Phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

NGÔ THỊ TRANG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

NGÔ THỊ TRANG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử giáo dục
Mã số

: 9.14.01.02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
GS.TSKH Thái Duy Tuyên

PGS.TS Hoàng Thanh Thúy

HÀ NỘI, 2019


3
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai cơng bố
trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả luận án

Ngô Thị Trang


LỜI CẢM ƠN
Trong q trình thực hiện luận án, tơi đã nhận được sự giúp đỡ, tạo điều
kiện của trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2,
trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên để tơi thực hiện và hồn thành luận án.
Tơi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành về sự giúp đỡ đó.
Tơi xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm Khoa Tâm lý - Giáo dục, Bộ
mơn Tâm lí - Giáo dục, cùng các thầy, cô và anh, chị, em đồng nghiệp đã luôn
ủng hộ, chia sẻ công việc cũng như động viên tinh thần giúp tơi có động lực
vượt qua khó khăn để có thể hồn thành tốt nhiệm vụ học tập. Cảm ơn các em
sinh viên đã nhiệt tình tham gia và giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên cứu
vừa qua.
Đặc biệt, tơi muốn bày tỏ lời tri ân sâu sắc đếnGS.TSKH Thái Duy Tuyên
người đã chỉ bảo, tư vấn, định hướng cho tôi về mặt học thuật, giúp tôi thể
hiện ý tưởng nghiên cứu trong quá trình hồn thiện luận án.
Xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS.TS Hoàng Thanh

Thúy, người đã đồng hành, hướng dẫn tận tình, động viên, giúp đỡ cũng như
truyền đạt cho tôi nhiều kinh nghiệm quý báu trong nghiên cứu khoa học để
tơi hồn tất đề tài nghiên cứu này.
Lời sau cùng, tơi xin được bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới những
người thân trong gia đình và những người bạn đã ln động viên, khích lệ tơi
trong q trình thực hiện và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tơi hồn thành
luận án. Xin trọng cảm ơn tất cả sự giúp đỡ quý báu này.
Tác giả luận án

Ngô Thị Trang


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii
MỤC LỤC.......................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT.................................viii
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................ix
MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...............................................................2
4. Giả thuyết khoa học.......................................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu....................................................................................3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu........................................................................3
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu............................................4
8. Luận điểm bảo vệ..........................................................................................7
9. Những đóng góp mới của luận án.................................................................7
10. Cấu trúc luận án...........................................................................................8
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN

CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM. 9
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.....................................................................9
1.1.1. Những nghiên cứu về năng lực nghiên cứu khoa học của sinh viên....................9
1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo
dục cho sinh viên Đại học Sư phạm..............................................14
1.1.3. Nhận xét chung..............................................................................19
1.2. Những vấn đề lí luận về năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh
viên Đại học Sư phạm...............................................................................20
1.2.1. Khái niệm năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục.....................20


1.2.2. Khái niệm năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên Đại
học Sư phạm...................................................................................31
1.3. Những vấn đề lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục
cho sinh viên Đại học Sư phạm................................................................41
1.3.1. Khái niệm phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho
sinh viên Đại học Sư phạm............................................................41
1.3.2. Sự cần thiết phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của
sinh viên Đại học Sư phạm............................................................43
1.3.3. Mục tiêu phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho
sinh viên Đại học Sư phạm............................................................43
1.3.4. Nguyên tắc phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho
sinh viên Đại học Sư phạm............................................................43
1.3.5. Nội dung phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho
sinh viên Đại học Sư phạm............................................................44
1.3.6. Các con đường phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục
cho sinh viên Đại học Sư phạm.....................................................44
1.3.7. Kiểm tra, đánh giá kết quả phát triển năng lực nghiên cứu khoa học
giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm......................................53
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển năng lực nghiên cứu khoa

học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm..........................................55
1.4.1. Các yếu tố chủ quan......................................................................55
1.4.2. Các yếu tố khách quan..................................................................57
1.4.3.................................................................................................................Kết
luận chương 1..................................................................................................58
1.4.4..................................................................................................................C
hương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM........60
2.1. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng..............................................60
2.1.1. Mục đích khảo sát.........................................................................60
2.1.2. Nội dung khảo sát.........................................................................60


2.1.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát..........................................................61
2.1.4. Thời gian khảo sát.........................................................................62
2.1.5. Phương pháp khảo sát...................................................................62
2.1.6. Xử lý kết quả khảo sát..................................................................64
2.2. Kết quả khảo sát thực trạng năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của
sinh viên Đại học Sư phạm......................................................................65
2.2.1. Thực trạng lí do sinh viên Đại học Sư phạm tham gia và không
tham gia nghiên cứu khoa học giáo dục.......................................65
2.2.2. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về tầm quan
trọng của năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục.......................67
2.2.3. Thực trạng nhận thức về mức độ cần thiết của các năng lực
nghiên cứu khoa học giáo dục đối với sinh viên Đại học Sư phạm
68
2.2.4. Thực trạng mức độ năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh
viên Đại học Sư phạm...................................................................70
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo
dục cho sinh viên Đại học Sư phạm.........................................................73

