Tiểu luận tư tưởng Hồ Chí Minh, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG. SỰ VẬN DỤNG VÀO QUÁ TRÌNH HỌC TẬP, CUỘC SỐNG CỦA BẢN THÂN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ - TIN HỌC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

BÀI TIỂU LUẬN
KẾT THÚC HỌC PHẦN HỌC KỲ II
NĂM HỌC 2020-2021

MÔN THI: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

CHỦ ĐỀ: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC
CÁCH MẠNG. SỰ VẬN DỤNG VÀO QUÁ TRÌNH HỌC
TẬP, CUỘC SỐNG CỦA BẢN THÂN.

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 8 năm 2021


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................

..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
Tp. Hồ Chí Minh, ngày…tháng…năm ….…
GIẢNG VIÊN
(Ký và ghi rõ họ tên)


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Tính cấp thiết, lý do chọn đề tài nghiên cứu ........................................................... 1
Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 1
Kết cấu của tiểu luận ............................................................................................... 2
NỘI DUNG ................................................................................................................ 3
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG .............................. 3
1.1. Vai trò và sức mạnh của đạo đức ............................................................... 3
1.1.1. Đạo đức là gốc của người cách mạng .................................................. 3
1.1.2. Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội ............ 3
1.2. Những chuẩn mực đạo đức cách mạng ...................................................... 4
1.2.1. Trung với nước, hiếu với dân............................................................... 4
1.2.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư ................................................ 4
1.2.3. Thương u con người, sống có tình nghĩa ......................................... 5
1.2.4. Có tinh thần quốc tế trong sáng ........................................................... 6
1.3. Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới .................................................. 7
1.3.1. Nói đi đơi với làm, nêu gương đạo đức ............................................... 7
1.3.2. Xây đi đôi với chống............................................................................ 8
1.3.3. Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời ........................................................... 8
VẬN DỤNG VÀO QUÁ TRÌNH HỌC TẬP, CUỘC SỐNG CỦA BẢN THÂN 9

2.1. Sinh viên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. ............. 9
2.2. Thực trạng và giải pháp về vấn đề đạo đức của sinh viên ngày nay. ....... 12
2.2.1. Thực trạng: ......................................................................................... 12
2.2.2. Giải pháp: ........................................................................................... 12
KẾT LUẬN. ............................................................................................................. 15
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 16


MỞ ĐẦU
Tính cấp thiết, lý do chọn đề tài nghiên cứu
Hồ Chí Minh là một nhà tư tưởng lớn, một vị lãnh tựu vĩ đại của toàn dân tộc
ta. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạnh của mình, từ những bài giảng đầu tiên
trong tác phẩm “Đường Kách Mệnh” (1927) đến bản di chúc cuối cùng (1969), Hồ
Chí Minh luôn dành sự quan tâm và đặt vấn đề đạo đức và tu dưỡng đạo đức lên trên
hàng đầu. Người xem đạo đức là “cái gốc” của người cách mạng, tài và đức phải đi
kèm với nhau. Tuy vậy nhưng trong cuộc sống hiện đại ngày nay khi xã hội phát
triển về mọi mặt từ văn hóa, kinh tế, xã hội thì các vấn đề về đạo đức dần dần ít được
quan tâm hơn. Vì vậy nên ngày nay chúng ta có thể khơng q khó để bắt gặp được
nhiều vấn đề tiêu cực liên quan đến đạo đức xảy ra và để lại những hệ lụy xấu về
nhân cách, về đạo đức của người cách mạng, người công dân. Cũng chính vì lí do đó
mà chúng tơi quyết định lựa chọn đề tài nghiên cứu “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức cách mạng. Sự vận dụng vào quá trình học tập, cuộc sống của bản thân” làm đề
tài của bài tiểu luận kết thúc học phần “Tư tưởng Hồ Chí Minh”. Với mong muốn là
nghiên cứu lại những lời dạy, nhưng lí tưởng cao đẹp trong tư tưởng của Người. Góp
phần nâng cao nhận thức, rèn luyện đạo đức trong cuộc sống của tồn dân nói chung
và bản thân chúng tôi – những sinh viên đại học đang học tập và rèn luyện tại nhà
trường. Từ đó mà mỗi người chúng ta sẽ có những bài học riêng cho bản thân mình
về vấn đề đạo đức, phát triển bản thân theo hướng tích cực. Khi cá nhân đều thực
hiện tốt thì xã hội sẽ ngày càng tốt lên, xã hội tốt thì dân giàu nước mạnh. Đó cũng
chính là chủ nghĩa xã hội mà Hồ Chí Minh muốn đạt tới.

Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách
mạng. Sự vận dụng vào quá trình học tập, cuộc sống của bản thân” là chúng tơi sẽ
trình bày theo hướng tổng hợp kiến thức của vấn đề tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
1


đức cách mạng và vận dụng những kết quả nghiên cứu để kế thừa những giá trị tinh
hoa của tư tưởng Hồ Chí Minh vào trong cơng việc học tập trên ghế nhà trường của
sinh viên nói riêng và trong cuộc sống thường nhật nói chung. Mặc dù đề tài nghiên
cứu chúng tơi chọn đã có rất nhiều cá nhân, tổ chức thực hiện song chúng tôi sẽ cố
gắng bằng sự nổ lực của bản thân để hoàn thiện bài nghiên cứu của mình để làm rõ
vấn đề, nhận thức rõ hơn ý nghĩa của tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề đạo đức. Từ
đó nâng cao nhận thức của bản thân về khía cạnh đạo đức trong quá trình học tập
hiện tại và trong cơng việc sau khi tốt nghiệp.
Kết cấu của tiểu luận
Trong bài tiểu luận về đề tài nghiên cứu “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
cách mạng. Sự vận dụng vào quá trình học tập, cuộc sống của bản thân” chúng tôi sẽ
kết cấu tiểu luận ra thành ba phần chính là: phần mở đầu giới thiệu các vấn đề liên
quan đến đề tài nghiên cứu, phần nội dung của đề tài và cuối cùng là phần kết luận,
tổng hợp lại những vấn đề đã trình bày theo hướng tư duy tổng hợp. Bên cạnh đó để
trình bày phần nội dung được rõ ràng và mang tính logic hơn, chúng tơi sẽ phân bổ
phần nội dung bài làm thành hai chương chính cùng với các mục và tiểu mục xoay
quanh nội dung của từng chương:
Chương 1: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng.
Chương 2: Sự vận dụng vào quá trình học tập, cuộc sống của bản thân.

2

NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
1.1.

Vai trò và sức mạnh của đạo đức

1.1.1. Đạo đức là gốc của người cách mạng
Hồ Chí Minh coi đạo đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng, là nguồn
nuôi dưỡng và phát triển con người, như gốc của cây, ngọn của sông suối. Đạo đức
mà Người đề cập là đạo đức cách mạng, tức là đạo đức của người cách mạng, những
người dấn thân vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con
người. Là những người nguyện suốt đời phục vụ dân, phục vụ nước.
Theo Hồ Chí Minh, người có đạo đức cách mạng thì gặp khó khăn, gian khổ, thất
bại, cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước. Khi cần, thì sẵn sàng hi sinh cả tính mạng
của mình cũng không tiếc. Khi cách mạng đang trên đà thắng lợi và thành cơng,
người có đạo đức cách mạng vẫn giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác khiêm tốn,
“lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”, lo hoàn thành nhiệm vụ cho tốt chứ không tự
phụ, tự mãn. Người cũng nói rằng đạo đức là thước đo lịng cao thượng của mỗi
người, “tuy năng lực và công việc của mỗi người khác nhau, người làm việc to, người
làm việc nhỏ; nhưng ai giữ được đạo đức đều là người cao thượng”.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, đạo đức phải gắn liền với hành vi đạo đức, phải thể
hiện trọng hành động, lấy hiệu quả của hành động làm thước đo. Theo Người, đạo
đức phải gắn bó với tài năng, đạo đức đặt trước tài, “có tài mà khơng có đức là kẻ vơ
dụng, có đức mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó”.
1.1.2. Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội
Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội chưa phải là những lí tưởng
cao xa mà thể hiện ngay trước hết ở những giá trị đạo đức, lý tưởng cách mạng, nhân
3

cách, lối sống gương mẫu của người cán bộ đảng viên. Đạo đức cao đẹp ở tấm gương
sống, hành động chiến đấu cho lí tưởng trở thành hiện thực, nhân cách, lối sống giản
dị, gần gũi với nhân dân lao động đã tạo nên sức hấp dẫn của chế độ chủ nghĩa xã
hội.
1.2.

