Van hoa dat nuoc con nguoi Lao

<span class='text_page_counter'>(1)</span>CẢM NGHĨ VỀ NỀN VĂN HÓA, VỀ ĐẤT NƯỚC VÀ CON NGƯỜI LÀO Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào là một quốc gia có đất liền bao quanh tại vùng Đông Nam Á. Lào được nhắc đến với cái tên Triệu Voi hay còn gọi là xứ sở Chăm Pa, người anh em của Việt Nam. Nói về truyền thống văn hóa và con người thì Việt Lào có khá nhiều nét tương đồng. Trong khuôn khổ bài viết, tôi chỉ trình bày cảm nhận những nét đặc trưng nhất về nền văn hóa, về đất nước và con người Lào. Lào có nền văn hóa được hình thành từ lâu đời, không ngừng phát triển theo thời gian và không ngừng được bồi tụ. Nằm ở nơi giao hội của hai nền văn minh vĩ đại và hùng mạnh nhất châu Á là Ấn Độ và Trung Hoa, người dân Lào đã hấp thu những phong tục và tín ngưỡng của hai nền văn minh ấy để hình thành nên một nền văn hóa đặc sắc của riêng mình, hết sức độc đáo. Nền văn hóa Lào là nền văn hóa Phật giáo. Đạo Phật đã ăn sâu vào tư tưởng của người Lào, ảnh hưởng này được phản ánh trong ngôn ngữ và nghệ thuật, tạo nên một dân tộc Lào rất riêng. Nói đến văn hóa vật chất của người Lào, ta nghĩ ngay đến các công trình kiến trúc kỳ vĩ và độc đáo nơi đây. Đất nước Lào bình yên và cổ kính có gần 1.400 ngôi chùa và nhiều công trình tháp, tượng, đền, đài... Đạo Phật được coi là quốc giáo ở Lào nên trung tâm Thủ đô Viêng Chăn có nhiều di tích lịch sử - văn hóa với những công trình kiến trúc mang đậm tín ngưỡng, đời sống tâm linh nổi tiếng. Như chùa Sỉ Mương linh thiêng và huyền bí, công viên tượng Phật kỹ vĩ, Thạt Luổng - Tháp Phật vàng uy nghi, hay Khải Hoàn Môn Patuxay Gate - là một biểu tượng chiến thắng của người Lào…. Tháp Thạt Luổng - một di sản văn hóa thế giới.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Xuyên suốt đoạn đường chiếm khoảng hai phần ba chiều dài nước Lào từ miền trung đến miền bắc, từ tỉnh Savannakhet lên thủ đô Vientiane rồi đến cố đô Luang Prabang; từ chùa chiền, công sở cho đến nhà ở, dù nhà tranh vách nứa thì mái nhà đều có nhịp điệu rất riêng. Tựa như điệu múa truyền thống Lăm vông được biểu lộ qua cánh tay của nữ vũ công. Mái nhà có nhiều diện, nhiều mặt nghiêng là một phong cách đặc trưng được chăm chút nhất trong ngôi nhà của người Lào. Vật liệu lợp mái thường dùng là ngói vẩy cá, tôn kẽm, tôn fibro loại nhỏ - sơn nhiều màu sắc, tranh và cả cây nứa, gỗ lim cắt tựa vẩy cá. Nhà thông thường chỉ một tầng trệt hoặc thêm một lầu cho nên mái nhà xứ Lào trông nhẹ nhàng, có nhịp điệu và dễ kiến diện các tầng bậc mái. Đất Lào nhiều đồi núi nên kiểu nhà sàn từ xưa lắm vẫn thông dụng, quen thuộc và họ vẫn giữ các ứng dụng tầng trệt làm kho, nơi để xe hơi... Không gian sống, sinh hoạt chính nằm trên lầu. Nhà kiểu mới của người Lào vẫn mang dáng dấp nhà sàn nhưng có cách điệu để thích ứng với lối sống hiện đại, nhất là nhà ở các phố thị. Về ăn hóa ẩm thực, Lào mang phong cách tương tự các quốc gia láng giềng là Campuchia và Thái Lan: cay, chua và ngọt. Tuy nhiên, ẩm thực lại mang những phong cách đặc trưng rất riêng. Người Lào ăn gạo là chính nhưng rất ít ăn gạo tẻ, chủ yếu ăn gạo nếp và được nấu thành xôi. Thức ăn cùng với xôi gồm cá thịt và các loại rau khác. Thức ăn quan trọng nhất là “cheo”- một loại nước chấm truyền thống của Lào, hiếm khi thiếu trong bữa ăn. Các món ăn có đặc điểm là dùng những gia