Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý thu ngân sách nhà nước của quận Ba Đình, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

--------/--------

-----/-----

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ THỊ HẢI YẾN

QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CỦA QUẬN BA ĐÌNH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành: Quản lý cơng
Mã số: 8 34 04 03

TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI – 2020


\

Cơng trình được hồn thành tại:
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỖ THỊ KIM TIÊN

Phản biện 1:

TS. Dùi Đức Hà

Phản biện 2:

PGS.TS. Đỗ Thị Hải Hà

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn,
Học viện Hành chính Quốc gia
Địa điểm: Phịng họp 4 nhà A Hội trường bảo vệ Luận văn Thạc sĩ
Học viện Hành chính Quốc gia
Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội
Thời gian: vào hồi 9h ngày 17 tháng 3 năm 2021

Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc
gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học,
Học viện Hành chính Quốc gia

2


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm qua, cùng với việc chuyển sang nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), Luật Ngân sách Nhà
nước ở Việt Nam ra đời mở đầu một bước ngoặt quan trọng của nền
Tài chính Việt Nam, đặc biệt NSNN đã trở thành cơng cụ tài chính
quan trọng, góp phần to lớn vào việc phát triển kinh tế xã hội.
Đối với Nhà nước, việc duy trì nguồn lực tài chính để đảm bảo
thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước có ý nghĩa hết sức

quan trọng. Thu NSNN không chỉ đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà
nước mà còn dành phần đáng kể cho dự phòng, dự trữ tài chính, đầu
tư phát triển và trả nợ, là công cụ hữu hiệu để điều tiết, điều chỉnh nền
kinh tế Nhà nước nói chung và NSNN cấp quận (huyện) nói riêng.
Quận Ba Đình là một trong 30 quận, huyện của Thành phố Hà
Nội, nơi tập trung nhiều trường đại học, doanh nghiệp lớn, hàng năm
đóng góp một lượng nguồn thu đáng kể vào ngân sách Nhà nước. Cùng
với việc đổi mới công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trong cả
nước, công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn quận Ba
Đình cũng đã được đổi mới căn bản. Trong những năm qua, số thu
ngân sách nhà nước trên địa bàn quận Ba Đình phát triển ổn định, đối
tượng nộp ngân sách tăng nhanh về lượng và rất đa dạng, phức tạp.
Trước những yêu cầu đặt ra về phát triển KT-XH địa phương
trong thời kỳ mới, địi hỏi nguồn thu ngân sách phải có sự ổn định và
được cải thiện theo thời gian nhằm đảm bảo nhiệm vụ nộp ngân sách
cấp trên, cung cấp nguồn lực thực hiện các hoạt động chi tiêu phục vụ
tốt cho quá trình phát triển của địa phương. Điều này đã đặt ra cho
công tác quản lý thu ngân sách những yêu cầu mới. Hoạt động thu ngân
sách tại Quận cần phải được nghiên cứu một cách có hệ thống, tồn
diện, chính xác và đầy đủ, đồng thời phải tạo sự thơng thống, minh
bạch và khách quan, nhằm khuyến khích và tạo thuận lợi cho các chủ
thể tham gia đóng góp cho ngân sách nhà nước.
Xuất phát từ những lý do trên, em chọn đề tài “Quản lý thu
ngân sách nhà nước của quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội” để

3


nghiên cứu, làm rõ các nguyên lý quản lý thu ngân sách nhà nước và
thu ngân sách nhà nước cấp quận, những yếu tố tác động đến hoạt động

quản lý thu NSNN cấp quận. Trên cơ sở các lý thuyết đó, giải thích
những thành cơng và hạn chế của thực tiễn quản lý thu NSNN tại Quận
Ba Đình, Hà Nội qua phân tích thực trạng, đánh giá đầy đủ nguyên
nhân của thành công và hạn chế, đề xuất giải pháp hồn thiện quản lý
thu NSNN cho Quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Là một trong những hoạt động quản lý kinh tế, quản lý ngân
sách nhà nước là vấn đề luôn nhận được nhiều sự quan tâm của các
nhà nghiên cứu ở những giác độ khác nhau. Qua nghiên cứu có thể
thấy, có những cơng trình nghiên cứu về quản lý thu ngân sách nhà
nước như sau:
- Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế của Cao Thu Hương
về đề tài “Quản lý thu ngân sách nhà nước ở Việt Nam” - Trường Đại
học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội (2006). [14]
“Thực trạng và một số gợi ý chính sách về phân cấp ngân sách
tại Việt Nam, TS.Vũ Sỹ Cường - Học viện Tài chính, 2013; Tạp chí
Tài chính số 5 - 2013. [6]
“Quản lý thu thuế Thu nhập doanh nghiệp tại Cục Thuế tỉnh Gia
Lai” Luận văn Thạc sỹ Kinh tế phát triển của Trần Phan Quốc Chương,
Đà Nẵng, 2013; [8]
“Quản lý thu ngân sách Nhà nước tại quận Đống Đa, thành
phố Hà Nội” Luận văn thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng tại Học viện
Hành chính Quốc gia của Nguyễn Đức Anh (2015). [1]
“Quản lý thu ngân sách tại huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang”
Luận văn Thạc sỹ Kinh tế chương trình định hướng thực hành của
Hồng Hà Đơng, Hà Nội, 2016.
“Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Trà Vinh
và những vấn đề đặt ra” – PGS.TS. Bùi Văn Trịnh – Trường Đại học
Cần Thơ Thạch Mỹ Tràn, Sở Tài chính tỉnh Trà Vinh bài viết trên báo
tạp chí tài chính kỳ 01 tháng 8 năm 2019. [30]

