Tài liệu Sự thích nghi của sinh vật với môi trường sống pdf

Sự thích nghi của sinh vật với
môi trường sống


1. Sự thích nghi
Tác động của các nhân tố sinh thái lên cơ
thể sinh vật qua nhiều thế hệ đã hình
thành nhiều đặc điểm thích nghi với các
môi trường sống khác nhau. Tuy nhiên,
khi môi trường sống thay đổi, những đặc
điểm vốn có lợi có thể trở nên bất lợi va`
được thay bằng những đặc điểm thích
nghi mới.
2. Nhịp sinh học:
Nhịp sinh học là khả năng phản ứng của
sinh vật một cách nhịp nhàng với những
thay đổi có tính chu kỳ của môi trường.
Đây là sự thích nghi đặc biệt của sinh vật
với môi trường và có tính di truyền.
a) Nhịp điệu mùa
Vào mùa đông giá lạnh động vật biến
nhiệt thường ngủ đông lúc đó trao đổi
chất của cơ thể con vật giảm đến mức
thấp nhất, chỉ đủ để sống. Các hoạt động
sống của chúng sẽ diễn ra sôi động ở
mùa ấm (xuân, hè). Một số loài chim có
bản năng di trú, rời bỏ nơi giá lạnh, khan
hiếm thức ăn về nơi khác ấm hơn và
nhiều thức ăn hơn, sang mùa xuân chúng

lại bay về quê hương.
Ở vùng nhiệt đới do dao động về lượng
thức ăn, độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng không
quá lớn nên phần lớn sinh vật không có
phản ứng chu kỳ mùa rõ rệt. Tuy nhiên
cũng có một số cây như bàng, xoan, sòi
rụng lá vào mùa đông, nhộng sâu sòi và
bọ rùa nâu ngủ đông, nhộng bướm đêm
hại lúa ngô ngủ hè vào thời kỳ khô hạn.
Đáng chú ý là các phản ứng qua đông và
qua he` đều được chuẩn bị từ khi thời tiết
còn chưa lạnh hoặc chưa quá nóng, thức
ăn còn phong phú. Cái gì là nhân tố báo
hiệu? Sự thay đổi độ dài chiếu sáng trong
ngày chính là nhân tố báo hiệu chủ đạo,
bao giờ cũng diễn ra trước khi có sự biến
đổi nhiệt độ và do đó đã dự báo chính
xác sự thay đổi mùa.
Nhịp điệu mùa làm cho hoạt động sống
tích cực của sinh vật trùng khớp với lúc
môi trường có những điều kiện sống
thuận lợi nhất.
b) Nhịp chu kì ngày đêm
Có nhóm sinh vật hoạt động tích cực vào
ban ngày, có nhóm vào lúc hoàng hôn và
có nhóm vào ban đêm. Cũng như đối với
chu kỳ mùa, ánh sáng giữ vai trò cơ bản
trong nhịp chu kỳ ngày đêm. Đặc điểm
hoạt động theo chu kì ngày đêm là sự
thích nghi sinh học phức tạp với sự biến

đổi theo chu kì ngày đêm của các nhân tố
vô sinh.
Trong quá trình tiến hoá, sinh vật đã hình
thành khả năng phản ứng khác nhau đối
với độ dài ngày và cường độ chiếu sáng ở
những thời điểm khác nhau trong ngày.
Do đó sinh vật đơn bào đến đa bào đều
có khả năng đo thời gian như là những
“đồng hồ sinh học”. Ở động vật, cơ chế
hoạt động của “đồng hồ sinh học” có liên
quan tới sự điều hoà thần kinh - thể dịch.
Ở thực vật, các chức năng điều hoà là do
những chất đặc biệt tiết ra từ tế bào của
một loại mô hoặc một cơ quan riêng biệt
nào đó.