Tiểu luận quản lý dựa vào nhà trường tại trường trường tiểu học trần văn ơn từ lý luận đến thực tiễn

TRƯỜNG…
KHOA …


TIỂU LUẬN
QUẢN LÝ DỰA VÀO NHÀ TRƯỜNG TẠI TRƯỜNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRẦN VĂN ƠN - TỪ LÝ LUẬN
ĐẾN THỰC TIỄN

Họ tên học viên:…………………….
Lớp:…………….,

- 2021


MỤC LỤC
Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Cơ sở về mặt pháp lý
2. Cơ sở về mặt lý luận
3. Cơ sở về mặt thực tiễn
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Khái quát về trường tiểu học Trần Văn Ơn
2. Lý luận quản lý dựa vào nhà trường
3. Thực trang quản lý dựa vào nhà trường
4. Đánh giá chung

1
1
2
3

5
5
6
7
11

5. Đề xuất

12

III. PHẦN KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

17
19


I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Cơ sở về mặt pháp lý
Theo Luật giáo dục : “Mục tiêu của giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh
hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh học tiếp cấp
trung học cơ sở. Mục tiêu chung của bậc tiểu học là xây dựng bậc học lành
mạnh , đậm đà bản sắc dân tộc , phát triển bền vững và cơ bản đạt trình độ tiên
tiến và cần đạt mục tiêu cụ thể” [8, tr.7].
“Mục tiêu chính của giáo dục tiểu học là giúp tất cả học sinh biết đọc, biết
viết, và biết tính tốn với những con số ở mức độ căn bản, cũng như thiết lập
những hiểu biết căn bản về khoa học, toán, địa lý, lịch sử, và các mơn khoa học
xã hội khác” [3, tr.18].
Ngồi Luật giáo dục thì bên cạnh đó Đảng, Chính phủ và ngành Giáo dục

và Đào tạo đã ban hành các Nghị định, Thông tư như:
Nghị định, Số: 127/2018/NĐ-CP, ngày 21 tháng 9 năm 2018, Quy định
trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục;
Thông tư, Số: 28/2020/TT-BGDĐT, ngày 04 tháng 9 năm 2020, ban hành
điều lệ trường tiểu học;
Nghị định 15/2019/NĐ-CP hướng dẫn một số điều Luật giáo dục nghề
nghiệp;
Nghị định 127/2018/NĐ-CP trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục;
Nghị quyết 89/NQ-CP 2017 thủ tục hành chính thuộc quản lý của Bộ Giáo
dục Đào tạo;
Đặc biệt Nghị quyết 29/NQ-TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục,
đào tạo (năm 2013) yêu cầu: Chuyển mạnh từ quản lí giáo dục, quản lí nhà
trường nặng tính hành chính sang coi trọng quản lí chất lượng….
Trên cơ sở các căn cứ pháp lý trên, trường tiểu học phải tích cực chuyển
đổi từ cách quản lí cũ sang quản lý dựa vào nhà trường, bảo chất lượng và quản
1


lí chất lượng giáo dục, đặc biệt coi trọng sự phát triển về phẩm chất năng lực của
người học, nâng cao chất lượng dạy học.
2. Cơ sở về mặt lý luận
“Giáo dục tiểu học (Primary education, elementary education) là giai đoạn
thứ nhất của giáo dục bắt buộc, là cấp học nền tảng của giáo dục phổ thông. Đây
là bậc giáo dục cho trẻ em từ lớp một (5 hoặc 6 tuổi) tới hết lớp năm. Giáo dục
tiểu học có vai trị quan trọng đối với sự hình thành, phát triển nhân cách và năng
lực (trí tuệ và thể chất) của trẻ em” [2, tr.182]. Giáo dục tiểu học ổn định và đảm
bảo chất lượng sẽ tạo điều kiện cho các bậc giáo dục tiếp ổn định, tạo cơ sở cho
xã hội phát triển bền vững, ổn định. Chất lượng của giáo dục tiểu học chịu tác
động cơ bản, toàn diện từ hoạt động dạy học của giáo viên.
Do đó, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động dạy học ở các trường tiểu

học là đòi hỏi khách quan trong đổi mới “căn bản, toàn diện” giáo dục ở nước ta
hiện nay. Nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý trong các trường tiểu học liên
quan đến nhiều vấn đề, trong đó quản lý dựa vào nhà trường giữ vị trí hết sức
quan trọng, mang tính then chốt và cần thiết để định hướng, chỉ đạo, điều hành,
kiểm tra mọi hoạt động giáo dục bậc tiểu học. Về vấn đề này, Nghị quyết số 29NQ/TW Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương 8 khóa XI chỉ rõ “đổi mới căn bản
cơng tác quản lý giáo dục, đào tạo, bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự
chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo; coi trọng quản lý chất
lượng là khâu đột phá để nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế” [9, tr.13]. Văn kiện Đảng lần thứ XII của Đảng chỉ ra
định hướng: “Đổi mới chương trình, nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, hiện
đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và ngành nghề. Đa dạng hóa nội
dung, tài liệu học tập, đáp ứng yêu cầu của các bậc học, các chương trình giáo
dục, đào tạo và nhu cầu học tập suốt đời của mọi người” [6, tr.65].
2