“Giải pháp nâng cao chất lượng công tác quản lý ngân sách
nhà nước cấp huyện, thị - Trường hợp nghiên cứu điển hình tại thị xã

4


Gia Nghĩa tỉnh Đắk Nông”; Đàm Thị Hệ (2013); Tạp chí Khoa học và
Cơng nghệ lâm nghiệp, số 2/2013.
“Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh Kiên
Giang giai đoạn 2015-2020”, Luận văn Thạc sĩ ngành Tài chính Ngân hàng, Trường Đại học Tài chính - Marketing; Th.S Huỳnh
Hồng Song (2015).
“Giải pháp hồn thiện cơng tác quản lý thu ngân sách huyện:
nghiên cứu điểm tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh”- Đoàn Thị
Hân, Bùi Thị Minh Nguyệt, Kiều Hồng Thuý trên Tạp chí Khoa học
và Lâm nghiệp số 1 – 2020, [12]
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Trên cơ sở hệ thống lý luận quản lý nhà nước về thu NSNN,
luận văn đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng cơng tác quản lý thu
NSNN tại quận Ba Đình trong thời gian qua, nêu lên những hạn chế và
nguyên nhân để từ đó đề xuất các giải pháp nhằm mục đích hồn thiện
quản lý thu NSNN trên địa bàn Quận Ba Đình.
3.2. Nhiệm vụ
Trên cơ sở mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể
của
đề
tài là:
- Làm rõ cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nước của
cấp quận;
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách nhà

nước của quận Ba Đình giai đoạn 2016 - 2020;
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách
nhà nước của quận Ba Đình trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Công tác quản lý thu ngân sách nhà nước của quận Ba Đình,
Thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về khơng gian: Nghiên cứu tại quận Ba Đình, Thành phố Hà
Nội.

5


Về thời gian: Nghiên cứu Giai đoạn 2016 - 2020.
Về nội dung: Việc nghiên cứu toàn diện về quản lý thu ngân
sách bao gồm rất nhiều vấn đề và rất rộng, trong khuôn khổ luận văn
này, học viên chỉ tập trung trình bày một số vấn đề về quản lý thu
NSNN của quận Ba Đình, thành phố Hà Nội bao gồm: thuế và các
khoản phí, lệ phí. Đây là các khoản thu chiếm tỉ trọng rất lớn trong
tổng thu ngân sách.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận
5.1. Phương pháp luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác – Lê Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, phương pháp duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử để triển khai các phương pháp nghiên
cứu cụ thể.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
a. Phương pháp thu thập thông tin
Được thực hiện thông qua nghiên cứu, tổng hợp từ các tài liệu,

cơng trình được cơng bố: như giáo trình Quản lý tài chính cơng của
Học viện Hành chính Quốc gia, giáo trình Quản lý thuế của Đại học
Kinh tế quốc dân Hà Nội và thông qua các báo cáo, chuyên đề, báo cáo
khoa học, các loại sách báo, tạp chí.....và các trang web có tư liệu liên
quan đến chuyên đề nghiên cứu, các luận văn, luận án. Số liệu thu thập
từ phịng Tài chính - Kế hoạch quận, chi cục Thuế quận Ba Đình, thành
phố Hà Nội.
b. Phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp, thống kê,
khảo sát...
Nguồn dữ liệu cơ bản được thu thập là số liệu thứ cấp, vì vậy
luận văn sử dụng phương pháp này để phân tích, tổng hợp, so sánh trên
cơ sở đó đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách trên địa bàn quận.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa khoa học
Hệ thống hóa được cơ sở lý luận về NSNN, thu NSNN, quản
lý thu NSNN và quản lý thu ngân sách nhà nước cấp quận.
Hệ thống hóa nội dung chủ yếu của NSNN, thu NSNN, quản
lý thu NSNN và quản lý thu ngân sách nhà nước cấp quận.

6


Phân tích và đánh giá một cách khoa học thực trạng quản lý
thu ngân sách của quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Trên cơ sở đánh giá thực trạng, tham chiếu giữa lý luận và thực
tiễn, so sánh với một số địa phương từ đó nêu ra được hệ thống các
giải pháp và những kiến nghị có tính khả thi nhằm hồn thiện quản lý
thu NSNN của quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
7. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục, luận văn có kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý thu ngân sách Nhà nước
cấp quận
Chương 2: Thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước của
quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội.
Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý thu
ngân sách nhà nước của quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội

7


Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CẤP QUẬN
1.1. Ngân sách nhà nước và thu ngân sách nhà nước
1.1.1. Khái niệm và bản chất của ngân sách nhà nước
a. Khái niệm và bản chất của ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước
được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định để đảm bảo thực hiện các
chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
b. Bản chất của ngân sách nhà nước
Bản chất của ngân sách nhà nước như sau: Ngân sách nhà nước
là hệ thống các mối quan hệ kinh tế xã hội, phát sinh trong quá trình
nhà nước huy động, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà
nước dựa trên ngun tắc khơng hồn trả trực tiếp nhằm đảm bảo thực
hiện các chức năng quản lý và điều hành nền kinh tế xã hội của nhà
nước theo luật định.
c. Vai trò của ngân sách nhà nước

