Ca dao tuc ngu

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>TỤC NGỮ - CA DAO CHỌN LỌC</b>

<b>TỤC NGỮ - CA DAO CHỌN LỌC</b>

<b>CA DAO VIỆT NAM</b>

<i>Tác giả: Hương Giang (sưu tầm)</i>

<i><b>I. CA NGỢI LÒNG YÊU NƯỚC VÀ LỊNG KÍNH U BÁC HỒ CỦA </b></i>

<i><b>TỒN DÂN</b></i>

Vượt sơng em chở anh sang
Bến trơn em rắc trấu vàng anh sang

Đêm nay đường trải trăng ngà
Hành quân vẫn nhớ bến phà quê em

Dấu chân trên cát quen quen
Thoạt nhìn đã biết chân em đi tuần

Xơn xao bãi cát trắng ngần
Đếm sao hết được mấy lần em qua

Mắt nhìn như ánh sao sa
Ngày đêm em giữ quê nhà yên bình

Đẹp thay! Bãi cát êm êm
In bàn chân nhỏ của em đi tuần

Đứng trên cầu Cấm em thề:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Mù u ba thứ mù u

Lính ta thì tình nguyện chớ lính thù ta chẳng đi

Chị em đã quyết chẳng chùn
Hai vai áo ướt chân bùn đường trơn

Đường trơn thì mặt đường trơn
Em gánh thóc thuế chẳng sờn hai vai

Trời mưa cho ướt lá khoai
Thóc em khơng ướt vì ngồi lá che

Đường xa, chân bước, tai nghe
Tin vui chiến thắng đưa về khắp nơi

Ngọn núi Truất vừa cao, vừa dựng
Lòng người Thừa Thiên vừa cứng, vừa dai

Dù cho ngang sớm mùn mai

Sóng dồn gió dập, vẫn tranh đấu cho Nam Bắc trong ngồi gặp nhau
Bắc Nam là con một nhà.

Là gà một mẹ, là hoa một cành
Nguyện cùng biển thẳm non xanh
Thương nhau ni chí đấu tranh cho bền

Ăn trái khổ qua, ai nhả ra cho đặng
Dầu cay, dầu đắng cũng ráng nuốt trôi

Căm thù cay đắng mấy mươi

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Hưng Yên kết nghĩa Tân An

Đào kênh đón nước trồng hàng dừa xanh

Mai kia bóng mát quả lành ăn dừa nhớ mãi mối tình Bắc Nam

Đố ai quét sạch lá rừng
Đố ai cướp được cả rừng lòn bon

Thù cao như núi như non
Lòng này như thể keo sơn chẳng rời

Đố ai cắt nước làm đôi

Vành trăng xẻ nửa, mặt trời chia hai?

Chặt tre cài bẫy, vót chơng,

Tre bao nhiêu lá, thương chồng bấy nhiêu.
Anh đi em cũng muốn theo,

Băng con sông Cái, vượt đèo Quán Cau.
E nhà quạnh trước, quạnh sau.
Bỏ dừa ai hái, bỏ cau ai trồng?

Mẹ già vắng kẻ cậy trông.
Thuế thu ai nộp, bố phòng ai lo?

Yêu nhau thề ước hẹn hò
Chúc anh thắng lợi, em chờ đợi anh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Ba yêu làm cỏ bỏ phân,
Bốn yêu sớm tối chun cần bỏ rau

Anh đi gìn giữ nước non,
Tóc xanh em đợi, lịng son em chờ.

Anh ra đi lính cụ Hồ.

Con sơng, con hói, con đị đưa anh....

Con đị trong bãi nằm dài
Em là du kích đợi hồi các anh.

Quân về mình biếc lá xanh

Ngậm tằm lựa bóng trăng thanh xuống đị

Phá Tam Giang nối đàng ra Bắc,
Đèo Hải Vân hướng mặt vào Nam

Trị Thiên đò dệt sang ngang,
Dệt thương, dệt nhớ, dệt đàng núi sông.

Đèo cao trăm thước đèo cao,
Công Hồ Chủ Tịch cịn cao hơn đèo.

Ba cơ gánh gạo ni quân

Gặp ba chàng Vệ ngồi sân húi đầu

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Mưa lâm râm ướt dầm lá cải
Em thương chàng áo vải phong phanh

Vội may chiếc trấn thủ xanh
Gửi đi mặt trận cho anh tấm lòng

Ra công trồng một vườn cà,
Cà đen muối mặn cả nhà ăn chung

Vịt gà ni béo nhốt lịng.
Chờ anh bộ đội lập cơng trở về

Mùa đơng gió bấc mưa phùn,
Xót người mang súng lội bùn thâu đêm

Mau đem tiền bạc góp thêm,
Dễ mua áo ấm chăn êm tặng người

Ai ơi chớ lấy chồng non,
Chờ ngày độc lập lấy "con cụ Hồ"

Hôm qua sinh nhật Cụ Hồ,
Bộ đội đánh thắng, ăn to hai đồn.
Chúng em sung sướng mừng rơn.
Theo anh vệ quốc lên đồn khiêng bom

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Kĩu cà kĩu kịt nặng chồn tê vai
Các anh thích chí cả cười,

Em vui chân trước, buột lời, cười theo.

Anh quay nhìn lại, mắt nheo,
Má em đỏ ửng... hồng reo nắng hồn.

Thương em chín đợi mười chờ,
Con thuyền nay lại đỏ cờ sang sông

Em vui em mặc áo hồng,

Máy reo máy đẩy mênh mông biển trời
Thuyền về Cửa Việt ra khơi,
Thuyền lên Ái Tử, thuyền bơi Đông Hà.

Bên sông thưa thớt tiếng gà
Mây trôi xuống bến, trăng tà về tây.

Đị em đợi bến sơng này,

Đưa đồn chiến sĩ đêm nay lên đường.
Đị em chở bạn tình thương,

Chở lịng u nước can trường qua sơng

Chiến trường thu dọn đổ xong.
Sáng nay vác cuốc ra đồng xới ngô

Đồng bào trông thấy hoan hô,
Hoan hô anh "lính Cụ Hồ" ngoan ghê!

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Cơm no áo ấm nhớ ơn Cụ Hồ
Ơn Cụ Hồ sâu hơn Nam Hải,
Công Cụ Hồ bằng dải Trường Sơn.

Trên trời có ơng sao Rua,
Việt Nam ta có Cụ Hồ, em ơi!
Ánh sao rua sáng ngời một góc.
Gương Cụ Hồ tỏ khắp năm châu.

Tháp Mười đẹp nhất bông sen
Việt Nam đẹp nhất có tên Cụ Hồ

(Thơ Bảo Dịch Giang)

Chúng con ở bốn phương trời
Quay về hướng Cụ, muôn lời chúc mong

Dài lâu như núi như sông,

Cụ Hồ sống mãi mong lòng chúng con.

Mỗi khi cháu bắn qn thù
Thì cháu lại nhớ Bác Hồ mn năm

Mỗi khi lịng cháu hờn căm
Thì cháu lại nhớ lời răn Bác Hồ

Đại hạn nhớ ơn trận mưa
Đêm tối mịt mờ, nhớ ngọn đèn soi

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Tuy xa xa lắm, nhưng gần gần ghê.
Mỗi khi thư Cụ đủ về,

Rộn ràng khắp chợ cùng quê đón mừng
Ai ngồi mn dặm trùng dương,
Cũng thường nhận được tình thương Cụ Hồ

Mong ngày độc lập Cụ vơ,
Thỏa lịng ao ước, ước mơ đêm ngày.

Mưa rơi thêm lạnh rừng khuya,
Nghe không gian ngỡ bốn bề mênh mông

Hành quân nhớ bếp lửa hồng
Nhớ xưa Bác sống giữa rừng an vui

Cụ Hồ là vị cha chung

Là sao Bắc Đẩu, là vừng thái dương.
Chúng con đi giữa đêm trường
Nhờ cha dìu dắt, dẫn đường chúng con.

Ơn cha như núi như non

Như gương Hồ Thủy, như hòn Thái Sơn.

Lòng Bác rộng khắp bao la,

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

Cháu là em bé phương xa,
Theo anh Vệ quốc xa nhà từ lâu.

Cháu qua sông Đuống, sông Cầu.
Phủ Thông, Đèo Khách, An Châu, Lũng Vài

Qua bao vực thẳm hang dài
Giúp anh Vệ quốc đánh loài thực dân.

Cháu là thiếu sinh quân
Nhân ngày sinh nhật Bác,

Có vài lời chất phác,
Kính chúc bác sống lâu,

Không bao giờ bạc đầu.
Để lái thuyền chiến thắng

Nhà em ở tận thơn Đồi

Nhà anh thơn Bắc, cách hai cánh đồng.
Thơn Đồi phát triển đổi cơng.
Trồng ngơ dự trừ đề phịng thiên tai

Thơn Bắc khơng chịu kém ai,

Đề phịng địch phá, trồng khoai sắn nhiều.

<i><b>II. ĐẤU TRANH CHỐNG ÁP BỨC PHONG KIẾN VÀ CHỐNG THỰC </b></i>

<i><b>DÂN, ĐẾ QUỐC</b></i>

Cái cò cái vạc, cái nơng,
Sao mày giẫm lúa nhà ơng, hỡi cị?

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Mẹ con cái vạc đổ ngờ cho tơi:
Chẳng tin, thì ơng đi đơi,
Mẹ con nhà nó cịn ngồi đây kia.

Ngó lên đám cấy ơng cai,

Cấy thưa ông ghét, cấy dày ông thương.

Con lành con ở cùng bà

Váng mình sốt mẩy, con ra ngồi đường.

Cái cị mày mổ cái tơm
Cái tơm quặp lại, lại ơm cái cị

Cái cị mày mổ cái trai
Cái trai quặp lại, lại nhai cái cò.

Hơn nhau tấm áo manh quần
Thả ra bóc trần, ai cũng như ai.

Đã giàu thì lại giàu thêm
Đã khó, lại khó cả đêm cả ngày.

Miệng kẻ sang có gang có thép
Đồ kẻ khó vừa nhọ vừa thâm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Quan có vội, quan lội quan sang.

Thừa quan rồi mới đến dân
Thừa nha mơn, mới đến phần đị đưa.

Lúc thì chả có một ai
Lúc thì ơng xã, ơng cai đầy nhà.

Quan văn mất một đồng tiền

Xem bằng quan võ mất quyền quận công.

Nhà bay chết lợn, toi gà

Năm ba ơng cũng đến nhà ngày mưa.

Trâu buộc thì ghét trâu ăn
Quan võ thì ghét quan văn dài quần.

Em đừng thấy lính mà khinh,

Lãnh binh, thống chế, tam dinh một đồng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Tháng tám có chiếu vua ra,

Cấm quần không đáy, người ta hãi hùng.
Không đi thì chợ khơng đơng,
Đi thì phải lột quần chồng sao đang!

Có quần ra qn bán hàng,

Khơng quần ra đứng đầu làng trơng quan.

Cậu cai nón dấu lông gà
Cổ tay đeo nhẫn gọi là cậu cai
Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.

Ban ngày quan lớn như thần
Ban đêm quan lớn tần mần như ma

Khi sang mẹ nó cho sang

Bây giờ quan cấm đị ngang, khơng chèo.

Tậu voi chung với đức ông

Vừa phải đánh cồng vừa phải hốt phân.

Thuyền than lại đậu bến than

Gặp cô yếm thắm, ông quàng ngang lưng
Thôi thôi, tôi van cậu rằng đừng

Tôi lạy cậu rằng đừng

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

Tôi về gọi chị tôi ra

Chị tôi đã lớn, nguyệt hoa đã từng.

Con ơi nhớ lấy câu này

Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan.

Con vua thì lại làm vua
Con sãi ở chùa thì quét lá đa

Bao giờ dân nổi can qua
Con vua thất thế, lại ra quét chùa.

Đẻ đứa con trai
Chẳng biết nó giống ai
Cái mặt thì giống ơng cai
Cái đầu ông xã, cái tai ông trùm.

Vạn Niên là Vạn Niên nào?

Thành xây xương lính, hào đào máu dân.

Trơng lên cửu bệ trùng trùng
Những là gấm vóc tía hồng nguy nga

Nhìn về đồng ruộng bao la
Cùng đinh đóng khố phơ da mình trần.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

Thiên hạ mất mùa, người khó làm ăn.

Sơng Hương nước chảy lờ đờ
Dưới sơng có đĩ, trên bờ có vua.

Người trên ở chẳng chính ngơi
Khiến cho kẻ dưới chúng tơi hỗn hào.

Làm thì chẳng muốn bằng ai
Ăn thì thứ nhất, thứ hai trong lịng.

Có ăn vất vả đã cam,
Không ăn ta nghỉ, ta làm làm chi.

Bớt đồng thì bớt cù lao
Bớt ăn bớt uống thì tao bớt làm.

Đàn ơng quan tắt thì chầy
Đàn bà quan tắt, nửa ngày nên quan.

Từ ngày Cảnh Trị lên ngôi
Khoai chửa mọc chồi đã nhổ lên ăn.

Từ ngày Tự Đức lên ngôi
Cơm chẳng đầy nồi trẻ khóc như ri

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

Thiên hạ bình thì lại dễ làm ăn.

Nên ra trên kính dưới nhường
Chẳng nên đạp tắt bên đường mà đi.

Ruộng ta, ta cấy, ta cày

Không nhường một tấc cho bầy Nhật, Tây
Chúng mày lảng vảng tới đây
Rủ nhau gậy, cuốc, đuổi ngay khỏi làng.

Bể Đơng có lúc vơi đầy

Mối thù đế quốc, có ngày nào quên!

Chớ tham đồng bạc con cò,
Bỏ cha, bỏ mẹ đi phò Lang Sa.

Cái thằng Tây nó ác qua,

Nó đánh, nó đá, nó cưỡng hiếp, chửi mắng lôi thôi
Trở về nương rẫy đi thôi,

Làm than khổ lắm, đấm buồi làm than!

Lỡ lầm vào đất cao su

Chẳng tù thì cũng như tù chung thân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

Khi đi mất vợ, khi về mất con
Cao su đi dễ khó về,
Khi đi trai trẻ, khi về bủng beo.

Chém cha lũ Nhật côn đồ!

Bắt người cướp của, tha hồ thẳng tay.
Dân ta trăm đắng ngàn cay,

Thóc ăn chẳng có, trồng đay cho người?

Nghèo thì ăn sắn ăn khoai,

Ai ơi, đừng có theo lồi Việt gian.

Xa xa Cơn đảo nhà tù,

Biển sâu mấy khúc, lòng thù bấy nhiêu.
Bao giờ hết cỏ Tháp Mười

Thì dân ta mới hết người đánh Tây.

Trập trùng bước thấp bước cao
Đường xa dặm thắm biết bao nhọc nhằn

Trên vai đạn mấy mươi cân,
Mang đi bắn nát đầu quân bạo tàn.

Ra công trồng một vườn cà,
Cà đen muối mặn cả nhà ăn chung.

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

Chờ anh bộ đội lập công trở về.

Thằng Tây chớ cậy xác dài

Chúng tao người nhỏ nhưng dai hơn mày!
Thằng Tây chớ cậy béo quay,

Mày thức hai buổi là mày bở hơi!
Chúng tao thức bốn đêm rồi
Ăn cháo ba bữa, chạy mười chín cây

Bây giờ mới gặp mày đây,

Sức tao vẫn đủ bắt mày hàng tao!

Nằm trong bụi rậm chờ Tây
Có con chim nhỏ đậu ngay trước nịng

Chim xịe cánh nhỏ rỉa lơng,
Líu lo chim hót vừa trong vừa lành.

Chim ơi giặc đến đã gần
Bay đi kẻo nữa súng gầm nơi đây

Mai ngày tạnh gió quang mây
Đậu đâu tùy mày, ta chẳng can đâu.

Xôn xao tiếng giục xuống thuyền
Chen vai sát cánh ngồi bên mạn thuyền

Trăng lên in bóng gương treo,

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

Thằng Tây cậy có máy bay
Ta có phép này bịt mắt mày đây

Ngụy trang ta lấy cành cây
Gài cho thật kín, đố mày biết tao!

Đị ai chở khách lấy tiền
Đị tơi chở gạo đi lên kịp ngày

Gạo lên tiền tuyến giết Tây
Nước to, sóng cả đị đây vẫn chèo.

Bên sơng thưa thớt tiếng gà
Mây trôi xuống bến, trăng tà về tây.

Đị em đợi bến sơng này

Đưa đồn chiến sĩ đêm nay lên đường
Đị em chở bạn tình thương,

Chở lịng u nước can trường qua sơng.

Trên trời có đám mây vàng,
Em đi tiếp vận cho chàng giết Tây

Thằng Tây tiếp tế máy bay,

Không bằng tiếp vận chân tay chúng mình
Một năm chín tháng dưới hầm

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

Mười đồn ta quét còn ba
Sờ cụm cứ ngỡ tuổi già năm mươi

Ba đồn quét gọn một hơi

Soi gương lại thấy tuổi hai mươi lại về

Tuổi già đã bảy mươi ba
Có đi tiếp vận mới là lão quân

Ai ơi, chớ dại chớ lầm

Lương tâm bán rẻ, đi cầm súng Tây
Máu người thân vấy đầy tay
Hại dân hại nước, tội này ai tha?

Về đi sống với ruộng vườn,

Vòng khoai, nương sắn, xanh rờn chè tươi.
Tội gì theo giặc, anh ơi!

Ngàn năm bia miệng, người đời cười chê

Lẻ loi như cắm núi Sầm,

Thản nhiên như mặt nước đầm Ô Loan.
Từ ngày giặc Mỹ kéo sang,

Núi Sầm cửa dậy, Ơ Loan sóng trào.
Q mình tay súng tay dao,
Đầm sâu làm huyệt núi cao làm mồ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

Chơn mía thâm độc, diệt trị giần ngoan.
Chừng nào Mỹ bại Ngụy tan,
Núi Sầm tươi mát, Ô Loan êm đềm.

Sầu riêng ai khéo đặt tên,

Ai sầu không biết riêng em không sầu.
Mĩ phun thuốc độc năm nào,
Sầu riêng rụng lá tưởng đâu chết rồi.

Hiên ngang cây đứng giữa trời,
Một cành lá rụng vạn chồi mọc lên.

Đất dày rễ bén sâu thêm

Bão lớn chẳng chuyển bom rền chẳng rung,
Đất trời Nam Bộ mênh mông.

Người không khuất phục cây không úa sầu.

Em tôi vừa chẵn đơi mươi,
Tơi đùa: "Con út có người u chưa?"

Nó rằng: "Anh thiệt là xưa,
Nếu cịn giặc Mỹ, em chưa kia mà.."

Má tơi nghe nói cười xịa:
"Rể tao phải là chiến sĩ Khe Sanh”

Nó cười mắt sáng long lanh:
"Chọn rể tài tình nhất má đó nghe!"

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

Cố rút chân nọ chân này sa thêm
Gần xa hãy đứng mà xem,
Bùn ngập tận cổ, bùn nhoèn tận râu.

Miệng gào, tay cấu trước sau
Càng giãy càng chóng ngập đầu cho coi

Đánh thêm, đánh mạnh ta ơi!
Đánh cho Mỹ ngập cả đuôi lẫn đầu.

Tiền phương bộ đội thi đua

Đánh cho giặc Pháp chạy thua rụng rời
Hậu phương đóng thuế kịp thời
Làm cho giặc chết gấp mười gấp trăm

Mồ hôi đổ xuống ruộng bờ
Mới thành hạt lúa đổ kho lần này

Chiến trường bộ đội diệt Tây
Hậu phương xin giữ cho đầy lúa thơm

Ai qua phố Phủ Đoan Hùng.
Hẳn rằng cịn như voi gầm sơng Lơ

Rừng xanh khói lửa mịt mù

Nước sơng đỏ máu quân thù chưa phai
Luyện quân voi luyện cho tài
Lập cơng voi xịe một vài ca nơ

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

Bên kia bãi cát, nấm mồ thực dân

Đập đồng Tây bắn ca nơng
Vườn rau ta trồng, ta cứ trồng thêm

Đập đoàng Tây bắn vang rền

Đồng bào, bộ đội, cày thêm cứ cày

<i><b>III. ĐẤU TRANH CHỐNG TIÊU CỰC VÀ TỆ NẠN XÃ HỘI</b></i>

Ăn no rồi lại nằm khoèo

Thấy giục trống chèo bế bụng đi xem.

Gỗ trắc đem lót ván cầu
Yến sào đem nấu với đầu tơm khơ.

Anh hùng gì, anh hùng rơm
Ta cho mồi lửa, hết cơn anh hùng.

