Bài giảng Kiểm nghiệm thuốc Các dạng bào chế đặc biệt

Kiểm nghiệm các dạng
bào chế đặc biệt


Nội dung
Thuốc dán
 Thuốc dán thấm qua da
 Thuốc dán tác dụng tại chỗ

Thuốc khí dung
 Các dạng thuốc khí dung
 Yêu cầu chất lượng của thuốc thành phẩm
 Một số chỉ tiêu kiểm nghiệm thành phần thuốc
khí dung


Thuốc dán thấm qua da
Chế phẩm mềm dẻo với những kích cỡ khác nhau
 Chứa một hoặc nhiều hoạt chất
 Được dán trên những vùng da nguyên vẹn
 Đưa hoạt chất thấm qua da vào hệ thống tuần hoàn
gây tác dụng phòng hoặc điều trị
 Cấu tạo:


Lớp màng nền bao phủ bên ngồi



Lớp chứa hoạt chất có bề mặt bắt dính



Lớp bảo vệ: bao phủ bề mặt bắt dính, gỡ bỏ dễ dàng trước khi dán lên da


Thuốc dán thấm qua da
Lớp màng nền
 Thường không thấm nước và hoạt chất
 Có nhiệm vụ hỗ trợ và bảo vệ lớp chứa hoạt chất
 Có thể có cùng kích thước với lớp chứa hoạt chất
hoặc lớn hơn (mép viền xung quanh của lớp
màng nền được bao phủ bởi những chất dễ dàng
bắt dính khi dán lên da để đảm bảo sự kết dính
của thuốc dán lên da)


Thuốc dán thấm qua da
Lớp chứa hoạt chất
 Chứa một hoặc nhiều hoạt chất cùng với các tá dược
 Có thể là một lớp duy nhất hoặc nhiều lớp khung rắn

hoặc khung xốp (matrix) nửa rắn hoặc kiểu bể chứa
(reservoir) nửa rắn
 Khung xốp
 Thành phần và cấu trúc khung xốp xác định kiểu khuếch
tán của hoạt chất qua da


Có thể chứa các chất giúp dễ dàng kết dính khi dán lên
da

Thuốc dán thấm qua da
Lớp chứa hoạt chất
Bể chứa
 Một lớp màng kiểm sốt (polymer) sự giải phóng
và khuếch tán hoạt chất từ chế phẩm
 Các chất giúp dễ dàng kết dính khi dán, có thể
bao phủ
 Một phần hoặc một vài vị trí trên màng kiểm sốt
 Hoặc chỉ xung quanh viền của lớp màng nền


Thuốc dán thấm qua da
Lớp bảo vệ
 Lớp nhựa dẻo hoặc kim loại dát mỏng
 Khi bóc lớp bảo vệ: không được kéo theo lớp chứa hoạt chất hoặc các
chất giúp kết dính từ miếng dán

Yêu cầu chung
 Dán lên vùng da khơ, sạch và ngun vẹn
 Dễ dàng dính lên da bởi một lực nhẹ nhàng
 Có thể bóc ra dễ dàng mà không làm tổn thương da hoặc
 Chỉ tách ra được lớp màng nền
 Không gây mẫn cảm hoặc kích ứng da, thậm chí trong những lần
dùng lặp lại


Thuốc dán thấm qua da
Phải đạt các yêu cầu qui định trong chuyên

luận riêng và các yêu cầu sau
 Tính chất

 Độ đồng đều hàm lượng
 Độ đồng đều khối lượng lớp chứa hoạt chất
 Độ đồng đều diện tích
 Định tính, định lượng
 Độ hịa tan
 Độ kích ứng (Thử tính kích ứng)


Thuốc dán thấm qua da
Tính chất
Phải đồng nhất, có độ bắt dính thích hợp (dễ dính và dễ bóc),
khơng gây kích ứng da

Độ đồng đều hàm lượng
Nếu như khơng có chỉ dẫn khác trong chuyên luận riêng, tiến
hành trên 10 đơn vị riêng rẽ được lấy bất kỳ. Chế phẩm đem kiểm
tra đạt yêu cầu phép thử nếu
 Hàm lượng trung bình của 10 đơn vị khơng nằm ngồi giới hạn từ

90% đến 110% so với hàm lượng ghi trên nhãn và
 Khơng có đơn vị nào có hàm lượng nằm ngoài giới hạn từ 75%

đến 125% so với hàm lượng trung bình


Thuốc dán thấm qua da
Độ đồng đều khối lượng lớp chứa hoạt chất

 Nếu phép thử độ đồng đều hàm lượng đã được tiến hành với
tất cả các hoạt chất có trong thuốc dán qua da thì khơng
cần phải thử độ đồng đều khối lượng

 Tiến hành
 Lấy 20 đơn vị bất kỳ
 Xác định khối lượng lớp chứa hoạt chất của từng đơn vị và
tính khối lượng trung bình của lớp chứa hoạt chất
 Cân từng đơn vị đã được loại bỏ lớp bảo vệ (m1)
 Dùng hỗn hợp dung môi hữu cơ phù hợp để rữa hết lớp keo
chứa hoạt chất, làm khô, cân lại khối lượng lớp nền (m2)
 Khối lượng lớp chứa hoạt chất: m1 - m2