Ngân sách nhà nước thể hiện vai trò ở một số nội dung cơ bản
sau:
- Kích thích tăng trưởng kinh tế:
- Điều tiết thị trường giá cả và chống lạm phát:
- Điều tiết thu nhập dân cư để góp phần thực hiện cơng bằng xã
hội:
d. Đặc điểm của ngân sách nhà nước
Đặc điểm của ngân sách nhà nước như sau:
+ Ngân sách nhà nước cũng có những đặc điểm như các quỹ tiền
tệ khác.
+ Ngân sách nhà nước luôn gắn chặt với sở hữu nhà nước
+ Việc quản lý ngân sách nhà nước được thực hiện không chỉ đối
với quỹ tiền tệ tập trung mà cả đối với các quỹ tiền tệ không tập trung
+ Hoạt động thu chi của ngân sách nhà nước không được hoàn
trả trực tiếp là chủ yếu
1.1.2.Thu ngân sách nhà nước

8


a. Khái niệm
“Thu ngân sách nhà nước là việc nhà nước dùng quyền lực của
mình để tập trung một phần nguồn tài chính quốc gia hình thành quỹ
ngân sách nhà nước nhằm thỏa mãn các nhu cầu chi tiêu của nhà nước”.
b. Vai trò của thu ngân sách nhà nước
- Thu NSNN bảo đảm nguồn vốn để thực hiện các nhu cầu chi
tiêu của Nhà nước, các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Nhà
nước.
- Thông qua thu NSNN, Nhà nước thực hiện việc quản lý và điều
tiết vĩ mô nền kinh tế - xã hội nhằm hạn chế những mặt khuyết tật, phát

huy những mặt tích cực của nó và làm cho nó hoạt động ngày càng
hiệu quả hơn.
- Thu NSNN cịn đóng vai trị quan trọng trong vấn đề điều tiết
thu nhập của dân cư để đảm bảo công bằng xã hội. Thông qua công cụ
thuế, Nhà nước sẽ khấu trừ thu nhập của các cá nhân theo từng tỷ lệ
phù hợp.
1.1.3. Phân loại thu ngân sách nhà nước
Có nhiều nguồn thu NSNN, tùy thuộc vào cách cách tiếp cận khác
nhau. Các nguồn thu NSNN vì thế có thể được phân loại theo các căn
cứ khác nhau.
a. Căn cứ vào nguồn phát sinh các khoản thu, thu ngân sách nhà
nước được chia thành thu trong nước và thu từ nước ngồi
b. Căn cứ vào tính chất phát sinh và nội dung kinh tế, thu ngân
sách nhà nước bao gồm:
1.2. Quản lý thu ngân sách nhà nước và quản lý thu ngân sách
nhà nước cấp quận
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm quản lý thu ngân sách nhà nước
a. Khái niệm quản lý thu ngân sách nhà nước
Quản lý thu NSNN là quá trình Nhà nước vận dụng các quy luật
khách quan, sử dụng hệ thống các phương pháp tác động đến các hoạt
động thu NSNN nhằm tăng thu ngân sách quốc gia một cách hợp lý,
đáp ứng nhu cầu chi tiêu của nhà nước.
b. Đặc điểm quản lý thu ngân sách nhà nước

9


Một là, quản lý thu NSNN được xác lập trên cơ sở các văn bản
pháp luật do nhà nước ban hành.
Hai là, quản lý thu NSNN là sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa

các khâu
Ba là, quản lý thu NSNN ln bám sát với q trình vận động của
nền kinh tế.
Bốn là, quản lý thu NSNN là sự quản lý mang tính chất tổng hợp
1.2.2. Nguyên tắc quản lý thu ngân sách nhà nước
Quản lý thu thuế là hệ thống các biện pháp nghiệp vụ do cơ quan có
chức năng thu ngân sách thực hiện. Quản lý thu NSNN phải đảm bảo các
nguyên tắc sau:
- Thứ nhất, nguyên tắc tuân thủ pháp luật.
- Thứ hai, nguyên tắc thống nhất, tập trung dân chủ.
- Thứ ba, nguyên tắc công bằng trong quản lý thuế.
- Thứ tư, nguyên tắc minh bạch.
- Thứ năm, nguyên tắc thuận tiện, tiết kiệm và hiệu quả trong quản
lý thuế.
1.2.3. Yêu cầu quản lý thu ngân sách nhà nước
Việc huy động một phần nguồn lực tài chính quốc gia vào tay nhà
nước là u cầu khơng thể thiếu đối với mọi Nhà nước. Động viên vào
ngân sách nhiều hay ít tùy thuộc vào chức năng nhiệm vụ mà Nhà nước
đảm nhận, tùy thuộc vào cách sử dụng nguồn lực tài chính của nhà
nước cũng như khả năng tạo ra nguồn lực tài chính của nền kinh tế. Do
đó, cơng tác quản lý thu phải đảm bảo được các yêu cầu tập trung
nguồn lực của nền kinh tế vào trong tay Nhà nước và nội dung quản lý
thu ngân sách không đơn thuần là quản lý các hình thức thu và số thu
mà cịn phải tổ chức quản lý các yếu tố ảnh hưởng đến thu ngân sách
nhà nước.
1.2.4. Phân cấp quản lý thu ngân sách nhà nước
Phân cấp quản lý thu NSNN được thực hiện theo các yêu cầu:
- Đảm bảo tính thống nhất của thu NSNN:
- Phân cấp quản lý thu NSNN phải phù hợp với phân cấp các lĩnh
vực khác của Nhà nước, tạo ra sự đồng bộ trong thực hiện và quản lý

các ngành, các lĩnh vực của Nhà nước.