3. Cơ sở về mặt thực tiễn
Thự tiễn quá trình lãnh đạo xây dựng nền giáo dục ở nước ta thời gian qua cho
thấy “Xu thế đổi mới quản lý dựa vào nhà trường đang lan tỏa mạnh mẽ tới từng
khu vực, từng quốc gia trong đó có Việt Nam. Do đó, ngồi việc nghiên cứu thực
tiễn quản lý giáo dục, chúng ta cũng cần nghiên cứu tìm hiểu những mơ hình, xu
thế phát triển của quản lý giáo dục trên thế giới để từ đó có sự vận dụng phù hợp
vào Việt Nam. Đổi mới quản lý giáo dục tại Việt Nam hướng đến tăng quyền tự
chủ, trách nhiệm xã hội cho các nhà trường. Vì vậy, quản lý dựa vào nhà
trường vừa là mục tiêu đồng thời vừa là bước đi quan trọng trong quá trình
phân cấp quản lý giáo dục hiện nay” [7, tr.120].
Công tác quản lý dựa vào nhà trường giữ vị trí quan trọng trong công tác
quản lý nhà trường và là nhiệm vụ trọng tâm của người hiệu trưởng nhằm nâng
cao chất lượng đào tạo của nhà trường, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã

hội. Những điểm mới của Chương trình giáo dục tổng thể đã đặt ra những yêu
cầu đổi mới với công tác quản lý dựa vào nhà trường, đặc biệt là đổi mới công
tác quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường. Trong thời điểm hiện nay hoạt
động dạy học ở trường tiểu học giữ vị trí trung tâm và nó làm nền tảng quan
trọng để thực hiện thành cơng mục tiêu giáo dục tồn diện của nhà trường tiểu
học; đồng thời, nó quyết định kết quả đào tạo của nhà trường.
Để làm tốt công tác quản lý dựa vào nhà trường, có nhiều nhà khoa học
nhà nghiên cứu trong và ngồi nước đã có những cơng trình đề cập đến thực tiễn
quản lý ở các nhà trường tiểu học nhằm tìm ra các biện pháp quản lý có hiệu quả
nhất. Có thể nói có rất nhiều nhà nghiên cứu đã quan tâm nghiên cứu, bàn luận
về hoạt động quản lý, quản lý nhà trường, quản lý hoạt động dạy học trường tiểu
học, trong đó đều khẳng định vị trí, vai trị quan trọng của quản lý dựa vào nhà
trường. Trong công tác quản lý trường tiểu học, quản lý hoạt động dạy học có ý
nghĩa đặc biệt quan trọng, nó chính là yếu tố quyết định tới chất lượng của nhà
trường, sự phát triển bền vững của giáo dục tiểu học. Đây là nhiệm vụ không
đơn giản đối với mỗi hiệu trưởng trường tiểu học. Mục tiêu chính của cơng tác
3


này là làm sao đảm bảo nâng cao chất lượng dạy học theo yêu cầu đổi mới giáo
dục hiện nay.
Qua nghiên cứu vân sđề quản lý ở trường tiểu học và quản lý dựa vào nhà
trường cho thấy “Thực tế cho thấy cơ sở pháp lý cho việc thực hiện phân cấp trong
nhà trường chưa cụ thể và rõ ràng, trong quá trình thực hiện phân cấp lại bị chi phối
bởi rất nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài nhà trường khiến hiệu quả không đạt
được như mong đợi, thậm chí dẫn đến tình trạng tự chủ hình thức. Việc thực hiện
phân cấp quản lý cho nhà trường Tiểu học còn nhiều hạn chế, trong bản thân
trường tiểu học sự tham dự của các bên có liên quan như giáo viên, nhân viên, phụ
huynh học sinh, cộng đồng hết sức mờ nhạt. Thêm vào đó, với sự tồn tại của nhiều
loại hình nhà trường: trường cơng lập, trường ngồi cơng lập, trường có yếu tố

quốc nước ngồi; sự thiếu đồng đều về chất lượng giáo dục, trình độ giáo viên,
học sinh, quản lý, sự đầu tư cho giáo dục của gia đình và địa phương... dẫn đến
quá trình phân cấp đang diễn ra với nhiều dạng thức, mức độ khác nhau” [10,
tr.136].
Mơ hình “trường học mới” đang địi hỏi ngày càng cao về một sự phân cấp
mạnh mẽ trong quản lý của nhà trường, các cơ sở giáo dục. Nhằm phục vụ cho
cơng cuộc đổi mới tồn diện về giáo dục và địa tạo nói chung, giáo dục bậc tiểu
học nói riêng, các nhà quản lý phải biết vận dụng đa dạng phương thức quản lý,
trong đó đặt trọng tâm vào đổi mới quản lý dựa vào nhà trường.

