Quản lý hoạt động dạy học môn ngữ văn theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT huyện trạm tấu, tỉnh yên bái

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐỖ THÀNH CÔNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN NGỮ VĂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN TRẠM TẤU,
TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2021


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐỖ THÀNH CÔNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN NGỮ VĂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN TRẠM TẤU,
TỈNH YÊN BÁI
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS.NGUYỄN THỊ MAI LAN

THÁI NGUYÊN - 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng
dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Thị Mai Lan - Giảng viên học viện Khoa
học xã hội. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực
và chưa từng được cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Mọi thơng tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2021
Tác giả
Đỗ Thành Công

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được cảm ơn sâu sắc đến Ban giám
hiệu trường ĐHSP Thái Nguyên, phòng Đào tạo, khoa Quản lý giáo dục cùng
tồn thể các thầy, cơ giáo đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho
tác giả trong suốt q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Đặc biệt, tác giả xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới
PGS.TS. Nguyễn Thị Mai Lan - người hướng dẫn khoa học - đã tận tình giúp
đỡ, chỉ bảo ân cần cho tác giả trong suốt q trình nghiên cứu, hồn thành luận
văn.
Mặc dù đã rất cố gắng và dành nhiều tâm huyết cho q trình nghiên cứu
để hồn thành luận văn, nhưng do khả năng có hạn nên khó tránh khỏi những
thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến chỉ bảo của q thầy cơ và
ý kiến đóng góp chân tình các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!

Tác giả luận văn
Đỗ Thành Công

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .........................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. ii
MỤC LỤC .................................................................................................................. iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT.................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .........................................................................................v
MỞ ĐẦU......................................................................................................................1
1.
Lý
do
chọn
đề
tài
.....................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu ..............................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ......................................................................3
4. Giả thuyết nghiên cứu .............................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................4
6. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................4
7.3. Các phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học .............................. 5
8. Cấu trúc luận văn.....................................................................................................5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN

THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT.................6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.............................................................................6
1.1.1. Các nghiên cứu về dạy học theo tiếp cận năng lực .......................................6
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận
năng lực ................................................................................................................7
1.2.
Một
số
khái
niệm
cơ
bản
...................................................................................12

1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục và quản lý hoạt động dạy học
..........................12

1.2.2. Dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực người học .........................14
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng lực
............16

1.3. Lý luận về hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng lực học
sinh ở trường trung học phổ thơng..................................................................16
1.3.1. Vị trí, vai trị của mơn ngữ văn trong chương trình giáo dục trung học
phổ thơng ...........................................................................................................16
iii


1.3.2. Yêu cầu về năng lực cần đạt của học sinh trường THPT học môn ngữ

văn theo tiếp cận năng lực ...............................................................................17

iii


1.3.3. Mục tiêu hoạt động dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực học
sinh ở trường Trung học phổ thông ................................................................19
1.3.5. Phương pháp dạy học môn ngữ văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở
trường THPT .....................................................................................................21
1.3.6. Hình thức dạy học mơn ngữ văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở
trường Trung học phổ thông ............................................................................23
1.3.7. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn ngữ văn theo tiếp cận năng lực
học sinh ở trường THPT ..................................................................................25
1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển
năng lực học sinh ở trường THPT ..................................................................26
1.4.1. Quản lý thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học mơn ngữ
văn theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THPT ............26
1.4.2. Quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Ngữ văn theo
tiếp cận năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông............................28
1.4.3. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh học
môn ngữ văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường
THPT .......................29
1.4.4. Quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy học môn ngữ văn
theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THPT ...................30
1.4.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn theo tiếp cận
phát triển năng lực học sinh ở trường THPT .................................................31
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
tiếp cận năng lực ở trường THPT ...................................................................32
1.5.1. Các yếu tố chủ quan .......................................................................................32
1.5.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................................33

Kết luận chương 1 .....................................................................................................35
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
NGỮ VĂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG THPT
HUYỆN TRẠM TẤU, TỈNH YÊN BÁI.....................................................36
2.1. Khái quát tình hình tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục của huyện
Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ...................................................................................36
2.1.1. Tình hình kinh tế, chính trị xã hội huyện Trạm Tấu...................................36
2.1.2. Sơ lược về trường THPT Trạm Tấu Yên Bái ..............................................36
2.2. Tổ chức khảo sát ................................................................................................38
iv