10


- Nội dung phân cấp quản lý thu NSNN phải phù hợp với Hiến
pháp và Pháp luật quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách
nhiệm của các cấp chính quyền.
1.3. Nội dung quản lý thu ngân sách nhà nước cấp quận
Quản lý thu ngân sách cấp quận là việc các chủ thể quản lý, thông
qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp, cơng cụ quản lý để
hoạch định, tổ chức thực hiện kế hoạch thu, kiểm tra, giám sát, đánh
giá quá trình và kết quả thực hiện kế hoạch thu ngân sách cấp quận.
Cấp quận là cấp hành chính địa phương trung gian nên quản lý
thu NSNN cấp quận có những đặc điểm riêng:
Thứ nhất, quận là cấp hành chính trực thuộc thành phố với chức
năng nhiệm vụ được quy định rõ trong Luật tổ chức chính quyền địa
phương
Thứ hai, Ngân sách cấp quận thuộc thành phố là một cấp ngân
sách hoàn chỉnh với nguồn thu và nhiệm vụ chi được quy định cụ thể
1.3.1. Ban hành chính sách thu ngân sách nhà nước cấp quận
Ban hành chính sách thu ngân sách là một hoạt động công bố và
cho thi hành các chủ trương, đường lối được thể hiện trong các nghị
quyết, các văn kiện của Đảng nhằm đạt được các mục tiêu tăng thu
NSNN. Ban hành chính sách thu ngân sách với tính chất là là một công
cụ hữu hiệu để quản lý và tạo điều kiện cho kinh tế - xã hội phát triển.
Thông qua việc ban hành chính sách thu NSNN, Nhà nước thực hiện
kiểm sốt q trình thu, sử dụng và phân bổ hợp lý các nguồn thu
1.3.2. Tổ chức bộ máy thu ngân sách nhà nước cấp quận
Ngân sách địa phương chịu trách nhiệm quản lý thu NSNN trên

địa bàn và chi NSNN địa phương. HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương quyết định việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa
các cấp chính quyền địa phương phù hợp với phân cấp quản lý KTXH, quốc phòng, an ninh và trình độ quản lý của mỗi cấp trên địa bàn.
1.3.3. Tổ chức thực hiện quản lý thu ngân sách nhà nước cấp quận
1.3.3.1. Lập dự toán thu ngân sách nhà nước
1.3.3.2. Chấp hành dự toán thu ngân sách quận
1.3.3.3. Quyết toán ngân sách thu ngân sách quận
1.3.3.4. Kiểm soát thu ngân sách nhà nước cấp quận

11


1.3.3.5. Công khai thu ngân sách nhà nước cấp quận
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu ngân sách nhà nước
cấp quận
1.4.1. Yếu tố khách quan
- Về điều kiện tự nhiên
- Về thể chế tài chính
- Về trình độ phát triển kinh tế và ổn định xã hội
1.4.2. Yếu tố chủ quan
(i) Tổ chức bộ máy các cơ quan quản lý thu ngân sách
ii) Cơ chế phân công, phối hợp giữa các cơ quan liên quan, các
tổ chức
(iii) Năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý thu NSNN
(iv) Nguồn lực tài chính và các phương tiện hỗ trợ thu NSNN
1.5. Kinh nghiệm thực tiễn và bài học cho quản lý thu ngân
sách quận
1.5.1. Kinh nghiệm quản lý thu ngân sách ở một số địa phương
Trên cơ sở khảo sát và thu thập thông tin qua các văn bản, báo
cáo của một số quận/huyện của tỉnh Thanh Hóa và TP Hà Nội cho

thấy, nguồn thu NSNN từ thuế chiếm tỷ lệ khá lớn. Kinh nghiệm quản
lý thu ngân sách từ thuế của các địa phương này được khái quát như
sau:
1.5.1.1. Kinh nghiệm quản lý thu NSNN tại huyện Chương Mỹ TP.
Hà Nội
1.5.1.2. Kinh nghiệm quản lý thu ngân sách nhà nước của huyện
Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa
1.5.2. Bài học kinh nghiệm về quản lý thu ngân sách cho quận
Ba Đình
Để quản lý thu NSNN có hiệu quả, sau đây là một số kinh nghiệm
được rút ra cho cơng tác thu NSNN đối với quận Ba Đình:
* Về quản lý lập dự toán thu ngân sách nhà nước
* Về quản lý chấp hành dự toán thu ngân sách nhà nước
* Về quản lý quyết toán thu ngân sách nhà nước
* Về công tác kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý thu ngân sách nhà
nước

12


Tiểu kết chương 1
Chương 1 đã xây dựng được khung lý thuyết và hệ thống hóa
được những vấn đề lý luận cơ bản nhất về ngân sách nhà nước, thu
ngân sách nhà nước và quản lý thu ngân sách nhà nước
Ngồi ra, Chương 1 cịn trình bày kinh nghiệm về quản lý thu
ngân sách của một số địa phương trong và ngồi tỉnh để có thể đối
chiếu với các quy định về quản lý thu ngân sách nhà nước của quận Ba
Đình nhằm phát hiện những nội dung mới, khả thi và hiệu quả cao để
nghiên cứu áp dụng trong công tác quản lý thu ngân sách nhà nước ở
địa phương.

