Tài liệu Địa chất môi trường ppt

Địa chất môi trường
Địa chất môi trường
Environmental Geology
Environmental Geology
Địa chất môi trường
Địa chất môi trường
Environmental Geology
Environmental Geology
•
Chương 1: Những nhận thức cơ bản
Chương 1: Những nhận thức cơ bản
•
Chương 2: Các vật liệu và quá trình trái
Chương 2: Các vật liệu và quá trình trái
đất
đất
•
Chương 3: Đất và môi trường
Chương 3: Đất và môi trường
•
Chương 4: Các tai biến tự nhiên: tổng
Chương 4: Các tai biến tự nhiên: tổng
quan
quan
•
Chương 5: Sông và lũ lụt
Chương 5: Sông và lũ lụt
•
Chương 6: Trượt đất và các hiện tượng
Chương 6: Trượt đất và các hiện tượng

liên quan
liên quan

•
Chương 7: Động đất và các hiện
Chương 7: Động đất và các hiện
tượng liên quan
tượng liên quan
•
Chương 8: Hoạt động núi lửa
Chương 8: Hoạt động núi lửa
•
Chương 9: Các tai biến bờ biển
Chương 9: Các tai biến bờ biển
•
Chương 10: Nước: quá trình, cung
Chương 10: Nước: quá trình, cung
cấp, và sử dụng
cấp, và sử dụng
•
Chương 11: Ô nhiễm nước và xử lý
Chương 11: Ô nhiễm nước và xử lý
•
Chương 12: Các khía cạnh địa chất
Chương 12: Các khía cạnh địa chất
của sức khỏe môi trường
của sức khỏe môi trường


•

Mọi thứ đều có sự bắt đầu và kết thúc.
Mọi thứ đều có sự bắt đầu và kết thúc.
•
Trái đất hình thành cách ngày nay khoảng
Trái đất hình thành cách ngày nay khoảng
4.5 tỉ năm khi đám mây khí giữa các vì
4.5 tỉ năm khi đám mây khí giữa các vì
sao hình thành các sao sơ khởi và các hệ
sao hình thành các sao sơ khởi và các hệ
thống hành tinh.
thống hành tinh.
•
Sự sống trên Trái đất bắt đầu khoảng 3 tỉ
Sự sống trên Trái đất bắt đầu khoảng 3 tỉ
năm và từ đó vô số các sinh vật đa dạng
năm và từ đó vô số các sinh vật đa dạng
đã xuất hiện, phồn thịnh và biến mất, chỉ
đã xuất hiện, phồn thịnh và biến mất, chỉ
để lại hóa thạch, đánh dấu vị trí của nó
để lại hóa thạch, đánh dấu vị trí của nó
trong lịch sử Trái đất.
trong lịch sử Trái đất.
•
Chỉ cách đây vài triệu năm, tổ tiên của
Chỉ cách đây vài triệu năm, tổ tiên của
chúng ta ấn định một giai đoạn cho sự
chúng ta ấn định một giai đoạn cho sự
thống trị hiện diện của loài người.
thống trị hiện diện của loài người.

•
Không nghi ngờ gì nữa, mặt trời rồi
Không nghi ngờ gì nữa, mặt trời rồi
cũng sẽ mất, chúng ta cuối cùng cũng
cũng sẽ mất, chúng ta cuối cùng cũng
sẽ biến mất.
sẽ biến mất.
•
Quan sát trong vài triệu năm vai trò của
Quan sát trong vài triệu năm vai trò của
chúng ta trong lịch sử Trái đất có thể
chúng ta trong lịch sử Trái đất có thể
không quan trọng, nhưng đối với cuộc
không quan trọng, nhưng đối với cuộc
sống của chúng ta hiện nay và đối với
sống của chúng ta hiện nay và đối với
con cháu chúng ta, những tác động đến
con cháu chúng ta, những tác động đến
môi trường thực sự đáng kể.
môi trường thực sự đáng kể.

•
Về phương diện địa chất có thể nói
Về phương diện địa chất có thể nói
rằng con người tồn tại trong thời gian
rằng con người tồn tại trong thời gian
rất ngắn ngủi.
rất ngắn ngủi.
•
Ví dụ, Khổng long cai trị đất liền hơn

Ví dụ, Khổng long cai trị đất liền hơn
100 triệu năm.
100 triệu năm.
•
Chúng ta không biết sự chế ngự của
Chúng ta không biết sự chế ngự của
chúng ta sẽ dài bao lâu, nhưng những
chúng ta sẽ dài bao lâu, nhưng những
hồ sơ hoá thạch đã thừa nhận rằng tất
hồ sơ hoá thạch đã thừa nhận rằng tất
cả các loài cuối cùng đều tuyệt chủng.
cả các loài cuối cùng đều tuyệt chủng.

