt nam trưởng thành chúng tơi đo
được 19-27
o
, trung bình là 20,25
o
, góc này lớn hơn
góc van mũi của hai tác giả Rod J
3
. Rohrich và
Jack Gunter
3
với số đo góc van mũi là 10
o
- 15
o
.
Sự khác biệt này do ở người da trắng đa số có chóp
mũi cao, nên góc van mũi nhọn, còn chóp mũi
người Việt nam thấp nên góc van mũi tù

hơn.Khoảng cách hợp bởi hai trụ trong của sụn
cánh mũi đo được dài 3,6-6,8 mm, trung bình là
5,68 mm. Khoảng cách này càng lớn thì chóp mũi
có thể có hình củ hoặc hình vng và ngược lại
kích thước càng nhỏ thì chóp mũi nhọn hay hình
mũi két. Chiều dài sụn mũi bên trung bình bên phải
là 14,017mm, rộng là 10mm, còn bên trái là
14,033mm, rộng là 9,97mm. Khơng có sự khác
nhau đáng kể giữa mũi phải và trái. So với kết qủa
của tác giả T.T.A.Tú
2
khơng có sự chênh lệch đáng
kể. Chiều dài trung bình sụn cánh mũi lớn phải là
17,233mm, rộng là 8,50mm, còn bên trái là
17,275mm, rộng là 8,52mm. Kích thước trung bình
giữa phải và trái khơng có sự khác biệt đáng kể.
- Chiều rộng trung bình sụn cánh mũi lớn lỗ
mũi phải và trái bằng nhau 8,5mm.
- Chiều dài trung bình sụn mũi bên lỗ mũi phải
và trái bằng nhau 14,03mm.
- Chiều rộng trung bình sụn mũi bên lỗ mũi
phải và trái bằng nhau 10mm.
- Khoảng hợp giữa hai trụ trong ở ̣ỉnh chóp
mũicủa sụn cánh mũi lớn trung bình 5,68mm.
- Góc van mũi (giữa sụn vách ngăn mũi và sụn
bên mũi): trung bình 20,25 độ.
-Mốc rạch da tiểu trụ hình chữ V úp có đỉnh
cách chân trụ mũi 0,5cm.
- Mốc rạch da theo hai bên bờ mép trước của lỗ
mũi 5mm.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Nguyễn Quang Quyền, Bài giảng giải phẫu học tập 1,1993, Nhà
xuất bản y học.
2 Trần thị Anh Tú, Luận án Tiến sỹ Y học, Hình thái cấu trúc tháp
mũi người trưởng thành, 2003.
3 Rod J. Rohrich and Jack Gunter, Anatomy as Related to
Rhinoplasty.
4 Herve Leboeuf, MD, Karen Calhoun, MD, Anatomical appoach
to rhinoplasty.
KẾT LUẬN
5 Kyung Shik Suh,M.D, Concept and Techniques of Open
Structure Rhinoplasty, March 7, 1998.
Qua q trình nghiên cứu trên 12 xác người
Việt nam trưởng thành, từ kết qủa thu được chúng
tơi rút ra một số kết luận như sau:
6 Dainel G. Berker,M.D, The Ideal Nose.
7 Joseph G. Mc Carthy, Donald Wood-Smith, Rhinoplasty in
Plastic Surgery PP 1785-1875.
- Chiều dài trung bình sụn cánh mũi lớn mũi
phải và trái gần tương tự nhau 17,27mm.

127