Những chuẩn mực đạo đức cách mạng

Trên cơ sở xác định vai trò to lớn của đạo đức cách mạng, Người yêu cầu mỗi cán
bộ đảng viên phải không ngừng tu dưỡng rèn luyện phẩm chất đạo đức, yêu cầu đạo
đức người cán bộ cần có là trung với nước, hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí
cơng vơ tư; thương u con người, sống có tình nghĩa; tinh thần quốc tế trong sáng.
1.2.1. Trung với nước, hiếu với dân
“Trung với nước” là tuyệt đối trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, một
đời phấn đấu cho cách mạng, phải đặt lợi ích của Tổ quốc, của cách mạng lên trên
hết, quyết tâm đấu tranh cho sự phồn vinh của đất nước, đem lại ấm no, hạnh phúc
cho nhân dân. Phải thực hiên tốt và tổ chức vận động nhân dân thực hiện tốt chính
sách pháp luật của Đảng và nhà nước.
“Hiếu với dân” nghĩa là trọng dân, yêu dân, quý dân, trong nhân dân có cả cha mẹ,
người thân của mình, đồng đội, đồng chí, đồng bào của mình, nhân dân là lực lượng
làm chủ vận mệnh đất nước, thực hiện quyền làm chủ nhân dân, thương dân tin dân,
phục vụ dân hết lòng, lắng nghe ý kiến của nhân dân.
1.2.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư
“Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư” là thước đo phẩm chất của con người, là
phẩm chất mà mọi người lấy bản thân mình là đối tượng để giải quyết vấn đề.
“Cần” là siêng năng, chăm chỉ, sáng tạo, năng suất, hiệu quả cao, không lười biếng.
Người cũng chỉ ra rằng “cần” ngược với đủng đỉnh, để nước đến chân mới nhảy,
4

làm cố sống cố chết để đổ bệnh. “Cần” là phải đổi mới phương pháp làm việc để
nâng cao hiệu suất lao động.
“Kiệm” là tiết kiệm, tiết kiệm sức lao động, thì giờ, tài sản, tiền bạc, khơng xa xỉ,
phơ trương. “Kiệm” còn ngược với bủn xỉn. Theo Người việc cần dùng, cần tiêu mà
không dùng, không tiêu là bủn xỉn.
“Liêm” là trong sạch, tơn trọng giữ gìn của cơng, khơng tham lam tiền của, địa vị,
danh tiếng.
“Chính” là thẳng thắng, đứng đắn, chân thành, khiêm tốn, không nịnh bợ kẻ trên,
không tự cao tự đại, không khinh thường cấp dưới. Mọi việc đều phải lấy việc công
lên trên, việc thiện nhỏ mấy cũng làm, việc ác nhỏ mấy cũng tránh.
Cần, kiệm, liêm, chính cịn là thước đo trình độ văn minh, tiến bộ của một dân tộc.
Theo Người, “Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm, là một dân tộc giàu về vật chất,
mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ”.
“Chí cơng vơ tư” là cơng bằng, cơng tâm, khơng thiên vị, làm việc gì cũng phải nghĩ
đến mọi người xung quanh, nêu cao chủ nghĩa tập thể, từ bỏ chủ nghĩa cá nhân.
Nói tóm lại “cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư” có mối quan hệ mật thiết, khắng
khít với nhau, tạo nên sự thống nhất trong phẩm chất đạo đức của người cách mạng.
Đây là phẩm chất được Hồ Chí Minh đề cập nhiều nhất, thường xuyên nhất.
1.2.3. Thương yêu con người, sống có tình nghĩa
u thương con người là một trong những phẩm chất cao đẹp nhất của một
người làm cách mạng, có tình cảm với cách mạng mới đi làm cách mạng. Tình yêu
thương con người là tình cảm sâu sắc, rộng lớn, không phân biệt bất cứ tầng lớp nào,
khơng phân biệt màu da hay dân tộc, nó gần gũi với từng số phận trong xã hội. Theo

5


Hồ Chí Minh, tình u thương con người phải được thể hiện qua những hành động
thiết thực, qua các mối quan hệ anh em, đồng chí, bạn bè…

Câu nói “Làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hồn tồn tự do,
đồng bảo ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành” của Bác thể hiện tình
yêu thương người, yêu đồng loại, yêu đồng bào, yêu đất nước mình là tư tưởng lớn,
là mục tiêu phấn đấu của Hồ Chí Minh, sẵn sàng hy sinh, chịu mọi gian khổ để đồng
bào được cơm no áo ấm. Để có được tình u thương con người như Hồ Chí Minh,
địi hỏi hỏi mỗi người phải chặt chẽ và nghiêm khắc với mình, rộng rãi, độ lượng và
giàu lịng vị tha đối với người khác, vì Theo Hồ Chí Minh, “Hiểu chủ nghĩa Mác Lênin là phải sống với nhau có tình có nghĩa. Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống
khơng có tình có nghĩa thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin được".
1.2.4. Có tinh thần quốc tế trong sáng
Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của đạo đức
cộng sản chủ nghĩa. Điều này được bắt nguồn từ bản chất của giai cấp công nhân,
nhằm vào mối quan hệ rộng lớn vượt ra khỏi giới hạn quốc gia dân tộc.
Tinh thần quốc tế trong sáng thể hiện ở sự kết hợp chặt chẽ giữa chủ nghĩa yêu nước
chân chính và chủ nghĩa quốc tế vơ sản với nội dung tôn trọng các dân tộc, đấu tranh
chống thù hằn dân tộc, đấu tranh cho sự hịa bình và phát triển của dân tộc toàn thế
giới.
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh, người đã dày cơng xây
dựng tinh thần đồn kết của nhân dân Việt Nam và nhân dân trên thế giới, tạo ra kiểu
quan hệ với tiêu chí hịa bình cho nhân loại đó là “đối thoại thay cho đối đầu”.