•
Chúng ta có thể hy vọng rằng loài người
Chúng ta có thể hy vọng rằng loài người
sẽ để lại điều gì đó hơn một số hóa thạch
sẽ để lại điều gì đó hơn một số hóa thạch
đánh dấu thời gian ngắn trong hồ sơ này
đánh dấu thời gian ngắn trong hồ sơ này
khi Homo sapien thịnh vượng.
khi Homo sapien thịnh vượng.
•
Với sự tiến hóa, hy vọng rằng loài người
Với sự tiến hóa, hy vọng rằng loài người
sẽ nhận thức nhiều hơn về môi trường và
sẽ nhận thức nhiều hơn về môi trường và
tìm những cách để sống hài hòa với hành
tìm những cách để sống hài hòa với hành
tinh chúng ta.

tinh chúng ta.

•
Địa chất môi trường là khoa học địa chất
Địa chất môi trường là khoa học địa chất
ứng dụng, một cách cụ thể, đó là việc sử
ứng dụng, một cách cụ thể, đó là việc sử
dụng các thông tin địa chất để giúp con
dụng các thông tin địa chất để giúp con
người giải quyết các xung đột trong sử
người giải quyết các xung đột trong sử
dụng đất, để giảm thiểu sự suy thoái môi
dụng đất, để giảm thiểu sự suy thoái môi
trường và cực đại hóa các kết quả có lợi
trường và cực đại hóa các kết quả có lợi
của việc sử dụng môi trường tự nhiên và
của việc sử dụng môi trường tự nhiên và
bị biến đổi.
bị biến đổi.

•
Ứng dụng địa chất cho các vấn đề này bao
Ứng dụng địa chất cho các vấn đề này bao
gồm các nghiên cứu sau:
gồm các nghiên cứu sau:
1) Các tai biến tự nhiên (như lũ lụt, trượt
1) Các tai biến tự nhiên (như lũ lụt, trượt
lở đất, động đất, hoạt động núi lửa) để
lở đất, động đất, hoạt động núi lửa) để
giảm thiểu sự tổn thất sinh mạng và tài

giảm thiểu sự tổn thất sinh mạng và tài
sản.
sản.
•
2) Cảnh quan để lựa chọn các vị trí, qui
2) Cảnh quan để lựa chọn các vị trí, qui
hoạch sử dụng đất và phân tích tác động
hoạch sử dụng đất và phân tích tác động
môi trường.
môi trường.
•
3) Các vật liệu Trái đất (như khoáng sản,
3) Các vật liệu Trái đất (như khoáng sản,
đá, đất) để xác định tiềm năng sử dụng
đá, đất) để xác định tiềm năng sử dụng
của chúng như các tài nguyên hoặc các vị
của chúng như các tài nguyên hoặc các vị
trí đổ bỏ chất thải và các ảnh hưởng của
trí đổ bỏ chất thải và các ảnh hưởng của
chúng tới sức khỏe con người.
chúng tới sức khỏe con người.

•
4) Các quá trình thủy học của nước ngầm
4) Các quá trình thủy học của nước ngầm
và nước mặt để đánh giá các tài nguyên
và nước mặt để đánh giá các tài nguyên
nước và các vấn đề ô nhiễm nước.
nước và các vấn đề ô nhiễm nước.
•

5) Các quá trình địa chất (như lắng đọng
5) Các quá trình địa chất (như lắng đọng
trầm tích trên đáy đại dương, sự hình
trầm tích trên đáy đại dương, sự hình
thành núi và di chuyển nước trên và dưới
thành núi và di chuyển nước trên và dưới
mặt đất) để đánh giá những thay đổi cục
mặt đất) để đánh giá những thay đổi cục
bộ, khu vực và toàn cầu.
bộ, khu vực và toàn cầu.
•
Xem xét độ rộng các ứng dụng này, có thể
Xem xét độ rộng các ứng dụng này, có thể
xác định địa chất môi trường là một
xác định địa chất môi trường là một
nhánh của khoa học Trái đất nghiên cứu
nhánh của khoa học Trái đất nghiên cứu
toàn bộ phổ tương tác giữa loài người với
toàn bộ phổ tương tác giữa loài người với
môi trường vật lý.
môi trường vật lý.