2.2.1. Mục đích khảo sát ...........................................................................................38
2.2.2. Nội dung khảo sát ...........................................................................................39
2.2.3. Đối tượng khảo sát..........................................................................................39
2.2.4. Phương pháp khảo sát ....................................................................................39
2.2.5. Xử lý số liệu ....................................................................................................39
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng lực học
sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái....................................41
2.3.1. Thực trạng nhận thức về vị trí, vai trị của mơn ngữ văn trong chương
trình GDPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ..................................................41
2.3.2. Thực trạng về mục tiêu dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực
học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ............................42
2.3.3. Thực trạng phương pháp dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực
học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ............................45
2.3.4. Thực trạng về hình thức dạy học môn ngữ văn theo tiếp cận năng lực
HS ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái .....................................48
2.3.5. Thực trạng về kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn ngữ văn theo tiếp
cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái
.......50

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng
lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ......................52
2.4.1. Quản lý thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học mơn ngữ
văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu,
tỉnh Yên Bái .......................................................................................................52
2.4.2. Quản lý phương pháp dạy học môn ngữ văn theo tiếp cận năng lực học
sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái....................................53
2.4.3. Quản lý hình thức tổ chức dạy học mơn ngữ văn theo tiếp cận năng lực
học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ............................55
2.4.4. Quản lý hoạt động học của học sinh học môn ngữ văn theo tiếp cận
năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ............57
2.4.5. Quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy học môn ngữ văn theo
tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên
Bái ..59
2.4.6. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn theo tiếp cận
năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ............62

v


2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Ngữ văn theo
tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái
...........64

2.6. Đánh giá chung về quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp
cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái .....67
2.6.1. Những ưu điểm ...............................................................................................67
2.6.2. Những hạn chế và nguyên nhân ....................................................................68
Kết luận chương 2 .....................................................................................................71

Chương 3.72BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
NGỮ VĂN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN TRẠM TẤU,
TỈNH YÊN BÁI ...............................................................................................72
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ..........................................................................72
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...............................................................72
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .................................................................72
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ...............................................................73
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................73
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ...............................................................73
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng lực
cho học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên
Bái ..........................74
3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên về
dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường trung
học phổ thông ....................................................................................................74
3.2.2. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch và nội dung dạy học môn Ngữ văn theo
tiếp cận năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông............................77
3.2.3. Tăng cường quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn của giáo viên
theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường trung học phổ thơng ...................79
3.2.4. Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Ngữ văn
theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông ...................82
3.2.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn theo định
hướng phát triển năng lực học sinh.................................................................85
3.2.6. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng
lực học sinh cho cán bộ quản lý, giáo viên ở trường trung học phổ thông 88

vi

3.2.7. Quản lí giáo viên trong việc bồi dưỡng và rèn luyện kĩ năng học tập môn
Ngữ văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông
.......91

3.2.8. Đầu tư trang thiết bị và các điều kiện dạy học môn Ngữ văn theo tiếp
cận năng lực học sinh .......................................................................................94
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .........................................................96
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi các biện pháp đề xuất ..............97
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ...................................................................................97
3.4.2. Nội dung và đối tượng khảo nghiệm ............................................................97
3.4.3. Cách tiến hành .................................................................................................98
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm......................................................................................98
Kết luận chương 3 ...................................................................................................102
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .....................................................................103
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................106
PHỤ LỤC

vii


DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
CBQL

: Quản lý giáo dục

CNTT

: Công nghệ thông tin

CSVC

: Cơ sở vật chất

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo
GD

: Giáo dục

GDPT

: Giáo dục phổ thông

GV

: Giáo dục

HĐDH

: Hoạt động dạy học

HS

: Học sinh

NL

: Năng lực

PPDH

: Phương pháp dạy học

QLGD

: Quản lý giáo dục

QLHĐ

: Quản lý hoạt động

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả chất lượng giáo dục tại trường THPT Trạm Tấu................. 38
Bảng 2.2. Kết quả khảo sát của khách thể nhận thức về vị trí, vai trị của mơn
ngữ văn trong chương trình GDPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái . 41
Bảng 2.3. Mục tiêu dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở
trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ................................... 43
Bảng 2.4. Phương pháp dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực học
sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ........................ 46
Bảng 2.5. Hình thức tổ chức dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực

