Tài liệu Bài 10: Tương tác gen tác động đa hiệu của gen pptx

October 09 Duong Thi thu hien 1
October 09 Duong Thi thu hien 2
Kiểm tra bài cũ:
Nêu các điều kiện
cầncóđểkhilaicác
cáthểkhácnhauvề
hai tính trạng sẽ thu
đợc đời con có tỉ lệ
phân li kiểu hình xấp
xỉ 9;3:3;3;1
- Bố mẹ phải dị hợp tử về 2 cặp gen
-Cóhiệntợng trội lặnhoàntoàn
-Sốlợng cá thể con lai phải oớn
- Các cá thể oó kiểu gen khác nhau phải có mức
sống ngang nhau
i. T−¬ng t¸c gen
1. t−¬ng t¸c bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a hiÖu cña gen
i. T−¬ng t¸c gen
1. t−¬ng t¸c bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet

1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong ®a hiÖu cña gen
I – TƯƠNG TÁC GEN
Tương tác gen là gì?
-Tương tác gen là sự tác động qua lạigiữacác
gen trong quá trình hình thành mộtkiểuhình.
Hãy phân biệtthế nào là gen ale
n
và gen không alen?
-Gen alen: hai alen của cùng 1 gen.
- Gen ko alen: hai alen thuộc 2 lôcut khác nhau
Gen
kh«ng
alen
A
B
Gen alen
A
B
- Hai alen thuộc cùng một
gen (ví dụ, alen A và a)
có thể tương tác với
nhau theo những cách
nào?
i. T−¬ng t¸c
gen

1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen

- T−¬ng t¸c gi÷a c¸c gen alen:
+ Tác động trội hoàn toàn
+ Tác động trội không hoàn toàn
+ Tác động đồng trội
Bi 10:
TNG TC GEN V TC NG A HIU CA GEN
I TNG TC GEN
-Tng tỏc gen l s tỏc ng qua ligiacỏc
gen trong quỏ trỡnh hỡnh thnh mtkiuhỡnh.
- Gen alen: hai alen ca cựng 1 gen.
- Gen ko alen: hai alen thuc 2 lụcut khỏc nhau
* Tơng tác giữa các gen alen:

+ Tỏc ng tri hon ton
+ Tỏc ng tri khụng hon ton
+ Tỏc ng ng tri
Các gen không alen với nhau tơng
tác với nhau nh thể nào?
* Tơng tác giữa các gen không alen
-Tơng tác bổ sung
-Tơng tác cộng gộp
i. Tơng tác
gen
1. tơng tác
bổ sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac

cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong
đa hiệu
của gen
i. Tơng tác
gen
1. tơng tác
bổ sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac
cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong
đa hiệu
của gen
October 09 Duong Thi thu hien 6
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch

1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
Tác động trội hoàn toàn
AA
a
a

X
P
t/c:
F1:
October 09 Duong Thi thu hien 7
Tác động trội không hoàn toàn
AA
X
a
a
October 09 Duong Thi thu hien 8
Tác động đồng trội
October 09 Duong Thi thu hien 9
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c

gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
Hoa có ki
ể
ugen đ
ồ
ng t
r
ội,
b
i
ể
uhiệnra
kiểuhìnhcả hai màu trắng và đỏ.
October 09 Duong Thi thu hien 10
1. Tng tỏc b sung
1.1/ Thớ nghim

Ptc: Dũng 1hoa trng x Dũng 2h.trng
F1: Ton cõy hoa .
F1 x F1 ( T th phn)
F2: 9 : 7 trng
Tỉ lệ phân li kiểu hình ởF2của phép lai
trên với ĐL PLDL của Men Đen có gì
khác nhau?
* Nhận xét: ở F2 tỉ lệ phân li kiểu hình là
9:7 9:3:3:1 củaQLPLDL (Men Del)
Vậy giải thích hiện tợng này nh thế
nào?
i. Tơng tác
gen
1. tơng tác
bổ sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac
cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong
đa hiệu
của gen
i. Tơng tác
gen
1. tơng tác