Đương cơn lửa tắt cơm sơi,
Lợn kêu, con khóc, chồng địi tịm tem.

Bà già ra chợ cầu Đơng,

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

Cái bóng cõng chồng đi chơi,
Đi đến chỗ lội đánh rơi mất chồng
Chú lái ơi! Cho tơi mượn cỗ gàu sịng

Để tơi tát nước, múc chồng tơi lên.

Rập rình nước chảy qua đèo,
Bà già tấp tểnh mua heo cưới chồng.

Rượu chè cờ bạc lu bù,
Hết tiền, đã có mẹ cu bán hàng.

Ăn thì ăn những miếng ngon
Làm thì chọn việc cỏn con mà làm.

Con cị lặn lội bờ ao

Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng
Chú tôi hay tửu hay tăm

Hay nước chè đặc hay nằm ngủ trưa
Ngày thì ước những ngày mưa
Đêm thì ước những đêm thừa trống canh.

Mèo tha miếng thịt thì địi

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

Cậy tài, cậy khéo khoe khơn
Đừng cậy có của đa ngơn q lời

Của thì mặc của em ơi

Đừng cậy có của coi người mà khinh.

Ta rằng ta chẳng có ghen

Chồng ta ta giữ, ta nghiến, ta nghiền, ta chơi.

Trời ơi, có thấu tình chăng

Lấy chồng mà phải nhuộm răng cho chồng.

Lẳng lơ chết cũng ra ma

Chính chuyên chết cũng khiêng ra ngồi đồng.

Trong nhà đã có vàng mười

Song le còn muốn của người nhân sâm.

Cha già con dại anh ơi
Anh đi cờ bạc suốt đời suốt năm

Anh thua hàng chục hàng trăm
Em đi bán vải nhặt dăm ba đồng

Cha già con dại chờ mong
Anh đi vui thú chơi rong một mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

Hễ ai hỏi đến, trầm hương của bà.

Chuột chù chê cú rằng hôi
Cú lại trả lời: cá họ mày thơm.

Ruộng xa thì bỏ chẳng cày
Chợ xa hơn gạo mấy ngày cũng đi.

Miếng ăn là miếng tồi tàn
Mất ăn một miếng, lộn gan lên đầu.

Mẹ già hết gạo treo niêu
Mà anh khăn đỏ khăn điều vắt vai.

Cô kia má phấn môi son

Nắng dầu mưa dãi càng gần càng ưa
Cô kia mặt trẽn mày trơ

Vàng đeo bạc quấn cũng dơ dáng đời.

Bưng được miệng chính miệng vị
Nào ai bưng được miệng o miệng dì.

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

Củi mục thì giờ bo bo
Của người thì thả cho bị nó ăn.

Chổi cùn cắp nách khăng khăng
Hễ ai nói đến thì văng ngàn vàng.

Làm trai ở đất làng ta

Đa mang cờ bạc thật là khốn thân
Tháng giêng cầm áo cầm khăn
Tháng hai đi ở bán dần ruộng quan

Tháng ba công nợ vơ vàn
Người đi mắng chửi cịn oan nỗi gì?

Đêm nằm nghĩ lại mà coi

Lấy chồng đánh bạc như voi phá nhà.

Cờ bạc là bác thằng bần
Cửa nhà bán hết tra chân vào cùm.

Gái đâu có gái lạ đời

Chỉ trừ có một ơng trời khơng chim!

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

Cái cò là cái cò quăm

Mày hay đánh vợ, mày nằm với ai
Có đánh thì đánh sớm mai
Chớ đánh chập tối, chẳng ai cho nằm.

Có vả mà phụ lịng sung

Có chùa bên bắc, bỏ miếu bên đông tồi tàn.

Xưa kia ở với mẹ cha

Mẹ cha yêu dấu như hoa trên cành
Từ ngày tôi ở với anh

Anh đánh anh chửi, anh tình phụ tôi
Đất xấu nặn chẳng nên nồi
Anh đi lấy vợ, cho tôi lấy chồng.

Trách ai tham phú phụ bần
Tham xa mà bỏ nghĩa gần thuở xưa.

Đói lịng ăn nắm lá sung

Chồng một thì lấy, chồng chung thì đừng.

Lấy chồng làm lẽ khổ thay
Đi cấy đi cày chị chẳng kể công

Đến tối chị giữ lấy chồng

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

Đêm đêm gọi những: "Bớ hai
Trở dậy nấu cám, thái khoai, băm bèo!"

Cưới em chín quả cau vàng
Cưới em chín chục họ hàng ăn chơi

Vịng vàng kẻo lấy mười đơi
Lụa là chín tấm tiền rời mười quan

Gọi là có hỏi có han

Mười chum rượu nếp cheo làng cho xong.

Ai ơi cau cưới thì đền

Tuổi em cịn nhỏ chưa nên lấy chồng.

Trèo lên cây gạo cao cao
Trông về Bất Nạo như dao cắt lòng

Thiếp đang bé bỏng tơ hồng
Trách cha trách mẹ gả chồng trái duyên.

Ngày rồi thì chẳng xe gai
Đến khi nước cả mượn chài ai cho?

Muốn ăn gắp bỏ cho người
Gắp đi gắp lại, lại rơi vào mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29>

Được rồi thì lại phũ phàng làm ngơ.

Chị kia có quan tiền dai
Có bị gạo nặng coi ai ra gì!

Thế gian cịn dại chưa khơn
Sống mặc áo rách, chết chơn áo lành.

Nói thì đâm năm, chém mười
Đến bữa tối trời, chẳng dám ra sân.

Người sao một hẹn thì lên
Người sao chín hẹn thì qn cả mười.

Lưỡi vị độc q đi ong

Xin người tan hợp dứt lòng nghĩa nhân.

Lươn ngắn lại chê chạch dài

Thờn bơn méo miệng chê trai lệch mồm.

Làm thì chẳng muốn bằng ai

Ăn thì thứ nhất thứ hai trong làng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(30)</span><div class='page_container' data-page=30>

Chỉ đâu mà buộc ngang trời
Thuốc đâu mà chữa con người lẳng lơ.

Làm thân con gái chẳng lo
Ngủ chưa đúng buổi, dậy đo mặt trời

Quần áo thì rách tả tơi

Lấy rơm mà túm, mỗi nơi mỗi đùm.

Một rằng mình quyết lấy ta
Ta về bán cửa bán nhà ta đi

Ta về bán núi Ba Vì

Bán chùa Hương Tích, Phật đi làu bàu.

Nào khi anh bủng anh beo

Tay bưng chén thuốc tay đèo múi chanh
Bây giờ anh mạnh anh lành

Anh mê nhan sắc anh tình phụ tôi.

Một trâu anh sắm hai cày
Một chàng hai thiếp có ngày oan gia

Chả u thì bỏ nhau ra

Làm chi một ổ hai gà ấp chung.

</div>
<span class='text_page_counter'>(31)</span><div class='page_container' data-page=31>

Chơi hoa rồi lại bẻ cành bán rao?

Chồng lên tám, vợ mười ba
Ngồi rỗi nu nống nu na đỡ buồn

Mười tám vợ đã lớn khôn
Nu na ná nống chồng còn mười ba

Mẹ ơi! Con phải gỡ ra

Chồng con nụ nống nu na suốt ngày
Đêm nằm khắc khoải canh chầy!

Gà cơ xào với mướp già

Vợ hai mươi mốt, chồng đà sáu mươi
Ra đường, chị giễu em cười
Rằng hai ông cháu kết đôi vợ chồng

Đêm nằm tưởng cái gối bông
Giật mình gối phải râu chồng nằm bên

Sụt sùi tủi phận hờn duyên
Oán cha trách mẹ tham tiền bán con.

Mẹ em tham gạo tham gà
Đem em gả bán cho nhà cao sang

</div>
<span class='text_page_counter'>(32)</span><div class='page_container' data-page=32>

Ai làm cho bến xa thuyền
Cho trăng xa cuội, bạn hiền xa nhau

Cha mẹ sao chẳng nghĩ sâu
Để thương để nhớ để sầu cho ta.

Nào thì gánh nặng anh chờ
Qua truông anh đợi, bây giờ nghe ai?

Con em đem bỏ chùa này
Nam mô di Phật, con thầy thầy ni.

Tử vi vắn số có người.
Số thầy thì để cho ruồi nó bâu

Phù thủy, thầy bói, lái trâu
Nghe ba anh ấy đầu lâu khơng cịn.

Tiền buộc dải yếm bo bo
Trao cho thầy bói đâm lo vào mình.

Sư đi chùa mốc sân rêu

Mõ khuya ai gõ, chuông chùa ai khua
Vinh hoa là cái trò đùa

</div>
<span class='text_page_counter'>(33)</span><div class='page_container' data-page=33>

Nay chng mai trống cho tơi động lịng
Chín con tơi bỏ cho chồng

Tơi theo thầy thiếp cực lịng tơi thay

Khăn chầu áo ngự xênh xang
Lẳng lờ mấy khúc tình tang tang tình

Nhác trơng lên thấy bóng cơ mình
Múa may nhảy nhót rập rình với chú cung văn

Trên chùa cơ tiểu mười ba
Sư ông mười bốn vãi già mười lăm

Muốn cho một tháng đôi rằm
Trước là lễ Phật, sau thăm vãi già.

Hịn đất mà biết nói năng
Thì thầy địa lý hàm răng chẳng cịn.

Số cơ chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi tết có thịt treo trong nhà

Số cơ có mẹ có cha
Mẹ cơ đàn bà cha cơ đàn ơng

Số cơ có vợ có chồng

Sinh con đầu lịng chẳng gái thì trai.

</div>
<span class='text_page_counter'>(34)</span><div class='page_container' data-page=34>

Thấy cô má phấn răng đen
A di đà Phật anh qn mất chùa

Có ai mua mõ thì mua.

Ba cơ đội gạo lên chùa
Một cô yếm thắm bỏ bùa cho sư

Sư về sư ốm tương tư
Ốm lăn ốm lóc cho sư trọc đầu

Ai làm cho dạ sư sầu
Cho ruột sư héo như bầu đứt dây

Lỗ miệng thì nói nam mơ
Trong lịng thì đựng ba bồ dao găm.

Thầy cúng ngồi cạnh giường thờ
Mồm thì lẩm bẩm tay sờ đĩa xơi.

Có q mang đến lễ cha
Nửa kín nửa hở bỏ qua gầm bàn

Cơng khai tiếng lễ rõ ràng
Cha liền nổi giận mắng tràn thiệt thân.

Con chim ăn quả bồ nu
Ai làm nên nỗi thầy tu đeo xiềng

</div>
<span class='text_page_counter'>(35)</span><div class='page_container' data-page=35>

Em thưa quan cả đóng xiềng thầy tu.

Chập chập thơi lại cheng cheng
Con gà trống lớn để riêng cho thầy

Đơm xôi thì đơm cho đầy

Đơm mà vơi đĩa thì thầy không ăn.

Sông bao nhiêu nước cũng vừa
Trai bao nhiêu vợ, cũng chưa bằng lịng.

Có bát sứ, tình phụ bát đàn
Nâng niu bát sứ có ngày vỡ tan.

Ba vợ bảy nàng hầu

Đêm nằm chuồng trâu, gối đầu bằng chổi.

Trên trời có vẩy tê tê

Một ơng bảy vợ chẳng chê vợ nào
Một vợ tát nước bờ ao,

Phải trận mưa rào đứng núp bờ tre.
Một vợ thì đi bn bè,

Cơn sóng, cơn gió nó đè xuống sơng.
Một vợ thì đi bn bơng,

</div>
<span class='text_page_counter'>(36)</span><div class='page_container' data-page=36>

Khi vơi phải nước nó sơi ầm ầm.
Một vợ thì đi buôn mâm,

Không may mâm thủng lại nằm ăn toi.
Một vợ thì đi bn nồi,

Khơng may nồi méo, một nồi hai vung.

Một vợ thì đi bn hồng,

Không may hồng bẹp, một đồng ba đôi.
Than rằng: "Đất hỡi, trời ơi!

Trời cho bảy vợ như tôi làm gì?"

Một bồn hai kiểng cịn xanh,
Một chàng hai thiếp phải sanh nhiều bề.

Ơng chết thì thiệt thân ơng,
Bà tơi sắp sửa lấy chồng nay mai.

Bà chết thì thiệt thân bà,
Ơng tơi sấp sửa lấy ba nàng hầu.

Thiếp vì chàng mới lênh đênh nơi biển ái,
Chàng vì thiếp, mà lỗi đạo tâm can.

Em đây thủ tiết buồng lan,

Dẫu hồn về chín suối, hãy cịn mang tượng chồng.
Chớ khinh chùa Tích khơng thờ

</div>
<span class='text_page_counter'>(37)</span><div class='page_container' data-page=37>

Anh mê vợ bé, bỏ bè con thơ.

Gió đưa bụi trúc ngã quỳ;
Thương cha phải chịu lụy dì, dì ơi!

Chiều chiều ra đứng bờ sơng

Kẻ kéo cho chết, người khơng động mình.
Số giàu mang lại dửng dưng

Lọ là con mắt tráo trưng mới giàu.

Nạm mô bồ tát bồ hịn
Ơng sư bà vãi cuộn trịn lấy nhau.

Người ta đi giáo tiền, giáo gạo
Tiểu tôi đi giáo áo, giáo nồi

Nhà nào cơng đức thì thơi
Nhà nào đi vắng, tiểu tơi giáo bị...

Nhất hào, nhì hào, tam hào...

Chó chạy bờ ao, chuột chạy bờ rào... Quẻ này có động
Nhà này có quái trong nhà,

Có con chó đực cắn ra đằng mồm.
Nhà bà có con chó đen,

</div>
<span class='text_page_counter'>(38)</span><div class='page_container' data-page=38>

Bốn chân xuống đất, ngõng ngay lên trời...

Có tội thì lội xuống sơng
Đánh ba tiếng cồng thì tội nổi lên.

Lạy trời, lạy Phật, lạy vua
Để tôi sức khỏe, tôi xua con ruồi.

Ngồi buồn đốt một đồng rơm
Khói lên nghi ngút chẳng thơm chút nào

Khói lên đến tận thiên tào,

Ngọc Hồng phán hỏi: thằng nào đốt rơm?

<i><b>IV. LAO ĐỘNG VÀ VĂN HĨA DÂN TỘC </b></i>

Anh ơi! Cố chí canh nơng

Chín phần ta cũng dự trong tám phần
Hay gì để ruộng mà ngăn

Làm ruộng lấy lúa, chăn tằm lấy tơ
Tằm có lứa, ruộng có mùa
Chăm làm, trời cũng đền bù có khi...

Mặt trời tang tảng rạng đơng,
Chàng ơi trở dậy ra đồng kẻo trưa

</div>
<span class='text_page_counter'>(39)</span><div class='page_container' data-page=39>

Nhờ trời mưa gió thuận hịa
Nào cày nào cấy trẻ già đua nhau

Chim, gà, cá, lợn, cành cau
Mùa nào thức ấy giữ màu nhà quê

Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hơi thánh thót như mưa ruộng cày

Ai ơi bưng bát cơm đầy,

Dẻo thơm một hột, đắng cay mn phần!

Khó thay cơng việc nhà quê

Quanh năm khó nhọc dám hề khoan thai
Tháng chạp thì mắc trồng khoai
Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà

Tháng ba cày vỡ ruộng ra,
Tháng tư bắt mạ, thuận hòa mọi nơi.

Tháng năm gặt hái vừa rồi.

Bước sang tháng sáu, nước trôi đầy đồng
Nhà nhà vợ vợ chồng chồng

Đi làm ngoài đồng sá kể cơm trưa..
Tháng sáu, tháng bảy, khi vừa
Vun trồng giống lúa, bỏ chừa cỏ tranh

Tháng tám lúa trổ đã đành,

</div>
<span class='text_page_counter'>(40)</span><div class='page_container' data-page=40>

Khó khăn làm mấy tháng trời,
Lại còn mưa nắng thất thời khổ trông!

Cắt rồi nộp thuế nhà công
Từ rày mới được yên lòng ấm no.

Rủ nhau đi cấy đi cày,

Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu.
Trên đồng cạn dưới đồng sâu,
Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa.

Trâu ơi ta bảo trâu này,
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.

Cấy cày giữ nghiệp nông gia,
Ta đây trâu đấy ai mà quản công!

Bao giờ cây lúa cịn bơng,
Thì cịn ngọn cỏ ngồi đồng trâu ăn.

Anh ra đi, em lập kiểng trồng hoa,
Anh về, hoa đã được ba trăm nhành.

Một nhành là chín búp xanh
Bán ba đồng một để dành có nơi.

Bây giờ đến lúc thảnh thơi,
Cậy anh tính thử vốn lời bao nhiêu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(41)</span><div class='page_container' data-page=41>

Sao bằng chăm chỉ giữa nghề canh nơng
Sớm khuya có vợ có chồng

Cày sâu bừa kỹ mới mong được mùa.

Bởi anh chăm việc canh nơng,
Cho nên mới có bồ trong bịch ngoài.

Ngày thừa tưới đậu trồng khoai,
Ngày ba tháng tám mới ngồi mà ăn.

Ta về ta ru bạn ta,

Ruộng ta ta cấy vườn ta ta trồng,
Có làm thì hẳn có trơng,

Can chi chầu chực mà mong của người.

Văn thơ phú lục chẳng hay,
Trở về làng cũ, học cày cho xong.

Ngày ngày vác cuốc thăm đồng,
Nước hết thì lấy gầu sịng tát lên.

Hết mạ ta lại quảy thêm,
Hết lúa ta lại mang tiền đi đong.

Nữa mai lúa chín đầy đồng,
Gặt về, đập sảy, bỏ cơng cấy cày.

</div>
<span class='text_page_counter'>(42)</span><div class='page_container' data-page=42>

Trăng mờ có lúc lại trong
Em đây vất vả đỉnh chung có ngày.

Một mai trầu tốt bốc lên
Một sào trầu tốt bằng tiền mẫu ngơ.

Ngày thì đem thóc ra phơi,
Tối lặn mặt trời đổ thóc vào xay

Một đêm là ba cối đầy,
Một tay xay giã, một tay giần sàng.

Tháng ba ngày tám rỗi ràng,
Làm sao đủ gạo mùa màng khỏi lo.

Tháng hai cho chí tháng mười,
Năm mười hai tháng, em ngồi em suy:

Vụ chiêm em cấy lúa đi.
Vụ mùa lúa dé, sớm thì ba trăng.

Rạng ngày vác cuốc ra đồng
Tay cầm mồi lửa, tay dòng thừng trâu.

Ruộng đầm nước cả bùn sâu,
Suốt ngày cùng với con trâu cày bừa

</div>
<span class='text_page_counter'>(43)</span><div class='page_container' data-page=43>

Ai ơi bưng bát cơm đầy

Biết công kẻ cấy người cày mấy sao!

Sáng trăng giã gạo ngoài trời
Cám hay phảng phất nhớ người đàng xa.

Lao xao gà gáy rạng ngày,

Vai vác cái cày, tay dắt con trâu.
Bước chân xuống cánh đồng sâu
Mắt nhắm mắt mở đuổi trâu ra cày

Ai ơi ăn bát cơm dầy

Nhớ công hôm sớm cấy cày cho chăng?

Trời mưa cho lúa chín vàng
Cho anh đi gặt, cho nàng đem cơm.

Đem thời bát sứ mâm son
Chớ đem mâm gỗ anh hờn không ăn

Tháng giêng lúa mới chia về
Tháng tư lúa đã đỏ hoe cánh đồng

Chị em đi sắp gánh gồng
Đòn cân tay hái ta cùng ra đi.

Người ta đi cấy lấy cơng
Tơi nay đi cấy cịn trơng nhiều bề.

</div>
<span class='text_page_counter'>(44)</span><div class='page_container' data-page=44>

Trơng mưa, trơng gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,

Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.

Rủ nhau bước xuống ruộng vàng
Nơi lộng tiếng hát, nơi vang tiếng cười

Những trơng lúa chín mà vui
Bơng ngã bơng cúi, bơng thời gió lay

Lưỡi liềm bán nguyệt cầm tay
Lúa vàng nghìn gốc mn cây thu về

Bỏ khi mưa nắng dãi dề

Bỏ công dậy sớm thức khuya bấy chầy
Trồng cây ăn quả có ngày.

Đất kia đâu phụ cơng này mà lo

Cực lịng thiết lắm chàng ơi,

Kiếm nơi khuất tịch thiếp ngồi thiếp than.
Than vì cây lúa đá vàng

Nước đâu mà tưới nó hồn như xưa.
Trơng trời chẳng thấy trời mưa
Lan khô huệ héo thảm chưa hỡi trời.