4


II. PHẦN NỘI DUNG
1. Khái quát về trường tiểu học Trần Văn Ơn
Trường trường tiểu học Trần Văn Ơn trong quá trình phát triển đã thực sự
quan tâm, chăm lo đến các hoạt động giáo dục thế hệ trẻ. Với sự cố gắng của đội
ngũ cán bộ, giáo viên và sự giúp đỡ của chính quyền địa phương nhà trường đã
khơng ngừng khắc phục khó khăn, phấn đấu vươn lên tập trung đầu tư cho giáo
dục. Hệ thống cơ sở vật chất của nhà trường ngày càng hoàn thiện, đầy đủ,
khang trang, đổi mới.
Môi trường cảnh quan sư phạm luôn “xanh - sạch - đẹp” đã thật sự tạo ra
môi trường học tập, vui chơi an toàn, thân thiện hấp dẫn đối với học sinh. Giúp
các bậc cha mẹ học sinh và các em học sinh càng thêm yêu quý trường, tích cực
học tập, phấn đấu trong học tập.
Trải qua q trình phát triển liên tục hơm nay trường trường tiểu học Trần
Văn Ơn đã có nhiều khởi sắc. Phong trào thi đua: “Dạy tốt - Học tốt” được phát
huy có hiệu quả. Chất lượng giáo dục tồn diện có nhiều chuyển biến tích cực.
Thực hiện tốt cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh” mỗi thầy cơ giáo là một tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo gắn với

cuộc vận động “Nói khơng với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong
giáo dục - Nói khơng với vi phạm đạo đức nhà giáo và tình trạng cho học sinh
khơng đạt chuẩn lên lớp”. Triển khai có hiệu quả phong trào: “Xây dựng trường
học thân thiện - Học sinh tích cực”, và thực hiện có hiệu quả “Năm trật tự và
văn minh đơ thị “; “Năm Kỉ cương hành chính”.
Năm 2019 - 2020 tổng số có 34 lớp,và tổng số là 1486 em học. Tổng số
cán bộ, giáo viên, nhân viên là 68 đồng chí.
Báo cáo Tổng kết năm học 2019-2020 của nhà trường chỉ rõ “Nhà trường
luôn nhận được sự quan tâm của Đảng uỷ, Chính quyền địa phương tạo điều
kiện về nhiều mặt để thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục. Trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ, nhà trường nhận được sự chỉ đạo sát sao, động viên kịp thời của
phòng Giáo dục và Đào tạo; sự ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh học
5


sinh; sự cố gắng của cán bộ giáo viên nhân viên và học sinh. Nhà trường có đội
ngũ giáo viên trẻ, nhiệt tình trách nhiệm, đều đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn,
có trình độ chun mơn vững vàng, tâm huyết với nghề, có nhiều cố gắng trong
phong trào dạy và học. Trong trường các em học sinh được học đủ các chương
trình nội, ngoại khố theo qui định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Phong trào thể
dục, múa hát tập thể sôi nổi. Các câu lạc bộ cờ vua, cờ tướng, võ thuật, văn nghệ,
…được duy trì và tập luyện thường xuyên, đội tuyển thể dục thể thao tham gia kì
thi đạt kết quả tốt” [11, tr.6].
Nối tiếp những kết quả đã đạt được, năm học 2020 - 2021 thầy và trò nhà
trường quyết tâm thi đua “Thầy dạy tốt - Trò học tốt”; thực hiện tốt các phong
trào “Đổi mới quản lý - Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện”.
2. Lý luận quản lý dựa vào nhà trường
Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý như: “Quản lý là sự tác động có
tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý
nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt

mục tiêu đặt ra trong điều kiện môi trường đang biến động” [4, tr.92].
Theo từ điển Tiếng Việt thông dụng, thuật ngữ quản lý được định nghĩa là:
“Tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định”...[12,
tr.410].
“Quản lý là một hoạt động có kế hoạch, có chủ đích, hợp quy luật của chủ
thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả các tiềm năng, các
cơ hội của tổ chức, đưa tổ chức đạt đến mục tiêu đã xác định. Nói cách khác,
quản lý là quá trình thực hiện các chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm
tra để đưa tổ chức đạt đến mục tiêu đã đề ra.” [5, tr.72].
Trường học là tổ chức cơ sở trực tiếp làm công tác giáo dục và đào tạo, là
tế bào cơ bản của hệ thống giáo dục của từng địa phương và của quốc gia, là hệ
thống bộ phận trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mọi hoạt động quản lý của các
cấp quản lý giáo dục đều phải hướng về trường học.
6


Quá trình quản lý trong nhà trường được xem như một thể thống nhất tồn
vẹn, có các thành tố quan hệ mật thiết với nhau rất chặt chẽ. “Quản lý nhà trường
là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức
là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục
và đào tạo đối với ngành giáo dục, thế hệ trẻ và từng học sinh” [5, tr.83].
Quản lý trường học là q trình tác động có ý thức, có kế hoạch và hướng
đích của chủ thể quản lý đến cán bộ, giáo viên, học sinh và đến tất cả các mặt
hoạt động của đời sống nhà trường.
Thực chất đó là q trình tác động lên tồn bộ các thành tố của quá trình
giáo dục (bao gồm: Quản lý kế hoạch, quản lý chuyên môn, quản lý nhân lực;
quản lý tài chính, tài sản nhằm đảm bảo sự vận hành tối ưu của quá trình giáo
dục, đạt tới các mục tiêu quản lý đã đề ra.
“Quản lý dựa vào nhà trường là cách thức quản lý giáo dục nhằm phân
cấp quản lý tới cấp độ nhà trường, thu hút sự tham gia của các thành viên trong

và ngoài nhà trường vào việc ra quyết định quản lý đối với các hoạt động của
nhà trường hướng tới mục tiêu cao nhất là nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo
dục” [1, tr.201].
3. Thực trang quản lý dựa vào nhà trường
* Điểm mạnh
- Xây dựng văn hóa nhà trường.
Báo cáo Tổng kết năm học 2019-2020 của trường Trần Văn Ơn chỉ rõ: “Cả
giáo viên và hiệu trưởng đều cho rằng, họ vẫn chưa thực sự biết rõ về tầm nhìn,
sứ mệnh của nhà trường cũng như chưa thấy tầm nhìn, sứ mệnh được thể hiện
trong các hoạt động thường ngày của nhà trường và tầm nhìn đó họ ít tham dự
để xây dựng và chưa được khuyến khích tạo điều kiện truyền bá. Điều đó cho
thấy việc xây dựng, chia sẻ sứ mệnh, tầm nhìn của nhà trường trên thực tế cịn
có những điểm chưa phù hợp và cần có những biện pháp cụ thể để giải quyết
những điểm chưa phù hợp đó” [11, tr.8].
7