Làm nền tảng cho việc đi sâu vào nghiên cứu, đánh giá thực trạng
quản lý thu ngân sách nhà nước tại quận Ba Đình. Từ đó đưa ra kết
quả đạt được, những tồn tại vướng mắc trong công tác quản lý thu ngân
sách và tìm ra nguyên nhân để khắc phục tình trạng trên.

13


Chương 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CỦA QUẬN BA ĐÌNH THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội quận Ba
Đình
2.1.1. Đặc điểm vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên
Quận Ba Đình nằm ở trung tâm nội thành Hà Nội kéo dài theo
hướng Đơng - Tây. Nhìn chung, phía Bắc quận Ba Đình giáp quận Tây
Hồ, phía Nam giáp quận Cầu Giấy, phía Nam và Tây Nam giáp quận
Đống Đa, phía Đơng giáp quận Hồn Kiếm và ra đến tận bờ sơng
Hồng. Quận Ba Đình có 14 phường
Quận Ba Đình là trung tâm hành chính - chính trị của Việt Nam,
là nơi tập trung các cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước,
Quốc hội, Chính phủ. Đây cũng là trung tâm ngoại giao với nhiều các
tổ chức quốc tế, đại sứ quán của các nước
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế, xã hội quận Ba Đình giai đoạn 20162020
2.1.2.1. Về phát triển kinh tế
Kết quả, trong 5 năm qua, kinh tế của quận vẫn giữ được sự ổn định;
lĩnh vực dịch vụ vẫn có sự tăng trưởng, tập trung vào các ngành dịch vụ
phục vụ du lịch, dịch vụ cho th văn phịng, tài chính, ngân hàng; dịch vụ
giáo dục, đào tạo....
2.1.2.2. Về lĩnh vực văn hố - xã hội

Thực hiện tốt cơng tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ cho
nhân dân..
Hoạt động văn hố thơng tin được triển khai đồng bộ, phong phú
về nội dung, đa dạng về hình thức.
Thực hiện tốt các chính sách đảm bảo an sinh xã hội, chăm lo kịp
thời người hưởng chính sách người có cơng với cách mạng
Tập trung làm tốt công tác giảm nghèo với nhiều giải pháp tích cực,
hiệu quả, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các cơ quan, đơn
vị trên địa bàn.
2.1.2.3. Về quốc phòng an ninh

14


Chủ động nắm chắc tình hình, triển khai đồng bộ các phương án, kế
hoạch phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với hoạt động chống phá của các thế
lực thù địch, phản động, chống đối.
Hoàn thành toàn diện các nhiệm vụ, xây dựng nền quốc phịng tồn
dân, thế trận quốc phịng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân,
tăng cường tiềm lực quốc phòng, quân sự địa phương.
Đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục, quốc
phịng..
Duy trì nghiêm chế độ sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang.
Công tác huấn luyện, đào tạo, xây dựng lực lượng có nhiều chuyển biến
tích cực.
2.2. Thực trạng quản lý thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn
quận Ba Đình giai đoạn từ 2016-2020
2.2.1. Tổ chức bộ máy thu ngân sách Nhà nước của quận

Sơ đồ 2.1. Bộ máy quản lý thu ngân sách quận Ba Đình

Nguồn: Phịng Tài chính – Kế hoạch quận Ba Đình [23]

15


Sơ đồ 2.2. Bộ máy quản lý phịng Tài chính –Kế hoạch quận Ba Đình

Nguồn: Phịng Tài chính – Kế hoạch quận Ba Đình [23]

Sơ đồ 2.3. Bộ máy quản lý Chi cục Thuế quận Ba Đình
Nguồn: Chi cục Thuế quận Ba Đình [5]

16


2.2.2. Cơng tác lập, giao dự tốn thu ngân sách Nhà nước
* Cơng tác lập dự tốn ngân sách
Ngân sách Quận Ba Đình là một bộ phận thuộc ngân sách nhà
nước nên việc hình thành ngân sách của mình cũng phải thực hiện
đúng, đầy đủ về yêu cầu, căn cứ và phương pháp xây dựng dự toán
ngân sách nhà nước. Trong những năm qua, mặc dù gặp nhiều khó
khăn vướng mắc nhưng cơng tác lập dự tốn ngân sách quận Ba Đình
cơ bản được đảm bảo đáp ứng được các mục tiêu và yêu cầu phát triển
Kinh tế - xã hội của quận Ba Đình.
*Cơng tác giao dự tốn thu ngân sách Nhà nước
Sau khi nhận được Quyết định giao chỉ tiêu kế hoạch kinh tế - xã
hội và dự toán thu, chi ngân sách của Ủy ban nhân dân Thành phố Hà
Nội, Thường trực và hai Ban (Ban kinh tế và Ban pháp chế) của Hội
đồng nhân dân quận thẩm định các báo cáo, phương án phân bổ dự
toán ngân sách do Ủy ban nhân dân quận chuẩn bị, quyết nghị về dự

tốn ngân sách quận, trình tại kỳ họp của Hội đồng nhân dân quận để
thảo luận và quyết nghị.
Ba Đình là quận trung tâm hành chính quốc gia chính vì thế nên
cơng tác đảm bảo an ninh chính trị tại dịa phương ln được ưu tiên
hang đầu. Chính điều kiện ấy đã giúp thu hút được các cơng ty, doanh
nghiệp trong và ngồi nước đóng tại địa bàn. Từ đó đóng góp một phần
khơng nhỏ vào tổng nguồn thu của cả quận.
2.2.3. Chấp hành dự toán thu ngân sách Nhà nước
Khi được giao dự toán thu hàng năm, Chi cục Thuế Quận và các
cơ quan khác được giao nhiệm vụ thu ngân sách tiến hành thực hiện
lập kế hoạch hàng tháng, quý về thu ngân sách hàng quý để gửi cho cơ
quan tài chính làm căn cứ điều hành ngân sách. Hàng tháng, quý
UBND quận tiến hành họp giao ban kinh tế - xã hội trong đó yêu cầu
Chi cục Thuế quận báo cáo kết quả thu thuế, phí, lệ phí và các khoản
thu khác thuộc phạm vi quản lý. Đồng thời tham mưu UBND quận
tháo gỡ, giải quyết các khó khăn vướng trong q trình thu ngân sách
nhà nước nếu vượt thẩm quyền.