Em nay đi cấy đồng sâu,

</div>
<span class='text_page_counter'>(45)</span><div class='page_container' data-page=45>

Một bát cơm vàng biết mấy cơng lênh.

Thân anh khó nhọc trăm phần,
Sáng đi ruộng lúa, tối nằm ruộng dưa.

Vội đi quên cả cơm trưa,
Vội về quên cả trời mưa ướt đầu.

Một bên quần rộng áo dài,
Một bên cày cấy lấy khoai đổ bồ

Hai bên em chuộng bên mô?
Hai bên em chuộng bên bồ khoai lang.

Trồng trầu đắp nấm cho cao,
Che cho sương nắng khỏi vào gốc cây.

Nửa năm bén rễ bén dây.
Khơn dầu bã đậu bón tay cho liền.

Ai ơi nhớ lấy lời này,

Tằm nuôi ba lứa, ruộng cày ba năm.
Nhờ trời hoa cốc phong đăng,
Cấy lúa lúa tốt, nuôi tằm tằm tươi.

Được thua dù có tại trời
Chớ thấy sóng cả mà rời tay co.

</div>
<span class='text_page_counter'>(46)</span><div class='page_container' data-page=46>

Có ao rau muống có đầy chĩnh tương,
Dầu không mỹ vị cao lương
Trên thờ cha mẹ dưới nhường anh em

Một nhà vui vẻ êm đềm.
Đói no tùy cảnh khơng luồn lụy ai.

Khó nghèo cấy mướn gặt thuê,
Lấy công đổi của chớ hề lụy ai

Cơm ăn một bát sao no.

Ruộng cày một vụ sao cho đành lòng
Sâu cấy lúa, cạn gieo bơng,

Chẳng ươm được đỗ thì trồng ngơ khoai

Dưa gang một, chạp thì trồng
Chiêm cấy trước tết thì lịng đỡ lo.

Tháng hai đi tậu trâu bò.
Cày đất cho ải mạ mùa ta gieo

Được mùa chớ phụ ngô khoai.
Đến năm thất bát lấy ai bạn cùng.

Gỗ kiến anh để đóng cày,
Gỗ lim gỗ sến anh nay đóng bừa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(47)</span><div class='page_container' data-page=47>

Lưỡi cày tám tấc đã vừa luống tơ.
Muốn cho lúa nảy bông tơ
Cày sâu bừa kỹ phân tro cho nhiều

Trâu khỏe chẳng lọ cày trưa

Mạ già ruộng ngấu, không thua bạn điền.

Trâu năm sáu tuổi còn nhanh,
Bò năm sáu tuổi đã tranh về già

Đồng chiêm xin chớ ni bị
Mùa đơng tháng giá bị dị làm sao

Lợn bột thì thịt ăn ngon,
Lợn nái thì đẻ lợn con cũng lời.

Ni gà phải chọn giống gà
Gà ri bê giống nhưng mà đẻ mau

Nhất to là giống gà nâu,
Lòng dày thịt béo về sau đẻ nhiều.

Ao to ta thả cá chơi

Hồ ruộng nuôi vịt, vườn khơi nuôi gà
Quanh năm khách khứa trong nhà

</div>
<span class='text_page_counter'>(48)</span><div class='page_container' data-page=48>

Chẳng nên cơm cháo gì đâu,
Ta về ở bãi hái dâu chăn tằm.

Dâu cỏ nhỏ lá chàng ơi

Chẳng nên đi chọn những nơi dâu tàn
Dâu tàn to lá nhưng mình khơng ưng

Anh về Đập Đá, Gò Găng,

Để em dệt vải sáng trăng một mình

Em về dệt vải trên khung

Để anh đọc sách cùng chung một đèn.

Một mình vừa chẻ vừa đan
Lỡ lầm thì chịu phàn nàn cùng ai.

Mài dừa dưới ánh trăng vàng,
Ép dầu mà chải tóc nàng tóc anh.

Chó khơn tứ túc huyền đề,
Tai thì hơi cúp, đi thì hơi cong.

Giống nào mõm nhọn đít rồng,
Ăn càn, cắn bậy, ấy khơng ra gì.

</div>
<span class='text_page_counter'>(49)</span><div class='page_container' data-page=49>

Đẻ nhiều, trứng lớn con vừa khéo nuôi
Chả nên nuôi giống pha mùi,
Đẻ không được mấy, con ni vụng về

Tam tinh khốy sọ thì chừa,
Đốm đi nát chủ thì đưa vào nồi.

Q anh ngày tám tháng ba,
Quay về làm rọ, quay ra đan lờ.

Nhờ trời mưa thuận gió hịa,
Lờ rọ bán được, cảnh nhà thêm vui.

Tháng tư cơm gói ra hịn

Muốn ăn trứng nhạn phải lòn hang Mai

Tre già anh để pha nan,

Lớn đan nong né, bé đan giần sàng.
Gốc thì anh để kê giương,

Ngọn ngành anh để cắm giàn trầu, dưa.
Làm ăn bao quản sớm trưa

Hễ cần kiệm lắm là ăn thua nhiều

Đêm hè gió mát trăng thanh
Em ngồi canh cửi còn anh vá chài

</div>
<span class='text_page_counter'>(50)</span><div class='page_container' data-page=50>

Nhì thương ai đó áo dài ấm thân
Gặp người sao có một lần

Để em thương nhớ tần ngần suốt năm.

Vải em em bán lấy tiền,
Em mua lụa liền may áo cho anh

Trong thì lót tím lót xanh,

Ngồi thêu đơi bướm lượn cành phù dung.

Hôm qua dệt cửi thoi vàng
Sực nhớ đến chàng, cửi lại dừng thoi,

Cửi rầu cửi tủi chàng ơi,

Ngọn đèn sáng tỏ bóng người đằng xa.

Sơng sâu mà biển cũng sâu,
Muốn ăn cá lớn giong câu cho dài.

Muốn ăn măng trúc măng giang
Măngtre măng nứa cơm lam thì chèo.

Ngược xi lên thác xuống đèo
Chim kêu bên nọ, vượn trèo bên kia.

Ruộng vườn trồng đủ thứ hoa
Hoa đào, hoa bí, hoa trà, hoa mai.

</div>
<span class='text_page_counter'>(51)</span><div class='page_container' data-page=51>

Hoa lan, hoa cúc ai người chẳng ưa
Cảnh vườn vui vẻ thơm tho

Mình làm mình hưởng trời cho riêng mình.

Ni tằm cần phải có dâu

Muốn cho dâu tốt phải mau vun trồng
Vườn thì cuốc rãnh thong dong
Cách nhau hai thước đặt thông cho đầy

Giống dâu ưa nước xưa nay
Nhưng khi ngập hết thì cây cũng già.

Trời mưa lác đác ruộng dâu,
Cái nón đội đầu, cái thúng cấp tay

Bước chân xuống hái dâu này,
Nuôi tằm cho lớn mong ngày ươm tơ.

Thương em chút phận ngây thơ
Lầm than đã trải, nắng mưa đã từng

Xa xôi ai có tỏ chừng

Gian nan tận khổ, ta đừng quên nhau.

Đêm hè gió mát trăng thanh
Em ngồi chẻ lạt cho anh chắp thừng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(52)</span><div class='page_container' data-page=52>

Chớ tham phú q đi cầu trăng hoa.

Người ta bn vạn bán ngàn
Em đây làm giấy cơ hàn vần tươi

Dám xin nho sĩ chớ cười
Vì em làm giấy cho người viết thơ.

Anh làm thợ mộc Thanh Hoa,
Làm cầu làm quán làm nhà khéo thay

Lựa cột anh dựng đòn tay
Bào trơn đóng bén nó ngay một bề

Bốn cửa anh chạm bốn dê
Bốn con dê đực chầu về tổ tông

Bốn cửa anh chạm bốn rồng,
Trên thì rồng ấp, dưới thì rồng leo.

Bốn cửa anh chạm bốn mèo
Con thì bắt chuột, con leo xà nhà

Bốn cửa anh chạm bốn gà
Đêm thì nó gáy, ngày ra ăn vườn

Bốn cửa anh chạm bốn lươn
Con thì thắt khúc, con thì trườn ra

Bốn cửa anh chạm bốn hoa
Trên là hoa sói, dưới là hoa sen

</div>
<span class='text_page_counter'>(53)</span><div class='page_container' data-page=53>

Một đèn đọc sách ngâm thơ
Một đèn anh để đợi chờ nàng đây.

Nhà tơi nghề giã, nghề sơng
Lặng thì tơm cá đầy trong, đáy ngồi

Cá trắng cho chí cá khoai
Cịn như cá lẹp cá mai cũng nhiều.

Dù ai buôn đâu bán đâu

Mồng mười tháng tám chọi trâu mà về.

Sơn Đơng có tục múa mo

Bánh dầy bánh cuốn đem cho dân làng.

Đã đi đến đám thì chơi
Đã đi đến đám tiếc lời làm chi.

Ai vào Bình Định mà nghe

Nói thơ chàng Lìa, hát vè Quảng Nam.

Đi về Thọ Lão hát chèo,

Có thương lấy phận nàng Kiều thì thương.

</div>
<span class='text_page_counter'>(54)</span><div class='page_container' data-page=54>

Bao giờ cho đến tháng hai
Con gái làm cỏ, con trai bê bờ

Gái thì kể phú ngâm thơ
Trai thì bê bờ, kể chuyện bài bây.

Gái trai cất giọng đêm hè

Tình ta trăng gió nghiêng về nước non
Sơng sâu nước chảy đá mịn
Lịng ta sau trước sắt son khơng rời.

Cịn trời cịn nước còn non
Còn câu Quan Họ em còn say sưa

Những lời ao ước khách thơ…

Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người
Nhớ nơi quan họ, nhớ lời ca hay.

Đồn đây có gái hát tài
Để ta đối địch một vài trống canh

Dẫu thua dẫu được cũng đành
Bỏ công đèn sách học hành bấy lâu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(55)</span><div class='page_container' data-page=55>

Cu kêu ba tiếng cu kêu

Trông mau đến tết dựng nêu ăn chè.

Đưa lên ta ví đơi lời
Sáo đơi với nhị, nhị đôi với đàn.

Đông quan mở hội vui thay
Thi ăn thi võ lại bày cờ tiên
Sân đình nhạc múa đơi bên
Dưới sơng chèo hát lại dìm bóng trâu

Bắt dê, bắt vịt, leo cầu
Lại đây anh kể trước sau mọi trò

Pháo cần treo lửng treo lờ.
Để cho quân tử đẩy đò đốt chơi

Leo dây múa rối trò bày
Kẻ hay đáo đĩa người tài đánh đu

Anh hùng thục nữ giao du...

Ai về xóm Mí mà coi

Bắc niêu lên bếp xách roi ra đồng
Đất nghèo chạy bữa ăn đong
Mà câu hát ghẹo thì khơng mơ bằng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(56)</span><div class='page_container' data-page=56>

Hơm nay không hát cho ta nghe cùng
Hát cho con gái có chồng

Con trai có vợ, mẹ dịng có con.
Hát cho sấm động mưa sa
Hát cho gương vỡ làm ba lại liền

Hát cho bể lọt vào ao
Một trăm trái núi lọt vào trôn kim

Hát cho bong bóng thì chìm
Đá xanh thì nổi, gỗ lim lập lờ.

Đi mô cũng nhớ quê nhà

Nhớ câu hát ghẹo nốc (thuyền) kề bên nhau.

Hát cho đổ quán xiêu đình
Cho long lanh nước cho rung rinh trời.

Nghe chàng là khách tài hoa
Mời chàng đối đáp một vài trống canh

Có lá mà lại có cành
Có em mà lại có mình mới vui.

Nửa đêm trăng tắt sao tàn

Láng giềng ngủ hết, em đàn anh nghe.

</div>
<span class='text_page_counter'>(57)</span><div class='page_container' data-page=57>

Được thua, thua được cho nhau bằng lòng.

Hò chơi bên gái bên trai
Xin cùng cô bác đừng ai nghi ngờ.

Cơm chiên ăn với cá ve
Anh về nốc biển mà nghe câu hò.

Lý mấy câu kẻo sầu trong dạ
Như ta với mình trước lạ sau quen.

Vẳng nghe tiếng hát đâu đây
Để ta bơi chiếc thuyền mây đi tìm.

Lạ lùng anh mới tới đây
Bồ câu đóng sáo, chim bay lạc đàn

Đồn đây hay hát hay đàn
Để ta lặn suối qua ngàn tới nơi.

Đến đây chẳng lẽ ngồi khơng
Nhờ chàng giã gạo cho đơng tiếng hị.

</div>
<span class='text_page_counter'>(58)</span><div class='page_container' data-page=58>

Khăn vuông bốn chéo cột chùm
Miệng cười người nghĩa hị giùm ít câu.

Ai có chồng nói chồng đừng sợ
Ai có vợ nói vợ đừng ghen

Tại đây hò hát cho quen
Rạng ngày ai về nhà nấy,
Không há dễ ngọn đèn hai tim.

Nhờ trời mưa thuận gió hịa
Lúa vàng đầy ruộng, lời ca vang đồng.

Bây giờ sang trọng canh ba
Mình ơi, trở giọng cho ta trở làn!

Giọng mình, mình để lá lang
Giọng ta, ta để năm gian nhà đầy.

Lấy chồng biết chữ là tiên,
Lấy chồng mù chữ là duyên nợ nần.

Con gà tốt mã vì lơng,

</div>
<span class='text_page_counter'>(59)</span><div class='page_container' data-page=59>

Ai về chợ huyện Thanh Vân,
Hỏi thăm cô tú đánh vần được chưa?

Đánh vần năm ngoái năm xưa,

Năm nay qn hết cũng như chưa đánh vần.

Chữ khơng có phấn có hồ

Mà sao khéo điểm, khéo tơ mặt người.

Này bà, này mẹ, này cha
Này là em ruột, này là em dâu

“I tờ” chắp tiếng, chắp câu
Quanh bàn xúm xít bảo nhau học bài.

Lớp "bình dân" mở không xa
Cách một lối rẽ, cách ba dặm trầu

Đàng trước nương dâu
Đàng sau ruộng mạ
Ta học quốc ngữ cho thông
Kẻo mà hổ thẹn cùng chồng, ai ơi!

Chồng em đánh giặc phương xa
Ruộng nhà em cấy, mẹ già em trông

</div>
<span class='text_page_counter'>(60)</span><div class='page_container' data-page=60>

Mấy khi nam nữ đua đờn

Cá vui với nước sóng dờn với mây

Em đến đây xứ lạ quê người
Rủ hị vui miệng, chớ cười lời thơ.

Em ơm bó mạ xuống đồng
Miệng ca tay cấy là lòng nhớ ai.

Em nghe tiếng hát đâu xa
Còn trẻ hay già mà tiếng cịn sang.

Hát đàn cho rạng đơng ra
Mua về quan bỏ nhà pha cũng đành.

Hát sao cho cạn dòng sơng
Cho non phải lở, cho lịng phải say.

Dù cho cha đánh mẹ treo

Em cũng chẳng bỏ chùa Keo hôm rằm
Dù cho cha đánh mẹ vằm

</div>
<span class='text_page_counter'>(61)</span><div class='page_container' data-page=61>

<i><b>V. TÍNH CÁCH CON NGƯỜI, QUAN HỆ CON NGƯỜI TRONG GIA </b></i>

<i><b>ĐÌNH XÃ HỘI</b></i>

Đàn ơng rộng miệng thì tài
Đàn bà rộng miệng điếc tai láng giềng

Người khôn con mắt đen sì
Người dại con mắt nửa chì nửa thau

Người thanh tiếng nói cũng thanh
Chng kêu sẽ đánh bên thành cũng kêu

Những người con mắt lá răm,
Lông mày lá liễu, đáng trăm quan tiền

Những người thắt đáy lưng ong
Đã khéo chiều chồng, lại khéo nuôi con

Làm người phải đắn phải đo
Phải cân nặng nhẹ, phải dị nơng sâu

Làm người mà chẳng biết suy
Đến khi nghĩ lại cịn gì là thân

</div>
<span class='text_page_counter'>(62)</span><div class='page_container' data-page=62>

Càng đo đắn lắm càng già mất duyên

Tốt gỗ hơn tốt nước sơn

Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người

Đời người có một gang tay
Ai hay ngủ ngày, cịn có nửa gang

Người đời khác nữa là hoa
Sớm còn tối mất, nở ra lại tàn

Cuộc đời như cảnh phù du
Sớm cịn tối mất, cơng phu nhọc nhằn

Thế gian chuộng của, chuộng cơng
Nào ai có chuộng người khơng bao giờ

Ớt nào là ớt chẳng cay

Gái nào là gái chẳng hay ghen chồng
Vôi nào là vôi chả nồng

Gái nào là gái có chồng chẳng ghen

Rượu lạt uống lắm cũng say

Người khơn nói lắm, dẫu hay cũng nhàm

</div>
<span class='text_page_counter'>(63)</span><div class='page_container' data-page=63>

Áo rách khéo vá, hơn lành vụng may

Gái khơng chồng như nhà khơng nóc
Trai khơng vợ như cọc long chân

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây,
Nào ai vun xới cho mày, mày ăn?

Ai ơi, chớ vội cười nhau

Ngẫm mình cho tỏ trước sau hãy cười

Ai ơi, chớ vội cười nhau

Cười người hôm trước hơm sau người cười

Thế gian cịn dại chưa khơn
Sống mặc áo rách, chết chôn áo lành

Mai mưa, trưa nắng, chiều nồm
Trời còn luân chuyển, huống mồm thế gian

Biết thì thưa thốt,

Khơng biết thì dựa cột mà nghe
Tằm vương tơ, nhện cũng vương tơ

Mấy đời tơ nhện được như tơ tằm!

