Tài liệu TỰ LÀM ĐỒ DÙNG DẠY HỌC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRẺ KHUYẾT TẬT HOÀ NHẬP doc

TỰ LÀM ĐỒ DÙNG DẠY HỌC NÂNG
CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TRẺ
KHUYẾT TẬT HOÀ NHẬP

I. ĐẶT VẤN ĐỀ:

Thực hiện quyết định số 23 của Bộ GD& ĐT về giáo dục ho à
nhập dành cho người khuyết tật, chúng tôI đã nhận thức được vai trò, trách
nhiệm của người giáo viên trong công tác giáo dục trẻ khuyết tật.

Để thực

hiện mục tiêu giáo dục hoà nhập cho người khuyết tật, giúp trẻ khuyết tật
được hưởng quyền học tập bình đẳng như những trẻ khác khác, mỗi tr ườn g
học, mỗi người làm công tác giáo dục cần xây dựng kế hoạch, nghiên cứu,
để tìm ra phương pháp dạy học phù hợp với nội dung, chương trình, phù
hợp với khả năng nhận thức của trẻ khuyết tật. Một trong những yếu tố
quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật ho à nhập
là việc sử dụng đồ dùng dạy học trong các tiết học.

Đồ dùng dạy học là một yếu tố khơng thể thiếu trong qua trình
dạy học. Nó góp phần nâng cao chất l ượng giáo dục, giúp học sinh có hứn g
thú học tập, lĩnh hội tri thức tốt hơn, nhanh hơn. Đồ dùng dạy học đảm bảo
được các thông tin chủ yếu về các hiện tượng, sự vật liên quan đến nội
dung bài học. Nó đảm bảo tính trực quan, tạo cho học sinh khả năng tiếp
cận nội dung b ài học, đồng thời nó tạo điều kiện cho học sinh tự lực chiế m
lĩnh kiến thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo.

Đặc biệt đối với trẻ khuyết tật, đồ dùng dạy là con đường giúp
trẻ khuyết tật khắc phục những đặc điểm khó khăn của mình để thể tha m

1


gia vào các hoạt động học tập. Đặc tr ưng của trẻ khuyết tật là chậm nhớ,
mau quên, ghi nhớ một cách máy móc nên việc việc sử dụng đồ dùng dậy
học trong các tiết học lại càng quan trọng. Đồ dùng dạy học kích thích khả
năng nhận thức của trẻ khuyết tật là điều kiện tiên quyết để trẻ tham gia
vào các hoạt động học tập.

* Xuất phát từ tầm quan trọng của đồ dùng dạy học trong các
tiết học và các điều kiện khách quan của trường, chúng tôi thiết nghĩ việc
tự làm đồ dùng dạy học là rất cần thiết đối với bậc tiểu học nói chung và
đối với trẻ khuyết tật nói riêng. Bởi vậy, trong những năm qua, trường Tiểu
học B trực Đại chúng tôi phát động phong trào tự làm đồ dùng dạy học cho
học sinh nói chung và cho trẻ khuyết tật nói riêng và được các đồng chí
giáo viên nhiệt tình hưởng ứng.

Trong q trình th ực hiện, chúng tơi gặp một số thuận lợi và khó
khăn như sau:
I/ Đặc điể m tình hình nhà trường

a,Thuận lợi:
-Trường tiểu học B Trực Đại hàng năm có khoảng từ 350 đến
450 em học sinh tiểu học trong đó có khoảng từ 17 đến 25 em khuyết tật ở
các độ tuổi khác nhau từ 6 đến 14 tuổi,chúng tôI đ ã huy động được khoản g
15 đến 17 em học hoà nhập chiếm tỷ lệ khoảng tr ên 80% tổng số trẻ khuyết
tật. Đây là một tỷ lệ rất cao so với b ình quân chung của toàn huyện. Học
sinh chủ yếu là con em của những người nông dân thuần tuý nên các em có

2

tính cần cù, tiết kiệm, các em chịu khó sưu tầm các vật liệu làm đồ dùn g
học tập.