vị như gừng, me, lá chanh, và nhiều loại ớt khô rất cay. Vị chính trong các món ăn hầu hết các món ăn đều có rất nhiều ớt. Chỉ riêng ớt có hàng chục món: từ ớt chiên giòn, ớt muối chua, ớt sa tế, ớt hầm, ớt luộc… Món ăn tiêu biểu của người Lào là sự pha trộn giữa cay và ngọt, được trung hòa thêm thảo mộc. Mắm cá (pa dek) và mắm Cheo gồm da trâu, ớt nướng, tỏi nướng, riềng nướng, đường cùng nhiều gia vị thảo mộc trộn lẫn, hoặc mắm Muok gồm lòng cá trộn ớt, sả, củ hành… hầu như nhà nào cũng có và nước mắm (nám pla) được người Lào sử dụng hết sức phổ biến. Ẩm thực Lào có những món được xem là đặc sản như : Món Tam Maak Hung còn gọi là nộm đu đủ gồm dưa muối, đu đủ, đậu đũa, cà dĩa giã rồi trộn chung với cùng hàng chục gia vị ăn rất lạ. Ngoài Tam Maak Hung còn có các món như Thoót mú đẹt điêu, tôm dâm cung, cá nướng... Món ăn từ côn trùng là loại thức ăn giàu đạm được tìm thấy rất nhiều trên đất nước Lào. Người Lào cũng rất thích dùng côn trùng để chế biến nhiều món ăn. Từ dế cơm, trứng kiến đến con cà cuống, nhền nhện trong các món chiên, xào, dồi đậu phộng đến hấp cơm hay ngâm giấm đều rất ngon. Văn hóa trang phục của người Lào cũng mang những nét đặc sắc riêng. Từ lâu trong mỗi bản mường, nhân dân có khả năng tự túc được các loại chăn, vải. Khi chưa có.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> thuốc nhuộm, người Lào dùng các loại quả rừng, củ rừng. Các cô gái thích mặc vải hoa, vải kẻ có màu đậm, tươi tắn như màu cỏ cây hoa lá tự nhiên trong rừng núi bao la trùng điệp của quê hương mình. Thanh niên Lào thường cắt tóc ngắn, mặc áo cổ tròn tay ngắn, quần đùi, bên ngoài quấn chiếc khăn gọi là “phạ-xà-rông” màu, kẻ ô vuông. Khi đi lao động ngoài ruộng rẫy, nam giới mặc quần đùi hoặc quần dài nhuộm chàm. Văn hóa trang phục độc đáo của người Lào còn được thể hiện trong những ngày lễ hội trang trọng, nam giới mặc y phục dân tộc. Đó là chiếc áo sơ mi cổ tròn, khuy vải, cài về phía tay trái. Bên ngoài chiếc quần đùi giản dị, các chàng trai Lào quấn chiếc khăn dài rộng gọi là “phạ nhạo nếp tiêu” màu sắc sặc.. Trang phục truyền thống của người Lào Nhân dân Lào có nhiều phong tục tốt đẹp được hình thành trong quá trình lịch sử. Những phong tục tập quán ấy trở thành lệ làng, được các thành viên trong bản mường thừa nhận và tự giác thực hiện. Điều đó thể hiện qua nét văn hóa tinh thần cũng rất đa dạng, phong phú của xứ sở Triệu Voi. Văn hóa lễ hội ở Lào Lào là xứ sở của lễ hội, tháng nào trong năm cũng có. Mỗi năm có 4 lần tết: Tết Dương Lịch, Tết Nguyên Đán. Tết Lào (Bun PiMay vào tháng 4) và Tết H'mong (tháng 12). Người Lào gọi tết là vui tết chứ không gọi là ăn tết, tất cả các cuộc vui được chuẩn bị theo truyền thống tôn giáo, phù hợp với phong tục tập quán của người Lào. Nền văn hóa độc đáo của người Lào được thể hiện trong những ngày lễ hội vui chơi là chủ yếu, tuy nhiên họ cũng chuẩn bị đồ ăn, thức uống thịnh trọng hơn ngày thường, đặc biệt là không thể thiếu rượu. Ngày tết từ sáng sớm dân.