bổ sung
1.1 thí nghiệm
1.2 giải thích
1.3 gia thiet
1.3 Khai niệm
2.tơng tac
cong gop
2.1 Khái niệm
2.2 thí nghiệm
2.3 giải thích
II. Tac đong
đa hiệu
của gen
October 09 Duong Thi thu hien 11
1.2/Giải thích
• Tỉ lệ 9 : 7 cho thấy ởđời F2 thu ®−îc 16 tổ
hợpgiaotö Î F1 phải cho 4 lo¹i giao tö
Î F1 dị hợptử về 2 cặpgen nằmtrên2
cặpNST tương đồng khác nhau
• Tuy nhiên, ơ F2 với 16 tổ hợpgen nhưng
không cho tỉ lệ kiểu hình 9 : 3 : 3 : 1 mà
chỉ cho 2 loạikiểu hình voi ti le 9:7 Îcó
thể kếtluận màu hoa do 2 cặpgen quy
định
Î Ptc Hoa trắng chỉ do 1 gen trộiqđịnh.
-Giả sử: Gen trội là A & B
Alen lặn tuong ung là a& b
Î KG củaP: AAbbvàaaBB
* S§L:
Bμi10:

t−¬ng t¸c gen vμ t¸c ®éng ®a hiÖu cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch

II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
Ptc: AAbb (HTr¾ng) X aaBB (HTr¾ng)
G
P
: Ab aB
F
1: 100% AaBb (H§á)
GF1: AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab
F
2:
AB Ab aB ab
AB
Ab
aB
ab
AABB
Hoa đỏ
AABb
Hoa đỏ
AaBB
Hoa đỏ
AaBb
Hoa đỏ
AABb
Hoa đỏ
AaBB
Hoa đỏ
AaBB

Hoa đỏ
Aabb
Trắng
aaBb
Trắng
Aabb
Trắng
aaBb
Trắng
aaBB
xanh tr¬n
AAbb
Trắng
AaBb
Hoa đỏ
Aabb
trắng
AaBb
Trắng
Hãy xác định
tỉ lệ kiểu gen ,kiểuhình
ở F2
1AABB
2AABb
2AaBB
4AaBb
1AAbb
2aabb
1aaBB
2aaBb

Tỉ lệ KG
* 9A-B- : 3A-bb : 3aaB - : 1aabb
KH: 9
Hoa đỏ : 7 Trắng
1aabb
X F1
X AaBb (HĐỏ)
October 09 Duong Thi thu hien 13
1.3/Giả thiết
• Để tạorađược màu hoa đỏ cầncó
mặt đồng thờicả 2 alen trội A và
B nằm trên 2 NST khác nhau. Khi
chỉ có 1 alen trộihoặc không có
alen trộinàothìchỉ có hoa màu
trắng.
• Hai gen A và B có thểđãtạora
các enzim khác nhau và các enzim
này cùng tham ra vàomộtchuỗi
các phản ứng hóa sinh để tạonên
sắctốđỏởcánh hoa
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop

2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 14
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet

1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
Vậytương tác bổ sung là
g
Tương tác bổ sung là kiểu
tác động qua lạicủa2 hay
nhiều gen không alen khi

đứng trong cùng mộtkiểu
gen sẽ làm xuấthiệnmột
kiểuhìnhmới.
1.4/ Kh¸i niÖm:
October 09 Duong Thi thu hien 15
2. T−¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
* Kh¸i niÖm: Khi các alen trộithuộc2
hoặcnhiều locut gen tương tác với
nhau theo kiểumỗialentrội(bấtkể
thuộc locut nào) đềulàmtăng sự biểu
hiệncủakiểuhình lênmộtchútítthì
gọilàkiểutương tác cộng gộp
.
*Cách nhậnbiết:
Sự thay đổitỉ lệ phân ly kiểuhình
ở F2( Biến đổitỉ lệ 9:3:3:1)
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch

II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 16
2. T−¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
2.2
thÝ nghiÖm:
P
tc: Lúa mì hạt đỏ thẫm X Lúa mì hạttrắng
F1: 100 % Lúa mì hạt đỏ nhạt
F2: 15 đỏ( Từđỏthẫm đếnrấtnhạt): 1 trắng
X F1
Em hãy giảithíchkếtquả

phép lai này?
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch

II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 17
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop

2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
2. T−¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
2.2 thÝ nghiÖm:
Ptc: Lúa mì hạt đỏ thẫm X Lúa mì hạttrắng
F1: 100 % Lúa mì hạt đỏ nhạt
F2: 15 đỏ( Từđỏthẫm đếnrấtnhạt): 1 trắng
2.3 gi¶i thÝch:
X F1
F2 có 16 tổ hợp, vậymỗicáthể F1 phảidị hợp2 cặp
gen cùng quy định 1 tính trạng tương ứng vớikiểu
gen AaBb và cho được 4 loạigiaotử vớitỉ lệ bằng
nhau.
Tính trạng màu sắchạt ở lúa mì đã tuân theo quy luật
tương tác gen theo lốicộng gộpnhư sau:
- Ở F2 có 1 tổ hợp màutrắng: aabb
- 15 tổ hợpcònlạivì có chứa ítnhất1 gen trộinêncó
màu đỏ.Màu đỏ thẫm hay nhạtphụ thuộcvàosố
lượng gen trộicó mặt trong kiểugen theosơđồsau:
•SƠ ĐỒ LAI TỪ P ĐẾN F2
Ptc: AABB x aabb
(Đỏ thẫm) (Trắng)
GP AB ab
F1 AaBb :100% Đỏ
GF1: AB=Ab= aB= ab(4 loại))

F2 có 9 KG theo tỉ lệ:
1 AABB 1AAbb 1aaBB 1aabb
2AABb 2Aabb 2aaBb
2 AaBB
4 AaBb
-F2:Có 2 kiểuhình theo tỉ lệ 15đỏ/1 trắng.
Màu đỏ sẽđậmhơn ở kiểugen có nhiều
gen trộihơn.
- Khi 2 gen nằm trên 2 NST khác nhau
cùng quy định 1 tính trạng tương tác
vớinhaukiểucộng gộp
thì TLKH F2:
1:4:6:4:1 ứng với
4,3,2,1,0
2. T−¬ng t¸c céng gép:
2.1 kh¸i niÖm:
2.2 thÝ nghiÖm:
2.3 gi¶i thÝch:
X F1 X AaBb
aabb
AABB
AaBb
October 09 Duong Thi thu hien 19
• Những tính trạng do nhiều
gen cùng quy định theo
kiểutương tác cộng gộpvà
chịu ảnh hưởng nhiềubởi
môi trường đượcgọi là tính
trạng số lượng (như năng
suất)

i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong

®a hiÖu
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 20
II. TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN
Gen đahiệulàgì?
Là gen có thể tác động
đếnsự biểuhiệncủa
nhiều tính trạng khác
nhau.
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm
1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
i. T−¬ng t¸c
gen
1. t−¬ng t¸c
bæ sung
1.1 thÝ nghiÖm

1.2 gi¶i thÝch
1.3 gia thiet
1.3 Khai niÖm
2.t−¬ng tac
cong gop
2.1 Kh¸i niÖm
2.2 thÝ nghiÖm
2.3 gi¶i thÝch
II. Tac ®ong
®a hiÖu
cña gen
October 09 Duong Thi thu hien 21
Ví dụ: Gen HbA ở người quy định sự tổng hợp
chuỗi21 β-hemoglobin gồm 146 axit amin.
Gen độtbiến HbS cũng quy định chuỗi β-
hemoglobin gồm 146 axit amin nhưng chỉ
khác 1 axit amin ở vị trí số 6 (thay axit amin
glutamic bắng valin)
October 09 Duong Thi thu hien 22
Cơ thểđồng hợptử về HbS
Tấtcả hemoglobin đềubấtthường
Hemoglobin kếttủa khi hàm lượng O2 trong máu thấp
làm cho tế bào hồng cầubị biếndạng thành hình lưỡi
liềm.
↓
↓
↓
Hàng loạtrốiloạnbệnh lí (Hình 10.2)
Cơ thể đồng hợp tử về HbS
Tất cả hemoglobin đều bất thường

Hemoglobin kết tủa khi hàm lượng Oxi trong máu thấp làm cho tế bào hồng
cầu bị biến dạng thành hình lưỡi liềm.
Hcầu bình thường Hcầu hình lưỡi liềm
Hcầu bị vỡ
Thể lực suy
giảm
Tiêu
huyết
Suy
tim
Các TB bị vón lại
gây tắc MM nhỏ
Đau,
sốt
Tổn
thương
não
Gây hư hỏng
Các CQ khác
Lách bị tổn thương
Tích tụ các TB hình
liềm ở lách
Rối loạn tâm thần Liệt
Viêm phổi
Thấp khớp
suy thận
October 09 Duong Thi thu hien 24
October 09 Duong Thi thu hien 25
Gây tắcmạch máu