học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ................. 49
Nhận xét bảng 2.5:............................................................................................. 49
Bảng 2.6. Đánh giá kết quả dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận năng lực
học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ................. 51
Bảng 2.7. Quản lý thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học mơn
ngữ văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện
Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái..................................................................... 52
Bảng 2.8. Quản lý phương pháp dạy học môn ngữ văn theo tiếp cận năng lực
học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ................. 54
Bảng 2.9. Quản lý hình thức tổ chức dạy học môn ngữ văn theo tiếp cận
năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái .. 56
Bảng 2.10. Quản lý hoạt động học của học sinh học môn ngữ văn theo tiếp cận
năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái......
58
Bảng 2.11. Quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy học môn ngữ văn
theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh
Yên Bái .............................................................................................. 60
Bảng 2.12. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Ngữ văn theo
tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh
Yên Bái.............................................................................................. 62
Bảng 2.13. Các yếu tố ảnh hưởng đến Quản lý dạy học môn Ngữ văn theo
tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh
Yên Bái.............................................................................................. 64
Bảng 3.1: Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy theo hướng tiếp cận năng lực môn ngữ văn ở trường
THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái............................................... 98
Bảng 3.2: Kết quả khảo sát mức độ khả thi của các biện pháp quản lý bồi
dưỡng năng lực dạy học mơn tốn cho giáo viên trường THCS
theo chương trình GDPT mới huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái........ 100

5


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nước ta đang trong quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; sự
phát triển nhanh chóng của khoa học và cơng nghệ, khoa học GD và sự cạnh
tranh quyết liệt trên nhiều lĩnh vực giữa các quốc gia đòi hỏi GD phải đổi mới.
Thực chất cạnh tranh giữa các quốc gia hiện nay là cạnh tranh về nguồn nhân
lực và về khoa học và công nghệ.
Muốn nâng cao chất lượng GD, đổi mới mục tiêu GD, trước hết, những
người làm công tác QLGD phải nhận thức được đầy đủ mục tiêu, nhiệm vụ của
GD trong thời đại mới - thời đại khoa học và cơng nghệ. Chất lượng GD chỉ có
thể được nâng cao khi có sự đổi mới trong giảng dạy của GV từng bộ môn và
đổi mới công tác quản lý HĐDH. Như vậy, người cán bộ QLGD không chỉ cần
được trang bị đầy đủ những kiến thức về khoa học QLGD mà còn nắm được
kiến thức quản lý dạy học ở từng môn học cụ thể. Trước đây, công tác quản lý
HĐDH trong nhà trường phổ thông đã được quan tâm nghiên cứu và có nhiều
thành tựu đáng kể. Song thực tế việc quản lý HĐDH các môn học cụ thể thì
khơng phải đã làm tốt đều ở mọi nơi, mọi lúc. Để một môn học cụ thể đạt được
kết quả cao, đáp ứng được yêu cầu của đổi mới GDĐT hiện nay thì việc xác
định những nét riêng, đặc thù bộ mơn để có PP quản lý hợp lý, hiệu quả là rất
cần thiết.
Để thực hiện đổi mới quá trình dạy học theo tiếp cận năng lực Nghị
quyết TW 8 khóa XI về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ
đạo: Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản
lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học
tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân
chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững
định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền

giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực.

1


Thực hiện quan điểm chỉ đạo của Đảng, Bộ Giáo dục – Đào tạo đã ban
hành chương trình giáo dục phổ thơng và chương trình giáo dục mơn Ngữ văn
theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
Môn Ngữ Văn trong chương trình giáo dục phổ thơng 2018 có vai trị vơ
cùng quan trọng hướng tới củng cố và phát triển các kết quả của giai đoạn
giáo dục cơ bản, giúp HS nâng cao năng lực ngôn ngữ, yêu cầu cao hơn về
năng lực văn học, nhất là năng lực tiếp nhận văn bản văn học; tăng cường kĩ
năng tạo lập văn bản nghị luận, văn bản thơng tin có độ phức tạp cao hơn về
nội dung và kĩ thuật viết, trang bị một số kiến thức lịch sử văn học, lí luận văn
học có tác dụng thiết thực đối với việc đọc và viết về văn học.
Ngoài ra, trong mỗi năm, những HS có thiên hướng khoa học xã hội và
nhân văn được chọn học một số chuyên đề học tập. Các chuyên đề này nhằm
tăng cường kiến thức về văn học và ngôn ngữ, kĩ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn, đáp ứng sở thích, nhu cầu và định hướng nghề nghiệp của HS.
Trước sự thay đổi nêu trên của mơn học trong chương trình giáo dục phổ
thơng tổng thể địi hỏi trường THPT cũng phải thay đổi cách thức quản lý hoạt
động dạy học môn Ngữ Văn nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Tuy nhiên
trong thực tiễn cho thấy công tác quản lý nhà trường THPT nói chung, quản lý
HĐDH nói riêng vẫn đang trên “lối mòn truyền thống”, thiên về quản lý theo
nội dung mà chưa chú ý đến quản lý theo định hướng phát triển năng lực học
sinh. Tiếp cận năng lực trong giáo dục nói chung, trong dạy học nói riêng, hiện
đang là vấn đề lý luận và thực tiễn được quan tâm rộng rãi trên thế giới cũng
như ở Việt Nam.
Huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái là huyện vùng cao chậm phát triển, hệ
thống giao thơng đi lại khó khăn, phong tục tập quán còn lạc hậu, là huyện

nghèo nhất trong cả nước. Chất lượng giáo dục huyện Trạm Tấu và còn nhiều
hạn chế, bất cập do các nguyên nhân: về phía học sinh: Đại bộ phận các em là
người dân tộc thiểu số, nhiều em bị rỗng kiến thức từ cấp dưới, một bộ phận