-Trường có 25 giáo viên đa số giáo viên của trường là người
địa phương, rất tâm huyết với nghề. Có lịng nhân hậu, yêu thương học
sinh. Thông cảm với nỗi bất hạnh của học sinh khuyết tật. Nhận thức được
việc giáo dục trẻ khuyết tật l à trách nhiệm, nghĩa vụ của to àn xã hội và
cộng đồng. Giáo dục trẻ khuyết tật là một nhiệm vụ mà ngành giáo dục phải
phấn đấu nhằm thực hiện đúng pháp luật của nh à nước và công bằng giáo
dục. Để nâng cao chất l ượng giáo dục trẻ khuyết tật, giáo viên phải lựa
chọn phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng, trong đó có việc sử dụng
thiết bị dạy học và sự cần thiết phải bổ sung thêm thiết bị dạy học tự làm.
- Trường được tiếp nhận một đồng chí giáo viên có chun mơn,
được đào tạo, bồi dưỡng về lĩnh vực giáo dục trẻ khuyết tật ho à nhập. Với
trình độ chuyên môn và tinh thần trách nhiệm cao, đồng chí đ ã tìm hiểu rõ
khả năng, nhu cầu của từng dạng trẻ khuyết tật từ đó thiết kế một số đồ
dùng phù hợp với từng dạng tr ẻ khuyết tật góp phần nâng cao chất l ượn g
giáo dục trẻ khuyết tật hoà nhập.

-

Các ban ngành, đoàn thể trong xã luôn quan tâm đến

phong trào giáo dục. Các cấp uỷ đảng, chính quyền địa ph ương quan
tâm đầu tư cơ sở vật chất, trường học khang trang, bàn ghế đầy đủ
đúng quy cách tạo điều kiện thuận lợi cho các em học tập và vui chơi.
-

Trong những năm qua, tr ường có phong trào làm đồ dùng

dạy học rất sơi nổi,ln được phịng giáo dục đào tạo Trực Ninh đánh
giá cao. Đặc biệt, năm học 2007–2008 trường đã có một số bộ đồ dùn g
dự thi cấp tỉnh đạt giải nhất và được hội đồng giám khảo đánh gi á
cao. Phát huy thành tích đã đạt được, cơng tác tự làm đồ dùng dạy

3


học nhằm năng cao chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật hồ nhập càn g
được hưởng ứng mạnh mẽ hơn.

b,Khó khăn:
-Số học sinh khuyết tật của trường có độ tuổi không đồng đều,
được xếp vào các khối khác nhau và chia ra các dạng tật khác nhau n ên
yêu cầu về phương pháp giảng dạy, đồ dùng và phương tiện dạy học khác
nhau địi hỏi giáo viên phải có nhiều loại đồ dùng trong một tiết học

-

Đa số các đồng chí giáo viên dạy trẻ khuyết tật là các

đồng chí giáo vi ên chủ nhiệm lớp, ngoài việc giảng dạy trên lớp các
đồng chí cịn có nhiều cơng việc khác liên quan đến cơng tác chủ
nhiệm, vì vậy thời gian đầu t ư cho việc làm đồ dùng dạy học cịn rất
hạn chế.
-

Do điều kiện kinh tế c ịn khó khăn, ngân sách đầu tư cho

việc làm đồ dùng dạy học cũng hạn hẹp, nên nhiều ý tưởng làm nhữn g
bộ đồ dùng mang tính hiện đại, quy mơ chưa được thực hiện.
-

Tuy cơ sở vật chất được đầu tư đủ nhưng bàn ghế, phòn g

học chức năng và các thiết bị dạy học còn đơn điệu chưa đảm bảo
được yêu cầu giáo dục hiện nay do đó có ảnh h ưởng đến vị trí ngồi và
việc đi lại của những em học sinh khuyết tật đặc biệt.
-

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy và giáo dục trẻ khuyết tật

còn hạn chế. Thiêt bị dạy học dành cho trẻ khuyết tật còn thiếu.

II/Tổ chức chỉ đạo:

4


* Điều tra, phát hiện trẻ khuyết tật có trong địa b àn dân cư thuộc
trách nhiệm quản lý của nhà trường, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch,
phân loại các dạng tật để có kế hoạch chuẩn bị các ph ương tiện dạy học
phù hợp.


Cuối mỗi năm học, nhà trường thống kê lại số thiết bị

Bộ cấp, số thiết bị do giáo viên tự làm sau đó lên kế hoạch cụ thể,

phát động phong trào tự làm đồ dùng dạy học cho năm học mới tới
tất cả giáo viên và học sinh. Chỉ tiêu trong năm học này mỗi thầy cơ
giáo có ít nhất 1 đồ dùng dạy học tự làm cho học sinh khuyết tật.
Không làm những đồ ding đã có , đã làm.