•
Môi trường là tập hợp tổng thể các hoàn
Môi trường là tập hợp tổng thể các hoàn
cảnh bao quanh một cá thể hoặc một
cảnh bao quanh một cá thể hoặc một
cộng đồng. Nó bao gồm toàn bộ các điều
cộng đồng. Nó bao gồm toàn bộ các điều
kiện vật lý như không khí, nước, các khí

kiện vật lý như không khí, nước, các khí
và các dạng địa hình ảnh hưởng đến sự
và các dạng địa hình ảnh hưởng đến sự
phát triển của một cá thể hoặc một cộng
phát triển của một cá thể hoặc một cộng
đồng. Nó cũng bao gồm các điều kiện xã
đồng. Nó cũng bao gồm các điều kiện xã
hội và văn hóa như đạo đức, kinh tế, thẩm
hội và văn hóa như đạo đức, kinh tế, thẩm
mỹ ảnh hưởng đến hành vi của cá thể
mỹ ảnh hưởng đến hành vi của cá thể
hoặc cộng đồng.
hoặc cộng đồng.
•
Bởi vậy, giới thiệu về địa chất môi trường
Bởi vậy, giới thiệu về địa chất môi trường
phải xem xét không chỉ các quá trình Trái
phải xem xét không chỉ các quá trình Trái
đất, các tài nguyên và cấu trúc trái đất
đất, các tài nguyên và cấu trúc trái đất
được các nhà khoa học trái đất mô tả mà
được các nhà khoa học trái đất mô tả mà
còn cả xã hội và văn hóa ảnh hướng đến
còn cả xã hội và văn hóa ảnh hướng đến
việc chúng ta nhận thức và phản ứng tới
việc chúng ta nhận thức và phản ứng tới
môi trường vật lý như thế nào.
môi trường vật lý như thế nào.

•

What is Environmental geology?
What is Environmental geology?
“
“
Environmental geology is the study of
Environmental geology is the study of
the interaction between human activity
the interaction between human activity
and geological environment. It embraces
and geological environment. It embraces
geoscientific advice in planning and
geoscientific advice in planning and
management of the geological
management of the geological
environment. It also involves the
environment. It also involves the
prediction and forecasting of hazards
prediction and forecasting of hazards
and changes of the environment caused
and changes of the environment caused
by human encroachment on geological
by human encroachment on geological
processes.”
processes.”
Committee of the International Union of
Committee of the International Union of
Geological Science (IUGS)
Geological Science (IUGS)

1.2 Nhận thức môi trường và văn hóa

1.2 Nhận thức môi trường và văn hóa
1.2 Nhận thức môi trường và văn hóa
1.2 Nhận thức môi trường và văn hóa
•
Nhận thức môi trường gồm toàn bộ lối
Nhận thức môi trường gồm toàn bộ lối
sống mà chúng ta truyền từ thế hệ này
sống mà chúng ta truyền từ thế hệ này
sang thế hệ khác.
sang thế hệ khác.
•
Để khám phá căn nguyên của điều kiện
Để khám phá căn nguyên của điều kiện
hiện tại, chúng ta phải nhìn về quá khứ
hiện tại, chúng ta phải nhìn về quá khứ
để xem những thể chế văn hoá và xã hội
để xem những thể chế văn hoá và xã hội
-chính trị, kinh tế, đạo đức, tôn giáo và
-chính trị, kinh tế, đạo đức, tôn giáo và
thẩm mỹ-ảnh hưởng đến cách mà con
thẩm mỹ-ảnh hưởng đến cách mà con
người nhận thức và phản hồi tới môi
người nhận thức và phản hồi tới môi
trường vật lý như thế nào.
trường vật lý như thế nào.