2


học sinh do là trụ cột kinh tế gia đình nên đơi khi cịn nghỉ học để giúp gia đình,
một bộ phận nhỏ học sinh còn mải chơi nên dẫn đến kết quả học tập chưa cao.
Về phía các thầy cơ một bộ phận cịn chậm đổi mới phương pháp dạy học, vẫn
giữ lối giảng truyền thống một chiều, thầy giảng trò ghi nên các em tiếp thu
kiến thức còn thụ động, khơng sáng tạo…
Vì thế, nhà trường chuyển sang dạy học và quản lý HĐDH theo định
hướng phát triển năng lực học sinh vừa là cơ hội để nâng cao chất lượng dạy
học. Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn
ngữ văn theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông huyện
Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống lý luận, thực tiễn và khảo sát, đánh
giá thực trạng, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn
theo tiếp cận năng lực học sinh nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học
môn Ngữ văn ở các trường Trung học phổ thông huyện Trạm Tấu đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh xã hội hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng học sinh
ở trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biên pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo tiếp cận năng
lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái.

4. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn ở
trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái và vận dụng đồng bộ các chức
năng quản lý dạy học mơn Ngữ văn thì sẽ đề xuất được các biện pháp quản lý
dạy học thích hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực cho học sinh góp phần

3


nâng cao hiệu quả dạy học môn Ngữ văn ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh
Yên Bái.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dạy học môn
Ngữ văn theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT.
5.2. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
tiếp cận năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
tiếp cận phát triển năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh
Yên Bái.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Về địa bàn khảo sát: Khảo sát tại trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh
Yên Bái.
- Tổng số khách thể điều tra: gồm 200 người, trong đó có 20 cán bộ quản
lý, 30 giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ Văn và 150 học sinh ở các trường
THPT được khảo sát.
7. Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu nêu trên, chúng tôi sử dụng phối
hợp các phương pháp sau:
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Thu thập các tài liệu có liên quan đến luận văn nghiên cứu: các văn bản

chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước, sách báo, các cơng trình nghiên
cứu về việc quản lý hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn ngữ
văn làm cơ sở lý luận cho luận văn cần nghiên cứu.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Phương pháp này được sử dụng
với mục đích khảo sát nhu cầu, nhận thức, sự đánh giá của các khách thể điều

4


tra về các hoạt động quản lý, hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát
triển năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái.
- Phương pháp quan sát: Tiến hành quan sát các hình thức tổ chức hoạt
động của nhà quản lý, cách thực hiện hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT để thu thập thông tin
thực tiễn cho đề tài.
- Phương pháp đàm thoại: Tiến hành phỏng vấn một số cán bộ quản lý,
giáo viên dạy môn Ngữ văn và HS tại các trường THPT được khảo sát để tìm
hiểu thêm về những thuận lợi, khó khăn trong q trình dạy học môn Ngữ văn
và quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực học
sinh ở trường THPT nhằm góp phần làm rõ thực trạng.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Phương pháp này được sử dụng
với mục đích xin ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý, các giáo viên có
nhiều kinh nghiệm trong công tác giảng dạy về việc xây dựng và đề xuất các
biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng
lực học sinh ở trường THPT, đồng thời kiểm tra tính cần thiết và tính khả thi
của các biện pháp đề xuất.
7.3. Các phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê tốn học
Sử dụng một số cơng thức tốn thống kê như tính trung bình cộng, tính
phần trăm… để xử lý các kết quả nghiên cứu thực tiễn.