Để đảm bảo có đồ dùng, phương tiện dạy học cho tong

dạng trẻ khuyết tật, hàng năm nhà trường xây dựng kế hoạch cho
công tác tự làm đồ dùng dạy học thật chi tiết, cụ thể. Xác định r õ
mục tiêu, nội dung công việc, có phân cơng nhiệm vụ rõ ràng.


Thành lập đội ngũ côt cán phụ trách thiết bị dạy học bao

gồm Ban Giám hiệu, tổ tr ưởng các tổ, giáo viên cốt cán của
trường.Các thành viên trong b ộ phận này đều có kế hoạch về cơng
tác tự làm đồ dùng dạy học. Kế hoạch phải chi tiết, dựa trên kế
hoạch chỉ đạo chung của nhà trường. Mỗi thành viên trong bộ phận
này có trách nhiệm triển khai kế hoạch, nội dung, công việc tự làm
đồ dùng đến từng giáo viên trong tổ, khối.
*Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, đồng chí Hương(Giáo viên
có chun mơn về lĩnh vực này ) hướng dẫn, tư vấn thêm cho giáo viên về
cách dạy trẻ khuyết tật ở các dạng đặc biệt như trẻ khiếm thính, khiế m
thị…Thống nhất và chọn ra phương pháp dạy học tích cực và thích ứng đối
với từng mơn học, từng thể loại bài giảng. Trên cơ sở đó xác định phương
pháp, yêu cầu, thiết bị chủ yếu cho mỗi bài giảng. Tổ chức dạy mẫu để giáo

5

viên trong trường học tập cách sử dụng đồ dùng trong các tiết dạy trẻ
khuyết tật đạt hiệu quả cao.


Hàng tháng t ổ chức hội thảo về việc tự làm và sử dụng đồ

dùng dạy học trong từng môn học, từng dạng trẻ khuyết tật để rút
kinh nghiệm và biểu dương những đồng chí có ý t ưởng sáng tạo về
đồ dùng tự làm. Trao đổi kinh nghiệm sử dụng đồ dùng dạy học trong
các tiết học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật hoà
nhập.


Tổ chức tổng kết công tác tự l àm đồ dùng dạy học theo

kỳ. Cứ 2 tháng tổng kết 1 lần. Đội ngũ cốt cán của trường thống kê
về số lượng đồ dung tự làm và thẩm định về hiệu quả sử dụng đồ
dùng đó trong dạy học, sau đó xếp loại đồ dùng và đánh giá thi đua
theo định kỳ như đánh giá chất lượng dạy học.
*Hàng năm tổ chức thi đồ dùng dạy học tự làm, viết sáng kiến kinh
nghiệm về công tác tự làm đồ đùmg dạy học cho trẻ khuyết tật có giải
thưởng để khuyến khích, động viên những đồng chí có đồ d ùng tự là m
và sáng kiến kinh nghiệm về công tác tự làm đồ dùng dạy học cho trẻ
khuyết tật đạt kết quả tốt. Đưa công tác tự làm đồ dùng dạy học vào một
trong những tiêu chí cơ bản để đánh giá thi đua cho mỗi đồng chí giáo
viên.

Đội ngũ cốt cán phối hợp với các tổ chức Đo àn, Đội tuyên

truyền về mục đích sử dụng thiết b ị dạy học phục vụ cho các hoạt động
giáo dục và dạy học trẻ khuyết tật từ đó tất cả mọi thành viên trong hội
đồng nhà trường có ý thức bảo quản, sủ dụng có hiệu quả thiết bị dạy học
đồng thời phát động học sinh tích cực tìm kiếm, sưu tầm, các đồ dùng dạy
học cho các bạn khuyết tật.
*Chỉ đạo các đồng chí giáo viên thực hiện việc sử dụng đồ dùn g
theo một nguyên tắc cơ bản. Sử dụng đúng mục đích, đúng chỗ, đún g

