Tài liệu Viêm tiểu phế quản có nguy hiểm? docx

Viêm tiểu phế quản có nguy hiểm?

Trong các bệnh đường hô hấp ở trẻ em thì viêm tiểu phế quản là bệnh
thường gặp quanh năm và dễ gây ra những biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử
vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Môi trường sống bị ô nhiễm
khói bụi như khói bếp, khói thuốc lá, thậm chí sự thay đổi thời tiết nóng lạnh đột
ngột trong mùa hè cũng như việc sử dụng máy điều hoà nhiệt độ không đúng cách
đối với trẻ cũng là nguyên nhân quan trọng khiến trẻ mắc bệnh.
Nguyên nhân của bệnh viêm tiểu phế quản
Tại nước ta, số trẻ mắc viêm tiểu phế quản (VTPQ) có tần suất nhập viện
cao, chiếm khoảng 40% bệnh nhi nhập viện tại các khoa hô hấp nhi. Tác nhân làm
cho trẻ bị VTPQ thường là do các virut như virut hợp bào hô hấp (VRS), có khả
năng lây lan rất mạnh nên bệnh có nguy cơ xảy ra thành dịch, virut này chiếm 30 -
50% các trường hợp mắc bệnh. Virut cúm và á cúm cũng gây bệnh cho khoảng
25% số trẻ bị VTPQ. Ngoài ra phải kể đến Adenovirus với 10% số mắc. VTPQ là
bệnh viêm nhiễm cấp tính của các phế quản (PQ) kích thước nhỏ, có đường kính
dưới 2 mm hay còn gọi là các tiểu phế quản. Thành của các TPQ này không có sụn
chỉ có cơ trơn nên dễ bị co thắt, xẹp lại khi bị viêm. Bệnh chỉ xảy ra ở trẻ dưới 2
tuổi, thường gặp nhất là 3-6 tháng tuổi. Khi mắc bệnh, các PQ nhỏ này bị viêm,
sưng phù, tiết nhiều dịch làm cho đường thở của trẻ bị chít hẹp thậm chí tắc nghẽn.
Vì vậy, trẻ sẽ bị khò khè, khó thở và nặng hơn nữa trẻ sẽ bị thiếu ôxy để thở.
Người lớn, trẻ lớn cũng có thể bị nhiễm VRS nhưng biểu hiện thường nhẹ, chỉ như
cảm ho thông thường.
Nếu trẻ sống trong vùng có dịch cúm hay viêm đường hô hấp trên (do virut
hợp bào) thì tỷ lệ bị lây nhiễm rất cao do sức đề kháng ở cơ thể trẻ còn quá yếu,
nhất là trẻ tuổi bú mẹ mà không được bú đầy đủ sữa mẹ. Những trẻ từng bị ốm do
nhiễm virut trước đó như viêm mũi họng, viêm amydal, viêm VA đều có nguy
cơ dễ nhiễm bệnh nếu không được chăm sóc tốt. Các trường hợp trẻ bị bệnh tim
bẩm sinh, sống trong môi trường hút thuốc lá thụ động, bị bệnh phổi bẩm sinh như
loạn sản phổi, mucoviscidose hay bị suy giảm miễn dịch đều có nguy cơ cao mắc
phải VTPQ.

Những biểu hiện khi trẻ bị VTPQ
Triệu chứng ban đầu thường thấy nhất là tình trạng trẻ ho, chảy nước mũi
trong, sốt vừa hoặc cao. Sau từ 3 - 5 ngày thì trẻ ho ngày một nhiều, xuất hiện thở
khó, thở rít. Những trường hợp nặng thì tím tái, thậm chí ngừng thở. Khám thấy
nhịp thở của trẻ nhanh, sốt vừa, xuất hiện các cơn co kéo hô hấp, lồng ngực bị rút
lõm, trẻ thở rên. Tiếng thở có thể nghe ran rít, ran ngáy, thông khí phổi kém.
Các tiêu chuẩn lâm sàng khác cho thấy trong khí máu PaO2 giảm, PaCO2
tăng, có nhiễm toan hô hấp kèm theo, đây là những chỉ số đánh giá mức độ nặng
của bệnh. Để phát hiện chính xác loại virut gây bệnh cần phải phân lập hoặc nuôi
cấy virut, bằng cách lấy dịch tiết khí phế quản hoặc trong tổ chức phổi hoặc phản
ứng huyết thanh.
Cần lưu ý: Khi chẩn đoán bệnh cần phân biệt với các triệu chứng của viêm
phế quản, viêm phổi do vi khuẩn hoặc virut, bệnh mềm sụn thanh khí quản, bệnh
mạch máu, các khối u (chèn ép khí phế quản từ ngoài vào) hoặc tình trạng u mạch
máu, hẹp khí quản gây tắc nghẽn đường hô hấp ở trong. Các bệnh như trào ngược
dạ dày thực quản, dị vật đường thở, khó thở thứ phát sau nhiễm virut cũng cần
được phân biệt với VTPQ ở trẻ em.
Tất cả các trường hợp VTPQ ở trẻ nếu không được chẩn đoán bệnh và điều
trị tốt sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như: Rối loạn chức năng hô hấp,
xuất hiện từng cơn khó thở ra tái phát, VTPQ lan toả. Nghiêm trọng hơn sẽ làm trẻ
bị suy hô hấp cấp, tràn khí màng phổi, viêm phổi- trung thất, xẹp phổi và thậm chí
tử vong. Gần đây nhiều nghiên cứu còn cho rằng sự tái diễn nhiều lần của VTPQ
còn là nguyên nhân gây ra hen ở trẻ em.
Xử trí và phòng bệnh thế nào?
Đối với các thể thông thường, không có suy hô hấp thì ngay khi vào viện
các bác sĩ sẽ tiến hành hút thông đường thở, giải phóng các chất xuất tiết. Dùng
khí dung ẩm thuốc giãn phế quản có tác dụng nhanh như ventolin, bricanyl,
salbutamol kết hợp với lý liệu pháp hô hấp, vỗ rung, hút đờm. Những trẻ sốt cao,
nôn, thở nhanh phải bù đủ nước và điện giải theo nhu cầu cơ thể trẻ. Cần cho trẻ
dinh dưỡng đủ chất và cân nhắc cẩn thận trước khi sử dụng kháng sinh.

Đối với những trường hợp nặng có suy hô hấp thì phải sử dụng liệu pháp
oxygen, hút thông đường hô hấp trên, dùng thuốc giãn phế quản đường khí dung
ẩm, truyền nước, điện giải theo nhu cầu cơ thể bù lượng thiếu hụt. Nếu những biện
pháp trên không cải thiện tình trạng suy hô hấp thì phải tiến hành đặt nội khí quản
và các biện pháp hô hấp hỗ trợ khác. Chỉ sử dụng kháng sinh khi có biểu hiện
viêm nhiễm thứ phát, không nên dùng steroid cho trẻ.
Muốn phòng bệnh hiệu quả, các bà mẹ hãy cho trẻ bú sữa mẹ đến 2 tuổi,
không để trẻ bị lạnh, không nên để nhiệt độ điều hoà quá lạnh trong phòng vào
mùa hè (nên để ở nhiệt độ 28-29oC), không cho trẻ tiếp xúc với khói bếp than,
khói thuốc lá. Những trẻ bị các bệnh tim, phổi bẩm sinh càng đặc biệt lưu ý. Nếu
trẻ có những biểu hiện bệnh như sốt, ho, khó thở cần đưa ngay trẻ đến các chuyên
khoa hô hấp để được điều trị đúng.