2.3.1. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về sự cần
thiết phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh
viên Đại học Sư phạm..................................................................73
2.3.2. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về bản chất
của phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh
viên Đại học Sư phạm...................................................................75
2.3.3. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về mục tiêu
phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên
Đại học Sư phạm..........................................................................77
2.3.4. Thực trạng việc thực hiện các nội dung phát triển năng lực nghiên
cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm...............79
2.3.5. Thực trạng việc sử dụng các con đường phát triển năng lực nghiên
cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm...............81


2.3.6. Thực trạng mức độ hiệu quả của các biện pháp phát triển năng
lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
82
2.4. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo
dục cho sinh viên Đại học Sư phạm thông qua dạy học học phần Phương
pháp nghiên cứu khoa học giáo dục.........................................................84
2.4.1. Thực trạng nhận thức của giảng viên, sinh viên về ảnh hưởng của
học phần Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục................84
2.4.2. Hiệu quả thực hiện mục tiêu dạy học học phần Phương pháp
nghiên cứu khoa học giáo dục......................................................86
2.4.3. Hiệu quả thực hiện các nội dung học phần Phương pháp nghiên
cứu khoa học giáo dục..................................................................87
2.4.4. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát triển
năng lực nghiên cứu trong học phần Phương pháp nghiên cứu khoa
học giáo dục...................................................................................88

2.4.5. Thực trạng mức độ thực hiện bài tập nghiên cứu khoa học giáo
dục của sinh viên Đại học Sư phạm trong học phần Phương pháp
nghiên cứu khoa học giáo dục......................................................90
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực nghiên cứu khoa
học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm..........................................94
2.6. Đánh giá chung về thực trạng..................................................................96
2.6.1. Những kết quả đạt được................................................................97
2.6.2. Những vấn đề tồn tại.....................................................................98
2.6.3...............................................................................................................Kết
luận chương 2................................................................................................100
2.6.4...............................................................................................................Ch
ương 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA
HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VÀ THỰC
NGHIỆM SƯ PHẠM..................................................................................102
3.1. Định hướng và nguyên tắc đề xuất biện pháp........................................102
3.1.1. Định hướng đề xuất biện pháp......................................................................102


3.1.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp..............................................103
3.2. Các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh
viên Đại học Sư phạm............................................................................105
3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng mơi trường học tập theo hướng khuyến
khích nhu cầu và tạo động lực nghiên cứu cho sinh viên..........105
3.2.2. Biện pháp 2: Áp dụng các chiến lược dạy học theo hướng nghiên
cứu cho sinh viên Đại học Sư phạm...........................................108
3.2.3. Biện pháp 3: Thiết kế quy trình dạy học theo hướng phát triển năng
lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
114
3.2.4. Biện pháp 4: Kết hợp dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu
khoa học giáo dục với tổ chức cho sinh viên thực hiện các đề tài

nghiên cứu khoa học giáo dục....................................................126
3.2.5. Mối quan hệ giữa các biện pháp..................................................128
3.3. Thực nghiệm các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo
dục cho sinh viên đại học sư phạm.........................................................130
3.3.1. Khảo nghiệm các biện pháp........................................................130
3.3.2. Thực nghiệm các biện pháp.........................................................132
3.3.3...............................................................................................................Kết
luận chương 3................................................................................................147
3.3.4...............................................................................................................KẾT
LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.......................................................................148
3.3.5...............................................................................................................DA
NH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG
BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN.............................................................151
3.3.6...............................................................................................................DAN
H MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................152
3.3.7.

PHỤ LỤC


3.3.8. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
3.3.9.
3.3.10.
3.3.11.
3.3.12.

Viết tắt

3.3.13.

Viết đầy đủ

3.3.14.

ĐC

3.3.15.

Đối chứng

3.3.16.

ĐHSP

3.3.17.

Đại học Sư phạm

3.3.18.

ĐHSPHN

Đại học Sư phạm Hà

3.3.20.

ĐHSPHN2

3.3.22.

ĐHSPTN

3.3.24.

GV

3.3.19.
Nội
3.3.21.
Nội 2
3.3.23.
Nguyên
3.3.25.

3.3.26.

KHGD

3.3.27.

Khoa học giáo dục

3.3.28.

NL

3.3.29.

Năng lực

3.3.30.

NC

3.3.31.

Nghiên cứu

3.3.32.

ND

3.3.33.

Nội dung

3.3.34.

PP

3.3.35.

Phương pháp

3.3.36.

STT

3.3.37.

Số thứ tự

3.3.38.

SV

3.3.39.

Sinh viên

3.3.40.

TN

3.3.41.

Thực nghiệm

3.3.42.

TNSP

3.3.43.

Thực nghiệm sư phạm

Đại học Sư phạm Hà
Đại học Sư phạm Thái
Giảng viên

3.3.44.

DANH MỤC CÁC BẢNG

3.3.45...............................................................................................................Bảng
1.1: Hệ thống các năng lực thành phần của năng lực nghiên cứu KHGD..........29
3.3.46.