6


1.3. Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới
1.3.1. Nói đi đôi với làm, nêu gương đạo đức
Một trong những nguyên tắc quan trọng bậc nhất trong công cuộc xây dựng
nền đạo đức mới được Hồ Chí Minh coi trọng chính là “nói đi đơi với làm”. Ngun
tắc này là sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, trở thành triết lý sống vô cùng sâu
sắc của Người. Trong suốt cuộc đời cách mạng, Người đã luôn luôn nghiêm túc và
thực hiện đầy đủ việc nói đi đơi với làm và là một tấm gương sáng cho cách cán bộ,

chiến sĩ cách mạng, nhân dân nhìn thấy và noi theo, đề cao, giáo dục và nhắc nhở
các đảng viên phải cố gắng làm gương cho anh em, cho đồng chí, đồng bào. Sự gương
mẫu của cán bộ, đảng viên trong lời nói và việc làm khơng chỉ là cách thức để giáo
dục đạo đức cho quần chúng, mà còn là một phương pháp để tự giáo dục bản thân
mình.
Lời nói đi đơi với việc làm phải gắn liền với đạo đức, và trong lĩnh vực xây
dựng nền đạo đức cách mạng phải đặc biệt chú trọng “đạo làm gương”. Đối với cán
bộ, đảng viên, Người nêu luận điểm quan trọng: “Trước mặt quần chúng, không phải
ta cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến
những người có tư cách, đạo đức, Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực
thước cho người ta bắt chước”. Người nói: “Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng
ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng
các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”. Người muốn chính
những đảng viên, cán bộ tham gia cách mạng phải là những người đầu tiên có
được phẩm chất đạo đức “nói đi đơi với làm” và là những tấm gương cho nhân dân
học tập. Bên cạnh đó, Người cũng đã nhiều lần bàn đến việc tẩy sạch căn bệnh quan
liêu, coi thường quần chúng của một số cán bộ, đảng viên miệng thì nói dân chủ,
nhưng làm việc thì họ theo lối quan chủ, miệng thì nói phụng sự dân chúng, nhưng

7


lại làm việc ngược lại với lợi ích của dân chúng, ngược lại với phương châm của
Đảng, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng.
1.3.2. Xây đi đơi với chống
Ngun tắc xây đi đơi với chống là địi hỏi của nền đạo đức mới, thể hiện tính
nhân đạo chiến đấu vì mục tiêu của sự nghiệp cách mạng, xây tức là xây dựng các
giá trị, các chuẩn mực đạo đức mới, chống là chống lại các biểu hiện, các hành vi vơ
đạo đức, suy thối đạo đức.
Theo Hồ Chí Minh,“ khơng có ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay”. Chính vì vậy, việc

xây và chống trong lĩnh vực đạo đức là không hề đơn giản. Xây phải đi đơi với chống,
muốn xây phải chống, chống nhằm mục đích xây, lấy xây làm chính. Vấn đề quan
trọng chính là ý thức lành mạnh trong mỗi con người, để con người tự giác nhận thức
được trách nhiệm đạo đức của mình, mỗi con người đều có phần tốt và xấu bên trong,
quan trọng là chúng ta phải biết tự giác phát triển cái tốt của bản thân và đè bẹp đi
cái xấu đó. Bản thân sự tự giác cũng là một phẩm chất đạo đức cao quý đối với mỗi
người và mỗi tổ chức, trước hết là đối với đảng viên, cán bộ.
Muốn xây dựng một xã hội tiến bộ, phát triển thì cần phải kiên trì chống lại sự lạc
hậu, chủ nghĩa cá nhân. Đây là cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ và khó khăn, cuộc
đấu tranh giữa tiến bộ và lạc hậu, giữa cách mạng và phản cách mạng, giữa tích cực
và những điều tiêu cực của xã hội. Vì vậy muốn chiến thắng cuộc đấu tranh này, điều
quan trọng là phải tuyên truyền, vận động hình thành phong trào quần chúng rộng
rãi đấu tranh cho lành mạnh, trong sạch về đạo đức, phải chú trọng kết hợp giáo dục
đạo đức với tăng cường tính nghiêm minh của pháp luật.
1.3.3. Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời
Đạo đức được hình thành, phát triển do mơi trường giáo dục, do sự rèn luyện, phấn
đấu và tu dưỡng bản thân của mỗi người, tu dưỡng đạo đức như một cuộc cách mạng
8


