Tài liệu Mùa hè - Coi chừng bệnh viêm não Nhật Bản B doc

Mùa hè - Coi chừng bệnh viêm
não Nhật Bản B

Đường lây truyền bệnh viêm não Nhật Bản B.
Mùa hè đến là điều kiện thời tiết rất thuận lợi cho các loài muỗi phát
triển, vì vậy bệnh viêm não Nhật Bản B (VNNBB) rất có khả năng xuất hiện.
Bệnh VNNBB do virut Arbo gây ra. Bệnh lây lan giữa người bệnh với người
lành hoàn toàn khác với bệnh viêm màng não mủ do vi khuẩn não mô cầu
hoặc H. Influenzae hoặc St.pneumoniae gây ra. Bệnh VNNBB dễ lây lan, tỷ
lệ tử vong cao, khi khỏi bệnh có thể để lại di chứng nặng nề.
Người ta thấy nếu không có muỗi thì sẽ không có bệnh VNNBB, bởi vì
mùa hè là mùa thời tiết thuận lợi cho muỗi phát triển mạnh do nhiệt độ thích hợp
với các loài muỗi và kèm theo mưa làm cho bọ gậy phát triển nhanh chóng. Thêm
vào đó mùa hè nóng nực nên khi nằm ngủ chủ quan không buông màn, tạo điều
kiện cho muỗi dễ dàng đốt người. Môi giới truyền bệnh VNNBB là muỗi Culex.
Bệnh VNNBB lây từ vật chủ này sang vật chủ khác và từ người bệnh sang người
lành do muỗi Culex hút máu và truyền bệnh. Ở Việt Nam, loài muỗi Culex sinh
sản mạnh nhất vào mùa hè, đặc biệt từ tháng 3 đến tháng 7. Muỗi Culex có đặc
điểm hoạt động mạnh vào lúc chập tối.
Bệnh VNNBB thường gặp ở trẻ em nhất là trẻ em dưới 10 tuổi bởi vì ở độ
tuổi này có sức thụ bệnh cao với bệnh VNNBB hơn người trưởng thành. Đặc
điểm của virut VNNBB là rất có ái lực với tế bào thần kinh, vì vậy mà khi virut
vào máu, chúng đến hệ thần kinh và nhân lên mạnh mẽ ở đó gây nên các phản ứng
như sốt cao và gây tổn thương hệ thần kinh. Người ta thấy rằng sau khi mắc bệnh
VNNBB cơ thể có miễn dịch vững bền vì vậy tiêm chủng vaccin VNNBB là hết
sức có lợi cho trẻ.

Triệu chứng của VNNBB
Thời kỳ nung bệnh của VNNBB thường kéo dài từ 5 - 7 ngày, sau đó là
thời kỳ khởi phát. Thời kỳ khởi phát xuất hiện các triệu chứng như viêm long
đường hô hấp trên (sổ mũi, viêm họng, nghẹt mũi, ho ) rồi xuất hiện sốt cao đột

ngột trên 39 - 40oC kèm theo đau đầu, đặc biệt là ở vùng trán. Có thể có rối loạn
tiêu hoá như đau bụng kèm theo đi ngoài phân lỏng, buồn nôn, nôn nhất là ở trẻ
nhỏ tuổi. Tính chất nôn là nôn vọt và không lệ thuộc vào bữa ăn (nôn bất kỳ lúc
nào). Trẻ bệnh có biểu hiện cứng gáy và tăng trương lực cơ, có thể xuất hiện lú
lẫn, mất dần ý thức. Tiếp đến là thời kỳ toàn phát. Ở thời kỳ này, các dấu hiệu có ở
thời kỳ khởi phát lại tăng lên, đặc biệt là các dấu hiệu thần kinh như cuồng sảng,
ảo giác hoặc kích động, tăng trương lực cơ làm cho trẻ bệnh nằm trong tư thế co
quắp "kiểu cò súng". Song song với các triệu chứng trên thì co giật cũng có thể
xuất hiện hoặc bị bại, liệt cứng. Đối với loại bệnh nặng thì trẻ bệnh có thể u ám lúc
ban đầu rồi dần dần đi vào hôn mê. Ngoài ra có các dấu hiệu về thần kinh thực vật
tăng lên rõ rệt như vã mồ hôi, rối loạn vận mạch dưới da (da lúc đỏ, lúc tái), rối
loạn nhịp thở và tăng tiết dịch ở hệ hô hấp (khi khám phổi nghe thấy ran rít, ran
ngáy, ran nổ ). Bước sang tuần thứ 2 các triệu chứng như sốt, triệu chứng thần
kinh, tim mạch dần dần giảm (gọi là thời kỳ lui bệnh). Một số trẻ bệnh sau giai
đoạn này có thể để lại di chứng bại liệt, liệt chi hoặc liệt các dây thần kinh sọ não
hoặc rối loạn sự phối hợp vận động.

Những biến chứng nguy hiểm
Biến chứng trong bệnh VNNBB cũng rất nặng nề như viêm phổi, viêm
phế quản hoặc viêm phế quản - phổi do bội nhiễm vi khuẩn bởi sự hỗ trợ hô hấp
như thở máy, đặt nội khí quản, thông tiểu do các dụng cụ y tế không được vô
khuẩn tuyệt đối. Người ta cũng có thể gặp một số có di chứng muộn sau một năm
trẻ bị bệnh VNNBB hoặc lâu hơn như động kinh, Parkinson. Bệnh VNNBB có tỷ
lệ tử vong cao (khoảng từ 20-80%) thường gặp ở những bệnh nhi nặng như có co
giật, hôn mê sâu, nằm lâu ngày, suy kiệt

Làm gì để phòng bệnh VNNBB hiệu quả?
Điều quan trọng nhất là cần tuyên truyền rộng khắp trong toàn dân về tác
hại của bệnh VNNBB, nguy hiểm của muỗi và vai trò của bọ gậy (lăng quăng).
Đồng thời phổ biến các biện pháp diệt bọ gậy và muỗi trưởng thành bằng mọi hình

thức. Các biện pháp thường áp dụng là khơi thông hệ thống cống rãnh, lấp ao tù,
nước đọng, đậy kín các chum vại đựng nước, thay nước trong lọ cắm hoa hằng
ngày, bắt muỗi bằng bẫy, bằng vợt, bằng đèn, và các biện pháp dùng hóa chất
diệt muỗi như phun, tẩm màn và dùng hương xua, diệt muỗi. Cần phát hiện bệnh
sớm bệnh nhân mắc bệnh VNNBB để cách ly và cho bệnh nhân nằm màn tuyệt
đối. Mặc dù mùa hè nóng nực nhưng rất cần thiết nằm màn để tránh muỗi đốt, đặc
biệt là vùng thường có dịch VNNBB lưu hành và vùng đang có dịch bệnh. Cho
đến nay người ta thấy biện pháp tiêm chủng vaccin VNNBB để gây miễn dịch chủ
động là biện pháp tốt nhất.