8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị tài liệu tham khảo các phụ
lục, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn
theo hướng tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn theo
hướng tiếp cận năng lực học sinh ở trường THPT huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu về dạy học theo tiếp cận năng lực
John Dewey (1859-1925) là nhà sư phạm người Mỹ, góp phần lớn vào
việc canh tân giáo dục, đề cao hoạt động đa dạng của học sinh, đặc biệt là hoạt
động thực tiễn để bổ sung vào kiến thức của học sinh ngoài sách giáo khoa và
lời giảng của giáo viên. Ông đặc biệt chú ý đến hoạt động học khi viết: “Học
sinh là mặt trời, xung quanh nó quy tụ mọi phương tiện giáo dục, nói khơng
phải là dạy, nói ít hơn, chú ý nhiều đến việc tổ chức hoạt động của học sinh”
(dẫn theo [24]).
Nhiều nhà giáo dục có tư tưởng tiến bộ đã chú ý đến dạy học hướng vào
người học, khai thác tiềm năng của mỗi cá nhân HS. Thế kỷ XX, J.Dewey
(1916) cho rằng GD và dạy học là sự chỉ dẫn phát triển tiềm năng, năng lực vốn
có của HS. Việc học tập là q trình xử lý kinh nghiệm mà người học tự tiến
hành với sự giúp đỡ của nhà GD theo nhu cầu và lợi ích cá nhân. Qúa trình dạy

học phải hướng vào người học, đảm bảo cho họ học bằng sự phân tích kinh
nghiệm của mình. Như vậy, dạy học phải chú ý đến cái riêng của mỗi người,
đặc biệt là nhu cầu, hứng thú. Dạy học dựa trên kinh nghiệm cá nhân và hiệu
quả học tập do từng người quyết định (dẫn theo [31]).
Trần Thị Sáu tập trung nghiên cứu vấn đề Các biện pháp chỉ đạo đổi mới
PP giảng dạy bộ môn Tiếng Việt bậc tiểu học, năm 2006 (dẫn theo [29]). Luận
văn cũng đã chỉ ra các biện pháp để chỉ đạo đổi mới phương pháp giảng dạy bộ
môn tiếng Việt bậc tiểu học ở Thành phố Hồ Chí Minh như: Xây dựng kế
hoạch thực hiện chương trình tiểu học mới; Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ
QL tiểu học; Chỉ đạo thực hiện một số phương pháp mới trong giảng dạy tiếng
Việt: Dạy tiếng Việt theo định hướng giao tiếp; Phương pháp tổ chức trò chơi

6


học tập tiếng Việt; Phương pháp học tập hợp tác; Ứng dụng công nghệ thông
tin để giảng dạy môn tiếng Việt; Tăng cường kiểm tra đánh giá.
Nguyễn Thị Hồng Vân (2017) với tiêu đề “Dạy học môn ngữ văn cấp
trung học cơ sở theo mơ hình trường học mới” [34]. Việc tổ chức dạy học môn
Ngữ văn cấp THCS theo mơ hình trường học mới vừa đảm bảo nội dung và
chuẩn của chương trình và sách giáo khoa Ngữ văn THCS hiện hành, đồng thời
có sự đổi mới theo hướng triển khai nội dung bài học theo các hoạt động học
tập của học sinh, tăng cường tính tự chủ, sự chia sẻ, hợp tác trong quá trình học
nhằm phát triển năng lực người học. Bài viết tập trung nghiên cứu làm rõ:
những điểm kế thừa và những điểm mới của tài liệu Hướng dẫn học Ngữ văn
THCS; tiến trình tổ chức 5 hoạt động của mơ hình theo quan điểm kiến tạo và
định hướng phát triển năng lực của học sinh; tính mở và linh hoạt của mơ hình.
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý dạy học môn Ngữ Văn theo tiếp cận
năng lực
Các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin đã định hướng cho

hoạt động giáo dục như các qui luật "Sự hình thành cá nhân con người"; "Tính
qui định về kinh tế - xã hội đối với giáo dục". Các qui luật này đặt ra yêu cầu
đối với QLGD và tính ưu việt của xã hội đối với việc tạo ra các phương tiện và
điều kiện cần thiết cho GD. Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin,
nhiều nhà khoa học giáo dục đã có những thành tựu khoa học đáng trân trọng
về QLGD và quản lý dạy học [32].
Các nhà nghiên cứu giáo dục Nga đã khẳng định rằng: “Kết quả toàn bộ
hoạt động quản lý của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức
đúng đắn và hợp lý hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo viên” [32].
P.V.Zimin, M.I.Konđakôp, N.I.Saxerđôtôp đi sâu nghiên cứu việc lãnh đạo
trong công tác giảng dạy, giáo dục ở nhà trường và xem đây là khâu then chốt
trong hoạt động quản lý của người Hiệu trưởng. V.A.Xukhomlinxki, Jaxapob
nêu ra một số vấn đề quản lý của Hiệu trưởng trường phổ thông như sự phân
công nhiệm vụ giữa
7