17


2.2.4. Quyết toán thu ngân sách Nhà nước
Quyết toán NSNN là khâu cuối cùng của quy trình NSNN, là việc
tổng kết đánh giá lại tình hình thực hiện thu ngân sách năm trước. Số
liệu quyết toán, các nội dung thu trong báo cáo quyết toán là cơ sở
quan trọng để nhà nước, chính quyền địa phương các cấp đánh giá lại
công tác thu và cũng để cho người dân biết về việc đóng góp hàng năm
của họ vào ngân sách là bao nhiêu và cũng là cơ sở tham khảo cho lập
dự tốn các năm tiếp theo.
2.2.5. Cơng tác thanh tra, kiểm tra về thu ngân sách quận Ba

Đình
Xác định công tác thanh tra là một trong bốn chức năng chính,
quan trọng của ngành Thuế. Trong những năm gần đây, kinh tế tiếp
tục được đánh giá sẽ gặp nhiều khó khăn, tình hình triển khai nhiệm
vụ thu NSNN của ngành thuế cũng rất nặng nề..
2.3. Đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước của
quận Ba Đình giai đoạn 2016-2020
2.3.1. Kết quả đạt được
Một là, Lập dự toán đã thực hiện đúng theo các yêu cầu các quy
định của nhà nước.
Hai là, được sự quan tâm của Quận ủy – HĐN – UBND quận Ba
Đình đã lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành trong quản lý thu ngân
sách
Ba là, Tổ chức đội ngũ làm công tác thu đã được củng cố, tăng
cường, chất lượng về năng lực và phẩm chất đạo đức ngày càng được
nâng lên, để đáp ứng được các yêu cầu quản lý thu ngày càng đổi mới.
Bốn là, Thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra định kỳ, đột xuất
để phát hiện các sai phạm về thuế nhằm xử lý và có các biện pháp đổi
mới trong quản lý, đảm bảo ngăn chặn các hành vi này không để tái
diễn và phát triển.
Năm là, Ngành Thuế và các ngành có liên quan thường xuyên tham
mưu với chính quyền địa phương các cấp để có sự chỉ đạo từ chính quyền
địa phương trong cơng tác thu, tăng cường các nghiệp vụ thu
2.3.2. Hạn chế

18


Bên cạnh những kết quả đạt được, quản lý thu NSNN của Quận
Ba Đình trong thời gian qua cịn có nhiều hạn chế cụ thể đó là:

Thư nhất, dự tốn thu chưa sát thực tế, còn quá thấp, tỷ lệ thực
hiện dự tốn q cao làm cho chính quyền địa phương và các đơn vị
quản lý chưa bám sát vào kế hoạch thu ngân sách đã được giao.
Thứ hai, cơ cấu thu ngân sách cịn bất cập, chưa mang tính bền
vững cho ngân sách
Thứ ba, thất thu thuế còn lớn và xảy ra trong nhiều nội dung thu
cho ngân sách đặc biệt là thu thuế Cơng thương nghiệp, ngồi quốc
doanh (viết tắt CTN-NQD) và thu thuế thu nhập cá nhân (viết tắt
TNCN).
Thứ tư, quyết tốn chậm và cịn mang tính hình thức, chưa đảm
bảo được ý nghĩa của cơng tác quyết toán, báo cáo quyết toán chưa
được đánh giá tốt để rút ra các kinh nghiệm cho tổ chức thu các năm
tiếp theo
2.3.3. Nguyên nhân
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan
Thứ nhất, hiện nay quận chưa có quyền tự chủ tài chính, thiếu chủ
động trong việc quản lý trên địa bàn của mình do phải chờ đợi các hỗ
trợ về tài chính, về nguồn nhân lực từ thành phố
Thứ hai, lập dự tốn chưa sát với thực tiễn, nặng nề về hình thức,
chưa thực sự xuất phát từ cơ sở, chủ yếu được ấn định theo tính tốn
của cấp trên, căn cứ các khoản thu thực hiện từ năm trước
Thứ ba, về hệ thống chính sách, chế độ, các văn bản pháp luật về
thu NSNN:
2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan
Thứ nhất, quản lý thu ngân sách trong việc chấp hành dự toán của
một số cơ quan chuyên môn, UBND phường chưa được thực hiện một
cách chặt chẽ, nghiêm túc,
Thứ hai, việc quản lý cán bộ thu ngân sách cịn nhiều thiếu sót,
trình độ hiểu biết và thực thi về các chính sách cịn nhiều hạn chế, chưa
đáp ứng được yêu cầu quản lý hiện đại.