Nhà trường đã xây dựng được văn hóa chia sẻ, thể hiện ở sự đồng thuận
của đội ngũ giáo viên với những quyết định của ban giám hiệu nhà trường. Nhà
trường đã tạo một môi trường làm việc thuận lợi và giáo viên nhận được sự tạo
điều kiện của hiệu trưởng.
- Xây dựng và phát huy vai trò của Hội đồng trường
Báo cáo Tổng kết năm học 2019-2020 của trường Trần Văn Ơn chỉ rõ
“Giáo viên, cán bộ quản lý nhà trường đều nhận thức rõ sự tồn tại của Hội đồng
trường trong tổ chức của trường tiểu học. Giáo viên, cán bộ nhà trường đều có sự
nhất trí cao về thành phần hiện tại của Hội đồng trường. Họ đều thống nhất với
thành phần Hội đồng trường như trong quy định của Luật giáo dục Việt Nam.
Thành phần của Hội đồng trường bao gồm: Hiệu trưởng, đại diện Công đồn,
Đồn thanh niên, tổ chun mơn. Hội đồng trường đã phát huy vai trò trong
những quyết định quan trọng của trường, tổ chức họp từ 2 lần trở lên trong một

năm học, từng bước nâng cao chất lượng trong các buổi sinh hoạt” [11, tr.8].
- Thực hiện chức năng ra quyết định trong quản lý nhà trường.
Toàn thể cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên trường Trần Văn Ơn đều
cho rằng nhà trường đã thực hiện tốt việc ra các quyết định quản lý. Những nội
dung về sứ mệnh, tầm nhìn của nhà trường; Kế hoạch phát triển chiến lược, kế
hoạch hành động cụ thể của nhà trường đều được thực hiện tốt. Nhà trưỡng đã
chủ động ra quyết định đối với các vấn đề quan trọng, như: tài chính, nhân sự,
dạy và học, hợp tác.... qua đó từng bước chất lượng quản lý được nâng cao.
- Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý nhà trường.
Hiệu trưởng là người đứng đầu nhà trường, là người cầm quân; con chim
đầu đàn của tập thể sư phạm. Là người giỏi về chun mơn, tấm gương sáng về
phẩm chất, có năng lực quản lý. Hiệu trưởng là người do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền bổ nhiệm, là người đại diện cho quyền lực nhà nước điều hành và
chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của nhà trường.
Hiệu trưởng đã nhận thức được vai trò bản thân là người kết nối các thành
phần tham gia trong quá trình quản lý nhà trường. Nhìn chung, Hiệu trưởng
8


trường tiểu học Trần Văn Ơn đã thực hiện tốt các nhiệm vụ như: “ xây dựng,
tổ chức bộ máy nhà trường; xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện nhiệm vụ
năm học; quản lý giáo viên, nhân viên, quản lý chuyên môn, phân công công tác,
kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng,
kỷ luật đối với giáo viên, nhân viên theo quy định của nhà nước; quản lý hồ sơ
tuyển dụng giáo viên, nhân viên; quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh
do nhà trường tổ chức; xét duyệt kết quả đánh giá, xếp loại học sinh, kí xác nhận
học bạ, ký xác nhận hồn thành chương trình tiểu học vào học bạ học sinh” [11,
tr.10].
* Điểm yếu
Báo cáo Tổng kết năm học 2019-2020 của trường Trần Văn Ơn chỉ rõ:

“Cần tăng cường thời gian hoạt động của hội đồng trường, nâng cao tính tự chủ và
trách nhiệm xã hội trong quá trình ra các quyết định quản lý, đặc biệt cần thay đổi
thành phần hiện tại của hội đồng trường, tăng thêm các bên có liên quan vào trong
thành phần của hội đồng trường. Sự tham dự ở trường nói chung cịn thiếu vắng
học sinh, tình nguyện viên, doanh nghiệp, nhân viên y tế, nhân viên bảo vệ
nhưng các thành viên hội đồng trường, hiệu trưởng, giáo viên đã tham dự và
quyết định hầu hết các vấn đề nhà trường theo hướng nâng cao chất lượng giáo
dục của nhà trường. Thêm vào đó, các trường nâng cao chất lượng tham dự cả
về sự đa dạng của thành phần và mức độ tham dự” [11, tr.9].
Ra quyết định quản lý: Các thành phần tham ra quyết định quản lý chủ
yếu là hiệu trưởng và giáo viên nhà trường, cán bộ quản lý nên quản lý dựa vào
nhà trường ở cấp độ rất thấp “Nội dung nhà trường được tự quyết cũng không
nhiều, những nội dung trọng tâm là nhân sự, tài chính, chương trình chưa được
trao quyền nên nhà trường chỉ tự chủ có khn khổ và hết sức hạn chế. Chúng ta
cần một sự thay đổi toàn diện từ quản lý nhà nước về giáo dục đến quản lý trong
bản thân mỗi nhà trường để quản lý dựa vào nhà trường thực hiện ở cấp cao
hơn. Hiệu trưởng sẽ có vai trị quyết định nhà trường tự chủ ở mức độ nào. Hiệu
trưởng đều nhận thức được vai trị của mình, nhưng vai trị ấy hạn chế trong một
9