•
Để giải quyết các vấn đề môi trường như
Để giải quyết các vấn đề môi trường như
dân số quá đông, đổ bỏ chất thải độc hại,

dân số quá đông, đổ bỏ chất thải độc hại,
nóng lên toàn cầu, và cạn kiệt tài nguyên
nóng lên toàn cầu, và cạn kiệt tài nguyên
chúng ta phải nhìn về tương lai.
chúng ta phải nhìn về tương lai.
•
Nếu thể chế xã hội góp phần vào các giải
Nếu thể chế xã hội góp phần vào các giải
pháp, những thay đổi cơ bản mà xã hội
pháp, những thay đổi cơ bản mà xã hội
hoạt động cả mức cá nhân và tổ chức sẽ
hoạt động cả mức cá nhân và tổ chức sẽ
là cần thiết. Độ lớn của điều chỉnh này có
là cần thiết. Độ lớn của điều chỉnh này có
thể so sánh với độ lớn của cuộc Cách
thể so sánh với độ lớn của cuộc Cách
mạng Công nghiệp đã làm thay đổi mối
mạng Công nghiệp đã làm thay đổi mối
quan hệ giữa con người và môi trường
quan hệ giữa con người và môi trường
bằng việc đem lại những nhu cầu liên tục
bằng việc đem lại những nhu cầu liên tục
gia tăng về tài nguyên và thải ra các khối
gia tăng về tài nguyên và thải ra các khối
lượng liên tục gia tăng chất thải độc hại
lượng liên tục gia tăng chất thải độc hại
vào môi trường.
vào môi trường.

•

Những quan tâm môi trường toàn cầu
Những quan tâm môi trường toàn cầu
hiện tại là các vấn đề chính trị hệ trọng,
hiện tại là các vấn đề chính trị hệ trọng,
đòi hỏi những cố gắng hợp tác từ cả các
đòi hỏi những cố gắng hợp tác từ cả các
nước công nghiệp và phát triển.
nước công nghiệp và phát triển.
•
Ví dụ, chúng ta không thể mong đợi các
Ví dụ, chúng ta không thể mong đợi các
Quốc gia Nam Mỹ quản lý rừng mưa nhiệt
Quốc gia Nam Mỹ quản lý rừng mưa nhiệt
đới tốt hơn nếu nước Mỹ và các nước công
đới tốt hơn nếu nước Mỹ và các nước công
nghiệp khác áp đặt sức ép kinh tế nặng
nghiệp khác áp đặt sức ép kinh tế nặng
nề tới các nước Nam Mỹ xuất khẩu khối
nề tới các nước Nam Mỹ xuất khẩu khối
lượng lớn tài nguyên.
lượng lớn tài nguyên.

•
Làm sao chúng ta có thể mong đợi các
Làm sao chúng ta có thể mong đợi các
nước nghèo, nước phát triển tôn trọng
nước nghèo, nước phát triển tôn trọng
môi trường khi các nước công nghiệp giầu
môi trường khi các nước công nghiệp giầu
có không muốn làm điều này?

có không muốn làm điều này?
•
Cũng rất may, sự quan tâm của mọi người
Cũng rất may, sự quan tâm của mọi người
về môi trường đang gia tăng; nếu đúng
về môi trường đang gia tăng; nếu đúng
vậy chúng ta sẽ quan sát sự tiến triển
vậy chúng ta sẽ quan sát sự tiến triển
thực tế trong việc tìm kiếm các giải pháp
thực tế trong việc tìm kiếm các giải pháp
chính trị cho các vấn đề môi trường.
chính trị cho các vấn đề môi trường.



1.3 Đạo đức môi trường
1.3 Đạo đức môi trường
1.3 Đạo đức môi trường
1.3 Đạo đức môi trường
•
Năm 1963 Stewart Udal công bố The
Năm 1963 Stewart Udal công bố The
Quiet Crisis, hầu hết mọi người không
Quiet Crisis, hầu hết mọi người không
nhận thấy rằng sự cạn kiệt tài nguyên và
nhận thấy rằng sự cạn kiệt tài nguyên và
suy thoái môi trường đã là các vấn đề.
suy thoái môi trường đã là các vấn đề.
•
Ngày nay chúng ta đã nhận thức sâu sắc

Ngày nay chúng ta đã nhận thức sâu sắc
điều mà Udal gọi là “khủng hoảng sự tồn
điều mà Udal gọi là “khủng hoảng sự tồn
tại”. Ý thức môi trường đang làm thay đổi
tại”. Ý thức môi trường đang làm thay đổi
các cách sống, thể chế và đạo đức chúng
các cách sống, thể chế và đạo đức chúng
ta
ta