trường kì và gian khổ, chỉ cố gắng và tự giác cải thiện bản thân mỗi con người mới
hình thành nên đạo đức bên trong họ. Người đã chỉ rõ rằng “muốn cải tạo thế giới và
cải tạo xã hội thì trước hết phải tự cải tạo bản thân chúng ta".
Đạo đức cách mạng đòi hỏi mỗi người phải tự giác rèn luyện thông qua các hoạt động
thực tiễn, trong cơng việc, trong các mối quan hệ của mình, phải nhìn thẳng vào bản
thân, khơng tự lừa dối, phải thấy rõ cái hay, cái tốt, cái thiện của mình để phát huy
và thấy rõ cái chưa tốt, cái xấu, cái ác của mình để khắc phục, phải kiên trì rèn luyện
liên tục, tu dưỡng suốt đời. Để đi theo và phát triển con đường đạo đức cách mạng,
thì mỗi con người cần phải kiên trì, liên tục và củng cố. Nếu kiên trì rèn luyện mà
khơng củng cố, thì trước đây có là người có cơng, người tốt nhưng về sau lại trở thành

người có tội, lúc cịn trẻ tu dưỡng được đạo đức, nhưng về già lại không kiên trì, khơng
giữ được phẩm chất con người, trở thành người tha hóa, biến chất. Người đã lưu ý
“một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn
lớn, khơng nhất định hơm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi,
nếu lịng dạ khơng trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”.
CHƯƠNG 2
VẬN DỤNG VÀO QUÁ TRÌNH HỌC TẬP, CUỘC SỐNG CỦA BẢN THÂN
2.1. Sinh viên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh làm tấm gương về giáo dục đạo đức cách mạng
cho thanh niên nói chung, sinh viên nói riêng mang lại ý nghĩa rất quan trọng, giúp
cho sinh viên tự giác học tập, rèn luyện theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ
Chí Minh để trở thành lực lượng kế tục sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam.
Hồ Chí Minh cho rằng thế hệ trẻ là “người chủ tương lai của nước nhà”, là cầu nối
giữa các thế hệ nhằm tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già và dìu dắt thế hệ
thanh niên tương lai. Vì vậy, Người chú trọng từ rất sớm trong việc giáo dục và rèn
luyện đạo đức của sinh vên. Điều này được thể hiện trong bản Di chúc, Người đã căn
9


dặn: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành
những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chun” hay trong
Hồ Chí Minh tồn tập tập 9 Người khẳng định: “Thanh niên phải có đức, có tài. Có
tài mà khơng có đức ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi nhưng lại đi đến
thụt két thì chẳng những khơng làm được gì ích lợi cho xã hội, mà cịn có hại cho xã
hội nữa. Nếu có đức mà khơng có tài ví như ơng Bụt khơng làm hại gì, nhưng cũng
khơng lợi gì cho lồi người”.
Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là tấm gương đạo đức của một vĩ nhân vĩ đại,
nhưng đồng thời là tấm gương đạo đức của một người bình thường, gần gũi, ai cũng
có thể học theo để trở thành một người cách mạng chân chính, người cơng dân tốt
hơn trong xã hội. Mỗi cá nhân thực hành tốt đạo đức cách mạng không chỉ tôn vinh,