</div>
<span class='text_page_counter'>(64)</span><div class='page_container' data-page=64>

Liễu yếu mặc liễu, mai oằn mặc mai

Lúc khó thì chẳng ai nhìn
Đến khi đỗ trạng chín nghìn anh em

Em ơi, chị bảo em này
Trứng chọi với đá có ngày vỡ tan

Chớ thấy áo rách mà cười
Những giống gà nịi, lơng nó lơ thơ

Áo dài chớ tưởng là sang
Bởi không áo ngắn phải mang áo dài

Sự đời nước mắt soi gương

Càng yêu danh vọng, càng dày gian truân

Sự đời nước mắt soi gương

Càng yêu nhau lắm càng thương nhớ nhiều

Cây cao thì gió càng lay

Càng cao danh vọng, càng dày gian truân

</div>
<span class='text_page_counter'>(65)</span><div class='page_container' data-page=65>

Kinh đơ cũng có người rồ

Thơn q cũng có sinh đồ trạng nguyên
Ở nhà nhất mẹ nhì con

Ra đường lắm kẻ còn giòn hơn ta

Hoa thơm ai chẳng nâng niu
Người khơn ai chẳng kính u mọi bề

Người khơn ăn miếng thịt gà
Tuy rằng ăn ít nhưng mà ngon lâu

Người dại ăn trái bồ nâu

Ăn nói bĩnh bầu chẳng biết mùi ngon

Tranh quyền cướp nước gì đây
Coi nhau như bát nước đầy là hơn

Thuyền đua bè sậy cũng đua,
Thấy rau muống vượt, rau dừa vượt theo

Bực mình chẳng muốn nói ra
Muốn đi ăn cỗ chẳng ma nào mời

</div>
<span class='text_page_counter'>(66)</span><div class='page_container' data-page=66>

Sông sâu cịn có kẻ dị

Lịng người nham hiểm ai đo cho cùng

Đàn ông nông nổi giếng khơi
Đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu

Chng khánh cịn chẳng ăn ai
Nửa là mảnh chĩnh bị ngồi bờ tre

Chng khánh còn chẳng ăn chè
Nửa là mảnh chĩnh rò rè ăn xơi

Khơn thì trong trí lượng ra
Dại thì học lõm người ta bề ngồi

Nói chín thì làm nên mười
Nói mười làm chín, kẻ cười người chê

Chim khơn kêu tiếng rảnh rang
Người khơn nói tiếng dịu dàng dễ nghe

Vàng thì thử lửa thử than

Chng kêu thử tiếng, người ngoan thử lời

</div>
<span class='text_page_counter'>(67)</span><div class='page_container' data-page=67>

Hay quần hay áo hay hơi
Mà chẳng hay người là của bỏ đi

Đừng tham của rẻ của ôi

Những của đầy nồi là của chẳng ngon

Khôn ngoan ba chốn bốn bề
Đừng cho ai lấn, chớ hề lấn ai
Nước trong ai chẳng rửa chân
Hoa thơm ai chả tới gần gốc cây

Trách người một, trách ta mười
Bởi ta bạc trước cho người tệ sau

Khi giàu chẳng có đỡ ai
Đến khi hoạn nạn chẳng ai đỡ mình

Những người lúa đụn tiền kho

Ruột bằng chạc chỉn (sợi chỉ), miệng to bằng trời

Thà rằng ăn bát cơm rau
Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời

</div>
<span class='text_page_counter'>(68)</span><div class='page_container' data-page=68>

Những lời cay đắng là nơi thật thà
Làm trai đứng ở trên đời

Sao cho xứng đáng giống nòi nhà ta
Ghé vai gánh vác sơn hà
Sao cho đáng mặt mới là trượng phu

Thức lâu mới biết đêm dài
Ở lâu mới biết là người có nhân

Trăm năm bia đá thì mịn
Ngàn năm bia miệng hãy cịn trơ trơ

Vua Ngơ ba mươi sáu tàn vàng
Thác xuống âm phủ, chẳng mang được gì

Chúa Chổm uống rượu tì tì
Thác xuống âm phủ kém gì vua Ngơ

Muốn may thì phải có kim
Muốn hay thì ắt phải tìm người xưa

Thứ nhất thì tu ở nhà
Thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa

Làm trai cho đáng nên trai

</div>
<span class='text_page_counter'>(69)</span><div class='page_container' data-page=69>

Làm trai đi biển đi sông
Vào đây gặp bãi cát nơng mà buồn

Làm trai chí ở cho bền

Đừng lo muộn vợ chớ phiền muộn con

Đi cho biết đó biết đây
Ở nhà với mẹ biết ngày nào khơn

Bị rách nhưng lại có vàng

Tuy rằng miếu đổ thành hồng cịn thiêng

Ngựa mạnh chẳng quản đường dài
Nước kiệu mới biết tài trai anh hùng

Thương thì củ ấu cũng trịn

Khơng thương thì quả bồ hịn cũng vng

Khi thương thì thương cả nhà
Khi ghét thì mượn người ta ghét giùm

</div>
<span class='text_page_counter'>(70)</span><div class='page_container' data-page=70>

Ai ơi, gương bể khó hàn
Chỉ đứt khó nối, người khơn khó tìm

Ăn lắm thì hết miếng ngon
Nói lắm thì hết lời khơng hóa rồ

Vàng sa xuống giếng khó tìm
Người sa lời nói như chim sổ lồng

Hạt tiêu nó bé nó cay

Đồng tiền nó bé lại hay cửa quyền

Ở đời mn sự của chung.
Hơn nhau một tiếng anh hùng mà thôi

Muốn no thì phải chăm làm
Một hột thóc vàng, chín hột mồ hôi

Nhân nghĩa là chúa muôn đời
Bạc tiền là khách qua chơi bây giờ

Sơng sâu nước chảy đá mịn
Của kia ăn hết, nghĩa còn ghi xương

</div>
<span class='text_page_counter'>(71)</span><div class='page_container' data-page=71>

Cha mẹ hiền lành để đức cho con

Có tiền có hậu mới hay
Có trồng cây đức mới dày nên thân

Kiến leo cột sắt sao mòn,
Tò vò xây tổ, sao mịn mà xây?

Người đời hữu tử vơ sinh

Sống lo xứng phận, thác đành tiếng tăm

Ai ơi cứ ở cho lành

Tu nhân tích đức để dành về sau

Ai mà phụ nghĩa qn cơng

Thì đeo trăm cánh hoa hồng chẳng thơm

Có khó mới có miếng ăn

Khơng dưng ai dễ mang phần đến cho

Thế gian giàu bởi chữ cần
Có mà lười biếng thì nhân chẳng cịn

</div>
<span class='text_page_counter'>(72)</span><div class='page_container' data-page=72>

Giàu đâu những kẻ ngủ trưa
Sang đâu đến kẻ say sưa tối ngày

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Ăn gạo nhớ kẻ đâm, xay, giần, sàng.

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng

Tham vàng bỏ đống gạch đầy
Vàng thì ăn hết, gạch xây nên thành

Có cây mới có dây leo
Có cột có kèo mới có địn tay

Khó mà biết ở, biết lời

Biết ăn, biết ở hơn người giàu sang

Nâu sòng nào quản khen chê

Khó thì cho sạch, rách thì cho thơm

Anh em chín học mười đời
Hai người cũng có, chẳng rời nhau ra

</div>
<span class='text_page_counter'>(73)</span><div class='page_container' data-page=73>

Kẻ giàu người khó, họ xa tám đời

Giàu sang nhiều kẻ tới nhà
Khó khăn nên nỗi ruột rà xa nhau

Đồng tiền không phấn không hồ
Sao mà khéo điểm khéo tơ mặt người

Những người đói rách tả tơi
Rộng lịng đùm bọc những người sa cơ

Trong lưng chừng có một đồng
Lời nói như rồng chúng chẳng buồn nghe

Vai mang túi bạc kè kè

Nói quấy nói quá người nghe ầm ầm

Có tiền chán vạn người hầu
Có bấc, có dầu chán vạn người khêu

Khơn ngoan chẳng lọ nói nhiều
Người khơn mới nói nửa điều đã khơn

Lời nói khơng mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

</div>
<span class='text_page_counter'>(74)</span><div class='page_container' data-page=74>

Cho tường gốc ngọn cho ra vắn dài

Cái vòng danh lợi cong cong
Kẻ hòng ra khỏi, người mong nhảy vào

Thế gian họ nói khơng lầm
Lụa tuy vóc trắng, vụng cầm cũng đen

Yêu nhau bốc hai giần sàng

Ghét nhau đĩa ngọc mâm vàng chớ thây

Thương nhau nước đục cũng trong
Ghét nhau nước chảy giữa dịng cũng dơ

Đem chng đi đấm nước người
Chẳng kêu cũng đấm ba hồi lấy danh

Bao giờ cá lý hóa long
Đền ơn cha mẹ ẵm bồng xưa nay

Cá không ăn muối cá ươn
Con cãi cha mẹ trăm đường con hư

</div>
<span class='text_page_counter'>(75)</span><div class='page_container' data-page=75>

Cũng là con mẹ con cha
Con thì chín rưỡi, con ba mươi đồng

Cơm cha áo mẹ ăn chơi

Bằng bát cơm người, đổ bát mồ hôi

Con ai là chẳng giống cha
Cháu ai là chẳng giống bà, giống ông

Gươm vàng rớt xuống hồ Tây
Ơn cha cũng trọng, nghĩa thầy cũng sâu

Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lịng thờ mẹ kính cha

Cho trịn chữ hiếu mới là đạo con

Mẹ già ở tấm lều tranh

Sớm thăm tối viếng, mới đành dạ con

Đi đâu mà bỏ mẹ già

Gối nghiêng ai sửa, chén trà ai dâng

</div>
<span class='text_page_counter'>(76)</span><div class='page_container' data-page=76>

Lên non mới biết non cao
Nuôi con mới biết công lao mẫu từ

Mẹ nuôi con biển hồ lai láng
Con ni mẹ tính tháng tính ngày

Một mẹ nuôi được mười con

Mười con không nuôi được một mẹ

Sống thì con chẳng cho ăn
Chết thì xơi thịt, làm văn tế ruồi

Con người có bố có ơng
Như cây có cội như sơng có nguồn

Cịn cha gót đỏ như son
Đến khi cha chết gót son đen sì

Cịn của nhiều kẻ yêu vì
Đến khi cha thác, ai thì yêu con!

</div>
<span class='text_page_counter'>(77)</span><div class='page_container' data-page=77>

Mẹ ơi đừng đánh con đau
Quay tơ đánh ống, làm giàu mẹ coi.

Ân cha nặng lắm cha ơi!

Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang

Có cha có mẹ thì hơn

Khơng cha khơng mẹ như đờn đứt dây

Thà ăn bắp hột chà vôi
Cịn hơn giàu có bồ cơi một mình

Đói lịng ăn hột chà là
Để cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng

Ngó lên nuộc lạt mái nhà

Bao nhiêu nuộc lạc thương bà bấy nhiêu

Vẳng nghe chim vịt kêu chiều

Bâng khuâng nhớ mẹ, chín chiều ruột đau

Sinh con ai nỡ sinh lòng

Sinh con ai chẳng vun trồng cho con

</div>
<span class='text_page_counter'>(78)</span><div class='page_container' data-page=78>

Có chồng phải gánh giang sơn nhà chồng

Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh chày, thức đủ năm canh

Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa

Miệng nhai cơm búng, lưỡi lừa cá xương

Chim trời ai dễ đếm lơng
Ni con ai dễ kể cơng tháng ngày

Có vàng, vàng chẳng hay phơ
Có con, con nói trầm trồ mẹ nghe

Bốn con ngồi bốn chân giường
Mẹ ơi mẹ hỡi mẹ thương con nào?

Mẹ thương con út mẹ thay

Thương thì thương vậy chẳng tầy trưởng nam
Trưởng nam nào có gì đâu

Một trăm cái giỗ đổ đầu trưởng nam

Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ em đã lớn khôn thế này

</div>
<span class='text_page_counter'>(79)</span><div class='page_container' data-page=79>

Cơm cha áo mẹ ai ơi?

Chẳng ăn cũng thiệt, chẳng chơi cũng hồi

Ví dù con phụng bay qua
Mẹ nói con gà, con cũng nói theo

Có chồng chẳng được đi đâu
Có con chẳng được đứng lâu một giờ

Gái có con như bồ hịn có rễ
Gái khơng con như bè gỗ trôi sông

Đẻ con chẳng dạy chẳng răn
Thà rằng ni lợn mà ăn lấy lịng

Uốn cây từ thuở còn non,
Dạy con từ thuở con còn ngây thơ

Dạy con, dạy thuở còn thơ
Dạy vợ, dạy thuở ban sơ mới về

</div>
<span class='text_page_counter'>(80)</span><div class='page_container' data-page=80>

Chiều chiều ngó ngược, ngó xi
Ngó khơng thấy mẹ, ngùi ngùi nhớ thương

Chiều chiều xách giỏ hái rau
Ngó lên mả mẹ, ruột đau như dần

Có võng mà chẳng có địn
Có chồng mà chẳng có con để bồng

Con tài, lo láo lo kiêu
Con ngu thì lại lo sao kịp người

Con có cha như nhà có nóc
Con khơng cha như nịng nọc đứt đi

Ni con cho được vng trịn
Mẹ thầy dầu dãi, xương mòn gối cong

Làm trai nết đủ trăm đường

Trước tiên điều hiếu đạo thường xưa nay
Công cha đức mẹ cao dày

Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ
Ni con khó nhọc đến giờ

</div>
<span class='text_page_counter'>(81)</span><div class='page_container' data-page=81>

Quạt nồng ấp lạnh giữ phần đạo con

Gái mà chi, trai mà chi
Sinh ra có nghĩa có nghì là hơn

Cây khô chưa dễ mọc chồi
Bác mẹ chưa dễ ở đời với ta

Non xanh bao tuổi mà già
Bởi vì sương tuyết hóa ra bạc đầu

Đã sinh ra kiếp ở đời

Trai thời trung hiếu đôi vai cho trịn
Gái thời trinh trỉnh lịng son
Sớm hơm gìn giữ kẻo cịn chút sai

Trai lành gái tốt ra người

Khuyên con trong bấy nhiêu lời cho chuyên

Thà cha mẹ, ở hết lòng

Ấy là chữ hiếu, dạy trong luân thường
Chữ nghĩa là nhường

Nhường anh nhường chị là nhường người trên
Ghi lòng tạc dạ chớ quên

Con em phải giữ lấy nền con em

</div>
<span class='text_page_counter'>(82)</span><div class='page_container' data-page=82>

Hạt thơng lại nở cây thơng rườm rà
Có cha sinh mới ra ta

Làm nên thời bởi mẹ cha vun trồng

Mẹ già đầu bạc như tơ
Lưng đau con đỡ, mắt lờ con ni

Ni con mới biết sự tình

Thầm thương cha mẹ ni mình khi xưa

Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Ngó về q mẹ, ruột đau chín chiều

Tương rằng là đạo mẹ cha
Con trai con gái cũng là một thương

Con ơi! Mẹ bảo con này

Học buôn, học bán cho tày người ta
Con đừng học thói chua ngoa
Họ hàng ghét bỏ, người ta chê cười

Dù no dù đói cho tươi

Khoan ăn bớt ngủ là người lo toan

</div>
<span class='text_page_counter'>(83)</span><div class='page_container' data-page=83>

Trước là đẹp mặt cho chồng
Sau là họ mạc cũng không chê cười

Thuyền không bánh lái thuyền quày
Con không cha mẹ mai bày con nên?

Muốn sang thì bắc cầu Kiều
Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy

Cơm cha áo mẹ chữ thầy

Gắng cơng mà học có ngày thành danh

Mấy ai là kẻ khơng thầy

Thế gian thường nói đố mày làm nên

Dốt kia thì phải cậy thầy
Vụng kia cậy thợ thì mày làm nên

Ở đây gần bạn gần thầy
Có cơng mày sắt, có ngày nên kim

Gió đưa cây cửu lý hương
Xa cha, xa mẹ thất thường bữa ăn

</div>
<span class='text_page_counter'>(84)</span><div class='page_container' data-page=84>

Hỡi cô cắt cỏ đồng màu

Chăn trâu cho béo làm giàu cho cha
Giàu thì chia bảy chia ba
Phận em là gái được là bao nhiêu

Ai về đợi với em cùng

Thân em nay Bắc, mai Đơng một mình
Chi bằng ruộng tốt đồng xanh
Vui cha vui mẹ, vui anh em nhà

Đi đâu cho thiếp đi cùng

Đói no thiếp chịu, lạnh lùng thiếp cam

Thương ai bằng nỗi thương con
Nhớ ai bằng nỗi gái son nhớ chồng

Chồng ta áo rách ta thương

Chồng người áo gấm xông hương mặc người

Thang mô cao bằng thang danh vọng
Nghĩa mô trọng bằng nghĩa chồng con?

</div>
<span class='text_page_counter'>(85)</span><div class='page_container' data-page=85>

Mẹ cha bú mớm nâng niu

Tội trời thì chịu khơng u bằng chồng

Áo vá vai vợ ai khơng biết,
Áo vá qng chí quyết vợ anh

Rượu say vì bởi men nồng
Vợ mà biết ở ắt chồng phải theo

Chồng yêu cái tóc nên dài
Cái duyên nên đẹp, cái tài nên khôn

Đã rằng là nghĩa vợ chồng

Dầu cho nghiêng núi, cạn sông chẳng rời

Anh em nào phải người xa

Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân

Anh em hòa thuận hai thân vui vầy

Anh em cốt nhục đồng bào

Vợ chồng là nghĩa lẽ nào chẳng thương

</div>
<span class='text_page_counter'>(86)</span><div class='page_container' data-page=86>

Muốn cho lắm cội nhiều cành
Muốn cho lắm chị nhiều anh cậy nhờ

Chị em nắm nem ba đồng
Muốn ăn thì trả sáu đồng mà ăn

Em thời trướng gấm, màn là
Chị thời tan tác như hoa giữa đường

Khơn ngoan đá đáp người ngồi
Gà cùng một mẹ chớ hồi đá nhau

Người dưng có ngãi thì đãi người dưng
Anh em vơ ngãi thì đừng anh em

Tưởng rằng chị ngã em nâng
Ai ngờ chị ngã, em bưng miệng cười

Đắng cay cũng thể ruột rà

Ngọt ngào cho lắm cũng là người dưng
Em chồng ở với chị dâu

Coi chừng kẻo nó giết nhau có ngày

</div>
<span class='text_page_counter'>(87)</span><div class='page_container' data-page=87>

Con chú, con bác thật là anh em

Con cậu, cậu nuôi thầy cho
Cháu cậu, cậu bắt chăn bò, chăn trâu

Cồng cộc bắt cá dưới bàu
Cha mẹ mày giàu, đám giỗ đầu heo

Cồng cộc bắt cá dưới sơng
Mấy đời cháu ngoại giỗ ơng bao giờ

Đói thì ăn ngơ, ăn khoai

Đừng ở với dượng, điếc tai láng giềng

Cậu chết, mợ ra người dưng
Chú tôi có chết, thím đừng lấy ai

Láng giềng cịn để ba ngày

Chồng cô, vợ cậu, nửa ngày cũng không

Chồng cô, vợ cậu, chồng dì
Trong ba người ấy chết thì không tang

</div>
<span class='text_page_counter'>(88)</span><div class='page_container' data-page=88>

Một trăm ông chú không lo
Lo về một nỗi mụ o nỏ mồm

Bưng được miệng chĩnh, miệng vò
Nào ai bưng được miệng o, miệng dì

Chồng dữ thì em lo

Mẹ chồng mà dữ, mổ bị ăn khao

Chồng dữ thì em mới rầu
Mẹ chồng mà dữ, giết trâu ăn mừng

Mẹ anh nghiệt lắm anh ơi!
Biết rằng có được ở đời với nhau

Hay là vào trước ra sau

Cho cực lòng thiếp, cho đau lòng chàng

Con gái là con người ta
Con dâu mới thiệt mẹ cha mua về

Kiếm nơi cha thảo mẹ hiền

Gửi thân khuya sớm, bạc tiền không ham

</div>
<span class='text_page_counter'>(89)</span><div class='page_container' data-page=89>

Tham vì một nỗi mẹ cha hiền lành

Trời mưa ướt lá đài bi
Con mẹ, mẹ xót, xót gì con dâu!

Con thơ tay ẵm tay bồng
Tay dắt mẹ chồng đầu bạc như bông

Từ khi em về làm dâu,

Thì anh dặn bảo trước sau mọi lời:
Mẹ già dữ lắm, em ơi!

Nhịn ăn, nhịn mặc, nhịn lời mẹ cha
Nhịn cho nên cửa nên nhà,
Nên kèo nên cột nên nhà tầm vông

Nhịn cho nên vợ nên chồng
Thì em coi sóc lấy trong cửa nhà

Đi chợ thì chớ ăn quà
Về chợ thì chớ rề rà ở trưa

Dù ai bảo đợi bảo chờ
Thì em nói dối con thơ em về

Vợ chồng đầu gối má kề
Lòng nào mà bỏ mà về sao đang

</div>
<span class='text_page_counter'>(90)</span><div class='page_container' data-page=90>

Về sao cho dứt cho đang mà về!

Cơ kia đội nón đi đâu
Tơi là phận gái làm dâu mới về

Mẹ chồng ác nghiệt đã ghê
Tôi ở chẳng được, tôi về nhà tôi

Trách cha trách mẹ nhà chàng
Cầm cân chẳng biết là vàng hay thau

Thực vàng chẳng phải thau đâu,
Đừng đem thử lửa mà đau lòng vàng

Nghe đồn cha mẹ anh hiền
Cắn cơm không bể, cắn tiền bể hai

Mẹ chồng dữ, mẹ chồng chết
Nàng dâu có nết, nàng dâu chừa

Thật thà cũng thể lái trâu

Yêu nhau cũng thể nàng dâu mẹ chồng

Thương chồng phải khóc mui gia
Gẫm tơi với mụ có bà con chi!

</div>
<span class='text_page_counter'>(91)</span><div class='page_container' data-page=91>

Mẹ chồng là tượng mới tô
Nàng dâu mới về là bồ chịu lửa

Thân em mười sáu tuổi đầu
Cha mẹ ép gả làm dâu nhà người

Nói ra sợ chị em cười.

Năm ba chuyện thảm, chín mười chuyện cay
Tơi về đã mấy năm nay.

Buồn riêng thì có, vui rày thì khơng
Ngày thời vất vả ngồi đồng
Tối về thời lại nằm khơng một mình!

Có đêm thức suốt năm canh

Rau heo, cháo chó, loanh quanh đủ trị...

Đường đi những lĩnh cùng lau
Cha mẹ tham giàu ép uổng duyên con

Duyên con cắc cớ, hỡi duyên?