Bảng 1.2: Phân tích DACUM nhiệm vụ phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD của sinh viên ĐHSP............................................................. 36

3.3.47.

Bảng 1.3: Hệ thống các năng lực nghiên cứu KHGD cơ bản và đặc thù
của sinh viên ĐHSP..........................................................................37

3.3.48...............................................................................................................Bảng
1.4: Mục tiêu học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD.................................49
3.3.49.

Bảng 1.5: Rubric phân tích năng lực phát hiện và xác định vấn đề
nghiên cứu KHGD............................................................................54

3.3.50.

Bảng 2.1: Lí do sinh viên ĐHSP tham gia và chưa tham gia
nghiên cứu KHGD..........................................................................66

3.3.51.

Bảng 2.2: Thực trạng nhận thức của GV và SV về tầm quan trọng của
năng lực nghiên cứu KHGD............................................................. 67

3.3.52.

Bảng 2.3: Thực trạng nhận thức về mức độ cần thiết của năng lực
nghiên cứu KHGD đối với sinh viên ĐHSP......................................69

3.3.53.

Bảng 2.4: Thực trạng mức độ năng lực nghiên cứu KHGD của
sinh viên ĐHSP...............................................................................70

3.3.54.

Bảng 2.5: Nhận thức của GV và SV về sự cần thiết phát triển năng
lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP..................................... 74

3.3.55.

Bảng 2.6: Nhận thức của GV và SV về bản chất củaphát triển năng
lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP..................................... 75

3.3.56.

Bảng 2.7: Nhận thức của GV và SV về mục tiêu phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP........................................... 77

3.3.57.

Bảng 2.8: Thực trạng việc thực hiện các nội dung phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP...........................................79

3.3.58.

Bảng 2.9: Thực trạng việc sử dụng các con đường phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP...........................................81


3.3.59.

Bảng 2.10: Thực trạng mức độ hiệu quả của các biện pháp phát triển
năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP.............................83

3.3.60.

Bảng 2.11: Thực trạng nhận thức của GV, SV về ảnh hưởng của học
phần PP nghiên cứu KHGD..............................................................85

3.3.61.

Bảng 2.12: Hiệu quả thực hiện mục tiêu dạy học học phần PP
nghiên cứu KHGD..........................................................................86

3.3.62...............................................................................................................Bảng
2.13: Hiệu quả thực hiện các nội dung học phần PP nghiên cứu KHGD...........88
3.3.63.

Bảng 2.14: Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng

phát triển năng lực nghiên cứu trong học phần PP nghiên cứu KHGD
.........................................................................................................89

3.3.64.

Bảng 2.15: Thực trạng mức độ thực hiện bài tập nghiên cứu KHGD
của sinh viên ĐHSP..........................................................................91

3.3.65.

Bảng 2.16: Bảng thống kê điểm học phần Phương pháp nghiên cứu
KHGD của sinh viên ĐHSP............................................................. 93

3.3.66.

Bảng 2.17: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình phát triển
năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP.............................94

3.3.67.............................................................................................................Bảng
3.1: Cấu trúc module PP nghiên cứu KHGD....................................................118
3.3.68.............................................................................................................Bảng
3.2: Cấu trúc các hoạt động trong module PP nghiên cứu KHGD...................119
3.3.69.

Bảng 3.3: Kết quả khảo nghiệm các biện pháp phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP......................................... 131

3.3.70.............................................................................................................Bảng
3.4: Kế hoạch thực nghiệm sư phạm...............................................................134
3.3.71.............................................................................................................Bảng

3.5: Bảng phân phối tần suất mức độ năng lực của lớp TN và lớp ĐC............140
3.3.72.............................................................................................................Bảng
3.6: Bảng so sánh kết quả thực nghiệm của lớp TN và lớp ĐC.......................141
3.3.73.

Bảng 3.7: Bảng so sánh mức độ năng lực nghiên cứu KHGD của
4 trường hợp điển hình.................................................................143


3.3.74.DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
3.3.75.
3.3.76.
3.3.77.

Biểu đồ 2.1: So sánh điểm trung bình mức độ năng lực nghiên
cứu KHGD của sinh viên 3 trường ĐHSP............................... 72

3.3.78.............................................................................................................Biểu
đồ 3.1: Biểu đồ so sánh điểm trung bình của 2 lớp ĐC và TN......................142
3.3.79.

Biểu đồ 3.2: So sánh điểm trung bình mức độ năng lực trước
TN và sau TN của 4 trường hợp điển hình..............................143

3.3.80.

Biểu đồ 3.3: So sánh mức độ phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD của 4 trường hợp điển hình.........................................144

3.3.81.

Biểu đồ 3.4: So sánh điểm trung bình mức độ năng lực sau TN
của 4 trường hợp điển hình thơng qua sản phẩm giáo dục......144

3.3.82.
3.3.83.
3.3.84.
3.3.85.

DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 3.1: Quy trình dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD theo
hướng phát triển năng lực nghiên cứu KHGD............................. 115


14
3.3.86.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
3.3.87.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói “Giáo dục đại học là đào tạo

chuyên gia nên phải dạy theo phong cách nghiên cứu”[42]. Gần nửa thế kỉ trơi
qua, lời dặn ấy càng có ý nghĩa thời sự lớn lao trong bối cảnh đổi mới căn bản
toàn diện giáo dục đào tạo ở nước ta hiện nay.
3.3.88.

Nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đã đặt ra cho

giáo dục đại học nói chung và các trường Đại học Sư phạm (ĐHSP) nói riêng
nhiệm vụ quan trọng là phải gắn đào tạo với nghiên cứu (NC) khoa học, đưa
hoạt động NC khoa học giáo dục (KHGD) trở thành hoạt động thường xuyên
trong các môn học, điều này không chỉ thúc đẩy hoạt động NC, mà cịn góp
phần nâng cao chất lượng đào tạo, uy tín và vị thế của chính các trường sư
phạm.
3.3.89.

Vai trò của người giáo viên trong xã hội hiện đại được xác

định vừa là nhà giáo dục, nhà hoạt động văn hóa xã hội, nhà cung ứng dịch
vụ, nhà NC và cũng là người học, do đó họ phải liên tục phát triển năng lực
nghề nghiệp của mình bằng NC tác động cải tạo thực tiễn. Tuy nhiên trong
quá trình đào tạo ở trường ĐHSP, giảng viên (GV) và sinh viên (SV) thường
chú trọng hơn đến việc giáo dục các phẩm chất và năng lực của nhà giáo
dục, mà chưa coi trọng đúng mức việc giáo dục các năng lực NC. Thực tế
này địi hỏi các trường ĐHSP cần có những thay đổi trong quá trình đào tạo,
tập trung phát triển các năng lực nghề nghiệp cho người giáo viên tương lai,
đặc biệt là năng lực tự học, tự NC để hoàn thiện bản thân. Mỗi GV cần ý
thức rõ hơn về nhiệm vụ phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên
ĐHSP và thực hiện thường xuyên trong suốt q trình đào tạo, thơng qua các
hoạt động, các mơn học, nhằm khích lệ SV tự giác, tích cực, chủ động phát
triển năng lực nghiên cứu KHGD của bản thân.
3.3.90.

Mặc dù đã có những định hướng đúng đắn nhưng hoạt động

NC khoa học của SV các trường ĐHSP chưa được tổ chức thường xuyên, chủ

yếu tập


3.3.91.

trung ở phong trào thường niên, định kì; chưa được thực hiện sâu

rộng trong các học phần; chưa tạo được động lực NC mạnh mẽ để khuyến
khích nhiều SV tham gia, do đó chưa thúc đẩy q trình phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD hiệu quả.
3.3.92.

Với những lý do nêu trên, việc chọn đề tài “Phát triển năng

lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm” là cấp
thiết và hữu ích. Đề tài có ý nghĩa thiết thực trong việc đề xuất các biện pháp
khả thi và tin cậy, nhằm tạo điều kiện phát triển năng lực nghiên cứu KHGD
cho sinh viên ĐHSP, đáp ứng chuẩn nghề nghiệp giai đoạn hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
3.3.93.

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng phát triển năng lực

nghiên cứu KHGD, luận án đề xuất các biện pháp phát triển năng lực nghiên
cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu
KHGD nói riêng và chất lượng đào tạo nói chung.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Đào tạo năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên
ĐHSP
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quá trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho

sinh viên ĐHSP
4. Giả thuyết khoa học
3.3.94.

Hiện nay, các trường ĐHSP đã chú trọng đến vấn đề phát triển

năng lực nghiên cứu KHGD cho SV, song hiệu quả của hoạt động này còn nhiều
hạn chế do nhiều nguyên nhân. Nếu đề xuất được các biện pháp tạo ra điều kiện,
cơ hội cho SV phát triển năng lực nghiên cứu KHGD như xây dựng môi
trường học tập theo hướng khuyến khích nhu cầu và tạo động lực NC; áp dụng
các chiến lược dạy học theo hướng NC; thiết kế quy trình dạy học học phần PP
nghiên cứu KHGD theo hướng phát triển năng lực NC; kết hợp dạy học học
phần PP nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt động NC cho SV thì quá trình
phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho SV sẽ đạt kết quả cao.


5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh
viên ĐHSP.
5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD cho sinh viên ĐHSP.
5.3. Đề xuất biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
và thực nghiệm (TN) sư phạm các biện pháp đã đề xuất.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu
3.3.95.

Đề tài tập trung nghiên cứu quá trình phát triển năng lực

nghiên cứu KHGD cơ bản và đặc thù cho sinh viên ĐHSP hệ chính quy.

3.3.96.

Trong đề tài này, q trình phát triển năng lực nghiên cứu

KHGD cho sinh viên ĐHSP theo tiếp cận tạo ra những điều kiện, môi trường
để tác động đến sự phát triển ở mỗi cá nhân.
6.2. Giới hạn khách thể khảo sát và thực nghiệm
3.3.97.