cơ chế quản lý dựa vào nhà trường chưa cao nên bản thân hiệu trưởng cũng
chưa thể hiện được hết năng lực của mình trong quản lý nhà trường để nhà
trường tăng thêm tính tự chủ” [4, tr.85].
* Cơ hội
Thời gian qua, đảng và Nhà nước có nhiều chủ trương, chính sách phát
triển giáo dục ở mọi cấp học. Bên cạnh đó, quản lý dựa vào nhà trường ở
trường tiểu học Trần Văn Ơn luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của
ngành của lãnh đạo các cấp Ủy đảng, chính quyền địa phương, các lực lượng xã
hội, phụ huynh nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để từng bước hồn

thiện cơ sở vật chất, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
Các cấp, ngành giáo dục của địa phương đã tổ chức các lớp bồi dưỡng nâng
cao năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Đây là cơ sở để đội ngũ
hiệu trưởng nâng cao trình độ, đặc biệt là trình độ quản lý dựa vào nhà trường.
* Thách thức
Các chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng có nội dung đào tạo về quản lý
và lãnh đạo, tuy nội dung khá tồn diện nhưng nói nhiều về cách lập kế hoạch,
mà chưa tập trung vào các vấn đề như ủy quyền, thiếu các bài tập thực tế để vận
dụng thực tiễn. Do đó, khi áp dụng họ gặp nhiều khó khăn. Các lớp bồi dưỡng
chun mơn của Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức thường hạn chế về số lượng
thời gian tập huấn ngắn chưa đạt nhiều hiệu quả, những kỹ năng quản lý, nhất là
quản lý dựa vào nhà trường chưa được trang bị sâu và toàn diện.
Việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ Hiệu
trưởng còn chịu sự ảnh hưởng của cách làm cũ, từ việc xác định nhu cầu đến
cách thức tổ chức. Chưa có q trình đánh giá sau đào tạo, bồi dưỡng để rút kinh
nghiệm. Một số cán bộ quản lý ở các nhà trường vẫn chưa sẵn sàng để đáp ứng
cho việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng ở một số ngành, lĩnh vực, còn bị động, thiếu
về kinh nghiệm thực tiễn và năng lực sư phạm.
Hiện nay, trong đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ Hiệu
trưởng còn bộc lộ những mâu thuẫn giữa nhu cầu và khả năng của công tác này.
10


Công việc cần phải giải quyết ngày càng nhiều hơn, đa dạng và phức tạp hơn;
trong khi đó, những gì được xem là năng lực của thường được tích lũy từ trải
nghiệm của bản thân hơn là thu hoạch được qua đào tạo, bồi dưỡng.
Nghiên cứu những thách thức tác động đến vấn đề quản lý dựa vào nhà
trường cho thấy: “Giáo dục Tiểu học Việt Nam đang trên đà đổi mới, mơ hình
trường học mới đã được đưa vào áp dụng rộng rãi, cùng với đó là đổi mới trong
phương pháp dạy học, phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo hướng

tích hợp, liên mơn nhằm phát huy năng lực người học. Khi đổi mới, các trường
tiểu học cần một hành lang pháp lý phù hợp để có thể chủ động tiến hành các
hoạt động của mình . Quản lý dựa vào nhà trường phù hợp với những đổi mới
của giáo dục tiểu học, tăng tính tự chủ cho giáo viên trong biên soạn nội dung,
lựa chọn phương pháp hình thức giảng dạy, kiểm tra, đánh giá cũng như chủ
động nâng cao trình độ hướng tới phát huy năng lực người học; Quản lý dựa
vào nhà trường cũng chú ý tới nhu cầu của học sinh và phụ huynh” [5, tr,186].
4. Đánh giá chung
Quản lý dựa vào nhà trường thực hiện ở trường tiểu học Trần Văn Ơn chịu
sự chi phối mạnh mẽ của các yếu tố cả bên trong lẫn bên ngoài nhà trường hiện
nay. Các yếu tố bên ngoài gắn như: chủ trương, đường lối, tư tưởng chỉ đạo của
Nhà nước, Bộ Giáo dục và đào tạo đang khiến những thành tố bên trong chưa có
thể phát huy hết vai trị tích cực, đã gây những cản trở, khó khăn nhất định cho
việc nâng cao hiệu quả quản lý của nhà trường phù hợp với sự đổi mới giáo dục.
Trong nhà trường thì hiệu trưởng là người lãnh đạo, quản lý có ảnh hưởng
mạnh mẽ nhất đến việc nhà trường có thực hiện các chức năng quản lý dựa vào
nhà trường hay không và trên hết là mức độ, kết quả quản lý dựa vào nhà trường
đến đâu. Bên cạnh đó, một yếu tố quan trọng là sự tham gia của các bên liên
quan trong quyết định các vấn đề của nhà trường sẽ quyết định đến vấn đề tự
chủ của nhà trường. Để có thể nâng cao hiệu quả quản lý dựa vào nhà trường,
thông qua kết quả hoàn thành nhiệm vụ năm học hằng năm, qua đánh giá các
yếu tố bên trong và bên ngồi nhà trường thì nhà trường hiện nay cần có một
11