Cầm gương, gương tối, cầm vàng, vàng phai

Bạn bè là nghĩa tương tri
Sao cho sau trước một bề mới yên

Bầu ơi! Thương lấy bí cùng

Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn

</div>
<span class='text_page_counter'>(92)</span><div class='page_container' data-page=92>

Vốn đều con Lạc cháu Hồng khi xưa

Giáo lương thì cũng một làng

Đồng cùng chung gánh, đôi đàng cùng đi
Mỗi người mỗi đạo thì tùy

Miễn sao có ngãi có nghì với nhau

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng

Của rẻ thật là của ôi

Lấy phải dâu dại khốn tôi trăm đường

Đôi ta như cái đòng đòng

Đẹp duyên, nhưng chẳng đẹp lòng mẹ cha

<i><b>VI. TÌNH YÊU NAM NỮ</b></i>

Bây giờ rồng mới gặp mây
Sao rồng chẳng thở với mây vài lời

Cười nụ hay là cười tình

Cười trăng cười gió hay mình cười ta?
Cười nụ hay là cười hoa

</div>
<span class='text_page_counter'>(93)</span><div class='page_container' data-page=93>

Đêm qua ra đứng bờ ao.

Trông cá, cá lặn, trông sao, sao mờ
Buồn trông con nhện giăng tơ
Nhện ơi, nhện hỡi, nhện chờ mối ai?

Buồn trông chênh chếch sao Mai
Sao ơi, sao hỡi, nhớ ai sao mờ?

Tình anh như nước dâng cao.
Tình em như dải lụa đào tẩm hương

Củi than nhem nhuốc với tình
Ghi lời vàng đá, xin mình chớ qn

Cơ kia đi đường này với ta
Trồng đậu, đậu tốt, trồng cà, cà sai

Cô kia đi đường ấy với ai

Trồng bông, bông héo, trồng khoai, khoai hà

Đôi ta bắt gặp nhau đây
Như con bị gầy gặp bãi cỏ hoang.

Đơi ta như tượng với tô

Như chuông mới đúc, như chùa mới xây

</div>
<span class='text_page_counter'>(94)</span><div class='page_container' data-page=94>

Như trăng mới mọc, như chùa mới xây

Đôi ta như lửa mới nhen

Như trăng mới mọc, như đèn mới khêu

Vì tình anh phải đi đêm

Vấp năm bảy cái, đất vẫn êm như giường
Anh còn son, em cũng cịn son
Ước gì ta được làm con một nhà

Ước gì sơng rộng một gang
Bắc cầu dải yếm, để chàng sang chơi

Con dao vàng rọc lá trầu vàng
Mắt anh anh liếc, mắt nàng nàng đưa

Trăm năm ai chớ bỏ ai,
Chỉ thêu nên gấm, sắt mài nên kim

Yêu nhau xé lụa may quần
Ghét nhau kể nợ kể nần nhau ra

Gió đưa gió mát sau lưng

</div>
<span class='text_page_counter'>(95)</span><div class='page_container' data-page=95>

Gió đưa cột phướng hao dầu
Thương em để dạ, chớ sầu mà hư

Nhớ ai con mắt lim dim
Chân đi thất thểu như chim tha mồi

Nhớ ai hết đứng lại ngồi.

Ngày đêm tơ tưởng một người tình nhân

Ước gì anh hóa ra hoa
Để em nâng lấy rồi mà cài khăn

Ước gì anh hóa ra chăn
Để cho em đắp, em lăn, em nằm

Ước gì anh hóa ra gương
Để cho em cứ ngày thường em soi

Ước gì anh hóa ra cơi

Để cho em đựng cau tươi trầu vàng
Ước gì anh hóa ra dưa

Để em đem tắm nước mưa chậu đồng
Ước gì em hóa ra dơi

Bay đi bay lại trên nơi anh nằm

Bốn mùa xuân hạ thu đông

</div>
<span class='text_page_counter'>(96)</span><div class='page_container' data-page=96>

Dừa bao nhiêu trái trơng chàng bấy nhiêu

Vì sơng nên phải lụy đị
Vì chiều tối phải lụy cơ bán hàng

Vì tình nên phải đa mang
Vì duyên thiếp biết quê chàng ở đây

Yêu nhau vạn sự chẳng nề
Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng

Yêu nhau tâm trí hao mịn
u nhau dẫu thác vẫn cịn yêu nhau

Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng

Nước sông Tô vừa trong vừa mát
Em ghé thuyền vào đỗ sát thuyền anh

Dừng chèo muốn ngõ tâm tình

Sơng bao nhiêu nước, thương mình bấy nhiêu

Đơi ta như rắn liu điu

Nước chảy mặc nước, ta dìu lấy nhau

</div>
<span class='text_page_counter'>(97)</span><div class='page_container' data-page=97>

Như chim nhớ tổ, như rồng nhớ mây

Mấy khi rồng gặp mây đây
Để rồng than thở với mây vài lời

Nữa mai rồng ngược mây xuôi
Biết bao giờ lại nối lời rồng mây!

Ước sao ăn ở một nhà

Ra vào đụng chạm kẻo mà nhớ thương.
Rượu nằm trong nhạo chờ nem
Anh nằm phòng vắng chờ em một mình

Yêu nhau quá đỗi nên mê
Tỉnh ra mới biết kẻ chê người cười

Yêu nhau chẳng quản đường xa
Đá vàng cũng quyết, phong ba cũng liều

Trăng rằm đã tỏ lại tròn
Củ lang đất cát đã ngon lại bùi
Em gặp anh đây đã khỏe lại vui
Tam tứ sầu giải hết, mặt tươi như thường

Sáng trăng trải chiếu hai hàng
Cho chàng đọc sách, cho nàng quay tơ

</div>
<span class='text_page_counter'>(98)</span><div class='page_container' data-page=98>

Dù năm bảy mối cũng chờ mối anh

Anh thương em thì phải đi đêm
Té xuống bờ ruộng, đất mềm không đau

May đất mềm nên mới không đau
Phải chi đất cứng, xa nhau phen này

Người yêu ta để trên cơi

Nắp vàng đậy lại, để nơi giường thờ
Đêm qua ba bốn lần mơ

Chiêm bao thì thấy, dậy sờ thì khơng

Thuyền ơi có nhớ bến chăng?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền

Rau răm ngắt đọt khó trồng

Cho em say mê đi nữa cũng là chồng người ta

Đêm nằm lưng chẳng tới giường
Trông cho mau sáng ra đường gặp em

Thương em, anh biết để đâu
Để vào tay áo, lâu lâu lại dòm

</div>
<span class='text_page_counter'>(99)</span><div class='page_container' data-page=99>

Cám bay phảng phất, thương người đàng xa

Thò tay mà ngắt ngọn ngò,
Thương em đứt ruột giả đị ngó lơ

Tình thương qn cũng như nhà

Lều tranh có nghĩa hơn tịa ngói cao

Ai về em gửi bức tranh
Tô con chim sáo đậu cành lan chi

Ai làm nên bước phân ly
Cám công mưa nắng, kẻ đi người về

Nước sông Lường ai lắng mà trong
Duyên chàng ai tạc, cho lòng em say

Dế kêu cho giải cơn sầu
Mấy lời em nói, bạc đầu không quên

Lên non thiếp cũng lên theo
Tay vịn chân trèo, hái trái nuôi nhau

Trăm năm dốc nguyện đá vàng
Đường đâu gãy gánh giữa dịng khó toan

</div>
<span class='text_page_counter'>(100)</span><div class='page_container' data-page=100>

Kẻo chúng bạn biết, kẻo cha mẹ ngờ
Gần thì chẳng bén dun cho
Xa xơi cách mấy lần đị cũng đi

Ngó lên mây bạc, trời hồng

Thương em, hỏi thiệt có chồng hay chưa?

Chừng nào muối ngọt, chanh thanh
Em đây mới dám bỏ anh lấy chồng

Cá chẳng ăn câu thiệt là cá dại,
Câu anh cầm, câu ngắt câu nhơn

Cá chm cá mới ở đìa

Thấy em anh mới sớm khuya chốn này

Chèo mau cho thiếp gặp chàng
Hai ta hiệp lại cho thành một đôi

Ra về nhớ nước giếng khơi
Nhớ điếu ăn thuốc nhớ cơi ăn trầu

Ra về giã nước giã non

Giã người, giã cảnh, kẻo còn nhớ nhung

</div>
<span class='text_page_counter'>(101)</span><div class='page_container' data-page=101>

Thấy em nho nhỏ, muốn bồng mà ru

Anh về em nắm cổ tay

Em dặn câu này, anh chớ có qn
Đơi ta đã trót lời nguyền
Chớ xa xơi mặt mà qn nản lịng

Anh đi đàng ấy xa xa

Để em ơm bóng trăng tà năm canh
Nước non một gánh chung tình

Nhớ ai, ai có nhớ mình chăng ai?

Hỡi cơ yếm trắng lịa xịa

Sao cơ khơng bảo mẹ già nhuộm thâm
Ước gì anh được ở gần

Để anh nhuộm hộ thấm nhuần công anh

Ai về đường ấy mấy đò

Mấy cầu, mấy ván, anh cho mượn tiền
Ước gì quan đắp đường liền
Kẻo ta đi lại tốn tiền đò ngang

Em về dọn quán bán hàng
Để anh là khách qua đường trú chân

</div>
<span class='text_page_counter'>(102)</span><div class='page_container' data-page=102>

Mưa khắp thiên hạ mưa qua chùa thầy
Đôi ta bắt gặp nhau đây

Như con bò gầy gặp bãi cỏ hoang
Đường dài ngựa chạy biệt tăm
Người thương có nghĩa trăm năm cũng về

Đầu năm ăn quả thanh yên
Cuối năm ăn bưởi cho nên đèo bịng

Vì cam cho qt đèo bịng

Vì em nhan sắc cho lịng nhớ thương...

Bởi thương nên dạ mới trông
Không thương em đã lấy chồng còn chi

Dù ai cho bạc cho vàng

Chẳng bằng trông thấy mặt chàng hôm nay
Dù ai cho nhau cầm tay

Chẳng bằng trông thấy mặt ngay bây giờ

Anh về đường ấy mấy cung
Cho em về cùng thăm mẹ thăm cha

</div>
<span class='text_page_counter'>(103)</span><div class='page_container' data-page=103>

Anh ơi đi lại cho dày

Thầy mẹ không gả em bày mưu cho

Anh đã có vợ con chưa
Mà anh ăn nói gió đưa ngọt ngào

Gặp anh em nở nụ cười
Vắng anh em lại giọt rơi giọt đầy

Giả đò mua khế bán chanh
Giả đi đòi nợ thăm anh kẻo buồn

Đôi ta như ruộng năm sào
Cách bờ ở giữa làm sao cho liền?

Đôi ta như thể đồng tiền

Đồng sấp, đồng ngửa, đồng nghiêng, đồng nằm

Đôi ta như thể con bài

Đã quyết thì đánh, đừng nài thấp cao
Đôi ta như đá với dao

Năng liếc, năng sắc, năng chào, năng quen

</div>
<span class='text_page_counter'>(104)</span><div class='page_container' data-page=104>

Đôi ta như rượu với men
Đang say ngây ngất, ai gièm chớ xa

Đơi ta như lúa địng địng

Đẹp dun nhưng chẳng đẹp lịng mẹ cha
Đơi ta như chỉ xe ba

Thầy mẹ xe ít, đơi ta xe nhiều

Thương anh bụng sát tận da,
Anh thì khơng biết, tưởng là đói cơm

Thương em, anh cũng muốn thương
Nước thì muốn chảy, nhưng mương chưa đào

Em về lo liệu thế nào,

Để cho nước chảy lọ vào trong mương

Qua cầu, ngả nón trơng cầu

Cầu bao nhiêu nhịp, dạ sầu bấy nhiêu....
Qua đình, ngả nón trơng đình,

Đình bao nhiêu ngói, thương mình bấy nhiêu!

Đêm khuya thiếp mới hỏi chàng
Cau xanh ăn với trầu vàng xứng chăng?

</div>
<span class='text_page_counter'>(105)</span><div class='page_container' data-page=105>

Đói lịng ăn nửa trái sim

Uống lưng bát nước đi tìm người thương
Người thương, ơi hỡi, người thương
Đi đâu mà để buồng hương lạnh lùng

Trèo lên trái núi Thiên Thai
Gặp hai con phượng ăn xoài trên cây

Đơi ta được gặp nhau đây

Khác gì chim phượng gặp cây ngô đồng
Hỡi cô thắt dải lưng xanh

Ngày ngày thấp thoáng bên mành chờ ai?
Trước đường xe ngựa bời bời,
Bụi hồng mờ mịt ai người mắt xanh.

Ai về ai ở mặc ai

Ta như dầu đượm thắp hoài năm canh

Bắp non xao xác trổ cờ

Người thương đứng đó, giả lơ khơng chào

Đơi ta ăn một quả cau

</div>
<span class='text_page_counter'>(106)</span><div class='page_container' data-page=106>

Đôi ta cùng bạn chăn trâu

Cùng mặc áo vá nhuộm nâu một hàng
Bao giờ cho gạo bén sàng

Cho trăng bén gió, cho nàng bén anh.

Đường xa thì thật là xa

Mượn mình làm mối cho ta một người
Một người mười tám đôi mươi
Một người vừa đẹp vừa tươi như mình.

Gặp đây ăn một miếng trầu,
Mai ra đường cái gặp nhau ta chào.

Miếng trầu, của chẳng là bao,
Chỉ mong đông liễu, tây đào gần nhau.

Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà

Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn

Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn cịn trơ trơ.

Hai ta đã đẹp đơi rồi

Ai gièm pha chớ đoạn, ai vẽ vời chớ nghe.

Gió đưa cây cửu lý hương

</div>
<span class='text_page_counter'>(107)</span><div class='page_container' data-page=107>

Giã ơn ai có cây dừa

Cho tơi ngõ mát đợi chờ người thương.
Mong sao nghĩa thủy tình chung
Cho thuyền cặp bến, gương trong ngàn đời.

Ai về Đồng Tỉnh, Huê Cầu
Để thương để nhớ để sầu cho ai

Để sầu cho khách vãng lai
Để thương để nhớ cho ai chịu sầu.

Cá buồn cá lội tung tăng

Người buồn người chết đãi đằng cùng ai
Phương Đông chưa rạng sao Mai
Đông hồ chưa cạn, lấy ai bạn cùng.

Cớ sao thấy mặt thì thương

Hay chăng trời đất vấn vương cho mình?

Đêm qua vật đổi sao dời
Tiếc cơng gắn bó nhỡ lời giao đoan.

Ngó hồi ra tận biển Đông

Thấy mây thấy nước sao không thấy chàng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(108)</span><div class='page_container' data-page=108>

Kim vàng ngồi đợi lụa đào mới may

Nghe lời bạn nói đậm đà

Chồng con chẳng phải, rứa mà em thương.

Nghĩa chàng nhớ mãi chàng ơi
Nhớ chàng như nước hồ vơi lại đầy

Muốn cho sông cạn đất liền
Kẻo anh đi lại tốn tiền đị ngang

Năng mưa thì giếng năng đầy
Anh hay đi lại, mẹ thầy năng thương.

Nửa đêm trăng tắt sao thưa

Em mong thầy mẹ ngủ, để em đưa anh về.

Gặp nhau đường vắng thì chào

Gặp nhau giữa chợ xôn xao xin đừng

Gặp nhau giữa qng đường này
Xóm làng thì vắng, mẹ thầy thì xa

Lấy ai định liệu cho ta?
Mặt lại nhìn mặt, tay đà cầm tay.

</div>
<span class='text_page_counter'>(109)</span><div class='page_container' data-page=109>

Thuyền khơng có lái lửng lơ giữa dịng
Mong sao nghĩa thủy tình chung
Cho thuyền cập bến, gương trong ngàn đời.

Gió đưa trăng là trăng đưa gió
Trăng lặn rồi gió biết đưa ai?
Gió đưa trăng là trăng đưa gió.
Quạt nọ đưa đèn, đèn có đưa ai?

Lạ thay nết nói nết cười

Nết sao lại khiến cho người muốn thương.

Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than

Nhớ cha nhớ mẹ cịn có khi nguôi
Nhớ chàng bát nước hồ vơi lại đầy.

Nhớ chàng sáng đứng trơng xi
Trưa đi gió ngược, tối ngồi trông ra.

Thân em như củ ấu gai,

Ruột trong thì trắng vỏ ngồi thì đen
Ai ơi, nếm thử mà xem!

</div>
<span class='text_page_counter'>(110)</span><div class='page_container' data-page=110>

Chiếc thu rền kia nói có,
Chiếc giã nọ nói khơng,
Phải chi miếu ở gần sơng,
Em thề một tiếng kẻo lịng anh nghi.

Mình ơi ta hỏi thực mình.
Cịn khơng hay đã chung tình với ai.

Chợ chiều nhiều khế ế chanh,
Nhiều con gái tốt nên anh chàng ràng

Chàng ràng như ếch hai hàng
Như chim hai tổ, như nàng hai nơi.

Một thương, hai nhớ, ba trông
Tứ chờ, năm đợi, sáu mong kết nguyền.

Một thương, hai nhớ, ba vì
Chín nhớ, mười đợi, có khi vng trịn.

Muốn cho biển đẹp như ao
Bắt cầu địn gánh mà trao nhân tình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(111)</span><div class='page_container' data-page=111>

Lời thề chứng có nước non

Vàng tan ngọc nát vẫn cịn thương nhau

Mình về sao được mà về
Mặt trăng cịn đó, lời thề cịn đây

Mình về ta ngóng ta trơng

Ta về mình chẳng chút cơng đối hồi

Nói lời thì nhớ lấy lời

Đừng như con bướm đậu rồi lại bay

Mong người chả thấy người sang
Ngày ngày ra đứng cổng làng ngóng trơng

Con đường xa tít bên trơng

Bóng chiều đã xế mà khơng thấy người

Một mai mai một ngó chừng

Ngó trng trng rậm, ngó rừng rừng xanh

Rừng xanh lẫn biển cũng xanh
Để coi cây quế ngả cành về đâu

</div>
<span class='text_page_counter'>(112)</span><div class='page_container' data-page=112>

Nhìn sơng chỉ thấy sơng dài
Nhìn non non ngất, trơng người mù tăm

Năm canh thương bạn cả năm
Ruột khô gan héo như tằm rối tơ

Non non nước nước khơi chừng
Ái ân đơi chữ xin đừng chớ qn

Tình sầu mong trả nghĩa đền
Đừng vui chốn khác mà quên chốn này

Nước vơi rồi nước lại đầy
Tình kia chưa trả nghĩa này chớ quên

Một cành tre, năm bảy cành tre
Đẹp duyên thì lấy chớ nghe họ hàng

Một đêm là mấy trống canh
Ngủ đi thì nhớ, trở mình thì thương

Ruột tằm bối rối tơ vương
Như ai để nhớ để thương trong lịng

Nỉ non đêm ngắn tình dài

Chung quanh gà đã gáy hoài tàn canh
Trách gà vội gáy tàn canh

</div>
<span class='text_page_counter'>(113)</span><div class='page_container' data-page=113>

Núi Mậu Sơn cao bao nhiêu trượng
Sông Lệ Thủy sâu bấy nhiêu tầm

Dừng thuyền đợi bạn tri âm

Non mòn biển cạn quyết khơng phai lịng

Nước sao nước chảy tràn đồng
Tơ dun cịn đó chỉ hồng chưa xe

Nước trong nước chảy quanh chùa
Không yêu ta cũng bỏ bùa cho yêu

Nước sông Gianh vừa trong vừa mát
Truông Quảng Bình nhỏ cát dễ đi

Dang tay ngắt đọt từ bi
Cho lịng bên nó bên ni kết nguyền

Phải dun áo rách cũng màng

Chẳng duyên, áo nhiễu rút vàng khơng ham

Nhịp chày giã đó nhặt thưa
Đèn le lói sáng lòng ngơ ngẩn buồn

</div>
<span class='text_page_counter'>(114)</span><div class='page_container' data-page=114>

Tay cầm nắm muối, quả mơ
Mơ chua, muối mặn, ta chờ đợi nhau

Tay nâng chén muối, đĩa gừng
Gừng cay, muối mặn xin đừng bỏ nhau

Tới đây đầu lạ sau quen

Bóng trăng là nghĩa, ngọn đèn là duyên

Thà rằng chiếu lác có đơi
Chẳng hơn chăn gấm lẻ loi một mình

Thuyền chài, thuyền lái, thuyền câu
Biết thuyền nhân ngãi nơi đâu mà tìm

Thương nhau tạc một chữ tình
Trăm năm thề quyết bạn, mình có nhau

Thương thương nhớ nhớ sầu sầu
Cơm ăn nỏ (không) được lấy trầu ngậm hơi

</div>
<span class='text_page_counter'>(115)</span><div class='page_container' data-page=115>

Trăng bao nhiêu tuổi trăng già
Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non?