Đề tài khảo sát 660 GV, SV của 03 trường ĐHSP thuộc địa

bàn nghiên cứu, bao gồm 60 GV và 600 SV hệ chính quy, năm thứ 2, thuộc
các ngành đào tạo khác nhau (Tâm lí giáo dục, Giáo dục tiểu học, Giáo
dục mầm non, Giáo dục đặc biệt, Quản lí giáo dục)
6.3. Giới hạn địa bàn nghiên cứu
3.3.98.

Đề tài thực hiện nghiên cứu tại 3 trường ĐHSP khu vực phía

Bắc là trường ĐHSP Hà Nội (ĐHSPHN), ĐHSP Hà Nội 2 (ĐHSPHN2),
ĐHSP
3.3.99.

Thái Nguyên (ĐHSPTN)

6.4. Giới hạn địa bàn thực nghiệm
3.3.100.

Đề tài tổ chức TN tại trường ĐHSP Hà Nội 2

6.5. Giới hạn thời gian nghiên cứu Từ tháng
12/2015 đến tháng 12/2018


7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
7.1.1. Tiếp cận hoạt động
7.2. Dạy học hiện đại là hoạt động được tạo ra bởi sự tương tác trực tiếp
và thống nhất giữa người dạy và người học trong mơi trường sư phạm nói
riêng và mơi trường xã hội nói chung. Nghiên cứu KHGD là hoạt động thống
nhất, dựa trên sự định hướng và điều chỉnh của giáo viên kết hợp với sự tự
giác, tích cực, sáng tạo của người học để thực hiện hoạt động NC cụ thể trong
chương trình đào tạo.
7.1.3. Tiếp cận năng lực
7.3. Tiếp cận năng lực tập trung vào hệ thống các năng lực cần có ở mỗi
SV để đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp. Năng lực nghiên cứu KHGD của SV thể
hiện ở q trình tích lũy hệ thống tri thức về KHGD, quá trình rèn luyện thành
thạo các kĩ năng và thái độ NC tương ứng, giúp cá nhân thực hiện thành công
NC thuộc lĩnh vực giáo dục. Do đó nhà giáo dục có thể tác động vào bất cứ
yếu tố nào, ở bất cứ khâu nào cũng góp phần tạo nên sự thay đổi cho đối
tượng và sự tác động tổng thể sẽ thúc đẩy quá trình phát triển năng lực nghiên
cứu KHGD cho SV tốt hơn.
7.1.4. Tiếp cận phát triển
7.4. Phát triển là quá trình vận động nội tại của đối tượng theo khuynh
hướng đi lên, đồng thời quá trình này cũng chịu sự tác động của các điều kiện
khách quan. Giáo dục và dạy học là những điều kiện khách quan giúp SV phát
triển năng lực nghiên cứu KHGD, do đó SV cần được định hướng, chỉ dẫn và
tạo môi trường phù hợp, trên cơ sở những điều kiện chủ quan của bản thân.
Luận án vận dụng tiếp cận phát triển nhằm tạo ra các điều kiện khi xây dựng
các biện pháp tác động, làm cho năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên

ĐHSP được phát triển, giúp họ chủ động và sáng tạo hơn trong quá trình tự
phát triển năng lực nghề nghiệp của bản thân.


7.1.5. Tiếp cận chuẩn đầu ra
7.5. Chuẩn đầu ra là kết quả thực tế đạt được của các mục tiêu đặt ra, là
sự cam kết của nhà trường với xã hội và với người học về chất lượng đào tạo;
đồng thời là sự cam kết của người học với xã hội về mức độ đáp ứng yêu cầu
nghề nghiệp tương lai. Chuẩn đầu ra của SV sư phạm về năng lực phát triển
nghề nghiệp, cụ thể là năng lực nghiên cứu KHGD thể hiện ở việc sinh viên
ĐHSP ra trường phải tự học hiệu quả, tự đánh giá, tự rèn luyện, tự NC được
quá trình dạy học và giáo dục.
7.6. Các phương pháp nghiên cứu
7.6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận
7.6.1.1. Phương pháp (PP) phân tích và tổng hợp tài liệu liên quan đến đề tài như
những văn bản pháp quy, những quy định của ngành giáo dục liên quan đến
hoạt động NC khoa học của SV, những tài liệu chuyên khảo NC khoa học, rèn
luyện kĩ năng nghiên cứu KHGD, phát triển năng lực nghiên cứu KHGD. Từ đó
có cái nhìn tổng qt, sâu sắc hơn về vấn đề, sắp xếp chúng thành hệ thống lí
thuyết liên quan đến đề tài và phát triển trong đề tài của mình.
7.6.1.2. Phương pháp khái qt hóa, mơ hình hóa: từ những phân tích, tổng hợp đã
nêu, rút ra những kết luận khái qt và mơ hình hóa về năng lực NC khoa học
của SV sư phạm.
7.6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.6.2.1. Phương pháp quan sát
7.7. Phương pháp quan sát được sử dụng trong quá trình khảo sát thực
trạng và thực nghiệm sư phạm. Quan sát các hoạt động học tập và NC của SV;
quan sát các hoạt động dạy học và tổ chức quá trình phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD cho SV của GV; quan sát những định hướng, mục tiêu và
hình thức tổ chức mà các nhà quản lí thực hiện.