hành lang pháp lý thực sự tạo điều kiện cho vấn đề tự chủ và bản thân nhà
trường phải có đầy đủ các năng lực để tự chủ.
Báo cáo Tổng kết năm học 2019-2020 của trường Trần Văn Ơn chỉ rõ:
“Trường tiểu học Trần Văn Ơn đang nỗ lực từng bước xây dựng một mơi trường
có sự chia sẻ, đây là điều kiện quan trọng để tăng cường sự tham dự của các bên

có liên quan trong quản lý nhà trường hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả
giáo dục. Nhà trường đã thành lập hội đồng trường, hội đồng trường theo quy
định của các văn bản pháp lý đều thể hiện rõ thành phần, thời gian họp, cách thức
bầu chọn các thành viên, quy trình, cách thức ra quyết định. Hiệu trưởng Trường
tiểu học Trần Văn Ơn đã khẳng định được vị trí và vai trị của bản thân, đồng
thời cũng rất tích cực trong cơng tác tự đào tạo và đào tạo theo quy định để nâng
cao năng lực quản lý. Xu thế chung cho thấy các hiệu trưởng đều nỗ lực thực
hiện ủy quyền và tăng cường tự chủ trong công tác quản lý, lãnh đạo nhà trường.
Nhiều thành phần tham gia trong việc đưa ra các quyết định quản lý với nhiều
nội dung khác nhau trong hoạt động của Trường tiểu học Trần Văn Ơn nhưng
chủ yếu vẫn là hiệu trưởng và giáo viên. Đây là một vấn đề cần nghiên cứu để
tìm ra giải pháp khắc phục” [11, tr.4].
5. Đề xuất
Thứ nhất, xây dựng văn hóa nhà trường.
“Văn hóa nhà trường được cấu thành từ nhiều thành tố khác nhau, có ảnh
hướng đến chất lượng và hiệu quả hoạt động của nhà trường. Xây dựng văn hóa
là một nội dung rất quan trọng của quá trình xây dựng mơi trường giáo dục. Nội
dung này đã được quy định ở tiêu chí đầu tiên trong tiêu chuẩn 3, điều 6 của
Chuẩn chức danh nghề nghiệp giáo viên và hiệu trưởng, điều đó thể hiện tầm
quan trọng của nó trong việc xây dựng mơi trường giáo dục. Muốn thực hiện
thành công việc xây môi trường giáo dục nói chung và văn hóa nhà trường nói
riêng, mỗi cơ sở giáo dục không những phải xây dựng hệ giá trị cho mình, hồn
thiện bộ nội quy, quy tắc ứng xử trong trường học mà còn cần phải cụ thể hóa
các tiêu chuẩn, tiêu chí theo chức danh nghề nghiệp, thường xuyên tổng kết, trao
12


đổi kinh nghiệm thì sự nghiệp xây dựng mơi trường giáo dục và xây dựng văn
hóa nhà trường mới đạt được kết quả như mong muốn” [10, tr.106].
Nhà trường trong quá trình phát triển phải xác định cho được các hệ giá trị

của trường trên cơ sở sự đồng thuận nhất chí của đội ngũ cán bộ quản lý, của tập
thể và sự tham gia của các thành phần trong hội đồng trường. Mục tiêu hướng tới
sự phát triển của nhà trường là kim chỉ nam cho sự phấn đấu, cố gắng của mọi cán
bộ, giáo viên, và học sinh, trong đó chú trọng những giá trị để dạy học sinh làm
người, rèn luyện về đạo đức và cả lối sống. Điều này là đặc biệt quan trọng bởi vì
nếu không thể xác định được một triết lý phát triển, những giá trị của nhà trường
để làm mục tiêu hướng tới cho tất cả mọi người thì nhà trường sẽ mất phương
hướng, dẽ mắc sai lầm trong quá trình hoạt động dạy và học, thiếu bề dày truyền
thống và động lực phấn đấu.
Xây dựng quy tắc giao tiếp, ứng xử với mọi người trong đơn vị: Học sinh
-Học sinh, Giáo viên - Giáo viên, Học sinh - Giáo viên, tôn trọng người khác,
trung thực, không làm tổn thương người khác, luôn nắm rõ và đề cao ưu điểm
của người khác, đặt vị trí mình vào vị trí người khác để hiểu và đối xử…
Xây dựng hệ thống thông tin trong quản lý, trao đổi thông tin giữa nhà
trường và cha mẹ học sinh, người học qua trang thông tin điện tử, hộp thư điện
tử, hệ thống sổ liên lạc điện tử…
Xây dựng quy chế phối hợp với công an các phường (xã), để đảm bảo an
ninh trật tự ở khu vực trường học.
Đổi mới cơng tác hành chính. Các bộ phận hành chính: văn thư, kế tốn,
thủ quỹ, thư viện, y tế, bảo vệ, nhân viên phục vụ chủ động xây dựng kế hoạch
hoạt động và thực hiện theo quy trình, đảm bảo tính khoa học, hiệu quả, phối
hợp tốt, đồn kết tốt, phục vụ tốt nhất cho cơng tác quản lý và giảng dạy của nhà
trường, tận tuỵ trong cơng tác được giao, tận tình phục vụ nhân dân.
Dựa trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của nhà trường, dựa vào tình hình
đặc điểm của thực tiễn nhà trường, nhà trường phải xây dựng được một bộ nội
quy, các quy tắc ứng xử văn hóa ở trong nhà trường phù hợp và thường xuyên tổ
13