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> làng diện những bộ đồ đẹp nhất, nhất là chàng trai, cô gái với đủ áo váy màu sắc sặc sỡ, tập trung tại sân chùa để dự lễ tắm phật. Lễ mừng năm mới còn gọi lễ té nước (gọi là Bun hốt nậm), trong những ngày lễ, thanh niên nam, nữ thường té nước cho nhau vừa chúc mừng nhưng cũng vừa để tỏ tình. Người dân té nước để cầu may, cầu bình yên cho cả năm, cầu cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt. Trong những ngày này, mọi người thăm viếng chúc tụng lẫn nhau, ăn uống vui chơi, múa hát cầu mong quốc thái dân an, nhà nhà hạnh phúc, người người ấm no… Với người Lào, những phong tục trong lễ hội Bunpimay mang ý nghĩa đem lại sự mát mẻ, phồn vinh cho vạn vật, ấm no hạnh phúc cho cuộc sống, là dịp để nuôi dưỡng và hun đúc nghệ thuật dân tộc. Văn hóa nghệ thuật ở Lào cũng rất ấn tượng đối với người được thưởng thức. Ai đã từng một lần đến với những bản làng quen thuộc của đất nước Lào, không thể quên những lời ca điệu múa, tiếng đàn dân gian độc đáo ở đất nước này. Dân ca Lào rất phong phú, giàu âm điệu, mang đậm bản sắc dân tộc được phổ biến rộng rãi trong nhân dân từ nông thôn đến thành thị.. Văn hóa nghệ thuật Lào Ở Đông Nam Á, nhiều dân tộc có múa truyền thống, nhưng không phải dân tộc nào cũng có sinh hoạt múa phổ biến trong nhân dân như ở Lào. Theo tiếng Lào “Lăm” là hát, “Vông” là tròn. Lăm Vông thường sử dụng những điệu dân ca, như dân ca Tăng Vi, Lăm Xa-ra-van, Khắp Thùm… Khi múa có hát hoặc nhạc đệm bằng những bài quen thuộc ấy. Lăm Vông rất phổ biến trong nhân dân Lào. Nó trở thành một nhu cầu sinh hoạt văn hoá, vừa là hình thức sinh hoạt tập thể vui tươi, vừa có tác dụng giáo dục thẩm mỹ. Âm nhạc của Lào chịu ảnh hưởng lớn của các nhạc cụ dân tộc như khèn một dạng của ống tre. Một dàn nhạc điển hình bao gồm người thổi khèn cùng với biểu diễn.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> múa. bởi. nghệ. sĩ. khác.. Vốn âm nhạc và múa cổ truyền ấy đã thật sự nuôi dưỡng tâm hồn của nhân dân Lào, vươn tới trong mọi lĩnh vực xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cũng như trong tình hữu nghị. Về vị trí địa lý, đất nước Lào có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng đối với Đông Dương và Đông Nam Á. Là quốc gia duy nhất trên bán đảo Đông Dương không có biển, nước Lào vừa nằm lọt ở giữa, vừa nằm ở ngã tư địa chiến lược của khu vực. Lào cũng là nước duy nhất có các đường biên giới với toàn bộ các nước trong khu vực Tiểu vùng sông Mê-kông, nên sự giao lưu diễn ra hết sức thuận lợi. Và cũng chính vì thế Lào luôn cần áp dụng các chiến lược tăng cường và đồng thời trong các mối quan hệ song phương, khu vực và đa phương… một mặt vừa giữ vững chủ quyền, mặt khác đóng vai trò điều phối, là trung gian cho sự hội nhập khu vực. Địa thế đất nước Lào có nhiều núi non bao phủ bởi rừng xanh. Diện tích còn lại là bình nguyên và cao nguyên. Sông Mê Kông chảy dọc gần hết biên giới phía tây, giáp giới với Thái Lan, trong khi đó dãy Trường Sơn chạy dọc theo biên giới phía đông giáp với Việt Nam. Đó là một đất nước thanh bình, thiên nhiên hùng vĩ, giàu tài nguyên. Với nhiều chùa chiền, tượng Phật và cảnh sắc thiên nhiên, góp phần tạo nên vẻ đẹp thanh bình của đất nước Lào. Đến với nước Lào thân yêu, sẽ thấy sự tĩnh lặng, bình yên trong tâm hồn và có thể làm vơi đi bao tất bật, lo toan trong cuộc sống hiện đại. Nước Lào được phủ bởi màu xanh của các cao nguyên và những cánh đồng bao la, không hấp dẫn bởi vẻ đẹp náo nhiệt, hiện đại, hào nhoáng, tráng lệ nhưng vẫn đầy quyến rũ bởi một vẻ đẹp huyền bí, cổ kính, thanh bình và thơ mộng.. Patuxay thanh bình vào ban ngày, lung linh vào ban đêm. Khách du lịch khi đến với thủ đô của đất nước Lào đều dành thời gian ghé thăm Patuxay, nơi được xem là biểu tượng của thành phố này. Patuxay được người dân đất nước Triệu Voi như khải hoàn môn của thành phố. Công trình được xây dựng để.