Bai 20 Cau dac biet

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>CÂU ĐẶC BIỆT</b>

<b>(Người thuyết trình)</b>

1. Thế nào là câu đặc biệt?

Phân tích thành phần cấu tạo của các câu dưới đây, so sánh và rút ra nhận xét:

<b>Ơi, em Thuỷ</b>! Tiếng kêu sửng sốt của cơ giáo làm tơi giật mình. Em tơi bước vào
lớp.

(Khánh Hồi)
Ở đây chúng ta lưu ý câu đc in đậm: <b>Ôi, em Thuỷ!</b>

Đây là câu chỉ gồm một từ cảm thán (Ôi) và một cụm danh từ (em Thuỷ).

*Đặt câu hỏi: Vậy các bạn có nxét gì? Có thể xem đây là câu rút gọn ko và tại sao?
Giải đáp: Khơng thể xem đây là câu rút gọn, bởi vì ta không thể thêm vào đây
thành phần bị lược bỏ ( cụ thể ở đây là vị ngữ ). Nếu với câu rút gọn, để hiểu được
nó người ta phải đặt vào trong ngữ cảnh, tức là dựa vào ý nghĩa của các câu trước
đó thì với câu đặc biệt, người ta có thể hiểu được ý nghĩa của nó cả khi tách nó ra
khỏi ngữ cảnh. Nói là câu đặc biệt là vì nó khơng được cấu tạo theo mơ hình chủ
ngữ - vị ngữ như câu thông thường, cũng không phải được lược bớt thành phần nào
đó để có thể khơi phục như câu rút gọn.

Dẫn: Vậy câu đặc biệt có tdụng gì, chúng ta hãy cùng tìm hiểu ở phần 2
2. Câu đặc biệt có tác dụng gì?

a) Tìm các câu đặc biệt trong những đoạn văn sau đây:

(1) Một đêm mùa xn. Trên dịng sơng êm ả, cái đị cũ của bác tài Phán từ từ trơi.
(Ngun Hồng)

(2) Đồn người nhốn nháo lên. Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

(3) "Trời ơi!". Cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ cũng khóc mỗi lúc
một to hơn.

(Khánh Hoài)
(4) An gào lên:

- Sơn! Em Sơn! Sơn ơi!
- Chị An ơi!

Sơn đã nhìn thấy chị.

(Nguyễn Đình Thi)
Giải đáp: Các câu đặc biệt là:

- (1): Một đêm mùa xuân.
- (2): Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.
- (3): "Trời ơi!"

- (4): - Sơn! Em Sơn! Sơn ơi!; - Chị An ơi!

b)Hỏi: Các câu đặc biệt trên dùng để làm gì? Xác định tác dụng của từng câu?
1. Tìm trong các đoạn văn sau những câu đặc biệt và câu rút gọn:

a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ
kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong
rương, trong hịm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều
được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh
đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công

việc yêu nước, công việc kháng chiến.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và
nhọn như đơi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây... Bốn
giây... Năm giây... Lâu quá!

(Vũ Tú Nam)
* nt

c) Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài
kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi cịi.

(Nguyễn Trí Hn)
d) Chim sâu hỏi chiếc lá:

- Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tơi nghe đi!
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.

(Trần Hồi Dương)
*Giải đáp

a) – Khơng có câu đặc biệt.
- Câu rút gọn:

-Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng
cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hịm.

-Nghĩa là phải ra sức giải thích, tun truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần
yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công
việc kháng chiến.

b) – Câu đặc biệt:

Ba giây... Bốn giây... Năm giây... Lâu quá!
- Khơng có câu rút gọn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- Khơng có câu rút gọn.
d) – Câu đặc biệt: Lá ơi!
– Câu rút gọn:

Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.

2. Nhận xét tác dụng của từng câu đặc biệt và câu rút gọn vừa tìm được.
*Giai đáp

"Có khi được trưng bày trong tủ kính,... dễ thấy. Nhưng cũng có khi... trong hịm."
"Nghĩa là... cơng việc kháng chiến."

-Làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp thừa.
Ba giây... Bốn giây... Năm giây...

-Xác định, gợi tả thời gian.
Lâu quá!

-Bộc lộ trạng thái cảm xúc
Một hồi cịi.

-Thơng báo về sự có mặt của sự vật, hiện tượng
Lá ơi!

-Gọi đáp

"hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tơi nghe đi!"; "bình thường lắm, chẳng có gì đáng
kể đâu."

-làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp từ.

</div>

<!--links-->