Phó Hiệu trưởng và Hiệu trưởng. Các tác giả thống nhất khẳng định người Hiệu
trưởng phải là người lãnh đạo tồn diện và chịu trách nhiệm chính trong cơng tác
quản lý nhà trường. Về việc tổ chức dự giờ và phân tích sư phạm bài giảng, tác
giả V.A.Xukhomlinxki nhấn mạnh hoạt động dự giờ thăm lớp và đưa ra nhiều
cách phân tích sư phạm bài dạy cho giáo viên. Ơng cho rằng đó là địn bẩy nâng
cao chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên [dẫn theo 21].
Năm 1987, Viện Quản lý và Kinh tế giáo dục thuộc Viện hàn lâm sư
phạm Liên Xô (cũ) đã tổng kết những thành tựu nghiên cứu về quản lý trường
học qua nhiều năm, trình bày quan điểm mới về quản lý giáo dục nói chung và
quản lý hoạt động học nói riêng về các thác giả Xơ Viết (cũ) tính đến thời điểm
đó. Các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục Xơ Viết cho rằng “Kết quả toàn bộ
hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và
hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên”. Đó chính là hoạt động quản

lý hoạt động dạy học (dẫn theo [31]).
UNESCO suốt chiều dài lịch sử tồn tại của mình đã tập hợp các học giả
trên thế giới để nghiên cứu vấn đề quản lý giáo dục dựa trên quy mơ tồn cầu
cũng như trong phạm vi khu vực hoặc quốc gia. Từ năm 1964, trong loạt sách
về kế hoạch hóa giáo dục đã tập hợp các khuynh hướng khác nhau về một trong
các vấn đề quan trọng của quản lý giáo dục đó là kế hoạch giáo dục. Đầu những
năm 90, UNESCO PROAP đã xuất bản cuốn sách có tính cẩm nâng về quản lý
giáo dục mang tựa đề “Kế hoạch hóa và quản lý giáo dục vi mô”. Trong những
năm của thế kỷ XX, sách báo về quản lý giáo dục đã xuất hiện khá nhiều, điển
hình là những cơng trình đề cập đến những quan điểm mới về quản lý giáo dục
nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng (dẫn theo [24]).
Tác giả Brent Davie, Linda Ellison, Christopher Borwing - Carr (2005)
với cơng trình “lãnh đạo nhà trường thế kỷ 21” đã nêu được hoạch định
chiến lược phát triển nhà trường, quản lý sự thay đổi, lãnh đạo và quản lý
chất lượng, quản lý việc giảng dạy và học tập, vai trò của giáo viên trong

8


việc tổ chức học tập, sử dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới phương
pháp dạy học (dẫn theo [31]).
Như vậy, vấn đề quản lý hoạt động dạy học đã được đề cập tới trong
nhiều công t nh nghiên cứu ở nước ngồi. Nhìn chung, các cơng trình nghiên
cứu đều hướng vào mục đích nâng cao chất lượng dạy học. Theo đó, vấn đề
phối hợp hoạt động dạy học trên lớp, phân hóa dạy học, cải tiến phương pháp
dạy học… được các tác giả quan tâm nghiên cứu.
Các nghiên cứu về vấn đề QLHĐ dạy học môn Ngữ văn ở trong nước hiện
nay thể hiện thông qua một số cơng trình:
Bài báo của Nguyễn Thị Tịnh (2019), “Thực trạng quản lý hoạt động trải
nghiệm trong dạy học môn ngữ văn ở các trường THCS thành phố Vũng Tàu,

tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu”, Tạp chí giáo dục số 461, tr.5-10. Bài viết phân tích
thực trạng cơng tác quản lí HĐTN trong DH môn Ngữ văn ở các trường THCS
TP. Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, là cơ sở để nghiên cứu, đề xuất các biện
pháp quản lí khả thi nhằm nâng cao hiệu quả công tác này trên địa bàn tỉnh [29].
Có thể thấy, các giải pháp đưa ra đã bám sát chu trình quản lý và tập
trung vào đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên các giải pháp đưa ra chưa
mới, chưa chỉ ra được sự phối hợp giữa các biện pháp để tăng cường hiệu quả
quản lý.
Tác giả Đỗ Văn Tuấn với cơng trình: Những biện pháp quản lý dạy học
môn văn ở trường trung học phổ thông Trần Nguyên Hãn - TP Hải Phòng, năm
2008 đã đưa ra những biện pháp quản lý dạy học môn văn ở trường phổ thông
trung học Trần Nguyên Hãn [31].
Có thể thấy, các biện pháp mà tác giả đưa ra khá toàn diện, phong phú.
Vấn đề QLHĐ DH đã thực sự trở thành mối quan tâm của nhiều nhà giáo dục.
Bởi qua việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn, các nhà giáo dục mới có thể quản
lý tốt nhà trường, nâng cao chất lượng dạy và học.
Gần đây, tác giả Phạm Thị Thanh Thủy với công trình Biện pháp quản lý
hoạt động dạy học mơn Ngữ văn tại trường THCS Giảng Võ - Ba Đình - Hà
Nội,
9