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> vinh danh những chiến sĩ trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Lào. Thật thiếu sót khi đến với nước Lào mà không ghé thăm Khone PhaPheng là thác nước hùng vĩ và lớn nhất vùng Đông Nam Á, được mệnh danh là Niagra của châu Á có độ cao 21m bao gồm nhiều thác ghềnh nhỏ kéo dài trên 10km theo chiều dài sông chiều ngang của thác là 5km.. Thác nước Khone PhaPheng Và còn nhiều đền đài, cảnh sắc tuyệt vời thu hút du khách đến để được chiêm ngưỡng. Là một nước nhỏ, ít dân nhưng Lào có nguồn tài nguyên phong phú. Tài nguyên thủy văn ở đây dồi dào, có giá trị kinh tế quan trọng và đa dạng. Dòng MêKông với 1300km chiều dài giàu tôm cá. Hệ thống phụ lưu của dòng sông đã tạo ra những đồng bằng màu mỡ. Diện tích rừng khá lớn với những cao nguyên là nguồn tài nguyên động thực vật đáng kể. Với nguồn tài nguyên này ở Lào, cho phép khai thác các lĩnh vực thủy điện, mỏ và các vùng đất nông nghiệp thuận lợi cho trồng trọt năng suất cao… Về lịch sử đấu tranh của dân tộc, đất nước Lào có truyền thống lịch sử lâu đời, truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm anh dũng kiên cường. Lịch sử dân tộc Lào có nhiều thăng trầm, sự thăng trầm ngay từ khi bắt đầu thành lập. Điều này có ảnh hưởng từ các nước lân cận của Lào. Trong chặng đường đấu tranh chống ngoại xâm, với tinh thần đoàn kết, đấu tranh quyết liệt, nhân dân Lào đã giành được độc lập, thống nhất đất nước..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Điệu múa đẹp như tâm hồn của người dân Lào Nói đến truyền thống văn hóa, lịch sử đấu tranh của đất nước Lào không thể không nói đến người dân nơi đây, bởi họ chính là nhân tố tạo nên những điều kì vĩ đó. Người dân Lào cần, cù, chăm chỉ và ham học hỏi, có tinh thần vươn lên khắc phục khó khăn trong lao động sản xuất cũng như chống giặc ngoại xâm.Và thêm nữa, dân tộc Lào có tinh thần đoàn kết dân tộc cao, tinh thần đoàn kết quốc tế trong sáng, đặc biệt với nhân dân Việt Nam. Chính nền văn hóa, chính lịch sử đấu tranh kiên cường chống ngoại xâm của dân tộc Lào đã chứng minh điều đó. Hay có thể nói truyền thống đấu tranh anh dũng đã bồi hun đúc ý chí tinh thần dân tộc, nền văn hoá Lào như một dòng chảy ngọt ngào đã bồi đắp nên tâm hồn, cốt cách của con người Lào. Cứ nhìn nét mặt say mê theo từng nhịp bước chân, từng ngón tay uốn cong khéo léo, trau chuốt, uyển chuyển của vũ công Lào trong điệu múa Lăm vông, tôi hiểu rằng đất nước Triệu Voi yêu nghệ thuật, yêu hòa bình biết mấy! Càng hiểu về văn hóa, đất nước và con người của đất nước Triệu Voi, tôi càng thấy thêm yêu mến nước Lào - láng giềng anh em. Mong tình đoàn kết đặc biệt giữa hai nước ngày thêm sâu đậm, góp phần quan trọng vào việc củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào trong thời kỳ mới. Thế hệ chúng ta cũng như con cháu mai sau cần gìn giữ truyền thống - mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước láng giềng anh em Việt - Lào, như Bác Hồ ngợi ca: “Việt- Lào hai nước chúng ta Tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long” Thân Thị Hoàng Oanh.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>