chức thực hiện tốt các quy tắc ứng xử đó, hình thành một nếp văn hóa rieng của

nhà trường, hình thành cho được một mơi trường văn hóa thật lành mạnh và thân
thiện, dân chủ của nhà trường, tạo nên được bản sắc văn hóa riêng có của nhà
trường mà tất cả thành viên đều phải tự giác tuân thủ và ln tự hào về văn hóa
của đơn vị mình.
Trên cơ sở xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa của nhà trường, căn cứ
vào chức trách, nhiệm vụ của từng cán bộ, giáo viên, nhân viên trên từng vị trí
việc làm, căn cứ vào chuẩn nghề nghiệp của giáo viên và chuẩn nghề nghiệp của
hiệu trưởng, nhà trường phải cụ thể hóa thành các nội dung của cơng việc,
những ứng xử phù hợp theo tiêu chí xây dựng của mơi trường văn hóa nhà
trường mà từng vị trí việc làm, từng chức danh cần phải tổ chức thực hiện;
thường xuyên đánh giá để phân loại nghiêm túc theo hằng q, tháng, năm…
Xây dựng bầu khơng khí dân chủ, cơng bằng, bình đẳng, đồn kết, thân
thiện, hợp tác, mọi người cùng chia sẻ, hỗ trợ lẫn nhau, mọi người đều được tơn
trọng, có cơ hội thể hiện sáng tạo, phát triển các năng lực của mình.
Cần xây dựng các biện pháp tuyên dương và nhân rộng các tấm gương
sáng, các mơ hình tiên tiến trong giáo dục; kịp thời xử lý các trường hợp vi
phạm nội quy, phát hiện và ngăn chặn vi phạm quy tắc ứng xử văn hóa của cán
bộ, giáo viên nhà trường để uốn nắn, định hướng giá trị trong quá trình xây dựng
và phát triển các giá trị văn hóa của nhà trường.
Xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá, động viên khen thưởng hợp lý, thúc
đẩy mọi người nỗ lực làm việc. Tập trung đẩy mạnh công tác thi đua khen
thưởng của nhà trường nhằm đẩy mạnh phong trào thi đua “dạy tốt, học tốt”.
Mỗi cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên đều có kế hoạch cơng tác của mình,
chủ động trong cơng việc, phối hợp với các thành viên khác hồn thành tốt
nhiệm vụ được giao.
Thứ hai, sự tham dự của các bên có liên quan trong quản lý nhà trường
Các bên có liên quan trong quản lý nhà trường bao gồm: hiệu trưởng, giáo
viên, nhân viên nhà trường, phụ huynh, cộng đồng, đại diện cơ quan quản lý giáo
14

dục cấp trên, mỗi thành viên có vai trị khác nhau, tuy nhiên những thành phần
ảnh hưởng trực tiếp tới học sinh là giáo viên và cha mẹ học sinh. Trong các
trường Tiểu học hiện hành giáo viên đã tham dự vào hội đồng trường nhưng vai
trị chưa cao vì họ nắm được quy định của luật giáo dục về hội đồng trường
nhưng vẫn chưa nhận thức hết tầm quan trọng của bản thân nên sự đóng góp chưa
lớn vào quá trình ra quyết định quản lý của nhà trường. Do vậy trong thời gian tới
nhà trường cần có giải pháp đề cao dân dẩn, phát huy vai trò các thành phần, bên
liên quan trong xây dựng nhà trường. Mở rộng các hình thức dân chủ để phát huy
trí tuệ tập thể để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường. Giải
pháp này cũng khắc phục hiện tượng chuyên quyền, mất dân chủ trong quá trình
lãnh đạo, quản lý của nhà trường.
Thứ ba, đối với Hội đồng trường.
Để hội đồng trường tiểu học thực sự trở thành phương tiện quan trọng thể
hiện tiếng nói của các thành viên cộng đồng, đưa tự chủ vào áp dụng trong thực
tiễn hội đồng trường cần được phát triển hoàn chỉnh về: Chức năng, nhiệm vụ;
Cơ cấu tổ chức; cách thức hoạt động; các lĩnh vực tham dự; quy trình thành lập
Các lĩnh vực tham gia tư vấn hoặc ra quyết định của hội đồng trường: Cho
dù là tư vấn hay tham gia quản lý, hội đồng trường thường tham gia vào các lĩnh
vực cơ bản sau: Lập kế hoạch phát triển nhà trường; tài chính, tài sản và huy
động nguồn nhân lực; tổ chức và nhân sự; giao tiếp và quan hệ cộng đồng;
chương trình giáo dục; giám sát thực hiện các quyết nghị của hội đồng trường.
Thứ tư, đối với hiệu trưởng nhà trường.
Hiệu trưởng nhà trường là người quản lý mọi mặt hoạt động của nhà
trường, người chịu trách nhiệm cho mọi hoạt động diễn ra cả bên trong và bên
ngồi xung quanh nhà trường. Để có thể nâng cao năng lực quản lý dựa vào nhà
trường đặt ra yêu cầu là:
Hiệu trưởng sẵn sàng thay đổi nhà trường theo quản lý dựa vào nhà trường.
Hiệu trưởng là người có tầm ảnh hưởng đến tồn thể giáo viên, nhân viên
các bên có liên quan.