6


lúc. Đảm bảo phù hợp với nhu cầu, hứng thú, và đặc điểm hoạt độn g
nhận thức của tong dạng trẻ khuyết tật. Đồ dùng dạy học chỉ có hiệu quả
khi trẻ khuyết tật thích thú khám phá nhận thức với đồ d ùng đó.
Căn cứ vào đặc điểm trẻ khuyết tật của tr ường, chúng tôi
phân loại trẻ khuyết tật của trường thành 3 nhóm chính là:
Trẻ chậm phát triển trí tuệ,
Trẻ khiếm thính,
Trẻ khiếm thị.
+ Đối với trẻ chậm phát triển trí tụ ê, đồ dùng dạy học cho các
em cũng như đồ dùng cho học sinh phát triển b ình thường, nhưng chún g
tơi chú ý nhiều hơn về tính thẩm mỹ nhằm cuốn hút các em vào hoạt
động học tập.
Mơn tốn:
Để giúp các em học tốn có hiệu quả, giáo vi ên cần chú ý đến các
loại vật liệu, thiết bị và đồ dùng học toán. Đối với học sinh lớp 1, đa số
các em nắm được khái niệm thông qua việc thực hành, các em cần có
nhiều cơ hội để khám phá các khái niệm này bằng cách sử dụng nhiều
vật liệu, đồ dùng cụ thể qua đó giúp các em phát triển kỹ năng học tốn
cơ bản và hỗ trợ việc học tập tích cực trong dạy và học.

Các vật liệu và đồ dùng trong mơn tốn lớp 1:
Đồ dùng dạy phần số: thường là các băng số. Bộ thẻ số được là m
bằng bìa
Vỏ sị để dạy học sinh đếm và chơi trị chơi
Que tính bằng nhựa, hoặc bằng đũa tre để thực hiện các phép tính
và giá trị các hàng.

7


Các bộ trò chơi “ Rắn và thang” ; “ Ghép hình cua” ; “ Câu cá”.
Mơn Tiếng Việt:
Ngồi những bức tranh trong SGK, chúng tôi đã làm bộ tranh rời,
động bằng bìa cat-tơng, nam châm, gi ấy màu. Cắt bìa thành những mơ
hình như ( ngơi nhà, đàn gà, gà mẹ, gà con, cây, một số con vật ) theo
nội dung bài học.
Với bộ tranh này chúng tơi có th ể dùng để dạy một số bài của phân
môn mỹ thuật, phân môn thủ công…
Đặc biệt với bộ tranh này, chúng tơi cịn giúp cho trẻ khiếm thị
phát triển xúc giác thơng qua việc sờ hình nổi. Thơng qua việc sờ các
mơ hình, học sinh hình dung được cấu tạo bên ngồi của đồ vật, con vật
từ đó các em dễ dàng hơn trong việc hình thành khái niệm.
Đối với trẻ khuyết tật khiếm thị:
Chúng tôi đã tham khảo và thiết kế bộ thẻ chữ, thẻ số (Braille).
Giáo viên hướng dẫn trẻ sờ các chấm nổi trên thẻ chữ, thẻ số Braille.
Môn Tiếng Việt:
Khi đọc các chữ cái Tiếng Việt, trẻ sờ đọc dúng vị trí chấm nổi
trong ơ. trên cùng một dịng đếm xi, đếm ngược vị trí chấm nổi xe m
thẻ đó là ký hiệu của âm nào. Dùng thẻ chữ đó, trẻ nhanh thuộc bản g
chữ cái và dễ dàng hơn khi viết chữ Braille.

Mơn tốn:
Khi sờ thẻ ký hiệu mơn tốn, trẻ nhanh thuộc những quy định của
hệ thống ký hiệu Braille trong mơn tốn từ đó giúp các em tránh nhầ m
lẫn các số khi làm tốn
Bộ thẻ chữ, thẻ số này cịn gíup các em học tập các tiết học cá
nhân, học nhóm rất hiệu quả.

8


Đối với trẻ khuyết tật khiếm thính
Ngồi việc sử dụng tranh ảnh, vật thật như trẻ chậm phát triển trí
tuệ, chúng tơi cịn thiết kế bảng chữ cái ngón tay.
Chúng tôi dùng những mảnh xốp cắt thành các ký hiệu chữ cái
ngón tay. Khi dạy trẻ chúng tơi kết hợp bảng chữ cái ngón tay n ày với
chữ viết và ký hiệu ngôn ngữ giúp trẻ luyện phát âm.