7.7.1.1. Phương pháp điều tra
7.8. Đề tài sử dụng PP điều tra thông qua phiếu hỏi ý kiến các đối tượng
khảo sát (GV, SV) nhằm tìm hiểu thực trạng nhận thức, thái độ và quá trình
phát


7.9.

triển năng lực nghiên cứu KHGD cho SV sư phạm; hiệu quả của các

con đường phát triển, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến q trình
phát triển năng lực này cho SV ở các trường ĐHSP thuộc địa bàn khảo sát.
7.9.1.1. Phương pháp đàm thoại
7.10.

Đề tài thực hiện trò chuyện và phỏng vấn sâu các đối tượng

khảo sát (GV, SV, nhà khoa học, nhà quản lí) nhằm đối chiếu, so sánh những
thông tin thu thập qua phiếu khảo sát với những đánh giá trực tiếp về phát
triển năng lực nghiên cứu KHGD cho SV sư phạm. Qua đó, tìm hiểu sâu hơn
về thực trạng q trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD; bổ sung và làm
rõ những thông tin đã thu thập được thông qua điều tra bằng phiếu hỏi.
7.10.1.1. Phương pháp chuyên gia
7.11.

Đề tài trực tiếp và gián tiếp trao đổi những vấn đề liên quan

với các nhà khoa học, các chuyên gia trong các lĩnh vực đào tạo giáo viên.
Đặc biệt, tham vấn ý kiến chuyên gia khi xây dựng phiếu hỏi ý kiến, xây dựng
cấu trúc và các tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ báo đánh giá hệ thống năng lực nghiên

cứu KHGD của SV sư phạm, cũng như các biện pháp phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD cho SV sư phạm.
7.11.1.1. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục
7.12.

Đề tài tiến hành thu thập thông tin liên quan đến hồ sơ giảng

dạy của GV (các cơng trình nghiên cứu, bài báo khoa học) và hồ sơ học tập
của SV (kết quả học tập, các bài tiểu luận, bài seminar, bài tập NC, đề tài NC,
khóa luận tốt nghiệp). Qua đó, đánh giá thực trạng và hiệu quả của hoạt động
nghiên cứu KHGD, làm cơ sở đề xuất các biện pháp thích hợp để phát triển
năng lực nghiên cứu KHGD cho SV.
7.12.1.1. Phương pháp thực nghiệm
7.13.

Tổ chức TN các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu

KHGD cho SV khoa Giáo dục Tiểu học, trường ĐHSP Hà Nội 2 để kiểm tra
tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đã đề xuất.


7.13.1.1. Phương pháp nghiên cứu trường hợp
7.14.

Đề tài NC trên một số trường hợp điển hình, thơng qua các

sản phẩm hoạt động giáo dục như kết quả học tập, đề tài NC, bài tập NC, bài
tiểu luận để khẳng định tính khách quan và độ tin cậy của các biện pháp phát
triển.
7.14.1.

Nhóm các phương pháp hỗ trợ

7.15.

Sử sụng phần mềm SPSS để xử lí số liệu: thống kê, so sánh,

phân tích, tổng hợp số liệu thu được thơng qua khảo sát và TN, rút ra mối
tương quan của các kết quả, từ đó đưa những kết luận phù hợp.
8. Luận điểm bảo vệ
8.1. Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP là năng lực cơ bản, quan
trọng và cần thiết trong hệ thống năng lực nghề nghiệp của người giáo viên
tương lai, cần được phát triển trong suốt quá trình đào tạo thơng qua các con
đường khác nhau.
8.2. Sinh viên ĐHSP chưa chuẩn bị đầy đủ năng lực nghiên cứu KHGD để thực
hiện hiệu quả nhiệm vụ học tập và NC, nhằm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp
giáo viên tương lai.
8.3. Xác định các biện pháp thích hợp và khả thi như xây dựng môi trường học
tập theo hướng khuyến khích nhu cầu và tạo động lực NC cho SV; áp dụng
các chiến lược dạy học theo hướng NC; thiết kế quy trình dạy học học
phần Phương pháp nghiên cứu KHGD theo hướng phát triển năng lực NC;
kết hợp dạy học môn PP nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt động NC
cho SV sẽ góp phần phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho SV, đồng
thời nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra ngành sư phạm.
9. Những đóng góp mới của luận án
9.1. Đóng góp về mặt lí luận
9.2. Góp phần làm phong phú thêm hệ thống lí luận về năng lực nghiên
cứu KHGD, phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP

9.3. Xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ báo đánh giá năng lực nghiên
cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
9.4. Đóng góp về mặt thực tiễn
9.5. Phân tích thực trạng năng lực nghiên cứu KHGD của SV và thực
trạng phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP hiện nay,
trên cơ sở đó xác định một số vấn đề trong đào tạo năng lực nghiên cứu
KHGD cho sinh viên ĐHSP.
9.6. Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho
sinh viên ĐHSP trong quá trình đào tạo SV.
9.7. Kết quả NC của đề tài có giá trị thực tiễn cho các trường ĐHSP, là
tài liệu tham khảo cho các nhà quản lí giáo dục, các GV ở các cơ sở giáo dục
đại học khi tiến hành dạy học theo hướng phát triển năng lực.
10. Cấu trúc luận án
10.1.

Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục các

cơng trình NC, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận án được chia
thành 3 chương gồm:
10.2.

Chương 1: Cơ sở lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu

khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
10.3.

Chương 2: Thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu khoa

học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
10.4.

Chương 3: Biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học

giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm và thực nghiệm sư phạm


10.5. Chương 1
10.6. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN
CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ
PHẠM
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
10.7.

Những NC liên quan đến phát triển năng lực nghiên cứu

KHGD cho sinh viên ĐHSP tập trung vào 2 hướng NC cơ bản, đó là nghiên
cứu về năng lực NC khoa học của SV và NC về phát triển năng lực nghiên
cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP.
1.1.1. Những nghiên cứu về năng lực nghiên cứu khoa học của sinh viên
10.8.

Trên thế giới

10.9.

Nhấn mạnh hiệu quả của năng lực đối với hoạt động học tập

của người học, các tác giả Liên Xô như A.N.Lêônchep, A.G. Côvaliôp,
K.K.Platônôp và G.G.Gôlubev đã đề cập đến năng lực NC như là hệ thống tri
thức giúp cho kết quả học tập của học sinh cao hơn. Trong tác phẩm “Giáo dục

học” của T.A. Ilina (1978); và cơng trình “Làm thế nào để phát huy tính tích cực
học tập của học sinh” của I.F. Kharlamop (1979) cũng đã đề cập đến yếu tố
năng lực góp phần nâng cao kết quả học tập của học sinh. Ngoài ra các NC cụ
thể hơn về năng lực như NC về năng lực lao động, năng lực sư phạm, năng lực
giao tiếp, năng lực ứng xử của Đ.B. Enconin, V.V. Đavưdop lại nhấn mạnh các
kĩ năng, kĩ xảo thực hiện hoạt động sẽ quyết định kết quả học tập. Năng lực phải
được thể hiện thơng qua hoạt động, được cá nhân tích cực thực hiện nhiều lần
trong các tình huống khác nhau, được kiểm tra và điều chỉnh [Dẫn theo 64, tr
18-20].
10.10.

Tổ chức UNESCO đề cập đến năng lực thực hiện hoạt động

giáo dục là năng lực giúp nhà giáo dục thành công trong q trình dạy và
học, do đó đào tạo theo năng lực đồng nghĩa với việc đảm bảo kết quả giáo
dục, trong đó chú trọng năng lực NC của người học. Năng lực thực hiện NC
là tiêu chí để đánh giá kết quả học tập cũng như lựa chọn lao động trong nghề
nghiệp tương lai [113].


10.11.

Tổ chức OECD đã xây dựng một chương trình xác định năng

lực trong thế kỉ 21 và khẳng định mỗi học sinh cần có các năng lực cốt lõi như
năng lực tự bồi dưỡng, tự tìm tịi NC để mở rộng hiểu biết của bản thân. Do
đó các nhà trường, các trường đại học phải thống nhất mục tiêu giáo dục sao
cho phù hợp với yêu cầu của xã hội và khả năng của mỗi cá nhân [102].
10.12.

Một số NC đề cập đến vai trò, ý nghĩa của năng lực NC khoa

học đối với sự thành công trong hoạt động của cá nhân và mang lại lợi ích cho
cộng đồng. Tại Mĩ, năm 2002, trung tâm NC quốc gia (National Research
Center-NRC) đã thiết kế và xây dựng một chương trình kết nối giữa NC khoa
học và cải thiện chất lượng giáo dục của quốc gia nhằm hiện thực hóa mục
tiêu giáo dục. Chương trình khẳng định năng lực NC khoa học phải được chú
trọng giảng dạy trong mọi bậc học nhằm cải thiện chương trình dạy học lí
thuyết, hỗ trợ những cải cách giáo dục và hướng đến giải quyết các tồn tại của
thực tiễn. Giáo viên và học sinh cần hiểu vai trò của năng lực NC khoa học
với việc giải quyết vấn đề giáo dục của bản thân, từ đó phối hợp, hỗ trợ và
thúc đẩy chéo giữa các nhà trường trong NC và ứng dụng giáo dục [95]. Viện
Nghiên cứu Khoa học Giáo dục Hoa Kỳ (Institute of Education Science-IES)
cũng NC tầm ảnh hưởng của năng lực nghiên cứu KHGD với sự phát triển
của xã hội và khẳng định mỗi nhà giáo dục phải có năng lực NC, có hiểu biết
sâu về lĩnh vực giáo dục, có năng lực khai thác thông tin để giải quyết vấn đề,
đặc biệt là năng lực tự học, tự NC [89].
10.13.

Tại Anh và Úc những nghiên cứu khoa học ở các trường đại

học được chính phủ coi trọng, được đầu tư kinh phí rất lớn, đặc biệt là những
NC của SV, nhằm hình thành năng lực phát triển nghề nghiệp cho người lao
động tương lai, điều này đã khuyến khích nhiều cơng trình NC có chất lượng
của SV trong những năm gần đây [82], [83].
10.14.

