Tài liệu Tiêm insulin gây tăng cân doc

Tiêm insulin gây tăng cân

Bệnh nhân tiêm insulin phải theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc.
Insulin là thuốc điều trị cho các bệnh nhân (BN) đái tháo
đường (ĐTĐ) týp 1 và một số BN ĐTĐ týp 2. Nó là thuốc có tác dụng hạ
đường máu mạnh nhất nên được coi là cứu tinh cho nhiều BN khi không đáp
ứng với chế độ ăn hoặc các thuốc uống, và khi BN có các biến chứng tim
mạch, gan thận nặng Ở hầu hết các BN, sau một thời gian điều trị insulin sẽ
có tăng cân. Với một số người đây là tin tốt lành nhưng với không ít người đó
lại là tác dụng không hề mong muốn chút nào, tuy nhiên vì lợi ích của insulin
là rất lớn nên họ vẫn phải chấp nhận. Để giảm thiểu tác dụng phụ này, mọi
người bệnh ĐTĐ cần hiểu biết về cơ chế tác dụng của thuốc, trên cơ sở đó áp
dụng các biện pháp để hạn chế hoặc tránh bị tăng cân không theo ý muốn.

Thuốc insulin có tác dụng như thế nào?
Insulin là một nội tiết tố do tụy tiết ra, có tác dụng giúp cơ thể sử dụng và
cất giữ được glucose là nguồn năng lượng chính cho mọi hoạt động của các mô và
tế bào. Cụ thể là insulin cho phép glucose đi vào trong tế bào, làm giảm lượng
đường trong máu. Nhưng với BN ĐTĐ thì quá trình này bị cản trở, glucose không
đi vào được hoặc vào trong tế bào rất ít, dẫn đến glucose bị tích lũy và tăng lên
trong máu. Thận có thể bù trừ bằng cách tăng thải glucose ra nước tiểu nhưng
cũng không thể hạ được đường máu về mức bình thường.
Ở những BN ĐTĐ, insulin được tiêm vào có tác dụng cải thiện khả năng sử
dụng và cất giữ glucose của cơ thể nhờ đó làm giảm được đường máu. Hiện nay
insulin chỉ có dưới dạng tiêm, còn các dạng viên uống hoặc khí dung thì đang
được nghiên cứu và chưa có trên thị trường. Có 2 loại insulin chính là insulin
nguồn gốc động vật (bò, lợn) thường đóng lọ 10ml có 400 đơn vị (U40) và insulin
nguồn gốc người (tổng hợp theo kỹ thuật tái tổ hợp) đóng lọ 10ml có 1.000 đơn vị
(U100). Thông thường insulin được tiêm bằng bơm tiêm 1/3 hoặc 1/2 hoặc 1ml.
Ngày nay có loại bút tiêm insulin rất thuận tiện cho người bệnh.
Có mối liên quan gì giữa insulin với tăng cân?

Tăng cân là tác dụng phụ thường gặp nhất của điều trị insulin. Nếu tiêm
insulin liều càng cao thì glucose đi vào tế bào càng nhiều đồng nghĩa với glucose
mất ra nước tiểu càng ít. Lượng glucose mà tế bào không sử dụng hết sẽ được tích
lũy dưới dạng mỡ. Vì thế nếu người bệnh vẫn tiếp tục ăn như trước thì họ sẽ nhanh
chóng tăng cân ngay sau một vài ngày tiêm insulin.
Một cách lý giải khác là nếu như trước khi bắt đầu tiêm insulin, bạn ăn rất
nhiều so với mức mà cơ thể cần nhưng không bị tăng cân do cơ thể không sử dụng
được các thức ăn một cách hợp lý và bạn bị mất nhiều năng lượng qua nước tiểu
dưới dạng đường niệu. Nhưng sau khi tiêm insulin, cơ thể sẽ sử dụng thức ăn dễ
dàng hơn, lấy được nhiều năng lượng hơn do đó có thể bạn ăn ít hơn nhưng vẫn bị
tăng cân.
Cần lưu ý là tăng cân nhiều sẽ khiến tình trạng insulin ở các BN ĐTĐ týp 2
nặng lên, điều đó có nghĩa là bạn sẽ cần nhiều insulin hơn nữa mới có thể đưa
được glucose vào trong tế bào.
Liệu có cách nào tránh tăng cân nhiều khi điều trị insulin không?
Tăng cân là tác dụng phụ khó tránh khỏi và trong một số trường hợp lại là
tốt nhưng phải nằm trong tầm kiểm soát. Lựa chọn các thức ăn có lợi và tăng
cường hoặc duy trì chế độ tập luyện sẽ giúp bạn ngăn ngừa được sự tăng cân
không mong muốn:
Hãy tính toán số lượng calo ăn vào hàng ngày: Ăn ít hơn để tránh bị dư
thừa năng lượng. Điều này không phải quá khó, ví dụ nên ăn nhiều rau, hoa quả và
ngũ cốc. Mỗi bữa ăn nên giảm bớt lượng thức ăn, bỏ các bữa phụ, hạn chế các loại
nước uống giàu năng lượng. Nếu cần thì nên tham vấn ý kiến chuyên gia dinh
dưỡng để có kế hoạch chi tiết.
Không được bỏ bữa sáng. Bỏ một bữa ăn có thể cắt giảm một vài trăm calo
nhưng tác hại thì lại không nhỏ. Vì bỏ bữa sẽ làm giảm tốc độ chuyển hóa trong cơ
thể và càng thúc đẩy tăng cân nhiều hơn. Thay vào đó nên chia đều lượng calo ra
các bữa ăn trong cả ngày để giữ vững tốc độ chuyển hóa.
Phải vận động: Vận động sẽ khiến cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng hơn,
glucose từ máu vào trong tế bào nhiều hơn. Vì thế vận động càng mạnh thì đường

máu càng giảm. Hãy đặt kế hoạch tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày. Nên nhớ
rằng bất kỳ vận động nào cũng đều có ích, ngay cả những vận động rất đơn giản
như đi bộ, leo cầu thang, quét dọn nhà cửa, tưới cây Đồng thời phải hạn chế ngồi
quá nhiều, không xem ti vi quá lâu, cắt ngắn giấc ngủ trưa
Hãy hỏi bác sĩ về các loại thuốc chữa bệnh ĐTĐ khác. Có những loại thuốc
như metformin (glucophage), exenatide (byetta) và pramlintide (symlin) có khả
năng làm giảm cân và hơn nữa là cho phép giảm liều insulin. Ngược lại các loại
thuốc ĐTĐ nhóm sulfonylurea (diamicron, amaryl ) và đặc biệt là
thiazolidinediones (rosiglitazone và pioglitazone ) lại gây tăng cân. Vì thế nếu
bạn bị tăng cân nhiều thì có thể đề nghị bác sĩ điều chỉnh hoặc thay đổi thuốc ĐTĐ
khác để vẫn kiểm soát tốt đường máu mà lại không để tăng cân nhiều.
Tiêm insulin đúng theo hướng dẫn: Không nên vì lo ngại tăng cân mà rút
ngắn thời gian điều trị hoặc giảm liều insulin. Mục tiêu quan trọng nhất là kiểm
soát tốt đường máu và tiêm insulin chính là vũ khí quan trọng để đạt mục tiêu này.
Nếu thay đổi liều, thời gian điều trị insulin quá sớm sẽ có nguy cơ bị tăng đường
máu trở lại, khi đó BN có nguy cơ rất cao bị các biến chứng nặng của ĐTĐ.