19


Thứ ba, Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý thu
ngân sách nói chung và quản lý thu thuế, phí, lệ phí nói riêng của quận
Ba Đình cịn ở mức thấp
Thứ tư, Công tác thanh tra, kiểm tra chưa thực sự triệt để, chất
lượng kiểm tra còn hạn chế chưa có biện pháp khen thưởng kịp thời
các đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
Tiểu kết chương 2
Chương 2 trình bày tổng quát những yếu tố tự nhiên, kinh tế xã hội quận Ba Đình có ảnh hưởng đến hoạt động quản lý thu ngân
sách nhà nước. Bên cạnh đó, trên cơ sở khung lý thuyết tại chương 1,
nội dung Chương 2 đã đi sâu phân tích thực trạng quản lý thu ngân
sách trên địa bàn quận Ba Đình từ tổ chức bộ máy, ban hành văn bản
quản lý thu ngân sách, thanh tra kiểm tra, công tác tuyên truyền và các
khâu của quy trình quản lý thu từ lập dự toán, thực hiện và quyết toán
thu ngân sách dựa trên các số liệu minh họa cụ thể.
Trên cơ sở thực trạng tổ chức quản lý thu ngân sách nhà nước
của quận giai đoạn 2016-2020, tác giả đã phân tích, đánh giá kết quả
đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế
trong công tác quản lý thu ngân sách trên địa bàn quận, tạo ra những
căn cứ xác thực cho việc đề ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý thu ngân sách tại địa phương.

20


Chương 3
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ

THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA QUẬN BA ĐÌNH,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Định hướng quản lý thu ngân sách nhà nước của quận
Ba Đình giai đoạn 2020-2025
Dự báo giai đoạn 5 năm 2021-2025, kinh tế thế giới tiếp tục có
diễn biến phức tạp, khó lường, dịch bệnh covid-19 sẽ tiếp tục tác động,
ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển kinh tế tồn cầu
Bên cạnh những khó khăn, thách thức trên với vị thế là quận
trung tâm hành chính, chính trị quốc gia của cả nước, được sự quan
tâm của Trung ương và Thành phố, sự ủng hộ của các tầng lớp nhân
dân.
3.1.1.Nhiệm vụ trọng tâm kế hoạch 5 năm 2020 – 2025
- Nhiệm vụ tổng quát:
- Khâu đột phá:
- Nhiệm vụ cụ thể chi tiết:
3.1.2. Quan điểm:
Quá trình phát triển của Quận Ba Đình trong những năm tới đặt
ra yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện quản lý ngân sách thu của quận.
Quản lý thu ngân sách phải góp phần tạo ra sự ổn định về kinh tế - xã
hội trên địa bàn, tạo lập, phân phối và sử dụng có hiệu quả các nguồn
lực, mở rộng đầu tư để thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển KTXH của quận, tầm nhìn đến năm 2025. Việc hồn thiện quản lý ngân
sách của Quận Ba Đình trong thời gian tới cần dựa trên các quan điểm
sau:
Thứ nhất, hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên địa bàn quận
phải dựa trên cơ sở quán triệt đường lối, chính sách phát triển KT-XH
của Thành ủy, UBND Thành phố Hà Nội, Quận ủy - HĐND Quận Ba
Đình .
Thứ hai, đa dạng hóa nguồn thu tạo ra sự đóng góp của các thành
phần kinh tế trên địa bàn làm cho nguồn thu ngày càng tăng lên.

21


Thứ ba, hoàn thiện quản lý thu ngân sách phải đi liền với hoàn
thiện, tăng cường chức năng, quyền hạn của bộ máy quản lý thu ngân
sách, nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ làm quản lý thu
ngân sách.
3.1.3. Mục tiêu
Mục tiêu quản lý thu NSNN của quận Ba Đình trong thời gian
tới có thể khái quát ở các điểm sau:
- Thứ nhất, tiếp tục thực hiện các giải pháp, chính sách tháo gỡ
khó khăn cho các doanh nghiệp
- Thứ hai, huy động tối đa các nguồn thu ngân sách Nhà nước
- Thứ ba, rà soát lại nguồn thu ở các phường tích cực thu ở các
lĩnh vực ngành nghề khác
- Thứ tư, tiếp tục những giải pháp chủ yếu tập trung kiệm chế
lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội
- Thứ năm, tăng cường công tác kiểm tra quản lý lĩnh vực giá,
phí, lệ phí, tăng cường cơng tác chống buôn lậu, gian lận thương mại,
thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
3.1.4. Định hướng:
Trong thời gian tới, định hướng quản lý thu NSNN trên địa bàn
quận Ba Đình cần dựa trên các quan điểm sau:
- Tăng cường quản lý thu ngân sách phải dựa trên cơ sở quán
triệt đường lối, chính sách của Đảng, chính sách phát triển kinh tế - xã
hội của Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội, Quận ủy, HĐND quận
Ba Đình
- Các cấp ủy Đảng, chính quyền từ cấp Quận đến cấp phường
phải coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng
- Đa dạng hóa các nguồn thu từ sự đóng góp của các thành phần

kinh tế trên địa bàn
- Tăng cường công tác quản lý thu ngân sách phải gắn liền với
hoàn thiện bộ máy quản lý
3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước
của quận Ba Đình
3.2.1. Đổi mới cơng tác tổ chức và đội ngũ cán bộ quản lý thu
ngân sách nhà nước tại quận