Xin ai tính cuộc vng trịn

Dị sao cho đến ngọn nguồn khúc sơng

Thương mình mình chẳng biết cho
Cầm bằng gánh nặng mà dò đường trơn

Trăm năm đá nát vàng phai
Dù ai thêu phượng vẽ rồng mặc ai

Trăm năm lòng gắn dạ ghi
Nào ai thay nút đổi khuy cũng đừng

Trăng tròn chỉ có đêm rằm

Tình ta tháng tháng, năm năm vẫn trịn

Trầu xanh, cau trắng, chỉ hồng
Vơi pha với nghĩa, thuốc nồng với duyên

Chiếc buồm nho nhỏ
Ngọn gió hiu hiu
Nay nước thủy triều

</div>
<span class='text_page_counter'>(116)</span><div class='page_container' data-page=116>

Chờ cho sơng lặng,
Buồm xi, ta xi cùng
Trót đa mang vào kiếp bềnh bồng,

Xuống ghềnh lên thác
Một lịng ta thương nhau

Chỉ ngũ sắc xanh đỏ tím vàng,
Bùa yêu ăn phải, dạ càng ngẩn ngơ

Biết rằng đâu trong đục mà chờ?
Hoa xuân mất tuyết, dễ mong nhờ cậy ai

Sông Tô nước chảy quanh co

Cầu Đông sương sớm, qn Giị trăng khuya
Buồn tình vừa lúc phân chia

Tiếng ai như đã bên kia hẹn hò

Thiên duyên kỳ ngộ gặp chàng

Khác nào như thể phượng hoàng gặp nhau
Tiện đây ăn một miếng trầu

Hỏi thăm quê quán ở đâu chăng là
Xin chàng quá bước lại nhà
Trước là trò chuyện sau là nghỉ chân

</div>
<span class='text_page_counter'>(117)</span><div class='page_container' data-page=117>

Sớm khuya hịa thuận đơi ta
Hơn ai gác tía lầu hoa một mình

Trên trời có đám mây xanh

Ở giữa mây trắng xung quanh mây vàng
Ước gì anh lấy được nàng

Để anh mua gạch Bát Tràng về xây
Xây dọc, rồi lại xây ngang

Xây hồ bán nguyệt cho nàng lứa chân
Có rửa thì rửa chân tay

Chớ rửa lơng mày chết cá ao anh

Cơm ăn một bát sao no
Kẻ về người ở, sao cho đành lịng!

Hỡi cơ gánh nước quang mây
Cho anh một gáo tưới ngô đồng
Cây ngô đồng cành cao cành thấp

Ngọn ngô đồng lá dọc lá ngang
Quả dưa gang ngoài xanh trong trắng
Quả mướp đắng ngoài trắng trong vàng

Từ ngày anh gặp mặt nàng,

</div>
<span class='text_page_counter'>(118)</span><div class='page_container' data-page=118>

Một thương tóc bỏ đi gà
Hai thương ăn nói mặn mà có duyên

Ba thương má lúm đồng tiền

Bốn thương răng nhánh hạt huyền kém thua
Năm thương cổ yếm đeo bùa

Sáu thương nón thượng quai tua dịu dàng
Bảy thương nết ở khơn ngoan

Tám thương ăn nói lời càng thêm xinh
Chín thương cơ ở một mình,
Mười thương con mắt có tình với ai

Bao giờ cạn lạch Đồng Nai
Nát chùa Thiên Mụ mới sai lời nguyền

Hỡi cô tát nước bên đàng
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?

Đêm qua trời sáng trăng rằm
Anh đi qua cửa em nằm không yên

Mê anh chẳng phải mê tiền
Thấy anh lịch sự có duyên dịu dàng

Thấy anh em những mơ màng

Tưởng rằng đây đấy phượng hoàng kết đôi
Thấy anh, chưa kịp ngỏ lời

</div>
<span class='text_page_counter'>(119)</span><div class='page_container' data-page=119>

Thiếp tôi mê mẩn canh tàn

Chiêm bao như thấy anh chàng ngồi bên
Tỉnh ra lẳng lặng yên nhiên

Tương tư bệnh nó phát liên miên cả ngày
Nghĩ rằng duyên nợ từ đây

Xin chàng hãy lại chơi đây chút nào
Cho thiếp tỏ thiệt thấp cao

Em về, anh mượn khăn tay
Gói câu tình nghĩa, lâu ngày sợ quên

Gần chùa chả được ăn xôi

Gần nàng chả được sánh đôi cùng nàng

Hai tay bưng đọt chè tàu
Vừa đơi thì lấy, ham giàu làm chi

Mang bầu tới quán rượu dâu
Say hoa đắm nguyệt, quên câu ân tình

Một trăng được mấy cuội ngồi,
Một gương Tư Mã mấy người soi chung

</div>
<span class='text_page_counter'>(120)</span><div class='page_container' data-page=120>

Năm quan mua lấy miệng cười

Mười quan chẳng tiếc, tiếc người răng đen
Răng đen ai nhuộm cho mình

Cho răng mình đẹp, cho tình anh say

Thân em như tấm lụa đào
Dám đâu xé lẻ vuông nào cho ai.

Thân em như cái sập vàng

Chúng anh như manh chiếu giữa đàng bỏ quên
Lạy trời cho cả gió lên

Cho manh chiếu rách trải trên sập vàng

Thân em như hoa gạo trên cây
Chúng anh như đám cỏ mây giữa đường

Lạy trời cho cả gió sương

Cho hoa gạo rụng xuống, cỏ may xỏ vào

Thân chị như cánh hoa sen

Chúng em như bèo bọt chẳng chen được vào
Lạy trời cho cả mưa rào

Cho sấm cho chớp cho bão to gió lớn
Cho sen chìm xuống, bèo trèo lên trên

</div>
<span class='text_page_counter'>(121)</span><div class='page_container' data-page=121>

Đợi chờ anh ở với ai chưa chồng
Cây cao bóng mát khơng ngồi,
Anh ra giữa nắng trách trời không râm

Chàng về để thiếp xin đưa

Xin ông trời lại nắng, khoan mưa trơn đường

Hôm kia, anh đến chơi nhà,

Thấy mẹ nằm võng, thấy cha nằm giương
Thấy em nằm đất anh thương

Anh ra kẻ chợ đóng giường tám thang
Bốn góc thì anh thếp vàng

Bốn chân thếp bạc, tám thang chạm rồng
Bây giờ phải bỏ giường không,
Em đi lấy chồng phí cả cơng anh

Đi qua nghiêng nón, cúi lưng

Anh khơng chào, em khơng hỏi, vì chưng đơng người

Đơi ta thương mãi nhớ lâu

Như sông nhớ nước, như nhành dâu nhớ tằm.

Có trầu, có vỏ, khơng vơi

</div>
<span class='text_page_counter'>(122)</span><div class='page_container' data-page=122>

Trách ai ăn giấy bỏ bìa,

Khi thương thương vội, khi lìa lìa xa.

Chim bay về rú về non,
Cá kia về vực, anh còn đợi em.

Chiều chiều én liệng bờ kênh,
Ếch kêu giếng lạnh, thắm tình đơi ta.

Con tằm bối rối vì tơ,

Anh say vì rượu, em ngẩn ngơ vì tình.

Cơng anh chăm nghé đã lâu,
Bây giờ nghé đã thành trâu ai cày

Công anh đắp đập bê bờ,
Để ai tháo nước, để lờ anh trôi.

Chiều chiều không cắt mà đau,
Cách em một phút ruột rầu như dưa.

Tưởng rằng trọn thủy trọn chung
Không hay như pháo nổ đùng ngang lưng

</div>
<span class='text_page_counter'>(123)</span><div class='page_container' data-page=123>

Bối rối trong lòng như đánh cờ vây.

Anh về để quạt lại đây,
Mở ra xếp lại cho khuây cơn buồn.

Anh về để áo lại đây,

Đêm khuya em đắp, gió tây lạnh lùng.

Anh thương em răng nỏ muốn thương
Sợ lịng bác mẹ như rương khóa rồi.

Chẳng ăn miếng trầu xanh
Cho nên má đỏ, tóc xanh đến giờ.

Cây đa lá rụng đầy đình

Bao nhiêu lá rụng thương mình bấy nhiêu.

Gặp nàng nắm lấy cổ tay,
Anh yêu vì nết, anh say vì tình.

Thiên hạ lắm kẻ giàu, xinh,

Nhưng duyên chẳng thuận, nhưng tình chẳng ưa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(124)</span><div class='page_container' data-page=124>

Em thương anh nấp bụi nấp bờ
Sớm trơng đị ngược, tối chờ đị xi

Thuyền anh đậu bến lâu rồi

Sao em chưa xuống mà ngồi thuyền anh?

Em ơi ngoảnh mặt lại dây

Anh nhìn thấy mặt cho khuây tấm lịng.

Em ơi ta nguyện nhau cùng
Răng long tóc bạc ta đừng quên nhau.

Hai ta chung một chuyến đò

Trông cho rảnh khách trao cho miếng trầu.

Hôm nay sum họp trúc mai

Tình chung một khắc, nghĩa dài trăm năm

Tay tiên rót chén rượu đào
Đổ đi thì tiếc uống vào thì say
Chẳng chè chẳng chén thì say,
Chẳng thương chẳng nhớ sao hay đi tìm

Tìm em như thể tìm chim,
Chim ăn bể Bắc, đi tìm bể Đông!

</div>
<span class='text_page_counter'>(125)</span><div class='page_container' data-page=125>

Duyên ai nấy gặp, đợi chờ uổng cơng.

Ngó lên đám bắp trổ cờ

Chuối kia đúng vóc, anh chờ duyên em.

Chèo mau cho thiếp gặp chàng
Hai ta hiệp lại cho thành một đôi.

Thương em bổ gật, bổ gò
Như tre bổ bão, như cờ bổ nam.

Trầu xanh, cau trắng, chạy vàng
Cơi trầu bít bạc, thiếp mời chàng ăn chung.

Chim quyên xuống suối tha mồi
Thấy em lao khổ, anh ngồi không yên!

Cúc mọc bờ giếng cheo leo,
Đố ai dám trèo hái cúc mà chơi.

Áo đen ai nhuộm cho mình,

Cho duyên mình đậm, cho tình anh thương.
Áo đen năm nút viền bầu,

</div>
<span class='text_page_counter'>(126)</span><div class='page_container' data-page=126>

Thấy anh như thấy mặt trời,

Chói chang khó ngó, trao lời khó trao.

Chừng nào muối ngọt chanh thanh,
Em đây mới dám bỏ anh lấy chồng.

Cơm ăn mỗi bữa một lưng

Uống nước cầm chừng để dạ thương em.

Bốn mùa bông cúc nở xây,
Để coi trời hiến duyên này về ai!

Phụ đây, đây chẳng có lo,
Cầu gãy cịn đị, giếng cạn cịn sơng.

Mong sao anh biến ra tằm,
Em biến ra nống, ta nằm chung chơi

Khi nào cho hợp hai hơi,

Ghé tai nói nhỏ những lời thủy chung.

Ai về đằng ấy hôm mai,

Gửi dăm cái nhớ, gửi vài cái thương.
Gửi cho đến chiếu đến giường,
Gửi cho đến tận quê hương chàng nằm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(127)</span><div class='page_container' data-page=127>

Nơi ăn đã vậy, nơi nằm làm sao?

Nắng đâu nắng mãi thế này

Nắng suốt cả ngày chẳng thấy bóng râm.
Hỡi người thục nữ tri âm,

Có muốn đứng mát thì cầm lấy ơ.

Nhớ lời giao hẹn khi chiều

Dầu mưa sa, chớp rạch cũng liều mà đi.

Những lời mình nói với ta

Trăm cây cũng gãy, ngàn hoa cũng sầu.

Trời mưa gió rét kìn kìn

Đắp đơi dãi yếm hơn nghìn chăn bơng.

Trời sinh con mắt là gương

Người ghét ít ngó, người thương ngó hồi.

Chm con cá bén đăng
Vì tình nên phải đi chăng về mờ.

Những lời mình nói với ta,

</div>
<span class='text_page_counter'>(128)</span><div class='page_container' data-page=128>

Tằm ơi, say đắm nơi đâu

Mà tằm bỏ nghĩa cành dâu khơng nhìn

Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây dài
Hay đâu giếng cạn tiếc hoài sợi dây.

Trăm năm để lỗi hẹn hò
Cây đa bến cũ con đị khác đưa.

Trăng thanh nguyệt rạng mái đình
Chén son chưa cạn sao tình đã qn.

Trơng trăng mà hẹn với trời

Soi gương mà thẹn với người trong gương.

Em trông anh như cá trông sao
Như lê trông lựu, như đào trông mưa.

Em về em lại trông ngay

Chàng đừng tưởng gió trơng mây mà phiền

Giờ đây anh nói anh thương
Đến khì vắng mặt vấn vương nơi nào?

Giả đò bắt ốc hái rau

</div>
<span class='text_page_counter'>(129)</span><div class='page_container' data-page=129>

Gần nhà mà chẳng sang chơi
Để em hái ngọn mồng tơi bắc cầu

Bắc cầu anh chẳng đi cầu
Để tốn cơng thợ, để sầu lịng em.

Hai ta như cặp chim quyên
Dầu khô dầu héo cũng chuyền lên cây

Khát thời uống nước hóng cây
Đói ăn bơng cỏ thiếp đây vẫn chờ.

Hai ta thề hết giữa đàng

Vạch cây khắc chữ hỏi chàng nhớ khơng.

Gió vàng hiu hắt đêm thanh.
Đường xa dặm vắng, xin anh đừng về.

Mảnh trăng đã trót lời thề
Làm chi để gánh nặng nề riêng ai.

Mặc ai một dạ đơi lịng

Em đây thủ tiết loan phịng chờ anh

Mình về tơi cũng về theo

</div>
<span class='text_page_counter'>(130)</span><div class='page_container' data-page=130>

Mình em như cá giữa rào
Kẻ chài người lưới biết vào tay ai.

Mình em như cây thân dầu

Ngoài xanh trong héo giữa sầu tương tư.

Mình em như giấy trắng cả tờ
Lịng son một mực đợi chờ bút nghiên.

Mình về mình bỏ ta đây
Như con tơ rối gỡ ngày nào xong.

Lên non thiếp cũng lên theo
Tay vịn, tay trèo, hái trái nuôi nhau.

Đu đủ tía, giềng giềng cũng tía,
Khoai lang giâm, ngọn mía cũng giâm

Củi kia chen lẫn với trầm,

Em giữ sao cho khỏi, kẻo lầm, bớ em!

Dế kêu cho giải cơn sầu

Mấy lời em nói, bạc đầu khơng qn.

Dứt tình kẻ ở người đi,

</div>
<span class='text_page_counter'>(131)</span><div class='page_container' data-page=131>

Chừng nào đá nổi vơng chìm,
Muối chua chanh mặn mới tìm được em.

Rách lịng thầy mẹ cầm cân,
Đơi ta như nhện đang lần mối tơ

Hai ta đang lại bữa cân,

Trách lòng thầy mẹ phụ gần tham xa.

Đi đâu bỏ nhện giăng mùng,
Bỏ đơi chiếu lạnh bỏ phịng quạnh hiu!

Anh nói với em,
Như rựa chém xuống đá,

Như rạ cắt xuống đất,
Như mật rót vào tai...
Bây chừ anh đã nghe ai,
Bỏ em giữa chốn thuyền chài rứa ri?

Trên rừng có cây bơng kiểng,
Dưới biển có cá hoa long,
Con cá lịng rịng ẩn bóng ăn rong,

Anh đi lục tỉnh giáp vòng,

</div>
<span class='text_page_counter'>(132)</span><div class='page_container' data-page=132>

Yêu nhau, cởi áo cho nhau,
Về nhà mẹ hỏi, qua cầu gió bay.

Yêu nhau trầu vỏ cũng say

Ghét nhau, cau đậu đầy khai cũng chẳng màng.

Yêu nhau chẳng lọ chiếu giường
Dẫu rằng tàu lá che sương cũng tình.

Yêu nhau, cau sáu bổ ba
Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.

Muốn ăn cơm trắng cá kho
Trốn cha trốn mẹ, xuống đò cùng anh.

Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
Em ngồi cành trúc, em tựa nhành mai

Đông đào tây liễu, biết ai bạn cùng?

Thân em như giếng giữa đàng,

Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.

Cô kia cắt cỏ một mình,

</div>
<span class='text_page_counter'>(133)</span><div class='page_container' data-page=133>

Cơ cịn cắt nữa hay thôi?
Cho anh cắt với làm đôi vợ chồng?

Cơ kia cắt cỏ bên sơng,

Có muốn ăn nhãn thì lồng sang đây
Sang đây anh nắm cổ tay,
Anh hỏi câu này: có lấy anh chăng?

Ai chồng ai vợ mặc ai
Bao giờ ra bảng ra bài mới hay.

Bao gờ tiệc cưới trao tay,

Tiền cheo rấp nước mới hay vợ chồng.

Cô kia má đỏ hồng hồng,
Cơ chửa lấy chồng cịn đợi chờ ai?

Buồng khơng lần nữa hôm mai,
Đầu xanh mấy chốc da mồi tóc sương.

Cau già q lứa bên bn
Em già q lứa, có buồn khơng em?

Cau già q lứa bửa hơi
Em già quá lứa, có nơi đợi chờ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(134)</span><div class='page_container' data-page=134>

Đơi ta như chỉ lộn vồng,

Đẹp có dun đẹp, tơ hồng không xe!

Vắn tay với chẳng tới kèo

Cha mẹ anh nghèo, cưới chẳng được em.

Phải duyên thì bám như keo,
Trái duyên trái kiếp, như kèo đục vênh

Duyên kia ai đợi mà chờ,
Tình ai tơ tường mà tơ tưởng tình.

Bao giờ cho chuối có có cành
Cho sung có nụ cho hành có hoa

Bao giờ chạch đẻ ngọn đa,
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình.

Bao giờ cây cải làm đình,
Gỗ lim thái ghém thì mình lấy ta.

Thân em như hạt mưa rào,
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.

Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.

</div>
<span class='text_page_counter'>(135)</span><div class='page_container' data-page=135>

Hết duyên vắng ngắt như chùa bà Đanh.

Còn duyên đóng cửa kén chồng,
Hết duyên ngồi gốc cây hồng nhặt hoa.

Cháu cậu mà lấy cháu cơ
Thóc lúa đầy bồ giống má nhà ta.

Chim khôn lựa nhánh lựa cành,
Gái khơn lựa chốn trai lành gửi thân.

Cịn dun như tượng tô vàng,
Hết duyên như tổ ong tàn ngày mưa.

Cịn dun kẻ đón người đưa
Hết dun đi sớm về trưa mặc lịng.

Chẳng nên, tình trước nghĩa sau,
Có con, ta gả cho nhau, thiệt gì!

Gió đưa gió đẩy mây mưa
Gặp đâu hay đó, kén lừa mà chi!

Chớ chê em xấu, em đen

</div>
<span class='text_page_counter'>(136)</span><div class='page_container' data-page=136>

Chớ thấy duyên muộn mà phiền
Tuy rằng duyên muộn, có tiên đợi chờ.

Có dun lấy được chồng già
Ăn xơi bỏ cháy, ăn gà bỏ xương.

Mẹ mong gả thiếp về vườn
Ăn bơng bí luộc, dưa hường nấu canh.

Bao giờ cho gạo bên sàng
Cho trăng bên gió, cho nàng bên anh.

Tiếc thay con gái mười ba,
Liều thân là lấy ông già sao đang?

Vô duyên mới lấy chồng khòm
Mai sau nó chết cái hịm khum khum

Thà rằng chịu lạnh nằm khơng,

Cịn hơn lấy gái lẹm cằm răng hơ.

Mực văng vơ giấy khó chùi,
Vơ vịng chồng vợ, sụt sùi sao nên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(137)</span><div class='page_container' data-page=137>

Nửa thương cha mẹ, nửa sầu nhân dun.

Hị giàu, họ nghinh hơn, giá thú
Hai đứa mình nghèo, dụ dỗ nhau đi.

Nhờ ơn cơ bác giúp lời,
Chị em giúp của, ông trời định đôi.

Mẫu đơn ở cạnh nhà thờ
Đôi ta trinh tiết đợi chờ lấy nhau.

Chim khơn chết mệt vì ruồi
Người khơn chết mệt vì lời nhỏ to.

Con gái phải lấy chồng già
Cũng bằng con lợn cọp tha vào rừng.