2010 đã tập trung nghiên cứu và đề xuất xây dựng các nhóm biện pháp: Nhóm
biện pháp quản lý hoạt động dạy học mơn Ngữ văn; Nhóm biện pháp quản lý
hoạt động xây dựng và thực hiện kế hoạch; Nhóm biện pháp quản lý hoạt động
học tập của học sinh; Nhóm biện pháp quản lý việc sử dụng cơ sở vật chất và
trang thiết bị dạy học [33].
Trần Xuân Ngọc (2013), “Nâng cao chất lượng công tác quản lý hoạt
động giảng dạy môn ngữ văn của hiệu trưởng một số trường THCS huyện Vụ
Bản, tỉnh Nam Định”, Tạp chí Giáo dục số 310, tháng 5. Bài báo đánh giá thực

trạng quản lý hoạt động giảng dạy môn ngữ văn của hiệu trưởng một số trường
THCS huyện Vụ Bản, từ đó đưa ra nhóm biện pháp nhằm nâng cao quản lý
hoạt động giảng dạy môn ngữ văn của hiệu trưởng một số trường THCS huyện
Vụ Bản [24].
Phạm Thị Thu Hà (2015), cơng trình “Quản lý đổi mới phương pháp dạy
học mơn ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực người học tại các trường
THCS huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh” [11]. Kết quả nghiên cứu đã cung cấp
các giải pháp: Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV về sự cần thiết phải đổi mới
PPDH môn ngữ văn theo hướng phát triển năng lực người học; xây dựng kế
hoạch quản lý GV; tổ chức bồi dưỡng GV; quản lý, khai thác sử dụng CSVC,
thiết bị dạy học; động viên, khen thưởng, tạo điều kiện cho GV đổi mới; tăng
cường kiểm tra, đánh giá đổi mới PPDH môn ngữ văn theo hướng phát triển
năng lực người học.
Tác giả Phạm Thị Mai Loan (2016), với nghiên cứu “Quản lý hoạt động
dạy học môn ngữ văn tại trường THCS Võ Thị Sáu, quận Lê Chân, Hải Phòng
theo tiếp cận năng lực người học” [21]. Kết quả nghiên cứu chỉ ra biện pháp
quản lý được Hiệu trưởng trường THCS Võ Thị Sáu là: Nâng cao nhận thức về
tầm quan trọng của hoạt động dạy học; quản lý hoạt động dạy học của GV, tổ
chức bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ GV ngữ văn; quản lý mục tiêu,
chương trình; chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học đối với GV; xây dựng môi
trường học tập; đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; tăng cường kiểm

10


tra, đánh giá hoạt động dạy học môn ngữ văn theo hướng tiếp cận năng lực
người học.
Tác giả Phan Thị Bích Huệ (2016), trong cơng trình nghiên cứu “Quản lý
hoạt động dạy học môn ngữ văn ở trường THCS thành phố ng Bí, tỉnh
Quảng Ninh” [16] đã đánh giá thực trạng dạy học mơn ngữ văn từ đó đưa ra

các biện pháp tăng cường quản lý đó là: tăng cường quản lý việc thực hiện nội
dung chương trình mơn ngữ văn đáp ứng mục tiêu môn học và nhiệm vụ từng
năm học; thường xuyên chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đối
với GV và bồi dưỡng phương pháp học tập cho HS; quản lý hiệu quả CSVC,
PTDH và tăng cường ứng dụng phương tiện dạy học hiện đại vào dạy học ngữ
văn; Đổi mới quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá chất lượng giảng dạy và kết
quả học tập của HS; tăng cường quản lý nề nếp, kỷ cương trong dạy học môn
ngữ văn; bồi dưỡng lý luận quản lý và nghiệp vụ sư phạm cho GV; chú trọng
xây dựng môi trường lành mạnh ảnh hưởng tích cực đến dạy học mơn ngữ văn.
Tác giả Nguyễn Thị Tuyết Hồng (2018) với cơng trình nghiên cứu
“Quản lý hoạt động dạy học môn ngữ văn ở trường THPT Gòn Gai - thành phố
Hạ Long theo hướng phát triển năng lực học sinh” [15]. Kết quả nghiên cứu đã
chỉ ra, để thực hiện tốt công tác quản lý cần thực hiện các biện pháp như: tổ
chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho đội ngũ quản lý, GV và HS; Xây dựng
khung chương trình dạy học mơn ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực
học sinh; chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn ngữ
văn; đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; tăng cường bồi dưỡng chuyên
môn,nghiệp vụ cho cán bộ, GV để tổ chức HDDH,; quản lý GV trong việc bồi
dưỡng và rèn luyện kỹ năng học tập môn ngữ văn cho HS; đầu tư trang thiết bị
và các điều kiện dạy học môn ngữ văn theo hướng phát triển năng lực HS
THPT.
Như vậy, các cơng trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến vấn đề quản lý
giáo dục và quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn với nhiều khía cạnh khác
nhau: tầm quan trọng của dạy học môn ngữ văn, quản lý dạy học môn ngữ
văn,
11