Nhiều NC khác lại đề cập đến cấu trúc, nội dung, yêu cầu của

năng lực nghiên cứu như NC của Coate, K., Barnett, R., & Williams, G.

[87],


10.15.

Edgar, F., & Geare, A. [92], Eraut, M. [93], Hameda Suwaed

[97], Sandra Jones [106]… Những NC này khẳng định người NC phải có
những năng lực phù hợp để đáp ứng yêu cầu hoạt động. Các tác giả cũng đề
cập đến năng lực cần thiết nhất ở người NC là năng lực PP, năng lực thực hiện
NC theo logic chặt chẽ, có phản biện, có đánh giá và được kiểm nghiệm.
10.16.

Theo tác giả John Taylor, năng lực NC của cá nhân thể hiện

trong hoạt động cụ thể, bao gồm các kĩ năng, thái độ và giá trị, được phát
triển trước hết thơng qua luyện tập NC trong các chương trình, các khóa
đào tạo phù hợp [109].
10.17.

Tác giả R.J. Shavelson và L. Towne đề cập đến các PP nghiên

cứu trong giáo dục và cho rằng năng lực NC khoa học là sự gắn kết giữa tri
thức, kinh nghiệm với kĩ năng thực hiện để hoàn thiện hệ thống tri thức PP
trong lĩnh vực NC, từ đó làm phong phú hơn hệ thống kinh nghiệm của cá
nhân [105].
10.18.

Tác giả Gary Anderson và Nancy Arsenault trong cuốn

“Fundamentals of Educational Research” đề cập đến các nguyên tắc cơ bản
trong nghiên cứu KHGD, các nguyên tắc này được tác giả nhấn mạnh là đặc
biệt có ý nghĩa đối với SV, những người đang tập làm nhà NC [96].
10.19.

Judith Bell đề cập đến những điều mà người NC lần đầu trong

giáo dục cần chú ý như xác định vấn đề, tìm kiếm các biện pháp cải hiện thực
tiễn giáo dục khơng chỉ nhằm phục vụ q trình NC mà cịn phải hướng đến
phục vụ lợi ích cộng đồng. Do đó các nhà trường phải trang bị kĩ lưỡng cho
SV những yêu cầu này để các NC giáo dục có ý nghĩa thiết thực hơn [99].
10.20.

Các tác giả khác nhau đã đi sâu NC nhiều góc độ, khía cạnh

của năng lực nghiên cứu KHGD của SV như vai trò, ý nghĩa, cấu trúc, nội
dung năng lực nhưng chưa có NC nào đề cập sâu đến các tiêu chí đánh giá
cũng như xây dựng quy trình đánh giá các năng lực này.


10.21.

Ở Việt Nam

10.22.

Các tác giả Phạm Minh Hạc, Nguyễn Quang Uẩn, Trần

Quốc Thành có những NC về năng lực hoạt động, năng lực học tập của cá
nhân và cho rằng năng lực vừa là điều kiện của hoạt động, vừa là kết quả của

hoạt động do đó để phát triển năng lực cho con người cần thực hiện thông
qua hoạt động [27], [79].
10.23.

Tác giả Lê Đình Trung và Nguyễn Viết Thịnh nghiên cứu về

vai trò của NC khoa học với việc nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, từ đó
gợi ý xây dựng các giải pháp có tính định hướng nhằm tăng cường phát triển
mối quan hệ giữa hoạt động NC khoa học gắn liền với nâng cao chất lượng
đào tạo giáo viên ở trường ĐHSP [72].
10.24.

Đánh giá năng lực trong hoạt động học tập, tác giả Nguyễn

Thị Kim Dung cho rằng, năng lực của SV phải gắn với q trình đào tạo nghề
nghiệp, do đó giảng dạy phải chú ý đến việc định hướng nghề nghiệp. Sinh
viên được trang bị hệ thống các năng lực cốt lõi để có thể tự học, tự NC và
hồn thiện bản thân; GV phải là người định hướng, tổ chức các hoạt động học
tập và NC phù hợp để nâng cao năng lực học tập nói chung và năng lực NC
nói riêng. Tác giả cũng đề cập đến những yêu cầu về năng lực thực hiện và
vận dụng vào giải quyết các nhiệm vụ thực tiễn trong đào tạo giáo viên, từ đó
đề xuất khung năng lực nghề cần thiết cho SV sư phạm [16].
10.25.

Tác giả Lê Thị Thanh Chung đã đề cập đến các kĩ năng

nghiên cứu KHGD của SV, nhấn mạnh các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực
hiện các kĩ năng cũng như kết qủa học tập của SV [13].
10.26.

Tác giả Đặng Bá Lãm cho rằng thực tế hoạt động NC khoa

học ở các trường đại học nước ta chưa được đánh giá đúng với vai trò và vị
thế, năng lực NC của GV và SV được coi là yếu so với bối cảnh phát triển xã
hội và khu vực hiện nay. Để cải thiện thực trạng này, cần chú trọng bồi dưỡng
năng lực NC khoa học của SV- những người thầy tương lai; cần đặt năng lực
đặc thù này đúng vị trí trọng yếu của nó trong q trình đào tạo ở các trường
ĐHSP [38].