•
Tiếp cận đạo đức môi trường là sự phát
Tiếp cận đạo đức môi trường là sự phát
triển mới nhất trong lịch sử lâu dài của sự
triển mới nhất trong lịch sử lâu dài của sự
tiến hóa đạo đức loài người.
tiến hóa đạo đức loài người.
•
Đạo đức môi trường (gồm đạo đức sinh
Đạo đức môi trường (gồm đạo đức sinh
thái và đất) bao gồm phạm vi tự do hoạt
thái và đất) bao gồm phạm vi tự do hoạt
động của xã hội cũng như cá nhân đấu
động của xã hội cũng như cá nhân đấu
tranh để tồn tại trong môi trường đầy sức
tranh để tồn tại trong môi trường đầy sức
ép.
ép.
•
Đạo đức đất đai cho rằng chúng ta có

Đạo đức đất đai cho rằng chúng ta có
trách nhiệm không chỉ đối với xã hội và
trách nhiệm không chỉ đối với xã hội và
các cá nhân khác mà còn đối với toàn thể
các cá nhân khác mà còn đối với toàn thể
môi trường, đó là quần hợp lớn hơn bao
môi trường, đó là quần hợp lớn hơn bao
gồm động vật, thực vật, đất, khí quyển
gồm động vật, thực vật, đất, khí quyển

•
Theo đạo đức này, chúng ta là những
Theo đạo đức này, chúng ta là những
công dân và những người bảo vệ đất đai,
công dân và những người bảo vệ đất đai,
mà không là những người chiếm cứ nó.
mà không là những người chiếm cứ nó.
Sự thay đổi vai trò này đòi hỏi chúng ta
Sự thay đổi vai trò này đòi hỏi chúng ta
tôn trọng và yêu đất đai của chúng ta hơn
tôn trọng và yêu đất đai của chúng ta hơn
là cho phép nền kinh tế định đoạt mọi sử
là cho phép nền kinh tế định đoạt mọi sử
dụng đất.
dụng đất.

•
Nhận thức môi trường đang gia tăng
Nhận thức môi trường đang gia tăng
nhanh chóng và chúng ta hiểu các vấn đề

nhanh chóng và chúng ta hiểu các vấn đề
môi trường hơn bao giờ hết ở qui mô địa
môi trường hơn bao giờ hết ở qui mô địa
phương, vùng, và toàn cầu.
phương, vùng, và toàn cầu.
•
Điều này làm cho phạm vi đạo đức môi
Điều này làm cho phạm vi đạo đức môi
trường thành chủ đề quan tâm nổi bật.
trường thành chủ đề quan tâm nổi bật.
Các chủ đề quan trọng trong lĩnh vực này
Các chủ đề quan trọng trong lĩnh vực này
bao gồm các lý do đạo đức cho việc ra
bao gồm các lý do đạo đức cho việc ra
quyết định, sự mâu thuẫn chủng tộc về
quyết định, sự mâu thuẫn chủng tộc về
môi trường (E racism) và công lý xã hội,
môi trường (E racism) và công lý xã hội,
giá trị cảnh quan, quyền của các vật vô tri
giá trị cảnh quan, quyền của các vật vô tri
vô giác, và bổn phận của chúng ta đối với
vô giác, và bổn phận của chúng ta đối với
các thế hệ tương lai.
các thế hệ tương lai.

•
Nếu sự phản hồi các vấn đề môi trường
Nếu sự phản hồi các vấn đề môi trường
của chúng ta được dựa vào cả kiến thức
của chúng ta được dựa vào cả kiến thức

khoa học và các nhận thức mới về mối
khoa học và các nhận thức mới về mối
quan hệ họ hàng với Trái đất, chúng ta có
quan hệ họ hàng với Trái đất, chúng ta có
thể phát triển các chính sách có những
thể phát triển các chính sách có những
hiệu quả lợi ích sâu sắc cho chính chúng
hiệu quả lợi ích sâu sắc cho chính chúng
ta và phần còn lại của thế giới tự nhiên.
ta và phần còn lại của thế giới tự nhiên.