Còn duyên kén cá chọn canh
Hết duyên ếch đực cua kềnh cũng vơ

Cịn dun kén những trai tơ
Hết dun, ơng lão cũng vơ làm chồng
Vô duyên vô phước múc phải anh chồng già

</div>
<span class='text_page_counter'>(138)</span><div class='page_container' data-page=138>

Ấy cái nợ truyền kiếp chứ có phải chồng em đâu

Mạ úa cấy lúa chóng xanh,
Nạ dịng chóng đẻ, sao anh hững hờ

Trăm năm, trăm tuổi, trăm chồng
Hễ ai có bạc thì bồng trên tay
Trăm năm, trăm tuổi, trăm chồng

Phải dun thì lấy, chẳng ơng tơ hồng nào xe

Có phúc lấy được vợ già

Sạch cửa sạch nhà lại ngọt cơm canh
Vơ phúc lấy phải trẻ ranh

Nó ăn nó bỏ tan tành nó di
Cơ kia khăn trắng tang ai?
Nhất tang cha mẹ, thứ hai tang chồng

Tang chồng thì rứt khăn đi
Tang cha tang mẹ, ta thì tang chung

Trên rừng băm sáu thứ chim

Thiếu gì loan phượng, đi tìm quạ khoang!
Quạ khoang có của có cơng

Tuy rằng loan phượng nhưng khơng có gì

</div>
<span class='text_page_counter'>(139)</span><div class='page_container' data-page=139>

Gái khơn gái chẳng bỏ làng gái đi

Cô kia nước lọ cơm niêu,

Chồng con chẳng có, nằm liều ni thân
Chồng con là cái nợ nần

Chẳng thà ở vậy nuôi thân béo mầm

Ai ơi chớ lấy học trò
Dài lưng tốn vải ăn no lại nằm

Ngày thời cắp sách đi rong
Tối về lại giữ đèn chong một mình.

Lịng em nhiên lấy thợ sơn,
Một mình một cỗ cịn hơn thợ kèn

Lòng em muốn lấy thợ kèn,

Đám trọng được bánh, đám hèn được xơi

Người ta thích lấy nhiều chồng
Tơi đây chỉ thích một ơng thật bền

Thật bền như tượng đồng đen
Trăm năm quyết với cùng em một lòng

</div>
<span class='text_page_counter'>(140)</span><div class='page_container' data-page=140>

Cái cóc lặn lội bờ sơng.

Muốn lấy vợ đẹp nhưng khơng có tiền

Giếng trong mà nước hơi phèn
Tuy rằng em đẹp nhưng hèn mẹ cha

Tiếc con gái khôn lấy thằng chồng dại,
Tiếc bông hoa nhài cắm bãi cứt trâu

Tiếc công lao anh đào ao thả cá
Năm bảy tháng trường họ lạ vơ câu

Trăng lu bì bởi áng mây
Đơi ta cách trở vì dây tơ hồng

Cây oằn vì bởi trị sai
Xa em vì bởi ông mai ít lời

Liệu cơm mà gắp mắm ra
Liệu cửa liệu nhà, em lấy chồng đi

Nữa mai quá lứa nhỡ thì,

Cao thì chẳng tới, thấp thì khơng thơng

Mẹ em cấm đốn em chi,
Để em sắm sửa, em đi lấy chồng

</div>
<span class='text_page_counter'>(141)</span><div class='page_container' data-page=141>

Bỏ công trang điểm má hồng răng đen

Cái bóng mặc xống ngang chân
Lấy chồng kẻ chợ cho gần xem voi

Trèo lên trái núi mà coi

Coi ông quản tượng cưỡi voi đánh cồng

Mình rằng mình chỉ lấy ta.
Để ta bán cửa bán nhà ta theo

Còn một cái cối đâm bèo
Để ta bán nốt ta theo mình về

Ngồi trong cửa sổ chạm rồng

Chăn hoa gối phượng không chồng cũng hư

Chẳng tham nhà ngói bức bàn
Trái duyên coi bẵng một gian chuồng gà

Ba gian nhà lá lòa xòa

Phải dun coi tựa chín tịa nhà lim

Ăn đong cho đáng ăn đong

Lấy chồng cho đáng tấm chồng hắn hơi

</div>
<span class='text_page_counter'>(142)</span><div class='page_container' data-page=142>

Cha mẹ đòi ăn cá thu,

Gà con xuống biển mù mù tăm tăm
Cơm chẳng lành canh chẳng ngon
Dù cho chín đụn mười con cũng lìa

Ba năm ở với người đần

Chẳng bằng một lúc ghé gần người khơn
Con vua lấy thằng bán than,

Nó đem lên ngàn cũng phải đi theo
Con quan đô đốc đo dài

Lấy thằng thuyền chài cũng phải lụy mui

Cơ mình ơi! Anh quyết với cơ mình
Cơng anh dan díu chẳng có thành thì thơi

Con sơng kia bên lở bên bồi
Bên lở thì đục bên bồi thì trong
Con sơng kia nước chảy đơi dịng,
Biết rằng bên đục, bên trong, bên nào?

Con gà rừng tốt mã khoe lông
Chẳng cho đi chọi, nhất lồng làm chi?

Thầy mẹ ơi, con đã đến thì

</div>
<span class='text_page_counter'>(143)</span><div class='page_container' data-page=143>

Thấy chúng, thấy bạn, cực lòng con thay!
Làm trai lấy được vợ hiền,

Như cầm đồng tiền mua được của ngon
Phận gái lấy được chồng khôn
Xem bằng cá vượt vũ mơn hóa rồng

Cổ con mà gả chồng gần

Nửa đêm đốt đuốc mang phần cho cha
Hoài con mà gả chồng xa

Ba sào ruộng chéo, chẳng ma nào cày

Khơng thương nỏ nói khi đầu
Làm chi dan díu giữa cầu mà bng

Làm chi dạ cứ ngập ngừng
Đã có nơi đấy thì đừng nơi đây

Thơi đừng bắt cá hai tay
Cá thì xuống bể, chim bay về ngàn

Những là lên miếu xuống nghè
Để tôi đánh trúc đánh tre về trồng

Tưởng rằng nên đạo vợ chồng
Nào ngờ nói thế mà khơng có gì

</div>
<span class='text_page_counter'>(144)</span><div class='page_container' data-page=144>

Anh như nút em như khuy
Như mây với núi, biệt ly không đành.

Sông sâu ngựa lội ngập kiều
Dù anh có phụ cịn nhiều nơi thương

<i><b>VII. THIÊN NHIÊN, ĐẤT NƯỚC VÀ LỊCH SỬ</b></i>

Non kia ai đắp mà cao
Sông sâu ai bới, ai đào mà sâu?

Nước non là nước non trời
Ai phân được nước, ai dời được non.

Trăng mờ còn tỏ hơn sao
Dẫu rằng núi lở, còn cao hơn đồi.

Ruộng đồng mặc sức chim bay
Biển hồ lai láng, mặc bầy cá đua.

Lên non đón gió lầy trầm
Xui ơng lấy mật, giục tằm nhà tơ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(145)</span><div class='page_container' data-page=145>

Ngồi rồi vác thước đi đo
Đo từ núi Sở đo qua, chùa Thầy...

Thuyền ngược ta nhắn gió Nam
Thuyền xi ta nhắn mưa nguồn gió may

Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Tạnh trời mây kẻo về non
Hẹn cùng cây cỏ chớ cịn mong mưa.

Có trăng thì phụ lồng đèn
Ba mươi mồng một đi tìm lấy trăng.

Đố ai lặn xuống vực sâu
Mà đo miệng cá, uốn câu cho vừa.

Đố ai bắt chạch đằng đuôi

Bắt chim đầu cánh, bắt người trong trăng.

Đố ai biết đá mấy hòn,

Tua rua mấy chiếc, trăng tròn mấy đêm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(146)</span><div class='page_container' data-page=146>

Tát sơng Bồ Đề, trăng trịn mấy đêm.

Đố ai lượm đá quăng trời,

Đan gầu tát biển, ghẹo người trong trăng.

Đố ai biết lúa mấy cây,

Biết sông mấy khúc, biết mây mấy tầng.

Mồng bốn cá đi ăn thề
Mồng tám cá về cá vượt vũ mơn.

Vì sương nên núi bạc đầu
Vì cơn gió thổi, hoa cười với trăng.

Trăng khoe trăng tỏ hơn đèn

Sao trăng lại phải phải chịu luồn đám mây?
Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng,

Đèn ra trước gió được chăng hỡi đèn?

Lòng vả cũng như lòng sung
Một trăm lòng vả lòng sung một lòng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(147)</span><div class='page_container' data-page=147>

Đêm tháng năm chưa nằm đá sáng
Ngày tháng mười, chưa cười đã tối.

Cơn đằng Đông vừa trông vừa chạy
Cơn đằng Nam vừa làm vừa chơi.
Mây kẻo xuống biển thì nắng chang chang

Mây kẻo lên ngàn thì mưa như trút.

Kiến đen tha trứng lên cao
Thế nào cũng có mưa rào rất to.

Nửa đêm sao sáng mây cao,
Điểm trời nắng gắt, nắng gào chẳng sai.

Lúa khô nước cạn, ai ơi?
Rủ nhau tát nước, chờ trời còn lâu.

Đêm trời tảng, trăng sao khơng tỏ
Ấy là điểm mưa gió tới nơi.
Đêm nào sao sáng xanh trời,
Ấy là nắng ráo yên vui suốt ngày

Những ai chăm việc cấy cày,
Điềm trời trơng đó, liệu xoay việc làm.

Nhác trơng sao Dân về Đông,
Chị em ra sức cho xong ruộng cày

</div>
<span class='text_page_counter'>(148)</span><div class='page_container' data-page=148>

Nay trồng cây mọc, cũng ngày hữu thu
Khuyên người đừng có ngao du,

Một năm no ấm vẫn trù từ đây.

Tháng Giêng chân bước đi cày
Tháng hai vãi lúa ngày ngày siêng năng

Thuận mưa lúa tốt đằng đằng
Tháng mười gặt lúa ta ăn đầy nhà.

Hễ mà hoa quả được mùa,
Chắc là nước bể, nước mưa đầy trời

Ai ơi, nên nhớ lấy lời

Trông cơ trời đất, liệu thời làm ăn.

Tua rua một tháng mười ngày
Cày trốc vùng cày cũng được lúa xơi.

Bao giờ nắng rửa bằng trôi,
Tua rua quặt lại thì thơi cấy mùa.

Tua rua thì mặc tua rua

Mạ già ruộng ngấu, không thua bạn điền.

Trời hè lắm trận mưa rào

</div>
<span class='text_page_counter'>(149)</span><div class='page_container' data-page=149>

Của chồng công vợ, đỉnh chung có ngày

Bao giờ đom đóm bay ra
Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng.

Tỏ trăng mười bốn được tằm
Tỏ trăng hơm rằm thì được lúa chiêm.

Mồng chín tháng chín có mưa
Thì con sắm sửa cày bừa làm ăn
Mồng chín tháng chín khơng mưa,

Thì con bán cả cày bừa đi buôn.

Lập thu mới cấy lúa mùa

Khác nào hương khói lên chùa cầu con.

Người ta rượu sớm trà trưa
Em nay đi nắng về mưa đã nhiều

Lạy trời mưa thuận gió đều
Cho đồng lúa tốt, cho chiều lòng em.

Lúa chiêm nép ở đầu bờ,
Hễ nghe tiếng sấm, phất cờ mà lên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(150)</span><div class='page_container' data-page=150>

Thiếu tháng ba mất dỗ
Thiếu tháng tám mất hoa ngủ,

Thiếu tháng tư mất hoa cốc.

Tháng bảy ơng thị đỏ da

Ơng mít chơm chởm, ơng da rụng rời
Ơng mít đóng cọc mà phơi
Ơng da rụng rời, đỏ cả chân tay.

Chuồn chuồn bay thấp thì mưa
Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.

Đom đóm bay ra, trồng cà tra đỗ
Tua rua bằng một, cất bát cơm chăm.

Tháng tư mua nứa đan thuyền,

Tháng năm tháng sáu gặt miền ruộng chiêm.

Tháng giêng là tháng ăn chơi,

Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà.
Tháng ba thì đậu đã già,

Ta đi ta hái về nhà phơi khơ.
Tháng tư đi tậu trâu bị,

</div>
<span class='text_page_counter'>(151)</span><div class='page_container' data-page=151>

Sáng ngày đem lúa ra ngâm,
Bao giờ mọc mầm, ta sẽ vớt ra.

Gánh đi ta ném ruộng ta,
Đến khi lên mạ thì ta nhổ về.

Sắp tiền mượn kẻ cấy thuê
Cấy xong, rồi mới trở về nghỉ ngơi.

Cỏ úa dọn đã sạch rồi,

Nước ruộng vơi mười cịn độ một hai.
Ruộng thấp đóng một gào dai,
Ruộng cao thì phải đóng hai gào sịng

Chờ cho lúa có địng địng,
Bấy giờ ta sẽ trả công cho người.

Bao giờ cho đến tháng mười
Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta.

Gặt hái ta đem về nhà,

Phơi khô quạt sạch ấy là xong cơng.

Ơn trời mưa nắng phải thì
Nơi thì bừa cạn, nơi thì cày sâu

Cơng lênh chẳng quản bao lâu,
Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng

Ai ơi, đừng bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu

</div>
<span class='text_page_counter'>(152)</span><div class='page_container' data-page=152>

Ai ơi ở lại ba ngày hãy đi.
Én bay thấp, mưa ngập bờ ao

Én bay cao, mưa rào lại tạnh.

Tháng năm cho chí tháng mười
Năm mười hai tháng em ngồi em suy

Vụ chiêm em cấy lúa đi,
Vụ mùa lúa dễ, sớm thì ba giăng.

Thú quê rau cá đã từng,

Gạo thơm cơm trắng chi bằng tám xoan.
Việc nhà em liệu lo toan,

Khuyên chàng học tập cho ngoan kẻo mà.

Con ơi nhớ lấy lời cha

Mồng năm tháng chín thật là bão rươi
Bao giờ cho đến tháng mười
Thì con vào lòng ra khơi mặc lòng.

Những người đi biển làm nghề
Thấy dịng nước nóng thì về đừng đi

Sóng lừng bụng biển ầm
Bão mùn ta tránh, chớ hề ra khơi.

Trời cao, cao bấy khi ông xa
Đất kia rộng vậy, thế mà đày sâu

</div>
<span class='text_page_counter'>(153)</span><div class='page_container' data-page=153>

Biết mô của lạch, biết mô sông cùng...

Ra với mới biết cạn sâu
Ở trong lạch hỏi biết đâu mà dò.

Thăng Long Hà Nội đô thành
Nước non ai vẽ nên tranh họa đồ

Cố đơ rồi lại tân đơ

Nghìn năm văn vật bây giờ là đây.

Rủ nhau xem cảnh Kiếm hồ

Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn
Đài Nghiên, Tháp Bút chưa mòn
Hỏi ai gây dựng nên non nước này?

Bóng đèn là bóng đèn hoa
Ai về vùng Bưởi với ta thì về

Vùng Bưởi có lịch có lề
Có sơng tắm mát có nghề seo can

Sông Lô một dải trong ngần
Thảnh thơi ta rũ bụi trần cũng nên

Sông Thao nước đục người đen
Ai lên phố én cũng quên đường về

</div>
<span class='text_page_counter'>(154)</span><div class='page_container' data-page=154>

Buôn ngọn sông Bờ, bán ngọn sông Thao
Nước sơng Thao biết bao giờ cạn

Núi Ba vì biết vạn nào cây?
Nào nhà anh Tú đâu đây.

Bồi Khê, Tiên Lữ, chùa Thầy
Đẹp thì tuyệt đẹp chưa tầy chùa Hương.

Rủ nhau chơi khắp Long Thành
Ba mươi sau phố rành rành chẳng sai
Hàng Bồ, Hàng Bạc, Hàng Gai Hàng Buồm,

Hàng Thiếc, Hàng Bài, Hàng Khay
Mã Vĩ, Hàng Điếu, Hàng Giày
Hàng Lỡ, Hàng Cót, Hàng Mây, Hàng

Đàn Phố Mới, Phúc Kiến, Hàng Than
Hàng Mã, Hàng Mắm, Hàng Gang, Hàng Đồng

Hàng Muối, Hàng Nón, Cầu Đơng

Hàng Hịm, Hàng Đậu, Hàng Bơng, Hàng Bè

Hàng Thùng, Hàng Bát, Hàng Tre
Hàng Vôi, Hàng Giấy, Hàng The, Hàng Gà

Quanh đi đến phố Hàng Đa

Trải xem phường phố, thật là cũng xinh
Phồn hoa thứ nhất Long Thành
Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ

</div>
<span class='text_page_counter'>(155)</span><div class='page_container' data-page=155>

Bút hoa xin chép nên thơ lưu truyền.

Gió đưa cành trúc la đà

Tiếng chng Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương
Mịt mù khói tỏa ngàn sương,

Nhịp chầy Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.

Ai qua phố Nhổn, phố La

Dừng chân ăn miếng chả dài thơm ngon
Ngọt thay cái quả cam tròn

Vừa thơm vừa mát hãy còn ở Canh.

Rủ nhau đi tắm hồ sen,

Nước trong bóng mát, hương sen cạnh mình

Cứ chi vườn ngọc, ao quỳnh

Thôn quê vẫn thú hữu tình xưa nay.

Bơi Đăm, rước Giá, hội Thầy
Vui thì vui vậy, chẳng tầy rã La.

</div>
<span class='text_page_counter'>(156)</span><div class='page_container' data-page=156>

Gắng cơng kén hộ cốm vịng
Kén chồng Bạch Hạc cho lịng ai vui.

Nhác trơng là chốn kinh đơ

Kìa đền Qn Thánh, nọ hồ Hồn Gươm.

Trên rừng ríu rít tiếng chim
Cửa cị róc rách suối reo đêm ngày

Thương nhau ta đứng ở đây
Nước non là bạn, cỏ cây là tình.

Sơng Tuần một dải nơng sờ
Hàm Rồng một dãy lờ mờ núi cao

Vui thay, núi thắm sông sâu
Thuyền đi hai dãy như sao hôm rằm.

Đông Ba, Gia Hội, hai cầu
Có chùa Điệu Đế bốn lầu hai chuông.

Hồ Tĩnh Tâm giàu sen bách diệp

Đất Hương Cần ngọt quít, thơm cam.

</div>
<span class='text_page_counter'>(157)</span><div class='page_container' data-page=157>

Cá cửa Nhượng, khoai Mục Bài

Khuyên ai về huyện Cẩm, kẻo một mai tiếc thầm

Ai về Hà Tĩnh thì về

Mặc lụa chợ Hạ, uống nước chè Hương Sen.

Xứ Cần Thơ nam thanh nữ tú,
Xứ Rạch Giá vượn hú, chim kêu.

Tháng ba cơm gói ra Hịn,

Muốn ăn trứng nhạn phải lịn Hang Mai.

Q em có dải sơng Hàn,
Có hịn Non Nước, có hang Sơn Trà.

Chiều chiều ra chợ Đơng Ba
Ngó về hàng Bột, trơng ra hàng Đường

Nhìn mai, ngắm liễu, xem hướng
Cô nào đẹp nhất, xin nhường cho tôi.

Ai về Hà Nội, ngược nước Hồng Hà
Buồm giong ba ngọn, vui đà nên vui!...

</div>
<span class='text_page_counter'>(158)</span><div class='page_container' data-page=158>

Đường bộ cứ bến Bồ Đề mà sang.

Làng tôi có lấy tre xanh,

Có sơng Tơ Lịch uốn quanh xóm làng
Bên bờ vải, nhãn, hai hàng
Dưới sơng cá lội từng đàn tung tăng.

Đông Thành là mẹ là cha,
Đói cơm rách áo thì ra Đơng Thành.

Đất Thừa Thiên trai hiền gái lịch
Non xanh, nước biếc, điện ngọc, đền rồng

Tháp bảy tầng, Thánh miếu, chùa ông
Chng khua Diệu Đế, trống rung Tam Tịa

Cầu Trường Tiền mười hai nhịp bắc qua

Tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ đợi khám âu ca thái bình.

Bao giờ lấp ngã Ba Chanh,
Để ta gánh đá xây thành Cổ Loa

Chẳng vui cũng thể hội Thầy,
Chẳng trong cũng thể hồ Tây xứ Đoài,

Rửa chân đi hán đi hài,

Rửa chân đi đất chẳng hồi rửa chân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(159)</span><div class='page_container' data-page=159>

Thì em ra ở Vạn Ninh cho rồi

Chợ Dinh bán áo con trai,

Triều Sơn bán nón, Mậu Tài bán kim.

Thanh Trì có bánh cuốn ngon
Có gị Ngũ Nhạc có con sơng Hồng

Thanh Trì cảnh đẹp người đơng
Có cây sáo trúc bên đồng lúa xanh.