Thuốc dán thấm qua da
Độ đồng đều khối lượng lớp chứa hoạt chất
 Yêu cầu:
 Không quá 2 đơn vị có khối lượng lệch ra ngồi
5% so với khối lượng trung bình và
 Khơng có đơn vị nào có khối lượng lệch ra ngồi
10% so với khối lượng trung bình


Thuốc dán thấm qua da
Độ đồng đều diện tích
 Tiến hành:
 Lấy 20 đơn vị bất kỳ
 Đo diện tích của từng đơn vị, tính diện tích trung bình: bóc lớp
màng bảo vệ của từng đơn vị, đo và tính diện tích của lớp chứa hoạt
chất

 u cầu:
 Khơng q 2 đơn vị có diện tích lệch ra ngồi 5% so với diện tích
trung bình
Khơng có đơn vị nào có diện tích lệch ra ngồi 10% so với diện tích
trung bình


Thuốc dán thấm qua da
Định tính, định lượng
Theo qui định trong chuyên luận riêng
Độ kích ứng (Thử tính kích ứng)
Tiến hành theo quy định hiện hành về “Phương
pháp thử tính kích ứng trên da áp dụng cho các
sản phẩm dùng trong y tế và mỹ phẩm”


Thuốc dán thấm qua da
Độ hòa tan
 Phương pháp thử nghiệm thích hợp được yêu cầu theo
từng chuyên luận riêng
 Thiết bị kiểu giỏ quay, kiểu cánh khuấy hoặc kiểu dịng
chảy có thể được sử dụng


Thuốc dán thấm qua da
Độ hịa tan
 Sự giải phóng hoạt chất qua màng cũng được sử dụng
 Màng cellulose hoặc silicon
 Phải không ảnh hưởng đến động học của giải phóng

hoạt chất từ miếng thuốc dán
 Màng có thể được xử lý một cách phù hợp trước khi
thử nghiệm, được lưu giữ trong mơi trường thích hợp
để sử dụng cho thử nghiệm trong 24 giờ
Tiến hành
Đặt bề mặt phóng thích hoạt chất của miếng thuốc
dán lên màng, tránh sự hình thành bọt khí


Thuốc dán thấm qua da


Thuốc dán thấm qua da
Xác định độ hòa tan của thuốc dán thấm qua da
scopolamin 1,5 mg
 Thiết bị: kiểu cánh khuấy
 Môi trường: 300 ml nước. Nhiệt độ môi trường: 32 ± 0,3 oC
 Tốc độ quay: 45 vòng/phút
 Thời gian: 72 giờ. Thời điểm lấy mẫu: 1, 6, 24, 36, 72 giờ
 Hàm lượng scopolamin phóng thích được xác định bằng HPLC
 Yêu cầu:
 Thời gian % scopolamin Thời gian

(giờ) phóng thích
(giờ) phóng thích


1 20% - 25%



6 28% - 33%



24 48% - 53%

36
72

% scopolamin
65% - 75%
≥ 80%


Thuốc dán thấm qua da
Bảo quản
Nếu khơng có qui định khác
 Bao bì kín
 Nhiệt độ phịng
 Tránh ánh sáng


Thuốc dán thấm qua da
 Nhãn
 Theo đúng qui định về hướng dẫn ghi nhãn thuốc
của Bộ Y tế
 Nơi dán thuốc
 Tổng hàm lượng hoạt chất có trong một đơn vị
 Liều phóng thích cho mỗi đơn vị thời gian

 Diện tích bề mặt phóng thích


Thuốc dán tác dụng tại chỗ


Thuốc dán tác dụng tại chỗ
Chế phẩm có chứa một hoặc nhiều dược chất
 Trải đều hoặc dính trên một lớp vải hoặc một lớp
phim dẻo và có tính bắt dính trên da
 Được dán trên da
 Dược chất và các thành phần khác hầu như không
thấm qua da để đi vào hệ tuần hoàn chung, chỉ phát
huy tác dụng tại chỗ
 Cấu tạo
Tương tự thuốc dán thấm qua da


Thuốc dán tác dụng tại chỗ
Yêu cầu kỹ thuật:
 Tính chất
 Độ đồng đều hàm lượng
 Định tính, định lượng
 Độ hịa tan
 Độ kích ứng (Thử tính kích ứng)


Thuốc dán tác dụng tại chỗ
Bảo quản
Nếu khơng có qui định khác

 Bao bì kín
 Nhiệt độ phịng
 Tránh ánh sáng
 Nhãn
Theo đúng qui định về hướng dẫn ghi nhãn thuốc
của Bộ Y tế


Thuốc khí dung


Thuốc khí dung
 Dạng bào chế mà trong q trình sử dụng, hoạt chất
được phân tán thành những hạt nhỏ trong khơng khí
do thuốc được nén qua đầu phun bởi một luồng khí
đẩy ở áp suất cao để tới vị trí tác dụng
 Dùng ngồi da, tóc, mũi - họng, răng, miệng hoặc tai,
...
 Hay dùng để hít theo đường hơ hấp
 Có tác dụng tại chỗ hoặc tác dụng toàn thân