1.4 Khủng hoảng môi trường
1.4 Khủng hoảng môi trường
1.4 Khủng hoảng môi trường
1.4 Khủng hoảng môi trường
•
Những nhu cầu đã được tạo ra trong việc
Những nhu cầu đã được tạo ra trong việc
giảm thiểu tài nguyên do dân số gia tăng,
giảm thiểu tài nguyên do dân số gia tăng,
cùng với lượng thải của con người liên tục
cùng với lượng thải của con người liên tục
gia tăng, đã tạo ra khủng hoảng môi
gia tăng, đã tạo ra khủng hoảng môi
trường.
trường.
•
Cuộc khủng hoảng là kết quả của dân số
Cuộc khủng hoảng là kết quả của dân số
quá mức, đô thị hóa, và công nghiệp hóa,

quá mức, đô thị hóa, và công nghiệp hóa,
kết hợp với sự quan tâm đạo đức rất ít về
kết hợp với sự quan tâm đạo đức rất ít về
đất đai và những thể chế không thích hợp
đất đai và những thể chế không thích hợp
để đối phó với sức ép môi trường.
để đối phó với sức ép môi trường.



•
Ngày nay cuộc tấn công vào tài nguyên
Ngày nay cuộc tấn công vào tài nguyên
tiếp tục ở qui mô toàn cầu:
tiếp tục ở qui mô toàn cầu:
•
1) Hoang mạc hóa và xói mòn đất đi kèm,
1) Hoang mạc hóa và xói mòn đất đi kèm,
ô nhiễm nước và không khí xuất hiện trên
ô nhiễm nước và không khí xuất hiện trên
nhiều lục địa.
nhiều lục địa.
•
2) Khai thác tài nguyên như kim loại,
2) Khai thác tài nguyên như kim loại,
than, dầu mỏ ở bất kỳ nơi nào mà chúng
than, dầu mỏ ở bất kỳ nơi nào mà chúng
xuất hiện gây ra các vấn đề môi trường
xuất hiện gây ra các vấn đề môi trường
khác nhau.

khác nhau.
•
3) Sự khai thác nước ngầm và nước mặt
3) Sự khai thác nước ngầm và nước mặt
đưa đến sự mất mát và phá hủy nhiều môi
đưa đến sự mất mát và phá hủy nhiều môi
trường ở qui mô toàn cầu.
trường ở qui mô toàn cầu.

•
Chúng ta học được nhiều từ khủng hoảng
Chúng ta học được nhiều từ khủng hoảng
môi trường. Chúng ta biết nhiều mối quan
môi trường. Chúng ta biết nhiều mối quan
hệ của suy thoái môi trường tới việc sử
hệ của suy thoái môi trường tới việc sử
dụng tài nguyên,
dụng tài nguyên,
•
Nhiều kế hoạch có tính đổi mới đã và đang
Nhiều kế hoạch có tính đổi mới đã và đang
được phát triển tốt để giảm bớt hoặc loại
được phát triển tốt để giảm bớt hoặc loại
bỏ các vấn đề môi trường; và chúng ta
bỏ các vấn đề môi trường; và chúng ta
đang tạo ra các tiến trình thực sự, nhất là
đang tạo ra các tiến trình thực sự, nhất là
trong các nước phát triển, trong việc giảm
trong các nước phát triển, trong việc giảm
nhiều vấn đề môi trường như ô nhiễm

nhiều vấn đề môi trường như ô nhiễm
nước, và quản lý chất thải độc hại.
nước, và quản lý chất thải độc hại.

•
Vì sự suy thoái môi trường vượt qua cả hệ
Vì sự suy thoái môi trường vượt qua cả hệ
thống chính trị và tín ngưỡng tôn giáo,
thống chính trị và tín ngưỡng tôn giáo,
chúng ta phải nhìn xa hơn cho các nguyên
chúng ta phải nhìn xa hơn cho các nguyên
nhân chính của điều kiện hiện tại.
nhân chính của điều kiện hiện tại.
•
Những giải thích thỏa đáng hơn cho là các
Những giải thích thỏa đáng hơn cho là các
vấn đề môi trường là kết quả tự nhiên của
vấn đề môi trường là kết quả tự nhiên của
phát minh nhân loại và rằng chúng bắt
phát minh nhân loại và rằng chúng bắt
đầu khi lần đầu tiên loài người sử dụng
đầu khi lần đầu tiên loài người sử dụng
các công cụ để cải thiện sự sống của họ.
các công cụ để cải thiện sự sống của họ.
•
Mỗi sự đổi mới đã mở rộng vị trí thích hợp
Mỗi sự đổi mới đã mở rộng vị trí thích hợp
của Homo sapient trong một thế giới khắt
của Homo sapient trong một thế giới khắt
khe và đảm bảo rằng mọi người theo sau

khe và đảm bảo rằng mọi người theo sau
có thời gian dễ dàng hơn.
có thời gian dễ dàng hơn.