Sơng Tơ nước chảy trong ngần
Con thuyền buồm trắng chạy gần chạy xa

Thon thon hai mũi chèo hoa
Lướt đi lướt lại như là bướm bay.

Chàng đi Vạn Hoạch, chàng ơi!
Con chàng bỏ lại, ai nuôi cho chàng.

Hải Vân bát ngát nghìn trùng
Hịn Hồng ở đấy là trong vịnh Hàn

Xứ nay qua đấy cịn truyền,
Lối đi lơ giản thẳng miền ra khơi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(160)</span><div class='page_container' data-page=160>

Núi Dọi ai đắp mà cao.
Ngã ba sông Gối ai đào nên sâu?

Làng Quang dưa, vải khắp đồng,
Ngô khoai khắp ruộng, nhãn lồng xóm Văn.

Dù ai bn đâu bán đâu,

Cũng khơng tránh khỏi Tiền Châu, Vân Sàng.

Giàu thì dãi vải tháng ba,
Khó khăn mua vải hồ La tháng mười.

The La, Lĩnh Bưởi, chồi Phùng.
Lục vân Vạn Phúc, nhiễu vùng Mỗ bên.

Hội an bán gấm bán điều

Kiêm Bồng bán vải, Trà Nhiêu bán hàng

Đường vô xứ Nghệ quanh quanh,
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ

Ai vô xứ Nghệ thì vơ...

Đường lên Mường Lễ bao xa?
Trăm bảy mươi thác, trăm ba mươi ghềnh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(161)</span><div class='page_container' data-page=161>

Nước mắm Vạn Vân, cá rô Đầm Sét
Đi đâu mà chẳng biết ta,

Ta ở Kẻ Láng vốn nghề trồng rau.
Rau thơm, rau húng, rau mùi,

Thìa là, cải cúc, đủ mùi hành hoa.

Mồng tơi, mướp đắng, ớt cà,
Bí đao, đậu ván, vốn nhà trồng nên
Anh giúp em đôi quang tám dẻ cho bền,

Mượn người lịch sự gánh lên kinh kỳ...
Gánh lên cho mới một khi,

Mong cho đến chợ, em thì nghỉ ngơi...

Làm trai lấy vợ Sơn Đơng

Thịt xơi chẳng có tiền chồng như non.

Bắc Cạn có suối đãi vàng;
Có hồ Ba Bể, có nàng áo xanh.

Bao giờ Nhân Lý có đình,

Trạm Chạy có chợ, Ngọc Đình có vua.

Khơn ngoan qua cửa sơng La
Hễ ai có cánh bay qua lũy Thầy

</div>
<span class='text_page_counter'>(162)</span><div class='page_container' data-page=162>

Cách một trái núi với ba quãng đồng
Ai ơi, đứng lại mà trơng

Kia núi thành Lạng, kìa sơng Tam Cờ...

Tiếng đồn con gái Phú Yên,

Con trai Bình Thuận đi cưới một thiên cá mịi.

Gái chê chồng, đến Bơng trở lại
Trai chê vợ, đến Bái trở về.

Những người lử khử, lừ khừ
Chẳng ở Đại Từ, thì ở Vũ Nhai.

Xứ Nam nhất chợ Bằng Gồi

Xứ Bắc Vân Khám, xứ Đoài Hương Canh

Đất ta bể bạc, non vàng

Bể bạc Nam Hải, non vàng Bồng Miêu.

Thành Phao, Phả Lại, Lục Đầu
Em về, em để mối sầu cho ai!

Sơng Thương nước chảy đơi dịng.
Trai qn vợ, gái qn chồng thì lên

</div>
<span class='text_page_counter'>(163)</span><div class='page_container' data-page=163>

Trời xe mây lại một bên hịn Lèn.

Muốn ăn cơm trắng canh cần
Thì về Đồng Lãng đan giần với anh.

Người đẹp như tiên,

Tắm nắng Đồng Triền cũng xấu như ma.
Người xấu như ma

Tắm nước Đồng Trà, cũng đẹp như tiên.

Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về An Phú với anh thì về

An Phú có ruộng tứ bề
Có ao tắm mát có nghề kẹo nha.

Lênh đênh qua cửa Thần Phù
Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm.

Đường về Kiếp Bạc bao xa?
Đường về Kiếp Bạc có cây đa Bồ Đề.

Có yêu ai cắp nón ra về
Giàu ăn, khó chịu chớ hề thở than.

Ai đi nhắn với họ Nguồn

</div>
<span class='text_page_counter'>(164)</span><div class='page_container' data-page=164>

Ai lên nhắn chị hàng Bơng

Có muốn lấy chồng thì xuống Nguyệt Viên

Nguyệt Viên lắm thóc nhiều tiền
Có sơng tắm mát có miền nghỉ ngơi

Chiều chiều ba dãy cá tươi

Chẳng ăn cũng thiệt, chẳng chơi cũng hồi.

Đi bộ thì khiếp Hải Vân

Đi thuyền thì khiếp sơng Thần, hang Giơi
u nhau cho thịt cho xôi

Ghét nhau đưa đến Kim Bơi, Hạ Bì.

Gặp nhau từ bến Phú Nhi,
Chẳng đi thì nhớ, đi thì uổng cơng

Gặp nhau từ bến Đại Đồng
Quên nhau hay đã có chồng mà quên?

Nồi đồng lại úp vung đồng
Con gái xứ Bắc lấy chồng Đồng Nai

Giậm chân xuống đất kêu trời:
Chồng tôi vô Quảng biết đời nào ra!

</div>
<span class='text_page_counter'>(165)</span><div class='page_container' data-page=165>

Làm sao cho khỏi cầu Châu thì làm.

Nhất trong là nước giếng Hồi
Nhất béo nhất bùi là cá rô câu.

Nhất cao là núi Tản Viên

Nhất sâu là vũng Thủy Tiên của Vường.

Cầu Mông bước tới Cầu Châu
Bước sang cấu Sĩ, gặp nhau Cầu Dừa...

Em ơi đã có chồng chưa?
Sơng cịn có lạch, lọ là người ru!

Kẻ Dầu có qn Đình Thanh
Kẻ Hạc, ta có Ba Đình, Ba Voi.

Dấu ai xấu xí như ma,

Tắm nước Đồng Lẫm cũng ra con người.

Hội chùa Thầy có hang Cắc Cớ,
Trai chưa vợ nhớ hội chùa Thầy.

May ra thì hóa từ linh

</div>
<span class='text_page_counter'>(166)</span><div class='page_container' data-page=166>

Chiều chiều mây phủ Sơn Trà,
Sóng xơ Cửa Đại, trời đà chuyển mưa

Ví dù đấy có lịng u,

Bảo ta gánh đá Đơng Triều cũng đi.

Nhất cao là núi Ba Vì

Thứ ba Tam Đảo, thứ nhì Độc Tơn.

Bốn mùa em chẳng phải lo,

Gạo Đồng Nai, vải Nghệ Tĩnh, em ấm no trọn đời.

Công đâu, công uổng, công thừa
Công đâu gánh nước tưới dừa Tam Quan.

Tỉnh Bắc giá thóc mười hai,

Tỉnh Đơng mười tám, tỉnh Đồi hai mươi.
Anh là con trai Nam Sang

Nước lớn ngang đàng vác đấu đi đong
Anh đong tỉnh Bắc, tỉnh Đông
Trở về anh lại sang đong tỉnh Đoài.

Ra đi nhớ cháo làng Ghế

Nhớ con phố Mía, nhớ chè Đơng Viên.

Em là con gái xứ Nam

</div>
<span class='text_page_counter'>(167)</span><div class='page_container' data-page=167>

Trốn cha, trơn mẹ, trốn chồng mà đi.

Phải là con mẹ con cha

Thì sinh ở đất Duyên Hà, Thần Khê.

Chẳng thanh cũng thể hoa mai,

Chẳng lịch cũng thể con người Thượng Kinh
Mặt vàng đổi lấy mặt xanh,

Hai tay hai gậy, lạy anh sơng Bờ?

Mình về đường ấy thì xa,...
Có về Tổng Mễ với ta thì về.

Tổng Mễ có ao rửa chân,
Có sơng tắm mát, có đình nghỉ ngơi.

Tháng tám thì đi xem bơi,

Tháng hai xem rước, mình ơi, hỡi mình

Ra về nhớ đến Chọc Ci

Nhớ làng Thanh Thủy, nhớ người Lệ Sơn
Ai lên Đồng Tỉnh, Huê Cầu,

Đồng Tỉnh bán thuốc, Huê cầu nhuộm thâm.
Nào ai đi chợ Thanh Lâm,

Mua anh một áo vải thâm hạt đền.

</div>
<span class='text_page_counter'>(168)</span><div class='page_container' data-page=168>

Hỏi thăm chú lái: nào chồng em đâu?
- Chồng em lên ngọn sông Ngâu,
- Buông chè mạn hảo, năm sau mới về

Bồng em mà bỏ vô nôi

Cho mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu

Mua vôi chợ Quán, chợ Cầu
Mua cau Bát Nhị, mua trầu Hội An.

Rằng xa cửa ngõ cũng xa

Rằng gần Vĩnh Điện, La Qua cũng gần.

Quảng Nam có núi Ngũ Hành
Có sơng chợ Cúi, có thành Đồng Dương.

Tam Quan tốt đất trồng dừa
Nam Thanh nữ tú cho vừa ý anh.

Vải Quang, hứng Láng, ngổ Dầm
Cá rô Đầm Sét, sâm cầm Hồ Tây

Em ơi, chị bảo em này

</div>
<span class='text_page_counter'>(169)</span><div class='page_container' data-page=169>

Nhất đẹp là núi Sơn Tây
Chị cịn chằng tiếc nữa dây bìm bìm

Mình về đường ấy thì xa,

Để anh bắc cầu sơng Cái về qua Ninh Bình.
Đất Ninh Bình có chùa Non Nước,
Núi Phí Diễn, Hồ Lạc chung quanh,

Em về, em chớ quên anh.

Bưởi Chí Đắn, quít Đan Hà
Cà phê Phú Hộ, đồi trà Thái Ninh.

Đưa em cho tới Đông Hồ
Anh mua trái mít, anh bồ trái thơm.

Học trị trong Quảng ra thi

Thấy cô gái Huế chân đi không đành.

Ai về cầu ngói Thanh Tồn
Đợi đây về với một đoàn cho vui.

</div>
<span class='text_page_counter'>(170)</span><div class='page_container' data-page=170>

Đức Thọ gạo trắng nước trong
Ai về Đức Thọ thong dong con người

Núi Đọi ai đắp mà cao
Ngã ba sông Lệnh ai đào mà sâu

Rẽ, Guột ai bắc nên cầu

Con sơng Lục Đầu ai chở đị ngang?

Ở nhà thì sợ bạn trơng,
Ra đi thì nhớ dốc Ơng, dốc Dài

Ở nhà thì nhớ bạn hồi
Ra đi thì nhờ dốc Dài, dốc Ơng.

Bắp non mà nướng lứa lị,
Đố ai ve được con đò Thu Thiêm?

Ai về chợ Vạn thì về,

Chợ vạn có nghề cất rượu ni heo.

Cách sơng cách nước thì thương
Cách q, cách qn nhớ tương Cự Đà.

Hỡi cơ thắt đai lưng xanh
Có về Nam Định với anh thì về

</div>
<span class='text_page_counter'>(171)</span><div class='page_container' data-page=171>

Có tàu ngơ khách có nghề ươm tơ.

Lịng thương con gái xóm Chùa,
Khéo may đầy gấm khéo thùa bơng dâu

Ổi Quảng Bá, cá Hồ Tây

Hàng Đào tơ lụa làm say lịng người
Lụa này thật lụa Cổ Đơ

Chính tơng lụa cống các cơ ưa dùng.

Thứ nhất sơng Nến chảy ra
Thứ hai ngịi Mờ, thứ ba ngồi Dầu.

Anh đi anh nhớ non Cơi

Nhớ dịng sơng Vị, nhớ người tình chung
Quản bao non nước ngại ngùng
Lấy ao san sẻ gánh gồng đường xa.

Đầm Đại Từ hoa sen thơm ngát
Giếng Đại Từ nước mát trong xanh

Dịng Tơ uốn khúc lượn quanh
Đất ni trẻ nhỏ lừng danh trong ngoài.

</div>
<span class='text_page_counter'>(172)</span><div class='page_container' data-page=172>

Ai qua núi Tản sơng Đà

Ghé qua Tu Vũ mặn mà tình thương.

Cầu Quan vui lắm ai ơi

Trên thì chợ họp, dưới bơi thuyền rồng.

Khi nào bến Thủy hết dầu

Đô Lương hết gạo, ta hết cầu duyên em.

Núi Truất ai đắp mà cao
Sông Gianh ai bới ai đào mà sâu

Nong tằm, ao cá, nương dâu
Đò xưa bến cũ nhớ câu hẹn hò.

Trăng rằm mười tám trăng treo
Anh đóng giương lèo cưới vợ Nha Trang.

Ai về Tuy Phước ăn nem

Ghé qua Hưng Thanh mà xem tháp Chăm
Bình Định có núi Vọng Phu

Có đầm Thị Nại, có cù lao xanh
Em về Bình Định cùng anh
Được ăn bí đỏ nấu canh nước dừa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(173)</span><div class='page_container' data-page=173>

Vườn Ngọc Hà thơm mát gần xa
Hỏi người xách nước tưới hoa,
Có ai cho được vào ra chân này.

Lụa làng Trúc vừa xanh vừa bóng
May áo chàng cùng sóng áo em

Cho tình cùng với chữ duyên,
Xin đừng thay áo mà quên lời nguyền.

Ai về đến huyện Đông Anh

Ghé xem phong cảnh Loa thành Thục Vương
Cổ Loa hình ốc khác thường

Trải bao năm tháng, nẻo đường cịn đây.

Hởi cơ mà thắt bao xanh,
Có về Kim Lũ với anh thì về

Kim Lũ có hai cây đề
Cây cao bóng mát gần kề đơi ta
Tình sâu khơng quản đường xa,
Nhà anh cao rộng cũng là nhà em

Nhà anh có con sơng êm

Cho em tắm mát những đêm mùa hè.

</div>
<span class='text_page_counter'>(174)</span><div class='page_container' data-page=174>

Lắm con gái đẹp, nhiều nơi phải lòng
Giao Tự gần giếng, gần sơng
Đàn bà thì ít, đàn ông thì nhiều.

Rủ nhau đánh cá Đồng Nai
Cá kia chẳng được một ngày đến trưa

Sầu em nước mắt như mưa..
Núi Ngự Bình trước trịn sau méo
Sơng An Cựu nắng đục mưa trong

Em đây vốn thật chưa chồng
Nút cao sơng rộng biết gửi lịng cùng ai?

Thứ nhất thì bầu Chi Lăng
Thứ nhì cây khế Đồng Đăng, Kỳ Lừa.

Muốn ăn bơng súng mắm kho
Thì vơ Đồng Tháp ăn no đã thêm.

Ba phen quạ nói vơi diều

Cù lao Ơng Chưởng có nhiều cá tơm.

Bậu ra bậu lấy ơng câu

</div>
<span class='text_page_counter'>(175)</span><div class='page_container' data-page=175>

Biên Hịa có bưởi Thanh Trà
Thủ Đức nem nướng, điện Bà Tây Ninh

Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh
Nước Tháp Mười lóng lánh cá tơm

Hết gạo thì có Đồng Nai
Hết củi thị có Tân Sài chở vơ.

Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh
Gái nào bảnh bằng gái Nha Mân
Anh thương em chẳng ngại xa gần

Quít hồng vài chục đôi cân trà tàu.

Nhà bè nước chảy phân hai
Ai về Gia Định Đồng Nai thì về.

Ngó qua cảnh Tô Châu

Thấy em gánh nước trên đầu vắt trâm.

Ai đua sơng Trước thì đua
Sơng Sau có miếu thờ vua thì đừng.

Muốn ăn bánh ếch lá gai

</div>
<span class='text_page_counter'>(176)</span><div class='page_container' data-page=176>

Đố anh con rết mấy chân,

Núi Đầu Mâu mấy thước, chợ Hôm mấy người?

Đất Châu Thành nhà ở
Xứ Cần Thơ nọ em về.

Bấy lâu sông cận biển kề
Phân tay mai trúc dầm đề hột châu.

Làm trai cho đáng nên trai

Phú Xuân cũng trải Đồng Nai cũng từng.

Ai về Biện Thượng, Lam Sơn
Nhớ Lê Thái Tổ chặn đường quân Minh.

Sâu nhất là sông Bạch Đằng
Ba lần giặc đến, ba lần giặc tan.

Cao nhất lá núi Lam Sơn
Có ơng Lê Lợi trong ngàn bước ra.

Sa Nam trên chợ dưới đò
Nơi đây Hắc Đế kẻo cờ dựng binh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(177)</span><div class='page_container' data-page=177>

Vui ngày giỗ Tổ tháng ba mồng mười
Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ về giỗ tổ mồng mười tháng ba.

Non xanh nước biếc hữu tình
Lúa đồng bát ngát rung rinh bốn mùa

Đền lăng thờ đức vua Lê

Ngắm nhìn núi Cơi khác chi con rồng
Vờn thêm một dải uốn cong.
Kìa con thiên mã đang lồng về Nam

Một dịng nước nhỏ xanh lam
Một ngơi chùa nhỏ nằm ngang lưng đồi.

Nhớ xưa đường thuở triều Hùng
Vũ Ninh nổi đám bụi hồng nẻo xa.

Trời thương Bách Việt sơn hà
Trong nơi thảo măng nảy ra kỳ tài

Lên ba đang tuổi anh hài
Roi ngà ngựa sắt ra oai trận tiền

Một phen khói lứa dẹp yên
Sóc Sơn nhẹ gót thần tiên lên trời.

</div>
<span class='text_page_counter'>(178)</span><div class='page_container' data-page=178>

Nhất vui là hội trần Thương

Đu đình, đủ đám thập phương tiếng đồn.

Đống Da ghi để lại đây

Bên kia thanh miếu, bên này Bộc am.

Gà công anh dũng tuyệt vời
ông Trương "Đám là tối trời" đánh Tây

Vĩnh Long có cặp rồng vàng

Nhất Búi Hữu Nghĩa, nhì Phan Tuấn Thần.

Bần Gie đóm đậu sáng ngời
Ra oai một trận mn đời lừng danh.

Đồng Nai có bến rồng vàng
Lộc hỏa Lễ phú san đàn Nghĩa thi.

Thùng thùng trống đánh quân sang
Chợ Già trước mặt, quân Nam bên đàng

Qua Chiêng thì rẽ về Giàng

Qua qn Đơng Thổ vào làng Đình Hương
Anh đi theo chúa Tây Sơn

</div>
<span class='text_page_counter'>(179)</span><div class='page_container' data-page=179>

Đời vua Thái Tổ, Thái Tông
Con bế, con bồng, con dắt, con mang

Bò đen húc lẫn bò vàng

Hai con húc chắc, đâm quàng xuống sông
Thằng bé chạy về bảo ông

"Bò đen ta ngã xuống sông mất rồi".

Ru con con ngủ cho lành

Cho mẹ gánh nước rửa bành con voi
Muốn coi lên núi mà coi

Coi bà Triệu tường cưỡi voi đánh cồng
Túi gấm cho lẫn túi hồng

Têm trầu cánh kiến cho chồng đi quân.

Trạng chết chúa cũng thăng hà
Dưa gang đỏ đít thì cà đỏ trôn.

Chiều chiều én liệng Truông Mây
Cảm thương chú Lía bị vây trong thành.

Hải vân cao ngất tầng mây
Giặc đi đến đó, bỏ thây giặc về.

</div>
<span class='text_page_counter'>(180)</span><div class='page_container' data-page=180>

Ở làng Minh Giám có vua Ba Vành.

Lạy trời cho cả gió lên

Cho cờ vua Bình Định bay trên kinh thành.

Chẻ trên nện sáo cho dày

Ngăn ngang sông Mỹ có ngày gặp nhau.

<b>MỤC LỤC</b>

I. Ca ngợi lịng u nước và lịng kính u Bác Hồ của tồn dân
II. Đấu tranh chống áp bức phong kiến và chống thực dân, đế quốc
III. Đấu tranh chống tiêu cực và tệ nạn xã hội

IV. Lao động và văn hóa dân tộc

V. Tính cách con người, quan hệ con người trong gia đình xã hội
VI. Tình yêu nam nữ

VII. Thiên nhiên, đất nước và lịch sử

---//---TỤC NGỮ - CA DAO CHỌN LỌC
CA DAO VIỆT NAM

</div>

<!--links-->