dạy học môn ngữ văn theo hướng tiếp cận năng lực người học… Tuy nhiên, vấn
đề quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn ở trường THPT theo hướng tiếp

cận năng lực người học cịn ít cơng trình nghiên cứu đề cập tới. Trên địa bàn
tỉnh Yên Bái cũng chưa có nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề này. Chúng tôi
nhận thấy đây là một “khoảng trống” cần tiếp tục được quan tâm nghiên cứu.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục và quản lý hoạt động dạy học
1.2.1.1. Quản lý
Quản lý là một hiện tượng xã hội, là yếu tố cấu thành sự tồn tại và phát
của loài người. Loài người đã trải qua nhiều thời kỳ phát triển với nhiều hình
thái xã hội khác nhau nên cũng trải qua nhiều hình thức quản lý khác nhau. Các
triết gia, các nhà chính trị từ thời cổ đại đến nay đều rất coi trọng vai trò của
quản lý trong sự ổn định và phát triển của xã hội. Quản lý là một phạm trù
khách quan là một tất yếu lịch sử. Nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra khái niệm về
quản lý dưới góc độ khác nhau.
Theo C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung
nào tiến hành trên quy mơ tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ
đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng
chung phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của
những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy
mình, cịn một dàn nhạc thì cần phải có một nhạc trường” [23].
F.W. Taylor được coi là cha đẻ của thuyết Quản lý khoa học đã cho rằng
cốt lõi trong quản lý là: “Mỗi loại công việc dù nhỏ nhất đều phải chun mơn
hóa và phải quản lý chặt chẽ”, “Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác
cái gì cần làm và cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất” (dẫn
theo [ 22]).
Theo tác giả Hà Sỹ Hồ thì: “Quản lý là một quá trình hoạt động có định
hướng, có tổ chức, lựa chọn trong các tác động có thể dựa trên các thơng tin về
tình trạng của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã
định” (dẫn theo [24]).
12

Còn tác giả Nguyễn Ngọc Quang đưa ra khái niệm: “Quản lý là tác động
có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến những người lao động
(khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến” [27].
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động
quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người
quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) - trong một tổ chức - nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [7].
Mặc dù có cách định nghĩa khác nhau về quản lý nhưng các tác giả nêu trên
đều có điểm chung: đều cho rằng quản lý là một quá trình tác động có ý thức,
có định hướng và có tổ chức của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt
được mục tiêu đã đề ra một cách hiệu quả nhất trong điều kiện biến động của
môi trường.
Quản lý có các chức năng cụ thể như: Lập kế hoạch; tổ chức; chỉ đạo, kiểm
tra và đánh giá. Các chức năng này có mối quan hệ mật thiết với nhau tạo thành
một chu trình khép kín, tạo nên hiệu quả của q trình quản lý.
Như vậy, có thể hiểu: Quản lý là sự tác động có ý thức, có mục đích của
chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm thực hiện các mục tiêu đã đề ra.
1.2.1.2. Hoạt động dạy học
Hoạt động dạy học là “hoạt động cùng nhau của thầy và trò”. Thầy và trò
cùng hướng về một mục tiêu. Năng lực của hoạt động dạy của người thầy và
năng lực học của học sinh được thể hiện ở các mức độ đạt được của mục tiêu
chương trình giáo dục đề ra. Do vậy, hoạt động dạy có kết quả khi nó tác động
cùng hướng với hoạt động học. Hoạt động dạy học có tính tương tác ở chỗ, nó
phải bắt nhịp cùng người học, là người tham gia hoạt động học cả về trí tuệ và
tình cảm. Thứ ba, hoạt động dạy học nhìn từ phía hoạt động của người thầy
trong tương tác với hoạt động học của trò là hướng dẫn, tổ chức và điều khiển
hoạt động học của HS. Trong cuốn Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm,
các tác giả đã định nghĩa hoạt động dạy học như sau: “Hoạt động dạy là hoạt
động của người lớn tổ chức điều khiển hoạt động của trẻ nhằm giúp chúng lĩnh

hội nền văn hóa xã hội, tạo ra sự phát triển tâm lý, hình thành nhân cách của
chúng” (dẫn theo [33]).
13