15


Mỗi thành viên có liên quan đến nhà trường được hiệu trưởng trao cho tầm
ảnh hưởng nhất định và hiệu trưởng cần là người điều hòa ảnh hưởng đa dạng đó.
Hiệu trưởng cần trở thành biểu tượng cho nhà trường, định hình văn hóa
riêng cho nhà trường.
Các kỹ năng cơ bản cần có của hiệu trưởng khi quản lý dựa vào nhà
trường gồm: kỹ năng quản lý sự thay đổi trong chương trình và hoạt động giảng
dạy của nhà trường, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý các nguồn lực.

16


III. PHẦN KẾT LUẬN
“Nguồn nhân lực luôn là yếu tố quyết định đối với sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Do đó, để thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược của
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa chúng ta cần nhận thức một cách sâu
sắc, đầy đủ những giá trị to lớn và có ý nghĩa quyết định của nhân tố con người,
chủ thể của mọi sáng tạo, “nguồn tài nguyên” vô giá, vơ tận của đất nước; phải
có cách nghĩ, cách nhìn mới về vai trò động lực và mục tiêu của con người trong
sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; từ đó xây dựng các chương
trình, kế hoạch và chiến lược phát triển nguồn lực phù hợp, phát huy tối đa nhân
tố con người, tạo ra động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững đất nước” [1,
tr.126].
Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 có mục tiêu chiến lược cần
thực hiện tốt 8 giải pháp: “Đổi mới quản lý giáo dục; phát triển đội ngũ nhà giáo
và cán bộ quản lý giáo dục; đổi mới nội dung, … mở rộng và nâng cao hiệu quả
hợp tác quốc tế về giáo dục. Trong đó, giải pháp đổi mới quản lý giáo dục là giải
pháp đột phá và giải pháp phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục
là giải pháp then chốt” [3, tr.3]. Khi nói về các nguyên nhân yếu kém của Giáo

dục - Đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, chiến lược
đã chỉ rõ: “Năng lực của cán bộ quản lý giảng dạy - đào tạo các cấp không theo
kịp thực tiễn phát triển Giáo dục - Đào tạo, nhất là với sự đa dạng và phức tạp
của nó. Một số cán bộ quản lý tác phong quan liêu, mệnh lệnh, vì lợi ích bản
thân chi phối đã làm hại lợi ích chung…” [3, tr.5]. Như vậy có thể thấy rằng cán
bộ quản lý giáo dục là mắt xích quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực
hay còn gọi là nguồn lực con người.
Chất lượng giáo dục cấp Tiểu học có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc
phát triển nguồn nhân lực, mục tiêu giáo dục tiểu học (Luật Giáo dục 2019) xác
định: “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu
cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và
17


các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở” [8, tr.6]. Vì vậy
việc phát triển đội ngũ can bộ quản lý trường tiểu học là hết sức cần thiết.
Trong những năm qua, trường tiểu học Trần Văn Ơn đã có nhiều giải pháp
nâng cao hiệu quả quản lý dựa vào nhà trường và đã đạt được nhiều kết quả tích
cực. Chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường ngày một nâng lên, tỷ lệ học
sinh khá giỏi có chuyển biến tích cực qua các năm, nhà trường có tập thể sư
phạm đồn kết, dân chủ; mọi hoạt động của nhà trường có nền nếp, hiệu trưởng
phát huy vai trò trong quản lý nhà trường. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt
được trong công tác quản lý dựa vào nhà trường vẫn còn những hạn chế. Những
hạn chế trên đặt ra yêu cầu tất yếu phải tiến hành các biện pháp khắc phục, trong
đó biện pháp phát huy vai trị của hiệu trưởng nhà trường đóng vai trị quan
trọng.

18

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Brent Davies; Linda Ellison (2018), Lãnh đạo nhà trường thế kỷ 21,
Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội.
2. Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2015), Những xu thế quản lý
hiện đại và việc vận dụng vào quản lý giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội.
3. Chính Phủ Nước Cộng hịa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Chiến lược
phát triển giáo dục Việt Nam giai đoạn 2011-2020.
4. Trần Văn Dũng (2018), Một số vấn đề về quản lý giáo dụ hiện đại, Tạp
chí Giáo dục và xã hội, số 182/2017.
5. Nguyễn Văn Đức (2016), Nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục ở các
trường tiểu học hiện nay, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn q́c
lần thứ XII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
7. Vũ Ngọc Hải (2019), “Giáo dục Việt Nam và những tác động của
WTO”, Tạp chí Khoa học giáo dục, Số 87/2019.
8. Luật số: 43/2019/QH14 Luật Giáo dục, ngày 14 tháng 6 năm 2019.
9. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa
XI về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo.
10. Trần Minh Tài (2018), “Đổi mới cách nghĩ và cách làm giáo dục”,
Tạp chí Khoa học giáo dục, số 12/2018.
11. Trường tiểu học Trần Văn Ơn, Báo cáo Tổng kết năm học 2019-2020.
12. Trung tâm ngôn ngữ học, Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà
Nội, 1994.

19