Bài 33. Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống

Giáo viên thực hiện:Trương Quốc Lợi
Trường THCS Ea Yông


Câu 1. Đột biến là gì ? Đột biến gồm những loại nào
Trả lời:
- Đột biến là những biến đổi trong vật chất di truyền
(ADN , NST)
- Đột biến có 2 loại : Đột biến gen và đột biến NST
Câu 2. Nêu nguyên nhân phát sinh đột biến ?
Trả lời:
- Đột biến xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do
con người (Đột biến nhân tạo)
- Nguyên nhân là do các tác nhân vật lí hoặc tác nhân
hóa học.



I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
U CẦU
- HS nghiên cứu SGK
- Hồn thành nội dung phiếu học tập
PHIẾU HỌC TẬP : Tìm hiểu tác nhân vật lí gây đột biến

Tác nhân

Tiến hành

Tia phóng
xạ α, β, ‫ﻻ‬

- Chiếu tia, các tia
xuyên qua màng ,
mô(xuyên sâu)
-Tác động lên ADN

Tia tử
ngoại

-Chiếu tia, các tia
xuyên qua màng
(xuyên nông)

- Gây đột biến gen

Tăng giảm nhiệt độ
môi trường đột ngột

- Mất cơ chế tự bảo vệ sự
cân bằng.
- Tổn thương thoi phân bào
gây rối loạn phân bào
- Đột biến số lượng NST

Sốc nhiệt

Kết quả
- Gây đột biến gen
- Chấn thương,
gây đột biến ở NST

Ứng dụng
- Chiếu xạ vào hạtnảy
mầm, đỉnh sinh trưởng...
- Mơ thực vật ni cấy

-Xử lí vi sinh vật, bào
tửvà hạt phấn

Gây hiện tượng đa bội
ở một số loại cây trồng
(Đặc biệt là cây họ cà)


I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí

Tại sao các
tia phóng xạ
có khả năng
gây đột biến?

Vì tia phóng xạ khi xun qua các mơ chúng
tác động trực tiếp hay gián tiếp lên ADN trong
tế bào gây ra đột biến gen hoặc làm chấn
thương NST gây đột biến NST


I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí

Người ta sử dụng

tia phóng xạ để
gây đột biến ở thực
vật theo những
cách nào?
Trong chọn giống
thực vật, chiếu xạ vào
hạt nảy mầm, đỉnh sinh
trưởng, chiếu xạ vào mô
thực vật nuôi cấy.


I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí

Tại sao tia tử
ngoại thường
được dùng
để xử lý các
đối tượng có
kích thước bé?
Vì các tia tử ngoại khơng có
khả năng xuyên sâu như tia
phóng xạ


I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí

Sốc nhiệt là gì? tại
sao sốc nhiệt cũng
có khả năng gây đột
biến? Sốc nhiệt chủ

yếu gây ra loại đột
biến nào?

Sốc nhiệt là sự tăng
hoặc giảm nhiệt độ môi
trường một cách đột ngột
làm cho cơ chế tự bảo vệ
cân bằng cơ thể không
kịp điều chỉnh  tổn
thương thoi phân bào 
rối loạn phân bào  đột
biến số lượng NST


II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Những hóa chất
nào thường sử dụng
để gây đột biến nhân
tạo ?

 Hóa chất thường dùng:
+ Êtyl mêtan sunphơnat (EMS)
+ Ni trôzô mêtyl urê (NMU)
+ Ni trôzô êtyl urê (NEU)
+ Cônsixin


II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học

Yêu cầu

- HS đọc thông tin SGK mục II
Người ta dùng
tác nhân
hố học để
tạo ra các
đột biến
bằng
những
phương
pháp nào?

Thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi
 Phương pháp thực hiện:
-Đối với cây trồng:
+ Ngâm hạt khô hay hạt nảy mầm vào dung
dịch hóa chất
+ Tiêm dung dịch hóa chất vào bầu nhụy
+ Quấn bơng có tẩm dung dịch hóa chất vào
đỉnh sinh trưởng của thân hoặc chồi.
-Đối với vật ni:Cho hóa chất tác dụng lên
tinh hoàn hoặc buồng trứng.


II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học

Tại sao khi thấm
vào tế bào, một số
hóa chất lại gây đột
biến gen? Trên cơ
sở nào mà người ta

hi vọng có thể gây
ra những đột biến
theo ý muốn?

- Vì khi vào tế
bào dung dịch hóa
chất tác động lên
phân tử ADN làm
thay thế cặp
nuclêơtit, mất hoặc
thêm cặp nuclêơtit.
- Vì có những loại
hóa chất chỉ tác
động lên một loại
nuclêơtit xác định
nên có thể chủ động
gây ra những đột
biến theo ý muốn.


II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Tại sao dùng
cơnsixin có thể
gây ra các thể đa
bội?
Khi dung dịch
cơnsixin thấm vào
mơ đang phân bào
gây cản trở sự hình
thành thoi phân bào

làm cho NST không
phân li.


II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học
Em hãy cho
biết các tác
nhân hóa học
có thể gây ra
các dạng đột
biến nào?

 Kết quả:
Dung dịch hóa
chất tác động lên
phân tử ADN làm
thay thế cặp
nuclêôtit, mất cặp
nuclêôtit hay cản
trở sự hình thành
thoi vơ sắc


III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống

Đột biến
nhân tạo
được sử
dụng trong
chọn giống

như thế
nào?

Sử
dụng
đột
biến
nhân
tạo
trong
chọn
giống
gồm :

Chọn giống VSV
Chọn giống cây trồng
Chọn giống động vật


III. Sử
dụng
đột đột
biến
nhân
chọngiống
giống
III.
Sử dụng
biến
nhântạo

tạo trong
trong chọn

Yêu cầu
- HS nghiên cứu SGK
- Trả lời câu hỏi
- Người ta sử dụng các thể đột biến trong
chọn giống VSV và cây trồng theo hướng
nào? Tại sao?
- Tại sao người ta ít sử dụng phương pháp
gây đột biến trong chọn giống vật nuôi?


III. III.
SửSử
dụng
đột
giống
dụng
độtbiến
biếnnhân
nhântạo
tạotrong
trong chọn
chọn giống

Người ta sử dụng
các thể đột biến
trong chọn giống
VSV và cây trồng

theo hướng nào?
Tại sao?


III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống
 Chọn giống VSV
- Chọn các thể đột biến tạo ra chất có hoạt tính cao.
- Chọn thể đột biến sinh trưởng mạnh để tăng sinh khối ở nấm
men và vi khuẩn.
- Chọn các thể đột biến giảm sức sống, không còn khả năng
gây bệnh để sản xuất văcxin.

 Trong chọn giống cây trồng
-Chọn các đột biến rút ngắn thời gian sinh trưởng, tăng năng
suất và chất lượng, chống sâu bệnh, chống chịu được với điều
kiện bất lợi để nhân lên hoặc sử dụng lai tạo kết hợp với chọn
lọc để tạo ra giống mới .


III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống

+Trong chọn giống vi sinh vật: xử lý bào tử nấm pênixilin bằng tia
phóng xạ tạo được chủng pênixilin có hoạt tính cao hơn 200 lần dạng
ban đầu.
+ Trong chọn giống thực vật:
- Giống táo má hồng đã được xử lý bằng hóa chất NMU từ giống
táo Gia Lộc (Hải Dương) cho 2 vụ 1 năm ,quả tròn, ngọt, dòn, thơm,
bên má trái khi chín có sắc tím hồng.
- Sử dụng các thể đa bội ở dâu tằm, dương liễu,dưa hấu, nho, cam,
cà chua... tạo giống cây trồng đa bội có năng suất cao, phẩm chất tốt.

Dưa hấu tam bội