III/ Kết quả đạt được:
Từ năm học 1998 – 1999 đến nay, mỗi năm học trường tơI có khoản g
20 đến 24 học sinh khuyết tật. Trong những năm học 2002 -2003 trở về
trước, do chưa trú trọng đến công tác giáo dục trẻ khuyết tật, đồ dùng dạy
học còn đơn điệu nên chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật còn thấp. Tỷ lệ trẻ
khuyết tật học hoà nhập chỉ đạt dưới 50% .
Từ năm học 2006 – 2007, với tinh thần chỉ đạo của ban giám hiệu
nhà trường, trú trọng đến cơng tác giáo dục trẻ khuyết tật hồ nhập, các
đồng chí giáo viên ln quan tâm đến nhu cầu học tập của trẻ khuyết tật,
lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ.
Đặc biệt đã sử dụng đồ dùng dạy học đúng mục đích, đúng yêu c ầu tiết học
làm kích thích học sinh tích cực lĩnh hội kiến thức góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục trẻ khuyết tật hoà nhập, trong 3 năm qua tr ường đã bổ sun g

thêm nhiều bộ thiết bị dạy học tự l àm đơn giản nhưng có hiệu quả sử dụn g
cao góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật hoà nhập .

Qua các giờ học có ý nghĩa, có hiệu quả, các em được tham gia
các hoạt động học tập cùng bạn bè, các em càng thấy mến trường, mến bạn
hơn. Các em cảm nhận được niềm vui sau mỗi ngày đến trường, vì vậy tỷ lệ

9


huy động trẻ khuyết tật học hoà nhập của trường tiể học B Trực Đại trong 3
năm qua đạt tỷ lệ 80% đến 100%. Đảm bảo duy trì sĩ số 100% từ đầu nă m
học đến cuối năm học.

Số lượng trẻ khuyết tật học hoà nhập sau mỗi năm học tăng cụ thể là:

Năm
học

Tổng

Số

trẻ

trẻ học hoà nhập

số

Số

được lên lớp

khuyết tật

2004

27

18

15

23

19

18

23

16

16

21

15

15

20

20

- 2005

2005
- 2006

2006
- 2007

2007
- 2008

2008

10

trẻ

Tỷ lệ
%


- 2009

Từ những kết quả trên, chúng tôi thấy thiết bị dạy học là yếu tố
rất quan trọng trong dạy học ở tiểu học, nhất là đối với học sinh khuyết tật.
Nó khơng chỉ thực hiện chức năng minh hoạ mà còn là nguồn tri thức để

học sinh khám phá và phát huy tính tích cực trong học tập.
-

Đồ dùng dạy học là một trong những yếu tố không thể

thiếu được trong các tiết học.
-

Đồ dùng dạy học đảm bảo được các thông tin chủ yếu về

các hiện tượng, sự vật liên quan đến nội dung bài học.
-

Đồ dùng dạy học làm tăng hứng thú nhận thức của học

-

Đồ dùng dạy học đảm bảo cho học sin h lĩnh hội tốt nhất

sinh.

các biểu tượng, khái niệm, quy tắc, hình thành kỹ năng, kỹ xảo.
-

Đồ dùng dạy học đảm bảo tính trực quan, tạo điều kiện

mở rộng nội dung sách giáo khoa, giúp học sinh khả năng tiếp cận nội
dung bài học.

III/ Kiến nghị, đề xuất:

Để nâng cao chất lượng giáo dục trẻ khuyết tật ho à nhập
trong các nhà trường chúng tơi có một số ý kiến đề xuất nh ư sau:
-

Bộ Giáo dục cần hỗ trợ phương tiện, thiết bị dạy học ph ù

hợp với các loại tật dành cho trẻ khuyết tật học hoà nhập ở các
trường.

11


-

Mở thêm các lớp tập huấn về giáo dục hoà nhập cho cộn g

-

Tổ chức giao lưu, học hỏi kinh nghiệm của những đơn vị

đồng.

điển hình trong và ngồi tỉnh để làm tốt cơng tác giáo dục trẻ khuyết
tật hồ nhập.
-

Nhà nước cần có chính sách động viên kịp thời cho giáo

viên trực tiếp dạy học sinh khuyết tật học hoà nhập.

12