nâng cao giá trị của chính họ mà cịn tạo ra sức mạnh nội sinh, giúp họ vượt qua khó
khăn, thử thách trong đời sống hằng ngày. Hồ Chí Minh viết: “Có đạo đức cách mạng
thì khi gặp khó khăn, gian khổ, thất bại cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước…khi gặp
thuận lợi và thành công cũng vẫn giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn,
“lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”; lo hoàn thành nhiệm vụ cho tốt chứ không kèn
cựa về mặt hưởng thụ; không công thần, không quan liêu, khơng kiêu ngạo, khơng
hủ hóa”.
Trong xã hội mỗi người đều có cơng việc, tài năng và vị trí khác nhau, người làm
việc to, người làm việc nhỏ nhưng ai cũng cần phải có đạo đức nên để nhấn mạnh
vai trò của đạo đức trong đời sống xã hội Hồ Chí Minh khơng phân biệt đạo đức cách
mạng và đạo đức đời thường, đạo đức cán bộ và đạo đức cơng dân.
Trong Bài nói tại Đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ hai (7-5-1958), Hồ Chí Minh
xác định những phẩm chất đạo đức tối cần thiết để mọi người có cái nhìn cụ thể về
việc rèn luyện, những phẩm chất đó được Người tóm tắt trong sáu cái yêu:
Yêu Tổ quốc: Yêu Tổ quốc là thượng tôn pháp luật, hiểu biết những điều hay
lẽ phải, phòng chống những luận điệu xấu; là âm niệm thiêng liêng trong mỗi
10


người Việt Nam. Ra sức lao động, ra sức tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm
cho Tổ quốc.
Yêu nhân dân: Nhân dân là tập hợp đông đảo những dân tộc thuộc mọi giai
cấp, tầng lớp, thành phần xã hội, dân tộc, tôn giáo đang sống trong khu vực
địa lý nhất định. Mình phải biết nhân dân ta cịn cực khổ để từ đó chia sẻ nỗi
lo lắng, những vui buồn, giúp đỡ nhau phát triển ngày một tốt lên.
Yêu chủ nghĩa xã hội: Chỉ có yêu chủ nghĩa xã hội, hiểu và tiến lên thì nhân
dân mới được ấm no, Tổ quốc mới giàu mạnh thêm.
Yêu lao động: Thật thà yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu chủ nghĩa xã hội thì
phải hành động bằng cách lao động, vì chỉ có hành động thì mới chứng minh
được lịng u nước.

Yêu khoa học và kỷ luật: Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải có khoa
học và kỷ luật.
Để rèn luyện những phẩm chất nói trên thì sinh viên cần phải rèn luyện cho mình
tính trung thành, tận tụy, thật thà và chính trực. Có câu hát “khơng phải là hỏi nước
nhà đã cho mình những gì. Mà phải hỏi mình đã làm gì cho nước nhà? Mình phải
làm thế nào cho ích lợi nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh
phấn đấu chừng nào” để thấy được rõ nhiệm vụ của bản thân đối với đất nước. Trong
học tập và rèn luyện phải kết hợp lý luận với thực hành, học tập với lao động; chống
chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng háo danh hám lợi…Phải xác định rõ học để làm gì? Học
để phục vụ ai? Đối với mình, những tư tưởng và hành động có lợi ích cho Tổ quốc
cho đồng bào là bạn, ngược lại những tư tưởng và hành động có hại cho Tổ quốc và
đồng bào là kẻ thù.

11


2.2. Thực trạng và giải pháp về vấn đề đạo đức của sinh viên ngày nay.
2.2.1. Thực trạng:
Nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế tạo ra một nền đạo đức mới đã và đang
hình thành cùng với công cuộc đổi mới của Đảng, là nguồn động lực cho công cuộc
phát triển đất nước, phát huy những giá trị truyền thống dân tộc. Nhờ đó sinh viên và
thanh niên trí thức vẫn giữ được lối sống tình nghĩa, trong sạch, lành mạnh, khiêm
tốn; luôn cần cù, sáng tạo trong học tập, sống có bản lĩnh, có chí lập thân, lập nghiệp,
năng động, nhạy bén, dám đương đầu với thủ thách khó khăn, chịu trách nhiệm cho
những gì mình đã làm, độc lập khơng ỷ lại, đồn kết gắn bó với nhân dân, dân tộc,
phấn đấu cho sự nghiệp dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng văn minh.
Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế nên một
bộ phận sinh viên phai nhạt niềm tin, lý tưởng, mất phương hướng phấn đấu, khơng
có chí lập thân, sống dựa dẫm, thiếu trách nhiệm, thờ ơ với gia đình và xã hội,…
Ngồi ra, việc giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí

Minh vẫn cịn một số hạn chế: một số cấp ủy và người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa
phương chưa thật sự chú trọng đến việc giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên;
còn nặng về hình thức, chưa chú trọng đến nội dung, đi sâu vào những vấn đề đặt ra
cần tập trung giáo dục cho thanh niên, như: ý chí, khát vọng vươn lên trong cơng
việc, cuộc sống, tình u thương với quê hương, đất nước; kỹ năng sống; hoạt động
thực tiễn; khả năng chịu đựng những khó khăn, vất vả ở vùng sâu, vùng xa, vùng
biên giới của thanh niên vẫn chưa nhiều, chủ yếu chọn nơi sinh sống, làm việc có
nhiều thuận lợi, điều kiện về cơ sở vật chất, kinh tế; một số thanh niên thiếu tu dưỡng
phấn đấu rèn luyện, học tập, sống buông thả, thờ ơ, bàng quan với bản thân, gia đình
và xã hội; thậm chí có nhiều thanh niên vi phạm pháp luật.
2.2.2. Giải pháp:
Trước những khó khăn, thách thức đó, cần tiếp tục vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ
Chí Minh về phát huy nhân tố con người, khơi dậy và phát huy mọi nguồn lực, mọi
12


tiềm năng sáng tạo của nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp để giữ vững và phát
huy giá trị tư tưởng đạo đức mà Hồ Chí Minh để lại. Để thực hiện được điều đó, cần
tập trung thực hiện tốt các giải pháp chủ yếu sau:
+ Một là học trung với nước, hiếu với dân, suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp
giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người. Phải ln nâng cao
chí khí cách mạng, yêu Tổ quốc, yêu nhân dân gắn liền với yêu chủ nghĩa xã hội.
Xây dựng tinh thần đoàn kết, tình nguyện, tương thân tương ái vì cộng đồng. Chống
lối sống bàng quan, vị kỷ cá nhân, thiếu trách nhiệm đối với Tổ quốc, với nhân dân,
với cộng đồng.
+ Hai là học cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, đời riêng trong sáng, nếp
sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường. Xây dựng ý thức cần, kiệm, liêm, chính,
chí cơng vơ tư, thật thà, ngay thẳng, khiêm tốn, giản dị, trong sạch, chất phác, tiêu
dùng đúng khả năng, thực hiện khẩu hiệu: “cần kiệm là nếp sống đẹp của tuổi trẻ”.
Thực hành tự phê bình và phê bình nghiêm chỉnh để giúp nhau cùng tiến bộ mãi.

Chống tham ô, lãng phí, xa hoa, tính phô trương trong sinh hoạt, lao động, chống chủ
nghĩa cá nhân.

Hình 2.2.1: Hình minh họa bác Hồ chú
trọng việc học của thế hệ trẻ.
/>
13


+ Ba là đức tin tuyệt đối vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân và
hết lịng, hết sức phục vụ nhân dân, luôn nhân ái, vị tha, khoan dung và nhân hậu với
con người. Xây dựng ý thức cơng dân, ý thức cộng đồng, thói quen ứng xử văn hóa,
tơn trọng và bảo vệ lẽ phải, trung thực, sáng tạo, tích cực tham gia xây dựng xã hội
dân chủ, công bằng, văn minh. Chống tự do, tùy tiện, các biểu hiện coi thường pháp
luật cũng như các hành vi thiếu văn hóa trong đời sống, sự giả dối, thiếu sáng tạo.
Chống tính ích kỷ, vụ lợi, lối sống tạm thời.
+ Bốn là học tấm gương về ý chí và nghị lực tinh thàn to lớn, quyết tâm vượt
qua mọi thử thách, gian nguy để đạt được mục đích cuộc sống. Xây dựng tinh thần
hăng hái, kiên quyết, khơng sợ khó, khơng sợ khổ, siêng học, siêng làm, quyết hoàn
thành bằng được kế hoạch đã đặt ra theo tinh thần “chủ trương một biện pháp mười,
quyết tâm hai mươi”. Chống chây lười, thụ động, ỷ lại, thiếu sáng tạo, vơ kỷ luật
trong học tập, lao động, ngại khó, ngại khổ, thiếu ý chí tiến thủ, chống vết tích nô lệ
trong tư tưởng và hành động.
Xây dựng thái độ học tập đúng đắn, nâng cao trình độ chính trị, khoa học kỹ thuật
và quân sự, nghiên cứu khoa học thực chất, làm việc gì cũng phải học: Học mọi lúc,
mọi nơi, học suốt đời, có thái độ cầu thị. Có ý thức thi đua và thực hành dân chủ
trong học tập. Bồi đắp bản lĩnh chính trị, ý chí tự lực, tự cường, tự tin trong hội nhập
kinh tế quốc tế. Chống tiêu cực, bệnh thành tích trong học tập, bệnh thi đua hình thức,
hư danh, giả dối, sao chép, học thuộc lịng, sự tụt hậu về trình độ, kiến thức khoa học
và nhận thức xã hội, những biểu hiện tự ti, mặc cảm trong hội nhập kinh tế quốc tế.