22


Tiếp tục củng cố, sắp xếp bộ máy tổ chứ, nâng cao năng lực,
chất lượng của bộ máy quản lý thu NSNN để thực hiện được nhiệm vụ
quản lý thu NSNN trong giai đoạn hiện nay.
3.2.2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý
thu ngân sách nhà nước tại quận
Khoa học cơng nghệ trong đó cơng nghệ thông tin ngày nay đã
thực sự trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, có tác động đến mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội. Trong quản lý thu NSNN nếu khơng nhanh
chóng đẩy mạnh ứng dụng cơng nghệ thơng tin, hiện đại hố cơng nghệ
sẽ khơng thực hiện được khối lượng công việc khổng lồ mà yêu cầu
công tác quản lý ngân sách ngày nay đặt ra. Việc ứng dụng công nghệ
thông tin vào quản lý thu NSNN phải được nghiên cứu khảo sát, xây
dựng theo dự án cụ thể có tính khả thi cao, chú trọng đầu tư cơ sở hạ
tầng kỹ thuật, máy tính điện tử và các thiết bị công nghệ thông tin, xây
dựng hệ thống máy tính trong tồn ngành.
3.2.3. Tăng cường cơng tác thanh kiểm tra, khen thưởng và
xử lý kịp thời vi phạm trong quản lý thu ngân sách nhà nước tại
quận
Kiểm tra ngân sách là một trong những nội dung quan trọng của

công tác quản lý thu NSNN. Để nâng cao hiệu quả huy động NSNN
phải không ngừng tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, góp phần
kiểm nghiệm tính phù hợp của các văn bản pháp quy, của chế độ chính
sách về quản lý thu NSNN, phát hiện những sơ hở, bất hợp lý của chế
độ chính sách để kịp thời kiến nghị, bổ sung, sửa đổi.
3.2.4. Thực hiện nghiêm túc cơng khai tài chính tại quận
Cơng khai tài chính là biện pháp nhằm phát huy quyền làm chủ
của cán bộ, công chức Nhà nước, tập thể người lao động và nhân dân
trong việc thực hiện quyền kiểm tra, giám sát quá trình quản lý và sử
dụng vốn, tài sản nhà nước; huy động, quản lý và sử dụng các khoản
đóng góp của nhân dân theo quy định của pháp luật; phát hiện và ngăn
chặn kịp thời các hành vi vi phạm chế độ quản lý tài chính; đảm bảo
sử dụng có hiệu quả NSNN, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
3.2.5. Các giải pháp tăng thu NSNN

23


3.2.5.1. Nâng cao chất lượng quản lý lập dự toán thu ngân sách
nhà nước
3.2.5.2. Tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ và quản lý người
nộp thuế
3.2.5.3. Tăng cường kiểm tra, kiểm sốt các nguồn thu ngân
sách, khuyến khích tăng thu.
3.2.5.4. Mở rộng ủy nhiệm thu thuế cho các phường nhằm tăng
cường trách nhiệm của địa phương trong thuế, chống thất thu và giảm
chi phí quản lý thu thuế:
3.2.5.5. Tăng cường sự lãnh đạo của Quận ủy và sự điều hành
của Uỷ ban nhân dân quận Ba Đình đối với quản lý thu ngân sách nhà
nước

3.3. Kiến nghị với UBND Thành phố Hà Nội
UBND Thành phố chỉ đạo các Sở Tài chính, Sở kế hoạch đầu
tư, Cục thuế Hà Nội cần nghiên cứu hoàn thiện cơ chế phân cấp cho
quận về ngân sách và đầu tư xây dựng cơ bản cho phù hợp với quận
đang trong quá trình độ thị hóa, trong đó:
Thứ nhất, phân cấp về ngân sách cần chú ý đến việc đẩy mạnh
phân cấp nguồn thu đề quận có cơ cấu nguồn thu bền vững, chủ động
cân đối được ngân sách cho chi thường xuyên và dành phần thích đáng
cho chi đầu tư phát triển.
Thứ hai, hiện nay các khoản thu thuế GTGT, thu nhập doanh
nghiệp, tiêu thụ đặc biệt của các doanh nghiệp nhà nước Trung ương
trên địa bàn quận phát sinh lớn
Thứ ba, UBND Thành phố Hà Nội cần điều chỉnh hệ thống định
mức phân bổ ngân sách cho phù hợp
Thứ tư, UBND Thành phố sớm trình HĐND phê duyệt điều
chỉnh mức thu đối với một số khoản phí, lệ phí ban hành đã lâu nay
khơng cịn phù hợp,
Thứ năm, UBND Thành phố ban hành quy chế phối hợp lãnh
đạo, chỉ đạo song trùng giữa chính quyền địa phương với ngành dọc
trong quản lý thu ngân sách nhà nước nhất là ngành thuế và kho bạc.

24


Tiểu kết chương 3
Một là: Thực hiện nghiêm Nghị quyết Đại hội Đảng bộ quận lần
thứ XXVI, nhiệm kỳ 2020-2025 đã Quyết nghị tổng thu ngân sách nhà
nước bình quân hằng năm tăng 10,7%. Kinh tế tăng trưởng ổn định;
tiềm năng và lợi thế của quận được khai thác hiệu quả; cơ cấu kinh tế
chuyển dịch theo hướng dịch vụ - công nghiệp.

Hai là: Từ cơ sở khoa học ở chương 1, thực trạng quản lý thu
ngân sách ở chương 2, có tham chiếu kinh nghiệm các địa phương
khác, căn cứ vào mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của địa phương giai
đoạn 2020 - 2025, luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể để hoàn thiện
quản lý thu NSNN của quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
Ba là: kiến nghị với UBND Thành phố Hà Nội để thực hiện các
giải pháp thu đúng, thu đủ ngân sách nhà nước.

25