Vat li 11Bai 34 Chat ran ket tinh Chat ran vo dinh hinh

GIÁO ÁN: BÀI 34: CHẤT RẮN KẾT TINH
CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
(Tiết 58 theo phân phối chương trình chuẩn lớp 10)
Người soạn: Lê Thị Hoài Thương
Ngày soạn: 07/10/2017
Thời gian dạy: Tiết… Lớp …
I.

II.

Mục tiêu dạy học
 Phân biệt được chất rắn kết tinh và chất rắn vơ định hình dựa vào tính
chất vĩ mơ và cấu trúc vi mơ của chúng.
 Phân biệt được chất đa tinh thể và chất đơn tinh thể dựa vào tính dị hướng
và tính đẳng hướng.
 Kể ra được những ứng dụng của chất rắn kết tinh và chất rắn vơ định hình
trong sản xuất và đời sống.
 Giải thích được sự khác nhau về tính chất vật lí của các chất rắn khác
nhau.
 Tích cực, tự lực, hứng thú tìm tịi.
Chuẩn bị.
 Giáo viên: slide bài giảng, hình ảnh , video minh họa về các tinh thể và cấu
trúc của chúng; bảng phân loại các chất rắn và so sánh những đặc điểm của
chúng; các ứng dụng trong đời sống; bảng hệ thống hóa kiến thức.
+ Học sinh: Ôn lại kiến thức về cấu tạo chất.

III.

Lơgic nội dung bài học
Tìm
Nhắc lại

Đặc
điểm
của thể
rắn

hiểu

Tìm
hiểu

IV.

Chất
rắn kết
tinh

Nghiên cứu

Chất
rắn vơ
định
hình

Nghiên cứu

Cấu trúc tinh thể
Đặc tính
Ứng dụng
Phân biệt

Đặc tính
ứng dụng

Tiến trình dạy học

Hoạt động 1: Củng cố kiến thức xuất phát. Nhận thức vấn đề (5p)
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
?Nhắc lại các đặc điểm của thể Tái hiện, trả lời

Nội dung
- Các hạt tồn tại dưới dạng các


rắn về lực tương tác và tính chất
chuyển động của các phân tử.
?Lấy ví dụ về chất rắn mà ta Lấy ví dụ
thường gặp trong đời sống

nguyên tử
- Lực tương tác giữa chúng rất
mạnh
- Chúng luôn dao động quanh
VTCB xác định

Suy nghĩ
?Có phải tất cả các chất rắn đều
có cấu trúc và tính chất giống
nhau khơng?

?Phân biệt các chất rắn khác nhau
dựa trên những dấu hiệu nào?

Bài 34: Chất rắn kết tinh. Chất
rắn vơ định hình.

Hoạt động 2: Tìm hiểu chất rắn kết tinh (25p)

Hoạt động giáo viên
- Quan sát mạng tinh thể
thạch anh, đường mía và
muối.
?Nhận xét về dạng hình học
của chúng, có xác định hay
khơng xác định?
- Quan sát và phân tích cấu
trúc tinh thể của muối ăn
(NaCl) qua hình ảnh và video
- Thơng báo về “cấu trúc tinh
thể”

- Cho HS xem một số ví dụ.
?Kích thước tinh thể lớn hay
nhỏ phụ thuộc vào điều kiện
nào?
- Thông báo về kết quả mà
người ta đã nghiên cứu về
kích thước tinh thể

Hoạt động học sinh Nội dung

I.
Chất rắn kết tinh
Quan sát
1.
1. Cấu trúc tinh thể.
- Muối ăn, đường mía, thạch
anh có dạng hình học xác định
Suy nghĩ, trả lời
là do chúng có cấu trúc tinh thể.
- Cấu trúc tinh thể là cấu trúc
Quan sát
tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân
tử hay ion) liên kết chặt với
Lắng nghe, ghi
nhau bằng những lực tương tác
chép
và sắp xếp theo một trật tự hình
học khơng gian xác định gọi là
mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt
ln dao động nhiệt quanh vị trí
cân bằng của nó.
Suy nghĩ
- Chất rắn có cấu trúc tinh thể
được gọi là chất rắn kết tinh
(hay chất rắn tinh thể)

Quan sát
- Trả lời câu hỏi C1

- Kích thước tinh thể phụ thuộc

vào quá trình hình thành tinh thể


diễn biến nhanh hay chậm.
- Quan sát hình ảnh và video Thảo luận 2 người - Tốc độ kết tinh càng chậm,
về cấu trúc tinh thể kim một bàn
tinh thể có kích thước càng lớn.
cương và than chì (đều được
cấu tạo từ nguyên tử Cacbon)
? Nêu một số tính chất của
kim cương và than chì mà e
biết về độ cứng và tính dẫn
2. Các tính chất của chất rắn kết
điện?
Quan sát, rút ra kết
tinh
luận

Quan sát một số hình ảnh
ở áp suất 1atm: nước đá nóng
chảy ở 0 ℃ , thiếc nóng
chảy ở 232 ℃ , sắt nóng
chảy ở 1530 ℃
- Thơng báo, chất rắn kết tinh
có thể là chất đơn tinh thể
hoặc chất đa tinh thể
- Quan sát ví dụ về cấu trúc
của vài chất rắn đơn tinh thể:
Muối (NaCl), kim cương,
thạch anh ( SiO 2 ¿

- Chất rắn đa tinh thể: Cấu
trúc kim loại, cấu trúc của
kẽm, cấu trúc của vàng và của
sắt.