Chống kiêu căng, tự mãn trong học tập.
+ Năm là học những nguyên tắc tu dưỡng đạo đức mới của Hồ Chí Minh. Tu
dưỡng bền bỉ suốt đời, học đi đôi với lao động, lý luận đi đôi với thực hành, cần cù
đi đôi với tiết kiệm. Chống sự thiếu thực tế, bệnh anh hùng tự cao tự đại, chuộng

14


hình thức, ít xem xét kết quả. Noi gương đạo đức, nói đi đơi với làm và lên án nói
khơng đi đơi với làm, nói nhiều làm ít, nói một đường làm một nẻo.
“Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” là phong trào địi hỏi sinh
viên phải có sự rèn luyện, tơi dũa, tu dưỡng lâu dài. Ngồi ra cần có sự giúp đỡ của
giáo dục, tấm gương của mọi người trong xã hội, bố mẹ trong gia đình, cán bộ, đảng
viên, các thầy cơ giáo và pháp luật. Nếu khơng có những nhân tố trên thì việc học và
rèn luyện khó đạt được kết quả tốt.
KẾT LUẬN.
Chủ tịch Hồ Chí Minh ln đề cao vấn đề con người và việc phát triển nhân tố con
người. Tư tưởng về phát huy nhân tố con người được thể hiện một cách đa dạng,
phong phú, trở thành tư tưởng xuyên suốt trong toàn bộ hệ thống tư tưởng Hồ Chí
Minh. Kết quả cách mạng ở nước ta nói chung, q trình đấu tranh giành và giữ vững
độc lập, tự do của Tổ quốc nói riêng đã và đang phát huy nhân tố con người, khẳng
định bản lĩnh, trí tuệ, tâm hồn và sức mạnh con người Việt Nam.
Những chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cách mạng cho
thanh niên và sinh viên vẫn còn nguyên giá trị đến bây giờ và cả mai sau. Trong bối
cảnh đất nước đang ngày càng hội nhập quốc tế sâu rộng cùng với nền khoa học và
kỹ thuật phát triển thì địi hỏi thanh niên Việt Nam cần phải trau dồi cho mình đạo
đức cách mạng, có khả năng thích ứng với sự phát triển của xã hội, có tư duy đột
phá, vững bước vượt qua mọi khó khăn, xứng đáng với niềm tin và sự kỳ vọng của
Đảng và Nhân dân đối với mình. Với nhiệt huyết, nghị lực, ý chí vươn lên mạnh mẽ
và sống trong mơi trường hịa bình, đổi mới, phát triển của đất nước, thanh niên Việt

Nam nhất định nêu cao tinh thần tiên phong, bản lĩnh, đoàn kết, sáng tạo góp phần
cùng tồn Đảng, tồn qn, tồn dân giữ vững và phát huy các thành quả cách mạng,
xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam ngày một phồn vinh ngày một hạnh phúc.
Hơn bất cứ dân tộc nào trên thế giới, dân tộc Việt Nam thấu hiểu sự vô giá của
độc lập, tự do vì dân tộc ta đã phải đổi bằng xương máu và nước mắt của lớp lớp các
15


thế hệ. Đó là sự hy sinh tự nguyện, anh dũng và cao cả. Chủ nghĩa yêu nước của
Người với tư tưởng phát huy cao độ nhân tố con người đã tạo ra kim chỉ nam trong
việc phát huy giá trị của con người.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ giáo dục và đào tạo. (2018). Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh. NXB Chính
trị Quốc gia.
2. Hồ Chí Minh. (2011). “Hồ Chí Minh tồn tập. Tập 9: Cơng bố những tác phẩm
của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ ngày 22/7/1954 đến ngày 21/6/1955”. NXB
Chính trị Quốc gia – Sự thật.
3. Hồng Văn Ngọc. (2017). “Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh”. NXB Giáo
dục.
4. Nguyễn Văn Khoan. (2009). 50 năm chân dung một con người. NXB Lao
động.
5. Tạp chí tổ chức Nhà nước. (2021). Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo
dục đạo đức cách mạng cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay. Truy xuất
nguồn . Truy cập lúc 21/08/2021.
6. Trần Văn Giàu. (2010). Hồ Chí Minh vĩ đại một con người. NXB Chính trị
quốc gia.
7. Ủy ban nhân dân mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Bắc Kạn. (2019). Vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy nhân tố con người trong xây dựng và bảo
vệ đất nước hiện nay. Truy xuất nguồn . Truy cập ngày
22/08/2021.

8. Một số tài liệu, slide bài giảng do giảng viên cung cấp và kiến thức được ghi
nhận trong quá trình học tập.

HẾT
16