Tiếp nhận
Quan sát

- Các chất rắn kết tinh được cấu
tạo từ cùng một loại hạt nhưng
cấu trúc khác nhau thì tính chất
vật lí khác nhau
+ Kim cương rất cứng, khơng
dẫn điện
+ Than chì khá mềm và dẫn
điện.

Làm việc theo
- Mỗi chất rắn kết tinh có nhiệt
nhóm 4 bàn
Đại diện nhóm lên độ nóng chảy xác định khơng
đổi ở mỗi áp suất cho trước.
bảng trình bày
.

?Nghiên cứu SGK so sánh
chất đơn tinh thể với chất đa
tinh thể về cấu tạo, tính chất
và nêu ví dụ?
- Nhận xét câu trả lời của học

sinh
Suy nghĩ, tìm hiểu

- Chất rắn kết tinh có thể là chất
đơn tinh thể hoặc đa tinh thể

- Hợp thức hóa kiến thức
thành bảng so sánh

- Trả lời câu hỏi C2

Suy nghĩ, trả lời

Chất rắn đơn Chất rắn đa
tinh thể
tinh thể
- Được cấu Được cấu tạo
tạo từ 1 tinh từ vô số tinh
thể
thể rất nhỏ


- Các tính
chất vật lí
khơng giống
nhau theo các
hướng khác
nhau
 Tính dị
hướng

?Nêu các ứng dụng của chất
rắn kết tinh trong đời sống
hằng ngày?

- Các tính
chất vật lí của
nó giống nhau
theo
các
hướng khác
nhau
 Tính
đẳng
hướng

Do chất rắn đơn tinh thể có cấu
tạo mạng tinh thể khơng đồng
đều theo mọi hướng nên nó có
tính dị hướng.
Chất rắn đa tinh thể được cấu
tạo từ nhiều chất đơn tinh thể
nên theo mọi hướng, tính chất
vật lí của chúng gần như giống
nhau nên chúng có tính đẳng
hướng

3. Ứng dụng của chất rắn
kết tinh.
Chất rắn kết tinh có rất nhiều
ứng dụng, một vài ứng dụng

điển hình:
Si, Ge: dùng làm linh kiện bán
dẫn
Kim cương: đá mài, đồ trang
sức
Hoạt động 3: Tìm hiểu chất rắn vơ định hình (10p)

Hoạt động giáo viên

Hoạt động học sinh

- Quan sát một số ví dụ về chất
rắn vơ định hình: nhựa thơng, hắc
ín, nhựa đường, thủy tinh,…
Quan sát, nhận xét
?Nêu nhận xét về dạng hình học?
Trả lời

Nội dung
II.
Chất rắn vơ định hình

- Khơng có cấu trúc tinh thể
 Khơng có dạng hình học


?Nhắc lại thế nào là tính đẳng
hướng?
Ghi nhận
- Thơng báo: Lưu huỳnh,

đường… có thể tồn tại ở dạng
tinh thể hoặc dạng vơ định hình.
Nghiên cứu trả lời
?Nêu các ứng dụng của chất rắn
vơ định hình trong đời sống

xác định.
- Có tính đẳng hướng và khơng
có nhiệt độ nóng chảy hay
đơng đặc xác định

Được dùng trong nhiều ngành
công nghệ khác nhau

Hệ thống hóa tồn bộ kiến thức
của bài thành sơ đồ

CHẤT RẮN

Chất rắn kết tinh

Chất rắn vơ định hình

Có cấu trúc tinh thể
Có nhiệt độ nóng chảy
xác định

Chất rắn đơn
tinh thể

Chất rắn đa
tinh thể

Có tính dị
hướng

Có tính đẳng
hướng

Khơng có cấu trúc tinh thể
Khơng có nhiệt độ nóng chảy
xác định

Hoạt động 4: Củng cố, luyện tập, BTVN (5p)
Hoạt động HS
Hoạt động GV
Bài tập trắc nghiệm củng cố kiến Suy nghĩ, trả lời
thức cơ bản
?Lập bảng phân loại, so sánh các đặc Làm việc cá nhân
điểm, tính chất của chất rắn kết tinh
và chất rắn vơ định hình?
Làm bài tập SGK, SBT
Chuẩn bị bài mới

Có tính đẳng
hướng